Bijlage bij de kieswijzers voor taaltoetsen en taalcursussen

Transcriptie

1 Bijlage bij de kieswijzers voor taaltoetsen en taalcursussen Herbeoordelingen en gebruikerservaringen

2 Bijlage bij de kieswijzers voor taaltoetsen en taalcursussen Herbeoordelingen en gebruikerservaringen In opdracht van het Ministerie van OCW Olga Abell, IJsbrand Jepma en Hester Fukkink Sardes, Utrecht December 2013

3 1

4 Samenvatting In juli 2012 heeft Sardes in opdracht van het Ministerie van OCW twee kieswijzers opgesteld voor gemeenten en voorschoolse instellingen als ondersteuning bij het kiezen van de taaltoetsen en taalcursussen voor pedagogisch medewerkers in de VVE-sector. Omdat het aanbod sinds juli 2012 is veranderd en veel pedagogisch medewerkers inmiddels getoetst en geschoold zijn, heeft het Ministerie van OCW Sardes gevraagd om drie inventarisaties: 1. een herbeoordeling van het aanbod aan taalcursussen 2. een inventarisatie van de gebruikerservaringen met betrekking tot de taalcursussen 3. een inventarisatie van de gebruikerservaringen met betrekking tot de taaltoetsen Deze inventarisaties helpen gemeenten en voorschoolse instellingen die het toets- of scholingstraject nog moeten starten bij het maken van hun keuze. Hieronder geven we per inventarisatie een samenvatting van de bevindingen. 1. Herbeoordeling van het aanbod aan taalcursussen De cursussen hebben we beoordeeld aan de hand van een van tevoren opgesteld sterrenbeoordelingssysteem. Aan de laagste waardering wordt één ster toegekend en aan de hoogste vier sterren. Uit de inventarisatie komt naar voren dat een aantal cursussen de focus heeft gelegd op de belangrijkste kenmerken: domein, doel, beroepsspecificiteit en toetsing. Om te beoordelen welke cursussen er positief uitspringen zijn we uitgegaan van minimaal drie sterren op deze kenmerken. Hierbij is geen rekening gehouden met kosten, locatie en intensiteit van de training. De volgende aanbieders hebben minimaal drie sterren op de belangrijkste kenmerken: 02 Onderwijsadvies/Zuyd Hogeschool, ROC van Amsterdam/ROC ASA, CED-Groep/Sardes, Cedin, ThiemeMeulenhoff en Marant. Tellen we de sterren bij elkaar op, dan springen de volgende aanbieders er het meest positief uit: ROC van Amsterdam/ROC ASA, ThiemeMeulenhoff en Marant. Deze drie aanbieders hebben het maximale aantal sterren behaald. 2. Inventarisatie van de gebruikerservaringen met betrekking tot de taalcursussen Uit de inventarisatie zijn de volgende aanbevelingen naar voren gekomen. Inhoud van de cursus a) Kijk bij het kiezen van een cursus niet alleen naar de kwaliteit van de cursus, maar ook naar de kwaliteit van de trainer. Enthousiaste trainers hebben een positieve invloed op de motivatie van cursisten. b) Zorg dat er in de cursus digitaal geoefend wordt, wanneer de toets ook digitaal is. Cursisten blijken het vaak moeilijk te vinden als cursussen en toetsen in dit opzicht van elkaar verschillen. c) De taaldomeinen moeten afzonderlijk gevolgd kunnen worden. Cursisten investeren liever geen tijd in onderwerpen die ze al voldoende beheersen. d) Zorg dat er mogelijkheden zijn om een onderdeel sneller af te kunnen ronden. Sommige cursisten leren sneller dan anderen. Niet alle cursisten hoeven alle lesbijeenkomsten bij te wonen. e) Laat de toets pas afnemen als cursisten er klaar voor zijn. Dat is niet vanzelfsprekend aan het einde van een traject. Voortgangstoetsen of oefentoetsen zijn dus belangrijk. f) Zorg dat er niet teveel tijd wordt besteed aan informatieverstrekking tijdens de lesbijeenkomsten. Let erop dat de bijeenkomsten vooral gebruikt worden om flink te oefenen. 2

5 Organisatie en communicatie g) Zorg voor een goede voorbereiding: tijdige en duidelijke informatieverstrekking vanuit de gemeente, VVE-organisatie en cursusaanbieder. h) Het kan voor deelnemers frustrerend zijn om in de eigen tijd aan een verplicht traject te moeten deelnemen. Soms moet er zelf oppas worden ingeschakeld. Een vergoeding neemt veel van die frustratie weg. Wees daar niet te zuinig mee. i) Bekijk de mogelijkheid om cursistengroepen te (laten) vormen met cursisten uit andere organisaties. Zo kunnen cursisten met een vergelijkbaar niveau samen geschoold worden. j) Plan de bijeenkomsten op een geschikt moment, bijvoorbeeld niet op de vrijdagavond. k) Vraag om een regelmatige terugkoppeling van de voortgang, zodat VVE-instellingen verantwoording kunnen afleggen bij de gemeente. 3. Inventarisatie van gebruikerservaringen met betrekking tot de taaltoetsen Uit de inventarisatie zijn de volgende aanbevelingen naar voren gekomen. Organisatie en communicatie a) Zorg voor een goede voorbereiding: tijdige en duidelijke informatieverstrekking vanuit de gemeente, VVE-organisatie en toetsaanbieder. b) Bied pedagogisch medewerkers voorafgaand aan het taalverbeteringstraject een eerlijk beeld van de mogelijke gevolgen van het niet halen van de taaltoets. c) Bied pedagogisch medewerkers verschillende momenten om te toetsen: overdag of in de avond. d) Maak kraakheldere afspraken over de organisatie van, en de begeleiding en ondersteuning tijdens, de toetsafname. e) Beknibbel niet op de taaltoets: pedagogisch medewerkers vinden het prettig om een taaltoets te maken die bij hun alledaagse werk op de VVE-groep past (beroepsspecifiek). f) Wees ruimhartig in de vergoeding van het taalverbeteringstraject: vergoed minimaal de tijd en kosten die gemoeid zijn met het maken van een toets en het volgen van een training (vervangings- of verletkosten en reiskosten). Kenmerken van de toets g) Zorg dat de toetsaanbieder ruimte biedt om vóór het maken van de taaltoets te oefenen. h) Geef pedagogisch medewerkers de keuze tussen schriftelijke of digitale afname van de taaltoets (al heeft niet elke toets de mogelijkheid tot schriftelijke afname). i) Besteed extra tijd en aandacht aan de risicogroep van pedagogisch medewerkers. j) Houd tijdens het taalverbeteringstraject rekening met bijzondere omstandigheden als dyslexie of faalangst. k) Zorg dat pedagogisch medewerkers inzage krijgen in de toetsuitslag, zodat ze een foutenanalyse kunnen maken. 3

6 4

7 Inhoudsopgave 1. Inleiding 7 Voor wie is deze kieswijzer geschreven? 7 Hoe gebruikt u deze herbeoordeling? 7 Overzicht van de keuzes door G37-gemeenten 9 2. Herbeoordeling taalcursussen Gebruikerservaringen Gebruikerservaringen bij taalcursussen Aanpak Verslag van de gesprekken over cursussen Aanbevelingen bij het kiezen van een taalcursus Gebruikerservaringen bij taaltoetsen Aanpak Verslag van de gesprekken over toetsen Aanbevelingen bij het kiezen van een taaltoets 32 Bijlage: cursusbeschrijvingen 33 5

8 6

9 1. Inleiding In juli 2012 heeft Sardes in opdracht van het Ministerie van OCW twee kieswijzers opgesteld voor gemeenten en voorschoolse instellingen als ondersteuning bij het kiezen van de taaltoetsen en de taalcursussen voor pedagogisch medewerkers in de VVE sector. Aanleiding waren de bestuurlijke afspraken tussen het Rijk en de G37-gemeenten waarin onder andere is vastgesteld dat 90 procent van de pedagogisch medewerkers uit VVE-instellingen in de G37-gemeenten de Nederlandse taal op 3F niveau moet beheersen. Sardes heeft een kieswijzer opgesteld voor taaltoetsen en een kieswijzer voor taalcursussen. Deze kieswijzers zijn te downloaden op de website van Sardes. 1 Ten tijde van het opstellen van de kieswijzers was de markt zich nog aan het klaarmaken voor de nieuwe bestuursafspraken. Veel van de beschreven cursussen waren nog in ontwikkeling en een aantal instellingen had nog geen aanbod. Ruim een jaar later zijn de meeste cursussen gereed en zijn er nieuwe spelers op de markt gekomen. Een goede reden om cursusaanbieders opnieuw de gelegenheid te geven hun aanbod op te laten nemen in de kieswijzer. Het ministerie van OCW heeft Sardes gevraagd om drie inventarisaties: een herbeoordeling van het aanbod aan taalcursussen een inventarisatie van de gebruikerservaringen met betrekking tot de taalcursussen een inventarisatie van gebruikerservaringen met betrekking tot de taaltoetsen Voor wie is deze kieswijzer geschreven? De herbeoordeling van de taalcursussen is geschreven voor gemeenten die nog een keuze moeten maken voor een taalcursus, omdat zij nog aan het scholingstraject moeten beginnen. Het komt ook voor dat een gemeente al een deel van de pedagogisch medewerkers heeft laten scholen en dat er nu een tweede lichting wordt geschoold. Soms willen gemeenten voor een tweede groep een ander aanbod; een groep die bijvoorbeeld veel face-to-face contact nodig heeft, zodat een online cursus minder bij hen past. In enkele gevallen komt het voor dat pedagogisch medewerkers eerst van taalniveau 1F naar 2F worden geschoold. Hebben zij dat gehaald, dan moet voor hen een cursus worden ingekocht om aan 3F te gaan werken. Ook de gebruikerservaringen zijn geschreven voor gemeenten die nog een keuze moeten maken. Waar het gaat om de voortoets hebben de meeste gemeenten al een keuze gemaakt. Er zijn echter veel gemeenten waar nog moet worden nagetoetst en waar groepen pedagogisch medewerkers vanwege bijzondere omstandigheden een apart traject doorlopen of om andere redenen later zijn begonnen. Belangrijk om hier te melden is dat het ministerie van OCW heeft besloten dat minimaal alle toetsen die in deze kieswijzer zijn opgenomen, mogen worden gebruikt om het taalniveau 3F mee aan te tonen. Hoe gebruikt u deze herbeoordeling? Deze nieuwe inventarisatie gebruikt u als bijlage bij de oorspronkelijke kieswijzers. In de oorspronkelijke kieswijzers leest u waar u op let bij het kiezen van een taaltoets en een taalcursus. De beschrijvingen die u in dit document worden aangeboden, passen bij de oorspronkelijke kieswijzer, maar laten een actueler beeld zien van het aanbod. U kunt deze bijlage daarom het best bij de oorspronkelijke kieswijzer bewaren. De beschrijvingen van de cursussen zijn door de aanbieders zelf gegeven. Wij hebben er geen tekstuele wijzigingen in 1 7

10 aangebracht. De aanbieders zijn dan ook zelf verantwoordelijk voor de inhoud van de beschrijvingen. De gebruikerservaringen moeten met een zekere voorzichtigheid worden gelezen. Uit de gesprekken blijkt dat de ervaringen met toetsen en cursussen verschillen per pedagogisch medewerker en per organisatie. Het is dan ook niet mogelijk om een algemene uitspraak te doen over de ervaringen bij een toets of cursus. Bijvoorbeeld bij het toetsen, interfereren ervaringen te zeer met de uitslag, de capaciteiten van de pedagogisch medewerkers en de omstandigheden waaronder de taaltoets is afgenomen. Zij die tegen de verwachting in zijn gezakt, laten zich negatiever over de taaltoets uit dan zij die in één keer zijn geslaagd. Als pedagogisch medewerkers bij herhaling niet slagen voor de taaltoets, wordt er al snel afgegeven op de trainer. Zo gaat dat. De vraag is of dat terecht is. 3F is soms gewoon te hoog gegrepen. Een ander voorbeeld: als de organisatie rondom een cursus rommelig was, staat men doorgaans negatiever tegenover de cursus dan wanneer de organisatie goed of voldoende was. Wij hebben de gebruikerservaringen daarom op een genuanceerde manier proberen te beschrijven, om gemeenten en VVE-instellingen een zo compleet mogelijk beeld te geven van de taaltrajecten van start tot einde. In hoofdstuk 2 beschrijven we de herbeoordelingen van het geïnventariseerde aanbod aan taalcursussen. In hoofdstuk 3 beschrijven we de gebruikerservaringen op het gebied van taalcursussen en taaltoetsen, waarbij we een aantal aanbevelingen geven aan gemeenten en VVE-instellingen. In de bijlage staan de beschrijvingen van het huidige cursusaanbod opgenomen, geschreven door de cursusaanbieders zelf. 8

11 Overzicht van de keuzes door G37-gemeenten De volgende tabel geeft een overzicht van de taaltoetsen en taalcursussen die in de G37- gemeenten zijn gekozen en de manier waarop de keuzes een plaats hebben gekregen in deze rapportage. Schema 1: overzicht taaltoetsen en taalcursussen in de G37-gemeenten GEMEENTE TOETS CURSUS ALKMAAR UvA Allemaal Taal EDE TOA (ICE) ROC A12 HELMOND Deviant ROC - Allemaal Taal en Nu Nederlands LELYSTAD Mister Dutch ROC Flevoland ROTTERDAM Mister Dutch Voortraject VVE-leidsters naar 2F Nederlands in de kinderopvang Allemaal Taal DEN BOSCH TOA (ICE) ROC KW1C GRONINGEN Mister Dutch Allemaal Taal UTRECHT TOA (ICE) Allemaal Taal VENLO Fontys/BC Allemaal Taal APELDOORN Uva Allemaal Taal (Thieme-Meulenhoff) HAARLEMMERMEER UvA Onderwijsadvies (nog niet zeker) ZOETERMEER Mister Dutch Allemaal Taal DORDRECHT Mr. Dutch ROC Da Vinci college HAARLEM Uva ROC van Amsterdam /ROC ASA SCHIEDAM Mister Dutch Voortraject VVE-leidsters naar 2F FF Taalleren Allemaal Taal ALMELO TOA (ICE) Taalsterk Kinderopvang - ROC Twente AMERSFOORT Begin- en eindtoets Allemaal Taal Allermaal Taal EINDHOVEN Mister Dutch ROC Eindhoven EMMEN TOA (ICE) ROC Drenthe ENSCHEDE Mister Dutch Allemaal Taal HEERLEN TOA (ICE) ROC Arcus ZWOLLE Mister Dutch of UvA ROC Deltion ZAANSTAD Mister Dutch UvA Taal DEN HAAG Mister Dutch ROC Mondriaan AMSTERDAM UvA ROC van Amsterdam /ROC ASA DELFT Mister Dutch - HENGELO Mister Dutch - LEEUWARDEN TOA (ICE) - MAASTRICHT UvA - SITTARD-GELEEN UvA - ALMERE Mister Dutch - ARNHEM - - LEIDEN - - TILBURG - - BREDA DEVENTER NIJMEGEN Gebruikerservaringen van toets en cursus zijn meegenomen (niet van alle geïnterviewde organisaties konden de ervaringen met de taalcursus worden meegenomen, omdat deze (nog) niet was gegeven of omdat de geïnterviewde geen informatie kon geven over de taalcursus). Gebruikerservaringen van toets zijn meegenomen, cursus is nog niet gegeven Gebruikerservaringen van toets zijn niet meegenomen, de gebruikerservaringen van de cursus wel Gebruikerservaringen van toets zijn niet meegenomen, cursus is nog niet gegeven Geen respons van de organisatie Gegevens van de organisatie waren niet beschikbaar ten tijde van de onderzoeksperiode Van deze gemeenten zijn nog geen gegeven beschikbaar - Er is nog geen toets/ cursus gekozen 9

12 10

13 2. Herbeoordeling taalcursussen De herbeoordeling van taalcursussen is gebaseerd op het beoordelingssysteem van de oorspronkelijke kieswijzer. Ten opzichte van de oorspronkelijke kieswijzer hebben we één categorie anders beoordeeld. Het gaat hier om de categorie toetsing. In de oorspronkelijke kieswijzer keken we naar de manier waarop gebruik wordt gemaakt van voor- en natoetsen. Vanwege het huidige beleid maakt iedereen momenteel gebruik van voor- en natoetsen. Welke cursus ook wordt gevolgd. We hebben er daarom voor gekozen de categorie toetsing in deze herbeoordeling anders te benaderen. We kijken naar de manier waarop toetsgegevens voor de inhoud en het verloop van de cursus zelf worden gebruikt; wordt de voortgang bijgehouden met tussentoetsen? Worden gegevens van de voortoets gebruikt om de inhoud van de cursus te bepalen? Het idee hierachter is dat cursisten zo efficiënt mogelijk willen werken en niet geschoold willen worden op onderdelen die zij al voldoende beheersen. Idealiter is de inhoud van de cursus daarom afgestemd op alleen de onderdelen die uit de voortoets minder sterk naar voren komen. Ook is het wenselijk dat de voortgang tussentijds wordt gemeten. Zo kan worden vastgesteld of een cursist een onderdeel inmiddels voldoende beheerst om de natoets te maken. Voor het verzamelen van de beschrijvingen van de taalcursussen hebben we de volgende instellingen benaderd: alle aanbieders die vermeld staan in de vorige kieswijzer alle ROC s die de opleiding tot pedagogisch medewerker kinderopvang aanbieden alle onderwijsadviesbureaus Net als bij de ontwikkeling van de oorspronkelijke kieswijzer het geval was, bestaat de kans dat er meer aanbieders van taalcursussen zijn dan opgenomen in deze herbeoordeling. Dat komt doordat niet iedere aanbieder binnen de onderzoeksperiode een beschrijving kon aanleveren en doordat we niet van iedere aanbieder respons kregen op de oproep. De ingezonden beschrijvingen hebben we beoordeeld aan de hand van een van tevoren opgesteld beoordelingssysteem, zoals weergegeven in het volgende schema. De laagste waardering bestaat uit één ster en de hoogste waardering uit vier sterren. Schema 2: totstandkoming van de waarderingen Domein Geen van de domeinen mondelinge taal, lezen en schrijven: * Eén of twee van de domeinen mondelinge taal, lezen en schrijven: ** Meer domeinen dan mondelinge taal, lezen en schrijven: *** Uitsluitend de domeinen mondelinge taal, lezen en schrijven: **** Doel Geen specifiek niveau geformuleerd: * Minder ambitieus dan de nieuwe taalnorm: ** Ambitieuzer dan de nieuwe taalnorm: *** Volgens de nieuwe taalnorm: **** Beroep- Voor alle beroepsgroepen: * specificiteit Voor de sector zorg & welzijn: ** Voor pedagogisch medewerkers in de kinderopvangsector: *** Voor pedagogisch medewerkers in de VVE-sector én de kinderopvangsector: **** Toetsing Toetsing speelt geen rol: de cursus is een vast traject: * Met beschikbare gegevens uit een voortoets wordt de inhoud van de cursus vastgesteld: ** Met beschikbare gegevens uit de voortgangstoetsen wordt de inhoud van de cursus tussentijds bijgesteld: *** 11

14 Net als in de oorspronkelijke kieswijzer geldt ook hier dat het begrip kwaliteit moet worden beschouwd als tegemoetkomend aan de doelen die binnen de bestuursafspraken zijn gesteld. Dat maakt dat een training met ambitieuzere doelen (bijvoorbeeld waarin meerdere taaldomeinen aan bod komen) een lagere sterrenwaardering krijgt dan een training die er op is gericht om cursisten tot niet meer dan de nieuwe taalnorm om te scholen. Verder is de beoordeling van de cursussen gebaseerd op de beschrijvingen die de trainende instellingen van hun eigen cursus hebben gegeven. Een belangrijk element zoals de vaardigheid van de trainer kon daarom niet worden meegenomen in de beoordeling. Gemeenten en organisaties voor voorschoolse instellingen doen er goed aan om zelf naar referenties of naar het c.v. van de trainer te vragen. Hoewel we voor deze kieswijzer de gebruikerservaringen hebben geïnventariseerd, hebben we de ervaringen niet meegenomen in de herbeoordeling. Daarvoor is de beschikbare informatie over gebruikerservaringen niet toereikend. In veel gevallen hebben wij maar met één afnemer kunnen spreken. Op basis daarvan kunnen wij geen uitspraken doen over de kwaliteit van de cursus. Wij beoordelen de cursussen uitsluitend op de informatie die de cursusaanbieders ons geven. De waarderingen zijn in schema 3 uitgewerkt. Uit het schema komt naar voren dat een aantal cursussen de focus heeft gelegd op de belangrijkste kenmerken: domein, doel, beroepsspecificiteit en toetsing. Om te beoordelen welke cursussen er positief uitspringen zijn we uitgegaan van minimaal drie sterren op de deze kenmerken. Hierbij is geen rekening gehouden met kosten, locatie en intensiteit van de training. De volgende aanbieders hebben minimaal drie sterren op de belangrijkste kenmerken: 02 Onderwijsadvies/Zuyd Hogeschool, ROC van Amsterdam/ROC ASA, CED- Groep/Sardes, Cedin, ThiemeMeulenhoff en Marant. Tellen we de sterren bij elkaar op, dan springen de volgende aanbieders er het meest positief uit (met tussen haakjes het aantal sterren): ROC van Amsterdam/ROC ASA (15), ThiemeMeulenhoff (15) en Marant (15). Deze drie aanbieders hebben het maximale aantal sterren behaald. 12

15 Schema 3: waardering van de cursussen Titel en ontwikkelaar Domein Doel Beroepsspecificiteit Nederlands voor VVE-sector (ROC Alfa- college 1 Naar 3F taal op maat (BCO Onderwijsadvies) Toetsing (max. 3 sterren) **** *** * *** **** *** **** Taalleren (CED-Groep en Sardes) *** **** **** *** Remediërend maatwerktraject Taal voor Pedagogisch medewerkers (Deltion College) Taalstimulering voor VVE-medewerkers (Driestar Onderwijsadvies) Niveauverhoging Nederlandse taal (Horizon College) Nederlandse taal voor de VVE-medewerker/ medewerker kinderopvang (da Vinci College) **** **** **** ** ** ** **** ** **** **** **** ** **** **** **** * Taalsterk Kinderopvang (KleurRijker) **** **** **** ** Scholingstraject voor toetsing en nascholing voor pedagogisch werkers in de VVE (ROC Drenthe college) Moeiteloos taalvaardig(er) (O2 onderwijsadvies & Zuyd Hogeschool) Taalscholing VVE (ROC van Amsterdam/ ROC ASA) Taaltoets pedagogisch medewerkers Sam & Ko kinderopvang Deventer (ROC Graafschap college) Taalaanbod voor medewerkers in de VVE sector (ROC Nijmegen) Nederlands in de kinderopvang (Taalpartners) Taalniveau pedagogisch medewerker van 2F naar 3F (Vitalis College) Nederlands als onderdeel van opleiding Zorg en Welzijn (ROC Rivor) **** **** **** ** **** *** **** *** **** **** **** *** **** **** * *** **** **** **** ** **** **** **** ** **** *** **** ** **** **** ** ** Snel van 2F naar 3F, Allemaal Taal (Cedin) **** *** **** *** Taal op niveau! (Summa College Welzijn) **** **** ** ** Sterke Taal (MBO college voor Mens en Maatschappij ROC van Twente) **** *** **** ** Allemaal Taal (ThiemeMeulenhoff) **** **** **** *** MeerTaal (Marant en Allemaal Taal) **** **** **** *** Beter met taal in de kinderopvang (ROC Landstede en ThiemeMeulenhoff) Training Allemaal Taal (onderwijsadvies en ThiemeMeulenhoff) **** **** **** ** **** *** **** ** Allemaal Taal (ROC Midden Nederland) **** **** **** ** 13

16 14

17 3. Gebruikerservaringen Veel gemeenten zijn inmiddels begonnen met het afnemen van de taaltoets, een kleiner aantal heeft al een scholingstraject doorlopen. Om gemeenten die nog een keuze moeten maken te helpen, heeft het ministerie van OCW ons gevraagd om ook de gebruikerservaringen in beeld te brengen. Hiervoor zijn we in gesprek gegaan met locatieleiders en managers van instellingen die een taaltoets en/of een taalcursus hebben afgenomen. Verschillende aanpak taaltoetsen en taalcursussen De manier waarop wij te werk zijn gegaan bij het inventariseren van de gebruikerservaringen bij taaltoetsen verschilt van de manier waarop wij de gebruikerservaringen van taalcursussen hebben geïnventariseerd en beschreven. Dat komt doordat gemeenten veel minder variëren in hun toetskeuze. Bijna alle gemeenten hebben voor één van de drie volgende toetsaanbieders gekozen: UvA, TOA (ICE) en Mister Dutch. Bij de keuze voor cursussen is veel meer spreiding. Veel gemeenten kiezen bijvoorbeeld voor de plaatselijke ROC, die regionaal opereert. We hebben daarom per toets meer gebruikerservaringen kunnen verzamelen dan we per cursus hebben kunnen doen. Dit heeft geresulteerd in een andere manier van verslagleggen. Van de ervaringen met toetsen is een algemeen verslag gemaakt waarin de toetsen met elkaar worden vergeleken op een aantal punten. Omdat we voor veel cursussen niet met meerdere afnemers konden spreken, hebben we hier geen algemeen verslag gemaakt, maar geven we een verslag per gemeente. 3.1 Gebruikerservaringen bij taalcursussen In dit onderdeel beschrijven we onze aanpak bij het inventariseren van de gebruikerservaringen op het gebied van taalcursussen. De beschrijvingen van de gesprekken zijn hier opgenomen en we sluiten af met een aantal aanbevelingen Aanpak Voor het verzamelen van gebruikerservaringen binnen de G37-gemeenten hebben wij gemeenteambtenaren benaderd voor referenties van managers wiens instelling een taalcursus heeft gevolgd. Wij hebben ervoor gekozen om dit via de gemeenten te laten lopen en niet via de cursusaanbieders zelf om te voorkomen dat cursusaanbieders invloed hebben op de informatie die wij over hun cursus verzamelen. Wij hebben ervoor gekozen om de gebruikerservaringen op te vragen bij locatiemanagers. De locatiemanagers spreken namens alle geschoolde pedagogisch medewerkers op de locatie en dat geeft een genuanceerder beeld dan de ervaring van een individuele cursist. Toch was het voor managers soms ook lastig om aan te geven wat nu echt de positieve en minder positieve punten zijn aan de cursus, juist omdat zij moeten afgaan op wat zij terug horen van hun medewerkers. Wij hebben drie algemene vragen gesteld, waarbij wij om zowel pluspunten als minpunten vroegen, om een zo genuanceerd mogelijk beeld te krijgen. De vragen werden telefonisch besproken. Wat vindt u van de kwaliteit van de trainer? Wat vindt u van de intensiteit van de cursus (aantal bijeenkomsten, duur van de bijeenkomsten, uren zelfstudie)? Wat vindt u van de inhoud van de training (het niveau van de stof, het gebruikte materiaal)? Zijn er andere punten die u in wilt brengen? 15

18 Van de gesprekken die we hebben gevoerd met instellingen zijn verslagen gemaakt die per gemeente in de bijlage zijn opgenomen. Bij het verslag staat vermeld op hoeveel gesprekken de gebruikerservaringen zijn gebaseerd. In veel gevallen is dat op slechts één gesprek. Vandaar ons advies om de ervaringen met een zekere nuance te bekijken Verslag van de gesprekken over cursussen Ervaringen met taalcursussen hebben we per gemeente weergegeven. De verslagen staan op alfabetische volgorde van gemeentenaam. Zoals in de inleiding al werd aangegeven kunnen we puur op basis van de verzamelde gebruikerservaringen geen uitspraak doen over de kwaliteit van een cursus. Daarom proberen we een zo genuanceerd mogelijk beeld te schetsen met zowel sterke als minder sterke punten. Alkmaar - Allemaal Taal Kwaliteit van de trainers De trainers zijn erg goed. Streng en zakelijk op het juiste moment, maar ook gevoelig voor de emoties van de deelnemers. Ze hebben veel aandachtspunten voor het verbeteren van de taalvaardigheden. De trainers hebben goede ervaring met het lesgeven aan allochtone vrouwen. Deze dames stellen zich afhankelijk van de trainers op en daar gaan ze goed mee om. Intensiteit van de cursus De cursus beslaat iedere week steeds twee uur. De deelnemers willen graag méér huiswerk (vooral uit angst dat ze de toets niet halen). Inhoud van de cursus De onderdelen waarmee deelnemers moeite hadden in de toets (zoals iets moeten inspreken in apparaten) wordt in de cursus geoefend. Daar waren de cursisten blij mee. Almelo - Taalsterk Kinderopvang (KleurRijker) bij ROC Twente Kwaliteit van de trainer Er zijn pas drie bijeenkomsten geweest, dus het is nog lastig te benoemen wat de cursisten van de kwaliteit van de trainer vinden. Daar is nu nog te weinig zicht op. De geïnterviewde manager heeft over de training zelf nog niets teruggehoord van de pedagogisch medewerkers. Intensiteit van de cursus Acht personen zijn begonnen met de training. De personen die een minder intensief traject gaan volgen, beginnen pas in januari. De acht personen die al begonnen zijn, volgen een cursus van dertig bijeenkomsten. Naast de bijeenkomsten zijn de cursisten ongeveer twee uur per bijeenkomst aan thuisstudie kwijt. Voor hen is dat een vrij intensief traject en de meeste cursisten hebben het gevoel dat het moet en dat ze weinig keuze hebben. Daardoor kan het ook zwaar voelen. Inhoud van de cursus De taalcursus sluit aan bij de gestelde eisen op de domeinen schrijven en lezen, maar de geïnterviewde geeft aan dat ze het voor de pedagogisch medewerkers vooral belangrijk vindt dat ze zich goed kunnen redden op het domein mondelinge taal. Ze heeft de indruk dat de mondelinge taal minder aan bod komt in de cursus en dat vindt zij jammer. Dat zou niet zozeer aan de cursus liggen, maar aan de gestelde eisen. Bij het cursusmateriaal zit een digitale component waarmee thuis kan worden geoefend. Dat vinden de cursisten erg prettig, want sommigen zijn te weinig computervaardig. Dit gebrek aan computervaardigheid kan 16

19 ook hebben meegespeeld bij het zakken op de toets, want de toets was digitaal. Verder krijgt niet iedere cursist hetzelfde pakket, maar wordt de cursus op het niveau van de cursist aangeboden. Er is dus sprake van maatwerk. Den Bosch - ROCKW1: Allemaal Taal Intensiteit van de cursus De pedagogisch medewerkers hebben acht tot tien bijeenkomsten gevolgd voor scholing in begrijpend lezen, overdag en soms s avonds. De scholing was best pittig. De verletkosten zijn door de gemeente betaald. Als men op meerdere onderdelen zakt, kan het een intensief traject zijn. Deze scholing komt vaak bovenop de reguliere scholing en dat maakt het zwaar. Inhoud van de cursus De pedagogisch medewerkers zijn tevreden over de training. Ze leren andere manieren van lezen, er wordt gewerkt aan het toepassen van wisselende leesstrategieën. Dat is heel leerzaam. Men heeft meer vertrouwen gekregen. Na de cursus was iedereen geslaagd voor de natoets. Dordrecht - Roc da Vinci (1) Kwaliteit van de trainer De cursisten zijn erg positief over de docent. Hij kan goed uitleggen en geeft leuk les. De cursisten hebben daar veel aan. Intensiteit van de cursus De intensiteit verschilt per cursist. Er is een groep die zes bijeenkomsten moet volgen, een groep die om de week de cursus volgt en een groep die iedere week les heeft. De bijeenkomsten duren twee uur. De geïnterviewde manager heeft gehoord dat de pedagogisch medewerkers dit een redelijk zware belasting vinden, maar zij is zelf van mening dat deze intensiteit klopt met wat de pedagogisch medewerkers moeten leren. Inhoud van de cursus Omdat de organisatie nog niet zo goed van de grond is gekomen, is het lastig om iets te zeggen over de inhoud van de cursus. De cursisten hebben een boek meegekregen als studiemateriaal. Dat is overzichtelijk. Er zijn cursisten die de toets net niet hebben gehaald of op één onderdeel uitvielen, maar zij moeten toch alles doen. Dat vinden ze jammer. Tijdens de cursus moesten de cursisten veel open vragen invullen in plaats van multiple choice (zoals bij de toets), waardoor de vragen op de cursus moeilijker werden ervaren dan bij de toets. Dat maakt de cursus moeilijker, maar tegelijkertijd maakt het de toets gemakkelijker. Organisatie De organisatie rondom de taalcursus gaat minder goed. Sommige cursisten waren niet ingedeeld of bleken in verkeerde groepen te zijn ingedeeld. Het programma werkt soms niet en er is sprake geweest van ziekte, waardoor er uitval van lessen was. Hierdoor hebben de cursisten het gevoel dat ze nog steeds niet echt aan de slag zijn gegaan. In september zijn de cursisten begonnen en in december worden ze opnieuw getoetst. Er zijn zorgen bij de cursisten of ze het dan gaan halen. 17

20 Dordrecht - Roc da Vinci (2) Kwaliteit van de trainer Er is veel uitleg over de toetsen, dat is allemaal heel duidelijk. Er mag daarentegen iets meer effectief les worden gegeven. In december krijgen alle cursisten weer een eindassessment en ze willen graag echt met de inhoud aan de slag om zich goed te kunnen voorbereiden. Intensiteit van de cursus Om de week is er op dinsdagavond cursus. De duur is twee uur en dat is goed te doen. Bijna alle cursisten volgen het lichtste pakket met een minimum aantal avonden van zes lessen, dankzij niet al te lage toetsresultaten. Twee cursisten volgen een intensiever traject van achttien lessen. Zij hebben zelf aangegeven dat nodig te hebben. Opvallend is dat deze twee cursisten tevredener zijn over de inhoud dan de cursisten die een korter traject doorlopen. Zelfstudie doen de cursisten aan de hand van een studieboek met oefenmateriaal. De cursisten geven aan druk te zijn maar dat past ook bij de drukte die er momenteel in de kinderopvang is. Hoe zwaar de belasting is, kan de geïnterviewde niet goed inschatten. Inhoud van de cursus De cursisten hebben een studieboek gekregen en werken met een computerprogramma. Het boek is goed te gebruiken als naslagwerk, daar hebben ze echt wat aan. Het computerprogramma is prettig om mee te werken en de cursisten kunnen zien hoe zij er nu voor staan. De cursus sluit alleen niet bij iedereen even goed aan. Er is een cursist die alleen op taalverzorging op één punt is gezakt. Voor haar is er een computerprogramma, maar er wordt wel verwacht dat ze ook aanwezig is tijdens de lessen. Ze krijgt naast het computerprogramma echter geen begeleiding, dus ze kan dit net zo goed op haar werkplek uitvoeren. Voor de overige cursisten sluit de cursus wel goed aan. Het is de afspraak dat ze gericht les krijgen op de onderdelen waarop ze minder scoren. Organisatie van de cursus Er werd op tijd geïnformeerd over de werkwijze en de lesdagen. Daar is iedereen tevreden over. Er is alleen wel veel lesuitval. En als dat het geval is, wordt niet altijd helder geïnformeerd. Ede - ROC A12 Over de eerste nascholingsronde (inmiddels is er al een tweede nascholingsronde gestart) was men niet zo tevreden. De eerste cursus vond men ook mager van kwaliteit. Kwaliteit van de trainer Over de kwaliteit van de trainers was men aanvankelijk niet zo tevreden, maar dat is nu ander. Nu krijgt een aantal deelnemers die na de cursus opnieuw zijn uitgevallen een intensievere training van 10 lessen achter elkaar. Hier zijn geen klachten over. Ze hebben nu ook een goede trainer. Groningen - Allemaal Taal Intensiteit van de cursus Er is wat weerstand bij de pedagogisch medewerkers. Ook is er bij een deel frustratie, kreeg de geïnterviewde van de trainer terug. Sommigen vinden de duur en intensiteit te veel; 16 weken lang een avond in de week twee uur les, met daarbij wekelijk drie uur huiswerk. Het is buiten werktijd. Gelukkig krijgen de pedagogisch medewerkers deze tijd gewoon uitbetaald; dat werkt verzachtend. 18

21 Inhoud van de cursus De cursisten krijgen training voor alleen de onderdelen waarop ze zijn gezakt. Men ontvangt training op maat. Er is gestart met de groep die training op alle onderdelen nodig heeft. Afhankelijk van hun toetsresultaten wordt de inhoud van de training bepaald. Die inhoud is heel verschillend per cursist. De training wordt tegelijkertijd aan twee organisaties gegeven. Dat wordt handig gevonden, want zo kan er beter maatwerk worden geleverd door niveaugroepen te maken. Allemaal Taal wordt ervaren als een leuke methode. Men heeft zich bij de keuze hiervoor vooral laten leiden door de Kieswijzer. Een nadeel is wel dat er van verschillende kanten wordt gezegd dat de lesstof aan de makkelijke kant is. Ook wordt er gezegd dat de toets van UvA talen beter past bij Allemaal Taal dan de taaltoets van Mister Dutch. Haarlem - Taaltraining bij ROC Amsterdam Kwaliteit van de trainer De instructie was goed en de stof werd op een leuke manier aangeboden. Ook het tempo was goed. Er was een goede sfeer en een enorm betrokken docent. De bijeenkomsten waren leuk om naartoe te gaan. De cursisten vroegen zich wel af of het niveau van de training was afgestemd op het niveau van de toets. Ze hebben behoorlijk zitten zweten. Gelukkig hebben ze het wel gehaald. Intensiteit van de cursus Er waren drie groepen in Haarlem, bestaande uit VVE-collega s van verschillende organisaties. Een module bestaat uit tien bijeenkomsten van drie uur, met ongeveer een uur zelfstudie per week. Nadeel was dat de trainingen op de vrijdagmiddag waren. Dat werd als onhandig ervaren, maar dat had echter met de planning te maken die mede door de gemeente Haarlem werd bepaald. Inhoud van de training Het gebruikte materiaal was interessant en leuk. Het niveau van de toets lag wel wat hoger. De cursisten hebben een oefentoets gemaakt in een groep van negen. Vier van de negen maakten deze toets voldoende. Deze vier hebben ook de natoets gehaald. Aan de andere vijf mensen die de oefentoets niet hebben gehaald, is veel extra aandacht besteed. De cursisten die de oefentoets niet voldoende hadden gemaakt, mochten wel opgaan voor de natoets maar zij hebben het niet gehaald. Het ROC had die cursisten misschien niet moeten laten toetsen, geeft de geïnterviewde aan. Helmond - Allemaal Taal door ROC ter AA Kwaliteit van de trainer De docent is uitstekend. Er wordt goed naar de toets toegewerkt. Opdrachten worden teruggekoppeld per mail en de begeleiding is erg goed. De cursus is heel leerzaam. De opdrachten in de methode zijn niet overal even helder omschreven. Soms heeft een docent ook moeite met de opdrachten. Intensiteit van de cursus Achttien pedagogisch medewerkers wonen sinds september elke donderdagavond van tot de bijeenkomsten bij. Er is ongeveer drie tot zes uur zelfstudie per week nodig. Dat is goed voor de resultaten, maar het is ook zware belasting. Ook financieel is het een belasting. De oppas moet thuis worden betaald; dat wordt niet vergoed. Ook de verletkosten worden niet door de gemeente vergoed. Dat is een belasting voor de organisatie. 19

22 Inhoud van de cursus De eerste 2 bijeenkomsten van de scholing vielen tegen. Er waren veel vragen over de taaltoets en er heerste onrust. De eerste docent is ziek geworden. Nu hebben ze een andere docent en daar zijn de cursisten heel tevreden over. Via activeer.nl kan er thuis digitaal worden geoefend. Lelystad - ROC Flevoland Intensiteit van de cursus Men hanteert een aanwezigheidsplicht van 90 procent. Als je minder vaak aanwezig bent mag je de toets niet maken. Er worden lessen gegeven en er wordt aan e-learning (vooral thuis veel digitaal oefenen) gedaan. De verhouding is goed. Inhoud van de cursus Na de zomer is men gestart met de cursus. Er wordt modulair gewerkt. Per tien weken wordt een taalonderdeel afgewerkt. Men is begonnen met schrijven en daarna volgt lezen. Alles bij elkaar werkt men maximaal veertig weken (een schooljaar) aan het taaltraject. Het eerste onderdeel (schrijven) is net afgerond en er is getoetst. De uitslag moet nog komen. Afgelopen vrijdag is men gestart met het tweede onderdeel. Rotterdam - Allemaal Taal Kwaliteit van de trainer De cursus wordt verzorgd door twee trainers die tevens ontwikkelaar zijn van de taalcursus. Dit brengt grote voordelen met zich mee. Ze hebben passie voor hun vak. De pedagogisch medewerkers zijn reuze tevreden en gemotiveerd. De geïnterviewde geeft aan heel tevreden te zijn met hoe de pedagogisch medewerkers bezig zijn met hun eigen taalontwikkeling. Intensiteit van de cursus Al met al is het traject zeer belastend voor de pedagogisch medewerkers. Dat heeft niet te maken met Allemaal Taal; het is zwaar om dit naast het werk te doen. Men wordt in zestien weken van 2F naar 3F gestoomd. Een kleine groep heeft meer tijd nodig en volgt een traject van twintig weken. Cursisten hebben twee tot drie uur huiswerk per week. Dat wordt in de eigen tijd gedaan, zonder een vergoeding door de organisatie. Inhoud van de cursus In principe hebben de pedagogisch medewerkers een vrije keuze. Allemaal Taal is het aanbod vanuit de organisatie. Een andere keuze moeten ze zelf financieren. Er is geen pedagogisch medewerker die een andere taalcursus kiest. Allemaal Taal voldoet aan alle verwachtingen. Het komt tegemoet aan alle leerstijlen van de cursisten. Wat ze leren is direct toepasbaar in het eigen werk. De opdrachten zijn goed te doen. Het leren gaat stapsgewijs en gemakkelijk. Zo n 70 procent van deze groep pedagogisch medewerkers slaagt na een cursus Allemaal Taal. Rotterdam - Verschillende trainingen Er zijn verschillende taaltrainingen ingekocht. Aanvankelijk alleen bij ROC Albeda en ROC Zadkine. Dit zijn veelal NT2-trajecten. Er zijn trajecten gestart van 1F naar 2F en van 2F naar 3F. De resultaten van de ROC s vielen tegen. Er worden ook losse modules ingekocht bij Taalpartners; een Rotterdams bureau met taalexperts. Zij hadden een inhoudelijk interessant aanbod. Zij bieden verkorte trajecten van 5 lessen. Ze bereiken meestal goede resultaten. Zowel de ROC s als Taalpartners bieden technische taallessen. Dat slaat niet altijd aan, omdat de VVE-context mist. Onlangs heeft de organisatie ook Allemaal Taal ingekocht. 20

23 Daar worden de UvA Taaltoetsen bij gebruikt. Dat sluit goed op elkaar aan: toetsen en scholen in de context van VVE. Kwaliteit van de trainer Als pedagogisch medewerkers bij de herhaling niet slagen voor de taaltoets, wordt er al snel afgegeven op de trainer. De vraag is of dat terecht is, omdat 3F soms gewoon te hoog gegrepen blijkt. Intensiteit van de cursus De ervaringen met de taaltrainingen zijn heel wisselend. Men vindt de trainingen vrij intensief. Sommige pedagogisch medewerkers volgen twee dagdelen in de week de training. Dat zijn degenen die op alle onderdelen onder 3F scoren. Zij hebben een lange en intensieve weg te gaan. De cursisten vinden wel dat ze wat aan de taaltrainingen hebben. Sommigen moeten van ver komen. De organisatie biedt medewerkers maximaal een taaltraject van twee jaar, waarbij er één dagdeel in de week wordt geschoold. Als men het niet binnen twee jaar haalt, kan dat reden zijn voor ontslag. Alle taaltrainingen vinden plaats in eigen tijd. Dit doet dus een groot beroep op de tijd van de pedagogisch medewerkers. De gemeente betaalt geen verletkosten. De scholing wordt wel vergoed. Inhoud van de cursus Iemand die op 2F functioneert, lukt het vaak niet om te variëren. Als een ouder iets niet begrijpt dan komen ze niet verder dan de zin te herhalen, de klemtoon wat anders te leggen of langzamer te spreken. Als je op 3F niveau spreekt kun je dezelfde zin met synoniemen herhalen. Je bent wendbaarder in de Nederlandse taal. Dat vinden pedagogisch medewerkers heel leerzaam; ze merken dat ze vooruit gaan. Lezen en schrijven zijn de moeilijkste onderdelen. In Rotterdam wilt men de pedagogisch medewerkers ook op het domein schrijven op niveau 3F hebben. Dat is boven de landelijke taalnorm. Er was onduidelijkheid binnen de gemeente over het te behalen niveau op de verschillende domeinen. Eerst moest er op alle taaldomeinen op 3F worden gescoord. Later is er gezegd dat er bij lezen en schrijven op 2F gescoord mocht worden. De organisatie kiest nu het zekere voor het onzeker. Als er volgend jaar een andere minister zit die de taalnorm aanschroeft (toch 3F op schrijven), dan zijn ze er ieder geval alvast op voorbereid. Schiedam - FF taalleren en Allemaal Taal door de CED-Groep Naar aanleiding van een voorlichting is besloten om voor twee cursussen te kiezen. Er is toen gekozen voor FF taalleren voor zeven leidsters die maar op een klein gedeelte van de toets waren gezakt en Allemaal Taal voor zeven leidsters die wat meer nodig hebben. De instelling wilde de studiebelasting zo licht mogelijk houden en daar sloot FF taalleren goed bij aan. FF taalleren wordt vooral digitaal aangeboden, zodat pedagogisch medewerkers zelf kunnen bepalen wanneer het ze goed uitkomt om aan de slag te gaan. Kwaliteit van de trainer Voor FF taalleren is dat moeilijk te zeggen, want er zijn maar een paar bijeenkomsten. Het grootste deel is digitale oefening. De eerste ervaringen lijken positief te zijn. Zowel FF taalleren als Allemaal Taal worden aangeboden door het CED. De organisatie is prima. Wat erg prettig is, is dat de leidsters getoetst kunnen worden wanneer ze er aan toe zijn (ook als de cursus nog niet af is). De trainer geeft aan wanneer iemand eraan toe is, zodat er eerder kan worden getoetst. Van Allemaal Taal komen er goede berichten terug over de trainer. Ze is vrij schools en de cursisten vinden haar duidelijk. De organisatie geeft aan de training juist op het schoolse karakter te hebben geselecteerd. 21

24 Intensiteit van de cursus Van FF taalleren is het prettig dat er minder contacturen zijn. Cursisten gaan af en toe naar een bijeenkomst en doen de rest zelf wanneer dat uit komt. De geïnterviewde heeft het gevoel dat de juiste keuze gemaakt is voor beide cursussen. De leidsters vinden het wel veel werk, maar ze klagen niet. De cursisten die Allemaal Taal volgen, geven wel aan dat ze het traject als zwaar ervaren. Het gaat ook om veel leidsters die geen volledige baan hebben en daarnaast nog andere cursussen moeten volgen. Vooral het aantal contacturen wordt als zwaar ervaren. Inhoud van de cursus FF taalleren: goed materiaal, goed verwoord en goede oefeningen. Allemaal Taal: Het materiaal is goed en heel uitgebreid. Het zou prettig zijn wanneer de cursus meer op maat zou zijn. Cursisten moeten nu ook veel leren waar ze al wel voor geslaagd zijn. Schiedam Zadkine en FF taalleren door CED-Groep De bestuurder vindt dat de hele groep moet voldoen aan de taalnorm, daarom worden niet alleen VVE-medewerkers getoetst en getraind, maar alle pedagogisch medewerkers en onderwijsassistenten. Op de voortoets zijn eenentwintig mensen op één of meerdere modules uitgevallen. Er kon gekozen worden uit drie verschillende opleiders. Er is daarbij gekeken naar kwaliteit van de training en daarna naar de financiën. Samen met andere partijen in Schiedam is er toen een keuze gemaakt. Negentien pedagogisch medewerkers volgen de opleiding van Zadkine (een andere organisatie is daarbij aangehaakt) en drie pedagogisch medewerkers volgen de cursus FF taalleren. FF taalleren is na de zomervakantie gestart. Kwaliteit van de trainer Over de trainer (van beide cursussen) kan de geïnterviewde niet zoveel zeggen, daar heeft ze niet veel over terug gehoord. Wel geeft ze aan dat ze naar aanleiding van dit interview om een terugkoppeling heeft gevraagd bij beide partijen. Op het moment van het interview heeft mevrouw een terugkoppeling ontvangen van CED (FF taalleren). Zij gaven een mooi overzicht van de online module. Ook is één van de drie cursisten telefonisch aangespoord om haar best te doen. Dat is prettig. Intensiteit van de training Zadkine: de opleiding van Zadkine is op de woensdagmiddag. Voor iedere te volgen module geldt één uur per middag. De eerste negen maanden worden maximaal drie modules gevolgd; volgend jaar kunnen de laatste twee modules worden gevolgd. Er is één tot twee uur thuisstudie nodig. Deze cursusmiddagen vinden plaats op de locatie waar ook de VVE- groep is. Er waren wat opstart problemen en soms verliep de communicatie niet helemaal soepel. FF taalleren: dat is lastiger te zeggen, omdat het een online cursus is. Mevrouw weet niet goed hoe lang de pedagogisch medewerkers hiermee bezig zijn. Er zijn studiedagen die verplicht zijn. Ook is er een voorlichtingsmiddag bij aanvang van de cursus. Deze bijeenkomst zou er uit kunnen; de pedagogisch medewerkers konden in principe prima zelf aan de slag met bijvoorbeeld een schriftelijke instructie. Inhoud van de training Zadkine: Beide cursussen waren nog in ontwikkeling toen de cursus gekozen werd, maar 22

25 Zadkine had zichzelf al wel bewezen. De opbouw van het programma is goed en helder. Je kunt zowel een stuk verdieping doen als versnellen. Dus je kunt het aanpassen aan de competenties. FF taalleren: De cursus was nog niet klaar toen deze werd gekozen. Inmiddels is dat wel het geval. Het is eigenlijk een klassikale cursus die is omgezet werd naar een online cursus, met online oefeningen. De geïnterviewde zou graag vaker een korte rapportage terug zien, zoals ze die nu van FF Taalleren heeft ontvangen. Een tip voor beide clubs is meer communiceren. Zo kan de organisatie ook verantwoording afleggen aan de gemeente die de cursussen grotendeels bekostigd. Utrecht - ROC Midden Nederland: Allemaal Taal Er lopen twee scholingstrajecten: van 1F naar 2F en van 2F naar 3F. Van 2F naar 3F is een verkort traject van vijf bijeenkomsten voor lezen. Hier hebben twee groepen van vijftien leidsters aan meegedaan. De meeste leidsters zijn uitgevallen bij lezen (ook op andere plaatsen, zo wordt gehoord). De klassenassistenten in het Utrechtse onderwijs hebben ook de meeste moeite met lezen. Kwaliteit van de trainer en inhoud van de cursus Men vindt het niveau van de cursus aan de lage kant. Het vermoeden is dat de docent de cursisten te laag inschat. Er zou meer ruimte kunnen zijn voor maatwerk. Verder worden er lessen op papier behandeld, terwijl het echte toetsen op de pc met multiple choice vragen gebeurt. Daar zijn de cursisten ontevreden over. Hier moet de kanttekening bij worden geplaatst dat er later een keer op papier is getoetst en dat het geen verschil maakte met de resultaten van de toets op de pc. Het tweede scholingstraject is een voortraject voor pedagogisch medewerkers die van 1F naar 2F moeten worden gebracht. Deze cursisten kregen eens in de twee weken les. Inmiddels heeft een groot deel niveau 2F gehaald, zodat ze naar 3F kunnen. Er wordt nog gezocht naar een cursusaanbieder. Venlo - Allemaal Taal door BCO Kwaliteit van de trainer De training wordt verzorgd door vijf trainers. Over vier trainers zijn de cursisten tevreden, over de vijfde niet. Dat is ook besproken met BCO. De sfeer tijdens de bijeenkomsten is goed. Intensiteit van de cursus Van de vijftig pedagogisch medewerkers die waren gezakt, volgden er tien een verkort verbeteringstraject. Zij waren slechts op één onderdeel gezakt. Voor de zomervakantie heeft deze groep de natoets gemaakt. Driekwart is geslaagd. De anderen waren ziek, maar zullen bij de herkansing waarschijnlijk gewoon slagen. De rest, zo n veertig pedagogisch medewerkers, volgt nu een intensief traject van zestien lesbijeenkomsten van twee uur. Deze bijeenkomsten vinden plaats in de avond of woensdagmiddag. Er hoort ook huiswerk bij. De scholing is pittig, maar goed te doen. Sommigen zijn enthousiast en tevreden. Zij vinden het zelfs leuk om aan het eigen taalniveau te werken; het geeft ze zekerheid. 23

26 Overig Op 12 december wordt er opnieuw getoetst. De cursisten kijken hier wel tegenop, ze zijn zenuwachtig. Het merendeel zal gewoon slagen, maar een aantal waarschijnlijk niet omdat zij niet in zichzelf investeren. Zij oefenen te weinig en maken hun huiswerk niet. Soms speelt dyslexie een rol. Dat wordt nu pas ontdekt Aanbevelingen bij het kiezen van een taalcursus Op basis van de ervaringen met de taalcursussen komen we tot de volgende aanbevelingen voor de gemeenten en VVE-organisaties: Inhoud van de cursus a) Kijk bij het kiezen van een cursus niet alleen naar de kwaliteit van de cursus, maar ook naar de kwaliteit van de trainer. Enthousiaste trainers hebben een positieve invloed op de motivatie van cursisten. b) Zorg dat er in de cursus digitaal geoefend wordt, wanneer de toets ook digitaal is. Cursisten blijken het vaak moeilijk te vinden als cursussen en toetsen in dit opzicht van elkaar verschillen. c) De taaldomeinen moeten afzonderlijk gevolgd kunnen worden. Cursisten investeren liever geen tijd in onderwerpen die ze al voldoende beheersen. d) Zorg dat er mogelijkheden zijn om een onderdeel sneller af te kunnen ronden. Sommige cursisten leren sneller dan anderen. Niet alle cursisten hoeven alle lesbijeenkomsten bij te wonen. e) Laat de toets pas afnemen als cursisten er klaar voor zijn. Dat is niet vanzelfsprekend aan het einde van een traject. Voortgangstoetsen of oefentoetsen zijn dus belangrijk. f) Zorg dat er niet teveel tijd wordt besteed aan informatieverstrekking tijdens de lesbijeenkomsten. Let erop dat de bijeenkomsten vooral gebruikt worden om flink te oefenen. Organisatie en communicatie g) Zorg voor een goede voorbereiding: tijdige en duidelijke informatieverstrekking vanuit de gemeente, VVE-organisatie en cursusaanbieder. h) Het kan voor deelnemers frustrerend zijn om in de eigen tijd aan een verplicht traject te moeten deelnemen. Soms moet er zelf oppas worden ingeschakeld. Een vergoeding neemt veel van die frustratie weg. Wees daar niet te zuinig mee. i) Bekijk de mogelijkheid om cursistengroepen te (laten) vormen met cursisten uit andere organisaties. Zo kunnen cursisten met een vergelijkbaar niveau samen geschoold worden. j) Plan de bijeenkomsten op een geschikt moment, bijvoorbeeld niet op de vrijdagavond. k) Vraag om een regelmatige terugkoppeling van de voortgang, zodat VVE-instellingen verantwoording kunnen afleggen bij de gemeente. 3.2 Gebruikerservaringen bij taaltoetsen In dit onderdeel beschrijven we onze aanpak bij het inventariseren van de gebruikerservaringen op het gebied van taaltoetsen. De beschrijvingen van de gesprekken zijn in dit onderdeel opgenomen en we sluiten af met een aantal aanbevelingen naar aanleiding van de gesprekken Aanpak Ook het verzamelen van ervaringen met de taaltoetsen hebben we via de gemeenten gedaan en niet via de toetsaanbieders, om te voorkomen dat toetsaanbieders invloed hebben op de informatie die wij over hun toets verzamelen. De keuze in taaltoetsen varieert veel minder onder de G37-gemeenten. Toetsaanbieders die verreweg het meest gekozen werden, zijn UvA, Mister Dutch en TOA (ICE). Over Mister Dutch zijn we in gesprek geweest met acht instellingen uit vier gemeenten. Over de TOA zijn we in gesprek geweest met zeven instellingen uit drie gemeenten en over de UvA met drie instellingen uit drie gemeenten. De toetsen van Deviant en Fontys/BCO zijn beide in slechts één gemeente afgenomen. Over 24