Dynamiek van winkelgebieden

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Dynamiek van winkelgebieden"

Transcriptie

1 Dynamiek van winkelgebieden van meer naar betere meters nrw taskforce dynamische winkelgebieden

2

3 Dynamiek van winkelgebieden van meer naar betere meters 14 september 2010 nrw taskforce dynamische winkelgebieden 1

4 Colofon tekst nrw taskforce dynamische winkelgebieden eindredactie Marcel Reinartz en Willem de Wijs productie Edwin Brugman, Shopping Centre News grafische verzorging Jeroen van Heemskerck Düker, Hyperion creatieve communicatie Den Haag druk Printec Offset, Kassel (D) isbn Disclaimer NRW Tekst uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd op voorwaarde dat er bronvermelding plaatsvindt. Het essay is geschreven door en voor rekening en verantwoording van de leden van de NRW taskforce dynamische winkelgebieden. Deze uitgave wordt ondersteund en gefinancierd door NRW, maar de inhoud vertegenwoordigt niet per definitie de mening van alle NRW leden. 2

5 voorwoord Voorwoord Gemeenten zijn om in te wonen, werken, winkelen en recreëren. Om te studeren, te sporten, je vrienden op te zoeken. Een museum te bezoeken, verliefd te zijn. Je kinderen op te voeden. Kortom, gemeenten zijn om in te leven. Winkelen maakt een onlosmakelijk en belangrijk deel uit van de beleving van een gemeente. Want winkelen doet iedereen. Met verschillende bezoekdoelen, in binnensteden of wijkwinkelcentra, doelgericht, recreatief of een combinatie daarvan. Maar de wereld waarin wij leven verandert razendsnel. We zien ontwikkelingen die van grote invloed zijn op het consumenten- en bestedingsgedrag. De internetverkopen groeien enorm, de demografie wijzigt, in bepaalde regio s is er bevolkingskrimp. Daarnaast is winkelen niet altijd meer vrijetijdsbesteding nummer één en moeten winkelgebieden concurreren met andere vormen van ontspanning. Bovendien wordt de markt ook door onder meer de crisis gedwongen een omslag van aanbodgestuurd naar vraaggestuurd winkelvastgoed te maken. Al deze ontwikkelingen betekenen veel voor deze branche en de winkelvastgoedmarkt is daarmee duidelijk op zoek naar nieuwe structuren. Zo staat de fijnmazige winkelstructuur onder druk en woedt de discussie over een dreigend teveel aan winkelmeters. Aan de andere kant is er behoefte aan kwaliteitverbetering om de consument blijvend te kunnen verleiden. Binnen de winkelsector zal het accent de komende jaren vooral op herontwikkelingsvraagstukken liggen, kwaliteitsverbetering zonder (grote) uitbreidingen. Juist daarbij is een uitstekende samenwerking tussen betrokken partijen van groot belang. Het collectief belang van overheid en marktpartijen zou vertrekpunt moeten zijn en de consument moet daarbij centraal staan. Het is goed om ons permanent af te vragen hoe we als betrokken partijen samen telkens weer een kwaliteitsslag kunnen maken bij duurzame retailontwikkelingen in de context van een veranderende stad. Als voorzitter van vng én burgemeester van Almere, een aantrekkelijke en veelzijdige stad, onderschrijf ik dan ook van harte het grote belang van samenwerking bij dit proces van verbetering van de winkelvoorzieningenstructuur. Bijgaand essay levert een belangrijke bijdrage aan het inzichtelijk maken van de problematiek en van nut en noodzaak van samenwerking en het uitwisselen van kennis op dit terrein. Ik kijk uit naar de volgende stap. Mw. A. Jorritsma burgemeester Almere, voorzitter Vereniging van Nederlandse Gemeenten 3

6 inhoud Inhoud Inleiding en samenvatting 5 Dynamische winkelgebieden en externe ontwikkelingen 9 Retailbeleid en praktijk 19 Voorwaarden voor attractiviteit en dynamiek 31 Conclusies: denkproces naar (mogelijke) maatoplossingen 35 4

7 Inleiding en samenvatting 1 Inleiding en samenvatting nrw is dé toonaangevende organisatie voor bedrijven en instellingen die zich bedrijfsmatig bezighouden met winkelcentra en hun omgeving. nrw wil dé natuurlijke autoriteit op het gebied van de winkelstructuur zijn. Ze profileert zich daarom meer en meer proactief naar buiten als vereniging met expertise op voor de sector belangrijke thema s. nrw besteedt aan drie van deze thema s bijzondere aandacht: n duurzame winkelgebieden; n consumentenbeleving; n dynamische winkelgebieden. Voor elk van deze drie thema s heeft nrw begin 2009 een taskforce met specialisten uit diverse vakgebieden ingesteld. Voor u ligt het resultaat van de werkzaamheden van de taskforce die onder voorzitterschap van Marcel Reinartz aan het thema dynamische winkelgebieden heeft gewerkt (bijlage 1). De vraag die nrw aan deze taskforce meegaf was: hoe kunnen we een dynamische en duurzame retailontwikkeling stimuleren in de context van een veranderend winkellandschap? De consument is anno 2010 welvarender en veeleisender dan ooit en heeft talloze mogelijkheden voor zijn vrijetijdsbesteding. Dit heeft zijn directe weerslag op de wijze waarop hij zijn aankopen doet. Daarbij kan hij uit meer winkels en winkelgebieden kiezen dan ooit en bovendien gebruikt hij voor steeds meer behoeften het onlinekanaal. Hierdoor kampt een toenemend aantal winkelcentra met teruglopende bezoekersaantallen en leegstand. Intussen worden nog steeds nieuwe winkelontwikkelingen gepland en gerealiseerd: vernieuwing blijft immers noodzakelijk om aan de eisen van de consument te voldoen. Door het op grote schaal toevoegen van nieuw winkelaanbod ontstaan echter problemen in bestaande winkelgebieden. Vooral in de verouderde, minder goed gelegen of incourante winkelgebieden. Deze paradoxale situatie, waarbij de markt uit balans dreigt te raken maar er toch nieuwe winkelprojecten worden gerealiseerd, is kenmerkend voor de retailsector anno Het lijkt wel haast of de gehele sector en dat geldt voor alle daarin actieve partijen de ogen sluit voor belangrijke en structurele economische en maatschappelijke ontwikkelingen. 5

8 Inleiding en samenvatting De taskforce heeft zich de afgelopen anderhalf jaar intensief met de problematiek van deze veranderende markt beziggehouden. Zij heeft geprobeerd inzicht te verwerven in deze problematiek door: n gesprekken te voeren met ondernemers in de retail, horeca en leisuresector, vertegenwoordigers van brancheverenigingen, makelaars en medewerkers van provincies (bijlage 2); n vier brainstormsessies te organiseren met beheerders, beleggers, ondernemers en makelaars (bijlage 2); n literatuuranalyse en webresearch uit te voeren; n discussie en overleg te voeren, waarbij alle taskforceleden kennis en ervaring vanuit hun specifieke achtergrond en ervaring hebben ingebracht. Samenvatting In dit essay wordt de grote uitdaging besproken om, in een markt die niet langer wordt gekenmerkt door groei, de Nederlandse consument blijvend een dynamisch en attractief winkellandschap te kunnen bieden. Een veeleisende consument met veel alternatieven voor zijn vrijetijdsbesteding, een veranderende bevolkingsopbouw en bevolkingskrimp, stormachtige ontwikkelingen op het gebied van internet, hebben steeds manifester hun consequenties: lagere passantenaantallen, lagere winkelbestedingen en toenemende leegstand. Een situatie van overbewinkeling ontstaat in sommige regio s en dreigt zich verder uit te breiden. Een breuk met het verleden lijkt noodzakelijk voor wat betreft het groeidenken en het vergroten van het winkelareaal. 6

9 Inleiding en samenvatting Te verwachten is dat de Nederlandse winkelmarkt langzaam maar zeker transformeert richting een herontwikkelingsmarkt. Het winkellandschap moet zich daarbij vernieuwen en dynamisch en attractief blijven, zonder dat (te)veel nieuw areaal kan worden toegevoegd. Daar waar wel nieuw areaal wordt toegevoegd, kan het nodig zijn om verouderd areaal uit de markt te halen. Bijvoorbeeld door een bestemmingswijziging en woningen ervoor in de plaats realiseren. Dit is een duidelijke trendbreuk met het (recente) verleden. Tegelijk zien we dat de winkelplanning sinds de Nota Ruimte een sfeer ademt van liberaliseren en decentraliseren. Winkelplanning is een zaak geworden van lagere overheden. De provincies blijken sterk verschillend om te gaan met de hen toebedachte regierol. Gemeenten formuleren detailhandelsbeleid voor de eigen gemeente en werken soms samen met omliggende gemeenten, maar erg hard of op sturing gericht is die samenwerking niet. In de praktijk hebben grote nieuwbouwprojecten bovendien effecten die de gemeentegrenzen (ver) overschrijden. Het begeleiden van winkelprojecten gericht op het attractief houden van het winkellandschap, vraagt regie op een niveau tussen provincie en gemeente in, door de task force aangeduid als het niveau van functionele regio s. Functionele regio s volgen uit koopgedrag en komen vaak niet overeen met bestuurlijke regio s en/of gemeentelijke samenwerkingsverbanden. Het beleid vanuit de Nota Ruimte, dat juist de verantwoordelijkheid naar de gemeente heeft gedecentraliseerd, behoeft daarom aanscherping. De provincies kunnen een belangrijke rol spelen bij het vormgeven van de regie en zouden hiertoe moeten worden aangezet. Uniformiteit in beleid is nodig. De essentie is dat er op het niveau van de functionele regio, bijvoorbeeld het stadsgewestelijk niveau, heldere keuzes moeten worden gemaakt over de functie en omvang van winkelgebieden en dat deze keuzes door de provincie moeten worden bewaakt. Ook zijn keuzes nodig over welke nieuwe initiatieven wel en welke niet passen binnen een eenmaal vastgestelde structuur. Niet alles toelaten, maar selectief en toetsen op toegevoegde waarde voor de structuur als geheel. Tot slot is van belang dat alle bij het winkellandschap betrokken professionele partijen, zoals overheden, ondernemers, ontwikkelaars en beleggers, inzien dat zij een groot belang hebben bij een blijvend dynamisch en attractief winkellandschap, waarbinnen ruimte is voor ondernemerschap. Zij moeten zich daarom verbinden aan dat doel. 7

10 Inleiding en samenvatting Hoe nu verder De taskforce wil in dit essay een krachtig en niet mis te verstaan signaal afgegeven: alle betrokkenen moeten structureel anders gaan denken én handelen om een aantrekkelijk winkellandschap te houden! Onthoud het volgende: n Het tijdperk dat op grote schaal nieuwe centra konden worden gerealiseerd, is eindig; de groei is voorbij en online aankopen worden belangrijker; herontwikkelen en beheren wordt de toekomst. n De Nota Ruimte heeft met betrekking tot winkelplanning een beleidsvacuüm gecreëerd. Provincies maken hun rol niet waar, gemeenten gaan hun eigen gang; meer regie op het niveau van de functionele regio, die is gebaseerd op feitelijk koopgedrag, is dringend gewenst. n Maak op het niveau van de functionele regio s heldere visies op de bij die regio passende structuur van het winkellandschap en maak daarna heldere keuzes op basis van die visie. n Dit alles vraagt om een omslag in de manier van denken én acteren. Herstructurering en sanering zijn onvermijdelijk om voldoende perspectieven voor vernieuwing en verbetering van attractiviteit te creëren. De schaal van de opgaven zal daarbij veranderen. Het aantal (kleinschalige) herstructureringsoperaties zal veel groter zijn dan het aantal nieuw te realiseren (grootschalige) winkelgebieden. Verantwoording Dit essay is niet zozeer een weerslag van het verrichte onderzoek. Het is meer een essay waarin op basis van verworven kennis en inzichten wordt geprobeerd een bijdrage te leveren aan het vergroten van het bewustzijn dat de winkelmarkt in een nieuwe fase is beland. De vastgoedsector en alle partijen die daarin een rol spelen moeten gezamenlijk de uitdaging aangaan, om ook voor de toekomstige consument een dynamisch en attractief winkellandschap te creëren. Natuurlijk biedt dit essay niet dé oplossing voor alle problemen, maar er worden wel mogelijke oplossingsrichtingen benoemd in de hoop de gedachtevorming in de sector een stap verder te brengen. 8

11 Dynamische winkelgebieden en externe ontwikkelingen 2 Dynamische winkelgebieden en externe ontwikkelingen 2.1 Wat is dynamiek? Dynamische winkelgebieden zijn winkelgebieden die blijvend in staat zijn zich aan te passen aan de veranderende wensen van consumenten. Door aanpassing en verbetering van de bestaande structuur, slagen ze er in om door de jaren heen attractief te blijven. Het begrip winkelgebied is hierbij ruimer dan winkelcentrum. In een winkelgebied kunnen de winkels meer gespreid zijn en kunnen zich, behalve horeca, leisure en dienstverlening, ook culturele en maatschappelijke voorzieningen bevinden. Daarnaast dragen ook woningen, parkeergelegenheid en de openbare ruimte bij aan het karakter van een winkelgebied. Dynamiek refereert aan veranderingen van zowel het consumentengedrag en de wensen van ondernemers, als aan de omvang en uitstraling van het winkelgebied als geheel. Consumenten willen bijvoorbeeld winkelgebieden die inspelen op hun koopmotieven. Ondernemers willen t rekkers, speciaalzaken, nieuwe formules en grotere winkels om meer aanbod te kunnen tonen. Het winkelgebied als geheel wil meer consumenten die vaker terugkomen, langer verblijven en meer besteden. Een winkelgebied is attractief bij een goede samenhang tussen de hardware (onder andere locatie, omvang, branchepatroon en architectuur), en de software (onder andere belevingswaarde, management, marketing en ondernemerschap) van een winkelgebied. Onderscheidend vermogen ten opzichte van alternatieve, concurrerende winkelgebieden en de kwaliteit van het ondernemerschap zijn hierbij belangrijke aspecten. Ondernemerschap is de mate waarin ondernemers, individueel en gezamenlijk, in staat zijn het winkelgebied uniciteit en couleur locale te geven. Onderscheidend vermogen vertaalt zich in een op de doelgroepen gerichte marketing en in een consistent management van het betreffende winkelgebied. De attractiviteit van een winkelgebied wordt uiteindelijk bepaald door de juiste mix van een groot aantal min of meer samenhangende aspecten en is geen statisch gegeven. In tabel 1 is een overzicht gegeven van de aspecten die mede bepalen of consumenten een winkelgebied attractief vinden. ATTRACTIVITEIT SOCIAAL MORFOLOGISCHE STRUCTUUR LOCATIE DISTRIBUTIEVE STRUCTUUR BELEVINGS- WAARDE MARKETING bevolkingsstructuur, verstedelijking etc. type winkelcentrum, ligging, bereikbaarheid, uitbreidingsmogelijkheden etc. branchepatroon, concurrentiekracht, assortiment etc. routing, verblijfsklimaat, kwaliteit winkels etc. consument, retailer, belegger, beheer, overheid etc. Tabel 1. Aspecten van attractiviteit van winkelgebieden 9

12 Dynamische winkelgebieden en externe ontwikkelingen De dynamiek in de winkelmarkt zorgt ervoor dat de attractiviteit van morgen niet meer dezelfde is als die van vandaag. Uit analyses, workshops en interviews met professionals uit het winkellandschap zijn voorwaarden naar voren gekomen die de gewenste dynamiek kunnen bevorderen. Het in stand houden van attractiviteit vergt een open, constructieve samenwerking tussen de verschillende bij een winkel gebied betrokken partijen. Ook een gemeenschappelijke, breed gedragen toekomstvisie van de platforms, verenigingen en gemeente, al dan niet ondersteund door het centrum- of citymanagement, is noodzakelijk. Aantrekkelijke winkelgebieden zijn het gevolg van een goede samenwerking tussen de belangrijkste partijen, vooral de lokale ondernemers. De samenwerking tussen ondernemers enerzijds en eigenaren, beleggers en winkelcentra beheerders anderzijds is essentieel, maar ontbreekt helaas in de praktijk! Jan Meerman, voorzitter Nationale Winkelraad MKB-NL, interview d.d. 7 januari

13 Dynamische winkelgebieden en externe ontwikkelingen 2.2 De veranderende vraagzijde van de markt De trendgevoelige consument stelt voortdurend andere eisen aan de winkels en winkelgebieden waarin hij zijn aankopen doet. Niet voor niets zijn alle retailers voortdurend bezig met het bijsturen van hun formules om een zo optimaal mogelijke kwaliteit en service te bieden aan hun klanten. Actieve, creatieve ondernemers kunnen de consument steeds weer verrassen. Zij willen daarmee een zo groot mogelijke binding met hun klanten creëren. De trends hierin zijn zeer divers. Eén algemene trend is echter wel duidelijk, namelijk dat de consument steeds meer service, keuze en gemak verwacht. De consument beschikt over weinig vrije tijd, waardoor het winkelen efficiënt moet. Daarbij zijn er andere vormen van vrijetijdsbesteding die concurreren met winkelen. Deze algemene trend heeft een aantal gevolgen voor de retail: n Consumenten stellen hogere eisen aan bereikbaarheid en parkeergelegenheid. n Winkelbezoek wordt gedifferentieerd. Consumenten kiezen steeds vaker een bij hun actuele koopmotief passende aankoopplaats. Zo ontstaat er een duidelijk onderscheid tussen fun- versus run-shopping. Het eerste gebeurt veelal in historische binnensteden en het tweede in goed bereikbare koopcentra zoals de grootschalige concentraties aan de randen van de steden. n Consumenten vragen om vernieuwing en verrassing. Er moet ruimte zijn voor nieuwe ketens en voor startende ondernemers, maar ook voor veranderingen binnen winkelgebieden. n Door de toegenomen mobiliteit is voor de consument het keuzepalet van te bezoeken winkelcentra groter geworden. Consumenten kiezen dan ook niet meer primair voor het dichtstbijzijnde winkelcentrum, maar voor dat centrum waar zij hun koopmotieven het best kunnen verwezenlijken. n Traditionele winkelcentra moeten in toenemende mate de concurrentie aangaan met nieuwe vormen van retail op andere locaties (stations, pretparken, vliegvelden), maar ook met buitenlandse steden als Antwerpen, Londen, Parijs, Barcelona en Berlijn waar consumenten shoppen en cultuurbezoek combineren. Als gevolg hiervan staan de bestedingen in de reguliere winkelgebieden onder druk en is de concurrentie tussen winkelgebieden sterk toegenomen. 11

14 Dynamische winkelgebieden en externe ontwikkelingen Opkomst van het internet Ook technologische ontwikkelingen zorgen voor een veranderend consumentengedrag. De meest pregnante daarvan is de opkomst van internet en de mogelijkheden die dat biedt voor het online oriënteren en aankopen. Als oriëntatiekanaal is internet inmiddels belangrijker dan de oude en reguliere kanalen zoals de oriëntatie via de winkel of gedrukte media 1. Een van de gevolgen is dat consumenten winkelgebieden doelgerichter bezoeken, waardoor minder verplaatsingen binnen een winkelgebied plaatsvinden. Als aankoopkanaal neemt het belang van internet ook sterk toe, hoewel hier de fysieke winkel nog een ruime voorsprong heeft. In 2009 werd circa zes procent van de non-food-aankopen via internet gedaan en dit percentage stijgt jaarlijks. Omdat de totale retailbestedingen de laatste jaren nauwelijks groeien of zelfs afnemen, gaat de stijgende omzet via het internet in belangrijke mate ten koste van de omzet van de reguliere detailhandel. Internet, en zeker het over de grens winkelen via internet, is daarmee een directe bedreiging voor de detailhandel. Het biedt echter ook kansen als een goede interactie tussen webwinkel en fysieke winkel tot stand wordt gebracht (de optimale combinatie van bricks en clicks). De consument is gediend bij een goede combinatie van offline en online diensten, bijvoorbeeld bestellen via internet, maar afhalen in de winkel. Een anonieme ondernemer Er zou moeten worden gestreefd naar een sterkere wisselwerking tussen internet en de winkels. Pals Brust en Hans Nagel, C&A Nederland, interview d.d. 9 maart 2010 Demografische veranderingen Een andere relevante trend is de te verwachten verandering in de bevolkingsopbouw die de komende jaren duidelijk zichtbaar wordt. Op dit moment is in Nederland 15 procent van de bevolking 65 jaar of ouder. In 2025 zal dit percentage zijn opgelopen tot 21 procent, in 2035 tot 25 procent en in sommige regio s zullen deze percentages nog een stuk hoger zijn. 2 1 Thuiswinkel.org en HBD. Multichannel monitor CBS Statline 12

15 Dynamische winkelgebieden en externe ontwikkelingen Door de veranderende bevolkingsopbouw zullen retailers een ander assortiment moeten gaan aanbieden. De consumenten uit de leeftijdscategorie tot 25 jaar, de digital natives, kopen heel gemakkelijk via het internet. Voor de consumenten tussen 25 en 40 jaar is de internet-drempel al wat hoger en oudere consumenten willen nu nog nadrukkelijk op een andere, meer traditionele manier worden bediend. Echter, in de toekomst zal internet ook voor de oudere bevolkingsgroepen gemeengoed zijn. Het bestellen vanuit huis met de service van thuisbezorgen is aantrekkelijk. Omvang bevolking Samenhangend met de vergrijzing zal ook de groei van de Nederlandse bevolking tot stilstand komen. Tot rond 2040 verwacht het cbs nog een geleidelijke toename van de bevolking met in totaal een miljoen inwoners. Daarna zal het totaal aantal inwoners in Nederland langzaamaan gaan dalen. n meer dan 10% groei n 0 tot 10% groei n 0 tot 10% afname n meer dan 10% afname Figuur 1 Bevolkingsontwikkeling Dit is het landelijke beeld; regionaal zijn er echter grote verschillen. Bijvoorbeeld, de bevolking in de regio Delft en Westland en in Flevoland zal in de komende dertig jaar nog met ongeveer een kwart toenemen. Maar in Noordoost-Groningen zal de bevolking met ongeveer twintig procent dalen en in Midden-Limburg met ongeveer dertien procent. Een direct gevolg van bevolkingskrimp is dat de bestedingen in deze regio s afnemen. Immers, minder inwoners zullen minder besteden. Uiteraard is die relatie niet één op één. De trend tot meer kleine huishoudens lijkt zich bijvoorbeeld voort te zetten en dat zal de vraag in bepaalde branches minder snel doen afnemen. Ieder huis(houden) behoeft immers meubels, een koelkast en dergelijke. 13

16 Dynamische winkelgebieden en externe ontwikkelingen 2.3 Toenemend winkelaanbod Tussen 2003 en 2010 is het winkelaanbod in Nederland met 15 procent toegenomen, van circa 25,9 miljoen vierkante meter winkelvloeroppervlak in 2003 naar circa 29,8 miljoen vierkante meter in , ofwel gemiddeld met ruim 500 duizend vierkante meter per jaar. Deze metrages zijn inclusief leegstand. Het aantal winkels is de afgelopen jaren juist iets gedaald. De toename van het winkelareaal heeft plaatsgevonden door een schaalvergroting van de winkels. Deze schaalvergroting is aanzienlijk geweest; de gemiddelde winkel in Nederland is gegroeid van 224 m² in 2003 naar 261 m² in Er zijn echter wel grote verschillen tussen de verschillende winkelgebieden (figuur 2). Ook 135 tussen de diverse branches bestaan grote verschillen. Zo zijn elektronica winkels met 48 procent Verspreide gegroeid bewinkeling en tuincentra met 49 procent, terwijl winkels voor mode 130en luxe artikelen met minder dan tien procent zijn gegroeid. Toch zijn ook Grootschalige concentraties modewinkels in binnensteden de laatste jaren veel groter geworden, vooral door Stads- wijk en buurtcentra 125 de opkomst van ketens als The Sting, h&m, NewYorker, Zara en recent bijvoorbeeld Centrale winkelgebieden Primark. gem. omvang in m 2 bvo Figuur 2. Schaalvergroting in de detailhandel Uit een bewerking van cijfers van de neprom blijkt, dat van de uitbreiding tussen 2003 en 2010 circa 1,5 miljoen m² is opgeleverd in planmatige ontwikkelingen. De overige circa 2,5 miljoen nieuwe winkelvierkante meters zijn autonoom op de markt gekomen als uitbreidingen van bestaande winkels, individuele nieuwbouw, bijtrekken van verdiepingen, etc. In de centra van de Nederlandse steden is de uitbreiding relatief beperkt gebleven. De toename van het aanbod is het sterkst geweest buiten de winkelgebieden en in winkelgebieden met vooral grootschalige winkels. 1 Locatus Verkenner 14

17 Dynamische winkelgebieden en externe ontwikkelingen Een andere trend van de afgelopen jaren is het veranderen van de samenstelling van het aanbod in de binnensteden. Het aandeel filiaalbedrijven in centra van steden blijft groeien en de binnensteden worden steeds modischer. Het aandeel mode is hier de afgelopen jaren toegenomen van 25 naar 29 procent. Op A-locaties binnen de centra bedraagt dit percentage inmiddels 38 procent en dit percentage stijgt nog jaarlijks. Hieruit blijkt dat wordt ingespeeld op de consument, die binnen steden vooral bezoekt om recreatief te winkelen. 2.4 Confrontatie van vraag en aanbod De bevolkingsontwikkeling van een regio is weliswaar een belangrijke basis voor de ontwikkelingsmogelijkheden van nieuw winkelareaal, maar de relatie is niet helemaal eenduidig. De uitgangssituatie in de zin van het aanbod per inwoner, verschilt per regio en per branche en elke regio heeft ook haar eigen winkelplannen. Desondanks is het interessant om de bevolkingsontwikkeling op regionaal niveau af te zetten tegen de ontwikkeling van het retailaanbod in deze regio s. Op basis van bestaand en beschikbaar materiaal is een globale verkenning uitgevoerd, waarbij in eerste instantie per regio de verwachte bevolkingsomvang rond 2035 wordt afgezet tegen het huidige winkelareaal. In deze verkenning wordt gebruik gemaakt van de huidige kengetallen voor bestedingen en vloerproductiviteit. 15

18 Dynamische winkelgebieden en externe ontwikkelingen Uit de verkenning komt naar voren dat in een aantal gebieden het huidige winkelareaal in alle branches groter is dan op grond van de huidige kengetallen voor de toekomstige omvang van de bevolking markttechnisch verantwoord is. Met andere woorden de gemiddeld realiseerbare vloerproductiviteit in 2035 ligt onder de vloerproductiviteit die thans gemiddeld wordt gerealiseerd. In andere regio s lijkt er op basis van deze indicatieve berekening ruimte voor uitbreiding van het areaal. De marktruimte voor het ontwikkelen van nieuw winkelareaal neemt verder af als rekening wordt gehouden met de in uitvoering zijnde plannen voor plan matige winkelontwikkelingen, waarvan neprom jaarlijks een overzicht maakt, en met autonome ontwikkelingen, waarmee in de periode jaarlijks ongeveer m 2 winkelruimte aan het areaal werd toegevoegd. Een deel van deze projecten in ontwikkeling wordt gerealiseerd in gebieden waar het areaal winkels nu reeds groter is dan markttechnisch verantwoord op basis van de verwachte toekomstige omvang van de bevolking. En natuurlijk vindt er ook nog autonome groei van het winkelareaal plaats in deze gebieden, omdat ook hier behoefte is aan het verbeteren, optimaliseren en uitbreiden van bestaande winkels. 16

19 Dynamische winkelgebieden en externe ontwikkelingen Daarnaast is een groot aantal andere trends en ontwikkelingen van invloed op de toekomstige vraag naar vierkante meters winkelruimte. De verkenning maakt echter duidelijk dat de komende jaren in veel gebieden minder ruimte zal zijn voor uitbreiding van het winkelareaal dan in de voorbije periode het geval is geweest. Het lijkt er op dat in een aantal specifieke regio s het winkelareaal zo groot wordt, dat in combinatie met stagnerende detailhandelsbestedingen de realiseerbare vloerproductiviteit onder druk komt te staan. Dit zou op termijn kunnen leiden tot verschraling van het aanbod en leegstand op grotere schaal. In Parkstad in Zuid- Limburg is de bevolkingskrimp al enige jaren geleden ingezet, waardoor dit een interessant gebied is voor nadere analyses over de gevolgen hiervan. 2.5 De toekomst ligt in het renoveren van bestaande winkelgebieden. Pals Brust en Hans Nagel, C&A Nederland, interview d.d. 9 maart 2010 Behoud van dynamiek en attractiviteit Continue aanpassing, aanbodverruiming ( leisure ) en kwaliteitsverbetering van winkelgebieden is nodig om ook in de toekomst attractief te zijn voor de consument. Dit streven naar behoud van attractiviteit leidt tot aanpassing van winkelgebieden en dit gaat veelal gepaard met uitbreiding van het winkelareaal. Hier wordt de paradox manifest tussen de behoefte aan de verbetering van attractiviteit en de marktmogelijkheden in de toekomst. Voor een winkelgebied wordt het steeds belangrijker zich van andere winkelgebieden te onderscheiden. Marcel Evers, CBW-MITEX, interview d.d. 20 januari

20 Dynamische winkelgebieden en externe ontwikkelingen De dynamiek van de toekomst en het behouden en vergroten van de attractiviteit van winkelgebieden zal vanaf heden niet alleen op basis van (grote) uitbreidingen gestalte kunnen krijgen. Dit is een duidelijke trendbreuk met het verleden. Te verwachten is dat de Nederlandse markt langzaam transformeert naar een herontwikkelingsmarkt, waarbij verbeteringen in het aanbod en de attractiviteit ook op andere manieren dan alleen door forse uitbreidingen tot stand dienen te worden gebracht. Dit is een van de grote uitdagingen voor de sector in de komende decennia. Naast attractivieteit wordt ook ondernemerschap steeds belangrijker. Onderscheidend vermogen wordt mede bepaald door de aanwezigheid van specifieke ondernemers, ook op A1-locaties in het winkelgebied. Beleggers, beheerders en retailers zullen gezamenlijk moeten bepalen hoe zij in deze behoefte van consumenten gaan voorzien. 18

21 Retailbeleid en de praktijk 3 Retailbeleid en de praktijk De vraag is hoe de winkelmarkt haar dynamiek kan behouden zonder een sterke toename van het aantal vierkante meters. Dit kan alleen als er keuzes worden gemaakt in waar en welke vernieuwingen nog kunnen. De overheid als regelgever is nadrukkelijk bij deze keuzes betrokken. Daarom wordt het overheidsbeleid met betrekking tot retail in verleden, heden en toekomst besproken en de wijze waarop hierdoor vernieuwingen in het winkellandschap zijn mogelijk gemaakt en ontstaan e helft 20e eeuw: stabiel en gereguleerd winkellandschap Vanaf de Tweede Wereldoorlog tot in de jaren 70 van de vorige eeuw werd het beleid ten aanzien van winkelvoorzieningen centraal vanuit de rijksoverheid aangestuurd. In de winkelplanning stond de zeer kwantitatief en hiërarchisch georiën teerde, distributieplanologische benadering centraal. Aldus ontstond een overzichtelijk winkellandschap met hoofdcentra en ondersteunende winkelcentra. De grondgedachte was dat voorzieningen voor de dagelijkse behoeften voor iedereen op korte afstand beschikbaar moesten zijn. Hiermee is de voor Nederland kenmerkende fijnmazige winkelstructuur ontstaan. In de jaren 70 en 80 ontstonden in de periferie op voor de auto goed bereikbare locaties zoals autoboulevards, bouwmarkten en woonboulevards. Deze perifere locaties waren aanvullend op de centrumwinkelgebieden en de ondersteunende centra in de wijken, maar het toelatingsbeleid was zeer strikt. Alleen de zogenaamde pdv- en gdv-branches voor volumineuze artikelen en grootschalige winkels, waar consumenten doelgericht naar toe gaan, mochten zich in de periferie vestigen. De laatste twee decennia is het beleid ten aanzien van winkelvoorzieningen in een richting geëvolueerd waarin het kwantitatieve vierkante meter denken plaats maakt voor een meer kwalitatieve en consumentgerichte benadering. Het beleid faciliteert nieuwe concepten, waaraan de consument behoefte heeft. Zo ontstaan voor Nederland nieuwe vormen van detailhandel: gemakswinkels, op locaties waar veel verkeer is en clusters van grootschalige detailhandel zoals Ekkersrijt in Son en nabij nieuwe voetbalstadions zoals Arena Amsterdam, nac-stadion Breda en Euroborg in Groningen. De woonboulevards evolueren naar een nieuw concept, de woonmall. Er worden factory outlet centers gerealiseerd. De toevoegingen gaan 19

Noordoost-Brabant, Agri Food capital Regionale detailhandelsfoto Felix Wigman 19 februari 2014

Noordoost-Brabant, Agri Food capital Regionale detailhandelsfoto Felix Wigman 19 februari 2014 Noordoost-Brabant, Agri Food capital Regionale detailhandelsfoto Felix Wigman 19 februari 2014 204X00472 Opzet presentatie 1. Aanpak en resultaten regionale detailhandelsfoto 2. Algemene trends en ontwikkelingen

Nadere informatie

Leegstand detailhandel: oorzaken en wat doen we ermee? Peter ter Hark Lectoraat Fontys Hogescholen Vastgoed en Makelaardij 22 april 2015

Leegstand detailhandel: oorzaken en wat doen we ermee? Peter ter Hark Lectoraat Fontys Hogescholen Vastgoed en Makelaardij 22 april 2015 Leegstand detailhandel: oorzaken en wat doen we ermee? Peter ter Hark Lectoraat Fontys Hogescholen Vastgoed en Makelaardij 22 april 2015 Onderwerpen: Wat is er gebeurd de afgelopen jaren? Wat gaat er gebeuren

Nadere informatie

Bruisende binnensteden en dorpskernen

Bruisende binnensteden en dorpskernen Bruisende binnensteden en dorpskernen Wat is er aan de hand? Van dorp naar stad 70% van de wereldbevolking woont in 2050 in steden of stedelijke gebieden. 10 miljoen mensen wonen in 2050 in de Randstad

Nadere informatie

Heerhugowaard Stad van kansen

Heerhugowaard Stad van kansen Raadsvergadering Heerhugowaard Stad van kansen Besluit: Voorsteinummer: (2x3 CLo l) OSL( Agendanr. : 7 Voorstelnr. : RB2011054 Onderwerp : Vaststelling detailhandelsvisie Regio Alkmaar Aan de Raad, Heerhugowaard,

Nadere informatie

snel dan voorzien. In de komende jaren zal, afhankelijk van de (woning)marktontwikkeling/

snel dan voorzien. In de komende jaren zal, afhankelijk van de (woning)marktontwikkeling/ 2 Wonen De gemeente telt zo n 36.000 inwoners, waarvan het overgrote deel in de twee kernen Hellendoorn en Nijverdal woont. De woningvoorraad telde in 2013 zo n 14.000 woningen (exclusief recreatiewoningen).

Nadere informatie

Nieuwe dynamiek voor binnensteden

Nieuwe dynamiek voor binnensteden Vereniging van Onroerend Goed Onderzoekers Nederland Nieuwe dynamiek voor binnensteden Drs. I.R.M. Ploegmakers MRICS Manager Retail Consultancy bij WPM Groep De binnensteden van de toekomst Ingrid Ploegmakers

Nadere informatie

Feiten en cijfers Brabantse detailhandel 2018 Toelichting, 24 april super

Feiten en cijfers Brabantse detailhandel 2018 Toelichting, 24 april super Feiten en cijfers Brabantse detailhandel 2018 Toelichting, 24 april 2018 super 2/28 Feiten en cijfers Brabantse detailhandel 2018 24 april 2018 Inhoud Samenvatting 4 Positieve ontwikkelingen in de Brabantse

Nadere informatie

Detailhandelsvisie A2-gemeenten. Lokale sessie Heeze-Leende 10 februari 2015 Stefan van Aarle

Detailhandelsvisie A2-gemeenten. Lokale sessie Heeze-Leende 10 februari 2015 Stefan van Aarle Detailhandelsvisie A2-gemeenten Lokale sessie Heeze-Leende 10 februari 2015 Stefan van Aarle Vraagstelling visie en uitvoering Regionale visie: Welke kansen zijn aanwezig om de detailhandelsstructuur in

Nadere informatie

Feiten en cijfers Brabantse detailhandel 2018 Toelichting, 24 april super

Feiten en cijfers Brabantse detailhandel 2018 Toelichting, 24 april super Feiten en cijfers Brabantse detailhandel 2018 Toelichting, 24 april 2018 super 2/28 Feiten en cijfers Brabantse detailhandel 2018 24 april 2018 Inhoud Samenvatting 4 Positieve ontwikkelingen in de Brabantse

Nadere informatie

Alles blijft Anders. Het winkellandschap 2003-2011-2020. Gerard Zandbergen CEO Locatus

Alles blijft Anders. Het winkellandschap 2003-2011-2020. Gerard Zandbergen CEO Locatus Alles blijft Anders Het winkellandschap 2003-2011-2020 Gerard Zandbergen CEO Locatus Enkele begrippen Dagelijks aankopen Winkels / Detailhandel Mode & Luxe Wel oppervlak: Vrije Tijd WVO = In en om het

Nadere informatie

Regionale detailhandelsvisie Kop van Noord-Holland. Ondernemers 22 maart 2017

Regionale detailhandelsvisie Kop van Noord-Holland. Ondernemers 22 maart 2017 Regionale detailhandelsvisie Kop van Noord-Holland Ondernemers 22 maart 2017 Opzet werksessie 9.15 Kennismaking 9.30 Introductie en presentatie analyse 9.50 Werksessie Groep 1: hoofdwinkelgebieden Groep

Nadere informatie

Detailhandelsstructuur Veenendaal Nu en in de toekomst

Detailhandelsstructuur Veenendaal Nu en in de toekomst Detailhandelsstructuur Veenendaal Nu en in de toekomst Inleiding De gemeente Veenendaal heeft een sterk kernwinkelgebied, vier buurtwinkelcentra en twee woonboulevards. Veenendaal wil de positie van de

Nadere informatie

Actualisering PDV/GDVbeleid. FoodValley. Raadsinformatiebijeenkosmt. 23 november Guido Scheerder

Actualisering PDV/GDVbeleid. FoodValley. Raadsinformatiebijeenkosmt. 23 november Guido Scheerder Actualisering PDV/GDVbeleid FoodValley Raadsinformatiebijeenkosmt 23 november 2016 Guido Scheerder 2 Inhoud presentatie Doel actueel PDV / GDV beleid Projectaanpak Definities Actuele aanbodstructuur Vraag

Nadere informatie

PDV/GDV cluster Eijsden (Gronsveld)

PDV/GDV cluster Eijsden (Gronsveld) PDV/GDV cluster Eijsden (Gronsveld) Effecten op winkelgebieden in omgeving Opdrachtgever: Wyckerveste Adviseurs BV. Rotterdam, 4 november 2010 Over Ecorys Met ons werk willen we een zinvolle bijdrage leveren

Nadere informatie

WELKOM. Vormgeven Aan Het Nieuwe Winkelen

WELKOM. Vormgeven Aan Het Nieuwe Winkelen WELKOM Vormgeven Aan Het Nieuwe Winkelen WELKOM Rob de Jong Directeur Leyten & bestuurslid NEPROM Programma 13.10 Retailvisie 2011 13.30 Het Nieuwe Winkelen 14.15 Pauze 14.45 Vormgeven aan het nieuwe winkelen

Nadere informatie

Statengriffie. Floortje van Aken <Aken@vnoncw-mkbnoord.nl> Verzonden: dinsdag 9 juni 2015 15:32 Aan: Ria Veenstra Onderwerp:

Statengriffie. Floortje van Aken <Aken@vnoncw-mkbnoord.nl> Verzonden: dinsdag 9 juni 2015 15:32 Aan: Ria Veenstra Onderwerp: Statengriffie Van: Floortje van Aken Verzonden: dinsdag 9 juni 2015 15:32 Aan: Ria Veenstra Onderwerp: Inspraakreactie MKB-Noord Bijlagen: BRF_151903_Retail Agenda.pdf; Inspraakreactie

Nadere informatie

Aanleiding voor het onderzoek

Aanleiding voor het onderzoek Aanleiding voor het onderzoek Gemeente Heerlen, juni 2013, alle zondagen koopzondag; wekelijkse koopzondag Centrum gestart m.i.v. september 2013 Heroverweging wekelijkse koopzondag in 2015 Breed gedragen

Nadere informatie

De supermarkt als drager van de Nederlandse winkelstructuur

De supermarkt als drager van de Nederlandse winkelstructuur De supermarkt als drager van de Nederlandse winkelstructuur in verleden, heden en toekomst Aart Jan van Duren Annexum Academy, 28 januari 2014 Opbouw Over mijzelf Over mijn bedrijf Stellingen Over supermarkten,

Nadere informatie

Provinciale en Interprovinciale Studie Detailhandel

Provinciale en Interprovinciale Studie Detailhandel Provinciale en Interprovinciale Studie Detailhandel Situatie detailhandel in de provincie Vlaams-Brabant januari 2015 Onderdelen Situatie aan de vraagzijde van de markt Situatie aan de aanbodzijde van

Nadere informatie

Geldermalsen. Visievorming op het winkellandschap. Gerard Zandbergen Locatus

Geldermalsen. Visievorming op het winkellandschap. Gerard Zandbergen Locatus Geldermalsen Visievorming op het winkellandschap Gerard Zandbergen Locatus Locatus Congres 2011 6 BIG RETAIL TRENDS Schaalvergroting en Ketenvorming Clustering Internet Vergrijzing Crisis Leegstand? Winkels

Nadere informatie

Feiten en cijfers Brabantse detailhandel 2017 Toelichting, 23 mei super

Feiten en cijfers Brabantse detailhandel 2017 Toelichting, 23 mei super Feiten en cijfers Brabantse detailhandel 2017 Toelichting, 23 mei 2017 super 2/24 Feiten en cijfers Brabantse detailhandel 2017 23 mei 2017 Inhoud Samenvatting 5 Positieve ontwikkelingen in de Brabantse

Nadere informatie

Winkelleegstand: dilemma of kans?

Winkelleegstand: dilemma of kans? Winkelleegstand: dilemma of kans? Enkele landelijke trends en ontwikkelingen 1. Schaalvergroting (food) en schaalverkleining (modisch) 2. Branchevervaging 3. Toenemende problematiek PDV clusters 4. Filialisering

Nadere informatie

Kwaliteitsverbetering aanloopstraten. Presentatie 31 mei 2012

Kwaliteitsverbetering aanloopstraten. Presentatie 31 mei 2012 Kwaliteitsverbetering aanloopstraten Presentatie 31 mei 2012 Vooraf Aanleiding: BRO rapportage 2009 Conceptplan Brusselsestraat e.o. 2010 Verandering economische situatie 2009-2012 Vraagstelling: Actuele

Nadere informatie

Memo stand van zaken retailadviescommissie, detailhandelsmonitor en koopstromenonderzoek

Memo stand van zaken retailadviescommissie, detailhandelsmonitor en koopstromenonderzoek Bijlage 3.1 Memo stand van zaken retailadviescommissie, detailhandelsmonitor en koopstromenonderzoek Retailadviescommissie De provincie stelt een provinciale retailadviescommissie in. Deze commissie van

Nadere informatie

Gebiedskoers Detailhandel Hoogvliet. Gemeente Rotterdam

Gebiedskoers Detailhandel Hoogvliet. Gemeente Rotterdam Gebiedskoers Detailhandel 2017-2020 Gemeente Rotterdam Datum Juni 2017 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 2 Situatie van de detailhandel in 4 2.1 Winkelcentrum - Binnenban 4 2.2 In de Fuik 5 2.3 Lengweg 5 2.4

Nadere informatie

Feiten en cijfers Brabantse detailhandel 2019 Toelichting, 2 juli 2019

Feiten en cijfers Brabantse detailhandel 2019 Toelichting, 2 juli 2019 Feiten en cijfers Brabantse detailhandel 2019 Toelichting, 2 juli 2019 Provincie Noord-Brabant super WONEN TOTAAL Inhoud Samenvatting...2 1. Inleiding...5 2. Werkgelegenheid Brabantse detailhandel...

Nadere informatie

Programma. 1. 1. Welkom 19:30-19:40. 2. 2. Gemeente Zoetermeer 19:40-19:50. 3. Unibail-Rodamco 19:50-20:30

Programma. 1. 1. Welkom 19:30-19:40. 2. 2. Gemeente Zoetermeer 19:40-19:50. 3. Unibail-Rodamco 19:50-20:30 Unibail-Rodamco Upgrade Kick-off Stadshart meeting Zoetermeer Gemeente Zoetermeer Programma 1. 1. Welkom 19:30-19:40 2. 2. Gemeente Zoetermeer 19:40-19:50 Sfeervolle en bruisende binnenstad Achtergrond

Nadere informatie

voeren. Vraagstelling duurzame in het m² wvo een

voeren. Vraagstelling duurzame in het m² wvo een datum: : 30-3-2015 projectnummer: 1554.0215 Verkenning haalbaarheid en effecten bouwmarkt Voorschotenn Aanleiding Onlangs hebben marktpartijen hun interesse kenbaar gemaakt voor realisatie van een moderne

Nadere informatie

Voorstellen. Afsprakenkader detailhandel regio Achterhoek 22 april 2015. Aanleiding en doel. Proces Afsprakenkader. Toename leegstand.

Voorstellen. Afsprakenkader detailhandel regio Achterhoek 22 april 2015. Aanleiding en doel. Proces Afsprakenkader. Toename leegstand. Voorstellen Rik Eijkelkamp DTNP (Droogh Trommelen en Partners) Ellis Koenders Afsprakenkader detailhandel regio Achterhoek 22 april 2015 EZ gemeente Aalten Proces Afsprakenkader Voorbereid door PoHo DE

Nadere informatie

Aanleiding. beeld te brengen

Aanleiding. beeld te brengen Opbouw presentatie Aanleiding Het veranderende winkellandschap Winkelstructuur en beleidskader Neerijnen Marktruimtebepaling 2017 Marktruimtebepaling 2027 Kwantitatieve argumenten voor vestiging supermarkt

Nadere informatie

VERZONDEN 20SEP.2Ö13. Het college van burgemeester en wethouders van Tilburg Postbus LH TILBURG

VERZONDEN 20SEP.2Ö13. Het college van burgemeester en wethouders van Tilburg Postbus LH TILBURG Het college van burgemeester en wethouders van Tilburg Postbus 90155 5000 LH TILBURG Brabantlaan 1 Postbus 90151 5200 MC 's-hertogenbosch Telefoon (073) 681 28 12 Fax (073) 614 11 15 info@brabant.nl wv/w.brabant.nl

Nadere informatie

Samenvatting Eindhoven Regionaal koopstromenonderzoek SRE. Samenwerkingsverband Regio Eindhoven

Samenvatting Eindhoven Regionaal koopstromenonderzoek SRE. Samenwerkingsverband Regio Eindhoven Samenvatting Eindhoven Regionaal koopstromenonderzoek SRE Samenwerkingsverband Regio Eindhoven Samenvatting Eindhoven Regionaal koopstromenonderzoek SRE Samenwerkingsverband Regio Eindhoven Rapportnummer:

Nadere informatie

Leegstand als kans voor de lokale economie?

Leegstand als kans voor de lokale economie? Leegstand als kans voor de lokale economie? NVBO congres 13 april 2011 Arnhem Simon Hiemstra Senior consultant MKB Adviseurs Leegstand als kans voor de lokale economie Voorstellen Simon Hiemstra 35 jaar

Nadere informatie

Grote gemeenten goed voor driekwart van bevolkingsgroei tot 2025

Grote gemeenten goed voor driekwart van bevolkingsgroei tot 2025 Persbericht PB13 062 1 oktober 2013 9:30 uur Grote gemeenten goed voor driekwart van bevolkingsgroei tot 2025 Tussen 2012 en 2025 groeit de bevolking van Nederland met rond 650 duizend tot 17,4 miljoen

Nadere informatie

Sectorrapport Winkelmarkt VOORJAARS UPDATE 2017

Sectorrapport Winkelmarkt VOORJAARS UPDATE 2017 Sectorrapport Winkelmarkt VOORJAARS UPDATE 2017 32 SPF Nederlandse Sectorrapport Slagersbedrijven Vastgoedmarkt Winkelmarkt 2017 Voorjaarsupdate Stand van zaken GEBRUIKERSMARKT Consumenten besteden meer,

Nadere informatie

POL-uitwerking werklocaties - Regionale visie detailhandel Noord Limburg

POL-uitwerking werklocaties - Regionale visie detailhandel Noord Limburg Agendapuntnummer : Documentnummer : (cc 2 t Raadsvergadering d.d. : 8 juni 201 Raadscommissie : Commissie Grondgebied Commissie d.d. 31 mei 2017 Programma Economische zaken Onderwerp POL-uitwerking werklocaties

Nadere informatie

Oosterhout, visie boodschappenstructuur. Presentatie gemeenteraad, 6 december 2016 Aiko Mein

Oosterhout, visie boodschappenstructuur. Presentatie gemeenteraad, 6 december 2016 Aiko Mein Oosterhout, visie boodschappenstructuur Presentatie gemeenteraad, 6 december 2016 Aiko Mein Achtergrond Detailhandel sterk in beweging Opkomst e-commerce Dalende bestedingen Omvallende ketens Leegstand

Nadere informatie

Notitie. Statenleden. Statencommissie EZB. 7 mei V.M.J. Munnecom. Ruimtelijke Ontwikkeling & Handhaving (073) Aan.

Notitie. Statenleden. Statencommissie EZB. 7 mei V.M.J. Munnecom. Ruimtelijke Ontwikkeling & Handhaving (073) Aan. Notitie Onderwerp Provinciale handelwijze ten aanzien van ruimtelijke plannen die voorzien in detailhandelsontwikkelingen Aanleiding Met de Discussienota Detailhandel en het symposium Detailhandel in Brabant:

Nadere informatie

Cross Channel Retail

Cross Channel Retail Cross Channel Retail Onderzoek naar de implicaties voor Nederlandse winkelcentra 20 juni 2014 ir. Suzanne Tol MRE Asset manager bij HB Capital Wat is cross channel retail? Theorie: bij cross channel is

Nadere informatie

De strijd om de harde A1

De strijd om de harde A1 De strijd om de harde A1 Ontwikkelingen in het A1-winkelgebied november 2014 www.dtz.nl Duidelijk. DTZ Zadelhoff De strijd om de harde A1 In de populairste winkelstraten in Nederland is een strijd gaande

Nadere informatie

Detailhandelsvisie centrum Nederweert. Stefan van Aarle 15 juli 2015

Detailhandelsvisie centrum Nederweert. Stefan van Aarle 15 juli 2015 Detailhandelsvisie centrum Nederweert Stefan van Aarle 15 juli 2015 Het verschaffen van inzicht op welke haalbare wijze Nederweerteen sterk en bestendig vitaal centrum gericht op de toekomst kan realiseren,

Nadere informatie

Analyses detailhandelsvisie. 10 september 2015 Stefan van Aarle

Analyses detailhandelsvisie. 10 september 2015 Stefan van Aarle Analyses detailhandelsvisie 10 september 2015 Stefan van Aarle BRO Sinds 1962 Programma Ontwerp Ordenen Regionale en lokale Visies: samenwerking tot ontwikkelplan Supermarkten, PDV / GDV, internethandel,

Nadere informatie

Samen naar een toekomstbestendige vrijetijdseconomie

Samen naar een toekomstbestendige vrijetijdseconomie Samen naar een toekomstbestendige vrijetijdseconomie Zuid-Limburg Position Paper van de 16 Zuid-Limburgse gemeenten, aangeboden door de voorzitters van het Bestuurlijk Overleg Ruimtelijke Economie en Nationaal

Nadere informatie

Advies aan de gemeenteraad

Advies aan de gemeenteraad Advies aan de gemeenteraad Postregistratienummer *16.0001261* 16.0001261 Raadsvergadering: 17 maart 2016 Voorstel: 2.41 Agendapunt: 8 Onderwerp Vaststelling Regionale detailhandelsvisie West-Friesland.

Nadere informatie

De ladder en duurzame verstedelijking in Brabant

De ladder en duurzame verstedelijking in Brabant De ladder en duurzame verstedelijking in Brabant 'Toepassing Ladder voor duurzame verstedelijking: lessen uit de praktijk' Marion Greidanus, provincie Noord-Brabant De Brabantse aanpak provinciale verordening

Nadere informatie

Bijlage C: Adviesmemo DPO Beekstraatkwartier Weert

Bijlage C: Adviesmemo DPO Beekstraatkwartier Weert Bijlage C: Adviesmemo DPO Beekstraatkwartier Weert 13.321 // DPO Beekstraatkwartier Weert Hub Ploem 22 januari 2014 Bijlage C: Adviesmemo DPO Beekstraatkwartier Weert Bijlage C: Adviesmemo DPO Beekstraatkwartier

Nadere informatie

Koopstromen geven een onthutsend beeld van de toekomst Winkels verdwijnen uit kleine en middelgrote kernen

Koopstromen geven een onthutsend beeld van de toekomst Winkels verdwijnen uit kleine en middelgrote kernen Koopstromen geven een onthutsend beeld van de toekomst Winkels verdwijnen uit kleine en middelgrote kernen Op 24 september werden de koopstromen 2015 van Oost- Nederland gepresenteerd door het onderzoeksbureau

Nadere informatie

Toepassing van het provinciaal detailhandelsbeleid

Toepassing van het provinciaal detailhandelsbeleid Toepassing van het provinciaal detailhandelsbeleid Uitwerking Ruimte voor vernieuwing in de detailhandel Inleiding Deze notitie is aanvullend op eerder door Gedeputeerde Staten vastgestelde notities: -

Nadere informatie

Appel. Oproep voor structurele vernieuwing van het winkellandschap

Appel. Oproep voor structurele vernieuwing van het winkellandschap Appel Oproep voor structurele vernieuwing van het winkellandschap We kunnen er niet omheen: het winkellandschap in Nederland is flink in beweging. En dat vraagt om visie, beleid en een veranderde aanpak.

Nadere informatie

Wouter Hol (gemeente Beverwijk) & Marlieke Heck (provincie Noord-Holland)

Wouter Hol (gemeente Beverwijk) & Marlieke Heck (provincie Noord-Holland) Wouter Hol (gemeente Beverwijk) & Marlieke Heck (provincie Noord-Holland) Opbouw sessie Korte uitleg over regionale afspraken in Noord-Holland Korte uitleg Regionale Detailhandelsvisie IJmond Gesprek/discussie

Nadere informatie

Notitie Definitie perifere detailhandel

Notitie Definitie perifere detailhandel Notitie Definitie perifere detailhandel Gemeente Apeldoorn Eenheid Ruimtelijke Leefomgeving Mei 2013 2 Inleiding In februari 2010 is door de gemeenteraad het nieuwe beleidskader voor perifere en grootschalige

Nadere informatie

RAADSVOORSTEL. Raadsvergadering. Onderwerp Convenant Regionale Detailhandelsafspraken. Aan de raad,

RAADSVOORSTEL. Raadsvergadering. Onderwerp Convenant Regionale Detailhandelsafspraken. Aan de raad, RAADSVOORSTEL Raadsvergadering Nummer 14 december 2017 17-105 Onderwerp Convenant Regionale Aan de raad, Onderwerp Convenant Regionale Gevraagde beslissing 1. Het Convenant Regionale vast te stellen. Grondslag

Nadere informatie

Winkelleegstand: dilemma of kans?

Winkelleegstand: dilemma of kans? Winkelleegstand: dilemma of kans? Enkele landelijke trends en ontwikkelingen 1. Schaalvergroting (food) en schaalverkleining (modisch) 2. Branchevervaging 3. Toenemende problematiek PDV clusters 4. Filialisering

Nadere informatie

Bergen op Zoom. Aan het college van B&W en de raad van de gemeente Bergen op Zoom. Bergen op Zoom, 16 februari 2016. Betreft: bezwaar versmarkt

Bergen op Zoom. Aan het college van B&W en de raad van de gemeente Bergen op Zoom. Bergen op Zoom, 16 februari 2016. Betreft: bezwaar versmarkt Aan het college van B&W en de raad van de gemeente Bergen op Zoom Bergen op Zoom, 16 februari 2016 Betreft: bezwaar versmarkt Geacht College en geachte collega s, De uitspraak op het bezwaar inzake de

Nadere informatie

Herijking Nota Detailhandel Eindhoven. Marco Karssemakers Economie & Cultuur

Herijking Nota Detailhandel Eindhoven. Marco Karssemakers Economie & Cultuur Herijking Nota Detailhandel Eindhoven Marco Karssemakers Economie & Cultuur Tot zover.. Nieuwe foto stand van zaken detailhandel Eindhoven door extern bureau Gesprekken met marktpartijen Bijeenkomst met

Nadere informatie

RETAILAGENDA VERVOLGAANPAK IN VIJF THEMA S

RETAILAGENDA VERVOLGAANPAK IN VIJF THEMA S RETAILAGENDA 2018 2020 VERVOLGAANPAK IN VIJF THEMA S 2 INTRODUCTIE De Retailagenda is een initiatief van het ministerie van Economische Zaken & Klimaat (EZK), samen met de betrokken organisaties en marktpartijen

Nadere informatie

2017 wordt een goed jaar, maar wie heeft de regie?

2017 wordt een goed jaar, maar wie heeft de regie? 2017 wordt een goed jaar, maar wie heeft de regie? We kijken nog even terug naar 2016 en trekken lering uit de ontwikkelingen. Dit is meteen de basis voor 2017 aangevuld met goede macro-economische verwachtingen.

Nadere informatie

Amersfoort. Euterpeplein. ruimtelijk-economisch onderzoek 04-07-2013 081530.17896.00

Amersfoort. Euterpeplein. ruimtelijk-economisch onderzoek 04-07-2013 081530.17896.00 Amersfoort Euterpeplein ruimtelijk-economisch onderzoek identificatie planstatus projectnummer: datum: 081530.17896.00 04-07-2013 projectleider: opdrachtgever: drs. G. Welten Hoorne Vastgoed R.008/04 gecertificeerd

Nadere informatie

Krimp in Fryslân. Inwonertal

Krimp in Fryslân. Inwonertal Krimp in Fryslân Bevolkingsdaling, lokaal en regionaal, is een vraagstuk van nu én de komende jaren. Hoewel pas over enkele decennia de bevolking van Fryslân als geheel niet meer zal groeien, is in sommige

Nadere informatie

Visie en Actieplan winkelcentrum Heksenwiel

Visie en Actieplan winkelcentrum Heksenwiel Visie en Actieplan winkelcentrum Heksenwiel 29 april 2014 Bestuur Winkeliersvereniging Heksenwiel DELA/DTZ Wijkraad BeKom SOAB Breda BV i.spape@soab.nl e.kalle@soab.nl Waarom een visie op Heksenwiel Leegstand,

Nadere informatie

winkelmarkt zuid-nederland Noord-Brabant en Limburg

winkelmarkt zuid-nederland Noord-Brabant en Limburg Landelijke marktontwikkelingen Veel consumenten nemen een afwachtende houding aan. De economische vooruitzichten zijn immers niet goed en de dalende koopkracht zorgt ervoor dat klanten alleen maar langer

Nadere informatie

Internetwinkelen: bijna iedereen doet het Resultaten uit het Koopstromenonderzoek Randstad 2011 (KSO2011)

Internetwinkelen: bijna iedereen doet het Resultaten uit het Koopstromenonderzoek Randstad 2011 (KSO2011) Internetwinkelen: bijna iedereen doet het Resultaten uit het Koopstromenonderzoek Randstad 2011 (KSO2011) De detailhandel heeft het moeilijk. Daar waar voor veel sectoren geldt dat vooral de economische

Nadere informatie

Herijking Gebiedsvisie Bussum centrum

Herijking Gebiedsvisie Bussum centrum Herijking Gebiedsvisie Bussum centrum 25 September 2018 Felix Wigman & Tineke Brinkhorst Agenda 19:00 19:10 Welkom & inleiding door wethouder Munneke-Smeets & wethouder Luijten 19:10 19:40 Presentatie

Nadere informatie

: Gemeente Hellevoetsluis : Royal HaskoningDHV : Dhr. A. van Rossum, Tuincentrum Groenrijk Aralia

: Gemeente Hellevoetsluis : Royal HaskoningDHV : Dhr. A. van Rossum, Tuincentrum Groenrijk Aralia HaskoningDHV Nederland B.V. Logo Ruimtelijke onderbouwing Aan Van Kopie Dossier Project Betreft : Gemeente Hellevoetsluis : Royal HaskoningDHV : Dhr. A. van Rossum, Tuincentrum Groenrijk Aralia : B6475-01-001

Nadere informatie

EXPERTS ON THE FUTUTRE OF REAL ESTATE FOOD & BEVERAGE

EXPERTS ON THE FUTUTRE OF REAL ESTATE FOOD & BEVERAGE EXPERTS ON THE FUTUTRE OF REAL ESTATE FOOD & BEVERAGE Food & Beverage grijpt naar de macht in retailland De veranderende consument zorgt ervoor dat het winkelstraatbeeld transformeert. Beleving is het

Nadere informatie

Retail in de Randstad, de leefstijl gerichte benadering

Retail in de Randstad, de leefstijl gerichte benadering Retail in de Randstad, de leefstijl gerichte benadering De ene consument is de andere niet. Dat zien we elke dag terug in de aankopen die consumenten doen. Zo heeft de ene consument een creatieve en trendy

Nadere informatie

SRA-Retailscan Uitkomsten 2014 & verwachtingen 2015

SRA-Retailscan Uitkomsten 2014 & verwachtingen 2015 SRA-Retailscan Uitkomsten 2014 & verwachtingen 2015 SRA-Retailscan De Retailscan 2014 is 350 x ingevuld. 24% van de respondenten is werkzaam in de foodsector en 76% in de non food. Van de respondenten

Nadere informatie

Veghel, het voorbeeld voor binnensteden van de toekomst?

Veghel, het voorbeeld voor binnensteden van de toekomst? Veghel, het voorbeeld voor binnensteden van de toekomst? Trots maakte wethouder Jan Goijaards van Veghel de resultaten bekend van de renovatie van het winkelgebied van Veghel: 22 nieuwe winkels erbij in

Nadere informatie

Naar een toekomstbestendige winkelstructuur in Zuid-Limburg. Peter Bertholet

Naar een toekomstbestendige winkelstructuur in Zuid-Limburg. Peter Bertholet Naar een toekomstbestendige winkelstructuur in Zuid-Limburg Peter Bertholet Detailhandel in ontwikkeling Decennialang aanbodgerichte bouw van winkels (PBL): van alles teveel Technologische, maatschappelijke

Nadere informatie

ARTIKEL LID 2 BRO: LADDER VOOR DUURZAME VERSTEDELIJKING

ARTIKEL LID 2 BRO: LADDER VOOR DUURZAME VERSTEDELIJKING ANNEKE FRANKEN & HANS KOOLEN GIJS HEUTINK ADVOCATEN ARTIKEL 3.1.6 LID 2 BRO: LADDER VOOR DUURZAME VERSTEDELIJKING www.gijsheutinkadvocaten.nl Inhoudsopgave Achtergrond Ladder Toepassingsbereik Ladder Ruimtelijke

Nadere informatie

Detailhandel in Nederland

Detailhandel in Nederland Planbureau voor de Leefomgeving De wetenschap van het winkelen Randstad Koopstromonderzoek Haarlem, 8 februari 2017 www.pbl.nl Onderzoeksinstituut voor de Rijksoverheid Kennis voor beleid Milieu Natuur

Nadere informatie

Visiekrachtlijnen voor een gezonde detailhandelsontwikkeling in Vlaams-Brabant

Visiekrachtlijnen voor een gezonde detailhandelsontwikkeling in Vlaams-Brabant VLAAMS-BRABANT Visiekrachtlijnen voor een gezonde detailhandelsontwikkeling in Vlaams-Brabant Detailhandel zorgt voor een sterke economische dynamiek wat zich vertaalt in 55 miljard euro omzet in 2013

Nadere informatie

Dynamiek op de winkelmarkt

Dynamiek op de winkelmarkt maart 2012 op de winkelmarkt Dynamiek op de winkelmarkt 1. Voorwoord De Nederlandse winkelmarkt heeft een aantal sterke en zwakke kanten en een aantal kansen en bedreigingen. Zonder meer sterk in de Nederlandse

Nadere informatie

Raadsvoorstel. Bevoegdheid Raad. Vergaderdatum: 20 oktober 2015 Registratienummer: 2015/61 Agendapunt nummer: 9. Onderwerp Detailhandelsvisie

Raadsvoorstel. Bevoegdheid Raad. Vergaderdatum: 20 oktober 2015 Registratienummer: 2015/61 Agendapunt nummer: 9. Onderwerp Detailhandelsvisie Raadsvoorstel Bevoegdheid Raad Vergadering Gemeenteraad Oirschot Vergaderdatum: 20 oktober 2015 Registratienummer: 2015/61 Agendapunt nummer: 9 Onderwerp Detailhandelsvisie Voorstel 1. Vaststellen regionale

Nadere informatie

Bestuur GR Bleizo Postbus ZJ BLEISWIJK. Doorn, 24 maart Onderwerp: Factory Outlet Center Bleizo. Geacht Bestuur,

Bestuur GR Bleizo Postbus ZJ BLEISWIJK. Doorn, 24 maart Onderwerp: Factory Outlet Center Bleizo. Geacht Bestuur, Bestuur GR Bleizo Postbus 111 2665 ZJ BLEISWIJK Doorn, 24 maart 2011 Onderwerp: Factory Outlet Center Bleizo Geacht Bestuur, In deze brief ontvangt u de reactie van CBW- MITEX op de Effectenanalyse Factory

Nadere informatie

Toekomst binnenstad Oosterhout

Toekomst binnenstad Oosterhout Toekomst binnenstad Oosterhout Bijeenkomst 12 mei 2016 Stefan van Aarle Wie ben ik? Zelfstandig ondernemer Kwartiermaker binnenstad Tilburg Adviseur retail en centrummanagement Zes jaar ervaring in consultancy

Nadere informatie

VOORSTEL AAN DE GEMEENTERAAD

VOORSTEL AAN DE GEMEENTERAAD VOORSTEL AAN DE GEMEENTERAAD Onderwerp: Registratienummer: 00542407 Op voorstel B&W d.d.: 23 juni 2015 Datum vergadering: 8 september 2015 Portefeuillehouder: N.G.J. Lemlijn Rol gemeenteraad: Subregionale

Nadere informatie

Syntrus Achmea Real Estate & Finance. Waarde? Winkels! [ C L I C K TO S TA R T ] Boris van der Gijp. Provada, 6 juni 2018

Syntrus Achmea Real Estate & Finance. Waarde? Winkels! [ C L I C K TO S TA R T ] Boris van der Gijp. Provada, 6 juni 2018 Waarde? Winkels! [ C L I C K TO S TA R T ] Boris van der Gijp Syntrus Achmea Real Estate & Finance Provada, 6 juni 2018 Start 2 % Syntrus Achmea Real Estate & Finance 20 Totaal rendement bron MSCI Winkels

Nadere informatie

Provincie Noord-Holland

Provincie Noord-Holland POSTBUS 3007 1 2001 DA HAARLEM Provinciale Staten van door tussenkomst van de statengriffier mw. drs. K. Bolt Dreef 3, tweede etage 2012HR HAARLEM INGEKOMEN 30 MAART 2018 Gedeputeerde Staten Uw contactpersoon

Nadere informatie

Begeleidingscommissie

Begeleidingscommissie Bijlage 1 Begeleidingscommissie Bijlage 2 Begrippenlijst mevrouw D. Bogers mevrouw E. Lambooy mevrouw S.N. MinkemaWedzinga de heer J.S. Nota de heer A. van Wanroij Gemeente Soest KvK Gooi en Eemland Gemeente

Nadere informatie

DATABANKEN OVER HET VERANDERENDE WINKELLANDSCHAP. Beschrijving. Verzorgingsgebieden Verkenner Nederland /

DATABANKEN OVER HET VERANDERENDE WINKELLANDSCHAP. Beschrijving. Verzorgingsgebieden Verkenner Nederland  / DATABANKEN OVER HET VERANDERENDE WINKELLANDSCHAP Beschrijving Verzorgingsgebieden Verkenner Nederland WWW.LOCATUS.COM / INFO@LOCATUS.COM Beschrijving Verzorgingsgebieden Verkenner Nederland Pelmolenlaan

Nadere informatie

Gebiedskoers Detailhandel Hoek van Holland. Gemeente Rotterdam

Gebiedskoers Detailhandel Hoek van Holland. Gemeente Rotterdam Gebiedskoers Detailhandel 2017-2020 Gemeente Rotterdam Datum Juni 2017 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 2 Situatie van de detailhandel in 4 2.1 Centrum 4 2.2 Verspreide bewinkeling 5 3 Koers detailhandelsstructuur

Nadere informatie

Bewoners regio kopen minder in eigen gemeente

Bewoners regio kopen minder in eigen gemeente 1 Bewoners regio kopen minder in eigen gemeente Fact sheet augustus 15 Net als Amsterdammers kopen bewoners in de Amsterdamse regio steeds meer niet-dagelijkse producten (kleding, muziek, interieurartikelen)

Nadere informatie

Leegstand van bedrijfsvastgoed in de Dordtse Binnenstad

Leegstand van bedrijfsvastgoed in de Dordtse Binnenstad Leegstand van bedrijfsvastgoed in de Dordtse Binnenstad In Nederland staat veel kantoor-, bedrijfs- en winkelruimte leeg. Leegstand van bedrijfsvastgoed lijkt structureel te worden en de verwachting is

Nadere informatie

Perspectief Kerkelanden. 1 Inleiding. 2 Actuele situatie. 2.1 Actueel winkelaanbod Hilversum. Blauwhoed Vastgoed. Actueel DPO.

Perspectief Kerkelanden. 1 Inleiding. 2 Actuele situatie. 2.1 Actueel winkelaanbod Hilversum. Blauwhoed Vastgoed. Actueel DPO. Blauwhoed Vastgoed Perspectief Kerkelanden Actueel DPO Datum 28 juni 2006 BLH006/Sdg/0004 Kenmerk 1 Inleiding Voor Kerkelanden worden plannen ontwikkeld die voorzien in een renovatie en upgrading van dit

Nadere informatie

onderwerp Aanvraag initiatievenbudget herontwikkeling winkelcentrum Lorentzplein Badhoevedorp

onderwerp Aanvraag initiatievenbudget herontwikkeling winkelcentrum Lorentzplein Badhoevedorp gemeente Haarlemmermeer Nota van B&W onderwerp Aanvraag initiatievenbudget herontwikkeling winkelcentrum Lorentzplein Badhoevedorp Portefeuilehouder A. Elzakalai, J.J. Nobel, C.J. Loggen Collegevergadering

Nadere informatie

Winkelen in het Internettijdperk

Winkelen in het Internettijdperk Winkelen in het Internettijdperk De (ruimtelijke) gevolgen van internet winkelen dr. Jesse Weltevreden, Hoofd Onderzoek BOVAG 1 Inhoud Winkelgebieden in Nederland Internet winkelen in Nederland E-shoppers:

Nadere informatie

Zijdelwaard Uithoorn. Winkelen Wonen Verblijven

Zijdelwaard Uithoorn. Winkelen Wonen Verblijven Zijdelwaard Uithoorn Winkelen Wonen Verblijven Uithoorn is een aantrekkelijke, landelijke woongemeente. Direct gelegen aan de Amstel en onderdeel van het Groene Hart, maar toch ook op een steenworpafstand

Nadere informatie

Bijlage 2: afwegingskader locatiekeuze supermarkt

Bijlage 2: afwegingskader locatiekeuze supermarkt Bijlage 2: afwegingskader locatiekeuze supermarkt In deze bijlage is het afwegingskader opgenomen voor de locatiekeuze van de supermarkt in Geertruidenberg. De locaties Venestraat en Schonckplein zijn

Nadere informatie

EXPERTGROEP FUTURE CITY CENTRE

EXPERTGROEP FUTURE CITY CENTRE In samenwerking met: EXPERTGROEP FUTURE CITY CENTRE Shopping Today 24 september 2015 Korte introductie.. Enny van de Velden Managing Director CCV Dienstverlener voor elektronische transacties in Europa

Nadere informatie

2 Trends en ontwikkelingen

2 Trends en ontwikkelingen 2 Trends en ontwikkelingen 2.1 Landelijke ontwikkelingen Bij winkelbezoek hangt het gedrag van de consument vooral samen met het bezoekmotief. Globaal kunnen we een onderscheid maken tussen boodschappen

Nadere informatie

Groesbeek DPO Plan Dorpsstraat Groesbeek Opdrachtgever: Gemeente Groesbeek Projectnummer: 896.1109 Datum: 2 december 2009 DPO plan Dorpsstraat DROOGH TROMMELEN EN PARTNERS Voorstadslaan 254 6542 TG Nijmegen

Nadere informatie

Factsheets. Profielen gemeentes van Utrecht

Factsheets. Profielen gemeentes van Utrecht Factsheets Profielen gemeentes van Utrecht Leeswijzer Profielen gemeentes van Utrecht Per gemeente van de provincie Utrecht is een profiel gemaakt. Dit profiel is weergegeven op basis van vier pagina s.

Nadere informatie

Scheveningen DPO niet-dagelijkse sector

Scheveningen DPO niet-dagelijkse sector Scheveningen DPO niet-dagelijkse sector 7 augustus 2013 definitief Status: definitief Datum: 7 augustus 2013 Een product van: Bureau Stedelijke Planning bv Silodam 1E 1013 AL Amsterdam 020-625 42 67 www.stedplan.nl

Nadere informatie

Leegstand van winkels,

Leegstand van winkels, Indicator 12 juni 2015 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. In Nederland is een overaanbod

Nadere informatie

Hillegersberg - Schiebroek

Hillegersberg - Schiebroek Gebiedskoers Detailhandel 2017-2020 Hillegersberg - Schiebroek Gemeente Rotterdam Datum Juni 2017 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 2 Situatie van de detailhandel in Hillegersberg-Schiebroek 4 2.1 Bergse Dorpsstraat

Nadere informatie

Visiekrachtlijnen voor een gezonde detailhandelsontwikkeling in de provincie Antwerpen

Visiekrachtlijnen voor een gezonde detailhandelsontwikkeling in de provincie Antwerpen ANTWERPEN Visiekrachtlijnen voor een gezonde detailhandelsontwikkeling in de provincie Antwerpen Detailhandel zorgt voor een sterke economische dynamiek in de provincie. Dit vertaalt zich in o.a. de consumentenomzet

Nadere informatie

Economische monitor. Voorne PutteN 5 GEMEENTEN. 4 e editie. Opzet en inhoud

Economische monitor. Voorne PutteN 5 GEMEENTEN. 4 e editie. Opzet en inhoud 4 e editie Economische monitor Voorne PutteN Opzet en inhoud In 2010 verscheen de eerste editie van de Economische Monitor Voorne-Putten, een gezamenlijk initiatief van de vijf gemeenten Bernisse, Brielle,

Nadere informatie

Relatienummer: 243.061204 Zwolle, 12 november 2013

Relatienummer: 243.061204 Zwolle, 12 november 2013 VERTROUWELIJK Coltavast Enschede B.V. De heer R. Wagner Postbus 53186 1007 RD AMSTERDAM Relatienummer: 243.061204 Zwolle, 12 november 2013 Betreft: Enschede-Kalanderstraat Geachte heer Wagner, In de bestaande

Nadere informatie

INRETAIL. Retail in beweging. Emmen themasessie retail 22 maart 2016

INRETAIL. Retail in beweging. Emmen themasessie retail 22 maart 2016 INRETAIL Retail in beweging Emmen themasessie retail 22 maart 2016 INRETAIL 2016 Marc Majolée INRETAIL RETAILTRENDS Welkom in de nieuwe retailwereld! INRETAIL 2016 INRETAIL PROGNOSE ON-LINE KOPEN INRETAIL

Nadere informatie