1. Inleiding Waarom klimaatneutraal in 2040? Wat verstaan we onder klimaatneutraal en duurzaamheid?... 5
|
|
- Augusta Verhoeven
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Programma Puur Hoorn
2 Inhoudsopgave 1. Inleiding Waarom klimaatneutraal in 2040? Wat verstaan we onder klimaatneutraal en duurzaamheid? Wat hebben we al gerealiseerd? Waar gaan we ons in op richten? Hoe gaan we onze doelen monitoren? Wie zijn onze partners? Uitwerking projectomschrijvingen Puur Hoorn 2
3 1. Inleiding Hoorn Klimaatneutraal in Deze ambitie heeft het College van B&W vastgesteld in haar besluit van 5 oktober Op basis hiervan is het programmaplan Puur Hoorn 2011 geschreven. De afgelopen twee jaar hebben we samen met inwoners, bedrijven en instellingen diverse stappen gezet op weg naar een klimaatneutrale gemeente. Het is nu zaak een vervolg aan deze stappen te geven. We hebben nieuwe ervaringen en inzichten opgedaan, kennis uitgewisseld en er is een nog breder draagvlak ontstaan voor het programma. Dit alles leidt tot een nieuw programmaplan voor de periode Speerpunten Het programmaplan richt zich op vijf speerpunten: Verduurzamen eigen organisatie Energiebesparing Energieproductie Duurzame mobiliteit Duurzaam bouwen Op basis van deze speerpunten zijn doelstellingen en bijbehorende projecten geformuleerd. Naast de genoemde projecten zijn er nog tal van andere activiteiten en inspanningen die ook een bijdrage leveren aan onze ambitie. Ook dit is terug te vinden in het programmaplan. Samenwerking Het klimaatneutraal maken van de gemeente Hoorn kunnen we niet alleen. Als gemeente hebben wij minder dan 1% invloed op het behalen van onze ambitie. Daarom is samenwerking met inwoners, bedrijven en maatschappelijke instellingen zo belangrijk. Als gemeente stimuleren en faciliteren we deze samenwerking en brengen we groepen bij elkaar. Puur Hoorn 3
4 Energie (PJ) 2. Waarom klimaatneutraal in 2040? De Gemeenteraad heeft in 2008 ter uitvoering van een motie van 31 oktober 2007 de klimaatvisie Hoorn, duurzaam en vitaal, op weg naar klimaatneutraal vastgesteld. Vervolgens is een uitvoeringsprogramma opgesteld dat mede gebaseerd is op de landelijke SLOK-regeling. In 2010 is besloten een routekaart Klimaatneutraal Hoorn uit te werken. In deze routekaart, waarin de resultaten van het HVC-rapport Energievisie gemeente Hoorn (juli 2010) zijn meegenomen, is een berekening gemaakt hoe en wanneer de gemeente Hoorn in zijn geheel klimaatneutraal kan zijn. De belangrijkste conclusie van de routekaart is dat Hoorn klimaatneutraal kan zijn in 2040 en dat de grootste bijdrage komt door energiebesparing. Onderstaand figuur laat dit duidelijk zien en geef ook inzicht in waar we nu staan. Naar aanleiding van de routekaart heeft het College van B&W de ambitie Hoorn klimaatneutraal in 2040 vastgesteld. 7 Energieverbruik en Duurzame energie productie Jaar Meelopen - Energie verbruik Voorlopen - Energie verbruik Koplopen - Energie verbruik Meelopen - Duurzame energie productie Voorlopen - Duurzame energie productie Koplopen - Duurzame energie productie Figuur 1: Klimaatneutraliteit in verschillende jaren volgens verschillende scenario s De dalende lijnen geven de besparing weer, de stijgende lijnen de productie van duurzame energie. Daar waar de lijnen elkaar kruisen wordt klimaatneutraliteit bereikt. Puur Hoorn 4
5 3. Wat verstaan we onder klimaatneutraal en duurzaamheid? Klimaatneutraal en duurzaamheid zijn veel voorkomende brede begrippen. Juist omdat beiden zo breed uitgelegd kunnen worden is het belangrijk een eenduidige definitie te hanteren. Door concreet te benoemen wat gemeente Hoorn onder klimaatneutraal en duurzaamheid verstaat voorkomen we onduidelijkheid en gaat de discussie niet over de definitie maar over het hoe. Wat is klimaatneutraal? Zoals gezegd is onze ambitie een klimaatneutrale gemeente in Voor Hoorn betekent een klimaatneutrale gemeente een gemeente die bij haar doen en laten geen invloed meer uitoefent op het klimaat, bij al haar activiteiten. Wat is duurzaamheid? Duurzaamheid gaat over de schaarste van de hulpbronnen waarmee welvaart wordt voortgebracht, zowel nu als in de toekomst. Bovendien vraagt het aandacht voor de effecten van ons handelen in het hier en nu voor mensen elders en voor toekomstige generaties. De oppervlakte van de aarde is eindig; grondstoffen kunnen op raken; en de opnamecapaciteit van de atmosfeer en onze natuurlijke omgeving kent haar grenzen. Duurzaamheid is niet alleen een milieuthema, maar kent drie pijlers: People Planet Profit Elke pijler kent meerdere onderwerpen waaraan gewerkt kan worden om duurzaamheid te realiseren. Wat is duurzame ontwikkeling? De term duurzame ontwikkeling is uitgewerkt door de VN-commissie Brundtland en luidt als volgt. Duurzame ontwikkeling is ontwikkeling die aansluit op de behoeften van het heden zonder het vermogen van toekomstige generaties om in hun eigen behoeften te voorzien in gevaar te brengen. Puur Hoorn 5
6 4. Wat hebben we al gerealiseerd? De afgelopen jaren hebben we niet stil gezeten. We hebben zowel grote als kleine stappen genomen op het gebied van duurzaamheid. We zijn op de goede weg om van Hoorn een klimaatneutrale gemeente te maken. Dit programmaplan volgt het programmaplan van 2011 op. Inmiddels zijn we twee jaar verder. Er zijn projecten afgerond, we hebben nieuwe kennis opgedaan en er zijn nieuwe ideeën ontstaan. Tijd om de projecten die in het programmaplan 2011 staan kritisch te bekijken: welke projecten zijn afgerond, welke projecten lopen door in en welke projecten worden niet langer als project beschouwd. Onderstaande tabel geeft dit duidelijk weer. Nr. Project 2013 geen afgerond 2014 project* 1 Grote Waal X 2 Zevenhuis Bestemmingsplan & samenwerkingsovereenkomst zijn vastgesteld 3 B&O Worden geen extra inspanningen geleverd tav wettelijke eisen. Bij CPO wordt duurzaamheid gestimuleerd 4 PVA klimaatneutrale X organisatie 5 PPS Er is geen gebouw welk in aanmerking komt voor PPS 6 Duurzaam inkopen Onderdeel project duurzame bedrijfsvoering 7 GPR GPR wordt meegenomen waar mogelijk. Voor gebiedsontwikkeling worden andere instrumenten gebruikt 8 Prestatieafspraken corporaties X 9 Blauwe en groene daken Komt in andere vorm terug (PV veiling) 10 Communicatieplan Puur Hoorn X 11 Co2 monitor X 12 Netwerk Puur Hoorn Netwerk is opgericht en wordt voortgezet 13 Poort van Hoorn Structuurvisie is vastgesteld, paragraaf duurzaamheid in opgenomen 14 Stimuleren elektrisch rijden X 15 Fruitlaan energieneutraal X 16 Subsidie DE X 17 Duurzaamheidsleningen X 18 Programmamanagement X *Deze projecten worden niet langer als project binnen het programma opgenomen omdat het geen aparte projecten zijn. Dit zijn wezenlijke activiteiten die ondersteunend zijn aan het programma. Naast de projecten uit het programmaplan 2011 hebben we ook diverse losse activiteiten en inspanningen geleverd die ons een stap dichterbij een klimaatneutraal Hoorn hebben gebracht. Hieronder volgt een greep uit deze activiteiten en inspanningen, waarbij een aantal zaken toegelicht zal worden. Duurzame multifunctionele accommodatie de Kreek Duurzame brandweerkazerne Oude Veiling Duurzaamheidsleningen voor particulieren en VvE s Puur Hoorn 6
7 Aardgas tankstation Inkoop van groene stroom Gescheiden inzamelen van afval Duurzaam wagenpark Windmolentje landje van Naber Cursus duurzaam tuinieren SamenZonneEnergie: zonnepanelen actie voor inwoners van Hoorn met als onderdeel de duurzame huizenroute Samenwerking DEEN supermarkten: speciale actie voor klanten van de DEEN winkels in Hoorn LED-verlichting Oude Veiling ECO XXI award (zilver) Partner Outdoor Stereo festival Klimaatkrant Puur Hoorn Duurzame multifunctionele accommodatie de Kreek In 2012 is de multifunctionele accommodatie De Kreek in gebruik genomen. Door het multifunctionele karakter van het gebouw kunnen meerdere partijen het pand gebruiken voor verschillende doeleinden. Daarnaast is het ook een duurzaam gebouw. De architect heeft De Kreek zo ontworpen dat het pand lang mee gaat. Het is helemaal van hout en kan aangepast worden voor een tweede en eventueel zelfs derde leven. Het pand is energiezuinig, voorzien van extra goede isolatie en heeft zonnepanelen op het dak om energie op te wekken. Ook zitten er zonnecollectoren in de dakbedekking die zorgen voor warm water. SamenZonneEnergie Samen met 19 Noord-Hollandse gemeenten en Ichoosr is er afgelopen jaar zonnepanelen veiling georganiseerd. In totaal hebben huishoudens uit Noord-Holland zich ingeschreven waarvan huishoudens uit Hoorn. 384 huishoudens uit Hoorn hebben het aanbod van MetDeZon geaccepteerd. Dit betekent dat in Hoorn zonnepanelen op daken van inwoners geplaatst zijn. De panelen leveren jaarlijks kwh. Door de plaatsing van de panelen neemt de Co2 uitstoot binnen de gemeente af met kg. LED-verlichting Oude Veiling Eind december 2012 is op bedrijventerrein De Oude Veiling in Zwaag gestart met het vervangen van de oude tl-verlichting door ledlampen. Het is het eerste project in Hoorn waarbij straatverlichting plaats maakt voor energiezuinige led-verlichting. Door de led-verlichting neemt het energieverbruik met 50% af wat resulteert in lagere energiekosten. Op jaarbasis is dit ca KWh wat neerkomt op. 320,- per jaar. ECO XXI award Onze inzet op het gebied van duurzaamheid is beloond met een zilveren ECO XXI award. ECO XXI is een stimuleringsprogramma om duurzaamheid binnen gemeenten in kaart te brengen en verbeteringen te stimuleren. Een belangrijk onderdeel van het programma is de beoordeling van het duurzaamheidsniveau van een gemeente. We scoren bijzonder goed wanneer het gaat om duurzame campagnes en projecten. Op een aantal punten valt nog verbetering te halen. Daar gaan we de komende periode mee aan de slag zodat we over twee jaar de gouden ECO XXI award ontvangen. Puur Hoorn 7
8 5. Waar gaan we ons in op richten? Hoorn klimaatneutraal in 2040, dat is wat we willen bereiken. Om dit te realiseren zijn speerpunten, doelstellingen en projecten geformuleerd. Wat zijn onze speerpunten? Het programmaplan Puur Hoorn richt zich op vijf speerpunten. Deze speerpunten vormen de basis voor het realiseren van onze ambitie. Verduurzamen eigen organisatie Energiebesparing Energieproductie Duurzame mobiliteit Duurzaam bouwen Wat zijn onze doelstellingen? Op basis van de speerpunten zijn concrete doelstellingen geformuleerd die we in 2015 gerealiseerd willen hebben. In 2015 is de bedrijfsvoering van de gemeentelijke organisatie duurzaam: o In 2015 is het totale energieverbruik met 30% gereduceerd tov 2012 o In 2015 is het energieverbruik van ICT met 20% gereduceerd tov 2012 o In 2015 kopen we naast 100% groene stroom ook 100% groen gas in o In 2015 kiest 60% van de medewerkers voor een duurzaam vervoersmiddel voor het woon-werk verkeer o In 2015 is 70% van het gehele catering assortiment voorzien van biologische en fairtrade producten o In 2015 kopen we 100% duurzaam in In 2015 rijden er in Hoorn 50 elektrische auto s In 2015 is er sprake van een adequate laadinfrastructuur voor elektrische auto s om in de toenemende vraag te kunnen voorzien In 2015 zijn er bij 40% van de bedrijven en instellingen energiebesparende maatregelen uitgevoerd In 2015 levert 50% van de subsidierelaties een bijdrage aan onze ambitie om in 2040 een klimaatneutrale gemeente te zijn In 2015 zijn bij 25% van de woningen energiebesparende maatregelen uitgevoerd In 2015 is bij de bestaande huurwoningen een gemiddelde energiebesparing van 20% gerealiseerd In 2015 is het aandeel duurzame energieproductie in de gemeente Hoorn 5% van het totale energiegebruik Welke projecten zijn er? De speerpunten en doelstellingen zijn bepalend geweest voor het formuleren van de projecten. Alle projecten leveren een bijdrage aan één van de doelstellingen en dus automatisch aan de speerpunten. Er zijn projecten die doorlopen vanuit het programmaplan 2011, maar er is ook ruimte ontstaan voor nieuwe projecten. Sommige projecten zijn al van start gegaan en eindigen eind Andere projecten moeten nog gestart worden en hebben een langere doorlooptijd. Het programmaplan is een dynamisch plan. De geformuleerde projecten vormen het vertrekpunt voor het programma Dit betekent echter niet dat er geen ruimte meer is voor nieuwe projecten wanneer deze zich voordoen. Er moet juist ruimte zijn om in te kunnen spelen op nieuwe innovatieve ontwikkelingen en aan te haken bij al bestaande initiatieven. Puur Hoorn 8
9 Begin januari 2013 is er een brainstormsessie georganiseerd op ambtelijk niveau om nieuwe projecten te definiëren. Op basis van alle input zijn een aantal nieuwe projecten gedefinieerd, zoals het verduurzamen van de havenfaciliteiten en duurzaamheid bij subsidierelaties. Daarnaast zijn er acties genoemd die onder gebracht kunnen worden bij al bestaande projecten. Verder zijn er ook een aantal zaken genoemd die nader onderzocht en uitgewerkt moeten worden, zoals het verduurzamen van de horeca- en toerisme branche (Green Key), stadstuinen, duurzaamheid bij bedrijven en scholen, oplaadpunten voor horeca en scholen en de mogelijkheden om duurzaamheid tijdig in bouwplannen mee te nemen. In de loop van 2013 wordt onderzocht of dit concrete projecten kunnen worden. Naast deze onderwerpen zal in de loop van 2013 ook bekeken worden of er aanknopingspunten zijn om projecten op te starten op basis van de Kansenkaart 2.0, welke mogelijkheden er zijn op het gebied van duurzame voedselvoorziening en of er mogelijkheden zijn om nieuwe projecten op het gebied van besparing te definiëren, bijvoorbeeld isolatie. Onderstaand overzicht geeft aan welke projecten het vertrekpunten vormen voor Nr. Project Projecttrekker 1 Wijkaanpak Grote Waal Barbara Harskamp (MDWF) 2 Duurzaam Zwaag Gine Nicolai (MDWF) 3 Duurzaamheid bij subsidierelaties Christa Zijp (Welzijn) 4 Verduurzamen havenfaciliteiten John Paul Zigenhorn (RWE) 5 Stimuleren elektrisch rijden Stefan Doeland (V&V) 6 Haalbaarheidsonderzoek RDEB Brenda Balvers (programmamanager) Gine Nicolai (MDWF) 7 Haalbaarheidsonderzoek zonnepanelen Tom Plat (Vastgoed) op gemeentelijke panden 8 PV veiling Brenda Balvers (programmamanager) 9 Verduurzamen Outdoor Stereo festival Brenda Balvers (programmamanager) 10 Duurzame bedrijfsvoering Energie ICT Catering Woon-werkverkeer Duurzaam inkopen Tom Plat (Vastgoed) / Brenda Balvers Laurine de Bruin (M&B) Ruben Weel (Informatiemanagement) Alette Heijnis (FZ) Marijke Visser (P&O) Gisele Hoogland (BOIJ) Van elk project is een projectomschrijving gemaakt welk in hoofdstuk 7 terug te vinden is. Per project is op hoofdlijnen aangegeven welk resultaat wordt nagestreefd, aan welke doelstelling het project een bijdrage levert en wie de projecttrekker is. Ook is er een inschatting gemaakt van de uren die gemoeid zijn met de uitvoering en het benodigde budget. Wat doen we nog meer? Naast de geformuleerde projecten is er ook sprake van op zich zelf staande activiteiten of inspanningen die ons helpen onze doelen te bereiken. Duurzaam Bouwloket Per 1 januari 2013 zijn we een samenwerking aangegaan met het Duurzaam Bouwloket. Inwoners van de gemeente kunnen vanaf deze datum voor vragen op het gebied van duurzaam (ver)bouwen, energiebesparing of energie opwekken terecht bij de website van het Duurzaam Bouwloket. Puur Hoorn 9
10 Duurzaamheidsparagraaf projectenportfolio In de projectplannen wordt standaard een duurzaamheidsparagraaf opgenomen. Duurzaamheid binnen projecten is op deze manier geborgd. Prestatieafspraken corporatie op gebied van duurzaamheid Gemeente Hoorn en Intermaris hebben een raamovereenkomst afgesloten waarin de ambities voor duurzaamheid zijn vastgelegd. Vanuit deze raamovereenkomst zijn er prestatieafspraken beschreven waarbij aangegeven is wat de rol van de corporatie en de gemeente is bij onder andere het onderwerp duurzaamheid. Openbare verlichting Op het gebied van openbare verlichting worden drie pilots uitgevoerd met dimbare LEDverlichting. De eerste pilot is in 2012 gestart, dit betrof LED-verlichting op het bedrijventerrein. In 2013 wordt een pilot uitgevoerd bij het fietspad langs de provinciale weg. De laatste pilot zal in 2014 plaats vinden en betreft dimbare LED-verlichting in een woonwijk. Puur Hoorn stimuleert deze pilots door middel van een financiële bijdrage. Het doel van openbare verlichting is gericht op verkeers- en sociale veiligheid. De pilots bieden de mogelijkheid om hier ervaring mee op te doen. De ervaringen die opgedaan worden kunnen worden meegenomen bij toekomstige vervangingen van openbare verlichting. Puur Hoorn initiatievenpot Bedrijven en instellingen die duurzame ideeën hebben en deze verder willen ontplooien kunnen een beroep doen op de initiatievenpot. Tot en met 2015 wordt er jaarlijks ,- beschikbaar gesteld voor duurzame, innovatieve initiatieven van bedrijven en instellingen die in Hoorn gevestigd of actief zijn. Subsidies In zowel 2013, 2014 en 2015 wordt ,- beschikbaar gesteld als subsidie voor energiebesparende maatregelen in en om het huis. De subsidie is bedoeld voor Hoornse inwoners met een eigen woning. Naast de subsidie voor energiebesparende maatregelen wordt er vanaf 2013 tot en met 2015 jaarlijks 5.000,- beschikbaar gesteld voor bewoners die een oplaadpunt op eigen terrein willen aanschaffen en plaatsen. Duurzaamheidsleningen Particuliere woningeigenaren en Verenigingen van Eigenaren (VVE) in de gemeente Hoorn kunnen een duurzaamheidslening aanvragen om hiermee energiebesparende en duurzame maatregelen in de eigen woning te financieren. In 2013 en 2014 is hiervoor ,- beschikbaar. Marketing en communicatie In worden diverse marketing- en communicatieactiviteiten opgezet en uitgevoerd om de Hoornse inwoners, bedrijven en instellingen bewust te maken van de noodzaak van verduurzaming. Ook worden de Puur Hoorn projecten door middel van diverse marketing- en communicatie activiteiten ondersteund. Voor de marketing- en communicatieactiviteiten wordt een apart plan geschreven. Puur Hoorn 10
11 6. Hoe gaan we onze doelen monitoren? Projecten leiden tot resultaten die uiteindelijk moeten uitmonden in een klimaatneutrale gemeente in Het meten van de resultaten is belangrijk om te bepalen hoever we gevorderd zijn. Hiervoor wordt vanaf februari 2013 de online tool Energie in Beeld gebruikt. Deze tool maakt inzichtelijk wat de Co2 uitstoot is van de gemeente, maar ook het energie- en gasverbruik. Op deze manier kan worden bepaald of de uitstoot en dus het verbruik afneemt en daarmee of het duurzaamheidsbeleid effectief is. Bovendien kan met de monitor mede worden bepaald waarop we moeten inzetten om van Hoorn in 2040 een klimaatneutrale stad te maken. Medio 2013 wordt geanalyseerd waar we op dit moment staan. De gegevens van Energie in Beeld gaan terug tot Er zijn veel gemeenten die deze tool gebruiken om hun duurzaamheidsbeleid te monitoren. Dat betekent dat we kunnen benchmarken met andere gemeenten. Voor het meten van de voortgang van elektrisch rijden wordt gebruik gemaakt van de Klimaatmonitor. AgentschapNL publiceert iedere maand de stand van zaken rondom elektrisch rijden (aantal voertuigen en oplaadpunten). Eens per kwartaal vertaalt AgentschapNL deze landelijke cijfers naar gemeenteniveau in de Klimaatmonitor. AgentschapNL houdt de gegevens bij van personenauto's (incl. plug in hybride), lichte bedrijfsauto's en zware bedrijfsauto's. Puur Hoorn 11
12 7. Wie zijn onze partners? Met dit programmaplan staan we stil bij onze ambities, doelen en hebben we projecten geformuleerd om die te bereiken. Maar het verduurzamen van de stad Hoorn kunnen we niet alleen. Hiervoor hebben we hulp en betrokkenheid nodig van onze partners: inwoners van de stad, bedrijven, scholen, maatschappelijke instellingen, projectontwikkelaars, woningcorporaties en bedrijven als de HVC en milieuorganisaties. Samen met onze partners kijken we naar de mogelijkheden, benutten we de kansen die zich voordoen en spelen we in op actuele ontwikkelingen. Duurzaamheid staat niet op zich zelf. Het is de kunst om de juiste mensen met elkaar in verbinding te brengen, te stimuleren en faciliteren. Puur Hoorn legt hiervoor de basis. Puur Hoorn 12
13 8. Uitwerking projectomschrijvingen Project Wijkaanpak Grote Waal Projectnummer 1 Projecttrekker Barbara Harskamp (MDWF) Doelstelling In 2015 is bij de bestaande huurwoningen een gemiddelde energiebesparing van 20% gerealiseerd. Naast de bovenstaande doelstelling zijn er voor dit project twee specifieke doelstellingen geformuleerd: Woningbezitters op een pure (eerlijke en duidelijke) manier informeren over het verbeteren van de kwaliteit en het comfort van de woningen. Woningeigenaren en huurders stimuleren minder energie te gebruiken zonder investeringen (gedragsverandering). Resultaat 5 tot 10% van de woningeigenaren komt naar de wijkbijeenkomst 70% van de woningeigenaren is bekend met de wijkactie 20% van de woningeigenaren doet mee aan een collectief uitvoeringstraject. Toelichting Fase 1 In de Grote Waal vindt in de periode december 2012 t/m maart 2013 een wijkgerichte aanpak plaats. De aanpak is als volgt opgebouwd: 1. Duurzaam Bouwloket en gemeente brengen het aantal en het soort koopwoningen in kaart. Op basis van de verschillende type woningen, worden er acht referentiewoningen geselecteerd. Deze woningen representeren een grote groep vergelijkbare woningen in deze wijk. 2. De acht referentiewoningen worden doorgelicht en voorzien van een maatwerkadvies en een infraroodfoto. 3. Een kleine bijeenkomst met de eigenaren van de referentiewoningen om het resultaat toe te lichten en deze bewoners vragen om een rol te spelen in de grote wijkbijeenkomst, waar de resultaten worden gepresenteerd en een handig verbeterplan per referentiewoning wordt gepresenteerd. 4. Wijkbijeenkomst met als doel informeren, motiveren en stimuleren tot het gezamenlijk nemen van maatregelen. 5. Afronding en monitoring van resultaten. Fase 2 In het najaar 2013 starten de samenwerkende partijen een actie in de wijk om meer energie te besparen zonder investeringen. Hiervoor wordt de energiecoach door Intermaris en het Duurzaam Bouwloket geïntroduceerd. Het doel is om met deze actie 150 tot 200 woningeigenaren te bezoeken (duurzaam bouwloket) en 400 huurwoningen (Intermaris). Een huisbezoek levert een bewoner gemiddeld een besparing van 15-20% van de energierekening op. Puur Hoorn 13
14 Betrokken partijen Tijdsbesteding Budget ,- Planning 2013 Gemeente Hoorn Intermaris Duurzaam Bouwloket Woningeigenaren MDWF 115 uur Puur Hoorn 14
15 1. Projecttitel Duurzaam Zwaag 2. Projectnummer 2 3. Projecttrekker 4. Doelstelling 5. Resultaat 6. Toelichting Gine Nicolai (MDWF) In 2015 zijn bij 25% van de woningen energiebesparende maatregelen uitgevoerd Het per deelnemer aan de 0% club (bewoners die intentieverklaring energieneutraal renoveren hebben getekend) opleveren van een beslispakket voor de energieneutrale renovatie (verbinden individuele woonwensen, techniek en financiering) Een handboek waarin het proces zoals dat is doorlopen met Duurzaam Zwaag wordt vertaald naar een proces/methodiek dat algemeen toepasbaar is voor jaren 60 en 70 buurten De uitvoering van de renovatie is gestart Besluit over Duurzaam Zwaag II Beleidsnotitie gemeente over het faciliteren van energieneutrale renovatie door de gemeente. Voor het project Duurzaam Zwaag is vanuit Platform 31 (voorheen Stuurgroep Experimenten Volkshuisvesting) subsidie voor procesondersteuning toegekend in het kader van de regeling Lokaal Alle Lichten op Groen. Dit betreffen experimenten waarin minimaal 20 eigenaar-bewoners worden gefaciliteerd bij het energieneutraal renoveren van hun woning. Daarmee wordt praktijkervaring opgedaan. Belemmeringen in regelgeving, technische oplossingen en financieringsmogelijkheden worden door de betrokken partijen (coalitie) herkend en structureel weggenomen voor volgende renovaties. De 0% club wordt ondersteund door het E-team, dit is een klein interdisciplinair team dat effectief en efficiënt het groepsproces kan begeleiden en dat in samenwerking met de o% club en coalitiepartijen een aantal producten oplevert. De resultaten vanuit Duurzaam Zwaag worden op landelijk niveau gedeeld met de andere lalog-projecten en met het themateam gebouwde omgeving. Om energieneutraal renoveren te faciliteren zullen: de belemmeringen voor energieneutraal renoveren (m.n. regelgeving bouwen) in beeld worden gebracht zal aangegeven worden op welke wijze deze belemmeringen weggenomen kunnen worden Hiervoor zal een werkgroepje aan de slag gaan die als baanbrekers de inventarisatie uitvoert en naar passende oplossingen zoekt. In deze werkgroep zijn de afdelingen VBT, ruimtelijke ordening, stedebouw en de milieudienst vertegenwoordigd. 7. Betrokken partijen E-team (waarin Schouten Techniek, Produbo en Meneer de Leeuw participeren) Bewoners verenigd in de 0% club Overige coalitiepartners (zoals Rabobank, Duurzaam Bouwloket, Steunpunt Duurzame Energie, De Stijl Makelaardij, VDM, Urgenda) Puur Hoorn 15
16 8. Tijdbesteding 9. Budget 10. Planning MDWF: 300 uur Stedenbouw, VBT, Ruimtelijke Ordening: ieder 20 uur p.m. April 2013:beleidsnotitie gemeente Juni 2013:besluit over duurzaam Zwaag II Juli 2013: beslispakketten en handboek December 2013: uitvoering Puur Hoorn 16
17 1. Projecttitel Duurzaamheid bij subsidierelaties 2. Projectnummer 3 3. Projecttrekker 4. Doelstelling 5. Resultaat 6. Toelichting R Christa Zijp (afdeling Welzijn) In 2015 levert 50% van de subsidierelaties een bijdrage aan de duurzaamheidsambitie van de gemeente Hoorn om in 2040 een klimaatneutrale gemeente te zijn Bij het vernieuwen van prestatieafspraken met alle subsidierelaties > worden afspraken opgenomen over duurzaamheid Acties Er wordt onderzocht wat de mogelijkheden zijn om subsidierelaties te activeren om duurzaamheidsmaatregelen toe te passen. Daarnaast wordt duurzaamheid in de correspondentie met subsidierelaties onder de aandacht gebracht om bewustwording te creëren op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen Subsidierelaties leveren per definitie een bijdrage aan sociale duurzaamheid* in Hoorn. Daarnaast kan een subsidierelatie duurzaamheid toepassen binnen de activiteit(en) die georganiseerd worden en doorvoeren in de bedrijfsvoering. * Toelichting sociale duurzaamheid Sociale duurzaamheid gaat over de kracht van een gemeenschap waarbij het beoogde resultaat is dat het zichzelf in stand houdt. In de basis gaat het dus over relaties tussen mensen waarbij zelf organiserend vermogen, gezamenlijke verantwoordelijkheid en solidariteit sleutelwoorden zijn. De gemeente schept de randvoorwaarden door het installeren (en beheren) van processen. Op die manier wordt er geïnvesteerd in de gemeenschap. Deze sociale investering moet niet alleen een kortzichtig rendement hebben, maar duurzame resultaten en effecten opleveren. Het kent dan ook geen echt begin of eind zoals een project dat heeft. Sociale duurzaamheid is in dat opzicht anders dan leefbaarheid (de mate waarin het fysieke systeem is afgestemd op de behoefte van het sociale systeem) en sociale cohesie (onderlinge binding en verbondenheid van een sociaal systeem). 7. Betrokken partijen Alle subsidierelaties van de gemeente Hoorn 8. Tijdsbesteding 9. Budget 80 uur p.m. 10. Planning Puur Hoorn 17
18 Project Verduurzamen havenfaciliteiten 1. Projectnummer 4 2. Projecttrekker 3. Doelstelling 4. Resultaat 5. Toelichting John-Paul Zigenhorn (bureau RWE) In 2015 zijn er bij 40% van de bedrijven en instellingen energiebesparende maatregelen uitgevoerd Blauwe Vlag certificaat De Blauwe Vlag is een exclusief eco-label dat wordt uitgereikt aan meer dan 3500 stranden en Jachthavens in ruim 30 landen in Europa, Zuid-Afrika, Marokko, Nieuw Zeeland, Canada en het Caribische gebied. De Blauwe Vlag is een internationale milieuonderscheiding, die jaarlijks wordt toegekend aan stranden en jachthavens die aan de campagne deelnemen en aangetoond hebben schoon en veilig te zijn. De gemeente Hoorn wil graag erkenning voor de gemeentelijke binnenhaven door het mogen voeren van de Blauwe Vlag. Om aan de voorwaarden van dit exclusieve eco-label te voldoen moet de gemeentelijke binnenhaven nog een aantal acties uitvoeren. Eén daarvan is het opstellen van een milieu-actie programma voor de binnenhaven. Dit criterium is door de Blauwe Vlag als volgt omschreven: Voor de jachthaven wordt een milieubeleid uitgestippeld en een milieuplan opgesteld. Het plan moet betrekking hebben op water, afval en energieverbruik, gezondheid en veiligheid, alsmede op het gebruik van milieuvriendelijke producten wanneer deze verkrijgbaar zijn. Het milieu-actie programma toont het ambitieniveau van de gemeente aan op het gebied van milieu en duurzaamheid voor de binnenhaven. Het doel is om verbeteringen van de milieuomstandigheden in de binnenhaven te plannen en uit te voeren ten behoeve van verduurzaming van de haven. 6. Betrokken partijen 7. Tijdsbesteding 8. Budget Gemeente Hoorn Ondernemers in de haven 100 uur 5.000,- (uitgetrokken door de directie ihkv Serious Ambtenaar) 9. Planning Puur Hoorn 18
19 Projecttitel Stimuleren elektrisch rijden 1. Projectnummer 5 2. Projecttrekker 3. Doelstelling Stefan Doeland (bureau Verkeer & Vervoer) In 2015 rijden er in Hoorn 50 elektrische auto s In 2015 is er sprake van een adequate laadinfrastructuur voor elektrische auto s aan om in de toenemende vraag te kunnen voorzien 4. Resultaat 5. Toelichting 6. Betrokken partijen 7. Tijdbesteding 8. Budget 50 elektrische auto s in 2015 en een adequate laadinfrastructuur De gemeente Hoorn volgt de ontwikkelingen nauwgezet en zet de komende jaren belangrijke stappen die het elektrisch rijden mogelijk maken De belangrijkste stap is realisatie van oplaadpalen in de openbare ruimte. Onder elektrisch rijden vallen zowel de volledig elektrische auto s als de plugin-hybride auto s. Stadsontwikkeling, bureau Verkeer en Vervoer E-laad HVC MDWF Gebruikers Stroomleveranciers 120 uur 5.000,- per jaar (subsidieregeling oplaadpaal eigen terrein) 9. Planning Puur Hoorn 19
20 1. Projecttitel 1 Haalbaarheidsonderzoek Regionaal Duurzaam Energie Bedrijf 2. Projectnummer 6 3. Projecttrekker 4. Doelstelling 5. Resultaat 6. Toelichting 7. Betrokken partijen 8. Tijdbesteding Brenda Balvers (programmamanager duurzaamheid) Gine Nicolai (MDWF) In 2015 is het aandeel duurzame energieproductie in de gemeente Hoorn 5% van het totale energiegebruik Inzicht in de haalbaarheid van een Regionaal Duurzaam Energie Bedrijf en wat daarvoor nodig is Samenwerking zorgt voor een grotere slagkracht en meer efficiëntie. Er wordt onderzocht wat de mogelijkheden zijn om een regionaal duurzaam energiebedrijf op te richten met andere partners zoals de West-Friese gemeenten en bedrijven. Het oprichten van een regionaal duurzaam energiebedrijf is een middel om de uitvoering van projecten voor energiebesparing en opwekking duurzame energie efficiënter te maken, te versnellen en verder gestalte te geven. West-Friese gemeenten Bedrijven Inwoners HVC 200 uur 9. Budget ,- 10. Planning 2013 Puur Hoorn 20
21 Projecttitel Haalbaarheidsonderzoek zonnepanelen op gemeentelijke gebouwen 1. Projectnummer Projecttrekker 3. Doelstelling 4. Resultaat 5. Werkwijze 6. Betrokken partijen 7. Tijdbesteding Tom Plat (bureau Vastgoed) In 2015 is het aandeel duurzame energieproductie in de gemeente Hoorn 5% van het totale energiegebruik Inzicht in de haalbaarheid van het budgettair neutraal plaatsen van zonnepanelen op alle gemeentelijk gebouwen. In samenwerking met de HVC wordt onderzocht wat de mogelijkheden (en eventuele onmogelijkheden) zijn om budgettair neutraal zonnepanelen op alle gemeentelijke daken te plaatsen. HVC RoyalHaskoning DHV 36 uur 8. Budget 5.000,- 9. Planning In mei 2013 oplevering van de onderzoeksresultaten Puur Hoorn 21
22 1. Projecttitel 1 PV veiling 1. Projectnummer 8 2. Projecttrekker 3. Doelstelling 4. Resultaat 5. Toelichting 6. Betrokken partijen Brenda Balvers (programmamanager duurzaamheid) In 2015 is het aandeel duurzame energieproductie in de gemeente Hoorn 5% van het totale energiegebruik 1,25% van de inwoners accepteert het aanbod In 2012 is de eerste zonnepanelen veiling georganiseerd. Vanwege het grootte succes is besloten om mee te doen met een volgende veiling. Noord-Hollandse gemeenten ichoosr Inwoners Leveranciers Installateurs 7. Tijdbesteding 60 uur 8. Budget 3.000,- 9. Planning 2013 Puur Hoorn 22
23 2. Projecttitel 1 Verduurzamen Outdoor Stereo festival 10. Projectnummer Projecttrekker 12. Doelstelling 13. Resultaat 14. Toelichting 15. Betrokken partijen 16. Tijdbesteding 17. Budget Brenda Balvers (programmamanager duurzaamheid) In 2015 zijn er bij 40% van de bedrijven en instellingen energiebesparende maatregelen uitgevoerd Bewustwording bij de doelgroep over duurzaamheid / een duurzaam en groener festival Puur Hoorn is in 2012 een samenwerking aangegaan met Outdoor Stereo. Er wordt samen opgetrokken om het festival stap voor stap groener te maken. Afgelopen jaar stond in het teken van het promoten van Puur Hoorn. Dit jaar en volgend jaar worden er concrete stappen gezet op het gebied van bewustwording, energiebesparing en energie opwekking. Gemeente Hoorn Pink Hippo Inwoners Partners van Outdoor Stereo 100 uur p.m. 18. Planning Puur Hoorn 23
24 19. Projecttitel 1 Duurzame bedrijfsvoering 20. Projectnummer Projecttrekker 22. Doelstelling 23. Resultaat Tom Plat (bureau Vastgoed) Brenda Balvers (programmamanager duurzaamheid) In 2015 is de bedrijfsvoering duurzaam In 2015 is het totale energieverbruik met 30% gereduceerd tov 2012 In 2015 is het energieverbruik van ICT met 20% gereduceerd tov 2012* In 2015 kopen we naast 100% groene stroom ook 100% groen gas in In 2015 kiest 60% van de medewerkers voor een duurzaam vervoermiddel voor het woon-werk verkeer In 2015 is 70% van het gehele catering assortiment voorzien van biologische en fairtrade producten In 2015 kopen we 100% duurzaam in *Het energieverbruik bestaat uit diverse onderdelen, ICT is een grote energieverbruiker. Daarom is voor ICT een aparte doelstelling geformuleerd. 24. Toelichting T Als organisatie willen we in 2015 kunnen spreken van een duurzame bedrijfsvoering. Een duurzame bedrijfsvoering laat zich lastig definiëren. Daarom richten we ons in eerste instantie op de onderdelen die de meeste invloed hebben op het verduurzamen van de organisatie. Dit project is onder te verdelen in vijf sub-projecten. Elk sub-project is voorzien van een projecttrekker: Energie(besparing) Laurine de Bruin (afdeling M&B) ICT Ruben Weel (bureau info.manag.) Woon-werk verkeer Marijke Visser (bureau P&O) Catering Alette Heijnis (bureau FZ) Duurzaam inkopen Gisele Hoogland (bureau BOIJ) 25. Betrokken partijen Interne organisatie 26. Tijdbesteding 27. Budget ,- 28. Planning uur (inzet projecttrekkers, overleg, coördinatie) Puur Hoorn 24
Paragraaf duurzaamheid
Paragraaf duurzaamheid Paragraaf duurzaamheid Wij hebben als gemeentelijke organisatie een voorbeeldfunctie en zorgen ervoor dat de gemeentelijke organisatie energieneutraal wordt voor 2030. Voor de gemeente
Nadere informatieVan : L. de Ridder DMS nr: 11.04347 Aan : Gemeenteraad Datum : 19 mei 2011 Onderwerp : Start duurzaamheidsbeleid c.c. :
INTERN MEMO Van : L. de Ridder DMS nr: 11.04347 Aan : Gemeenteraad Datum : 19 mei 2011 Onderwerp : Start duurzaamheidsbeleid c.c. : Aanleiding Duurzaamheid is een speerpunt in het coalitieakkoord en het
Nadere informatieAlmere. Uitkomsten van de zoektocht naar dé klimaatneutrale gemeente in Flevoland 2015
Uitkomsten van de zoektocht naar dé klimaatneutrale gemeente in Flevoland 2015 Natuur en Milieufederatie Flevoland heeft ook dit jaar weer een verkenning gedaan naar het klimaatneutrale gehalte van de
Nadere informatiePROJECTPLAN METERS MAKEN IN DE ESHOF
PROJECTPLAN METERS MAKEN IN DE ESHOF De Eshof op weg naar energie neutraal! = woningen Eshof naar nul op de meter = Inhoud 1. Ambitie: naar meest duurzame wijk van Elst? 2. Meten is weten: per wijk per
Nadere informatieUitvoeringsprogramma Duurzaamheid 2017
Uitvoeringsprogramma Duurzaamheid 2017 Inleiding In dit Uitvoeringsprogramma Duurzaamheid staan de belangrijkste projecten en activiteiten op het gebied van Duurzaamheid opgenoemd die voor 2017 op de planning
Nadere informatieAan de raad van de gemeente Olst-Wijhe. Raadsvergadering d.d. Agendapunt Opiniërend besproken d.d. Portefeuillehouder
Aan de raad van de gemeente Olst-Wijhe. Raadsvergadering d.d. Agendapunt Opiniërend besproken d.d. Portefeuillehouder 10 juli 2017 9 n.v.t. wethouder M. Blind Kenmerk 17.003559 *17.003559* Datum B&W-besluit
Nadere informatieECO Oostermoer in oprichting
Samen sterk voor een leefbaar en duurzaam platteland ECO Oostermoer in oprichting Nieuwsbrief 18 juni 2012 Voor u ligt de eerste nieuwsbrief van ECO Oostermoer, waarin wij u nader informeren over de stand
Nadere informatieKlimaat- en energiebeleid Gemeente Nijmegen
Klimaat- en energiebeleid Gemeente Nijmegen Fons Claessen sr.adviseur klimaat, energie & duurzaamheid Gemeente Nijmegen Waarom moeten we iets doen?? 1: Klimaatverandering 2: Energie en grondstoffen 3.
Nadere informatieSteller :S. Wind Telefoonnummer ; 0229-252200 Afdeling : Middelen en Beheer - VG Email : s.wind@hoorn.nl Document retour: Nee
1 van 5 W- "W" OEMEENTE J ^ Q Q J *! ^ t Zaaknummer MOOISBS Behoort bii opleqqer: 1001958 nr. : Programmabegroting^g R u m e j k e Ordening en Volkshuisvesting Telefoonnummer ; 0229-252200 : Middelen en
Nadere informatieDuurzaamheidsmonitor 2017 Voorbeeld
Duurzaamheidsmonitor 2017 Voorbeeld Duurzaamheidsmonitor 2017 De duurzaamheidsmonitor is vernieuwd. De hoeveelheid data is flink gecondenseerd en meer beeldend vormgegeven ten behoeve van de leesbaarheid.
Nadere informatieOntwerp Gezonde Systemen
Ontwerp Gezonde Systemen Het huidige zonne-inkomen gebruiken De cycli van de natuur worden aangedreven door de energie van de zon. Bomen en planten vervaardigen voedsel op zonlicht. De wind kan worden
Nadere informatieDuurzaamheid, Energie en Milieu
Duurzaamheid, Energie en Milieu In de uitvoeringsagenda duurzaamheid van de gemeente staat: Duurzame ontwikkeling is een ontwikkeling die voorziet in de behoeften van huidige generaties zonder de mogelijkheden
Nadere informatieMarkt functioneert nu mondjesmaat, er is meer potentieel dan nu wordt gerealiseerd, want:
Marktanalyse Markt functioneert nu mondjesmaat, er is meer potentieel dan nu wordt gerealiseerd, want: Onbekendheid gebouweigenaren & gebruikers met de mogelijkheden en winst die te behalen valt Ondoorzichtige
Nadere informatieNaar een klimaatneutrale sportvereniging
Naar een klimaatneutrale sportvereniging Leidraad voor het maken van een eigen projectplan of Plan van Aanpak Inleiding Steeds meer sportverenigingen met een eigen accommodatie komen in actie om energie
Nadere informatieRaadsvoorstel. Voorloper. Startnotitie Duurzaam Druten. Datum collegebesluit 9 januari 2018 Datum presidium 8 januari 2018
Voorloper Onderwerp Startnotitie Duurzaam Druten Datum collegebesluit 9 januari 2018 Datum presidium 8 januari 2018 Portefeuillehouder A. Springveld Behandelend team Team strategie en beleid Behandelend
Nadere informatieMaatschappelijk Verantwoord Inkopen
Maatschappelijk Verantwoord Inkopen Actieplan september 2017 Actieplan gemeente Alkmaar 1 Inleiding De overheid koopt per jaar voor ongeveer 73,3 miljard euro in en heeft daarmee een belangrijke invloed
Nadere informatieTussenevaluatie Zutphen energieneutraal anno 2012 Forum 23 april 2012
Tussenevaluatie Zutphen energieneutraal anno 2012 Forum 23 april 2012 Sabine van Galen-Avegaart Agenda 1. De opgave Zutphen energieneutraal 2. Resultaat van ons beleid in cijfers 3. Wat hebben we in 2010-2011
Nadere informatieMilieudienst West-Holland. Klimaatprogramma Holland Rijnland en Rijnstreek 2008-2012. Gerrit Jan Schraa Programmaleider
Klimaatprogramma Holland Rijnland en Rijnstreek 2008-2012 Gerrit Jan Schraa Programmaleider Klimaatprogramma Vervolg op Klimaatbeleid 2003-2007 Waarom een Klimaatprogramma? Wat houdt het programma in?
Nadere informatietot eind 2025 - LED verlichting bij vervanging - inzet slimme verlichtingsconcepten
Doelstelling Actie Doorlooptijd Wat gaan we doen Eigenaarschap Eigen organisatie 20% energiebesparing t.o.v. 2015 Energiebesparing gemeentelijke gebouwen 20% transitie naar hernieuwbare energie t.o.v.
Nadere informatieGemeenteraad. Motie. Datum : 30 juni : ChristenUnie, CDA, Gemeentebelangen. : Duurzaamheid in Hoogeveen
Gemeenteraad Motie Datum : 30 juni 2016 Fractie Onderwerp : ChristenUnie, CDA, Gemeentebelangen : Duurzaamheid in Hoogeveen De raad van de gemeente Hoogeveen in vergadering bijeen op 30 juni 2016, Constateert
Nadere informatieSamenwerken aan een maatschappelijke opgave: de energietransitie
Samenwerken aan een maatschappelijke opgave: de energietransitie 27 juni 2019 Charles Hussels www.energieexpeditiedrenthe.nl Opbouw presentatie Provinciale rol bij energietransitie Expeditie naar energieneutraal
Nadere informatieKlankbordgroep aardgasvrij wonen
Klankbordgroep aardgasvrij wonen 1 e bijeenkomst klankbordgroep: Delen plan voor de komende periode Input vragen op het stappenplan Maandag 11 maart 2019 Programma 19.30 uur: Aftrap met korte terugblik
Nadere informatieFactsheet CO2-Prestatieladder 2017
Beleid Maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO: People Planet - Profit) speelt een steeds belangrijkere rol binnen de bedrijfsvoering van Voskamp Groep B.V. Wij zijn ons al langer bewust van onze verantwoordelijkheid
Nadere informatiePilot verduurzaming commercieel vastgoed Nijmegen Aanpak klimaatneutraal maken van (winkel)panden: het klimaatgerust programma
11 juni 2019 Pilot verduurzaming commercieel vastgoed Nijmegen Aanpak klimaatneutraal maken van (winkel)panden: het klimaatgerust programma Uitgevoerd door: In samenwerking met: Wat gaan we doen? Projectactiviteiten
Nadere informatieGO 12. Bewonerscampagne vervolg Steek energie in je huis
GO 12 Bewonerscampagne vervolg Steek energie in je huis Achtergrond Het doel van de campagne is om het voor bewoners - eigenaar/bewoners in dit geval, aantrekkelijk te maken om daadwerkelijk te investeren
Nadere informatieWijk bij Duurstede, 16 september 2013. Betreft: Plan van aanpak duurzaamheid. Memo. Van: Wethouder Robbert Peek. Aan: Gemeenteraad Wijk bij Duurstede
Wijk bij Duurstede, 16 september 2013 Betreft: Plan van aanpak duurzaamheid. Memo Van: Wethouder Robbert Peek Aan: Gemeenteraad Wijk bij Duurstede behandeld door Jelger Takken toestelnummer 609 bijlagen
Nadere informatieFactsheet CO2-Prestatieladder 2018
Beleid Maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO: People Planet - Profit) speelt een steeds belangrijkere rol binnen de bedrijfsvoering van Voskamp Groep B.V. Wij zijn ons al langer bewust van onze verantwoordelijkheid
Nadere informatieUitkomsten van de zoektocht naar dé klimaatneutrale gemeente in Flevoland 2014
Uitkomsten van de zoektocht naar dé klimaatneutrale gemeente in Flevoland 2014 Natuur en Milieufederatie Flevoland heeft ook dit jaar weer een verkenning gedaan naar het klimaatneutrale gehalte van de
Nadere informatieDuurzaamheid: ervaringen uit Woerden. Hans Haring, wethouder duurzaamheid Woerden
Duurzaamheid: ervaringen uit Woerden Hans Haring, wethouder duurzaamheid Woerden Duurzaamheid: ervaringen uit Woerden - Woerden: duurzaamheid tot in de haarvaten van de samenleving - Het klimaatakkoord
Nadere informatieJaarverslag 2013. Van pionieren naar realiseren
Jaarverslag 2013 Van pionieren naar realiseren 1 1.1 1.2 1.2.1 1.2.2 2 2.1 2.2 2.3 Inhoudsopgave 1. Bestuur ECD Het bestuur van de ECD, in 2013 bestaande uit dhr. D.A. van Steensel (HVC) en dhr. H.P.A.
Nadere informatieSamenvattend overzicht bod corporaties reactie gemeente
Samenvattend overzicht bod corporaties reactie gemeente In deze bijlage wordt per thema aangegeven wat gezamenlijk en daarnaast wat afzonderlijk door de corporaties dan wel de gemeente (aanvullend) is
Nadere informatieInhoud. Pagina 2 van 7
Energie Audit 2014 Inhoud 1. Introductie... 3 2. Doelstelling... 3 3. Energie-aspecten... 3 Uitstoot door procesemissies... 3 Uitstoot door fabriek installaties... 3 Uitstoot vanuit de kantoorpanden...
Nadere informatieRev maart 2018
Rev. 05 22 maart 2018 Doel van vanavond: Informeren zonnepark Lutten Levert Aftrap ledenwerving Algemeen: Presentatie wordt geplaatst op www.luttenleeft.nl Stel gerust vragen tijdens de presentatie Achtergrond
Nadere informatieFactsheet CO2-Prestatieladder eerste helft 2018
Beleid Maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO: People Planet - Profit) speelt een steeds belangrijkere rol binnen de bedrijfsvoering van Voskamp Groep B.V. Wij zijn ons al langer bewust van onze verantwoordelijkheid
Nadere informatieWorden de bedrijven en bedrijventerreinen in Apeldoorn Energieke Regio-deelnemer?
Worden de bedrijven en bedrijventerreinen in Apeldoorn Energieke Regio-deelnemer? Mogen wij u helpen te verdienen aan duurzaamheid? 1 Wie wil er geen energie besparen? Hoewel het er vaak niet van komt,
Nadere informatiegemeente Eindhoven Uitleg bij de indicatoren behorende bij de einddoelen van het programma Duurzaamheid
gemeente Eindhoven Inboeknummer Beslisdatum B&W Dossiernummer Bijlage bij RIB Einddoelen programma Duurzaamheid Uitleg bij de indicatoren behorende bij de einddoelen van het programma Duurzaamheid Energie
Nadere informatieSTRATEGIE DUURZAME ENERGIETRANSITIE GEMEENTE BREDA
STRATEGIE DUURZAME ENERGIETRANSITIE GEMEENTE BREDA UPDATE 2016 SAMENVATTING STRATEGIE DUURZAME ENERGIETRANSITIE GEMEENTE BREDA Opdrachtgever Gemeente Breda Afdeling Mobiliteit en Milieu Opdrachtnemer Evert
Nadere informatie*Z C7* documentnr.: INT/G/16/21049 zaaknr.: Z/G/15/25100
*Z01290330C7* documentnr.: INT/G/16/21049 zaaknr.: Z/G/15/25100 Raadsinformatiebrief Onderwerp : Uitvoering moties duurzaamheid Aard : Motie raad Portefeuillehouder : H.A.W.M. Daandels Datum college :
Nadere informatie100% groene energie. uit eigen land
100% groene energie uit eigen land Sepa green wil Nederland op een verantwoorde en transparante wijze van energie voorzien. Dit doen wij door gebruik te maken van duurzame energieopwekking van Nederlandse
Nadere informatie2 e Monitor Energie Besparen Gooi en Vecht Resultaten op 31 december 2014
2 e Monitor Energie Besparen Gooi en Vecht Resultaten op 31 december 2014 Inleiding Het doel van het project Energie Besparen Gooi en Vecht is om in drie jaar tijd 2.500 tot 4.000 woningen te verduurzamen.
Nadere informatieEnergieloket EBGV 20-11-2015 Hier Opgewekt
Energieloket EBGV 20-11-2015 Hier Opgewekt Gerben van Lunteren, Feike van der Zandt, Aernoud Olde, Renske den Exter, Raoul Santibanez Gemeenten: Blaricum, Bussum, Hilversum, Huizen, Laren, Muiden, Naarden,
Nadere informatieVan energiebeleid naar duurzaamheidsbeleid
Van energiebeleid naar duurzaamheidsbeleid Duurzaamheidsbeleid van de Gemeente Goeree-Overflakkee 2016 Inhoud Introductie: Wat verstaan we onder duurzaamheid? 2 Aanleiding; Waarom een actualisatie van
Nadere informatieDuurzaamheidsfonds Amstelveen. Carina Dijkhuis Aanjager Duurzaamheidsfonds
Duurzaamheidsfonds Amstelveen Carina Dijkhuis Aanjager Duurzaamheidsfonds Hoera, 1 jaar! De oogst van het eerste jaar: 9 goedgekeurde aanvragen voor subsidies voor haalbaarheidsonderzoeken, ter waarde
Nadere informatieSUGGESTIES VOOR INHOUD PRESTATIE-AFSPRAKEN. TUSSEN GEMEENTE en WONINGCORPORATIES en HUURDERS
SUGGESTIES VOOR INHOUD PRESTATIE-AFSPRAKEN TUSSEN GEMEENTE en WONINGCORPORATIES en HUURDERS Colofon Meer informatie over mogelijke ondersteuning op de verschillende onderwerpen: Ieke Benschop, NMU (i.benschop@nmu.nl;
Nadere informatieedup 2015 Overzicht monitoringinstrumenten planet -onderdelen (onderdeel II) Gemeente Zuidhorn januari 2016
1 edup 2015 Overzicht monitoringinstrumenten planet -onderdelen (onderdeel II) Gemeente Zuidhorn januari 2016 2 Inleiding Voor u ligt het de evaluatie van het Duurzaamheidsuitvoeringsplan 2015: het edup
Nadere informatieWIJKAVOND ALPHEN AAN DEN RIJN LAGE ZIJDE
WIJKAVOND ALPHEN AAN DEN RIJN LAGE ZIJDE 8-12-2016 0 Energiek Alphen aan den Rijn & Hoom WAT KUNT U VERWACHTEN? Lage Zijde onder de loep Energiebesparende maatregelen I Gemeente Alphen aan den Rijn en
Nadere informatieUITVOERINGSPROGRAMMA 2015-2020
UITVOERINGSPROGRAMMA Het Uitvoeringsprogramma van het Milieubeleidsplan omvat negentien projecten waarin de verschillende milieurelevante thema s en de vier benoemde doelgroepen (inwoners, bedrijven, samenkomen.
Nadere informatieHelmonds Energieconvenant
Helmonds Energieconvenant Helmondse bedrijven slaan de handen ineen voor een duurzame en betrouwbare energievoorziening. Waarom een energieconvenant? Energie is de drijvende kracht Energie is de drijvende
Nadere informatie3 e Monitor Energie Besparen Gooi en Vecht Resultaten op 31 december 2015
3 e Monitor Energie Besparen Gooi en Vecht Resultaten op 31 december 2015 Inleiding Het doel van het project Energie Besparen Gooi en Vecht is om in drie jaar tijd 2.500 tot 4.000 woningen te verduurzamen.
Nadere informatieHilversum Kerkelanden Zeverijn en Rode Dorp
Hilversum Kerkelanden Zeverijn en Rode Dorp Energieavond Hilversum Kerkelanden, Zeverijn en Rode Dorp 17 mei 2016 Wat kunt u verwachten Hilverzon & Kerkelanden Leeft! Ambitie gemeente Hilversum Wie is
Nadere informatieADVIES BURGEMEESTER EN WETHOUDERS. Het college besluit Gemeentesecretaris dubbelklik hier
Onderwerp: Energiemarkt en wijkgerichte aanpak Vertrouwelijk: Nee Portefeuillehouder: J.J.N.J. Beemsterboer Opsteller: I. Zwart/C. Ekel Registratienr.: Dubbelklik hier Datum: 3 maart 2015 Afdeling/team:
Nadere informatieSUGGESTIES VOOR INHOUD PRESTATIE-AFSPRAKEN. TUSSEN GEMEENTE en WONINGCORPORATIES en HUURDERS
SUGGESTIES VOOR INHOUD PRESTATIE-AFSPRAKEN TUSSEN GEMEENTE en WONINGCORPORATIES en HUURDERS Colofon Meer informatie over mogelijke ondersteuning op de verschillende onderwerpen: Ieke Benschop, NMU (i.benschop@nmu.nl;
Nadere informatieFactsheet CO2-Prestatieladder
Beleid Maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO: People Planet - Profit) speelt een steeds belangrijkere rol binnen de bedrijfsvoering van Bureau Waardenburg B.V. Wij zijn ons bewust van onze verantwoordelijkheid
Nadere informatieEnergie Beoordeling Co2 reductie
Energie Beoordeling Co2 reductie Opgesteld door: Cheryl de Vette VGMK coördinator 2.A.3 Energie Beoordeling 2016 Van Beek Infra Groep B.V. Conform Co2 Prestatieladder 3.0 Datum: 13-5-2016 Inhoud 1. Inleiding...
Nadere informatieSECTOR- EN KETENINITIATIEVEN 2018 CO 2 -PRESTATIELADDER 3.D.1/3.D.2
SECTOR- EN KETENINITIATIEVEN 2018 CO 2 -PRESTATIELADDER 3.D.1/3.D.2 Auteurs : L.A. Verhoog M. van Gerdingen Eindverantwoordelijke : N. Moerkerken Datum : 04-01-2019 Documentnaam : Sector- en keteninitiatieven
Nadere informatieEnergie neutraal Veenendaal De aanpak en de inhoud
Energie neutraal Veenendaal 2035 De aanpak en de inhoud Inhoud Waarom energieneutraal en wanneer? 1 e opzet programmaplan Resultaten interne consultatie Resultaten externe consultatie Enkele voorbeelden
Nadere informatieJade Beheer. Communicatieplan CO 2 Prestatieladder 3.C.1. 3.C.2 Invalshoek C: Transparantie Handboek CO2 Prestatieladder, versie 2.2 / 3.
Jade Beheer Communicatieplan CO 2 Prestatieladder 3.C.1. 3.C.2 Invalshoek C: Transparantie Handboek CO2 Prestatieladder, versie 2.2 / 3.0 Document : Communicatieplan CO 2-prestatieladder Auteur : Jade
Nadere informatieCO2 Prestatieladder Voortgangsrapportage 2018
CO2 Prestatieladder Voortgangsrapportage 2018 Naam opdrachtgever: Raedthuys Holding B.V. Adres: Hengelosestraat 585 Plaats: Enschede Uitgevoerd door: Adres: Plaats Telefoon: e-mail: Jan Manenschijn Datum
Nadere informatieCo2 reductie bij de bedrijfsvoering van Scherrenberg B.V.
Co2 reductie bij de bedrijfsvoering van Scherrenberg B.V. Scherrenberg B.V. heeft zich in het kader van haar Kwaliteit- Arbo en Milieubeleid ten doel gesteld om de uitstoot van CO2 bij de uitvoering van
Nadere informatieSECTOR- EN KETENINITIATIEVEN 2017 CO 2 -PRESTATIELADDER 3.D.1/3.D.2
SECTOR- EN KETENINITIATIEVEN 2017 CO 2 -PRESTATIELADDER 3.D.1/3.D.2 Auteurs : L.A. Verhoog M. van Gerdingen Eindverantwoordelijke : N. Moerkerken Datum : 26-10-2017 Documentnaam : Sector- en keteninitiatieven
Nadere informatieBudgetsubsidieovereenkomst
Budgetsubsidieovereenkomst Ondergetekenden, Gemeente Den Helder, gevestigd op het adres drs. F. Bijlweg 20, 1784 MC Den Helder, te dezen rechtsgeldig vertegenwoordigd door burgemeester Koen Schuiling,
Nadere informatieProjectplan Het Nieuwe Wonen
Projectplan Het Nieuwe Wonen 1 1. Inleiding Duurzaamheidsambitie Giessenlanden heeft de ambitie om in 2030 energieneutraal te zijn. In het duurzaamheidsplan Giessenlanden zijn diverse beleidsvoornemens
Nadere informatieProgramma Welkom / inleiding Rondje Reflectie / pauze Pitches Integratie en afsluiting 21.
Programma 19.30 Welkom / inleiding 19.45 Rondje 2040 20.10 Reflectie / pauze 20.20 Pitches 21.30 Integratie en afsluiting 21.50 Borrel 1 2 3 Pitches Energieakkoord 2.0 4 Eric Jan Tuininga Nagekomen pitch
Nadere informatieECFD/U201400578 Lbr. 14/019
Brief aan de leden T.a.v. het college en de raad informatiecentrum tel. (070) 373 8393 betreft Ondersteuningsprogramma Energie uw kenmerk ons kenmerk ECFD/U201400578 Lbr. 14/019 bijlage(n) 2 datum 20 maart
Nadere informatieMasterclass Provincie Zuid-Holland Gouda 17 september 2015
Masterclass Provincie Zuid-Holland Gouda 17 september 2015 Krijn Ratsma (architect en voorzitter Stichting Energieke Regio) inhoud: ontstaan Energieke Regio opzet van het project ook in uw regio? bedrijvencoöperatie?
Nadere informatieIntroductie Bijeenkomst Energiebesparing gemeentelijke gebouwen Anne de Klerk en Gabrielle Uitbeijerse Aanleiding: Snelle energiebesparing gemeentelijke gebouwen op 13 januari. We weten eigenlijk niet
Nadere informatie1.Inleiding. Duurzaamheid heeft in de afgelopen jaren een sterke positie veroverd op de maatschappelijke en politieke agenda.
gemeente Steenbergen min MIMIiiii min BM1200649 Raadsvergadering 31 mei 2012 Agendanummer Onderwerp Duurzaamheidsnota Steenbergen; 24 april 2012 Aan de raad, 1.Inleiding. Duurzaamheid heeft in de afgelopen
Nadere informatieHoe haal je de particuliere woningeigenaar over de streep?
Hoe haal je de particuliere woningeigenaar over de streep? een inkijkje in de Haarlemse Huizenaanpak Elly van Wattingen - Kamer van Koophandel Margreet van der Woude - Gemeente Haarlem Haarlem Klimaat
Nadere informatieCO₂ Prestatieladder Energiemanagement actieplan
2015 CO₂ Prestatieladder Energiemanagement actieplan Goedgekeurd door: H. van Wijk Auteurs: Y. van der Vlies & L. van Wijk Bedrijf: H. van Wijk transport- en Handtekening: aannemersbedrijf & H. van Wijk
Nadere informatieSamen werken aan een klimaatbestendige en energieneutrale gemeente
Samen werken aan een klimaatbestendige en energieneutrale gemeente 3 Doel 1: Een klimaatbestendig en energieneutraal Sliedrecht 4 Mileubeleidsplan en uitvoeringsprogramma 2010-2011 De gemeente vindt duurzaamheid
Nadere informatieEnergie beoordelingsverslag februari 2017
Energie beoordelingsverslag 2016 15 februari 2017 Datum:... Paraaf directie:... Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Bedrijf 4 2.1 Activiteiten 4 2.2 Bedrijfsonderdelen 4 2.3 Factoren die het energieverbruik
Nadere informatieIn de bijlagen is het voorstel meer in detail uitgewerkt. De belangrijkste punten zijn hieronder kort samengevat:
Besluit Algemene Ledenvergadering 2018 Onderwerp: Aanschaf zonnepanelen en renovatie dak. In werking stelling besluit: 17 september 2018 Beste Leden, Als VCB willen we niet alleen steeds duurzamer zijn,
Nadere informatieJaarverslag Criteria. Conform niveau 3 op de CO2- prestatieladder 3.0 en ISO norm. Opgesteld door Paraaf. Datum Versie 2
Jaarverslag 2017 Criteria Opgesteld door Paraaf Conform niveau 3 op de CO2- prestatieladder 3.0 en ISO 14064-1 norm RB Datum 12-7-2018 Versie 2 Status Definitief Inhoudsopgave 1 INLEIDING EN VERANTWOORDING...
Nadere informatieInitiatieven en participaties
Initiatieven en participaties Ingenieursbureau Westenberg B.V. Postbus 256 3840 AG Harderwijk Versie Datum Documentnr. Status Geautoriseerd door: ing. E. Hoogterp 1 19-D05 Definitief Geschreven door: Yvonne
Nadere informatieAanpak energietransitie Gemeente Helmond
Aanpak energietransitie Gemeente Helmond Conferentie Versnellingsagenda 3 dagen 120 mensen, bont palet van Helmonders bedrijfsleven, woningcorporaties, onderwijs, duurzame ondernemers, energieclub Helmond
Nadere informatieuitvoeringsprogramma ZONBOX 2014-2015 Milieu-uitvoeringsprogramma AANLEIDING MOTIE DUURZAAMHEID
Milieu-uitvoeringsprogramma uitvoeringsprogramma ZONBOX 2014-2015 2015 AANLEIDING Door stijgen energieprijzen en aandacht voor klimaatveranring is energiebesparing en opwekken van duurzame energie een
Nadere informatieGelderse Gaten. Voortgang GEA gemeenten. Prof.dr. Derk Loorbach, Nijmegen,
Gelderse Gaten Voortgang GEA gemeenten Prof.dr. Derk Loorbach, Nijmegen, 1-2-2018 loorbach@drift.eur.nl twitter: @drk75 Dutch Research Institute For Transitions Academisch onderzoek, advies, onderwijs
Nadere informatieStichting Duurzaam Lopikerwaard
Stichting Duurzaam Lopikerwaard Dick Nederend Presentatie d.d. 31 mei 2018 voor bedrijventerrein de Copen te Lopik Agenda Voorstellen Doelstelling Stichting Duurzaam Lopikerwaard Wat is het energieverbruik
Nadere informatieNaar Klimaatneutraal en Betaalbaar wonen in mei 2019
Naar Klimaatneutraal en Betaalbaar wonen in 2050 6 mei 2019 Even voorstellen Wie bent u? Wie: Heeft een c.v.-ketel? Heeft zonnepanelen? Heeft een koelkast? Heeft een wasdroger? Heeft een vaatwasser? Kookt
Nadere informatieNotitie energiebesparing en duurzame energie
Notitie energiebesparing en duurzame energie Zaltbommel, 5 juni 2012 Gemeente Zaltbommel Notitie energiebesparing en duurzame energie 1 1. Inleiding Gelet op de ambities in het milieuprogramma 2012-2015
Nadere informatieRoutekaart Energietransitie procesafspraken
Routekaart Energietransitie procesafspraken Energiebesparing en transformatie van gebouwde omgeving, mobiliteit, industrie en landbouw & landgebruik Samenwerking met inwoners(initiatieven), ondernemers
Nadere informatieVan Eijk Leiden wil CO 2 -reductie!
Communicatiebericht 2018 10-12-2018 Van Eijk Leiden wil CO 2 -reductie! VAN EIJK LEIDEN heeft zich ten doel gesteld om haar energie- en brandstofverbruik te reduceren. De doelstelling voor 2025 is 25%
Nadere informatieHuygmetaal BV CO2-Prestatieladder Participatie plan
Huygmetaal BV CO2-Prestatieladder Participatie plan Opgesteld door: R. Louis Kader, bureau voor kwaliteitszorg b.v. Huis ter Heideweg 4 3705 LZ Zeist Tel: 030-2436464 Datum: 7 april 2017 Versie: 1.0 Status:
Nadere informatieROUTEKAART DUURZAAM OSS
ROUTEKAART DUURZAAM OSS 2025-2030 Duurzaam Oss Alle gemeentelijke gebouwen energieneutraal of energieleverend in 2025 Bestaande woningen en gebouwen energiezuiniger maken Verduurzamen verkeer en vervoer
Nadere informatieedup 2016 Overzicht monitoringinstrumenten planet -onderdelen (onderdeel II) Gemeente Zuidhorn februari 2017
1 edup 2016 Overzicht monitoringinstrumenten planet -onderdelen (onderdeel II) Gemeente Zuidhorn februari 2017 2 Inleiding Voor u ligt het de evaluatie van het Duurzaamheidsuitvoeringsplan 2016: het edup
Nadere informatieGebieden Energie Neutraal
Gebieden Energie Neutraal Kennismaken met het programma GEN Liesbeth Schipper 27 september 2012 Inhoud Achtergrond Opzet GEN programma GEN Nieuwbouw Energieconcept Ontwikkel en businessmodel Omgeving GEN
Nadere informatieToelichting doorrekening Energieakkoord - Gebouwde omgeving
Toelichting doorrekening Energieakkoord - Gebouwde omgeving Casper Tigchelaar Marijke Menkveld Den Haag, SER 2 oktober 2013 www.ecn.nl Instrumenten gericht op eigenaar-bewoners Bewustwording en informatie
Nadere informatie*Z075167D42B* Gemeenteraad van Goeree-Overflakkee Postbus AA MIDDELHARNIS. Geachte raad,
Gemeenteraad van Goeree-Overflakkee Postbus 1 3240 AA MIDDELHARNIS *Z075167D42B* Geachte raad, Registratienummer : Z -16-69161 / 8211 Agendanummer : 11 Portefeuillehouder : Wethouder Van der Vlugt Raadsvergadering
Nadere informatieEnergieke Regio in Holland Rijnland? Alphen aan den Rijn 11 november 2015
Energieke Regio in Holland Rijnland? Alphen aan den Rijn 11 november 2015 Krijn Ratsma (architect en voorzitter Stichting Energieke Regio) inhoud: ontstaan Energieke Regio opzet van het project ook in
Nadere informatieVoorstel ontwikkeling duurzaamheidsparagraaf Zoetermeer. 1. Inleiding
Voorstel ontwikkeling duurzaamheidsparagraaf Zoetermeer 1. Inleiding Zoetermeer wil zich de komende jaren ontwikkelen tot een top tien gemeente qua duurzaam leefmilieu. In het programma duurzaam Zoetermeer
Nadere informatieFactsheet CO2-Prestatieladder
Beleid Maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO: People Planet - Profit) speelt een steeds belangrijkere rol binnen de bedrijfsvoering van Bureau Waardenburg B.V. Wij zijn ons bewust van onze verantwoordelijkheid
Nadere informatieMeer grip op klimaatbeleid
Meer grip op klimaatbeleid Klimaatbeleid voeren is complex. Het is interdisciplinair en omgeven met onzekerheid. Hoe zorg je als overheid dat je klimaatbeleid aansluit bij je ambities? En waarmee moet
Nadere informatieWerkdocument. Verklaringen diverse partijen mbt startmotor
Werkdocument Verklaringen diverse partijen mbt startmotor Verklaring Rijksvastgoedbedrijf d.d. 26 juni 2018 Als onderdeel van de klimaattafel gebouwde omgeving hebben maatschappelijke organisaties hun
Nadere informatiegemeente Bunnik INFORMATIENOTA De gemeenteraad Het college van burgemeester en wethouders Datum: 7 maart 2017
gemeente Bunnik INFORMATIENOTA Aan: Van: De gemeenteraad Het college van burgemeester en wethouders Datum: 7 maart 2017 Onderwerp: Tussentijdse evaluatie Bunnik Duurzaam In december 2014 heeft de gemeenteraad
Nadere informatieCO2-reductieplan Kuurman
CO2-reductieplan Kuurman Auteur: MRO, RVD Januari 2017 Inhoud CO2-reductieplan Kuurman... 1 Inhoud... 2 1 Inleiding... 3 1.1 Leeswijzer... 3 2 Energiebeoordeling... 4 2.1 Identificatie verbruikers... 4
Nadere informatieGroen? Het is te doen! Audit.Tax.Consulting.Financial Advisory.
Groen? Het is te doen! Audit.Tax.Consulting.Financial Advisory. Een uitdagend klimaat 20 20 2020 In 2020 moet de uitstoot van CO 2 in de EU met 20% zijn teruggebracht ten opzichte van het 1990 niveau.
Nadere informatieVerduurzamen van VvE-complexen
Verduurzamen van VvE-complexen Energieneutrale Drentse woonomgeving in 2040 Droom Een reductie van 14% van het fossiele energieverbruik in de Drentse woonomgeving in 2020 Doel Bewustwording Innovatie
Nadere informatieManagement review Coolmark B.V. Mei 2013
Management review Coolmark B.V. Mei 2013 CO 2 Prestatieladder 2.1 Coolmark B.V. Zweth 6 2991 LH Barendrecht Postbus 393 2990 AJ Barendrecht Tel: 0180-751300 Fax: 0180-751305 E-mail: info@coolmark.nl Versie
Nadere informatieIntegrale energiestrategie UU. Fréderique Houben, Universiteit Utrecht
Integrale energiestrategie UU Fréderique Houben, Universiteit Utrecht Integraal en Samen! 2 3-10-2017 Integrale energiestrategie UU Universiteit Utrecht Opgericht in 1636 30.000 studenten en 7.500 medewerkers
Nadere informatieCO2-Prestatieladder Participatieplan Invalshoek D: Participatie
Titel: CO2-Prestatieladder Participatieplan Rapport: CO2-2014/R-05; rev. 0; d.d. 07-04-2015 Auteur: J.A.C. van Dijk Verificateur: A.L.J. Timmermans Vervolgblad : 1 van 4 Inhoudsopgave 1 Inleiding... 2
Nadere informatie