Basistraining voor padieproducenten

Transcriptie

1 N AT I ON AA L RIJSTPROGRAMMA P r o j e c t : 9 A C P R P R Basistraining voor padieproducenten droge grondbewerking witterijst opslag Spodoptera rupsen inzaai padie consument zaadwants bespuiten slak witte stengelboorder bibitvlieg bemesten spin thrips oogsten lieveheersbeestje Gefinancierd door het Nationaal Rijstprogramma (project 9ACP RPR006) Jan 2008

2 BASISTRAINING VOOR PADIEPRODUCENTEN INLEIDING Training in het algemeen, maar in het bijzonder voor boeren is één van de maatregelen die vereist is om de productiviteit van onze rijstsector te verbeteren. Deze handleiding is een herziene en uitgebreide versie van de handleiding die voor de basistraining in het kader van het Nationaal Rijstprogramma voor padieproducenten tussen juli 2006 en september 2006 is verzorgd. Hierbij is gedurende 7 weken op 4 locaties in Nickerie te weten Groot Henar, Hamptoncourt, Sidoredjo en Corantijn de training verzorgd. Tijdens deze training is aandacht besteed aan de teelttechnische, administratieve en management aspecten binnen de rijstteelt. De handleiding herbergt materiaal van 12 modules, waarbij getracht is zoveel als mogelijk beeldmateriaal te gebruiken. Er zijn eveneens waar mogelijk discovery learning activiteiten uitgevoerd. De modules behandelen informatie over de volgende onderwerpen: 1. Morfologie en groeistadia van rijst 2. Grondbewerking en landegalisatie 3. Zaaizaad en inzaai 4. Onkruid in rijst 5. Ziekten en plagen en veilig pesticidengebruik 6. Gebalanceerde bemesting 7. Management van irrigatie- en drainagenetwerken 8. Oogst en verwerking 9. Afzet en marketing 10. Bedrijfsvoering 11. Management van organisatie ontwikkeling 12. Coöperatieontwikkeling Om de kwaliteit van deze handleiding verder te verbeteren, zijn Uw kritische en opbouwende suggesties uiteraard ontzettend belangrijk. Wij hopen een belangrijke bijdrage te leveren in de verbetering van de rijstsector middels onder andere gedegen trainingen voor boeren. Januari 2008 INLEIDING Page 1 of 1

3 1 BOUW VAN DE RIJSTPLANT EN DE GROEIFASEN A. BOUW VAN DE RIJSTPLANT (MORFOLOGIE) De rijstplant bestaat zoals alle andere zaadplanten uit een wortelstelsel, stengel (stam) en bladeren. Voor een hoge opbrengst en goede kwaliteit is het belangrijk dat deze verschillende delen van de plant goed en gezond moeten groeien. Er is dus een relatie tussen de verschillende delen van de plant en de opbrengst die U als landbouwer behaalt. 1. Het wortelstelsel De wortels zorgen voor een goed houvast van de plant en de opname van voedingsstoffen. Deze beide functies zijn heel erg belangrijk voor een goede groei en ontwikkeling, waardoor dan een hoge opbrengst mogelijk wordt. Hoe kunt U zorgen voor een goede wortelontwikkeling? Goede (droge) grondbewerking Een goede droge grondbewerking omvat het ploegen of eggen van de grond waarbij stoppels en onkruid in de bodem worden ingewerkt. Vertering van deze overblijfselen wordt dan zodoende versneld. Ook wordt de bewerkte laag (15 tot 30 cm) gemakkelijker doordringbaar voor de wortels. Een andere zaak is dat giftige gassen die tijdens de groei en ontwikkeling van het gewas van het vorige seizoen waren gevormd, kunnen ontsnappen zodat ze de groei van het volgende gewas niet zullen belemmeren. Goed waterbeheer Aan de ene kant zorgt het onder water leggen van een veld ervoor dat belangrijke voedingsstoffen beter beschikbaar komen voor de plant, terwijl aan de andere kant een tijdelijke drooglegging van het veld de wortelontwikkeling van het gewas goed stimuleert. Het is dus aan te bevelen om zeker een keer voor de tweede bemesting het gewas voor op z n minst een week droog te leggen. Goede bemesting Fosfaat is een belangrijke voedingsstof voor een goede wortelontwikkeling. Een gebrek hieraan zal dus Uw opbrengst laag houden. Als U een goede MODULE 1: BOUW VAN DE RIJSTPLANT EN DE GROEIFASEN Page 1 of 4

4 wortelontwikkeling wilt bewerkstelligen en dus hierdoor een hoge opbrengst zult U met fosfaat moeten bemesten. Doe dit dan tijdens de eerste bemesting of eerder. Voldoende ruimte De zaaidichtheid bepaalt in grote mate het aantal planten per m 2 en dus de ruimte die elke plant heeft voor een goede wortelontwikkeling. Onkruiden in het bijzonder rode rijst kunnen ook enorm de wortelontwikkeling belemmeren. Goed ziekten- en plagenbeheer Organismen zoals aaltjes en insecten kunnen de wortelontwikkeling schaden. NPK bemesting is noodzakelijk, evenals het gebruik van goede rassen en goed zaaizaad. 2. Stengel De stengel is nodig voor het dragen van de bladeren en de aren. Via de stengels worden voedingsstoffen vanuit de wortels naar de bladeren getransporteerd en vanuit de bladeren worden de plantensappen (assimilaten) eveneens via de stengels vervoerd. Productie wordt zodoende mogelijk gemaakt. Hoe kunt U zorgen voor een goede groei van de stengel? Goed waterbeheer Te veel water belemmert de stengelvorming (uitstoeling). Een tussentijdse drooglegging tussen de eerste en tweede bemesting bevordert een juiste stengelvorming. Goede bemesting Een gebalanceerde bemesting met N (afkorting van nitrogenium, de Latijnse naam voor stikstof), P (afkorting van phosphorus) en K (afkorting van kalium) is zeer dringend vereist voor een goede stengelgroei en stengelvorming. Voldoende ruimte en licht De beschikbare ruimte bepaalt de stengelgroei. Deze ruimte wordt beïnvloed door de zaaidichtheid en onkruiden in het veld. Dus een niet te hoge zaaidichtheid en weinig tot geen onkruid. Goede ziekten en plagenbeheer Onder Surinaamse omstandigheden zijn schimmels en insecten de twee meest belangrijke belemmeringen. Een goede kalium (K) bemesting kan de schade enorm verlagen. MODULE 1: BOUW VAN DE RIJSTPLANT EN DE GROEIFASEN Page 2 of 4

5 3. Bladeren Bladeren zijn de fabriek van voedsel in de plant waarmee later de korrels worden gevuld. Bij het maken van dit voedsel is zonlicht erg belangrijk. De bladeren zorgen ook ervoor dat de plant kan ademen en transpireren. Activiteiten die onmisbaar zijn om te leven. Niet alle bladeren die de plant vormt zijn echt nodig voor een hoge opbrengst. Er wordt als het ware te veel of te wel reserve bladeren gevormd. Daarom wordt gezegd dat U niet hoeft te bespuiten als door bijvoorbeeld insecten een klein deel van de bladeren wordt opgegeten. Hoe kunt U zorgen voor een goede bladontwikkeling? Goede bemesting Voor de ontwikkeling van bladeren is vooral stikstof (N) belangrijk. Dus bemesting met ureum (in ureum zit ongeveer 46% N). Voldoende ruimte en licht Ook voor een goede bladvorming moet er voldoende ruimte en licht aanwezig zijn. Dus een niet te hoge zaaidichtheid en weinig tot geen onkruid. Goede ziekten- en plagenbeheer Vooral schimmels en insecten moeten goed bestreden worden voor een goede bladontwikkeling. Om schimmelschade tegen te gaan moet met kalium (K) bemest worden. B. GROEIFASEN De groei van de rijstplant kunnen we in drie fasen verdelen. Deze groeifasen hebben elk hun eigen belangrijke ontwikkelingen die vragen naar zeer goede verzorging wilt U als landbouwer een goede oogst binnenhalen. De veldsituatie, grondbewerking, gewasverzorging, zonlicht, temperatuur en neerslag zijn de factoren die de groei in grote mate beïnvloeden. 1. Vegetatieve fase In deze fase vindt de uitstoeling plaats. Een goede uitstoeling zorgt ervoor dat er later voldoende aren worden gevormd waardoor de opbrengst omhoog kan. Ook de wortelontwikkeling en bladvorming vinden plaats. Er is dus een NPK bemesting nodig. De uitstoeling vindt vanaf 25 dagen na inzaai plaats. De duur van deze fase is afhankelijk van de duur van het ras. Bij ADRON-111 is het circa 50 dagen en bij ADRON-125 ongeveer 40 dagen. MODULE 1: BOUW VAN DE RIJSTPLANT EN DE GROEIFASEN Page 3 of 4

6 2. Reproductieve fase Deze fase bestaat uit de pluiminitiatie (begin van de pluimvorming). Voor een goede opbrengst moet zonder enige belemmering de pluiminitiatie kunnen plaatsvinden. Voldoende ureum (N) is nodig om de bladeren goed te kunnen gebruiken voor fotosynthese (vorming van plantensappen). Deze fase eindigt bij de bevruchting en duurt ongeveer 30 dagen. 3. Rijping De rijpingsfase begint bij de bevruchting en bestaat uit drie subfasen: melkstadium (de korrel vult zich met een melkachtige stof) meelstadium ( de melkachtige stof wordt hard en ziet eruit als meel) en rijpe korrel. Deze fase duurt circa 35 dagen. De opbrengst wordt in grote mate in de vegetatieve en reproductieve fase bepaald. De rijpingsfase heeft invloed op de opbrengst alleen als de omstandigheden zoals beschikbaarheid van water, temperatuur, ziekten en plagen de rijping belemmeren. C. OEFENOPDRACHT Kiemingsproces Stap 1: steeds een handje vol zaden bij verschillend aantal uren (12, 18, 24) inweken. Er kan eventueel ook gebruik gemaakt worden van verschillende waterbronnen (kraanwater, drainagewater, irrigatiewater, regenwater) Stap 2: volg de kieming en teken het gekiemde zaad. Pluiminitiatie Ontleed planten in het pluiminitiatiestadium en teken. MODULE 1: BOUW VAN DE RIJSTPLANT EN DE GROEIFASEN Page 4 of 4

7 Bouw van de rijstplant en de groeifasen NATIONAALRIJSTPROGRAMMA IMAC 2008

8 Bouw van de plant Bladeren Stengel Wortelstelsel

9 Wortelstelsel Houvast Opname voeding

10 Stengel Vruchtdracht Stevigheid Transport van voeding

11 Bladeren Fotosynthese Ademhaling Transpiratie

12 Pluimen Voor de opslag van voedsel

13 Voor een hoge opbrengst Wortelstelsel, stengel en bladeren: Goede groei Gezonde groei

14

15 Vegetatieve fase Kieming: water, temperatuur, zuurstof Uitstoeling: ruimte, voeding, water en licht Lengtegroei: voeding, water, licht, etc. Duur: afhankelijk van o.a. het ras. ADRON-111: 45 tot 50 dagen ADRON-125: 40 tot 45 dagen

16 Vegetatieve fase Kieming: water, temperatuur, zuurstof

17 Uitstoeling Primaire scheuten Secundaire scheuten Tertiare scheuten

18 Reproductieve fase Pluiminitiatie Bloei Bevruchting Duur: 30 dagen

19 Pluimvorming Reproductieve fase

20 Reproductieve fase Bloei Bevruchting

21 Rijping Duur: 35 dagen Melkstadium Meelstadium Rijpe korrel

22 2 RASSENKEUZE, ZAAIZAADKEUZE, ZAAIDICHTHEID EN INZAAIPERIODE Opbrengst en kwaliteit zijn afhankelijk van de capaciteit van het ras, bodemverzorging, gewasverzorging en de weersomstandigheden. Aan de ene kant is het dus belangrijk dat U gebruik maakt van goede rassen en zaaizaad, terwijl aan de andere kant ook een goede verzorging gegeven moet worden (zaaidichtheid, mest, water, ziekten- en plagenbeheer, etc.) Waarop let U bij rassenkeuze? Het ras moet naast een hoge opbrengstpotentie ook een goede kwaliteit kunnen leveren als hij op de juiste manier wordt verzorgd. Er moet op een aantal eigenschappen gelet worden: Goede jeugdgroei Goede uitstoeling Hoge weerstand tegen ziekten en plagen Goede kwaliteit Hoge opbrengstpotentie Goede uitlevering U moet dus goed op de hoogte zijn van de meest belangrijke eigenschappen van de beschikbare rassen. Wat zijn de standaarden van de verschillende klassen zaad? Zaaizaad van goede kwaliteit moet onder andere de volgende kenmerken bezitten: Standaarden zaadklasse elitezaad origineelzaad eerste-nabouwzaad Zuiverheid (%) Vreemd materiaal (%) <1 <2 <2 Onkruiden (%) 0 0,5 0,5 Rode rijst (per kg) Kiemkracht (%) >95 >90 >85 Vochtgehalte (%) <13 <13 <13 Voor de commerciële productie wordt gebruik gemaakt van eerste-nabouwzaad. MODULE 2: RASSENKEUZE, ZAAIZAADKEUZE, ZAAIDICHTHEID EN INZAAIPERIODE Page 1 of 2

23 Waarop let je bij zaaizaadkeuze? Zaaizaad is één van de fundamenten voor een hoge opbrengst en goede kwaliteit. De volgende punten moeten dienen als maat om zaaizaad te kopen: Grote korrels, juiste vorm en goed gevuld. Zuiverheid, dus geen zaad van andere rassen. Geen beschadigingen en besmetting met ziekten. Geen onkruidzaden. Hoge kiemkracht en groeikracht. Randvoorwaarden voor de productie van zaaizaad? Om zaaizaad te kunnen produceren moet U voldoen aan eeb aantal condities. Deze condities moeten ervoor zorgen dat de standaarden zoals opgenomen in de wet worden gehaald. De meest belangrijke voorwaarden zijn: Toegang tot origineelzaad. Egaal areaal. Areaal vrij van rode rijst. Kennis over opzuiveren. Kennis over methoden en verzorging. Goede droog- en opslagfaciliteiten. Hoeveel zaad per hectare? Als U het juiste ras heeft gekozen, moet U ook gebruik maken van zaad van goede kwaliteit. U moet verder ook ervoor zorgen dat de juiste zaaidichtheid wordt gebruikt. Dit vanwege technische en financiële overwegingen: Uitstoelingsvermogen van het ras. Zaaizaadkwaliteit. Inzaaimethode. Kans op ziekten en plagen bij te hoge zaaidichtheid. Er wordt geadviseerd om tussen de 140 tot 160 kg zaad/ha te gebruiken. Welke inzaaiperiode? De inzaaiperiode heeft erg veel invloed op de groei en ontwikkeling van het gewas, vooral op de ziekten en plagen. U moet in de juiste inzaaiperiode inzaaien om een hoge opbrengst te behalen. U zult dan ook veel minder last hebben van ziekten en plagen. Hierdoor zal U minder kosten maken en de kwaliteit gaat niet achteruit. De inzaaiperiode is afhankelijk van de volgende omstandigheden: Groeiduur van de rassen. Regentijden en drogetijden (seizoenen). Capaciteit van het machinepark (tractoren en combines). Verwerkingscapaciteit (drogen, verwerking, opslag). MODULE 2: RASSENKEUZE, ZAAIZAADKEUZE, ZAAIDICHTHEID EN INZAAIPERIODE Page 2 of 2

24 Rassenkeuze, zaaizaadkeuze, zaaidichtheid en inzaaiperiode NATIONAAL RIJSTPROGRAMMA IMAC

25 Rassenkeuze? Goede en gezonde groei is het resultaat van de capaciteit van het ras en de omgeving.

26 Waarop let je bij rassenkeuze? 1. Goede jeugdgroei 2. Goede uitstoeling 3. Weerstand tegen ziekten 4. Goede kwaliteit 5. Hoge opbrengst potentie 6. Goede uitlevering (rendement) 7. Goede kookkwaliteit

27 De veel gebruikte rassen? Eigenschap GROVENI ADRON-111 ADRON- 117 ADRON- 125 Voetkleur Donkergroen Wit-groen Groen Paars Blad (Ruw/Glad) Glad Glad Ruw Glad Bloei (10% - 50%) dni dni dni dni Groeiduur (dagen) Korrellengte (padie) 11,7 mm 10,6 mm 11,0 mm 10,6 mm Korrelbreedte (padie) 1000-korrelgewicht (padie) 2,2 mm 2,6 mm 2,3 mm 2,7 mm 36 gram 30 gram 26,4 gram 32,5 gram Opbrengstpotentie 6-7 ton/ha 6-7 ton/ha 6-7 ton/ha 6-7 ton/ha

28 De veel gebruikte rassen?

29 Waarop let je bij zaaizaadkeuze? 1. Grootte, vorm en mate van korrelvulling 2. Uniformiteit en zuiverheid 3. Beschadiging en besmetting 4. Andere ongewenste zaden (andere rassen, onkruid en rode rijst) 5. Kiemkracht en groeikracht

30 Wat is zaaizaad? Standaarden Elite Origineel 1ste nabouw Zuiverheid (%), minimaal Vreemde materiaal (%), maximaal Onkruiden (%), maximaal 0 0,5 0,5 Rode rijst (per kg), maximaal Kiemkracht (%), minimaal Vochtgehalte (%), maximaal

31 Wat doet zaaizaad? Belang goed zaad: 1. Uniform gewas 2. Goede groei en ontwikkeling 3. Meer weerstand tegen ziekten 4. Betere korrelvulling 5. Regelmatige afrijping

32 Wie maakt zaaizaad? Randvoorwaarden: 1. Toegang tot basis materiaal (origineelzaad) 2. Egaal areaal 3. Rode rijstvrij areaal 4. Geen menging met andere rassen door bijv. opslag 5. Kennis over opzuiveren en raseigenschappen 6. Juiste methoden en verzorging 7. Goede droog en opslagfaciliteiten

33 Zaaimethode en opzuiveren

34 Zaaidichtheid? Bepaald door: Uitstoelingsvermogen ras Zaaizaadkwaliteit Inzaaisituatie (droog of nat) Ziekten & Plagen Manier van inzaai (direct of overplanten)

35 Inzaaiperiode? Bepaald door: Groeiduur van de rassen Regen en droge seizoenen Machinepark (tractoren & combine) Verwerkingscapaciteit, vooral drogen en opslag Ziekten & plagen

36 3 LANDEGALISATIE & GRONDBEWERKING Voordat U gaat inzaaien moet U enkele zeer belangrijke voorbereidingen treffen om een zo goed mogelijke opbrengst en kwaliteit te behalen. Deze voorbereidingen moeten wel precies als de activiteiten na de inzaai op de juiste manier worden uitgevoerd. De voorbereidingen houden bijvoorbeeld in onderhoud van dammen, kavelsloten en irrigatie- en loosleidingen. Het houdt ook in landegalisatie, grondbewerking, kwaliteit zaaizaad, juiste inzaaiperiode, etc. LANDEGALISATIE Wat zijn de voordelen van landegalisatie? Voor een hoge opbrengst, een hoge kwaliteit en lage kosten is het egaliseren van Uw veld zeker nodig. Door te egaliseren heeft U de volgende voordelen: minder onkruid betere opkomst en groei na inzaai betere werking van meststoffen uniforme groei en afrijping De winstgevendheid per hectare neemt hierdoor toe doordat Uw opbrengst met zeker 1 ton/ha kan toenemen. U zult ook minder bespuiten tegen grassen en de kwaliteit van de padie wordt beter. Hoe kunt U egaliseren? Zowel onder droge omstandigheden als onder natte omstandigheden kunnen rijstvelden egaal gemaakt worden. U kunt hierbij bijvoorbeeld gebruik maken van de eenvoudige Grader, een Bulldozer of een Laserbak. Wanneer moet U egaliseren? U kunt na de droge grondbewerking of voor de natte grondbewerking egaliseren. Om de kosten te spreiden moet U elk seizoen een beetje egaliseren totdat Uw veld minder dan 5 cm hoogteverschillen heeft. Hoeveel kost egaliseren? De kosten zijn afhankelijk van de hoogteverschillen en de afstanden tussen hoge en lage plekken of de spreiding. De kosten die U gaat maken per seizoen kunt U zelf bepalen door maar een deel te egaliseren. MODULE 3: LANDEGALISATIE & GRONDBEWERKING Page 1 of 3

37 GRONDBEWERKING Om de grondbewerking goed uit te voeren moeten wij eerst goed begrijpen hoe de bodem in elkaar zit. Wij zullen kort kijken naar wat de bodem is, de samenstelling, de functie van de bodem en wat U kunt doen om de bodem gezond te houden. Wat is bodem? De bodem is de bovenste laag van de aarde waar plantengroei mogelijk is. In deze laag is dus leven mogelijk. Wij hebben dus te maken met een levend systeem dat wij goed moeten verzorgen (bewerken) als wij een hoge productie en goede kwaliteit willen behalen. Wat is de samenstelling van bodem? De bodem bestaat uit levende en niet levende delen. De niet levende delen zijn: 1. Mineralen (klei, zilt en zand); 45% 2. Water en lucht (50%) 3. Organische stof (5%) Het levend deel bestaat uit: 1. Wortelstelsels 2. Insecten 3. Schimmels 4. Bacteriën 5. Aaltjes, etc. Zowel de levende als de niet levende delen moeten in voldoende mate aanwezig zijn om een goede en gezonde groei van rijst mogelijk te maken. Hiervoor moet U zorgen voor een goede grondbewerking, juiste waterbeheer, juiste bemesting, etc. Wat is de functie van de bodem? Voor een goede groei hebben de rijstplanten de volgende inputs nodig: water, voedingsstoffen, licht en lucht. Naast het feit dat de bodem dient als houvast van de rijstplanten zorgt hij ook voor de levering van water en voedingsstoffen. Een zeer belangrijke functie dus. De bodem moet dus goed vruchtbaar zijn, met andere woorden de bodem moet in staat zijn op tijd en de juiste hoeveelheid voedingsstoffen te leveren. Hiervoor moet de kwaliteit van de bodem goed zijn. De bodem moet dus naast een goede vruchtbaarheid ook de volgende eigenschappen hebben: 1. Voldoende organische stof (1-5%) 2. Niet te zuur (ph 6-7) MODULE 3: LANDEGALISATIE & GRONDBEWERKING Page 2 of 3

38 3. Voldoende levende organismen (schimmels, bacteriën, etc.) 4. Niet tot weinig waterdoorlatend Wat moet U doen om de bodem gezond te houden? U heeft gezien dat als een bodem veel voedingsstoffen heeft het niet automatisch betekent dat Uw rijst goed gaat groeien. Een goede bemesting alleen is dus niet voldoende. U gaat nog meer moeten doen om de bodem geschikt te maken voor een hoge opbrengst. 1. Goede droge grondbewerking 2. Voldoende rust geven 3. Zorgen voor voldoende levende organismen, dus als het kan geen pesticiden gebruiken 4. Als het stro niet besmet is met ziekten moet U het niet verbranden, maar gewoon onderwerken tijdens de droge grondbewerking. Hoe moet U bewerken? De droge grondbewerking vindt plaats met een ploeg of een schijveneg en is het meest belangrijke onderdeel bij grondbewerking. Naast onkruidbestrijding zorgt de droge grondbewerking voor doorluchting van de bodem. Een andere functie van droge grondbewerkingen is het versnellen van de vertering van het stro en ander organisch materiaal. In de praktijk wordt twee keren droog bewerkt en dit kost ongeveer SRD 200,00 per hectare. De natte grondbewerking vindt plaats met een chipper of een modderrol en zorgt ook voor onkruidbestrijding. Daarnaast stroomt hierdoor minder water in de diepte en wordt het veldoppervlak beter geschikt voor een goede opkomst. In de praktijk wordt drie keren nat bewerkt en dit kost ongeveer SRD 225,00 per hectare. Deze kosten voor natte grondbewerking zou U kunnen verminderen door met een herbicide te bespuiten en 1 keer natte grondbewerking toe te passen. De totale kosten van SRD 450,00 per hectare kan zodoende met SRD 75,00 omlaag gebracht worden. MODULE 3: LANDEGALISATIE & GRONDBEWERKING Page 3 of 3

39 Egalisatie & Grondbewerking NATIONAALRIJSTPROGRAMMA IMAC

40 Bodemvruchtbaarheid 1. Wat is bodem? 2. Wat is bodemsamenstelling? 3. Wat is bodemvruchtbaarheid? 4. Hoe moeten wij de bodem goed verzorgen?

41 Bodem = Is de bovenste laag van de aarde waarop planten groeien: een levend systeem dus.

42 Bodemsamenstelling Niet levende delen: Mineralen (Klei, zilt en zand (=45%)) Water en lucht (50%) Organische stof (5%)

43 Bodemsamenstelling Levende delen: Wortelstelsel Schimmels Insecten Nematoden (aaltjes) Bacteriën, etc.

44 Bodemvruchtbaarheid = De capaciteit van de bodem om voldoende en in de juiste verhouding voedingsstoffen te leveren voor een goede en gezonde groei van planten.

45 Bodemkwaliteit Enkele eigenschappen: Hoeveelheid organische stof Waterdoorlatendheid Samenstelling Zuurgraad Levende organismen

46 Bodemverzorging Enkele aandachtspunten: Zorgen voor voldoende rust Zorgen voor voldoende levende organismen dus weinig giftige pesticiden Stro of ander organisch materiaal in de bodem inwerken Goede droge grondbewerking

47 Doelen droge grondbewerking Onkruidbestrijding Versnellen verteringsprocessen Doorluchting (droge grondbewerking)

48 Doelen natte grondbewerking Onkruidbestrijding Vermindert waterverlies Verbetert bodemoppervlak voor een goede opkomst

49 Praktijk Over het algemeen: 2x droog; ploegen of eggen; SRD 175 3x nat; chipper of modderrol; SRD 225 1x balken; SRD 50 Totale kosten: SRD 450/ha.

50 Praktijk Alternatief = Minimum Tillage 2x droog; ploegen of eggen; SRD 175 1x Glyfosaat bespuiting; SRD 60 1x nat; chipper of modderrol; SRD 75 1x balken; SRD 50 Totale kosten: SRD 360/ha. Een besparing van SRD 90 per hectare.

51 Minimum tillage (Geen natte grondbewerking) Een goede opkomst. Regelmatige afrijping.

52 Effecten egaliseren Uniform gewas, Optimaal waterbeheer Weinig onkruid Minder kosten, etc.

53 Droge egalisatie Grader ( achterblad + Tractor) Bull-Dozer Laser-bak

54 Natte egalisatie Grader ( achterblad + Tractor) Bull-Dozer Laser-bak

55 Resultaat egaliseren Hogere opbrengst Betere kwaliteit Lagere kosten Beter milieu

56 Kosten egaliseren Hoogte verschillen Afstanden (spreiding grondverzet) US$80 US$ 150

57 4 IRRIGATIE EN DRAINAGE INHOUD A. Technische informatie... 2 A.1 Inleiding... 2 A.2 Achtergrond... 2 A.3 Uitbreiding capaciteit gemaal Wakay A.4 Allocatie van irrigatiewater A.5 Toekomstige irrigatiecapaciteit A.6 Distributie en onderhoud van het waterbeheerstelsel B. Organisatie en beheer B.1 Het besturen van waterschappen B.2 Conclusies MODULE 4: IRRIGATIE EN DRAINAGE Page 1 of 21

58 A. TECHNISCHE INFORMATIE A.1 Inleiding De FAO stelt in een rapport in 1995, dat de fysieke opbrengst van verbouwde gewassen onder geïrrigeerde condities, driemaal zo groot was dan onder wat men noemt rainfed condities. Verder wordt aangegeven dat 60% van s werelds productie van tarwe en rijst tot stand komt onder geïrrigeerde conditie. De actualiteit rond irrigatiewater zoals deze de gemeenschap bereikt, gaat altijd over wateroverlast, watertekort, maar zelden of nooit over andere belangrijke aspecten van het water. Landbouwwater is doorgaans niet een onderwerp dat veel aandacht krijgt van beleidsmakers. Irrigatiewater als grote en belangrijke contribuant aan optimale padieproductie verdient daarom veel meer aandacht dan traditioneel het geval is. De achteruitgang van de rijstsector in Suriname kent vele oorzaken. Een van de oorzaken is het voortdurende tekort aan irrigatiewater. Veelvuldig optredende wateroverlast is het andere fenomeen. Als overheid en private sector in Suriname voornemens zijn de padieproductie op te voeren naar het niveau van de zeventiger en tachtiger jaren, dan zal de productiefactor water veel meer aandacht moeten krijgen dan thans het geval is. In organisatorische zin heeft het beleid daden neergezet. Zo werd in februari 2005 de nieuwe waterschapswet door het parlement aangenomen. Daarmede kwamen de oude wetten te vervallen. Instelling van nieuwe waterschappen dient te geschieden via Staatsbesluiten. Sinds 21 mei 2007 bestaat het Staatsbesluit welke de instelling regelt van het Overliggend waterschap MCP. De fysieke verbetering in de aanvoer van irrigatiewater is een onderwerp dat ook aandacht verdient. In deze handleiding zal daarom stilgestaan worden bij de factoren die de beschikbaarheid van irrigatiewater bepalen en mogelijk oplossingen inhouden voor de toekomst, inclusief beheersaspecten rond het waterbeheerstelsel. A.2 Achtergrond A.2.1. Algemeen De rijstsector draagt bij tot productie, werkgelegenheid, export, binnenlandse voedselvoorziening, inkomensverdeling, industrialisatie en economische integratie. Zo worden nationale, economische en sociale doelen bereikt. Er zijn omvangrijke kapitaal en intellectuele investeringen gepleegd in de aanleg van fysieke productiemogelijkheden en kwaliteit. Infrastructuur en polders zijn aangelegd MODULE 4: IRRIGATIE EN DRAINAGE Page 2 of 21

59 en fabrieken gebouwd. Rijstonderzoek heeft de ontwikkelingsrichting van de sector mede helpen bepalen. Tabel: Positie van de rijstsector in de nationale economie in 2006 Absolute positie Sector/nationale positie 1 Ingepolderd areaal voor rijstbouw 2 Waarde primaire productie in SRD ha Ruim 70% van het fysiek ingericht landbouw-areaal 62,104 miljoen Circa 19% van de agrarische productiewaarde, exclusief visserij 3 Export in US$ 11,434 miljoen Agrarische sector US$ Totale exporten US$ 1,126 miljard 4 Directe werkgelegenheid 6000 personen Belangrijke voorwaartse en achterwaartse verbindingen 5 Binnenlandse voorziening ton 100% zelfvoorzienend in rijst 6 Lokale industrie ton SAB, Suralco/BHP, Bierbrouwerij, Veevoederindustrie De concurrentiepositie van de Surinaamse rijst wordt bepaald door: 1. de productietechniek en de technologie; 2. de interne fysieke, sociale, economische en politieke context voor productie; 3. productiekosten: veldproductie, transport en verwerking; 4. marktomstandigheden en vooruitzichten; 5. procesbeheersing; optredende pre- en postharvestverliezen. Waarom is de voorziening van irrigatiewater zo belangrijk voor rijstboeren? Noordwest Suriname is gekenmerkt door rijst- en bananenteelt, die belangrijke economische activiteiten vormen in dit gebied. Het district Nickerie levert een belangrijke bijdrage aan het Bruto Binnenlands Product (BBP) en de generering van exportverdiensten. Het bestaan van de rijstsector en verdere uitbouw daarvan is ondenkbaar zonder de optimale beschikbaarheid van irrigatiewater. Van oudsher kende Noordwest Suriname twee irrigatiebronnen te weten de Nickerierivier en het Nannizwamp. Middels de uitvoering van het Multi Purpose Corantijnkanaal Project, is in Noord West Suriname een derde irrigatiebron ontstaan, het Corantijnkanaal. Het Corantijnkanaal is niet geheel afgebouwd. Nog afgerond dienen te worden: De DOL werken nabij het Nanniverdeelwerk (DOL = distributie, overlaat en lekbeteugeling) De Lekbeteugelingsdam De onderleiders onder het MCP kanaal MODULE 4: IRRIGATIE EN DRAINAGE Page 3 of 21

60 A.2.2. Water- en irrigatiebehoefte van rijst. Lange tijd heeft de opvatting geheerst dat productietoename slechts te bereiken was door toename van het staand areaal. Veelal kapitaalkrachtige boeren en andere personen kregen, teneinde inhoud te geven aan deze opvatting, grote lappen grond toegewezen. Eind tachtiger jaren drong het besef door, dat sanering en herstructurering de productie sneller kon doen stijgen en bovendien goedkoper was dan areaaluitbreiding in de breedte. In de traditionele opvatting en realisatie daarvan ontstond geen productietoename, doch een verschuiving van de productie. We hebben in de praktijk genoeg voorbeelden daarvan gezien. Meer dan elke andere productiefactor, is water bepalend voor de productie, de organisatie van de productie en het verdere verloop van het seizoen. Boeren spelen in op hun verwachtingen ten aanzien van de beschikbaarheid van voldoende water, of de schaarste aan water. Water bepaalt dus niet slechts in grote mate de productie, het bepaalt in beslissende mate de organisatie, logistiek, en het verdere verloop in het seizoen. We weten al geruime tijd dat land en water, als het gaat om efficiënte productie, niet in de juiste verhouding beschikbaar zijn. Nickerie is het traditioneel rijstgebied ruim ha. In de ontwikkeling van onze verschillende rijstgebieden is duidelijk gebleken dat gronduitgifte en in cultuurname van deze gebieden ten behoeve van de rijstcultuur onvoldoende waren afgestemd op beschikbare irrigatiecapaciteiten als gevolg van de onbekendheid met c.q. onduidelijkheid met betrekking tot de waarde van enkele relevante grootheden die bovengenoemde capaciteit bepalen. Zo is een nauwkeurige vaststelling van rivierafvoeren, met daarbij optredende seizoenvariaties tot nu toe niet goed mogelijk gebleken. Deze onduidelijkheid, dan wel niet eenduidigheid geldt voor zowel de beschikbare irrigatiecapaciteiten, als de waterbehoefte van het gewas. Hieronder wordt nader ingegaan op de waterbehoefte van rijst waarbij enkele daarin gerelateerde begrippen worden behandeld. De behoefte aan water betreft voornamelijk: verzadiging van de grond/natte grondbewerking het handhaven van een waterlaag op het veld (voornamelijk voor het onderdrukken van onkruidengroei) evapotranspiratie etc. Onder waterbehoefte wordt verstaan de totale vastgestelde c.q. berekende behoefte aan water, terwijl onder irrigatiebehoefte wordt verstaan het aanvoeren van irrigatiewater niet via neerslag, dus kunstmatig aangevoerd. Het waterverstrekkingsschema is erg belangrijk in het kader van de vereisten tijdens het groeiproces van het gewas. MODULE 4: IRRIGATIE EN DRAINAGE Page 4 of 21

61 De grootte van de watergiften wordt onder andere beïnvloed door: de duur van de inzaaiperiode, het inzaaischema(spreiding) de cultuur van het gewas (bijv. natte rode rijstbestrijding brengt een aanzienlijke toename van de waterbehoefte met zich mee), de effectieve neerslag etc. Met behulp van het waterverstrekkingsschema en het inzaaischema kan van week tot week de waterbehoefte op projectniveau worden berekend. Voor het gemak zal hierna slechts gesproken worden van irrigatiebehoefte. Het zal duidelijk zijn dat over een geheel seizoen genomen normaal gesproken de irrigatiebehoefte kleiner zal zijn dan de totale waterbehoefte, aangezien er wel sprake zal zijn van een zekere hoeveelheid effectieve neerslag. Voor het bepalen van de piek irrigatiebehoefte (maximale irrigatiebehoefte) en dus de in overeenstemming daarmee te realiseren beschikbare irrigatiecapaciteit, wordt doorgaans uitgegaan van een situatie waarin er geen neerslag is. Het resultaat van een waterverstrekkingsschema en een inzaaischema is dat de optredende irrigatiebehoeften van week tot week kunnen worden beschouwd waardoor de piekbehoefte kan worden vastgesteld. Uit de beschikbare literatuur over dit aspect blijkt, dat de norm van 1,71/s/ha (die doorgaans gehanteerd wordt) als piekbehoefte redelijk is. Dit geldt echter niet wanneer er sprake is van natte rode rijstbestrijding. Overigens moet ten stelligste worden ontraden natte rode rijstbestrijding als normale cultuurmaatregel te introduceren en te incorporeren in het gebruikelijk scala van cultuurmaatregelen. De eerder vermelde norm van 1,7 l/s/ha heeft betrekking op een netto ha. Het onderscheid tussen netto- en brutoareaal en meer nog het vaak op niet eenduidige wijze presenteren van areaalcijfers heeft steeds frustrerend gewerkt en staat bijv. nog steeds een degelijke vergelijking van productieresultaten tussen verschillende polders in de weg. De doorgaans gehanteerd norm (0,87:l) als verhouding tussen netto- en brutoareaal is niet helemaal correct, aangezien er verschillen zijn in polders (bijv. in inrichtingspatronen). Het verdient aanbeveling slechts netto ha s te beschouwen, waarmee dan ook consequent het netto beplant c.q. plantbaar oppervlak wordt bedoeld. Ten aanzien van de eenmaal vastgestelde irrigatiebehoefte kan nog een onderscheid gemaakt worden tussen netto- en bruto-irrigatiebehoefte. Onder brutoirrigatiebehoefte wordt verstaan de hoeveelheid water die van buiten het beschouwde projectgebied aan het irrigatiestelsel wordt toegevoegd. Onder de netto irrigatiebehoefte wordt verstaan de bruto irrigatiebehoeften minus de waterafvoer uit het beschouwde gebied. De onderliggende gedachte bij het voorgaande is dat het drainagewater opnieuw kan worden gebruikt (recycling). Het onderzoek naar de mogelijkheden van recycling is tot MODULE 4: IRRIGATIE EN DRAINAGE Page 5 of 21

62 nu toe zeer beperkt geweest. Buys (1984) vermeldt waarden variërend van 0,84-1,68 l/s/ha als maximale directe recycle-intensiteit. Bij de vaststelling van de te realiseren beschikbare irrigatiecapaciteit moet nog rekening gehouden worden met optredende verliezen, die zullen afhangen van de mate van perfectie van het aangelegde systeem, het beheer, etc. Naast de benodigde irrigatiecapaciteit op projectniveau dient er gezorgd te worden dat op alle niveaus van het systeem vanaf de bron tot aan de kavel de beschikbare capaciteiten adequaat zijn (hoofdkanaal, secundaire en tertiaire kanalen, kavelkokers en kavelsloten) Welke irrigatiebronnen zijn bekend in noordwest Suriname en welke irrigatiecapaciteit bezitten deze bronnen? A.2.3 Irrigatiebronnen en irrigatiegebieden. Nannizwamp Vooraf kan worden vermeld dat vooral Buys (december 1984) en M.C.P Beheer (juli 1985) redelijk uitgebreid informatie verschaffen ten aanzien van de waterhuishouding van Noordwest Suriname. Aan M.C.P.-Beheer (juli1985) wordt ontleend een schatting van de irrigatiecapaciteit van de Nannizwamp die neerkomt op een volume water van m 3 dat beschikbaar is voor de periode van eind grote regentijd tot begin volgende grote regentijd. Op grond van het ingezaaide areaal en de opbrengt is een schatting gemaakt van bevloeibaar areaal, dat uitkomt op à ha waarbij moet worden aangetekend, dat niet bekend is wat voor kunst- en vliegwerk nodig was om dit te realiseren en welke nadelen zoals ongelijkmatige inzaai en inzaai op het verkeerde moment, daarmee verbonden waren. De waterloopkundige afdeling kwam in 1980 met een voorlopige berekening van de irrigatiecapaciteit van de Nannizwamp uit op ha. Ligeon (1985) vermeldt dat het gemiddeld ingezaaid areaal in de praktijk ligt op ca ha. Berekeningen door Ligeon (1985) uitgevoerd, van het areaal dat uit de Nannizwamp geïrrigeerd zou kunnen worden resulteren in: a) zwaartekrachtirrigatie geen recycling : ha maximale recycling : ha b) zwampwater oppompen bij lage zwampstanden geen recycling : ha. maximale recycling : ha. MODULE 4: IRRIGATIE EN DRAINAGE Page 6 of 21

63 Middenstand, en bevolkingslandbouw zijn voor hun irrigatie aangewezen op de Nannizwamp, met een totaal areaal van ca ha. In de huidige situatie vindt irrigatie vanuit de Nannizwamp plaats middels de inlaten Van Wouw, HA (hoofdaanvoer) en IKUGH (inlaatkoker uitbreiding Groot Henar). Nickerierivier (en Maratakka). De hieronder genoemde schatting van de irrigatiecapaciteit van de Nickerierivier is ontleend aan Buys (december 1984) en M.C.P. beheer (juli1985). Schatting op grond van waterloopkundige informatie. De maatgevende aanvoer (1 keer op de 10 jaar onderschreden) van zoetwater te Wageningen in de maand november wordt geschat op 18 m 3 /s. Het drainagedebiet vanaf de linkeroever wordt voor een droog jaar geschat op 8 m 3 /s waarvan de effectiviteit voor de zoutterugdringing geschat wordt op 37%, wat neerkomt op een bijdrage aan de effectieve zoetwatertoevoer van 3 m 3 /s. Voor de zoutterugdringing wordt een zoetwaterafvoer van m 3 /s nodig geacht, wat betekent dat 4 à 6 m 3 /s beschikbaar is voor irrigatie, waarmee à ha geïrrigeerd kan worden bij een netto-onttrekking van 0,91/s/ha. Schatting op grond van geïrrigeerd areaal en opbrengsten resulteert in een te irrigeren areaal van ha, waarbij nog geen productiederving optreedt. Corantijnrivier In het kader van het Multipurpose Corantijn project zijn onder aangelegd aangelegd een 66 km lange irrigatiekanaal dat loopt van Wakay naar de Nanni-afdamming en een pompgemaal te Wakay dat veilig 30 m 3 /s kan inpompen uit de Corantijnrivier. Deze 30 m 3 /s is additioneel beschikbaar voor de bevloeiing van bestaande en nieuw aan te leggen arealen. Op de allocatie van deze 30 m 3 /s wordt in het volgende hoofdstuk nader ingegaan. Recycling Bij het beschouwen van de beschikbare irrigatiebronnen moet worden stilgestaan bij het hergebruiken van drainagewater (recycling). Hoewel vooral in de perioden van waterschaarste recycling op grote schaal wordt toegepast, is er nog nauwelijks sprake van specifiek onderzoek. Het verdient aanbeveling vooral gelet op de aanzienlijke bijdrage die geleverd kan worden aan het dekken van de irrigatiebehoefte (Buys, 1984: maximaal mogelijke recycle-intensiteit 0,84-1,68 l/s/ha) nader onderzoek met betrekking tot recycling te verrichten. Daarbij zullen onder andere zaken onderzocht moeten worden als waterkwaliteit en lay-out ten behoeve van recycling. MODULE 4: IRRIGATIE EN DRAINAGE Page 7 of 21

64 A.2.4. Analyse van de problematiek Uit de actuele situatie blijkt, dat er een onplanmatige aanpak bij de uitbreiding van het rijstareaal heeft plaatsgevonden. De opgave is thans om na te gaan hoe vanuit de huidige realiteit door aanpassingen, wijzingen en dergelijke de ideale situatie zo dicht mogelijk kan worden benaderd: tevens dient te worden aangegeven hoe verder uitbreiding dient te verlopen. Indien het ons ernst is, dienen wij niet te schromen de juiste conclusies te trekken en de desbetreffende maatregelen te nemen. Wanneer wij bijv. constateren dat de toename van het areaal in de laatste jaren niet gepaard is gegaan met een toename van de productie (conclusie: ontwikkeling nieuw areaal ten koste van bestaand areaal), wat betekent dat er een omvangrijke productiederving plaatsvindt, dan is de eerste opgave zorg te dragen voor optimale productie van het bestaand areaal. Bij de analyse moeten we uitgaan van de situatie vóór het beschikbaar komen van het debiet aangevoerd door het Corantijnkanaal en vervolgens nagaan wat voor verandering de additionele beschikbaarheid van 30 m 3 /s Corantijnkanaalwater inhoudt. Geconstateerd kan worden dat er steeds terugkerende watertekorten optraden, als gevolg waarvan het de afgelopen jaren niet mogelijk was om op het totale areaal 2 oogsten per jaar te realiseren. De gemiddelde cropping intensity van 1,70 van de afgelopen jaren houdt in dat in ieder geval ca ha niet wordt ingezaaid. De traditionele bronnen Nannizwamp en Nickerierivier waren niet in staat de steeds toenemende irrigatiebehoefte te dekken. Hieruit kan geconcludeerd worden dat gegeven de beschikbare capaciteit van de Nannizwamp en de Nickerierivier, er te veel grond is uitgegeven en ontgonnen. Zeer illustratief voor de onplanmatige gronduitgifte alsook voor de discrepantie tussen praktijk: en theorie is de situatie op de rechteroever van de Nickerierivier. Terwijl het steeds duidelijk werd dat door de areaaluitbreidingen langs de Nickerierivier de irrigatiewatervoorziening van Wageningen in problemen kwam en men terecht onder andere het areaal op de rechteroever gelegen tussen Premchand en Henar bestemd had voor veeteelt of drooggewassen, zien wij naderhand toch dat in ijltempo de ontginning van rijstarealen plaatsvindt. Momenteel is het zelfs zo dat het gebied op de rechteroever gelegen tussen de Middenstandspolder en Hermelijn (Mannes) in totaliteit is uitgegeven waarbij het een groot vraagteken is hoe gedacht is dit totale gebied van irrigatiewater te voorzien; zeker als rekening wordt gehouden met de mogelijkheid van afdamming (in verband met recycling) van de loosleiding van de Middenstandspolder. In tegenstelling tot de irrigatiesystemen onderscheiden naar de zwampinlaten Van Wouw, H.A. en IKUGH, die de oude rijstarealen en de nieuwe bevolkingspolders voorzien, en dat van Wageningen dat tevens de Middenstandspolder voorziet, zien wij in de zogenaamde autonomie ontwikkeling waar er sprake is van individuele waterbeheersings- en ontsluitingssystemen. Dit is zowel bedrijfseconomisch als MODULE 4: IRRIGATIE EN DRAINAGE Page 8 of 21

65 nationaal-economich bezien nadelig vanwege hogere investeringskosten, geringer nettoareaal en inefficiënte inrichting/ontsluiting. Dit houdt tevens in een situatie van onoverzichtelijkheid, waardoor beheer en controle worden bemoeilijkt. Een dringende opgave is thans, om de situatie van areaalontwikkeling die zich zowel qua omvang als situering niet in samenhang met de beschikbare irrigatiecapaciteit heeft voltrokken om te zetten in één waarbij sprake is van optimale benutting van deze capaciteit op de meest efficiënte wijze, met andere woorden logische en efficiënte opdeling van het gebied in deelgebieden die worden voorzien vanuit respectievelijke irrigatiebronnen. Wat zou in de naaste toekomst moeten worden gedaan om de aanvoer van irrigatiewater te vergroten? A.2.5. Gecombineerd benutten Corantijnkanaal, Nannizwamp en Nickerierivier. Voorlopige analyses die enkele jaren geleden zijn uitgevoerd door de Waterloopkundige afdeling hebben uitgewezen dat in geval van optimaal gecombineerd gebruik van de irrigatiebronnen Corantijnkanaal, Nannizwamp en Nickerierivier, er sprake zal zijn van een grote irrigatiecapaciteit dan de som van de drie afzonderlijke capaciteiten. Om de nodige basisgegevens voor het beheer in de praktijk te kunnen leveren, werd de studie gecombineerd benutten Corantijnkanaal, Nannizwamp en Nickerierivier (bekend als een hierna te noemen Up-24) opgezet. Deze studie bestond uit een reeks onderdelen, waaronder het vaststellen van de irrigatiecapaciteit van de Nickerierivier, studie van de verdamping van de Nannizwamp, studie van de zoutindringing etc. Deze studie die uiteraard van bijzonder groot belang is, heeft echter vanwege tal van oorzaken waaronder het wegtrekken van het kader van de Waterloopkundige afdeling een weinig voorspoedig verloop gekend. Na een aanvankelijk al beperkte uitvoering van veldwerkzaamheden die na verloop van tijd helemaal stil kwamen te liggen, is ook de gegevensverwerking met name door eerder vermeld personeelsverloop slechts in zeer beperkte mate op gang gekomen. Het is zonder meer noodzakelijk dat deze studie wordt hervat. Het verdient aanbeveling hierbij de mogelijkheden na te gaan te profiteren van het technische assistentenprogramma van de OAS dat binnenkort weer op gang komt. In het kader van bedoeld programma was al eerder een consultant aangetrokken voor het zwamponderzoek. Om Up-24 te hervatten is het noodzakelijk dat de staf van de Waterloopkundige afdeling die de afgelopen jaren bijzonder is uitgedund, adequaat wordt versterkt. MODULE 4: IRRIGATIE EN DRAINAGE Page 9 of 21

66 A.3 Uitbreiding capaciteit gemaal Wakay Hieronder worden enkele argumenten genoemd op grond waarvan gemeend wordt dat uitbreiding van de capaciteit van het gemaal te Wakay niet op korte termijn zou zijn te overwegen. Deze argumentatie wordt hier opgenomen omdat er sprake blijkt te zijn van serieuze overwegingen tot spoedige uitbreiding van de capaciteit van het gemaal Wakay met 20 m 3 /s. De met de additionele 30 m 3 /s van het Corantijnkanaal ontstane situatie ten aanzien van de beschikbare irrigatiecapaciteit in Nickerie houdt een vergroting in van deze capaciteit met veel meer dan bedoelde 30 m3./s Hoewel op dit moment moeilijk exact te kwantificeren, kan toch goed begrepen worden dat: het gecombineerd benutten van Corantijnkanaal, Nannizwamp en Nickerierivier resulteert in een vergrote irrigatiecapaciteit. op betrekkelijk goedkope wijze kan worden gezorgd voor vergroting van de capaciteit van de Nannizwamp. de veiligstelling van de irrigatiewatervoorziening de acceptatie van inzaaischema s mogelijk zal maken, met als gevolg een lagere piekbehoefte, waardoor met dezelfde beschikbare capaciteit een groter areaal zal kunnen worden geïrrigeerd. Wij moeten bovendien eerst beginnen te leren de 30 m 3 /s, wat geen kleinigheid is, naar behoren te beheren. De vraag is of het wel zinvol is dat men zich druk maakt om uitbreiding van het gemaal terwijl er nog niet eens sprake is van een uitvoeringsgereed ontwerp voor het distributiesysteem, zodat tenminste zou kunnen worden begonnen de thans beschikbare 30 m 3 /s aan te wenden. Het is dan ook zaak dat de verdere voorbereiding en uitvoering van het distributiesysteem met de grootst mogelijke voortvarendheid wordt aangepakt. Wanneer verder ook nog op grond van recent bodemkundig onderzoek (D.B.K.1986) grote vraagtekens moeten worden geplaatst achter rijstontwikkeling in het M.C.P. gebied en bedacht wordt dat de investering in uitbreiding van het gemaal een hoge deviezencomponent heeft, wordt het aanvoeren van nog meer argumenten (en die zijn er) overbodig geacht. Tenslotte kan worden opgemerkt, dat een overweging tot uitbreiding van het gemaal Wakay zou dienen te zijn gestoeld op een gedegen beschouwing van beschikbare capaciteiten, te bevloeien arealen, ontwikkeling in de tijd etc., op grond waarvan de noodzaak tot uitbreiding van de beschikbare capaciteit op een bepaald moment zou moeten blijken. Aangetekend kan nog worden dat ook al zou men in staat blijken de noodzaak van een capaciteitsuitbreiding aan te tonen dan MODULE 4: IRRIGATIE EN DRAINAGE Page 10 of 21

67 nog de uitbreiding van het gemaal versus recycle gemalen overwogen moet worden. Voor een afweging ten gunste van recycle gemalen wordt verwezen naar M.C.P. beheer (1985-Tecgbuscge toelichting) A.4 Allocatie van irrigatiewater. Tot slot van deze paragraaf over beschikbare irrigatiecapaciteit volgen nog enkele opmerkingen met betrekking tot de allocatie van het irrigatiewater. Omdat een uitgewerkt allocatievoorstel waarbij degelijke uitgangspunten zijn gehanteerd, te vinden is in het rapport van M.C.P beheer (1985), wordt hier volstaan met het noemen van enkele principes: De arealen op de linkeroever Nickerierivier trekken niet meer uit de Nickerierivier. Deze arealen worden voorzien uit het Corantijnkanaal en de Nannizwamp waarbij van het westen uit wordt begonnen met aanwending van Corantijnkanaalwater. Dit betekent dat in ieder geval het uitbreiden van Groot Henar, Corantijnkanaalwater zal ontvangen. Ten behoeve van het zogenaamd autonoom gebied zal er een waterbeheerings- en ontsluitingssysteem dienen te worden ontworpen. De restcapaciteit van de Nannizwamp zal naar de Maratakka afgevoerd worden ter aanvulling van de beschikbare irrigatiecapaciteit van de Nickerierivier ten behoeve van de arealen op de rechteroever. Ook voor de rechteroeverarealen vooral die gelegen zijn ten noorden van de oost-westverbinding zal een hoofddistributiesysteem moeten worden ontworpen. Geconcludeerd kan worden dat onder andere het totale bestaande bevolkingsareaal Corantijnkanaalwater zal ontvangen. In antwoord op een mogelijke opmerking als zouden de kleine landbouwers worden opgescheept met het dure Corantijnkanaalwater kan gesteld worden dat er van wordt uitgegaan dat in Nickerie een ieder voor irrigatiewater zal betalen, (operational en maintenance costs van de irrigatiesystemen in te brengen voor de gebruikers is normaal). Echter zal er zorg gedragen moeten worden voor het invoeren van differentiaties op basis van de wijze waarop het water wordt aangeboden, te weten hoog of laag dat wil zeggen is zwaartekrachtirrigatie mogelijk of moet men zelf pompen. Een van de andere criteria voor de bepaling van de heffing is de bedrijfsgrootte, uit het voorgaande dat betrekking heeft op het gecombineerd benutten van Corantijnkanaal, Nannizwamp en Nickerierivier blijkt al de noodzaak van een integraal beheer. MODULE 4: IRRIGATIE EN DRAINAGE Page 11 of 21

68 Coronie De rijstarealen in Coronie zijn voor hun irrigatie aangewezen op de achterliggende Coroniezwamp. Hieronder volgt een samenvattend overzicht van het uitgegeven en staand areaal te Coronie. bedrijf uitgegeven areaal (ha) staand areaal (ha) Buckleburry belangengroepen Totaal De zwamp lijkt in de huidige situatie zonder speciale ingrepen niet in staat om in het zogenaamde tussenseizoen het volledige areaal van irrigatiewater te voorzien. De afgelopen jaren bleek ongeveer 50% van het areaal niet te kunnen worden ingezaaid. In de afgelopen jaren is er nogal wat denkwerk verricht ten aanzien van alternatieven voor de irrigatiewatervoorziening van de rijstarealen in Coronie (zie rapport van de WLA: Interim-rapport inzake: alternatieven Irrigatiewater Voorziening Coronie.) Momenteel begint op gang te komen een door het EOF mede te financieren onderzoek waarbij meer speciaal de mogelijkheden ter veiligstelling van de irrigatiewatervoorziening van het EOF-bevolkingsrijstproject zullen worden nagegaan. Het is zaak dit onderzoek met de nodige voortvarendheid aan te passen en volledig uit te voeren. Ten aanzien van de gronduitgifte in het gebied gelegen tussen Ingikondre en Burnside achter de oude plantages kan vermeld worden dat die nog niet geformaliseerd is maar van bijzondere betekenis zou kunnen zijn niet slechts voor Coronie, maar voor het hele land. Het gehanteerde systeem namelijk titel aan de coöperatie en subtitel aan de belangengroep met identificatie van de individuele leden is gebaseerd op een aantal overwegingen zoals: het beschouwen van de grond als productiemiddel dat optimaal benut dient te worden; het inbouwen van maximale garanties zowel voor de individuele belangen als voor het gemeenschappelijk belang; voorkomen van speculatie met grond; veiligstellen van overheidsinvesteringen. Het verdient aanbeveling een nadere evaluatie van bedoelde wijze van gronduitgifte te maken. Het bovenstaand principe is bij de uitgifte van de tweede uitbreiding Groot Henar in zekere mate ook toegepast. MODULE 4: IRRIGATIE EN DRAINAGE Page 12 of 21