De onderwijsvisitatie bouw en vastgoed. Ravensteingalerij 27, bus Brussel tel.: info@vlhora.be

Transcriptie

1 ONDERWIJSVISITATIE bouw vastgoed Een onderzoek naar de kwaliteit van de professioneel gerichte bachelor in de bouw en de professioneel gerichte bachelor in het vastgoed aan de Vlaamse hogescholen Vlaamse Hogescholenraad 4 september 2008

2 De onderwijsvisitatie bouw en vastgoed Ravensteingalerij 27, bus Brussel tel.: info@vlhora.be Exemplaren van dit rapport kunnen tegen betaling verkregen worden op het VLHORA-secretariaat. Het rapport is ook elektronisch beschikbaar op en accreditatie/visitatierapporten.htm Wettelijk depot: D/2008/8696/1

3 voorwoord De visitatiecommissie brengt met dit rapport verslag uit over haar oordelen en de daaraan ten grondslag liggende motivering, conclusies en aanbevelingen die resulteren uit het onderzoek dat zij heeft verricht naar de onderwijskwaliteit van de professioneel gerichte bachelor in de bouw en de professioneel gerichte bachelor in het vastgoed in Vlaanderen. De visitatiecommissie heeft hierbij de vernieuwde visitatieprocedure Handleiding onderwijsvisitaties VLIR- VLHORA (februari 2005) gevolgd, waarbij zij niet enkel aanbevelingen en suggesties formuleert in het kader van de continue kwaliteitsverbetering van het hoger onderwijs, maar ook een oordeel geeft in het kader van de accreditatie van de opleiding. De visitatie en dit rapport passen in de werkzaamheden van de hogescholen en van de Vlaamse Hogescholenraad (VLHORA) met betrekking tot de kwaliteitszorg van het hogescholenonderwijs, zoals bepaald in artikel 93 van decreet van 4 april 2003 betreffende de herstructurering van het hoger onderwijs. Met dit rapport wordt de bredere samenleving geïnformeerd over de wijze waarop de hogescholen en meer bepaald de betrokken opleiding omgaat met de kwaliteit van haar onderwijs. Toch is het rapport in de eerste plaats bedoeld voor de hogeschool die de opleiding aanbiedt. Op basis van de bevindingen van het rapport kan de hogeschool nu en in de nabije toekomst actie nemen om de kwaliteit van het onderwijs in de opleiding te handhaven en verder te verbeteren. De lezer moet er zich echter terdege bewust van zijn dat het rapport slechts een momentopname biedt van het onderwijs in de opleiding en dat de rapportering van de visitatiecommissie slechts één fase is in het proces van kwaliteitszorg. De VLHORA dankt allen die meegewerkt hebben aan het welslagen van dit proces van zelfevaluatie en visitatie. De visitatie was niet mogelijk geweest zonder de inzet van al wie binnen de hogeschool betrokken was bij de voorbereiding en de uitvoering ervan. Tevens is de VLHORA dank verschuldigd aan de voorzitter, de leden en de secretarissen van de visitatiecommissie voor de betrokkenheid en deskundige inzet waarmee zij hun opdracht hebben uitgevoerd. Ann Verreth secretaris-generaal Bert Hoogewijs voorzitter

4 4

5 inhoudsopgave voorwoord... 3 inhoudsopgave... 5 deel 1: algemeen deel... 7 Hoofdstuk 1 De onderwijsvisitatie van de professioneel gerichte bachelor in de bouw en professioneel gerichte bachelor in het vastgoed Inleiding De betrokken opleidingen De visitatiecommissie Indeling van het rapport Deel 2: algemeen deel PBA bouw Hoofdstuk 1 Het domeinspecifieke referentiekader professioneel gerichte bachelor in de bouw Inleiding Domeinspecifieke competenties Besluit Hoofdstuk 2 De opleidingen in vergelijkend perspectief Hoofdstuk 3 Vergelijkende tabel kwaliteitsaspecten Deel 3: opleidingsrapporten PBA bouw Hoofdstuk 1 Hogeschool Sint-Lukas Brussel Hoofdstuk 2 Katholieke Hogeschool Sint-Lieven Deel 4: algemeen deel PBA vastgoed Hoofdstuk Het domeinspecifieke referentiekader professioneel gerichte bacheloropleiding in het vastgoed 1.1 Inleiding Domeinspecifieke competenties Besluit Hoofdstuk 2 De opleiding in vergelijkend perspectief Hoofdstuk 3 Vergelijkende tabel kwaliteitsaspecten Deel 5: opleidingsrapporten PBA vastgoed Hoofdstuk 1 Hogeschool Antwerpen Hoofdstuk 2 Hogeschool Gent Hoofdstuk 3 Katholieke Hogeschool Sint-Lieven Deel 6: bijlagen

6 6 PBA bouw PBA vastgoed algemeen deel

7 deel 1: algemeen deel algemeen deel PBA bouw PBA vastgoed algemeen deel 7

8 8 Onderwijsvisitatie PBA bouw en PBA vastgoed

9 Hoofdstuk 1 De onderwijsvisitatie van de professioneel gerichte bachelor in de bouw en professioneel gerichte bachelor in het vastgoed 1.1 Inleiding In dit rapport brengt de visitatiecommissie verslag uit van haar bevindingen over de onderwijskwaliteit van de professioneel gerichte bachelor in de bouw en de professioneel gerichte bachelor in het vastgoed, die zij in in opdracht van de Vlaamse Hogescholenraad (VLHORA) heeft onderzocht. Dit initiatief past in de werkzaamheden van de hogescholen en van de VLHORA met betrekking tot de kwaliteitszorg van het hogescholenonderwijs, zoals bepaald in artikel 93 van het decreet van de Vlaamse Gemeenschap van 4 april 2003 betreffende de herstructurering van het hoger onderwijs in Vlaanderen. 1.2 De betrokken opleidingen De professioneel gerichte bacheloropleiding in de bouw wordt door 2 hogescholen aangeboden. De visitatiecommissie bezocht op: - 26, 27 en 28 maart 2007 Sint-Lukas Hogeschool Brussel - 23, 24 en 25 april 2007 Katholieke Hogeschool Sint-Lieven De professioneel gerichte bachelor in het vastgoed wordt door 3 hogescholen aangeboden. De visitatiecommissie bezocht op: - 19, 20 en 21 december 2006 Hogeschool Antwerpen - 12, 13 en 14 februari 2007 Hogeschool Gent - 23, 24 en 25 april 2007 Katholieke Hogeschool Sint-Lieven 1.3 De visitatiecommissie Samenstelling De visitatiecommissie werd samengesteld conform de procedure van de Handleiding onderwijsvisitaties VLIR- VLHORA, februari Meer in het bijzonder werden de richtlijnen van de Erkenningscommissie Hoger Onderwijs met betrekking tot de onafhankelijkheid van de commissieleden opgevolgd. De visitatiecommissie werd samengesteld door het bestuursorgaan van de VLHORA in zijn vergadering van 2 mei Gezien het aantal betrokken hogescholen werden aantal deelcommissies deelcommissies samengesteld. Onderwijsvisitatie PBA bouw en PBA vastgoed 9

10 De visitatiecommissie voor de professioneel gerichte bachelor in de bouw: Voorzitter en onderwijsdeskundige: Domeindeskundige: Domeindeskundige Bouw: Domeindeskundige Bouw: Student: Arno Libotton Guy Roymans Eric Ceuterick Rob Lenaers Dimitri Cortier (voor het bezoek aan de Sint-Lukas Hogeschool Brussel) De visitatiecommissie voor de professioneel gerichte bachelor in het vastgoed: Voorzitter en onderwijsdeskundige: Domeindeskundige: Domeindeskundige: Domeindeskundige: Student: Arno Libotton Guy Roymans Luc Machon Pol Vanacker Maarten Dedeyne (voor het bezoek aan Hogeschool Antwerpen en Hogeschool Gent) Voor een kort curriculum vitae van de commissieleden, zie bijlage 1. Indien een commissielid omwille van persoonlijke redenen niet kon deelnemen aan een (gedeelte van een) visitatiebezoek, werden diens aandachtspunten behandeld door de andere leden van de visitatiecommissie, eventueel steunend op de vragen en opmerkingen die het commissielid tijdens vroegere bezoeken aangebracht had. Vanuit de VLHORA werden een coördinator en een secretaris aangesteld. Voor de visitatie van de opleiding en bouw en vastggoed waren dit: projectbegeleider: secretaris: Klara De Wilde Michel Vandenbosch Taakomschrijving De commissie geeft op basis van het zelfevaluatierapport van de opleiding en de gesprekken ter plaatse: - een oordeel over de onderwerpen en facetten uit het accreditatiekader van de NVAO; - een integraal oordeel over de opleiding; - suggesties om waar mogelijk te komen tot kwaliteitsverbetering. Op aanvraag van de opleiding geeft de commissie een beoordeling van de voorgedragen bijzondere kwaliteitskenmerken. De beoordeling van het bijzonder kwaliteitskenmerk heeft geen invloed op de globale beoordeling van de opleiding en het accreditatiebesluit van de NVAO. 10 Onderwijsvisitatie PBA bouw en PBA vastgoed

11 1.3.3 Werkwijze De visitatie van de opleiding bouw aan de hogescholen gebeurde conform de werkwijze zoals die is vastgelegd in de Handleiding Onderwijsvisitaties VLIR-VLHORA, februari Voor de beschrijving van de werkwijze van de visitatiecommissie worden vier fasen onderscheiden. - fase 1, de installatie van de commissie; - fase 2, de voorbereiding; - fase 3, het visitatiebezoek; - fase 4, de schriftelijke rapportering. Fase 1 De installatie van de visitatiecommissie Op 16 oktober 2006 werd de visitatiecommissie officieel geïnstalleerd. De installatievergadering stond in het kader van een kennismaking, een gedetailleerde bespreking van het visitatieproces aan de hand van de Handleiding Onderwijsvisitaties VLIR-VLHORA, februari 2005 en een toelichting van het ontwerp van domeinspecifieke referentiekader. Daarnaast werden een aantal praktische afspraken gemaakt, onder meer met betrekking tot het bezoekschema, de bezoekdagen en de te lezen eindwerken en/of stageverslagen. Fase 2 De voorbereiding De visitatiecommissie heeft een domeinspecifiek referentiekader voor de opleiding opgesteld en aan de opleidingen bezorgd. Elk commissielid heeft het zelfevaluatierapport en de bijlagen bestudeerd, de geselecteerde eindwerken gelezen en haar argumenten, vragen en voorlopig oordeel vastgelegd in een checklist, waarvan de secretaris een synthese heeft gemaakt. De synthese werd uitvoerig besproken en beargumenteerd door de commissieleden. Op basis van de bespreking en de door de commissieleden opgestuurde vragenlijsten, inventariseerde de secretaris kernpunten en prioriteiten voor de gesprekken en het materialenonderzoek bij de visitatie. Fase 3 Het visitatiebezoek De VLHORA heeft een bezoekschema ontwikkeld dat desgevallend aangepast werd aan de specifieke situatie van de opleiding. De bezoekschema s werden opgenomen als bijlage 3. Tijdens de visitatie werd gesproken met een representatieve vertegenwoordiging van alle geledingen die bij de opleiding betrokken zijn. Tijdens de visitatie werd bijkomend informatiemateriaal bestudeerd en werd een bezoek gebracht aan de instelling met het oog op de beoordeling van de accommodaties en de voorzieningen voor de studenten. Tijdens de visitatie werd voor de verdere bevraging gebruik gemaakt van de synthese van de checklist en de vragenlijsten. Onderwijsvisitatie PBA bouw en PBA vastgoed 11

12 Binnen het bezoekprogramma werden een aantal overlegmomenten voor de commissieleden voorzien om de bevindingen uit te wisselen en te komen tot gezamenlijke en meer definitieve (tussen)oordelen. Na de gesprekken met de vertegenwoordigers van de opleiding hebben de visitatieleden hun definitief (tussen)oordeel per facet en per onderwerp gegeven. Op het einde van het visitatiebezoek heeft de voorzitter een korte mondelinge rapportering gegeven van de ervaringen en bevindingen van de visitatiecommissie, zonder expliciete en inhoudelijk waarderende oordelen uit te spreken. Fase 4 De schriftelijke rapportering De secretaris heeft in samenspraak met de voorzitter en de commissieleden, op basis van het zelfevaluatierapport, de checklisten en de motiveringen een ontwerp opleidingsrapport opgesteld. Het ontwerprapport geeft per onderwerp en per facet het oordeel en de motivering van de visitatiecommissie weer. Daarnaast werden - waar wenselijk en/of noodzakelijk - aandachtspunten en eventuele aanbevelingen voor verbetering geformuleerd. Het ontwerp opleidingsrapport werd aan de hogescholen gezonden voor een reactie in/op/tijdens periode eerste terugmelding. De reactie van de opleiding op het ontwerp opleidingsrapport werd door de commissie in een slotvergadering besproken. De visitatiecommissie stelde ook een vergelijkend gedeelte op. Hierin worden de belangrijkste conclusies en aanbevelingen van de visitatie vergelijkenderwijs weergegeven. In een aantal gevallen leidde de reactie van de opleiding tot een aanvullend bezoek door (een afvaardiging van ) de visitatiecommissie om de nieuwe informatie verder te verifiëren. De resultaten van het aanvullende bezoek aan de betrokken opleiding werden door de voltallige visitatiecommissie besproken. Het vergelijkende deel werd samen met het antwoord van de visitatiecommissie op de reacties van de opleidingen en het definitieve opleidingsrapport aan de hogescholen toegezonden in/op/tijdens periode tweede terugmelding. Het vergelijkende deel en de opleidingsrapporten werden samengebracht in het voorliggende visitatierapport van de professioneel gerichte bachelor in de bouw en de professioneel gerichte bachelor in het vastgoed dat op 4 september 2008 gepubliceerd werd Oordeelsvorming De commissie legt in een eerste fase een oordeel per facet vast. Daarna legt de commissie een oordeel per onderwerp vast op basis van de oordelen van de facetten die van het onderwerp deel uitmaken. In de oordelen per onderwerp wordt steeds een overzicht gegeven van de oordelen per facet. In geval van een compensatie van facetten, wordt het oordeel op onderwerpniveau gevolgd door een motivering en aangevuld met de weging die de commissie hanteerde in de oordeelsvorming op onderwerpniveau. In de overige gevallen wordt voor de motivering van het oordeel op onderwerpniveau verwezen naar de argumentatie bij de facetten. De oordelen per facet en per onderwerp hebben betrekking op alle locaties, afstudeerrichtingen en varianten. Daar waar er een onderscheid in het oordeel per afstudeerrichting en/of locatie en/of variant nodig is, wordt dit aangegeven in het rapport. 12 Onderwijsvisitatie PBA bouw en PBA vastgoed

13 De commissie houdt in haar beoordeling rekening met accenten die de opleiding eventueel zelf legt, met het domeinspecifieke referentiekader en met de benchmarking ten opzichte van de gelijkaardige opleidingen in andere instellingen van hoger onderwijs. Alle oordelen en wegingen volgen de beslisregels zoals geformuleerd in de Handleiding onderwijsvisitaties VLIR VLHORA van februari Op het niveau van de facetten volgen de oordelen een vierpuntenschaal: onvoldoende, voldoende, goed en excellent. Op het niveau van de onderwerpen en op het niveau van de opleiding in haar geheel geeft de commissie een antwoord op de vraag of er in de opleiding voor dit onderwerp voldoende generieke kwaliteitswaarborgen aanwezig zijn. Hierbij kan het oordeel voldoende of onvoldoende luiden. 1.4 Indeling van het rapport In het rapport worden twee opleidingen behandeld: de professioneel gerichte bacheloropleiding in de bouw en de professioneel gerichte bacheloropleiding in het vastgoed. In het deel van de professioneel gerichte bacheloropleiding in de bouw beschrijft de visitatiecommissie in hoofdstuk 2 het domeinspecifiek referentiekader op basis waarvan zij de gevisiteerde opleidingen heeft beoordeeld. In hoofdstuk 3 worden de belangrijkste conclusies en bevindingen van de commissie per thema vergelijkenderwijs weergegeven en tot slot worden in hoofdstuk 4 de toegekende scores in tabelvorm samengevat. Nadien brengt de visitatiecommissie verslag uit over de gevisiteerde opleidingen. Voor elke afzonderlijke hogeschool en dus voor elke afzonderlijk gevisiteerde opleiding kan u een deelrapport terugvinden. De deelrapporten bevatten de aanbevelingen die de commissie doet ten aanzien van elke afzonderlijke hogeschool en zijn gemakshalve geordend naar alfabetische volgorde van de benaming van de hogescholen. In het deel van de professioneel gerichte bacheloropleiding in het vastgoed is eenzelfde structuur en indeling gehanteerd. Onderwijsvisitatie PBA bouw en PBA vastgoed 13

14 14 PBA bouw algemeen deel

15 Deel 2: algemeen deel PBA bouw algemeen deel professioneel gerichte bachelor bouw PBA bouw algemeen deel 15

16 16 PBA bouw domeinspecifiek referentiekader

17 Hoofdstuk 1 Het domeinspecifieke referentiekader professioneel gerichte bachelor in de bouw 1.1 Inleiding Voor iedere (groep van) opleiding(en) wordt een domeinspecifiek referentiekader ontwikkeld dat door de visitatiecommissie gebruikt wordt bij de beoordeling van opleidingen. De visitatiecommissie is verantwoordelijk voor de opmaak van het domeinspecifiek referentiekader. De VLHORA als evaluatieorgaan geeft de procedure 1 aan voor de opstelling ervan. Het referentiekader is niet bedoeld om een ideale opleiding te schetsen. Respect voor de eigenheid van een opleiding en voor de diversiteit binnen eenzelfde opleiding over de instellingen heen, veronderstelt immers dat in de eerste plaats wordt nagegaan of elke opleiding erin slaagt haar eigen doelstellingen te realiseren en dit zowel inhoudelijk als procesmatig. Dit belet niet dat wordt nagegaan of elke opleiding aan een aantal minimumeisen voldoet, die aan de betreffende opleiding worden gesteld vanuit het vakgebied en/of de relevante beroepspraktijk. 1.2 Domeinspecifieke competenties Gehanteerde input - Referentiekaders van de opleidingen: op associatieniveau: Associatie K.U. Leuven op hogeschoolniveau: Katholieke Hogeschool Sint-Lieven Sint-Lukashogeschool Brussel - Brondocumenten onderschreven door werkveld: Beroepsprofiel VLOR Beroepsproefielen Vlaamse Confederatie Bouw (VCB) en Cevora gemeenschappelijke domeinspecifieke competenties De bachelor in de bouw is een 'bouwtechnicus' die deskundig is in de verschillende disciplines en de verschillende deelaspecten bij het tot stand komen en de realisatie van bouwwerken van diverse aard en omvang en dit zowel voor nieuwbouw als voor renovatie. Voor de brede waaier van functies moet de bachelor communicatievaardig zijn evenals ICT-vaardig op het vlak van tekenen, het maken van berekeningen en planning. Hij heeft aandacht voor veiligheid, kwaliteit en milieu. De bachelor in de bouw - is in staat om de bouwtechnieken, uitvoeringsmethoden en installaties van residentiële gebouwen, gebouwen voor industrieel en commercieel gebruik of voor de openbare secrtoren, wegenbouw en bouw van kunstwerken te begrijpen en te verwerken. 1 De procedure voor het opstellen van het domeinspecifiek referentiekader is beschikbaar op de website van de VLHORA onder de rubriek visitatie & accreditatie. PBA bouw domeinspecifiek referentiekader 17

18 - beheerst de kennis en vaardigheden op het vlak van tekenen, planlezen, materialen, stabiliteit, energiemanagement en bouwmethodes die nodig zijn voor de voorbereiding en uitvoering van een bouwproject en is in staat deze toe te passen binnen het kader van de toebedeelde opdrachten. - is in staat de constructieve opbouw van bouwwerken grafisch voor te stellen, zowel in leesbare en overzichtelijke technische plannen als in aanschouwelijke 3D-voorstellingen en perspectieftekeningen. Hij beheerst het gebruik van de daartoe geëigende computerprogramma s. - Is in staat om bestekken, meetstaten, vorderingsstaten, eindafrekeningen en aannemingsovereenkomsten te lezen, kostenramingen te maken en prijsoffertes te vergelijken; hij kan daarbij de geëigende computerprogramma s gebruiken. - is op de hoogte van de bouwwetgeving, evenals van de technische normen en de juridische en praktische aspecten van aanbestedingsdocumenten voor bouwwerken en is in staat deze toe te passen binnen het kader van de toebedeelde opdrachten - kan meerdere samenhangende oplossingen en voorstellen uitwerken voor bouwtechnische en constructieproblemen en dit op een economisch verantwoorde manier en met aandacht voor esthetiek - heeft kennis van de organisatie van een bouwplaats, is in staat een werfplanning op te stellen ter opvolging van de verschillende uitvoeringstaken en een oplevering van de werken te organiseren. - kan een bouwwerk exploiteren en het onderhoud plannen en de energie beheren. - kent de maatschappelijke context (economisch, juridisch en sociaal) van hedendaags bouwen en kan de draagwijdte en de operationele consequenties ervan inschatten - heeft kennis van de vigerende wetgeving op het vlak van kwaliteit, veiligheid en milieu en kan deze permanent en structureel toepassen in het operationeel kader van een werf. - is in staat om binnen een team van architecten, ingenieurs, aannemers en veiligheidscoördinatoren de uitvoering van bouwwerken te sturen en te begeleiden. Hij beschikt hiervoor over de nodige kennis, technische bagage en communicatie/onderhandelingsvaardigheden. - kan vaktechnische literatuur in het Frans en Engels verwerken; - kan communiceren in een professionele context in het Nederlands en ten minste één vreemde taal; hij kan hierbij de courante buroticapakketten vlot gebruiken. - attitudes teamgericht interne en externe klantgerichtheid flexibel stiptheid zelfstandig oplossings- en resultaatsgericht stressbestendig bereidheid tot levenslang leren 1.3 Besluit De werkomgeving van de professioneel gerichte bachelor bouw kent de laatste jaren een voortdurende verandering. Het bouwproces wordt steeds meer complexer. De veiligheids-, kwaliteits- en milieuvoorschriften nemen toe. Een bouwproject wordt ook meer multidisciplinair aangepakt. Niet enkel de bouwtechnische aspecten zijn van belang maar ook de impact op milieu, mobiliteit... wordt meegenomen in het bouwproces. Binnen de werkomgeving neemt automatisering en informatisering toe. Dit alles vereist uiteraard de nodige competenties maar ook een ingesteldheid tot levenslang leren. Internationalisering krijgt een steeds grotere impact en vraagt de nodige aandacht tijdens de opleiding voor teamgericht werken met anderen in een internationale en multiculturele beroepsomgeving. 18 PBA bouw domeinspecifiek referentiekader

19 Hoofdstuk 2 De opleidingen in vergelijkend perspectief Woord vooraf In dit hoofdstuk geeft de visitatiecommissie vanuit een vergelijkend perspectief een overzicht van haar bevindingen over de opleidingen in Vlaanderen. Ze besteedt daarbij vooral aandacht aan de elementen die haar het meest in het oog zijn gesprongen en aan de gemeenschappelijke aspecten. De commissie wijst op de gegevenheid dat er slechts twee opleidingen betrokken zijn bij de visitatie en de verschillende situatie van elke opleiding. Onderwerp 1 Doelstellingen van de opleiding Facet 1.1 Niveau en oriëntatie De commissie stelde vast dat de geformuleerde doelstellingen van de opleidingen voldoen aan de decretale eisen van de professionele bachelor. Een opleiding organiseert systematisch overleg met professionele organisaties uit de bouwsector waardoor de doelstellingen en de competenties getoetst worden aan actuele beroepsprofielen. De commissie waardeert de initiatieven van de opleiding om ook het PWO en de maatschappelijke dienstverlening uit te bouwen. De commissie stelde bij de andere opleiding vast dat er wezenlijke verschillen bestaan tussen datgene wat in de opleidingsdoelstellingen beschreven is en wat in de praktijk wordt toegepast. De bekendheid bij de participanten van de opleiding, met de algemene opleidingsdoelen en competenties is niet steeds gegarandeerd. Ook bij de lectoren worden lacunes vastgesteld over de relatie tussen de algemene doelen en hun specifieke opleidingsonderdelen. Het werkveld wordt slechts sporadisch geconfronteerd met de opleidingsdoelen, vooral naar aanleiding van de stages en eindwerken..de commissie kon vaststellen dat een opleiding weinig aandacht besteedt aan de ontwikkeling van een integraal onderwijskundig beleid. De commissie verzoekt de opleiding dan ook de doelstellingen van de opleiding aan een grondige analyse te onderwerpen en een integraal onderwijsbeleid te ontwikkelen waarin de verschillende elementen van de onderwijsvoorziening kunnen kaderen.t Facet 1.2 Domeinspecifieke eisen Een opleiding toetst op zeer systematische wijze de doelstellingen die zij wenst te verwezenlijken aan zowel vergelijkbare opleidingen, de beroepssector en de internationale situatie. Interne overlegstructuren zorgen voor de vertaling van de bevindingen op het vlak van het eigen curriculum. De commissie stelde vast dat de opleidingsdoelstellingen nauw aansluiten bij de eisen van het werkveld en dat de competenties van het domeinspecifiek referentiekader van de opleiding terug te vinden zijn in de opleidingsdoelstellingen. De opleiding hanteert een uitgebreide competentiematrix, die het verband tussen competenties en opleidingsonderdelen weergeeft. De visitatiecommissie heeft bij de andere opleiding kunnen constateren dat de opleiding slechts minimaal tegemoetkomt aan de eisen van de professionele bachelor op het vlak van de vereiste beroepsspecifieke competenties de aspecten projectleider en werfleider komen te weinig aanbod. De commissie besluit dan ook dat de domeinspecifieke eisen en de overeenkomstige competenties onvoldoende ingevuld zijn voor sommige domeinen van de bouwsector. PBA bouw - de opleiding in vergelijkend persectief 19

20 Als verklaring voor deze benadering verwijst de opleiding naar de historisch band met de architectuur en verklaart op die wijze de nadruk op het aspect tekenen. De commissie kan zich wel vinden in deze stelling maar stelt toch de inconsequentie vast tussen de aangegeven doelen en wat er op de werkvloer gebeurt. De opleiding kan wel accenten leggen en deze in haar karakteristiek profiel opnemen, maar tegelijkertijd moeten alle domeinspecifieke competenties voldoende aan bod komen. De commissie raadt de opleidingen aan de communicatie met de beroepssector meer op een gestructureerde manier te organiseren. De commissie vraagt de opleidingen het betrokken werkveld op een systematische manier te bevragen op het vlak van de volledigheid van actueel wenselijke competenties van het geheel van de sector Bouw en de doelstellingen af te stemmen op de recente elementen van beroepsreglementering en regelgeving, deontologie, kwaliteit, veiligheid, milieuwetgeving... Onderwerp 2 Programma Facet 2.1 Relatie doelstelling en inhoud De commissie kon vaststellen dat de ene opleiding over het algemeen voldoet op het vlak van de vertaling van eindcompetenties in de doelstellingen de opleidingsonderdelen. Deze opleiding heeft aandacht voor alle beroepsrollen zoals opgegeven in de opleidingsdoelstellingen maar heeft een sterke focus op het functioneren als werf- en projectleider. De relatie van de opleiding met het werkveld is vrij intensief te noemen: lectoren treden als docent op bij nascholingsinitiatieven, georganiseerd door beroepsverenigingen uit de sector of rechtstreeks door bedrijven. Uit de gesprekken en de verslagen van onderwijsraden constateerde de commissie dat het curriculum regelmatig geactualiseerd wordt door de vakdocenten die de contacten met het werkveld onderhouden. De commissie vindt dit voor de opleiding een belangrijk gegeven, gezien de snelle evolutie op bouwtechnologisch gebied en omdat het beroep waartoe wordt opgeleid deze evolutie volgt. Toch stelt de commissie vast dat het thema van kwaliteit en kwaliteitssystemen onvoldoende aanwezig is in de actualisering van de inhouden. De situatie bij de andere opleiding ligt anders. Overeenkomstig met wat er gezegd werd over de opleidingsdoelen dringt de commissie erop aan de inhoud van de programma s te vervolledigen voor alle aspecten en profielen van de bouwsector en hiervoor alle betrokken partijen systematisch bij de curriculumontwikkeling te betrekken. Ook moeten alle partijen ook lectoren en het werkveld betrokken worden bij de curriculumontwikkeling. Geen van beide opleidingen biedt keuzetrajecten, opties, minors/majors... aan. De commissie adviseert om het opleidingsaanbod wat meer te diversifiëren, waarbij een vorm van opties, modules of keuze-opleidingsonderdelen een verdere specialisatie binnen de beroepssector zou kunnen waarmaken. De opleidingen zijn zich bewust van de beperktheid waarmee de internationale dimensie in de opleiding wordt gerealiseerd. De commissie adviseert om werk te maken van deze internationalisering en tevens een operationele cel internationalisering op te starten binnen de opleidingen. Facet 2.2 Eisen professionele en academische gerichtheid Uit de gesprekken kon de commissie vaststellen dat het programma van de ene opleiding voldoet wat betreft de ontwikkeling van competenties bij de studenten, in het licht van de actuele evoluties in de beroepssectoren van 20 PBA bouw de opleiding in vergelijkend perspectief

21 beide opleiding. Het werkveld dat de commissie gesproken heeft, bevestigt dat de afgestudeerden vrijwel onmiddellijk als volwaardige professionals aan de slag kunnen. De opleiding heeft oog voor de actuele ontwikkelingen in de diverse vakgebieden van de bouwsector. Via diverse netwerken, die blijken uit de extern gerichte activiteiten en de dienstverlening door de opleiding houden ze hiermee contact. Het werken met projecten en de wijze waarop de eindwerken worden ontwikkeld geven hier eveneens blijk van. De commissie vraagt om de internationale stagemogelijkheden in de beroepssector en de bedrijven te exploreren. De commissie stelde vast dat op het vlak van de professionele gerichtheid, de andere opleiding een vrij eenzijdige benadering kent (aansluitend bij architectuur) en daarbij in onvoldoende mate studenten de kans biedt rechtstreeks kennis en vaardigheden te ontwikkelen die de actuele beroepssector vereist. Een korte kijk-stage, aangerekend als 3 studiepunten is volgens de commissie echt ontoereikend voor een professionele bacheloropleiding. De opleiding voorziet wel in een atelier - activiteit, waarin vakoverschrijdend gewerkt wordt. De commissie vindt deze werkvorm op zich wel positief maar opleiden vanuit de realiteitscontext behoort toch te primeren in een actuele didactiek hoger onderwijs.de commissie wijst dan ook op de dringende noodzaak de stage grondig te hervormen (uit te breiden en inhoudelijk te herdefiniëren) en de stagebegeleiding en evaluatie te optimaliseren (coördinatie tussen opleiding en stageplaats). Hoewel de commissie de algemene kwaliteit van de eindwerken positief waardeert, is zij toch van mening dat er in de opleiding meer eigen inbreng van de student zou mogen zijn en dat de referenties uitgebreid kunnen worden (ook internationale vakliteratuur vb.). Het gebrek aan praktijkervaring tijdens de stage in een opleiding weerspiegelt zich ook in de eindwerken. Beide opleidingen zouden naast de lopende projecten, meer aandacht moeten besteden aan de uitbreiding van de bijdrage die kan komen van het projectgebonden wetenschappelijk onderzoek en aan het verder integreren van maatschappelijke dienstverlening in overleg met de beroepssectoren. Facet 2.3 Samenhang De commissie stelde vast dat de opleidingen aandacht besteden aan de samenhang van hun programma. De programma s hebben een of andere vorm van vakkenclustering en zijn voorzien van een sequentiële opbouw. De opleidingen organiseren zowel informele als gestructureerde overlegmomenten van de docententeams waarop doelstellingen en werkwijzen besproken worden en de relatie tussen de opleidingsonderdelen wordt gelegd. Er gaat ook aandacht naar de flexibele leertrajecten. Geen van beide opleidingen biedt een vorm van keuzemogelijkheden aan. In een opleiding constateerde de commissie dat de studenten de samenhang doorheen de opleiding als positief ervaren voor zover het om hetzelfde opleidingsonderdeel gaat. Zij wijzen wel op een tekort aan samenhang tussen de opleidingsonderdelen onderling, per leerjaar. De relaties tussen de leerinhouden is niet steeds even duidelijk. De commissie raadt de opleidingen aan om sommige opleidingsonderdelen meer modulair uit te bouwen zodat ze in het projectwerk beter zouden renderen, en op inhoudelijk vlak de relatie tussen ondersteunende vakken en andere (theoretische en praktische) opleidingsonderdelen te optimaliseren; De commissie adviseert beide opleidingen om de samenhang ook buiten de instelling, in het kader van de associatie, op te volgen en te ontwikkelen en de mogelijkheden van internationale samenhang te exploreren. De commissie suggereert om de mogelijkheden tot differentiatie in de opleiding te onderzoeken om zodoende tegemoet te komen aan de vraag van studenten en alumni. PBA bouw - de opleiding in vergelijkend persectief 21

22 Facet 2.4 Studieomvang De opleidingen bestaan uit 3 studiejaren van elk 60 studiepunten. In totaal wordt dus een opleidingsprogramma georganiseerd van 180 studiepunten en voldoen de opleidingen hiermee aan de formele eisen m.b.t. de minimale studieomvang van een professionele bachelor. Facet 2.5 Studielast De commissie stelde vast dat de studenten meestal goed geïnformeerd zijn over de verwachte studielast. De opleidingen worden als studeerbaar-maar-toch-intensief ervaren. In een van de opleidingen vinden de studenten dat de praktijkgerichte activiteiten (projectwerk, atelier, stages, eindwerk) wat ondergewaardeerd worden in de aanrekening van de studiepunten. In de ene opleiding wensen de studenten duidelijk meer praktijk. Uit de beschikbare resultaten kan de commissie afleiden dat de gemeten studielast vrij goed overeen komt met de normale en voorziene studielast. Resultaten van studietijdmetingen worden niet in elke opleiding systematisch teruggekoppeld. De commissie adviseert om de studiepunten voor stage en eindwerk in overeenstemming te brengen met de ervaren studielast en tijdsbesteding. Facet 2.6 Afstemming vormgeving - inhoud De commissie kon vaststellen dat beide opleidingen aandacht schenken aan de implementering van aangepaste didactische werkvormen in functie van de opleidingsdoelen en de vooropgestelde competentieontwikkeling voor elk opleidingsonderdeel. De opleidingen proberen het strikte ex-cathedra onderwijs te doorbreken waar mogelijk. Vormen van zelfstandig leren worden ingelast. Er wordt gepast gebruik gemaakt van ondersteunende onderwijsleermiddelen. Innoverende werkvormen en leerbenaderingen worden uitgetest en geëvalueerd. Tijdens de visitatie is de commissie er (om wellicht technische redenen) niet in geslaagd zich rechtstreeks een oordeel te kunnen vormen over het gebruikte leerplatform. Uit gesprekken met de studenten blijkt dat zij het systeem positief waarderen. Voor wat betreft de afstemming van de didactische werkvormen op de opleidingsdoelen is de commissie van mening dat de ene opleiding als voorbeeld kan vooropgesteld worden. De wijze waarop laboratoriumwerk, practica op het terrein, doe-stages in het werkveld en het concreet uitvoeren van projecten in de opleiding zijn geïntegreerd en passend worden geëvalueerd, kan als exemplarisch voor een hedendaagse hogeschooldidactiek bestempeld worden. De commissie wijst voor wat de andere opleiding betreft, op de verhouding tussen de werkvormen, waarbij het praktijkgedeelte te weinig aandacht krijgt. De studenten vragen aandacht voor het tijdig krijgen van aangepaste feedback over hun prestaties. De docenten zijn zich bewust van het streven naar innoverende werkvormen en een optimalisering van de ICT mogelijkheden. Een effectief leerplatform moet echter nog geïmplementeerd worden. De commissie vraagt de opleidingen aandacht te besteden voor het tijdig ter beschikking stellen van het studiemateriaal, de kwaliteit ervan (spelling, lay-out) te verbeteren en de beschikbaarheid van het elektronisch leerplatform en de interactiviteit ervan te realiseren. 22 PBA bouw de opleiding in vergelijkend perspectief

23 Facet 2.7 Beoordeling en toetsing De commissie stelde vast dat de opleidingen gevarieerde evaluatievormen hanteren, aangepast aan de doelstellingen van de opleidingsonderdelen. De opleidingen spannen zich tevens in om innoverende evaluatiemethoden toe te passen, in overeenstemming met specifieke innoverende onderwijsbenaderingen. Het toetsbeleid is goed omschreven en bekend bij de studenten. Er wordt niet enkel gebruik gemaakt van kennisgerichte vragen, maar tevens komen realistische vraagstukken en praktijk situaties voor, waarbij van de student problemsolving en praktisch inzicht wordt gevraagd. De commissie constateerde wel dat tijdige en inhoudelijke feedback voor de studenten soms ontbreekt en dat de transparantie van de beoordelingscriteria voor de studenten kan verbeterd worden. De commissie adviseert om de studenten een vorm van inspraak te geven bij de samenstelling van de examenplanning. Facet 2.8 Masterproef Niet van toepassing. Facet 2.9 Toelatingsvoorwaarden De commissie stelde vast dat het toelatingsbeleid van de opleidingen beantwoordt aan de decretale bepalingen. Men heeft ook oog voor de diversiteit van de studenteninstroom en de flexibele leertrajecten. Een opleiding werkte een procedure uit om EVK en EVC aanvragen vlot te kunnen behandelen en een aangepast traject op te stellen. Tijdens gesprekken met de docenten blijkt dat zij goed geïnformeerd zijn over de structurele wijzigingen en de bijhorende maatregelen, maar zich toch vragen stellen bij de implicaties ervan op het niveau van de didactische vertaling in de opleidingsonderdelen. In een opleiding worden specifieke problemen van diversiteit door verschillen in vooropleiding eerder ad hoc en op informele basis aangepakt. Een gestructureerde aanpak en een gericht beleid wordt momenteel niet toegepast, terwijl de problematiek van de studie-uitval toch aanwezig is. De commissie vraagt om de huidige initiatieven om aan de diversiteit van de instroom tegemoet te komen op het niveau van de opleidingsonderdelen, uit te breiden tot meerdere componenten van het programma. De opleidingen moeten tevens werk maken van bvb, een analyse van de populatie van de generatiestudenten, een drop-out analyse, een cohorte-studie over de doorstroom om zodoende een didactisch verantwoorde differentiatie te kunnen voorzien en een specifiek beleid terzake op te stellen. PBA bouw - de opleiding in vergelijkend persectief 23

24 Onderwerp 3 Inzet van personeel Facet 3.1 Kwaliteit personeel De commissie kon vaststellen dat de opleidingen beschikken over een kwaliteitsvol personeelskader dat over de nodige expertise beschikt. Bijscholing is mogelijk op zowel het vakinhoudelijke als het onderwijskundige vlak. Motivatie en bereidheid tot vernieuwen kenmerkt de personeelsteams van de opleidingen. De ene opleiding ontwikkelde een systematiek in de nascholing van de docenten, waarbij tevens aandacht gaat naar de opvolging en implementatie van de nieuw verworven competenties. Deze worden ook opgenomen in de individuele personeelsdossiers. De opvang van nieuwe docenten wordt systematisch georganiseerd. De andere opleiding maakt nascholing ad hoc mogelijk voor haar docenten. De commissie wijst op de noodzaak een systematisch nascholingsbeleid te ontwikkelen. Tevens dient de nodige aandacht besteed aan de organisatie van een inductieprogramma voor nieuwe docenten. Facet 3.2 Eisen professionele gerichtheid De commissie stelde vast dat het docententeam van de opleidingen over de nodige mate van professionele gerichtheid beschikt. In een opleiding worden alle lectoren betrokken bij het eindwerk en/of stage waardoor de contacten met het werkveld, de beroepsverenigingen en de alumni worden onderhouden In een opleiding blijkt dat de (voornamelijk deeltijdse) docenten voornamelijk werkzaam zijn op het vlak van de architectuur. Op zichzelf vindt de commissie deze inbreng vanuit het beroepenveld wel positief, maar dit doet onvoldoende recht aan de andere sectoren van de bouwsector. De commissie raadt de opleidingen aan de onderwijsbijdrage die door de beroepssectoren rechtstreeks kan geleverd worden, te optimaliseren en de onderzoekscomponent bij de docenten verder uit te bouwen. Facet 3.3 Kwantiteit personeel De commissie stelde vast dat de ene opleiding niet over voldoende personeel beschikt om gelet op het aantal onderwijskundige projecten en vernieuwingen en het vrij grote studentenaantal de beoogde en gerealiseerde onderwijskwaliteit te behouden. De inzet van het personeelskader compenseert voorlopig dit tekort, maar in het licht van de uitbouw van verdere noodzakelijke onderwijsinnovaties zal de opleiding naar bijkomende omkadering moeten zoeken. Bij de andere opleiding is de situatie iets rooskleuriger. Daar zal de komende jaren een personeelsverjonging plaatsvinden, die kansen biedt om de lacunes in de competenties op het vlak van project- en werfbetrokken aspecten op te vangen. De commissie beveelt de beide opleidingen aan om aandacht te besteden aan de hoge werkdruk en taaklast van de docenten en om oplossingen te zoeken voor de nood aan omkadering, eventueel op associatieniveau of via gastdocentschappen. 24 PBA bouw de opleiding in vergelijkend perspectief

25 Onderwerp 4 Voorzieningen Facet 4.1 Materiële voorzieningen De commissie stelde vast dat de opleidingen over het algemeen beschikken over behoorlijk uitgeruste leslokalen, practicumzalen, bibliotheek en mediatheekfaciliteiten. De ene opleiding beschikt over aangepaste laboratoria waarin recente bouwtechnische constructies gedemonstreerd worden en de studenten praktische vaardigheden kunnen oefenen. Aspecten van veiligheid en milieuwetgeving worden er tevens praktisch aangetoond. De andere opleiding beschikt wegens de huidige locatie over een kleine ruimte met enkele didactische opstellingen. De ICT faciliteiten zijn in voldoende mate aanwezig en voor de studenten ter beschikking. Een opleiding moet een inspanning leveren voor de tijdige update met recente software. De functionaliteit van netwerken en elektronische leeromgeving dient verder ontwikkeld te worden. De commissie verzoekt de opleidingen de nodige infrastructuur te voorzien in het kader van de flexibilisering en de onderwijsinnovatie. Daarbij horen tevens de volledige digitalisering van de bibliotheek en de ombouw van de mediatheken tot echte leeromgevingen voor zelfstudie en werk in kleinere groepen. Naast de bedrijfsdocumentatie (informatiepakketten van de bouwsector) moet ook voldoende specifieke (Nederlandstalige en internationale) vakliteratuur aanwezig zijn om te integreren in het zelfstandig opzoekingswerk door de studenten. De commissie adviseert om de functionaliteit van ICT voorzieningen en netwerken te bevorderen en de didactische proefopstellingen voor de meest courante materialen te actualiseren. Facet 4.2 Studiebegeleiding De commissie stelde vast dat beide opleidingen een behoorlijke studiebegeleiding organiseren, zij het op verschillende wijzen. De ene opleiding ontwikkelde specifieke begeleidingsactiviteiten met gerichte opdrachten en systematische aanpak. Deze zijn vakgebonden, worden waargenomen door leden van het docententeam en bestaan uit herhalingslessen en inoefenmomenten. Specifieke leerproblematieken worden eventueel doorverwezen naar externe diensten voor psycho-pedagogische hulpverlening. Studietrajectbegeleiding wordt voorzien en systematisch gepland. De andere opleiding richt ad hoc -vormen van studiebegeleiding in, ook in functie van de heterogene instroom. De kleinschaligheid van deze opleiding en het nauwe contact van de studenten met de docenten laat toe dat studenten geholpen kunnen worden wanneer zij studiebegeleiding nodig hebben, ook zonder officiële echelons in te schakelen. De commissie adviseert de opleidingen om de ontwikkelde procedures en de behaalde resultaten systematisch in de onderwijsevaluatie te betrekken en een systematische studiebegeleiding te ontwikkelen voor de knelpuntvakken en voor de kwaliteit van de studenteninstroom. PBA bouw - de opleiding in vergelijkend persectief 25

26 Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg Facet 5.1 Evaluatie resultaten De commissie kon vaststellen dat de ene opleiding ruime aandacht besteedt aan het opzetten van procedures van IKZ. Toch slaagt men er niet steeds in de verschillende doelgroepen in voldoende ruime mate te bereiken. Daarbij krijgen de deelnemende groepen niet steeds feedback over de resultaten en wat ermee gebeurt in de opleiding. Diverse aspecten van de opleidingen worden wel door verschillende deelnemende groepen op regelmatige tijdstippen gescreend. De andere opleiding heeft slechts een beperkte ervaring op het vlak van de integrale kwaliteitszorg. Een specifiek beleid terzake is niet ontwikkeld. De opleiding wordt onvoldoende geëvalueerd. Studenten en afgestudeerden werden slechts zelden betrokken bij kwaliteitsmetingen en kennen de betekenis er niet van. Bij gebrek aan systematische evaluaties is het voor de opleiding dan ook bijzonder moeilijk om gerichte streefdoelen voorop te stellen. De commissie is van mening dat de opleiding aandacht moeten besteden aan de uitbouw van een systematisch kwaliteitsbeleid (momenteel nog te weinig aanwezig) en het tijdstip van de metingen van een duidelijke planning moet voorzien om die op een regelmatige manier uit te kunnen voeren. Facet 5.2 Maatregelen tot verbetering De commissie stelde vast dat de ene opleiding duidelijke verbetertrajecten opstelt, vaak gebaseerd op de resultaten van bevragingen; actieplannen worden voorzien en systematisch besproken met de docenten. Uit gesprekken met de afgestudeerden blijkt dat zij diverse aanpassingen aan de opleiding als positief onderkennen. De opleiding zou wel meer aandacht kunnen besteden aan het volume van het agenda voor de metingen en de prioritering van de bijhorende verbeteracties. De commissie stelde vast dat de andere opleiding in de periode voor de visitatie een aanvang heeft gemaakt met het ontwikkelen en van een aantal verbetertrajecten. Van een echte systematiek is echter nog weinig te merken; de commissie waardeert wel het feit dat ondanks de beperktheid van de metingen, de opleiding de signalen tot verbetering toch opvangt en in acties vertaalt. De opleiding moet aandacht besteden aan de systematiek van de evaluaties en de inpassing ervan in een - te ontwikkelen beleid en aan de opvolging van geïmplementeerde verbetercycli. Facet 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld De commissie stelde vast dat een opleiding voorziet in een planmatige benadering van de kwaliteitszorg en dat er getracht wordt alle participanten hierbij te betrekken. Sommige betrokkenen wijzen op een tekort aan feedbackgegevens. De structurele betrokkenheid van alle geledingen is voor deze opleiding een aandachtspunt evenals een feedbackgelegenheid voor de studenten. Bij de andere opleiding komt dit facet in het ZER onvoldoende aan bod. De commissie stelde aan de hand van de gevoerde gesprekken vast dat binnen de opleiding het kwaliteitsdenken een eerder informele benadering kent. De commissie heeft begrip voor de kleinschaligheid van de opleiding 26 PBA bouw de opleiding in vergelijkend perspectief

27 waardoor het formele aspect minder uitgewerkt is. Toch is ze van mening dat een bepaalde systematiek nodig is om de betrokkenheid van de verschillende actoren bij de kwaliteitszorg te realiseren. Onderwerp 6 Resultaten Facet 6.1 Gerealiseerd niveau De commissie stelde vast dat de ene opleiding de beoogde eindkwalificaties in voldoende mate gerealiseerd worden. De toetsing gebeurt vooral via de vakjury s die het eindwerk beoordelen. Werkveld en de alumni waarderen de kwaliteit van de opleidingen en het curriculum in het kader van de beroepsuitoefening, maar wijzen op de noodzaak in te spelen op de wisselende eisen van het beroepenveld en de voorbereiding hierop (bvb. beheersen van talen, recente wetgeving). Voor de andere opleiding stelde de commissie vast dat zij toch gewaardeerde afgestudeerden aflevert; meer bepaald studiebureaus en architecten spreken zich positief uit over de kwaliteit van de afgestudeerden. Maar zoals ook vermeld bij onderwerp 1, gaat het echter om een te beperkt gedeelte van het beroepenveld van de bouwsector en komen project- en werfleiding onvoldoende tot hun recht. In dit opzicht bereikt de opleiding slechts een gedeelte van haar opleidingsdoelstellingen. Bij deze opleiding wordt vooral gevraagd om voldoende praktijkervaring te kunnen opdoen. De commissie verzoekt de opleiding dan ook dringend werk te maken van de kwaliteit en het aandeel van de stage in het curriculum en de stage ook uit te bouwen in functie van de specifieke eisen van het uitvoerend aannemingsbedrijf (werf- en projectleiding). De internationale dimensie binnen het programma is voor beide opleidingen een aandachtspunt. Facet 6.2 Onderwijsrendement De commissie stelde vast dat de ene opleiding voldoende oog heeft voor de cijfers over onderwijsrendement en bovendien de moeilijkheden bij de meting onderkent tengevolge van de huidige flexibilisering. Uit de gesprekken blijkt tevens dat de opleiding zich wel bewust is van een zekere drop-out problematiek, maar in deze nog geen verdere studie verrichtte. De commissie vraagt de opleiding aandacht te besteden aan de analyse van de kwaliteiten van de instroom, de (individuele) doorstroom van de studenten en de studie van de drop-out populatie en dit fenomeen onderzoeksmatig te benaderen (met extra middelen). De andere opleiding is zich wel bewust is van de rendementsproblematiek, maar beschikt niet over systematisch verzamelde gegevens van studierendement, instroom- en/of doorstroom-analyses. Dit kan deels wel verklaard worden vanuit de meer kleinschalige opleiding, maar de opleiding onderkent de toename van deze problematiek in het licht van de heterogene samenstelling van de cohorte generatiestudenten. De commissie verzoekt de opleiding om systematische analyses van het studierendement uit te bouwen om tot een aangepaste didactische aanpak te komen. PBA bouw - de opleiding in vergelijkend persectief 27

28 Hoofdstuk 3 Vergelijkende tabel kwaliteitsaspecten De oordelen van de commissie op de zes onderwerpen en de daarbij horende facetten wordt in een vergelijkende tabel weergegeven. De commissieleden hebben per facet een score op een vierpuntenschaal (onvoldoende, voldoende, goed, excellent) en per onderwerp een score op een tweepuntenschaal (onvoldoende, voldoende) weergegeven. De toekenning van het oordeel slaat op het geheel van het facet en het onderwerp en is onderbouwd met argumenten. De oordelen moeten gelezen worden in samenhang met de tekst in de deelrapporten per instelling. Deze tabellen dienen dan ook met de nodige omzichtigheid te worden benaderd. Verklaring van de scores op facetniveau E G V O NVT OK Excellent: de opleiding realiseert voor het facet een niveau waardoor de ze zowel in Vlaanderen als internationaal als een voorbeeld van goede praktijk kan functioneren. Goed: het niveau van de opleiding stijgt voor het facet boven de basiskwaliteit uit. Voldoende: de opleiding beantwoordt voor dit facet aan de basisstandaard of basisnorm voor respectievelijk een professionele bachelor, academische bachelor of master. Onvoldoende: de opleiding presteert voor het facet beneden de gestelde verwachting en er is voor dit punt beleidsaandacht is. Het facet is voor beoordeling van de opleiding niet van toepassing. Wordt vermeld bij het facet studieomvang indien de opleiding voldoet aan de decretale eisen omtrent de studieomvang. Verklaring van de scores op onderwerpniveau V O Voldoende: de visitatiecommissie geeft hiermee aan dat de opleiding op onderwerpniveau voldoet aan de basiskwaliteit. Onvoldoende: de visitatiecommissie geeft hiermee aan dat de opleiding op onderwerpniveau niet voldoet aan de basiskwaliteit. 28 PBA bouw - vergelijkende tabel kwaliteitsaspecten