Persbericht. Nummer Datum 10 maart 2006 Inlichtingen Public Relations Telefoon (030)

Transcriptie

1 Ringwade LM Nieuwegein Postbus BH Nieuwegein Telefoon (030) Telefax (030) Website KvK Persbericht Nummer Datum 10 maart 2006 Inlichtingen Public Relations Telefoon (030) BALLAST NEDAM: HERVATTING DIVIDEND NA UITSTEKEND JAAR Nettoresultaat nam met 54% toe tot 20 mln (2004: 13 mln) Nederlandse divisies boekten forse groei van operationeel resultaat: van 32 mln in 2004 tot 49 mln (+53%) Marge van Infrastructuur gegroeid naar 2,6% (2004: 2,0%); Bouw en Ontwikkeling naar 5,3% (2004: 4,0%) Omzet gegroeid met 4%; Nederlandse divisies +15% Orderportefeuille Nederlandse divisies mln (+17%) Voorstel tot hervatting dividend: 50% van nettoresultaat ( 1,02 per aandeel) Verwachting 2006: nettoresultaat + circa 20%. Kerncijfers Omzet EBIT Nettoresultaat Orderportefeuille Solvabiliteit 15% 12%

2 Een uitstekend jaar Ballast Nedam heeft een uitstekend jaar achter de rug. De opgaande lijn van de afgelopen twee jaar werd verder doorgetrokken. De drastische turn-around van het concern in heeft het beoogde effect gehad: van verlieslijdende omzet is afscheid genomen, het risicoprofiel is sterk verbeterd en de onderliggende waarde van de core business is vergroot. Het nettoresultaat steeg met 54% ten opzichte van 2004 en kwam daarmee op 20 mln. Ondanks blijvende prijsdruk in een aantal segmenten van de markt verbeterden de beide divisies hun resultaat. In mei 2005 werd 48% van de aandelen succesvol herplaatst. De free-float en de liquiditeit van de aandelen namen sterk toe. Dit weerspiegelde zich ook in de koers: Ballast Nedam was in 2005 de op een na sterkste stijger op de Amsterdamse beurs. Concernorganisatie Ballast Nedam bestaat uit twee divisies: Infrastructuur en Bouw & Ontwikkeling. In 2005 is Bouw Internationaal als aparte divisie opgeheven. Financiële resultaten Omzet Infrastructuur Bouw en Ontwikkeling Overig Totaal De omzet bedroeg mln ten opzichte van mln in De omzet van de Nederlandse divisies steeg met 15% tot mln. Deze stijging maakte de daling van de omzet van Overig als gevolg van de afbouw van de internationale activiteiten meer dan goed. EBIT Infrastructuur Bouw en Ontwikkeling Overig ( 11) 3 Totaal Het operationele resultaat van de Nederlandse divisies steeg fors met 53% tot 49 mln. Het totale operationele resultaat is toegenomen van 35 mln in 2004 tot 38 mln in Voor een zinvolle vergelijking dient te worden vermeld, dat in de categorie Overig in 2004 een eenmalig positief effect van 10 mln optrad. In de post Overig zijn verder de holdingkosten en de afwikkeling van internationale projecten opgenomen. blad 2 van /

3 Infrastructuur Ballast Nedam Infra heeft in 2005 een operationeel resultaat behaald van 14 mln (2004: 11 mln). Dit stemt tot tevredenheid, zeker ook omdat Ballast Nedam Infra een aantal jaren in een moeilijke markt heeft moeten opereren. Het prijsniveau in dit marktsegment heeft zich inmiddels gestabiliseerd, maar is nog steeds te laag. Het marktvolume in de infrastructuur zal de komende jaren zeker toenemen. De Nederlandse overheid heeft besluiten genomen over omvangrijke investeringen in de infrastructuur in de komende jaren. Daarnaast heeft de overheid de ambitie uitgesproken om grote infrastructurele projecten via PPS-constructies te verwezenlijken. Ballast Nedam is goed in staat om daar op in te spelen. Maar gezien het huidige lage prijsniveau blijft Ballast Nedam Infra heel selectief bij het aannemen van meerjarige overheidsprojecten op de openbare aanbestedingsmarkt. Resultaat gaat boven omzet. Daarom is het verheugend, dat Ballast Nedam Infra er in is geslaagd om een belangrijk deel van zijn omzet uit segmenten met een hogere marge te halen. Deze verschuiving is gerealiseerd door meer nadruk te leggen op specialismen en nichemarkten. Een voorbeeld hiervan is een omvangrijk windmolenparkproject op de Noordzee. Bij dit project wordt gebruik gemaakt van ons hefschip de Svanen. Op de prefabbetonmarkt is een licht herstel waarneembaar. De grondstoffenmarkt is onverminderd goed. Bouw en Ontwikkeling Ballast Nedam Bouw en Ontwikkeling heeft zijn operationeel resultaat in 2005 fors zien groeien naar 35 mln (2004: 21 mln). Dit is het gevolg van goede resultaten in de woningbouw, projectontwikkeling en grote utiliteitsbouwprojecten. Einde 2005 waren 2326 woningen in aanbouw. Ten opzichte van einde 2004 is dit een toename met ruim 20%. De vooruitzichten voor de woningbouw zijn goed: er zijn niet alleen te weinig woningen, ook de samenstelling van het aanbod beantwoordt nog niet aan de vraag. De regering streeft er naar om de productie van nieuwbouwwoningen te versnellen. In 2010 moet het woningtekort zijn teruggebracht tot 1,5% van de woningvoorraad. Hiertoe is tot 2010 een productie van woningen nodig. Wij zien de woningbouw dan ook als de grootste groeifactor voor Ballast Nedam Bouw en Ontwikkeling in de komende jaren. Daartoe zal het ontwikkelpotentieel verder worden uitgebreid door de verwerving van grondposities en/of de overname van kleinere/middelgrote projectontwikkelaars. Ballast Nedam bezit met 587 hectare (2004: 520 hectare) een ontwikkelpotentieel van ruim woningen, m 2 kantoorruimte en m 2 overige commerciële ruimten. De omzet uit eigen ontwikkeling bedroeg in 2005 circa 30% van de totale omzet van Ballast Nedam Bouw en Ontwikkeling (2004: 20%). Ballast Nedam heeft zijn hoofdkantoor extern verhuurd en vervolgens in 2005 verkocht aan een belegger. Het nieuwe hoofdkantoor was tevens een onderdeel van deze transactie. Er is in 2005 een groot aantal interessante projecten verworven. De grote (her)ontwikkelingsprojecten waaronder Almere Poort, Spoorzone Delft, woningbouwproject Spijkenisse en Stedelijke herstructurering Laakhaven (Den Haag) zijn nog niet in het orderboek opgenomen. Zij zullen de komende jaren gefaseerd in de orderportefeuille verschijnen. In 2005 is het nieuwe stadion Euroborg door FC Groningen in gebruik genomen. Tevens is de eerste paal geslagen voor het nieuwe ADO-stadion in Den Haag. Voor FC Dordrecht is een haalbaarheidsstudie voor een nieuw stadion gestart. blad 3 van /

4 Marge Infrastructuur 2,6% 2,0% Bouw en Ontwikkeling 5,3% 4,0% 4,1% 3,0% Totaal 3,2% 3,0% De marge van de Nederlandse divisies steeg van 3,0% in 2004 tot 4,1%. De marge voor het geheel bedroeg 3,2%. Dit is een aanzienlijke operationele verbetering ten opzichte van de genormaliseerde marge in Zonder rekening te houden met het eenmalige positieve effect van 10 mln bedroeg de marge in ,1%. Nettoresultaat EBIT Rentebaten en -lasten ( 10) ( 11) Resultaat voor belastingen Belastingen ( 8) ( 11) Nettoresultaat Het resultaat voor belastingen steeg met 4 mln van 24 mln in 2004 tot 28 mln in Deze stijging was het gevolg van het 3 mln hogere operationele resultaat en de 1 mln lagere rentelasten. Het nettoresultaat steeg met 54% van 13 mln in 2004 tot 20 mln. Deze toename betrof het 4 mln hogere resultaat voor belastingen en de 3 mln lagere belastinglasten. De belastinglasten bedroegen 8 mln. De effectieve belastingdruk in 2005 van 28,6% was lager dan het geldende nominale tarief van 31,5%. De verklaring ligt in het feit dat de belastingbate van de additioneel tot waardering gebrachte compensabele verliezen hoger was dan het effect van de niet in 2005 binnen de fiscale eenheid verrekenbare resultaten en de belastinglast als gevolg van de afwaardering van de uitgestelde belastingvordering door de tariefsverlagingen voor de komende jaren in Nederland. Ballast Nedam beschikte eind 2005 over 122 mln (2004: 137 mln) aan onbeperkt verrekenbare fiscaal compensabele verliezen in Nederland. Deze zijn volledig tot waardering gebracht. De uitgestelde belastingvordering bedroeg 36 mln (2004: 41 mln). Indien de in 2006 verwachte liquidatie van Ballast Plc plaatsvindt, kan ongeveer 115 mln worden toegevoegd aan de onbeperkt verrekenbare fiscaal compensabele verliezen in Nederland. blad 4 van /

5 Orderportefeuille Infrastructuur Bouw en Ontwikkeling Overig 4 63 Totaal De orderportefeuille van de Nederlandse divisies steeg met 17% tot mln. De totale orderportefeuille steeg minder als gevolg van de afbouw van de internationale activiteiten. Vermogen en financiering Het eigen vermogen bedroeg per eind mln (2004: 101 mln). De totale activa namen met 3% toe tot 847 mln (2004: 824 mln), waarbij de vaste activa met 57 mln daalden en de vlottende activa met 80 mln stegen. De solvabiliteit steeg van 12% eind 2004 tot 15%. Het eigen vermogen nam met 23% meer toe dan de totale activa toenamen. Het werkzaam vermogen daalde van 78 mln in 2004 tot 74 mln. De kasstroom bedroeg 31 mln negatief tegenover 22 mln positief over De kasstroom uit operationele activiteiten bedroeg 26 mln negatief (2004: 13 mln positief), de netto kasstroom uit investeringsactiviteiten bedroeg 39 miljoen positief (2004: 2 mln positief) en de kasstroom uit financieringsactiviteiten bedroeg 44 mln negatief (2004: 7 mln positief). De uitgaande operationele kasstroom van 26 mln betrof met name de negatieve operationele kasstroom van 40 mln van Overig, bestaande uit de afbouw van de internationale activiteiten, de betalingen met betrekking tot de afhandeling van de NMa zaken en de holdingkosten. De kasstroom uit investeringsactiviteiten bedroeg 39 mln positief, bestaande uit 32 mln aan investeringen, 67 mln aan desinvesteringen en 4 mln aan ontvangen dividenden. De desinvesteringen betroffen hoofdzakelijk de verkoop van het bestaande gedeelte van het kantorencomplex in Nieuwegein. De investeringen in materiële vaste activa van 29 mln waren hoger dan de afschrijvingen van 18 mln en betroffen met name hogere investeringen dan afschrijvingen door Infrastructuur. De netto liquide middelen daalden van 160 mln in 2004 tot 129 mln. Deze netto liquide middelen bestonden uit vrij beschikbare netto liquide middelen van 99 mln (2004: 88 mln) en uit proportioneel geconsolideerde netto liquide middelen van 30 mln (2004: 72 mln). De daling van de langlopende leningen met 45 mln van 99 mln in 2004 tot 54 mln bestond uit enerzijds aflossingen van 55 mln (dit betrof grotendeels de aflossing met 49 mln van de lening voor het verkochte kantorencomplex in Nieuwegein en de aflossing met 5 mln van de lening van het pensioenfonds) en anderzijds uit de opname van leningen van in totaal 10 mln (betrof ondermeer de opname van leningen van de proportioneel meegeconsolideerde PPS-projecten van Infrastructuur). De netto financieringspositie, bestaande uit de netto liquide middelen en de langlopende leningen inclusief het kortlopende deel, bedroeg 68 mln (2004: 56 mln overschot). Gedurende het jaar bestaat er een grotere financieringsbehoefte dan op jaareinde. De netto financieringspositie per halfjaar 2005 bedroeg dan ook 5 mln negatief (halfjaar 2004: 4 mln positief). blad 5 van /

6 Corporate Governance Ballast Nedam heeft in 2005 de laatste beschermingsmaatregelen weggenomen. Ballast Nedam past de Code Corporate Governance (Tabaksblat) volledig toe. Op twee punten worden de best practices niet geheel gevolgd: De huidige leden van de Raad van Bestuur hebben een arbeidscontract voor onbeperkte duur De eventuele ontslagvergoeding van de huidige leden van de Raad van Bestuur is anderhalf jaar salaris. Op beide punten respecteert de Raad van Commissarissen de bestaande contracten. Bij een nieuwe benoeming zullen de betreffende best practices van de Code worden gevolgd. Samenwerking met TCN In oktober 2005 is de reeds eerder gestarte commerciële samenwerking geformaliseerd in een joint venture onder de naam abl2. De joint venture legt zich toe op integrale gebiedsontwikkeling, waarin de expertise en activiteiten van Ballast Nedam en TCN complementair zijn. Het betreft meestal projecten die bestuurlijk en financieel complex zijn. abl2 is de procesmanager van de volledige levenscyclus van deze projecten: vanaf het eerste initiatief tot aan het uiteindelijke gebruik. Pensioenfonds Per 1 januari 2005 is een gewijzigde door het ondernemingspensioenfonds uitgevoerde pensioenregeling in werking getreden. Dit is een collectieve beschikbare premieregeling. De onderneming heeft geen verplichting meer tot bijstorting in het geval van onderdekking van het pensioenfonds. Het aandeel Ballast Nedam De winst per gemiddeld uitstaand aandeel is gestegen van 1,36 in 2004 tot 2,05. In mei 2005 is 48% van de aandelen van Ballast Nedam herplaatst op de Amsterdamse beurs (Koers: 18,25 per aandeel). Koers per : 12,44 Koers per : 33,25 De aandeelhouders, die 5% of meer van de (certificaten van) aandelen van Ballast Nedam houden zijn: JP Morgan Asset Management (UK) Ltd. 10,2% Henderson Global Investors Ltd. (Londen) 10,0% Smallcap World Fund Inc. (USA) 5,7% ING Groep N.V. 5,5% Driessen Beleggingen B.V. 5,1% Delta Lloyd N.V. 5,0% Bibiana Beheer B.V. 5,0% Door de forse toename van het aantal aandeelhouders is de free-float aanzienlijk toegenomen. Ook de liquiditeit nam sterk toe: tot ongeveer viermaal de gemiddelde liquiditeit in de twaalf maanden voorafgaande aan de herplaatsing. Ballast Nedam is per 2 maart 2006 opgenomen in de Amsterdam Small cap index (AScX). Dividend De Raad van Bestuur stelt voor de betaling van het dividend te hervatten. Het jaar 2005 heeft aan de bij de 2004 jaarcijfers uitgesproken verwachtingen ruim voldaan. Het dividendvoorstel aan de Aandeelhoudersvergadering van 10 mei a.s. is het uitkeren van 50% van het nettoresultaat ( 1,02 per aandeel Ballast Nedam). De betaling van het dividend vindt plaats op 19 mei a.s. (notering ex-dividend zal zijn op 12 mei a.s.). blad 6 van /

7 Strategie en doelstellingen voor de middellange termijn Ballast Nedam bestrijkt de gehele bouwketen. De komende jaren zullen projectontwikkeling, engineering alsmede onderhoud en beheer verder worden versterkt. Deze activiteiten hebben een hogere marge dan de pure uitvoeringsactiviteiten in de bouw. Door de mix van onze activiteiten te veranderen, kan de marge van Ballast Nedam als geheel structureel verbeteren. Deze strategie zal worden gerealiseerd door verdere uitbouw van de grondbank, de overname van één of meer kleine / middelgrote projectontwikkelingbedrijven en de verwerving van concessies. Met de intensivering van de samenwerking met TCN in abl2 investeert Ballast Nedam in integrale gebiedsontwikkeling: grote(re) projecten waarin infrastructuur en vastgoed zijn verweven. Aan de achterkant van de waardeketen (onderhoud en beheer) worden de bestaande activiteiten verder grotendeels via organische groei uitgebouwd. Daarbij ligt de nadruk op het management en de professioneel hoogwaardige kennis van deze activiteiten en niet op het verwerven van meer uitvoeringscapaciteit. De doelstelling is om in 2007 een operationeel resultaat tussen de 3% en 5% van de omzet te realiseren. Risicobeheersing en risicoprofiel In het risicobeleid van Ballast Nedam heeft de Raad van Bestuur de kaders vastgelegd voor een helder en consistent systeem van risicobeheersing binnen het concern. In het jaarverslag wordt dit nader toegelicht. De belangrijkste risico s zijn de volgende: Marktrisico s De belangrijkste marktrisico s liggen in: De snelheid van de verbetering van het prijsniveau in de infrastructuur De ontwikkeling van de rente en de aftrekbaarheid van de hypotheekrente Vertraging van projecten als gevolg van de fijnstofproblematiek en planprocedures Overcapaciteit aan de aanbodzijde, met name in de aanbestedingsmarkt en standaard prefabproducten. Mededingingsrisico s Zoals eerder gemeld, heeft de Europese Commissie in 2004 een rapport opgesteld over mogelijke overtredingen van de Mededingingswet met betrekking tot inkoopafspraken voor bitumen door diverse marktpartijen, waaronder Ballast Nedam. Het betreft gedurende een paar jaar een inkoopvolume van 1 mln tot 2 mln per jaar. Boetes die de Europese Commissie kan opleggen, kunnen materieel zijn. Het is echter onzeker of en zo ja, in welke mate een boete zal worden opgelegd. Ballast Nedam heeft om die reden geen voorziening getroffen. De Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa) heeft begin 2005 de definitieve uitgangspunten geformuleerd voor het sanctiepakket voor overtredingen van de Mededingingswet in de periode Op basis hiervan heeft Ballast Nedam in 2004 een voorziening getroffen voor de afwikkeling van alle procedures in de grond- wegen- en waterbouw, utiliteitsbouw en overige segmenten. De in de loop van 2005 bekend gemaakte boetebesluiten waren conform de verwachting en vielen binnen de voorziening. Treasuryrisico s Ballast Nedam voert op beperkte schaal projecten buiten de eurozone uit. De hiermee samenhangende valutarisico s worden per project afgedekt. De lange termijn leningen en de positieve kaspositie bepalen het renterisico. De belangrijkste langlopende financieringen kennen een vaste rente voor een langere periode. Buiten de financieringen van een aantal PPS-contracten wordt het renterisico niet afgedekt. Een van de beheersingsmaatregelen betreft het financieren van de risico s door middel van verzekeringen. Bij Ballast Nedam is het afsluiten van verzekeringen een centrale verantwoordelijkheid en als zodanig georganiseerd. blad 7 van /

8 Ballast Plc Ballast Plc (Verenigd Koninkrijk) verkeert thans in liquidatie. De slotuitdeling aan crediteuren heeft begin maart plaatsgevonden. De formele afronding vindt naar verwachting midden 2006 plaats. De nog bestaande garanties die Ballast Nedam had verstrekt zijn gelimiteerd, niet direct opeisbaar en betreffen grotendeels afgeronde projecten. Verder is geen verhaal mogelijk op Ballast Nedam N.V. Ballast Nedam International Alle laatste grote internationale projecten zijn afgerond. De finale contractuele afhandeling van deze projecten zal de komende jaren plaatsvinden. Voor vorderingen op Ballast Nedam zijn in de voorgaande jaren voorzieningen getroffen. Vorderingen van Ballast Nedam op derden voor deze projecten zijn niet gewaardeerd, tenzij er een redelijke mate van zekerheid is dat deze worden voldaan. Vooruitzichten voor Ballast Nedam Het EIB verwacht een verdere groei (+3,5%) ten opzichte van Een licht herstel van de kantorenmarkt is waarschijnlijk. Verder zien wij een positieve ontwikkeling in de educatie- en zorgsegmenten (onderwijsinstellingen, ziekenhuizen e.d.). Ballast Nedam heeft in het utiliteitsbouwsegment al een goed gevulde orderportefeuille voor De grootste groei zal echter optreden in de woningbouwmarkt. Op de infrastructuurmarkt zal het volume toenemen, maar het is nog onzeker met welke snelheid prijsherstel zal optreden. Deelsegmenten als offshore windmolenparken bieden nu al goede vooruitzichten. De Raad van Bestuur is over het geheel genomen positief over de mogelijkheden om het resultaat verder te verbeteren. Wij verwachten dat het nettoresultaat in 2006 met circa 20% zal toenemen. Bijlagen: Kerncijfers Segmentatie Geconsolideerde winst- en verliesrekening Geconsolideerde balans Geconsolideerd kasstroomoverzicht blad 8 van /

9 Kerncijfers Omzet EBIT Marge 3,2% 3,0% Nettoresultaat Orderportefeuille Eigen vermogen Solvabiliteit 15% 12% Netto financieringspositie Het aandeel Ballast Nedam x Nettoresultaat per gemiddeld uitstaand aandeel 2,05 1,36 Dividendvoorstel 1,02 Koers 31 december 33,25 12,44 Koers 1 januari 12,44 4,80 Segmentatie Omzet Infrastructuur Bouw en Ontwikkeling Overig Totaal EBIT Infrastructuur Bouw en Ontwikkeling Overig ( 11) 3 Totaal De vergelijkende cijfers over 2004 zijn opgesteld volgens EU-IFRS grondslagen en zijn niet gewijzigd ten opzichte van de in het halfjaarbericht gepresenteerde cijfers blad 9 van /

10 Segmentatie (vervolg) Marge Infrastructuur 2,6% 2,0% Bouw en Ontwikkeling 5,3% 4,0% 4,1% 3,0% Totaal 3,2% 3,0% Orderportefeuille Infrastructuur Bouw en Ontwikkeling Overig 4 63 Totaal Operationele kasstroom Infrastructuur 17 7 Bouw en Ontwikkeling (3) Overig (40) (12) Totaal (26) 13 Investeringskasstroom Infrastructuur (13) (8) Bouw en Ontwikkeling (4) (2) (17) (10) Overig Totaal 39 2 blad 10 van /

11 Geconsolideerde winst- en verliesrekening Omzet Kosten van grondstoffen en uitbesteed werk ( 858) ( 817) Personeelsbeloningen ( 249) ( 234) Overige bedrijfskosten ( 44) ( 52) (1 151) (1 103) Resultaat geassocieerde deelnemingen 3 2 EBITDA Afschrijvingen en amortisatie (im)materiele vaste activa ( 20) ( 20) Waardeverandering (im)materiele vaste activa - ( 8) ( 20) ( 28) EBIT Rentebaten en soortgelijke opbrengsten 1 2 Rentelasten en soortgelijke kosten ( 11) ( 13) ( 10) ( 11) Resultaat voor belastingen Belastingen ( 8) ( 11) Nettoresultaat Toe te rekenen aan: Aandeelhouders Minderheidsbelang - - Nettoresultaat Toe te rekenen aan aandeelhouders: Nettoresultaat per aandeel ( ) 2,05 1,36 Verwaterd nettoresultaat per aandeel ( ) 2,01 1,33 blad 11 van /

12 Geconsolideerde balans x december december 2004 Vaste activa Immateriële activa Materiële activa Investeringen in geassocieerde deelnemingen 7 10 Overige investeringen 1 4 Overige vorderingen 2 Uitgestelde belastingvorderingen Vlottende activa Voorraden Onderhanden werk Vorderingen Geldmiddelen en kasequivalenten Kortlopende verplichtingen Bankkredieten ( 46) ( 31) Kortlopend deel langlopende lening ( 7) ( 5) Voorraden ( 1) ( 35) Onderhanden werk ( 226) ( 191) Crediteuren ( 172) ( 158) Belastingen ( 1) ( 3) Overige schulden ( 144) ( 136) Kortlopend deel voorzieningen ( 47) ( 27) ( 644) ( 586) Werkkapitaal ( 8) ( 30) Langlopende verplichtingen Leningen Uitgestelde belastingverplichtingen 4 3 Personeelsbeloningen 6 7 Voorzieningen Groepsvermogen Minderheidsbelang 2 4 Eigen vermogen toe te rekenen aan de aandeelhouders Eigen vermogen x Geplaatst aandelenkapitaal Agio Overige reserves ( 14) ( 26) Openingsstand Koersverschil 3 ( 1) Direct in eigen vermogen verwerkte resultaten 3 ( 1) Nettoresultaat Eindstand blad 12 van /

13 Geconsolideerd kasstroomoverzicht Netto liquide middelen - beginstand Operationeel EBIT Rente ( 10) ( 11) Belastingen ( 2) ( 3) Afschrijvingen Waardeveranderingen - 8 Amortisatie 2 1 Koersverschillen ( 3) Mutatie overige duurzame vorderingen ( 2) Mutatie onderhanden werk ( 33) ( 19) Mutatie voorraden ( 29) ( 8) Mutatie voorzieningen 9 - Mutatie overig werkkapitaal ( 14) ( 9) Netto kasstroom operationele activiteiten ( 26) 13 Netto investeringen Materiële vaste activa investeringen ( 29) ( 18) desinvesteringen Geassocieerde deelnemingen investeringen ( 1) ( 2) desinvesteringen 6 2 ontvangen dividend 4 2 Verwerving van dochteronderneming ( 2) Netto kasstroom investeringsactiviteiten 39 2 Financiering Opgenomen langlopende leningen Aflossing langlopende leningen ( 55) ( 5) Mutatie aandeel derden ( 2) ( 3) Koersverschillen 3 ( 1) Netto kasstroom financieringsactiviteiten ( 44) 7 Netto liquide middelen - eindstand Netto liquide middelen Geldmiddelen en kasequivalenten Bankkredieten ( 46) ( 31) Vrij beschikbaar Proportioneel geconsolideerd Netto financieringspositie Netto liquide middelen Kortlopend deel langlopende leningen ( 7) ( 5) Langlopende leningen ( 54) ( 99) blad 13 van /