Rapportage Huisbezoek allochtone ouderen

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Rapportage Huisbezoek allochtone ouderen 60+ 2009-2011"

Transcriptie

1 December 2011 Rapportage Huisbezoek allochtone ouderen De wijken Binnenstad, Hengelose Es, Woolde, Hasseler Es, Wilderinkshoek en Slangenbeek Rapportage Ouderenadviseur Allochtonen SWOH Cora Mur Joke Brinkman Turan Karaagac Sara Akgul Deldenerstraat AC Hengelo

2 Inhoudsopgave 1 Inleiding Doelstelling Doelgroep Werkwijze Resultaten van het Allochtone Huisbezoek 60+ in de wijken Binnenstad, Hengelose Es, Woolde, Hasseler Es, Wilderinkshoek en Slangenbeek Samenvatting van de resultaten SWOH activiteiten rondom allochtone ouderen Welke vragen roepen de cijfers op? De werkzaamheden/analyse verricht door de Ouderenadviseur Allochtonen

3 1 Inleiding Welzijn Ouderen Hengelo (SWOH) ziet het geven van informatie en advies aan (allochtone) ouderen als een belangrijke taak. De SWOH is in 1997 gestart met de Ouderenadviesfunctie. Het doel hiervan is om ouderen te ondersteunen in het maken van keuzes, zodat zij de regie over hun eigen leven kunnen houden. Zeker bij de groep Turkse en Suryoye ouderen is er veel behoefte aan informatie over de mogelijkheden die er zijn op het gebied van wonen, zorg en dienstverlening. Een grote groep van deze ouderen spreekt niet of nauwelijks Nederlands en is maatschappelijk geïsoleerd. Om deze groep te bereiken en te begeleiden naar maatschappelijke participatie en naar de noodzakelijke hulpverlening is in 2006 gestart met de Ouderenadviesfunctie voor allochtone ouderen. Daarbij is het belangrijk dat de preventieve huisbezoekers en de ouderenadviseurs de taal van de ouderen spreken. De Ouderenadviesfunctie voor allochtone ouderen bestaat uit twee onderdelen: Het huisbezoek 60+. (Turks en Suryoye) De ouderenadviseur. (Turks en Suryoye) Deze rapportage bevat gegevens van het huisbezoek 60+ en van de ouderenadviseur over de periode In deze periode zijn ouderen bezocht in de wijken Binnenstad, Hengelose Es, Woolde, Hasseler Es, Wilderinkshoek en Slangenbeek. Gemiddeld 70% van de bereikte ouderen hebben deelgenomen aan het huisbezoek. De gegevens van het ouderenbezoek geven een beeld van hoe de allochtone ouderen in Hengelo hun woon- en leefsituatie beleven. De ouderen hebben grote waardering voor de huisbezoeken. Alle ouderen geven na afloop van het gesprek aan, het huisbezoek zinvol en/of prettig te hebben gevonden. Opzet rapportage In het kort komt de doelstelling, doelgroep en werkwijze van het huisbezoek aan de orde, worden de resultaten van het huisbezoek in de wijken toegelicht, gevolgd door een samenvatting. Daarna worden de SWOH activiteiten genoemd die rondom allochtone ouderen worden uitgevoerd. Tot slot worden de opvallendste cijfers uit de rapportage gelicht en stellen we ons vragen over de betekenis van die cijfers. Voor nadere informatie over de vastgelegde gegevens en vragen over deze rapportage kunt u terecht bij SWOH. In het laatste gedeelte worden de doorverwijzingen en de resultaten van de ouderenadviseur beschreven. Rapportage Huisbezoek Welzijn, wonen en zorg pagina 3

4 2 Doelstelling Het is belangrijk alle ouderen te informeren over voorzieningen die er voor hen zijn in de gemeente Hengelo. Als mensen goed geïnformeerd zijn, kunnen ze in eerste instantie zelf hun weg zoeken en bepalen waar ze zelf wel of geen gebruik van maken. Eén van de doelen van het huisbezoek is de groep kwetsbare ouderen tijdig te bereiken, voordat problemen zich opstapelen en er complexe situaties ontstaan. De doelstelling van het huisbezoek is: 1. Informatie geven over de vele mogelijkheden die ouderen kunnen helpen zo lang mogelijk zelfstandig te blijven. 2. Ouderen bereiken door het actief tonen van belangstelling. 3. Deskundig antwoord geven op vragen en problemen. 4. Bij complexe vragen en problemen de ouderen, indien gewenst, doorverwijzen of doorgeleiden naar de ouderenadviseur en/of andere organisaties. 5. Behoefte en knelpunten vroegtijdig signaleren op het gebied van wonen, zorg, welzijn en financiën. 3 Doelgroep Het huisbezoek richt zich op de 2 grootste groepen niet-westerse ouderen van 60 jaar en ouder, de Turkse en Suryoye ouderen. De verwachting is dat deze groepen ouderen de grootste achterstand hebben wat betreft informatie en beheersing van de Nederlandse taal. In september 2011 wonen in Hengelo 336 Turkse en 212 Suryoye ouderen van 60 jaar en ouder. In totaal dus 548 allochtone ouderen van 60 jaar en ouder. De 212 ouderen met de Suryoye etniciteit komen in hoofdzaak uit Turkije en Syrië. Aan de allochtone ouderen die 60 jaar worden, stuurt de Gemeente Hengelo een brief met de vraag of hun adresgegevens ten behoeve van het huisbezoek doorgegeven mogen worden aan SWOH. 4 Werkwijze Alle zelfstandig wonende Turkse en Suryoye ouderen in Hengelo van 60 jaar en ouder worden 1x per 3 jaar bezocht door een vrijwilliger die opgeleid is tot ouderenbezoeker. Dit huisbezoek hoeft niet eenmalig te zijn. De ouderenbezoekers kunnen, als het nodig is, helpen bij de aanvraag van een voorziening, aanwezig zijn bij een gesprek met een hulpverlener en zaken uitzoeken en dit aan de ouderen doorgeven. De huisbezoeken worden afgelegd door ouderenbezoekers die de taal spreken en op de hoogte zijn van de cultuur van de ouderen. De ouderenbezoekers hebben een opleiding gevolgd, die vergelijkbaar is met de opleiding van de ouderenbezoekers van het huisbezoek 75+. Elk jaar krijgen gemiddeld 175 ouderen van de doelgroep 60+ van SWOH een brief met een aanbod voor een huisbezoek. Binnen 14 dagen neemt de ouderenbezoeker telefonisch contact op met de ouderen, als er geen telefoonnummer bekend is gaat de vrijwilliger bij Rapportage Huisbezoek Welzijn, wonen en zorg pagina 4

5 de oudere langs. Wil de oudere een huisbezoek, dan wordt er een afspraak gemaakt. Tijdens het huisbezoek gaat de ouderenbezoeker aan de hand van een checklist met de oudere in gesprek. De onderwerpen van de checklist zijn: de woonsituatie, de gezondheid, de sociale contacten, hulpverlening en financiën. Het is belangrijk dat de ouderenbezoeker het vertrouwen van de oudere krijgt, zodat er een open gesprek ontstaat waarin alle onderwerpen aan bod komen. Ook de knelpunten die de oudere ervaart, komen aan de orde. De ouderenbezoeker informeert en geeft advies, zo nodig biedt de ouderenbezoeker hulp bij het aanvragen van een voorziening. Regelmatig zijn er bij de huisbezoeken aan de Turkse en Suryoye ouderen kinderen aanwezig. Zij doen vaak, na de informatie van de ouderenbezoeker, voor hun ouders de aanvraag van de voorzieningen. Een aantal keren was het niet mogelijk de checklist volledig in te vullen, omdat de oudere ernstig ziek was. Ook dan is het van waarde dat de ouderenbezoeker het gesprek aangaat en onderzoekt of ondersteuning en hulp nodig is. Voorbeelden van informatie en advies: heeft de oudere een onvolledige AOW of kan de eigen bijdrage voor de thuiszorg niet betaald worden, dan wordt hij/zij verwezen naar de bijzondere bijstand. Voelt iemand zich wat eenzaam en wil diegene aan activiteiten deelnemen, dan wordt bekeken welke activiteiten er in de buurt zijn. Wil iemand graag verhuizen, dan wordt er op gewezen dat hij/zij zich in moet schrijven als woningzoekende. Heeft een oudere het financieel moeilijk en/of wordt nooit belasting teruggevraagd, dan vindt een verwijzing plaats naar het Zorgloket, BudgetAlert of de Ouderenbonden. Bij complexe hulpvragen worden de ouderen doorverwezen naar de ouderenadviseur of naar andere organisaties. Zijn er knelpunten die meerdere keren aan de orde komen, dan worden die gelijk doorgespeeld naar de verantwoordelijke organisaties. De gegevens van het huisbezoek worden geregistreerd en verzameld in deze rapportage. Rapportage Huisbezoek Welzijn, wonen en zorg pagina 5

6 5 Resultaten van het Allochtone Huisbezoek 60+ in de wijken Binnenstad, Hengelose Es, Woolde, Hasseler Es, Wilderinkshoek en Slangenbeek Hieronder vindt u de belangrijkste uitkomsten van het huisbezoek 60+. Huisbezoek Aantal Suryoye Turks Ouderen Bereikte ouderen 83 94% 97% 83 63% 85% Deelname bereikte 56 67% 76% 61 73% 76% ouderen De 5 Suryoye ouderen zijn niet bereikt omdat men is verhuisd of herhaaldelijk niet thuis was. De 48 Turkse ouderen zijn niet bereikt, ook omdat men herhaaldelijk niet thuis was. Het vermoeden is dat velen voor langere tijd in Turkije verblijven. Het overgrote deel van zowel de Suryoye (27) als de Turkse (22) ouderen die niet heeft deelgenomen aan het huisbezoek, gaf als reden op dat men het niet nodig vond en voldoende op de hoogte was. Land van herkomst Nederland Turkije Syrië Irak Libanon Remigreren Ja Nee De ouderen wordt gevraagd of men van plan is te remigreren. Zijn er geen voorgenomen plannen, dan is de vervolgvraag of men eigenlijk wel zou willen remigreren en/of men heimwee heeft. Ook kan men antwoorden dat men zich hier thuis voelt. Geen van de Suryoye ouderen geven aan wel te willen remigreren of heimwee te hebben. 40 Suryoye ouderen geven aan zich hier thuis te voelen. 37 Turkse ouderen geven aan wel te willen remigreren of heimwee te hebben. 7 Turkse ouderen geven aan zich hier thuis te voelen. Pendelen Ja Nee Rapportage Huisbezoek Welzijn, wonen en zorg pagina 6

7 Samenstelling huishouding Alleen wonend Samenwonend Inwonend Soort woning Eigen huis Huurwoning De Suryoye ouderen wonen in een eengezinswoning (41), een appartement in wooncomplex voor ouderen (12) en een appartement zonder lift (1). De Turkse ouderen wonen in een eengezinswoning (36), appartement met lift (7), appartement zonder lift (4), een appartement in wooncomplex voor ouderen (6) en 6 ouderen wonen in een aangepaste-, kangeroe- of duplexwoning. Verhuizen Wel verhuizen Niet verhuizen Verhuizen binnen 1 jaar Verhuizen over 1 tot 2 jaar Verhuizen over 3 jaar of later Ingeschreven voor een woning Niet ingeschreven voor een woning De Suryoye ouderen willen verhuizen naar, een appartement in wooncomplex voor ouderen (10), eengezinswoning (1) en een woonzorgcentrum met kenmerken passend bij de cultuur (1). De Turkse ouderen willen verhuizen naar een appartement in wooncomplex voor ouderen (13), appartement met lift (2) en 3 willen naar een woning zonder trap of een woning met een tuin. Op de vraag naar welke locatie men wil verhuizen is voor beide groepen een locatie in de woonplaats het belangrijkste, daarna komt de eigen wijk. Maar één oudere heeft de voorkeur voor een locatie buiten de woonplaats. Wonen Klachten over de woning Geen klachten over de woning Mist voorzieningen in woning Mist geen voorzieningen in woning Klachten woonomgeving Geen klachten woonomgeving Mist voorzieningen woonomgeving Mist geen voorzieningen woonomgeving Rapportage Huisbezoek Welzijn, wonen en zorg pagina 7

8 Bij de Suryoye ouderen hebben de klachten over de woning te maken met te groot (8), te veel trappen (5), slecht onderhouden (3), last van vocht (3), niet aangepast (2) en te gehorig (2). Bij de Turkse ouderen hebben de klachten over de woning te maken met te veel trappen (13), slecht onderhouden (10), te duur (8), niet aangepast (7), last van vocht (6), te groot (5), niet of te weinig beveiligd (4) en te gehorig (3). De Suryoye ouderen missen als woonvoorziening een traplift (2), zitmogelijkheid in de douche (2), verlaagde drempels, toilet boven, speciale handgrepen of steunen en speciale kranen worden ieder 1 keer genoemd. De Turkse ouderen missen als woonvoorziening een toilet boven (15), verlaagde drempels (4), aangepast/verhoogd toilet (3), zitmogelijkheid in de douche (2) en een traplift (2). Bij de Suryoye ouderen gaan de klachten over de woonomgeving over burenoverlast (4), geluidsoverlast (2) en verkeersonveiligheid (1). Bij de Turkse ouderen gaan de klachten over de woonomgeving over inbraak in de buurt (5), verkeersonveiligheid (4), s avonds niet op straat durven (2), geluidsoverlast, vandalisme en slecht onderhouden groenvoorzieningen worden ieder 1 keer genoemd. Als voorzieningen in de woonomgeving missen de Suryoye ouderen een buurthuis/ sociëteit of ontmoetingsruimte (4), winkels voor de dagelijkse boodschappen (3), zitmogelijkheid in de wijk/winkels (3), bushalte (2) en een postkantoor/bank (1). De Turkse ouderen missen als voorzieningen in de woonomgeving winkels voor de dagelijkse boodschappen (7), postkantoor/bank (6), bushalte (6), huisarts (6), zitmogelijkheid in de wijk en winkels (3), zitplaats bij de bushalte en een hondenuitlaat. Ouderen geven soms meerdere klachten aan over de woning en woonomgeving of missen meerdere voorzieningen in de woning of in de woonomgeving. Gezondheid aantal Suryoye ja % nee % Lichamelijke klachten Psychische klachten Gezondheid Aantal Turks ja % nee % Lichamelijke klachten Psychische klachten De Suryoye ouderen beoordelen hun gezondheid als goed (6), redelijk (21), matig (21) en slecht (6). De Turkse ouderen beoordelen hun gezondheid als goed (1), redelijk (20), matig (31) en slecht (9). Rapportage Huisbezoek Welzijn, wonen en zorg pagina 8

9 Bij de Suryoye ouderen hebben de lichamelijke klachten te maken met bloeddruk (23), gebruik benen (14), evenwicht (11), diabetes (10), zien (7), gebruik armen en handen (7), horen (6), rug (5), hart (5) en ademhaling en longen (4). Bij anders worden onder meer spierziekte, artrose en huiduitslag aangegeven. Bij de Turkse ouderen hebben de lichamelijke klachten te maken met bloeddruk (39), rug (21), diabetes (21), hart (18), gebruik benen (14), evenwicht (13), ademhaling en longen (10), gebruik armen en handen (8), zien (5), horen (4) en spreken (1), Bij anders vallen een te hoog cholesterol (6) en artrose (6) op. Bij psychische klachten gaat het bij de Suryoye ouderen om slaapproblemen (4), gespannenheid (4), rusteloosheid (4), vergeetachtigheid (2), gevoelens van eenzaamheid (2), gevoelens van zinloosheid (1), neerslachtig en somber (1), concentratieproblemen (1), oriëntatieproblemen (1) en zorg voor het ouder worden (1). Bij de Turkse ouderen gaat het bij psychische klachten om vergeetachtigheid (36), slaapproblemen (27), neerslachtigheid (20), rusteloosheid (20), gespannenheid (18), gevoelens van eenzaamheid (10), concentratieproblemen (9), zorg voor het ouder worden (4), gevoelens van zinloosheid (4), rouwproblematiek (4), oriëntatieproblemen (2) en relatieproblemen (1). Gebruik medicijnen en genotmiddelen Wel medicijngebruik Geen medicijngebruik Wel roken Niet roken Wel alcoholgebruik Geen alcoholgebruik In het seizoen is de vraag naar het gebruik van medicijnen en genotmiddelen voor het eerst opgenomen in de checklist. De aantallen en percentages hebben betrekking op de bezochte ouderen in dit seizoen. (15 Suryoye ouderen en 26 Turkse ouderen) Sport of beweging Wel sporten of bewegen Niet sporten of bewegen Bij sporten of bewegen gaat het bij de Suryoye ouderen om wandelen (17), fietsen (9) en gymnastiek (5). Bij de Turkse ouderen gaat het ook om wandelen (31), fietsen (10) en gymnastiek (4). Rapportage Huisbezoek Welzijn, wonen en zorg pagina 9

10 Sociaal netwerk Dagelijks uit huis Paar keer per week uit huis Paar keer per maand uit huis Bijna nooit uit huis Nooit uit huis Contact met kinderen Contact met kleinkinderen Contact met andere familieleden Contact met vrienden Contact met buren Contact met kennissen Activiteitgebonden relatie Het sociaal netwerk is in kaart gebracht door middel van de vragen "gaat u vaak uit huis, met wie heeft u regelmatig contact en hoe waardeert u deze contacten". Het overgrote deel van de ouderen is tevreden over deze contacten. Een enkeling is wisselend of ontevreden over het contact met één van bovengenoemde relaties. Tijdsbesteding Ja Nee Heel tevreden Redelijk tevreden Niet tevreden Bij de Suryoye ouderen bestaan de recreatieve activiteiten voornamelijk uit kaarten (17), tuinieren (5), lezen (4), handwerken en knutselen (4) en bingo spelen (3). Bij de Turkse ouderen bestaan de recreatieve activiteiten uit tuinieren (19), handwerken en knutselen (18), lezen (17), computer / internet (9), kaarten (8) en puzzelen (5). Daarnaast besteden Suryoye ouderen tijd aan kerk (48), culturele vereniging (26), ouderenbond (2) en aan mantelzorg (1). De Turkse ouderen besteden tijd aan moskee (17), culturele vereniging (8), oppaswerk (6), vrijwilligerswerk (4) en ouderenbond (1). De meeste ouderen hebben geen problemen met de sociale contacten die ze hebben en zijn tevreden of redelijk tevreden over hun tijdsbesteding. De Suryoye ouderen (3) en de Turkse ouderen (11) die geen tijdsbesteding hebben of daar niet tevreden over zijn (5 Turkse ouderen) èn daardoor ook een gemis ervaren in hun sociale contacten, geven als oorzaken aan: het moeilijk te vinden ergens op af te stappen, mobiliteit is een probleem, beschikken over onvoldoende energie, te zwaar belast zijn met de zorg voor de partner, het moeilijk vinden iets voor zichzelf te vragen. Vaak is het een combinatie van factoren. Rapportage Huisbezoek Welzijn, wonen en zorg pagina 10

11 Persoonlijke verzorging Wel problemen Geen problemen Bij de Suryoye ouderen hebben de problemen te maken met baden en douchen (7), eten en drinken (2), voetverzorging (1) en aan- en uitkleden (1). De Turkse ouderen geven aan problemen te hebben met voetverzorging (10), baden en douchen (9), aan- en uitkleden (6), kleine wasbeurt (1) en eten en drinken (1). Huishoudelijke verzorging Wel problemen Geen problemen Bij de Suryoye ouderen hebben de problemen hebben te maken met zwaar huishoudelijk werk (29), wassen en strijken (23), licht huishoudelijk werk (20), boodschappen doen (14), koken (7), vuilnis buiten zetten (7) en koffie/thee zetten en brood klaarmaken (3). De Turkse ouderen hebben problemen met zwaar huishoudelijk werk (29), wassen en strijken (22), vuilnis buiten zetten (12), licht huishoudelijk werk (11), boodschappen doen (11), koken (10) en koffie/thee zetten en brood klaarmaken (8). Ondersteuning bij persoonlijke en huishoudelijke verzorging Aantal Partner Familie Thuiszorg Organisatie Vrienden / kennissen Suryoye Aantal respondenten Aantal respondenden 15 Totaal 56 Buren Hulpmiddelen Anders Turks Aantal respondenten Aantal respondenden 26 Totaal 61 Rapportage Huisbezoek Welzijn, wonen en zorg pagina 11

12 Mobiliteit Wel problemen Geen problemen Bij het ouder worden ontstaan mobiliteitsproblemen. Weinig bezochte Suryoye ouderen ondervinden mobiliteitsproblemen. Zij die hier wel last van hebben, ondervinden moeite met trap lopen (1), gebruik openbaar vervoer (1) of hebben angst om te vallen (1) De Turkse ouderen hebben moeite met buiten lopen (18), trap lopen (8), angst om te vallen (8), het gebruik van openbaar vervoer (4), binnen lopen (4), zitten en opstaan (3), in en uit bed stappen (3) en vallen (2). Overige werkzaamheden Wel problemen Geen problemen Bij de Suryoye ouderen doen de problemen zich vooral voor bij klusjes in en om het huis (24), formulieren invullen (23), financiën beheren (19), tuin en balkon onderhouden (19) en contacten met instanties (10). Bij de Turkse ouderen gaat het om formulieren invullen (48), contacten met instanties (40), klusjes in en om huis (22), tuin en balkon onderhouden (8) en financiën beheren (6). De hulp die ouderen hiervoor krijgen is voornamelijk informeel. De ouderenbezoekers wijzen de ouderen op de verschillende mogelijkheden die er zijn om deze problemen op te lossen. Ondersteuning bij overige werkzaamheden Aantal Partner Familie Thuiszorg Organisatie Regiotaxi Vrienden / kennissen Buren Hulpmiddelen Anders Suryoye Aantal respondenten Aantal respondenden 15 Totaal 56 Turks Aantal respondenten Aantal respondenden 26 Totaal 61 Rapportage Huisbezoek Welzijn, wonen en zorg pagina 12

13 Financiën Ruim voldoende Voldoende t Gaat net Onvoldoende Zeer onvoldoende Niet van toepassing Het grootste deel van de ouderen geeft aan net voldoende of onvoldoende financiële middelen te hebben. Als het inkomen net of niet voldoende is, bezuinigen de Suryoye ouderen op de krant (47), vakantie (44), familiebezoek in het buitenland (44), uitgaan (44), cadeautjes (42), geld lenen of rood staan (40), grote aanschaffingen (38), vervoer (33), gebruiken hun spaargeld (33), uitstellen van betalingen (32), kleding (23) en op eten (2). De Turkse ouderen bezuinigen op grote aanschaffingen (40), vakantie (40), uitgaan (36), kleding (34), cadeautjes (20), geld lenen of rood staan (16), vervoer (14), uitstellen van betalingen (14), krant (13), familiebezoek in het buitenland (10), eten (4) en gebruiken hun spaargeld (1). Bekendheid met Aantal Suryoye Ja % Nee % Bijzondere bijstand Huurtoeslag Zorgtoeslag Gemeentelijke Coll. Ziektekostenverzekering Kwijtschelding gemeentelijke belasting WMO Sport- en cultuurfonds Regiotaxi Jaarlijkse teruggave inkomstenbelastingen Sociaal Raadslieden SWOH / Ouderenadviseur Bekendheid met Aantal Turks Ja % Nee % Bijzondere bijstand Huurtoeslag Zorgtoeslag Gemeentelijke Coll. Ziektekostenverzekering Kwijtschelding gemeentelijke belasting WMO Sport- en cultuurfonds Regiotaxi Jaarlijkse teruggave inkomstenbelastingen Sociaal Raadslieden SWOH / Ouderenadviseur Rapportage Huisbezoek Welzijn, wonen en zorg pagina 13

14 Maakt gebruik van Aantal Suryoye Ja % Nee % Bijzondere bijstand Huurtoeslag Zorgtoeslag Gemeentelijke Coll. Ziektekostenverzekering Kwijtschelding gemeentelijke belasting WMO Sport- en cultuurfonds Regiotaxi Jaarlijkse teruggave inkomstenbelastingen Sociaal Raadlieden SWOH / Ouderenadviseur Maakt gebruik van Aantal Turks Ja % Nee % Bijzondere bijstand Huurtoeslag Zorgtoeslag Gemeentelijke Coll. Ziektekostenverzekering Kwijtschelding gemeentelijke belasting WMO Sport- en cultuurfonds Regiotaxi Jaarlijkse teruggave inkomstenbelastingen Sociaal Raadslieden SWOH / Ouderenadviseur Bijzondere Bijstand De Suryoye ouderen die hiervan gebruik maken krijgen dit voor eigen bijdrage thuiszorg (8) en aanvulling op de AOW (39). De Turkse ouderen die hiervan gebruik maken krijgen dit voor eigen bijdrage thuiszorg (2) en aanvulling op de AOW (7) en 1 maakt gebruik van de Voedselbank. Sport- en cultuurfonds De Suryoye ouderen die hiervan gebruik maken krijgen dit voor sport en cultuur (12), vakantieactiviteiten (1) en gehandicapte parkeerkaart (3). Eén Turkse oudere die hiervan gebruik maakt, krijgt dit voor sport en cultuur. Soms weten de ouderen niet of ze gebruik maken van de voorzieningen. Deze zaken worden meestal door de kinderen geregeld. De genoemde aantallen en percentages in bovenstaande overzichten betreffen de ouderen die wel op de hoogte zijn. Bij 1 Suryoye oudere is n.a.v. de financiële situatie door de ouderenbezoeker actie ondernomen. Daarnaast hebben de ouderenbezoekers Suryoye ouderen doorverwezen naar WMO/Zorgloket (15), woningcorporatie (8), activiteiten/cursus (5), thuiszorg (4), Rapportage Huisbezoek Welzijn, wonen en zorg pagina 14

15 boodschappendienst (3), BudgetAlert (3), bewonerscommissie (1) en gemeente/wijkbeheer (1). De ouderenbezoekers hebben Turkse ouderen doorverwezen naar Wmo/Zorgloket (13), CIZ zorgkantoor (2), woningcorporatie (1), vrijwilligersorganisatie (1) en Valys (1) Ouderenadviseur 3 Suryoye en 5 Turkse ouderen zijn doorverwezen naar de ouderenadviseur. Rapportage Huisbezoek Welzijn, wonen en zorg pagina 15

16 6 Samenvatting van de resultaten Het huisbezoek In de periode heeft gemiddeld 70% van de ouderen deelgenomen aan het huisbezoek. We zien echter een verschil tussen de jaren en % van de Suryoye ouderen is in het seizoen bereikt en 79% van de aangeschreven ouderen heeft deelgenomen aan het huisbezoek. In het seizoen is 97 % van de ouderen bereikt en heeft 42% van de aangeschreven ouderen deelgenomen aan het huisbezoek. Bij de Turkse ouderen is in het seizoen % van de ouderen bereikt en 45% van de aangeschreven ouderen heeft deelgenomen aan het huisbezoek. In het seizoen is 78% van de ouderen bereikt en heeft 48% van de aangeschreven ouderen deelgenomen aan het huisbezoek. Een groot deel van de niet bereikte Turkse ouderen was herhaaldelijk niet thuis. Turkse ouderen verblijven regelmatig voor langere tijd in Turkije. Als de ouderenbezoeker aan de deur komt om een afspraak te maken en de oudere geen huisbezoek wenst, wordt geattendeerd op beschikbare informatie. Soms is het moeilijk de ouderen per telefoon te bereiken, men staat niet in het telefoonboek of heeft een mobiele telefoon. De ouderenbezoeker gaat dan regelmatig aan de deur langs. Regelmatig zijn de kinderen van de ouderen bij het huisbezoek aanwezig. Hierdoor kan de ouderenbezoeker meer informatie kwijt en kunnen de kinderen voorzieningen aanvragen. Soms is het moeilijk om de checklist volledig in te vullen, omdat de oudere van bepaalde zaken weinig af weet. Veel ouderen geven aan dat het prettig is om met een ouderenbezoeker van gedachte te wisselen over de toekomst en hun veranderende leefomstandigheden. Alle bezochte ouderen geven aan het huisbezoek prettig of zinvol te vinden. Het huisbezoek reikt veelal mogelijkheden aan om de (financiële) leefsituatie te verbeteren. De ouderenbezoekers geven veel informatie en advies en/of attenderen ouderen op organisaties die hen verder kunnen helpen, waardoor de ouderen langer zelfstandig kunnen blijven wonen. Het grootste aantal doorverwijzingen ging naar WMO/Zorgloket (28 keer) en de woningcorporatie (9 keer). Ook worden de ouderen gewezen op het gebruik van de informatiewijzer, zodat zij of de kinderen later ook weten waar men voor hulp terecht kan. Veel, en met name eerste generatie allochtone ouderen kunnen zich niet alleen redden en hebben hulp van kinderen of anderen nodig. Het niet spreken van de Nederlandse taal vormt een belangrijke barrière. Rapportage Huisbezoek Welzijn, wonen en zorg pagina 16

17 Wonen en woonomgeving 75% van de Suryoye ouderen en 82% van de Turkse ouderen wonen samen met een partner, kinderen of wonen bij de kinderen in. De meeste allochtone ouderen wonen in een (eengezins) huurwoning. 31% van de Turkse ouderen geeft aan te willen verhuizen en 25% staat ingeschreven voor een andere woning. Van de Suryoye ouderen zegt 25% te willen verhuizen, 32% van de bezochte Suryoye ouderen staat ingeschreven voor een andere woning. Bij zowel de Suryoye (10) als de Turkse (13) ouderen gaat de meeste voorkeur uit naar een appartement in een wooncomplex voor ouderen. Hierin is een verschuiving te zien ten opzichte van de vorige rapportage, daarin is vermeld dat de meeste ouderen willen verhuizen naar een wooncomplex voor ouderen. Voor beide groepen is bij een verhuizing de woonplaats het belangrijkste, daarna komt de eigen wijk. Door de ouderenbezoekers is er op gewezen dat inschrijven voor een woning belangrijk is. Met name Turkse ouderen hebben klachten over hun woning (92%), Suryoye ouderen (45%). De meeste klachten over de woning hebben bij de Suryoye ouderen te maken met het huis te groot vinden en teveel trappen hebben. Bij de Turkse ouderen worden ook teveel trappen in huis genoemd, het slechte onderhoud en de woning is te duur. 8% van de Suryoye ouderen tegen 27% van de Turkse ouderen heeft behoefte aan aanpassingen in de woning. Met name Turkse ouderen missen een toilet boven. Klachten over de woonomgeving komen relatief weinig voor, 7 Suryoye ouderen en 16 Turkse ouderen hebben klachten. De klachten van de Suryoye ouderen hebben vooral betrekking op burenoverlast, bij de Turkse ouderen gaat het om inbraak in de buurt en verkeersonveiligheid. In de woonomgeving missen de Suryoye en Turkse ouderen een postkantoor/bank, winkels voor de dagelijkse boodschappen, een zitmogelijkheid in de wijk en winkels, huisarts en een bushalte. Gezondheid en verzorging Bij de Suryoye ouderen beoordeelt 49% de eigen gezondheid als goed tot redelijk, 38% vindt de gezondheid matig en 11% slecht. Bij de Turkse ouderen beoordeelt 34% de eigen gezondheid als goed tot redelijk, 51% vindt de gezondheid matig en 15% slecht. De belangrijkste lichamelijke klacht bij Suryoye (41%)en Turkse (64%) ouderen is een hoge bloeddruk. Bij de psychische klachten gaat het vooral om vergeetachtigheid, slaapproblemen, gespannenheid, neerslachtigheid en rusteloosheid. Wel 84% van de Turkse ouderen geeft aan psychische klachten te hebben. Psychische klachten als vergeetachtigheid en rusteloosheid kunnen duiden op het steeds meer voorkomen van dementie onder allochtone ouderen. In de taal van deze ouderen is dementie niet als begrip bekend, waardoor het niet snel onderkend wordt en het lang kan duren voor hulp gevraagd wordt. Van de Suryoye ouderen geeft 13% aan psychische klachten te hebben. Rapportage Huisbezoek Welzijn, wonen en zorg pagina 17

18 In het seizoen zijn voor het eerst vragen gesteld over het gebruik van medicijnen en genotmiddelen. Er zijn 15 Suryoye ouderen en 26 Turkse ouderen bezocht. 10 Suryoye en 22 Turkse ouderen gebruiken medicijnen. In totaal zijn er 2 ouderen die dagelijks alcohol drinken. Veel knelpunten op het gebied van huishoudelijke en persoonlijke verzorging worden opgelost door de partner, kinderen en de thuiszorg. Veel ouderen hebben informele hulp bij licht huishoudelijk werk, koken en boodschappen doen. De problemen bij persoonlijke verzorging hebben bij de Suryoye ouderen vooral te maken met baden en douchen. De Turkse ouderen geven aan problemen te hebben met voetverzorging en baden en douchen. Sport of beweging Van de Suryoye ouderen doet 57% aan sport of beweging. Bij de Turkse ouderen is dat 74% en hierbij gaat het vooral om wandelen en fietsen. Deze percentages zijn aanmerkelijk hoger dan beschreven in de voorgaande rapportage. Toen deed 15% van de Suryoye en 54% van de Turkse ouderen aan sport of beweging. Sociaal netwerk en mobiliteit Ruim 90% van de ouderen geeft aan regelmatig uit huis te gaan. 96% van de Suryoye en 87% van de Turkse ouderen geeft aan redelijk tot heel tevreden te zijn over hun tijdsbesteding, het overgrote deel van de ouderen is tevreden over de sociale contacten die ze hebben. Deze worden vooral onderhouden met mensen uit hun directe omgeving: familieverbanden, vrienden, buren en kennissen. De ouderen hebben weinig sociale contacten die ze opdoen via activiteiten buiten de deur. Het gratis busvervoer voor 65-plussers vergemakkelijkt het onderhouden van de sociale contacten en het er zelfstandig op uit gaan. De 34 Suryoye ouderen die bekend zijn met de Regiotaxi maken hier ook gebruik van (= 61%). 29 Turkse ouderen zijn bekend met de Regiotaxi, 21 van hen maken hier ook gebruik van (= 43%). Bij de Suryoye ouderen spelen kerk (86%) en culturele vereniging (46%) een grotere rol dan de moskee (28%) en de culturele vereniging (13%) bij de Turkse ouderen Financiën Niemand geeft aan ruim voldoende financiële middelen te hebben. Het inkomen bij de Suryoye ouderen is bij 13% voldoende, 75% kan net rond komen en 9% heeft onvoldoende financiële middelen. Het inkomen van de Turkse oudere is bij 6% voldoende, 41% kan net rond komen, 10% heeft onvoldoende inkomen en 2% zeer onvoldoende. Om aan alle financiële verplichtingen te kunnen voldoen, bezuinigt men op bepaalde zaken, spreekt spaargeld aan en stelt men betalingen uit. Ook leent men geld of staat rood. Ouderen is gevraagd uit de genoemde mogelijkheden drie zaken te kiezen waarop men het eerst bezuinigd. Van de Suryoye Rapportage Huisbezoek Welzijn, wonen en zorg pagina 18

19 ouderen noemen 33 van hen vervoer, 23 kleding en 2 eten. Van de Turkse ouderen noemen 34 van hen kleding, 14 vervoer en 4 eten. Diversen Bij overige werkzaamheden geeft 34% van de Suryoye ouderen aan problemen te hebben met financiën beheren, formulieren invullen (41%) en contact met instanties (23%). Bij de Turkse ouderen geeft maar 10% aan problemen te hebben financiën beheren, formulieren invullen (79%) en contact met instanties (66%). Veelal krijgt men hulp van familie of thuiszorg. Ook klusjes in en om huis en onderhoud tuin en balkon leveren problemen op. Veelal krijgt men ook hierbij hulp van de kinderen. Over verdere mogelijkheden tot hulp wordt door de ouderenbezoekers informatie gegeven. 73% van de Suryoye ouderen en 52% van de Turkse ouderen is bekend met de Bijzondere Bijstand. 71% van de Suryoye ouderen en 18% van de Turkse ouderen geven aan hiervan gebruik te maken. Ook huurtoeslag, zorgtoeslag, kwijtschelding gemeentelijke belastingen en de jaarlijkse teruggave inkomstenbelasting zijn goed bekend bij de allochtone ouderen. Doordat de kinderen veel financiële zaken voor hun ouders regelen, weet men soms niet of men van deze voorzieningen gebruik maakt. De gemeentelijke collectieve ziektekostenverzekering is veel meer bekend bij de Suryoye ouderen (95%), dan bij de Turkse ouderen (16%). Daarentegen zijn de Sociaal Raadslieden nauwelijks bekend bij de Suryoye ouderen (2%), terwijl het bij 77% van de Turkse ouderen wel bekend is. Het Sport- en cultuurfonds is ten opzichte van de vorige rapportage bij de Suryoye ouderen qua bekendheid toegenomen, van 19 naar 46%. Bij de Turkse ouderen laat dit ook een stijging zien, van 13 naar 21%. Remigreren en pendelen Bij de Suryoye geven 2 ouderen aan van plan te zijn te remigreren, geen van de ouderen geeft aan wel te willen en heimwee te hebben naar het land van herkomst en toch in Nederland te blijven. 40 Suryoye ouderen geven aan zich hier thuis te voelen. Bij de Turkse ouderen geven 17 ouderen aan van plan te zijn te remigreren. 37 ouderen geven aan wel te willen remigreren en heimwee te hebben naar het land van herkomst maar toch hier te blijven. 7 Turkse ouderen geven aan zich hier thuis te voelen. Er zijn 2 Suryoye ouderen die pendelen. Afhankelijk van de wijze waarop men inkomsten verwerft, verblijft men 13 of 26 weken van het jaar in het land van herkomst. Bij de Turkse ouderen geven 4 ouderen aan te pendelen, 22 van hen doen dit niet. Bij een groot aantal van de bezochte ouderen is de vraag of men wel of niet pendelt, niet geregistreerd. Rapportage Huisbezoek Welzijn, wonen en zorg pagina 19

20 Deze aantallen kunnen hoger zijn, omdat men sommige ouderen niet heeft kunnen bereiken en de reden niet bekend is. Wellicht verblijven zij voor langere tijd in Turkije. Rapportage Huisbezoek Welzijn, wonen en zorg pagina 20

21 7 SWOH activiteiten rondom allochtone ouderen Het huisbezoek Binnen het huisbezoek allochtone ouderen zien we een terugloop van het aantal ouderen dat bereikt wordt en deelneemt aan het huisbezoek. De oorzaken die we vermoeden/ zien zijn: - veel eerste generatie Turkse ouderen verblijven elk jaar voor langere tijd in Turkije. Bij de huisbezoeken wordt rekening gehouden met de Ramadan en het Suikerfeest, wellicht dat de periode van verblijf in Turkije zich uitbreidt buiten de zomer en de vastenperiode. - het begin 60-ers behoren tot de tweede generatie allochtone ouderen. Bij de huisbezoeken merken we dat een deel van hen nog werkt en actief in het leven staat. - allochtone ouderen zijn veel beter geïnformeerd dan 5 jaar geleden. De thuiszorg kan veel informatie verstrekken, kinderen vinden op veel vragen via internet antwoord. - een deel van de ouderen vindt de frequentie van een bezoek per 3 jaar te hoog. Aanpak Met ingang van het seizoen gaan we de leeftijd van de te bezoeken ouderen verhogen naar 64 jaar en ouder. We hebben gekozen voor de leeftijd van 64 jaar, omdat dit een jaar is waarin veel veranderingen op komst zijn. Het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd, verandering in de financiële situatie, het wegvallen van werk en het vinden van een nieuwe daginvulling. De ouderenbezoekers krijgen aan het begin van het nieuwe seizoen voorlichting over vooral de financiële veranderingen die zich kunnen voordoen. Psychische klachten Ouderen geven bij de vraag naar psychische klachten als voornaamste klachten vergeetachtigheid, rusteloosheid, gespannenheid en neerslachtigheid aan. Het vermoeden bestaat dat dementie onder allochtone ouderen aan het toenemen is. Vaak worden klachten niet herkend als horend bij een beginnende dementie. Het begrip dementie is in de taal van de ouderen niet bekend, waardoor uitingen en klachten een andere duiding krijgen. Bij een vroegtijdige vaststelling of er sprake is van dementie, kan sneller en adequater hulp worden ingezet voor zowel de oudere dan zijn of haar omgeving. Aanpak In het voorjaar van 2011 zijn de vrijwilligers van het preventieve Allochtone Ouderenbezoek voorgelicht over het Meldpunt Ketenzorg Dementie. Zij hebben een belangrijke signalerende functie. Ook in het nieuwe seizoen is dementie een aandachtsthema. In de winter van start SWOH met voorlichting over dementie aan mantelzorgers uit de Turkssprekende gemeenschap. De inzet is erop gericht een grotere groep intensief te informeren. In samenwerking met Alzheimer Nederland worden naar passende en betaalbare mogelijkheden gezocht. Te denken valt aan algemene voorlichtingsbijeenkomsten gevolgd door de tupperware-methodiek of aansluiten bij het Alzheimer Café (Alzheimer Theehuis) Rapportage Huisbezoek Welzijn, wonen en zorg pagina 21

22 Diversen In het najaar van 2011 start in samenwerking tussen Mediant en SWOH een cursus De kracht van je leven voor Turkse ouderen met eenzaamheidsklachten. Vanaf januari 2011 heeft SCALA welzijn een start gemaakt om de Koffiethemagroepen (KTO s) om te bouwen tot ouderensociëteiten, dit in samenwerking met SWOH. Hiermee ontstaat een voorziening die is toegerust om Turkse en Suryoye vrouwen een dagdeel per week op te vangen en te voorzien van informatie omtrent gezondheid en het ouder worden in Nederland. In het najaar van 2011 is er aan gewerkt, om binnen de nieuwe KTO s een actief bewegingsprogramma uit te voeren om deelnemers toe te leiden naar een bestaand aanbod voor Meer Bewegen voor Ouderen en/of de bewegingsactiviteiten een vast onderdeel te laten zijn van de wekelijkse bijeenkomsten. De resultaten zijn tot nu toe niet bemoedigend. In samenwerking met Sportservice Overijssel wordt gewerkt aan een nieuwe opzet. Het Hengelose Overleg Allochtone Ouderen, waarvan in de vorige rapportage nog sprake was, is opgeheven. In plaats daarvan functioneert nu een Beleidsgroep Allochtone Ouderen en een werkgroep die netwerkbijeenkomsten organiseert. SWOH maakt van beiden deel uit. De thema-netwerkbijeenkomsten worden drie keer per jaar georganiseerd en zijn bedoeld voor uitvoerende werkers. Thema s die aan de orde komen zijn: mantelzorgondersteuning, interculturele communicatie, dagbestedingvoorzieningen, psychosociale klachten, etc. Rapportage Huisbezoek Welzijn, wonen en zorg pagina 22

23 8 Welke vragen roepen de cijfers op? De cijfers die in deze rapportage zijn verwerkt, zijn verzameld door de vrijwilligers van het allochtone ouderenbezoek. Met behulp van een checklist, waarin onderwerpen aan bod komen die de woon- en leefsituatie van ouderen betreffen, worden de gesprekken gevoerd. De cijfers geven de situatie en beleving weer van de bezochte ouderen. Op de vraag over het gebruik maken van regelingen en voorzieningen weten sommige ouderen geen antwoord te geven, omdat veelal de kinderen dit geregeld hebben. Deze rapportage heeft niet de pretentie representatief te zijn, maar geeft een indicatie van de stand van zaken in de betreffende rapportagejaren. Soms miste een antwoord op een vraag. De resultaten bij een aantal onderwerpen uit de checklist zijn opvallend, met name waar het gaat om verschillen tussen de Suryoye en Turkse ouderen. Remigreren Van de Turkse ouderen zegt bijna een kwart (23%) zich voor te nemen te willen remigreren naar het land van herkomst. Van de Suryoye ouderen is dit maar 4%. Op de vraag aan de ouderen die zeggen niet te gaan remigreren, of men wel zou willen en/of men heimwee heeft, antwoordt 84% van de Turkse ouderen bevestigend. Bij de Suryoye ouderen is dit niemand. 77% van de Suryoye ouderen zegt zich hier thuis te voelen, terwijl dit bij de Turkse ouderen maar 16% is. Vragen: Is de grote behoefte aan remigratie bij Turkse ouderen specifiek voor deze groep? Is de reden en intentie waarom men naar Nederland is gekomen bepalend voor deze behoefte? Welke rol heeft gezinshereniging gespeeld bij het zich thuis voelen? Heeft men een noodzaak gevoeld te werken aan het zich thuis voelen in Nederland? Wonen De Turkse ouderen hebben één tot twee keer zoveel klachten over hun woning en woonomgeving dan de Suryoye ouderen. In het kort weergegeven: Suryoye Turks Klachten over woning 45% 92% Mist voorzieningen in woning 14% 44% Klachten over woonomgeving 13% 26% Mist voorzieningen in woonomgeving 23% 51% De financiële situatie tussen beide groepen laat geen grote verschillen zien. Vragen: Zijn Turkse ouderen van nature klageriger dan Suryoye ouderen? Speelt beleving hierin een belangrijke rol? Rapportage Huisbezoek Welzijn, wonen en zorg pagina 23

24 Leggen Turkse ouderen de norm qua wonen hoger? Gezondheid Bij gezondheid gaat het over het wel of niet hebben van lichamelijke en/of psychische klachten. Interessant is om te zien hoe de percentages zich verhouden tussen Suryoye en Turkse 60+ ouderen en Nederlandse 75+ ouderen (verslagjaar ). Bij lichamelijke klachten lopen de percentages niet ver uit elkaar. Allemaal hoog. Bij Suryoye ouderen heeft 86% klachten, bij Nederlandse ouderen 88% en bij Turkse ouderen 92%. Bij psychische klachten zijn grote verschillen te zien. Maar 13% van de Suryoye ouderen ervaart psychische klachten, 28-37% van de Nederlandse ouderen en 84% van de Turkse ouderen. De top 5 van psychische klachten, die door Turkse ouderen worden genoemd zijn: vergeetachtigheid, slaapproblemen, neerslachtigheid, rusteloosheid en gespannenheid. Daarna worden gevoelens van eenzaamheid en concentratieproblemen genoemd. Opvallend is dat bij de vragen over sociaal netwerk het overgrote deel van zowel de Suryoye als de Turkse ouderen tevreden is. Men komt zeer regelmatig uit huis en onderhoudt contacten met kinderen en kleinkinderen, vrienden, buren en kennissen. Het enige opvallende is dat met name de Turkse ouderen minder contact hebben met andere familieleden. Deze wonen waarschijnlijk niet in Nederland. Vragen: Welke oorzaken liggen ten grondslag aan het feit dat zoveel Turkse ouderen psychische klachten ervaren? Welke verwachtingen hadden Turkse ouderen toen ze naar Nederland kwamen? Hoe reëel waren die verwachtingen? Wat is hier van terecht gekomen? Spelen spijtgevoelens een rol? Heeft men zichzelf de kans gegeven gelukkig te worden in Nederland of speelde bij elke beslissing het teruggaan naar Turkije op de achtergrond mee? Voelt men zich zowel in Turkije als in Nederland ontheemd? In Turkije ligt thuis en in Nederland zijn de voorzieningen? Wat betekent dit voor de 2e generatie (de mantelzorgkinderen)? Gebruik maken van voorzieningen en regelingen Van alle regelingen en voorzieningen die er zijn, is men in meer of mindere mate op de hoogte. Een paar opvallende verschillen trekken de aandacht. Terwijl de financiële situatie van Suryoye en Turkse ouderen grotendeels gelijk is of zo wordt ervaren, maakt 71% van de Suryoye ouderen en maar 18% van de Turkse ouderen gebruik van Bijzondere Bijstand. Nog groter is het verschil bij de Gemeentelijke Collectieve Ziektekostenverzekering; 95% van de Suryoye ouderen maakt hier gebruik van en slechts 5% van de Turkse ouderen. Ook het sport- en cultuurfonds laat verschillen zien; 18% van de Suryoye ouderen doet hier een beroep op tegen 3% van de Turkse ouderen. Rapportage Huisbezoek Welzijn, wonen en zorg pagina 24

25 Daarentegen zijn de Sociaal Raadslieden veel bekender bij de Turkse ouderen en maakt men er ook meer gebruik van (31%) tegen 2% bij de Suryoye ouderen. Vragen: Hoe komt het dat met name Turkse ouderen minder gebruik maken van de regelingen die er zijn? Is taalachterstand de belangrijkste oorzaak? In hoeverre is informatie toegankelijk? Zijn de ouderen zelf alert op de regelingen waar men gebruik van kan maken of speelt schaamte een rol? Wat is de impact van voorlichting op de huidige wijze? Tot slot Er zijn een heleboel grote en kleine vragen te stellen, waar nog niet direct een antwoord op te geven is. Eén grote prangende vraag die wellicht de andere vragen verbindt is: In hoeverre speelt de remigratiewens van Turkse ouderen door in de andere gebieden waar men problemen ervaart? Zijn deze problemen en klachten een uiting van iets onderliggends? Welke rol speelt cultuur in het verwoorden van de eigenlijke vraag en hoe kunnen we die leren verstaan. Welke inspanningen kunnen wij als zorg- en welzijnsorganisaties doen om samen met de Turkse ouderen een adequaat antwoord te formuleren. Rapportage Huisbezoek Welzijn, wonen en zorg pagina 25

26 9 De werkzaamheden/analyse verricht door de Ouderenadviseur Allochtonen Werkwijze ouderenadviseur allochtonen De werkwijze van de ouderenadviseur allochtonen is gebaseerd op de werkwijze van de reguliere ouderenadviseur. Het enige verschil zit in de leeftijd 50+ en de doelgroep. De ouderenadviseur werkt vraaggericht. Hij/zij geeft informatie, maakt ouderen "wegwijs", begeleidt, verwijst gericht door of bemiddelt naar andere instanties. Sinds juni 2009 is, naast de ouderenadviseur voor de Turkse gemeenschap, ook een ouderenadviseur voor de Suryoye gemeenschap werkzaam bij SWOH. Doelgroep Kwetsbare zelfstandig wonende allochtone ouderen. Ouderen die begeleiding behoeven, hebben problemen op één of meerdere gebieden. Zij zijn verminderd zelfredzaam en onvoldoende in staat hulp te organiseren. Bij deze groep speelt het taalprobleem een grote rol. Werkwijze De aanmelding kan gedaan worden door de oudere zelf, door een verwijzer of door het zorgloket. Ook op vragen van familie of omgeving kan de ouderenadviseur contact opnemen met de oudere. Informeren, begeleiden, bemiddelen De ouderenadviseur begeleidt een oudere tot de situatie zodanig in evenwicht is, dat de oudere weer zelfstandig voort kan. Dit eventueel met behulp van mantelzorg, vrijwilligers en/of professionele hulpverleners, of wanneer de oudere is opgenomen in een intramurale setting. Bij begeleiding wordt gestreefd naar behoud of vergroten van de zelfredzaamheid en/of het welbevinden. De ouderenadviseur inventariseert de situatie. Wat moet er gedaan worden om het gewenste resultaat te bereiken, wat zijn de mogelijkheden binnen het eigen leefsysteem, waar is begeleiding of ondersteuning nodig van de ouderenadviseur en waar kan worden doorverwezen. Rekening houdend met de situatie worden doelen, weg en middelen bepaald. Het begeleidingsplan wordt, waar mogelijk, samen met de oudere besproken en opgesteld. Waar nodig worden plan, acties en doelen geëvalueerd en bijgesteld. De ouderenadviseur bemiddelt op verzoek van de oudere en zo nodig in situaties waarbij vraag en aanbod van dienstverlening niet vanzelfsprekend op elkaar aansluiten. Hij coördineert (tijdelijk) de dienstverlening voor een oudere wanneer nog niet duidelijk is welke organisatie de coördinatie op zich neemt of wanneer dit de meest doelmatige oplossing is. Rapportage Huisbezoek Welzijn, wonen en zorg pagina 26

27 Overzicht werkzaamheden ouderenadviseur allochtonen Hierna vindt u een overzicht van de werkzaamheden van de afgelopen 2 jaar. De ouderenadviseur voor de Turkse gemeenschap werkt 8 uur per week. De ouderenadviseur voor de Suryoye gemeenschap is in dienst vanaf juni Zij werkt 4 uur per week. Er waren in de verslagperiode 44 Suryoye en 60 Turkse klanten. De Turkse ouderenadviseur is in 2011 wegens ziekte 6 maanden op nonactief geweest. In deze periode is zoveel mogelijk waargenomen door de autochtone ouderenadviseurs. In contact gekomen via Niet ingevuld Anders Eerder contact met ouderenadviseur Huisarts Huisbezoek allochtone ouderen Media Organisatie Sociale contacten SWOH WMO loket Totaal Aangevraagd door Anders Klant Familie Organisatie Leeftijd en ouder Onbekend Niet ingevuld Man Vrouw Rapportage Huisbezoek Welzijn, wonen en zorg pagina 27

28 Vraag van de cliënten Activiteiten Contacten Financiën Hulpmiddelen Ondersteuning Psychosociale hulpverlening Regelgeving Vervoer Wonen Zorg Actie Begeleiding Bemiddeling Informatie Inzicht in eigen situatie Therapeutisch contact Toeleiding naar Toeleiding naar Anders CIZ Gemeente Hint Juridische instellingen Psychosociale hulpverlening Thuiszorg Vrijwillige hulpdiensten WMO loket Woningbouw Resultaat hulpverlening Niet ingevuld Anders Geen oplossing gevonden Hulpvraag opgelost Situatie verbeterd Rapportage Huisbezoek Welzijn, wonen en zorg pagina 28

Rapportage Huisbezoek Allochtone Ouderen 60+ 2010-2012

Rapportage Huisbezoek Allochtone Ouderen 60+ 2010-2012 Rapportage Huisbezoek Allochtone Ouderen 60+ 2010-2012 Almelo, juli 2012 Rapportage Huisbezoek Allochtone Ouderen 60+ 2010-2012 In 2006 is Scoop gestart met het bezoeken van 75-plussers in de gemeente

Nadere informatie

Rapportage huisbezoek 75+ Wilderinkshoek en Berflo Es

Rapportage huisbezoek 75+ Wilderinkshoek en Berflo Es Rapportage huisbezoek 75+ Wilderinkshoek en Berflo Es Periode: november 2015 - februari 2017 Inhoud Inleiding... 3 Doelstelling... 3 Werkwijze... 3 Resultaten van het huisbezoek 75+ in de wijk Wilderinkshoek....

Nadere informatie

Preventief huisbezoek 75+

Preventief huisbezoek 75+ Hollandsspoor 37 3994 VT Houten Postbus 209 3990 GA Houten tel. 030-7001500 info@vanhoutenenco.nl www.vanhoutenenco.nl Preventief huisbezoek 75+ Houten Noord-West de ERVEN en het OUDE DORP 'van Houten&co'

Nadere informatie

Rapportage Preventief Huisbezoek Ouderen 2014

Rapportage Preventief Huisbezoek Ouderen 2014 Rapportage Preventief Huisbezoek Ouderen 2014 Rapportage Preventief Huisbezoek 2014 Het preventief huisbezoek wordt aangeboden aan alle zelfstandig wonende ouderen in Ouder-Amstel die in een kalenderjaar

Nadere informatie

Huisbezoekproject 75 jarigen

Huisbezoekproject 75 jarigen Huisbezoekproject 75 jarigen IJsselstein Noord 2013 1 Inleiding Dit rapport Huisbezoekproject 75 jarigen in IJsselstein Noord 2013 geeft informatie over de resultaten van de 232 interviews die gehouden

Nadere informatie

Rapportage Huisbezoek 75+ De Riet 2012

Rapportage Huisbezoek 75+ De Riet 2012 Rapportage Huisbezoek 75+ De Riet 2012 Almelo, maart 2013 Rapportage Huisbezoek 75+ De Riet 2012 In 2006 is Scoop gestart met het bezoeken van 75-plussers in de gemeente Almelo. Wijk voor wijk worden ouderen

Nadere informatie

Rapportage Huisbezoek 75+ Sluitersveld 2012

Rapportage Huisbezoek 75+ Sluitersveld 2012 Rapportage Huisbezoek 75+ Sluitersveld 2012 Almelo, juni 2012 Rapportage Huisbezoek 75+ Sluitersveld 2012 In 2006 is Scoop gestart met het bezoeken van 75-plussers in de gemeente Almelo. Wijk voor wijk

Nadere informatie

Welzijnsbezoek. Voorbeelden van aanpassingen aan het huis die nodig zijn:

Welzijnsbezoek. Voorbeelden van aanpassingen aan het huis die nodig zijn: Welzijnsbezoek 2014 Inhoud 1. Conclusies 2. Figuren en tabellen MEE Drechtsteden voerde in 2014 welzijnsbezoeken uit onder ouderen van 75, 80 en. Aan de hand van een vragenlijst komen zes onderwerpen aan

Nadere informatie

VRAAGVERHELDERING EasyCare WELZIJN. Naam wijkbewoner / cliënt: Geboortedatum: Geboortedata gezinsleden: Datum/data vraagverheldering

VRAAGVERHELDERING EasyCare WELZIJN. Naam wijkbewoner / cliënt: Geboortedatum: Geboortedata gezinsleden: Datum/data vraagverheldering VRAAGVERHELDERING EasyCare WELZIJN Naam wijkbewoner / cliënt: Geboortedatum: Geboortedata gezinsleden: Datum/data vraagverheldering Andere aanwezige(n): Nee Ja Naam: Relatie tot cliënt: Easycare Welzijn

Nadere informatie

Rapportage Huisbezoek 75+ De Riet

Rapportage Huisbezoek 75+ De Riet Rapportage Huisbezoek 75+ De Riet April 2008 Inhoudsopgave Pagina 1 Inleiding 3 2 Samenvatting 5 3 Conclusies 10 4 Aanbevelingen 12 5 Uitgebreide beschrijving resultaten de Riet 14 Bijlagen I Gemeentelijk

Nadere informatie

Gesprekspuntenlijst huisbezoeken ouderen te Best

Gesprekspuntenlijst huisbezoeken ouderen te Best Gesprekspuntenlijst huisbezoeken ouderen te Best Datum huisbezoek : Naam ouderenbezoeker tel.: Persoonsgegevens: Naam : Straatnaam : Postcode/plaats : Geboortedatum : Geslacht : Telefoonnummer : Inleiding

Nadere informatie

VRAAGVERHELDERING WELZIJN NIJMEGEN. Naam cliënt: Geboortedatum cliënt: Datum vraagverheldering. Andere aanwezige(n): Nee. Relatie tot cliënt:

VRAAGVERHELDERING WELZIJN NIJMEGEN. Naam cliënt: Geboortedatum cliënt: Datum vraagverheldering. Andere aanwezige(n): Nee. Relatie tot cliënt: VRAAGVERHELDERING WELZIJN NIJMEGEN Naam cliënt: Geboortedatum cliënt: Datum vraagverheldering Andere aanwezige(n): Nee Ja Naam: Relatie tot cliënt: Easycare welzijn - Vraagverheldering Welzijn Nijmegen-

Nadere informatie

Rapportage Huisbezoek 75+ Ossenkoppelerhoek 2013

Rapportage Huisbezoek 75+ Ossenkoppelerhoek 2013 Rapportage Huisbezoek 75+ Ossenkoppelerhoek 2013 Almelo, maart 2013 Rapportage Huisbezoek 75+ Ossenkoppelerhoek 2013 In 2006 is Scoop gestart met het bezoeken van 75-plussers in de gemeente Almelo. Wijk

Nadere informatie

Zelfredzaamheidsmeter Uniek cliëntnummer

Zelfredzaamheidsmeter Uniek cliëntnummer Zelfredzaamheidsmeter Uniek cliëntnummer Onderstaande zelfredzaamheidsmeter ga je invullen voor de cliënt. Het betreft tien levensdomeinen van de cliënt. Voor elk levensdomein ga je kijken in hoeverre

Nadere informatie

RAPPORTAGE HUISBEZOEK 75+ SLUITERSVELD 2006

RAPPORTAGE HUISBEZOEK 75+ SLUITERSVELD 2006 RAPPORTAGE HUISBEZOEK 75+ SLUITERSVELD 2006 Scoop Welzijn en Ontwikkeling oktober 2006 INHOUDSOPGAVE Pagina SAMENVATTING 3 1 INLEIDING 7 2 HUISBEZOEK 75+ EN GEMEENTELIJK BELEID 9 3 HUISBEZOEK 75+ EN DE

Nadere informatie

Vrijwilligerswerk, mantelzorg en sociale contacten

Vrijwilligerswerk, mantelzorg en sociale contacten Vrijwilligerswerk, mantelzorg en sociale contacten Gemeente s-hertogenbosch, afdeling Onderzoek & Statistiek, februari 2019 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Vrijwilligerswerk... 4 3. Mantelzorg... 8

Nadere informatie

Presentatie onderzoeksresultaten werkgroep zorg en welzijn Westerbeek

Presentatie onderzoeksresultaten werkgroep zorg en welzijn Westerbeek Presentatie onderzoeksresultaten werkgroep zorg en welzijn Westerbeek In het najaar van 2013 hebben wij 190 inwoners uit Westerbeek een vragenlijst gegeven over de thema's wonen, welzijn, zorg in hun omgeving.

Nadere informatie

Pagina 1 van 10. Bezoeken Vitis t/m Provinciale cijfers t/m

Pagina 1 van 10. Bezoeken Vitis t/m Provinciale cijfers t/m Let op: bij provincie wijkt leeftijdgroep (v.a. 70 jaar) af t.o.v. (v.a 75 jaar) = verschil / 6% of meer = verschil / 6% of meer AANTAL GEÍNTERVIEWDEN alle kernen 0 528 82 121 75 20 59 23 32 81 32 3 82

Nadere informatie

Wat is er in uw situatie veranderd dat u juist nu naar het loket komt?

Wat is er in uw situatie veranderd dat u juist nu naar het loket komt? 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 9. Startvraag A B C D E F G H Start van het proces: Klant komt in het loket Startvraag Waar kan ik u mee helpen? Antwoord van de klant De klant vertelt zijn verhaal in zijn eigen

Nadere informatie

Naam vrijwillige huisbezoeker Naam respondent. Postcode huisbezoek. 1. Wat is uw geboortedatum? (Vul in a.u.b.) 2. Geslacht? (Vul in a.u.b.

Naam vrijwillige huisbezoeker Naam respondent. Postcode huisbezoek. 1. Wat is uw geboortedatum? (Vul in a.u.b.) 2. Geslacht? (Vul in a.u.b. Naam vrijwillige huisbezoeker Naam respondent Datum huisbezoek Postcode huisbezoek..../... /... (DD/MM/JJJJ) 1. Wat is uw geboortedatum? (Vul in a.u.b.)... DD/MM/JJJJ 2. Geslacht? (Vul in a.u.b.) Man Vrouw

Nadere informatie

Eenzaamheid onder ouderen

Eenzaamheid onder ouderen Eenzaamheid onder ouderen Een inventarisatie van de stand van zaken en van een mogelijke aanpak in Ede (versie 31 oktober 2011) Op 3 februari 2011 heeft de gemeenteraad een motie aangenomen over eenzaamheid

Nadere informatie

CLIËNTERVARINGS- ONDERZOEK WMO

CLIËNTERVARINGS- ONDERZOEK WMO Rapport CLIËNTERVARINGS- ONDERZOEK WMO Gemeente Landsmeer Augustus 2016 www.ioresearch.nl COLOFON Uitgave I&O Research Piet Heinkade 55 1019 GM Amsterdam 020-3330670 Rapportnummer 2016/134 Datum Augustus

Nadere informatie

Postbus AA Bleskensgraaf T Aan de leden van de gemeenteraad. Datum:

Postbus AA Bleskensgraaf T Aan de leden van de gemeenteraad. Datum: Aan de leden van de gemeenteraad Postbus 5 297 AA Bleskensgraaf T 14 184 www.gemeentemolenwaard.nl Datum: 27-9-216 Portfeuillehouder: Piet Vat Onderwerp: Rapportage Signalerend Huisbezoek 215 Bijlage:

Nadere informatie

Het effect van deelname aan ouderenactiviteiten van Timpaan Welzijn op gevoelens van eenzaamheid. Onderzoek in de Gemeente Steenwijkerland

Het effect van deelname aan ouderenactiviteiten van Timpaan Welzijn op gevoelens van eenzaamheid. Onderzoek in de Gemeente Steenwijkerland Het effect van deelname aan ouderenactiviteiten van Timpaan Welzijn op gevoelens van eenzaamheid. Onderzoek in de Gemeente Steenwijkerland 0 Dit onderzoek is in 2012 uitgevoerd door Nanda Knol, 3 e jaars

Nadere informatie

Formulier keukentafelgesprek intake Bestwijzer

Formulier keukentafelgesprek intake Bestwijzer Formulier keukentafelgesprek intake Bestwijzer Persoonsgegevens cliënt Geboortenaam en voorletters Gewenste naamvoering Geboortedatum Adres Postcode + woonplaats Evt postadres Postcode + woonplaats Telefoonnummer

Nadere informatie

Onderzoek naar wensen en behoeften op het gebied van dagbesteding van (kwetsbare) ouderen en hun mantelzorgers in het Schilderskwartier in Woerden

Onderzoek naar wensen en behoeften op het gebied van dagbesteding van (kwetsbare) ouderen en hun mantelzorgers in het Schilderskwartier in Woerden Onderzoek naar wensen en behoeften op het gebied van dagbesteding van (kwetsbare) ouderen en hun mantelzorgers in het Schilderskwartier in Woerden Voor wie is dit onderzoek? 1) Zelfstandig wonende ouderen

Nadere informatie

Rapportage Huisbezoek Allochtone ouderen 60+ Almelo 2009-2010

Rapportage Huisbezoek Allochtone ouderen 60+ Almelo 2009-2010 Rapportage Huisbezoek Allochtone ouderen 60+ Almelo 2009-2010 Augustus 2010, gewijzigde versie Inhoudsopgave Pagina 1 Inleiding 3 2 Resultaten seizoen 2009-2010 5 3 Conclusies 9 4 Aanbevelingen 14 Bijlagen

Nadere informatie

IMPACT OP PARTICIPATIE EN AUTONOMIE (IPA) VRAGENLIJST. Ontwikkeld door M. Cardol, Nivel

IMPACT OP PARTICIPATIE EN AUTONOMIE (IPA) VRAGENLIJST. Ontwikkeld door M. Cardol, Nivel IMPACT OP PARTICIPATIE EN AUTONOMIE (IPA) VRAGENLIJST Ontwikkeld door M. Cardol, Nivel Versie augustus 2004, bewerkt en aangepast door Nyfer, augustus 2013 IPA Vragenlijst : 'Impact op Participatie en

Nadere informatie

De gezondheidssituatie van ouderen in Gelderland Midden 2005

De gezondheidssituatie van ouderen in Gelderland Midden 2005 De gezondheidssituatie van ouderen in Gelderland Midden 2005 Samenvatting van de resultaten van een onderzoek onder zelfstandig wonende 65-plussers in het werkgebied van Hulpverlening Gelderland Midden

Nadere informatie

Gemeente IJsselstein. Cliëntervaringsonderzoek Wmo over Concept 12 juli 2016

Gemeente IJsselstein. Cliëntervaringsonderzoek Wmo over Concept 12 juli 2016 Gemeente IJsselstein Cliëntervaringsonderzoek Wmo over 2015 Concept 12 juli 2016 DATUM 12 juli 2016 TITEL Cliëntervaringsonderzoek Wmo over 2015 ONDERTITEL Concept OPDRACHTGEVER Gemeente IJsselstein Boulevard

Nadere informatie

Cliëntondersteuning. Tips voor het keukentafelgesprek. Hoe kan ik mij voorbereiden op het gesprek met de Wmo-consulent van de gemeente?

Cliëntondersteuning. Tips voor het keukentafelgesprek. Hoe kan ik mij voorbereiden op het gesprek met de Wmo-consulent van de gemeente? Cliëntondersteuning Tips voor het keukentafelgesprek Hoe kan ik mij voorbereiden op het gesprek met de Wmo-consulent van de gemeente? Inleiding...3 Leeswijzer...4 Wet maatschappelijke ondersteuning...5

Nadere informatie

VRAGENLIJST OVER WOONBEHOEFTE VAN (JONG)VOLWASSENEN MET EEN STOORNIS BINNEN HET AUTISTISCH SPECTRUM

VRAGENLIJST OVER WOONBEHOEFTE VAN (JONG)VOLWASSENEN MET EEN STOORNIS BINNEN HET AUTISTISCH SPECTRUM VRAGENLIJST OVER WOONBEHOEFTE VAN (JONG)VOLWASSENEN MET EEN STOORNIS BINNEN HET AUTISTISCH SPECTRUM Inleiding: Deze enquête is bestemd voor toekomstige bewoners en hun ouders en verzorgers. Zij kunnen

Nadere informatie

Nieuwsbrief ik zorg voor jou

Nieuwsbrief ik zorg voor jou Nieuwsbrief ik zorg voor jou Inleiding Voor je ligt de eerste nieuwsbrief speciaal ontwikkeld ter informatie voor iedereen die zorgt voor een naaste. Middels deze nieuwsbrief willen wij je informeren,

Nadere informatie

Klanttevredenheid. Vereenzaming Ouderen Soest VOS

Klanttevredenheid. Vereenzaming Ouderen Soest VOS 2011 Klanttevredenheid Vereenzaming Ouderen Soest VOS Stichting Welzijn Ouderen Soest Molenstraat 8c 3764 TG Soest 035 60 23 681 info@swos.nl www.swos.nl KvK 41189365 Klanttevredenheidsonderzoek Vereenzaming

Nadere informatie

Welzijnsbezoek Inhoud. 1 Conclusies

Welzijnsbezoek Inhoud. 1 Conclusies Welzijnsbezoek 2015 Inhoud 1. Conclusies 2. Wonen en woonomgeving 3. Gezondheid en zorg 4. Sociale contacten en netwerk 5. Actief zijn 6. Mobiliteit 7. Levensonderhoud 8. Leefstijl 9. Verwachte veranderingen

Nadere informatie

Ouderenonderzoek Kennemerland

Ouderenonderzoek Kennemerland Ouderenonderzoek Kennemerland Een onderzoek naar de gezondheid en het wel bevinden van 65-plussers en hun behoefte aan voor zieningen, zorg en vervoer. Ouderenonderzoek Kennemerland HET ONDERZOEK In het

Nadere informatie

Evaluatie AVEM project 2018

Evaluatie AVEM project 2018 Evaluatie AVEM project 2018 Hengelo, 12 februari 2019 Aanleiding Enige jaren terug heeft Gemeente Hengelo in het kader van transformatie besloten om de zorg anders in te richten. Daarbij zag men kansen

Nadere informatie

Mantelzorgbeleid AYA Thuiszorg B.V.

Mantelzorgbeleid AYA Thuiszorg B.V. 1 Inhoudsopgave Hoofdstuk 1 : Visie op werken met mantelzorgers Hoofdstuk 2 : Wat kunnen mantelzorgers doen bij AYA Thuiszorg? Hoofdstuk 3 : Ondersteuning van mantelzorgers Hoofdstuk 4 : Mantelzorg en

Nadere informatie

Inhoudsopgave Inleiding Leeswijzer 1. Wet maatschappelijke ondersteuning 2. Het gesprek voorbereiden 3. Tot slot

Inhoudsopgave Inleiding Leeswijzer 1. Wet maatschappelijke ondersteuning 2. Het gesprek voorbereiden 3. Tot slot Inhoudsopgave Inleiding... 4 Leeswijzer... 5 1. Wet maatschappelijke ondersteuning... 6 De gemeente... 6 Het Wmoloket... 6 Het gesprek... 7 2. Het gesprek voorbereiden... 8 Woonsituatie... 9 Huishouden...

Nadere informatie

Hoofdstuk 17. Financiële dienstverlening

Hoofdstuk 17. Financiële dienstverlening Hoofdstuk 17. Financiële dienstverlening Samenvatting In dit hoofdstuk wordt allereerst gekeken naar de bekendheid en het gebruik van vijf inkomensondersteunende regelingen, te weten: Kwijtschelding gemeentelijke

Nadere informatie

Sociale contacten, vrijetijdsbesteding en praktische ondersteuning

Sociale contacten, vrijetijdsbesteding en praktische ondersteuning Sociale contacten, vrijetijdsbesteding en praktische ondersteuning Resultaten van de tweede schriftelijke vragenronde onder de deelnemers aan het GGZ-panel regio Delft Westland Oostland juli 2006 - L.M.

Nadere informatie

Netwerk Ouderenzorg Regio Noord

Netwerk Ouderenzorg Regio Noord Netwerk Ouderenzorg Regio Noord Vragenlijst Behoefte als kompas, de oudere aan het roer Deze vragenlijst bestaat vragen naar uw algemene situatie, lichamelijke en geestelijke gezondheid, omgang met gezondheid

Nadere informatie

Jaarverslag 2015 TA RENKUM

Jaarverslag 2015 TA RENKUM 2015 Jaarverslag 2015 TA RENKUM HENNY BLIJDEVEEN VAN Jaarverslag TA Renkum 1. Inleiding Humanitas Thuisadministratie is in de gemeente Renkum ook dit verslagjaar weer actief geweest. Vanwege een wisseling

Nadere informatie

Kanteling Wmo Iedereen doet mee

Kanteling Wmo Iedereen doet mee Kanteling Wmo Iedereen doet mee Wmo-loket In gesprek over wat u nodig heeft aan ondersteuning Een brochure voor iedereen die ondersteuning nodig heeft vanuit de Wmo. Vrijwillige ouderenadviseur uit Gelderland

Nadere informatie

Zelfredzaamheidsmeter. zelf. redzaamheid

Zelfredzaamheidsmeter. zelf. redzaamheid smeter zelf redzaamheid smeter Met de zelfredzaamheidsmeter breng je de zelfredzaamheid van je cliënt in beeld. Het betreft tien levensdomeinen van de cliënt. Voor elk levensdomein ga je kijken in hoeverre

Nadere informatie

Bijlage D Aanvullende tabellen 2. Bijlage bij hoofdstuk 2 2. Bijlage bij hoofdstuk 3 4. Bijlage bij hoofdstuk 4 9. Bijlage bij hoofdstuk 5 18

Bijlage D Aanvullende tabellen 2. Bijlage bij hoofdstuk 2 2. Bijlage bij hoofdstuk 3 4. Bijlage bij hoofdstuk 4 9. Bijlage bij hoofdstuk 5 18 Ondersteuning gewenst. Mensen met lichamelijke beperkingen en hun voorzieningen op het terrein van wonen, zorg, vervoer en welzijn. Mirjam de Klerk en Roelof Schellingerhout. Den Haag: Sociaal en Cultureel

Nadere informatie

Prestatieplan 2015 Welzijn Lisse

Prestatieplan 2015 Welzijn Lisse Prestatieplan 2015 Welzijn Lisse Kernfuncties (wat willen we) Producten (wat gaan we doen) Resultaatindicatoren Uren/ Kosten 1. Preventie en signalering 1.1 Algemene informatievoorziening Ten behoeve van

Nadere informatie

Ouderenmonitor 2009-2010

Ouderenmonitor 2009-2010 A. Algemene kenmerken % Geslacht Man 44 43 Vrouw 56 57 Leeftijd 65 t/m 74 jaar 56 52 75 jaar en ouder 44 48 Burgerlijke staat Gehuwd/ samenwonend 62 62 Ongehuwd/ nooit gehuwd geweest 5 5 Gescheiden/ gescheiden

Nadere informatie

5 Ouderen in de regio Gelre-IJssel

5 Ouderen in de regio Gelre-IJssel 5 Ouderen in de regio Gelre-IJssel Er komen steeds meer ouderen in Nederland. Volgens de CBS-prognoses zal het aandeel 65-plussers stijgen van 14% in 2005 tot 22% in 2030. Meer ouderen betekent een groter

Nadere informatie

Monitor sociaal domein 2017 ouderen voorbereid op kwetsbaarheid?

Monitor sociaal domein 2017 ouderen voorbereid op kwetsbaarheid? Monitor sociaal domein 2017 ouderen voorbereid op kwetsbaarheid? De artikel is geschreven op basis van informatie uit interviews met een aantal ouderenadviseurs van Divers, de voorzitter van de Seniorenraad,

Nadere informatie

GEZONDHEIDSMONITOR 6S+ jaar 2016 Kernindicatoren gemeente Oudewater, (sub)regio en Nederland

GEZONDHEIDSMONITOR 6S+ jaar 2016 Kernindicatoren gemeente Oudewater, (sub)regio en Nederland GEZONDHEIDSMONITOR 6S+ jaar 2016 (Algemene kenmerken Burgerlijke staat Respons = 55,2% Respons = 58 f9% Respons = 58 f0% Respons = 52 f3% «Vb o/o o/o o/o Eenpersoonshuishouden 29,4 28,9 33,8 Gehuwd/samenwonend

Nadere informatie

Prestatieplan 2014 Stichting Welzijn Ouderen

Prestatieplan 2014 Stichting Welzijn Ouderen Prestatieplan 2014 Stichting Welzijn Ouderen Kernfuncties (wat willen we) Producten (wat gaan we doen) Resultaatindicatoren Uren/ Kosten 1. Preventie en signalering 1.1 Algemene informatievoorziening Ten

Nadere informatie

PREVENTIEF HUISBEZOEKPROJECT 75+ WOERDEN CENTRUM 2014

PREVENTIEF HUISBEZOEKPROJECT 75+ WOERDEN CENTRUM 2014 Rapportage PREVENTIEF HUISBEZOEKPROJECT 75+ WOERDEN CENTRUM 2014 Organisatie: Welzijn Woerden Auteur: Irma Averson Contact: Irma Averson i.averson@welzijnwoerden.nl Datum: 9 oktober 2014 Looptijd: januari

Nadere informatie

Mantelzorg. Praktische informatie en tips voor mantelzorgers

Mantelzorg. Praktische informatie en tips voor mantelzorgers Mantelzorg Praktische informatie en tips voor mantelzorgers Inleiding Met de mantelzorger bedoelen we diegene die een belangrijke rol in de zorg voor een naaste vervult. Vaak is dit een ouder, partner

Nadere informatie

GEZONDHEIDSMONITOR 65+ jaar 2016 Kernindicatoren gemeente Amersfoort en kernen

GEZONDHEIDSMONITOR 65+ jaar 2016 Kernindicatoren gemeente Amersfoort en kernen Kernindicatoren gemeente en kernen Algemene kenmerken Burgerlijke staat Eenpersoonshuishouden 51,6 35,9 43,1 29,5 39,6 42,1 30,5 47,4 38,3 37,4 33,6 35,5 41,5 33,3 30,6 38,5 Gehuwd/samenwonend 47,7 63,5

Nadere informatie

VOORLEGGER (graag verwijderen wanneer u de vragenlijst aan de zorgvrager voorlegt of opstuurt)

VOORLEGGER (graag verwijderen wanneer u de vragenlijst aan de zorgvrager voorlegt of opstuurt) 2017 VOORLEGGER (graag verwijderen wanneer u de vragenlijst aan de zorgvrager voorlegt of opstuurt) INFO VOOR ONDERZOEKERS Let op: bij de items 11, 17 t/m 24 en 26 t/m 28 moet u de X voor elke vervolgmeting

Nadere informatie

Zorg nodig omdat iemand niet voor zichzelf kan zorgen: ongeneeslijk ziek, het hebben van een handicap, psychisch, door ouderdom.

Zorg nodig omdat iemand niet voor zichzelf kan zorgen: ongeneeslijk ziek, het hebben van een handicap, psychisch, door ouderdom. SAMENVATTING 7.1 Waarom hebben mensen zorg nodig? Om gezond te worden en gezond te blijven. Zorg nodig omdat iemand niet voor zichzelf kan zorgen: ongeneeslijk ziek, het hebben van een handicap, psychisch,

Nadere informatie

Dagbehandeling in Nijmegen. Langer thuis wonen bij dementie

Dagbehandeling in Nijmegen. Langer thuis wonen bij dementie Dagbehandeling in Nijmegen Langer thuis wonen bij dementie Langer thuis wonen met dagbehandeling U wilt graag zo lang mogelijk thuis in uw vertrouwde omgeving wonen, ook al is er sprake van dementie of

Nadere informatie

GEZONDHEIDSMONITOR 65+ jaar 2016 Kernindicatoren gemeente Houten en kernen

GEZONDHEIDSMONITOR 65+ jaar 2016 Kernindicatoren gemeente Houten en kernen Kernindicatoren gemeente en kernen Centrum Algemene kenmerken Burgerlijke staat Eenpersoonshuishouden 54,2 25,6 28,8 30,1 Gehuwd/samenwonend 45,3 71,4 71,6 69,9 Herkomst Inwoners met een niet-westerse

Nadere informatie

Hoe gezond zijn de inwoners van Staphorst? Gezondheidsmonitor volwassenen en ouderen

Hoe gezond zijn de inwoners van Staphorst? Gezondheidsmonitor volwassenen en ouderen Hoe gezond zijn de inwoners van Staphorst? Gezondheidsmonitor volwassenen en en gemeente Staphorst GGD IJsselland verzamelt jaarlijks gegevens over de gezondheid van inwoners, zo ook in 2016. Met deze

Nadere informatie

Burgerpanel Gorinchem. 1 e peiling: Sociale monitor. Juli 2014

Burgerpanel Gorinchem. 1 e peiling: Sociale monitor. Juli 2014 Burgerpanel Gorinchem 1 e peiling: Sociale monitor Juli 2014 Colofon Uitgave : I&O Research BV Villawal 19 3432 NX Nieuwegein Tel. (030) 23 34 342 www.ioresearch.nl Rapportnummer : abpgork14a-def Datum

Nadere informatie

GEZONDHEIDSMONITOR 65+ jaar 2016 Kernindicatoren gemeente Houten, (sub)regio en Nederland

GEZONDHEIDSMONITOR 65+ jaar 2016 Kernindicatoren gemeente Houten, (sub)regio en Nederland GEZONDHEIDSMONITOR 65+ jaar 2016 Kernindicatoren gemeente Houten, (sub)regio en Nederland Indien percentages vetgedrukt zijn betekent het dat ze significant afwijken van het percentage waarmee ze vergeleken

Nadere informatie

Gemeente Utrechtse Heuvelrug

Gemeente Utrechtse Heuvelrug Gemeente Utrechtse Heuvelrug Cliëntervaringsonderzoek Wmo over 2015 Onderzoeksrapportage 19 september 2016 DATUM 19 september 2016 TITEL Cliëntervaringsonderzoek Wmo over 2015 ONDERTITEL Onderzoeksrapportage

Nadere informatie

Dit onderzoek heeft als doel het in kaart brengen van de wensen van de cliënt en het waar nodig verbeteren/ optimaliseren van de dienstverlening.

Dit onderzoek heeft als doel het in kaart brengen van de wensen van de cliënt en het waar nodig verbeteren/ optimaliseren van de dienstverlening. Cliënt tevredenheidsonderzoek 2014-2015 Inleiding en samenvatting 1 In het kader van een cliënt tevredenheidsonderzoek heeft Olcea een vragenlijst samengesteld. Deze vragenlijst is bedoeld voor thuiswonenden

Nadere informatie

Rapportage Huisbezoek 75+ Wierdensehoek

Rapportage Huisbezoek 75+ Wierdensehoek Rapportage Huisbezoek 75+ Wierdensehoek Inhoudsopgave Pagina 1 Inleiding 3 2 Resultaten Wierdensehoek 5 3 Conclusies 10 4 Aanbevelingen 14 Bijlagen I Gemeentelijk beleid 15 II Doel en werkwijze van Huisbezoek

Nadere informatie

We worden steeds ouder. Notitie Ouderen

We worden steeds ouder. Notitie Ouderen We worden steeds ouder Notitie Ouderen Apeldoorn, maart 2018 We worden steeds ouder We worden steeds ouder en we blijven langer thuis wonen. Ouder worden kent verschillende fases. De 65+er van nu is actief

Nadere informatie

Enquêtevragen Zorg en Welzijn Dirkshorn e.o. april 2014

Enquêtevragen Zorg en Welzijn Dirkshorn e.o. april 2014 Dit is het begin van de enquête. De eerste 4 vragen gaan over uw persoonlijke kenmerken. Aankruisen wat van toepassing is. 1. Wat is uw gezinssamenstelling? Alleenstaand zonder kind(eren) Samenwonend /

Nadere informatie

Dagbesteding Psychogeriatrie

Dagbesteding Psychogeriatrie Dagbesteding Psychogeriatrie Contact: Stichting Rosengaerde Pastoriestraat 1 7721 CT DALFSEN Telefoon algemeen (0529) 431541 Telefoon keuken (0529) 432514 Fax (0529) 432937 e-mail Internet Info@rosengaerde.nl

Nadere informatie

Vragenlijst over uw ervaringen met de Wmo

Vragenlijst over uw ervaringen met de Wmo Vragenlijst over uw ervaringen met de Wmo onderzoek Deze vragenlijst gaat over u. U kunt hem alleen invullen, of samen met uw naaste (bijvoorbeeld uw partner of mantelzorger). Uw antwoorden zijn anoniem

Nadere informatie

Ketenzorg dementie. Ketenzorg dementie in Zoetermeer

Ketenzorg dementie. Ketenzorg dementie in Zoetermeer Ketenzorg dementie Wat is dementie? Dementie is niet één bepaalde aandoening, maar een ziektebeeld (syndroom) waarvan meer dan 60 oorzaken bekend zijn. Kenmerkend voor dit ziektebeeld is een combinatie

Nadere informatie

PEILING 65-PLUSSERS. Gemeente Enkhuizen januari 2015. www.ioresearch.nl

PEILING 65-PLUSSERS. Gemeente Enkhuizen januari 2015. www.ioresearch.nl PEILING 65-PLUSSERS Gemeente Enkhuizen januari 2015 www.ioresearch.nl COLOFON Uitgave I&O Research van Dedemstraat 6c 1624 NN Hoorn Telnr. : 0229-282555 Rapportnummer 2015-2080 Datum januari 2015 Opdrachtgever

Nadere informatie

Samenvatting Klanttevredenheidsonderzoek Wmo en de Benchmarks Wmo resultaten over 2013

Samenvatting Klanttevredenheidsonderzoek Wmo en de Benchmarks Wmo resultaten over 2013 Samenvatting Klanttevredenheidsonderzoek Wmo en de Benchmarks Wmo resultaten over 2013 Klanttevredenheidsonderzoek Het KTO is een wettelijke verplichting wat betreft de verantwoording naar de Gemeenteraad

Nadere informatie

Welzijnsbezoek Inhoud. 1 Conclusies

Welzijnsbezoek Inhoud. 1 Conclusies Welzijnsbezoek 2016 Inhoud 1. Conclusies 2. Wonen en woonomgeving 3. Gezondheid en zorg 4. Sociale contacten en netwerk 5. Actief zijn 6. Mobiliteit 7. Levensonderhoud 8. Leefstijl 9. Verwachte veranderingen

Nadere informatie

Meldactie AWBZ oktober 2010

Meldactie AWBZ oktober 2010 pagina 1 van 13 Meldactie AWBZ oktober 2010 Inleiding Zeven cliëntenorganisaties werken samen om de gevolgen van de veranderingen in de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) in kaart te brengen.

Nadere informatie

VRAGENLIJST. Zorgvrager, vervolgmeting

VRAGENLIJST. Zorgvrager, vervolgmeting VRAGENLIJST pagina 2 Uw ervaringen als zorgvrager zijn waardevol U ontvangt zorg. In deze lijst staan vragen over wat die zorg betekent voor u als zorgvrager. Uw antwoorden worden gebruikt in onderzoek

Nadere informatie

Aalsmeer. Zorg enquête ANBO. De resultaten

Aalsmeer. Zorg enquête ANBO. De resultaten Aalsmeer Zorg enquête ANBO Tijdens de geraniummarkt van 10 mei heeft ANBO Aalsmeer een enquête gehouden onder bezoekers van hun stand. De vragen gingen over de veranderingen in de zorg en hoe mensen met

Nadere informatie

Rapportage Wijkpleinen

Rapportage Wijkpleinen Aantal lopende trajecten op datum start periode 28 Aantal nieuwe Totaal aantal Aantal beëindigde trajecten in de trajecten in de trajecten in de periode periode periode + 1326 = 1354-1327 = Aantal lopende

Nadere informatie

Factsheet Veranderingen in de Zorg 2015 (AWBZ, LIZ, Zvw en Wmo):

Factsheet Veranderingen in de Zorg 2015 (AWBZ, LIZ, Zvw en Wmo): Factsheet Veranderingen in de Zorg 2015 (AWBZ, LIZ, Zvw en Wmo): Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ): Collectieve Volksverzekering voor ziektekostenrisico s, waarvoor je je niet individueel kunt

Nadere informatie

Thuiszorg Alerimus. Zorg om thuis te kunnen blijven wonen

Thuiszorg Alerimus. Zorg om thuis te kunnen blijven wonen Thuiszorg Alerimus Zorg om thuis te kunnen blijven wonen Alerimus biedt zorg op maat, niet alleen binnen de instelling maar ook in uw eigen woonomgeving. We willen allemaal zo lang mogelijk zelfstandig

Nadere informatie

HOE U DE SAMENWERKING MET THUISZORGMEDEWERKERS VERBETERT

HOE U DE SAMENWERKING MET THUISZORGMEDEWERKERS VERBETERT HOE U DE SAMENWERKING MET THUISZORGMEDEWERKERS VERBETERT Tips voor mantelzorgers die voor thuiswonende ouderen zorgen ZORGNETWERK VAN EEN KWETSBARE OUDERE Team van verpleegkundigen en verzorgenden Partner

Nadere informatie

CLIËNTERVARINGS- ONDERZOEK WMO

CLIËNTERVARINGS- ONDERZOEK WMO Rapport CLIËNTERVARINGS- ONDERZOEK WMO Gemeente Houten Augustus 2016 www.ioresearch.nl COLOFON Uitgave I&O Research Piet Heinkade 55 1019 GM Amsterdam 020-3330670 Rapportnummer 2016/143 Datum Augustus

Nadere informatie

Veranderingsprocessen en vernieuwing in het sociale domein. Marike Hafkamp, MSc Apeldoorn, 30 oktober 2014

Veranderingsprocessen en vernieuwing in het sociale domein. Marike Hafkamp, MSc Apeldoorn, 30 oktober 2014 Veranderingsprocessen en vernieuwing in het sociale domein Marike Hafkamp, MSc Apeldoorn, 30 oktober 2014 1 De landelijke ontwikkelingen Regeerakkoord: Decentralisaties naar gemeenten: 1. AWBZ begeleiding,inkomensondersteuning,

Nadere informatie

AxionContinu heeft ten aanzien van het mantelzorgbeleid de volgende uitgangspunten geformuleerd:

AxionContinu heeft ten aanzien van het mantelzorgbeleid de volgende uitgangspunten geformuleerd: Mantelzorgbeleid 1. Wat is mantelzorg Mantelzorg is een overkoepelend begrip voor veel vormen van meer dan gebruikelijke zorg, die partners, ouders, kinderen, familieleden, vrienden en buren elkaar verlenen.

Nadere informatie

SWOS in het kort. Stichting Welzijn Ouderen Soest Molenstraat 8c 3764 TG Soest KvK

SWOS in het kort. Stichting Welzijn Ouderen Soest Molenstraat 8c 3764 TG Soest KvK SWOS in het kort 212 Stichting Welzijn Ouderen Soest Molenstraat 8c 3764 TG Soest 35 6 23 681 info@swos.nl www.swos.nl twitter @swos1 KvK 41189365 Bestuursrapportage Met genoegen bieden wij U het jaarverslag

Nadere informatie

Werkloos? Weener XL helpt u op weg naar werk

Werkloos? Weener XL helpt u op weg naar werk Werkloos? Weener XL helpt u op weg naar werk Hulp op weg naar inkomen Soms gebeuren er dingen in het leven die u liever anders had gezien. U wordt werkloos of mag minder uren werken, uw relatie strandt.

Nadere informatie

Wmo-loket. In gesprek over wat u nodig heeft aan ondersteuning

Wmo-loket. In gesprek over wat u nodig heeft aan ondersteuning Wmo-loket In gesprek over wat u nodig heeft aan ondersteuning sopgave 1. Wet maatschappelijke ondersteuning... 5 De gemeente... 5 Het Wmo loket... 5 Het gesprek... 6 2. Het gesprek voorbereiden... 7 Woonsituatie...

Nadere informatie

Rapportage Enquête Mantelzorgondersteuning 2012

Rapportage Enquête Mantelzorgondersteuning 2012 Rapportage Enquête Mantelzorgondersteuning 2012 November 2012 Inhoudsopgave Samenvatting... 3 Inleiding... 4 Onderzoeksopzet... 4 Doel... 4 Aanpak... 4 Blok I: Algemene gegevens... 5 Figuur 1: Leeftijd...

Nadere informatie

Mantelzorg en mantelzorgondersteuning

Mantelzorg en mantelzorgondersteuning Welzijn Ouderen Thuisadministratie Mantelzorg en mantelzorgondersteuning Voor iedereen in Amsterdam-Noord. Dus ook voor u! Doras Maatschappelijke dienstverlening Amsterdam-Noord Mantelzorg en mantelzorgondersteuning

Nadere informatie

Enquête leefbaarheid in uw buurt

Enquête leefbaarheid in uw buurt Enquête leefbaarheid in uw buurt Met deze vragenlijst stellen wij u een aantal vragen over de leefbaarheid in uw buurt. U kunt steeds een rapportcijfer geven tussen de 1 (zeer negatief) en de 10 (zeer

Nadere informatie

Rapportage Wmo onderzoek Communicatie

Rapportage Wmo onderzoek Communicatie Rapportage Wmo onderzoek Communicatie Cliënten zijn tevreden over hoe het proces nu verloopt, voornamelijk door de inzet van traditionele communicatiekanalen 23 juli 2014 Versie 1,0 Inhoudsopgave Doelstelling

Nadere informatie

CLIËNTTEVREDENHEIDSONDERZOEK BREED SOCIAAL LOKET GEMEENTE EDAM-VOLENDAM

CLIËNTTEVREDENHEIDSONDERZOEK BREED SOCIAAL LOKET GEMEENTE EDAM-VOLENDAM CLIËNTTEVREDENHEIDSONDERZOEK BREED SOCIAAL LOKET GEMEENTE EDAM-VOLENDAM Cliënttevredenheidsonderzoek Breed Sociaal Loket gemeente Edam-Volendam Colofon Opdrachtgever Gemeente Edam-Volendam Datum April

Nadere informatie

GEZONDHEIDSMONITOR JAAR 2016 Kernindicatoren gemeente Houten, (sub)regio en Nederland

GEZONDHEIDSMONITOR JAAR 2016 Kernindicatoren gemeente Houten, (sub)regio en Nederland Algemene kenmerken Burgerlijke staat Eenpersoonshuishouden 9,0 12,7 15,6 Gehuwd/samenwonend 75,3 70,6 66,4 Huishoudsamenstelling Eenoudergezin 9,2 7,6 7,4 Huishoudens met thuiswonende kinderen jonger dan

Nadere informatie

Toekomst van de mantelzorg

Toekomst van de mantelzorg BIJLAGEN Toekomst van de mantelzorg Klarita Sadiraj Joost Timmermans Michiel Ras Alice de Boer Bijlage bij hoofdstuk 2 Opsporingsvragen... 2 Bijlage A Beschrijvende statistieken... 4 Bijlage B Schattingsresultaten

Nadere informatie

Kaart 1: Wmo = meedoen Achtergrondinformatie voor patiënten

Kaart 1: Wmo = meedoen Achtergrondinformatie voor patiënten Kaart 1: Wmo = meedoen Achtergrondinformatie voor patiënten De Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) betekent voor gemeenten een andere manier van denken en doen. De Nederlandse gemeenten werken gezamenlijk

Nadere informatie

GEZONDHEIDSMONITOR JAAR 2016 Kernindicatoren gemeente Oudewater, (sub)regio en Nederland

GEZONDHEIDSMONITOR JAAR 2016 Kernindicatoren gemeente Oudewater, (sub)regio en Nederland 1 Algemene kenmerken 1 Burgerlijke staat 0/b 0/b 0/b Eenpersoonshuishouden 12,0 12,4 15,6 Gehuwd/samenwonend 72,4 70,4 66,4 Huishoudsa menstelling Eenoudergezin 5,8 8,0 7,4 Huishoudens met thuiswonende

Nadere informatie

GEZONDHEIDSMONITOR JAAR 2016

GEZONDHEIDSMONITOR JAAR 2016 Tabel 1. indicatoren gemeente en kernen Noord Algemene kenmerken Burgerlijke staat Eenpersoonshuishouden 8,5 10,8 9,0 Gehuwd/samenwonend 75,9 73,4 75,3 Huishoudsamenstelling Eenoudergezin 9,5 8,1 9,2 Huishoudens

Nadere informatie

VRAGENLIJST. Mantelzorger

VRAGENLIJST. Mantelzorger VRAGENLIJST pagina 2 Uw ervaringen als mantelzorger zijn waardevol U zorgt voor uw partner, een familielid, een vriend of andere naaste. In deze lijst staan vragen over wat die zorg betekent voor u als

Nadere informatie

COLLEGEVOORSTEL. Onderwerp Klanttevredenheidsonderzoek Wmo 2014. Te besluiten om:

COLLEGEVOORSTEL. Onderwerp Klanttevredenheidsonderzoek Wmo 2014. Te besluiten om: COLLEGEVOORSTEL Onderwerp Klanttevredenheidsonderzoek Wmo 2014 Te besluiten om: 1. De resultaten van het klanttevredenheidsonderzoek Wmo 2014 in het kader van artikel 9 Wmo juncto artikel 8.9 vierde lid

Nadere informatie

Cliëntervaringsonderzoek Wmo

Cliëntervaringsonderzoek Wmo Cliëntervaringsonderzoek Wmo Gemeente Groningen 2017 Laura de Jong Marjolein Kolstein Oktober 2018 Inge de Vries www.oisgroningen.nl Inhoud Inhoud... 2 Samenvatting... 3 2.7 Overige ondersteuning... 16

Nadere informatie

BURGERPANEL CAPELLE OVER EENZAAMHEID

BURGERPANEL CAPELLE OVER EENZAAMHEID BURGERPANEL CAPELLE OVER EENZAAMHEID Gemeente Capelle aan den IJssel November 2016 www.ioresearch.nl COLOFON Uitgave I&O Research Piet Heinkade 55 1019 GM Amsterdam 020-3330670 Rapportnummer 2016 / 190

Nadere informatie