Rapport inzake Jaarbericht 2014

Transcriptie

1 Stichting Pensioenfonds Citco Nederland in liquidatie Rapport inzake Jaarbericht juli 2015

2 Inhoudsopgave Jaarstukken Blad Karakteristieken van het Fonds 3 Verslag van het Verantwoordingsorgaan 6 Verslag van het College van Vereffenaars (het College ) 8 Jaarrekening 12 Balans per 31 december Staat van baten en lasten over Kasstroomoverzicht over Toelichting op de jaarrekening 16 Overige gegevens 42 Controleverklaring van de onafhankelijke accountant 42 Actuariële verklaring 42 Uitvoeringsovereenkomst 42 Resultaatbestemming 45 Gebeurtenissen na balansdatum 45 2

3 Karakteristieken van het Fonds Profiel Stichting Pensioenfonds Citco Nederland in liquidatie (het Fonds ), statutair gevestigd te, is opgericht op 20 december De laatste statutenwijziging was op 7 maart Het Fonds is ingeschreven bij de Kamer van Koophandel onder nummer Het Fonds is een ondernemingspensioenfonds en is aangesloten bij de Stichting voor Ondernemingspensioenfondsen (OPF), een van de drie koepels die samen de Pensioenfederatie vormen. Het Fonds heeft tot doel uitvoering te geven aan het Pensioenreglement, zoals dat geldt voor de aangesloten ondernemingen. Hiertoe wordt voor drie aangesloten werkgevers, 287 deelnemers en 592 gewezen deelnemers (slapers) alsmede 19 pensioentrekkers (standen ultimo 2013) wegens toegezegde pensioenverplichtingen en opgebouwde spaarkapitalen in het kader van de DC-regeling bijna 46 miljoen euro vermogen belegd. Op 12 december 2013 heeft het Bestuur van het Fonds het voorgenomen besluit genomen tot liquidatie ingaande 1 januari Tevens is besloten alle leden van het Bestuur per 1 januari 2014 te benoemen als vereffenaars. Het Fonds verkeert vanaf dat moment formeel in staat van liquidatie. Per 1 april 2014 is de uitvoeringsovereenkomst met de werkgevers opgezegd. In de periode 1 januari 2014 tot en met 31 maart 2014 waren de volgende werkgevers voor de gehele periode aangesloten: Citco Nederland B.V. Citco Bank Nederland N.V. Citco Fund Services (Europe) B.V. Organisatie Bestuur De samenstelling van het College van vereffenaars aan het einde van het boekjaar was als volgt: P.J. Kokshoorn RA, secretaris, lid sinds 2002 mr R.J. Boonstra, lid sinds 2004 A.A. Hart, lid sinds 2004 J.C. de Marez Oyens, lid sinds 2009 W.J. Langeveld, lid sinds 2012 De heren Boonstra en Hart zijn door de aangesloten werkgevers benoemd. De heren Kokshoorn, de Marez Oyens en de heer Langeveld zijn ieder gekozen door de werknemers. De heren Kokshoorn, Boonstra, Hart, de Marez Oyens en de heer Langeveld zijn allen werkzaam bij een der aangesloten werkgevers. De heer H. Beers is per 2 januari 2014 afgetreden als vereffenaar. Het Bestuur heeft een aantal werkzaamheden uitbesteed. Deze werkzaamheden betreffen vermogensbeheer, pensioenadministratie en bestuursondersteuning. Uitgangspunt is dat het Bestuur, conform de eisen van de Pensioenwet, verantwoordelijk blijft voor de juiste uitvoering van de uitbestede taken. 3

4 Verantwoordingsorgaan Het Verantwoordingsorgaan is bevoegd tot het geven van een oordeel over het door het Bestuur gevoerde beleid in het afgelopen jaar en over de naleving van de principes voor goed pensioenfondsbestuur. Het Verantwoordingsorgaan brengt zowel gevraagd als uit eigen beweging advies uit. Het Verantwoordingsorgaan is samengesteld uit de heer R.R.C. Marugg namens de aangesloten werkgevers en de heer W.S. Bos namens de werknemers. Het oordeel van het Verantwoordingsorgaan wordt, samen met de reactie van het Bestuur daarop, bekend gemaakt en in het jaarverslag van het Fonds opgenomen. Intern toezicht Zoals is vastgelegd in artikel 7 lid 6 van de statuten voert een Visitatiecommissie het intern toezicht uit. Dit toezicht omvat het kritisch beoordelen van het functioneren van (het Bestuur van) het Fonds. In dit kader beoordeelt de Visitatiecommissie de beleids- en bestuursprocedures en de interne controle van het Fonds, alsmede de wijze waarop het Fonds wordt aangestuurd en wordt omgegaan met de risico s op de korte en langere termijn. De Visitatiecommissie bestaat uit drie externe en onafhankelijke deskundigen. Een zodanige beoordeling heeft voor het laatst plaatsgevonden in Deelnemersraad Ingevolge artikel 9 van de statuten kan het Bestuur besluiten tot het instellen van een deelnemersraad in de gevallen zoals bij of krachtens de Pensioenwet is bepaald. Gelet op de geringe omvang van het Fonds en met name het kleine aantal gepensioneerden is hier nog geen uitvoering aangegeven. Uitvoeringsorganisatie Het Bestuur heeft KPMG Management Services B.V. in Rotterdam (vanaf 1 april 2015 verzelfstandigd in 216 Accountants B.V.) aangesteld als uitvoeringsorganisatie voor de financiële alsmede de deelnemers en pensioenadministratie. Deze uitvoeringsorganisatie heeft een ISO9001 certificering. Als vermogensbeheerder is BNP Paribas Investment Partners te ( BNP ) benoemd. De defined contribution regeling, op basis van beschikbare premie die door het Fonds wordt uitgevoerd, is ondergebracht bij ABN AMRO Pension Services ( ABN AMRO ). Externe ondersteuning Het Fonds wordt bijgestaan door een externe adviserende actuaris voor actuariaat en risicobeheersing op lange termijn. 4

5 Kerncijfers (Bedragen 000) Aantal verzekerden Actieve deelnemers Premievrije rechten ( slapers ) Pensioentrekkenden Reglementvariabelen Indexatie actieven 1-1,6% 2,5% 0,8% 0,9% Indexatie inactieven 1-1,6% 2,5% 0,8% 0,9% Pensioenuitvoering Premiebijdragen DB regeling en FVP Beleggingsresultaten risico Fonds (905) Uitkeringen Saldo baten en lasten (754) (1.288) 659 Vermogenssituatie en solvabiliteit Pensioenvermogen Technische voorzieningen Aanwezige dekkingsgraad (in %) - 116,4 116,0 108,0 116,3 Beleggingsportefeuille Vastgoedbeleggingen Aandelen Vastrentende waarden Overige beleggingen Beleggingsperformance Beleggingsrendement in % - 7,8 12,7 10,0 16,0 Benchmark in % - 10,6 15,1 12,9 19,1 1 De indexatie over 2013 voor zowel de actieven als de inactieven is doorgevoerd per 1 januari 2014 en is dus niet verwerkt in de TV per 31 december De TV zijn op basis van het FTK. 5

6 Verslag van het Verantwoordingsorgaan Het Bestuur Stichting Pensioenfonds Citco Nederland (het Fonds ) Naritaweg BW Datum: 15 september 2014 Betreft: Oordeel inzake het voorgenomen besluit tot liquidatie en waardeoverdracht Geachte Bestuur, Gezien de ontwikkelingen die hebben plaatsgevonden in het laatste jaar willen wij u hierbij ons oordeel geven over de volgende onderwerpen: het voorgenomen besluit tot liquidatie van het Fonds de waardeoverdracht door het Fonds Het Verantwoordingsorgaan ( VO ) heeft geen bestuurlijke macht en dientengevolge ook geen besluitvorming c.q. bestuursverantwoordelijkheid in het kader van onderhavig besluit. Echter conform artikel 3 van het reglement geeft het VO een oordeel over het handelen van het Bestuur in de afgelopen periode en of er een evenwichtige belangenafweging heeft plaatsgevonden naar de betrokken deelnemers, gewezen deelnemers en overige belanghebbenden. Het VO heeft gedurende de afgelopen periode met het Bestuur van het Fonds diverse gesprekken gevoerd en inzage gekregen in alle informatie die wij nodig achten om tot een oordeel te komen. Besluit tot liquidatie Na bestudering van de beweegredenen van het Bestuur om over te gaan tot liquidatie van het Fonds, zoals daar zijn (niet limitatief): Het opzeggen van de uitvoeringsovereenkomst door de werkgevers klein ondernemingspensioenfonds de toegenomen regelgeving de aangescherpte eisen rondom deskundigheid van bestuurders het huidige kostenniveau ten opzichte van de grootte van SPCN, zijn wij van mening dat het Bestuur van het Fonds weinig alternatieven voor handen heeft dan tot het overgaan van liquidatie van SPCN. 6

7 Waardeoverdracht Het VO heeft in het bijzonder aandacht besteed aan het selectieproces van de nieuwe pensioenuitvoerders en de communicatie hierover richting de deelnemers en gepensioneerden van het fonds. Voor wat betreft het selectieproces hebben wij vastgesteld dat het Bestuur zorgvuldig alle kwalitatieve en kwantitatieve aspecten van de keuze heeft overwogen, daarin bijgestaan door een extern bureau. De partijen die geselecteerd zijn in het offertetraject waren partijen van goede naam en er is voldoende aandacht besteed door het Bestuur aan een goede prijs/kwaliteit verhouding bij de selectie. Voor wat betreft de communicatie met de betrokken deelnemers, gewezen deelnemers, gepensioneerden en overige belanghebbenden, heeft het VO kunnen vaststellen dat meerdere communicatiemiddelen zijn ingezet om deze personen tijdig van informatie te voorzien op diverse belangrijke momenten in het proces. De communicatiemiddelen die zijn ingezet door het Bestuur, zijn zowel schriftelijk, via , brieven en de website van het Fonds, alsmede mondeling, via voorlichtingsbijeenkomsten (inclusief Q&A sessies). Het Bestuur heeft naar inziens van het VO de belangen van de deelnemers degelijk en evenwichtig overwogen. Bovendien heeft het Bestuur zich ingespannen tot het vinden van de meest geschikte uitvoerders door wie de opgebouwde rechten collectief overgenomen kunnen worden. Wij hebben inmiddels ook vastgesteld dat de implementatie van de overgedragen opgebouwde rechten van de deelnemers, gewezen deelnemers en gepensioneerden bij Delta Lloyd en ABN Amro Pensioenen met voldoende zorg wordt uitgevoerd. In dat kader ondersteunen wij de voorgenomen route die het Bestuur thans volgt. Met vriendelijke groet, Verantwoordingsorgaan Stichting Pensioenfonds Citco Nederland Robertino Marugg Wouter Bos Reactie College op het rapport van het Verantwoordingsorgaan Het College heeft kennis genomen van de verklaring van het VO, waarin het VO verklaart te kunnen instemmen met het besluit van collectieve waardeoverdracht naar DL en ABN Pensioenen. Het VO stelt dat door alle rechten onder te brengen bij het DL en ABN Pensioenen er voldaan wordt aan een evenwichtige belangenbehartiging van alle deelnemers., 16 juli

8 Verslag van het College van Vereffenaars (het College ) 2.1 Hoofdlijnen Op 12 december 2013 heeft het College van het Fonds het besluit genomen tot liquidatie van het Stichting Pensioenfonds Citco Nederland (het Fonds ) ingaande 1 januari Tevens is besloten alle leden van het College per 1 januari 2014 te benoemen als vereffenaars. Het Fonds verkeert vanaf dat moment formeel in staat van liquidatie. Het jaar 2014 stond als gevolg van dit besluit in het teken van de liquidatie van het Fonds. Per 1 juni 2014 werden de pensioenverplichtingen overgedragen aan Delta Lloyd Levensverzekering ( DL ) en daarnaast heeft ook de overdracht van het opgebouwde kapitaal uit de excedent regeling (de DC regeling) naar ABN AMRO Pensioenen ( ABN Pensioenen ) plaatsgevonden. Daarmee kon de aandacht naar de afwikkeling van de overdracht gaan en de verdere afwikkeling van de liquidatie. De belangrijkste taak van het College is de financiële afwikkeling van het Fonds. Het College heeft in de verslagperiode vele malen vergaderd en is op een nog frequentere basis actief geweest met de voorbereiding en de uitwerking van de waardeoverdracht aan DL en ABN Pensioenen, het verkrijgen van goedkeuring van DNB en andere tijdens de vergaderingen behandelde onderwerpen. In dit verslag wordt behalve over de beëindiging van het Fonds ook rekening en verantwoording afgelegd over het gevoerde (financiële) beleid gedurende het jaar Opzegging uitvoeringsovereenkomst De aangesloten werkgevers hebben in juni 2013 aangekondigd een evaluatie van de huidige pensioenregeling en pensioenaanbieder te gaan uitvoeren. Deze evaluatie was ingegeven door de wetswijzigingen die in 2014 van kracht zouden worden en daardoor hebben zij zich genoodzaakt gezien om de voorwaarden van het Fonds te evalueren. Hiertoe hebben de werkgevers de uitvoeringsovereenkomst, waarin de financiering van de pensioenregeling is vastgelegd, per 1 januari 2014 opgezegd. Omdat de door de werkgevers aangeboden nieuwe pensioenregeling niet tijdig gereed was is de opzegging van de huidige pensioenregeling uiteindelijk doorgeschoven naar 1 april Achtergrond voor het besluit tot liquidatie Door de genoemde opzegging zou het Fonds per 1 januari 2014 zonder aangesloten werkgevers komen te zitten. In die omstandigheid achtte het College van het Fonds, vanwege de belangen van de aanspraak- en pensioengerechtigden, het niet verantwoord om het Fonds zelfstandig voort te zetten om de uit het verleden opgebouwde rechten te beheren. Bij een slapend fonds worden de kansen op indexaties beduidend lager en nemen de kansen op kortingen significant toe. Daarnaast speelde ook een rol de wettelijke veranderingen, zoals daar zijn het nieuwe pensioenkader en de nieuwe samenstelling en vereisten ten aanzien van het bestuur en toezichthoudende organen. Om die reden is besloten om het Fonds te liquideren en de opgebouwde rechten over te dragen aan een verzekeraar. Indien een pensioenfonds besluit tot liquidatie is een collectieve waardeoverdracht verplicht volgens artikel 84 Pensioenwet. Het College heeft onderzocht op welke wijze de opgebouwde pensioenen het beste in de toekomst uitgevoerd kunnen worden en de partijen die zich op deze markt begeven hebben daarvoor een offerte uitgebracht. Het voorstel van DL was in de ogen van het College, na advies van haar externe adviseur, voor alle deelnemers het beste voorstel. 8

9 Toezichthouder De Nederlandsche Bank N.V. ( DNB ) Het Fonds staat onder toezicht van DNB en zij zijn voordurend op de hoogte gehouden over de voortgang van de liquidatie en de communicatie aan alle belanghebbenden. De waardeoverdracht is op 26 augustus 2014 aan DNB ter goedkeuring voorgelegd en DNB heeft op 10 december 2014 het Fonds formeel op de hoogte gesteld dat zij geen gebruik zal maken van haar bevoegdheid om een verbod tot waardeoverdracht op te leggen. Derhalve kon het Fonds overgaan tot uitvoering van het voornemen tot collectieve waardeoverdracht. Het College is niet bekend met overtredingen van wet- en regelgeving door het Fonds. Aan het Fonds zijn in het afgelopen jaar geen dwangsommen en/of boetes opgelegd. Communicatie richting deelnemers De deelnemers zijn op regelmatige basis, d.m.v. brieven, s, de website van het Fonds en door presentaties, geïnformeerd over de voortgang van het proces en de besluitvorming. Alle deelnemers hebben in december 2013 een brief ontvangen over het voorgenomen besluit tot liquidatie. In december 2013 is dit besluit ook geplaatst op de website van het Fonds. Voor de actieve deelnemers is op 12 december 2013 een bijeenkomst georganiseerd waarin het voorgenomen besluit, de aanleiding daartoe en het verdere proces zijn toegelicht. In juni 2014 zijn alle deelnemers geïnformeerd over de waardeoverdracht van de opgebouwde pensioenaanspraken en ingegane pensioenrechten aan DL en de overdracht van het opgebouwde kapitaal uit de excedent regeling (de DC regeling) en de bijbehorende beleggingen naar ABN Pensioenen. In januari 2015 zijn alle deelnemers geïnformeerd over de goedkeuring door DNB van deze waardeoverdrachten. Verantwoordingsorgaan ( VO ) Het VO heeft geen bevoegdheden ten aanzien van de arbeidsvoorwaarde pensioen. Blijkens de statuten en reglement heeft het VO de bevoegdheid een oordeel te geven over het handelen van College, over het door het College uitgevoerde beleid, alsmede over beleidskeuzes voor de toekomst. In verband daarmee is het VO continu betrokken in de besluitvorming over de waardeoverdracht en de voorgenomen liquidatie. Het College heeft kennis genomen van de verklaring van het VO, waarin het VO verklaart te kunnen instemmen met het besluit van collectieve waardeoverdracht naar DL en ABN Pensioenen. Het VO stelt dat door alle rechten onder te brengen bij het DL en ABN Pensioenen er voldaan wordt aan een evenwichtige belangenbehartiging van alle deelnemers. 9

10 Wetgeving en wettelijke ontwikkelingen Gezien de liquidatie van het Fonds en het feit dat het Fonds de rechten van de deelnemers heeft overgedragen vóór 1 juli 2014, hoeft het Fonds aan een aantal nieuwe ontwikkelingen niet meer aan te voldoen,zoals daar zijn Versterking bestuur pensioenfondsen, Code Pensioenfondsen, het nieuwe financieel toetsingskader (FTK) etc.. Financiële afwikkeling van de liquidatie en waardeoverdracht Liquidatie van de beleggingen Gezien het feit dat de uitvoeringsovereenkomst door de werkgevers was opgezegd, het liquidatiebesluit en de beslissing om de opgebouwde rechten over te dragen naar een verzekeraar, heeft het College eind januari 2014 opdracht gegeven aan BNP Paribas om de rendementsportefeuille te liquideren en de vrijgevallen liquide middelen te investeren in de liquide matchingportefeuille. Dit om een mogelijk negatieve ontwikkeling van de rente op te vangen. Na het bereiken van overeenstemming op 22 mei 2014 tussen het College en DL over de koopsom, is de matchingportefeuille geliquideerd en is een aanvang gemaakt met betaling van de voorlopige koopsom aan DL. Vaststelling definitieve overdrachtswaarde De vaststelling van de voorlopige overdrachtswaarde van de pensioenverplichting is als volgt: (in EUR x 1.000) Nominale Nettokoopsom Kosten verzekeraar (factor 1,12409) Korting (40) Nominale Brutokoopsom De belangrijkste aannames bij de vaststelling van de nominale koopsom zijn als volgt geweest:- Het bestand bestaat uit de opgebouwde aanspraken voor arbeidsongeschikten de bereikbare aanspraken tot en met 31 maart 2014 De overnamedatum van de verplichtingen is per 1 juni 2014 De koopsom is bepaald op basis van de zuivere rentetermijnstructuur per 22 mei 2014 verhoogd met een spread van 48 basispunten Bij de definitieve vaststelling van de pensioenverplichtingen zal het College een onafhankelijke actuaris benoemen om de uiteindelijke koopsom van deze pensioenverplichtingen op basis van het definitieve deelnemersbestand te controleren. De in de overdrachtsfase in 2014 door het Fonds nog aan deelnemers betaalde uitkeringen zullen dan met de definitieve koopsom met DL worden verrekend. 10

11 Saldo van baten en lasten 2014 Het boekjaar is afgesloten met een negatief saldo van 0,8 miljoen euro vergeleken met een positief saldo van 240 duizend euro gerealiseerd gedurende het boekjaar Het negatieve saldo komt met name voort uit de kosten die door de verzekeraar in rekening zijn gebracht (3.8 miljoen euro). Deze kosten zijn door DL in rekening gebracht voor de toekomstige werkzaamheden die zij moeten gaan uitvoeren ten aanzien van de overgenomen pensioenverplichtingen. De uitstekende beleggingsresultaten (4,4 miljoen euro) van het fonds over de eerste 5 maanden van 2014 voor zover niet aangewend om het renterisico gedurende deze periode af te dekken - hebben deze overdrachtskosten voor een deel echter gecompenseerd. Bestemming liquidatiesaldo Na het vaststellen van de definitieve overdrachtswaarde van de pensioenverplichtingen en de waardering van het overgedragen vermogen zal het liquidatiesaldo worden vastgesteld. Het College heeft besloten om dit positieve liquidatiesaldo aan te wenden om de pensioenen van deelnemers eenmalig per 1 juni 2014 te verhogen. Per 31 december 2014 is het voorlopige liquidatiesaldo als een rekening courant met DL verantwoord omdat alle vrije liquide middelen reeds voor ultimo 2014 zijn overgedragen aan DL. Nu de afwikkeling van de waardeoverdracht definitief is, hebben alle deelnemers in het eerste half jaar van 2015 van DL een overzicht ontvangen van de overgedragen rechten. Naar verwachting zal de liquidatie van het Fonds in 2015 jaar worden afgerond, waarna er een liquidatie verslag zal worden opgemaakt. Op de website van het Fonds is informatie geplaatst over de liquidatie en waardeoverdracht. De verzonden brieven aan deelnemers zijn ook op de website geplaatst. Na de liquidatie van het Fonds zal de website worden opgeheven., 16 juli 2015 Stichting Pensioenfonds Citco Nederland in liquidatie College van vereffenaars:- P.J. Kokshoorn RA mr R.J. Boonstra A.A. Hart J.C. de Marez Oyens W.J. Langeveld 11

12 Jaarrekening Balans per 31 december 2014 (na voorgestelde bestemming saldo baten en lasten) Activa Toelichting Beleggingen voor risico van het Fonds Vastgoedbeleggingen Aandelen Vastrentende waarden Overige beleggingen Beleggingen voor risico deelnemers Vastgoedbeleggingen Aandelen Vastrentende waarden Herverzekeringsdeel technische voorzieningen Vorderingen en overlopende activa Overige activa Passiva Stichtingskapitaal en reserves Technische voorzieningen Voorziening voor risico deelnemers Overige schulden en overlopende passiva

13 Staat van baten en lasten over 2014 Baten Toelichting Premiebijdragen werkgevers en FVP Premiebijdragen risico deelnemers Beleggingsresultaten risico Fonds ( ) Beleggingsresultaten risico deelnemers Overige baten Lasten Mutatie voorziening pensioenverplichtingen voor risico van het Fonds: Pensioenopbouw Indexering en overige toeslagen Rentetoevoeging voorziening pensioenverplichtingen Onttrekking uit voorziening pensioenverplichtingen voor uitkeringen 29 ( ) ( ) Onttrekking uit voorziening pensioenverplichtingen voor pensioenuitvoeringskosten 30 (4.200) (8.164) Wijziging marktrente ( ) Wijziging uit hoofde van overdracht van rechten 32 - ( ) Wijziging overige actuariële uitgangspunten Overige mutaties in de voorziening pensioenverplichtingen Saldo Vrijval voorziening i.v.m. collectieve WO ( ) - Vrijval voorziening risico deelnemers i.v.m. collectieve WO ( ) - Pensioenuitkeringen Pensioenuitvoeringskosten Wijziging herverzekeringsdeel technische voorzieningen ( ) Saldo overdrachten van rechten (57.854) Mutatie voorziening risico deelnemers Overige lasten Saldo van baten en lasten ( )

14 Samenvatting van de actuariële analyse Resultaat op bijdragen Intrestresultaat ( ) Resultaat wijziging rentetermijnstructuur ( ) Resultaat op toeslagverlening ( ) ( ) Resultaat op kosten Resultaat op overlevingskansen (6.373) (6.420) Resultaat op arbeidsongeschiktheid - (2.802) Resultaat op waardeoverdrachten ( ) Resultaat op uitkeringen (9.778) 631 Resultaat op grondslagwijziging - - Overig resultaat ( ) (39.018) ( ) Bestemming van het saldo van baten en lasten Algemene reserve ( )

15 Kasstroomoverzicht over 2014 (Volgens de directe methode) Ontvangen premies Ontvangen in verband met overdracht van rechten Betaalde pensioenuitkeringen (373) (456) Betaald in verband met overdracht van rechten (31) (105) Betaalde pensioenuitvoeringskosten (320) (240) Betaald aan Delta Lloyd inzake WO (37.748) - Ontvangen doorbelaste pensioenuitvoeringskosten Ontvangen doorbelaste premies herverzekering Ontvangen uitkeringen inclusief winstdeling van herverzekeraars Betaalde premies herverzekering (166) (117) Kasstroom uit pensioenactiviteiten (37.730) Verkopen en aflossingen van beleggingen Ontvangen directe beleggingsopbrengsten Aankopen en verstrekkingen van beleggingen (22.357) (18.962) Betaalde kosten van vermogensbeheer (9) (2) Kasstroom uit beleggingsactiviteiten (722) Netto kasstroom (1.181) 546 Koers- en omrekeningsverschillen op geldmiddelen - - Mutatie geldmiddelen (1.181) 546 Liquide middelen per 1 januari Liquide middelen per 31 december

16 Toelichting op de jaarrekening 1a. Inleiding Stichting Pensioenfonds Citco Nederland (het Fonds ) is een ondernemingspensioenfonds, statutair gevestigd te aan de Naritaweg 165 en is opgericht op 20 december Het Fonds heeft als doelstelling het financieren en uitkeren van pensioenen aan deelnemers van het Fonds. Op 12 december 2013 heeft het Bestuur een voorgenomen besluit genomen tot liquidatie van het Fonds. Het Fonds voert de pensioenregeling uit voor het personeel van de navolgende ondernemingen: Citco Nederland B.V., Citco Bank Nederland N.V. en Citco Fund Services (Europe) B.V. 1b. Collectieve waardeoverdracht Stichting Pensioenfonds Citco Nederland en Delta Lloyd Levensverzekering zijn tot overeenstemming gekomen over een collectieve waardeoverdracht van Stichting Pensioenfonds Citco Nederland naar Delta Lloyd Levensverzekering. Op 22 mei 2014 heeft het College overeenstemming bereikt met Delta Lloyd Levensverzekeringen ( DL ) over de voorlopige koopsom om de pensioenverplichtingen per 1 juni 2014 over te dragen aan DL. Daarnaast heeft ook de overdracht van het opgebouwde kapitaal uit de excedent regeling (de DC regeling) naar ABN AMRO Pensioenen ( ABN Pensioenen ) plaatsgevonden. De waardeoverdracht is op 26 augustus 2014 aan DNB ter goedkeuring voorgelegd en DNB heeft op 10 december 2014 het Fonds formeel op de hoogte gesteld dat zij geen gebruik zal maken van haar bevoegdheid om een verbod tot waardeoverdracht op te leggen. Derhalve kon het Fonds overgaan tot uitvoering van het voornemen tot collectieve waardeoverdracht. Voor het vaststellen van de definitieve hoogte van de pensioenverplichtingen zal het College een onafhankelijke actuaris benoemen. De actuaris zal de koopsom van de pensioenverplichtingen controleren op basis van het definitieve deelnemersbestand en de contractuele afspraken die tussen DL en het pensioenfonds zijn gemaakt. Op basis van dit onafhankelijke onderzoek zal het College kunnen vasstellen dat de door DL vastgestelde koopsom correct is en heeft plaatsgevonden overeenkomstig de van toepassing zijnde grondslagen en gemaakte contractuele afspraken. Na het vaststellen van deze definitieve overdrachtswaarde van de pensioenverplichtingen zal vervolgens het liquidatiesaldo worden vastgesteld. 2. Overeenstemmingsverklaring De jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de wettelijke bepalingen zoals deze zijn opgenomen in Titel 9 Boek 2 BW en met inachtneming van de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving in het bijzonder RJ 610 Pensioenfondsen. Het College heeft op 16 juli 2015 de jaarrekening opgemaakt. 3. Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling a. Algemeen Alle bedragen zijn vermeld in euro s. Voor zover niet anders vermeld, worden de activa en passiva opgenomen tegen nominale waarde. 16

17 De activa en passiva in vreemde valuta worden omgerekend in euro s tegen de wisselkoers per balansdatum. Transacties, die luiden in een vreemde valuta, worden omgerekend tegen de wisselkoers op het moment van afwikkeling van de transactie. De uit de omrekening voortvloeiende koersresultaten worden opgenomen in de staat van baten en lasten onder opbrengsten uit beleggingen. b. Schattingen en veronderstellingen De opstelling van de jaarrekening in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW vereist dat het Bestuur oordelen vormt en schattingen en veronderstellingen maakt die van invloed zijn op de toepassing van grondslagen en de gerapporteerde waarde van activa en verplichtingen, en van baten en lasten. De schattingen en hiermee verbonden veronderstellingen zijn gebaseerd op ervaringen uit het verleden en verschillende andere factoren die gegeven de omstandigheden als redelijk worden beschouwd. De uitkomsten hiervan vormen de basis voor het oordeel over de boekwaarde van activa en verplichtingen die niet op eenvoudige wijze uit andere bronnen blijkt. De daadwerkelijke uitkomsten kunnen afwijken van deze schattingen. De schattingen en onderliggende veronderstellingen worden voortdurend beoordeeld. Herzieningen van schattingen worden opgenomen in de periode waarin de schatting wordt herzien, indien de herziening alleen voor die periode gevolgen heeft, of in de periode van herziening en toekomstige perioden, indien de herziening gevolgen heeft voor zowel de verslagperiode als toekomstige perioden. c. Opname van een actief of een verplichting Een actief wordt in de balans opgenomen wanneer het waarschijnlijk is dat de toekomstige economische voordelen naar het Fonds zullen toevloeien en de waarde daarvan betrouwbaar kan worden vastgesteld. Een verplichting wordt in de balans opgenomen wanneer het waarschijnlijk is dat de afwikkeling daarvan gepaard zal gaan met een uitstroom van middelen en de omvang van het bedrag daarvan betrouwbaar kan worden vastgesteld. Baten worden in de rekening van baten en lasten opgenomen wanneer een vermeerdering van het economisch potentieel, samenhangend met een vermeerdering van een actief of een vermindering van een verplichting, heeft plaatsgevonden, waarvan de omvang betrouwbaar kan worden vastgesteld. Lasten worden verwerkt wanneer een vermindering van het economisch potentieel, samenhangend met een vermindering van een actief of een vermeerdering van een verplichting, heeft plaatsgevonden, waarvan de omvang betrouwbaar kan worden vastgesteld. Indien een transactie ertoe leidt dat nagenoeg alle of alle toekomstige economische voordelen en alle of nagenoeg alle risico s met betrekking tot een actief of een verplichting aan een derde zijn overgedragen, wordt het actief of de verplichting niet langer in de balans opgenomen. Verder worden activa en verplichtingen niet meer in de balans opgenomen vanaf het tijdstip waarop niet meer wordt voldaan aan de voorwaarden van waarschijnlijkheid van de toekomstige economische voordelen en betrouwbaarheid van de bepaling van de waarde. Dit betekent dat transacties worden verwerkt op handelsdatum en niet op afwikkelingsdatum. Als gevolg hiervan kan sprake zijn van een post nog af te wikkelen transacties. Deze post kan zowel een actief als een passief zijn. 17

18 d. Saldering van een actief en een verplichting Een financieel actief en een financiële verplichting worden gesaldeerd als nettobedrag in de balans opgenomen indien sprake is van een wettelijke of contractuele bevoegdheid om het actief en de verplichting gesaldeerd en gelijktijdig af te wikkelen en bovendien de intentie bestaat om de posten op deze wijze af te wikkelen. De met de gesaldeerd opgenomen financiële activa en financiële verplichtingen samenhangende rentebaten en rentelasten worden eveneens gesaldeerd opgenomen. e. Verwerking van waardeveranderingen van beleggingen Er wordt geen onderscheid gemaakt tussen gerealiseerde en ongerealiseerde waardeveranderingen van beleggingen. Alle waardeveranderingen van beleggingen, inclusief valutakoersverschillen, worden als beleggingsopbrengsten in de rekening van baten en lasten opgenomen. f. Beleggingen f.1. Algemeen In overeenstemming met de Pensioenwet worden beleggingen gewaardeerd op actuele waarde. Slechts indien de actuele waarde van een belegging niet betrouwbaar kan worden vastgesteld vindt waardering plaats op basis van geamortiseerde kostprijs, zijnde de nominale waarde gecorrigeerd voor koerseffecten op het moment van aankoop. Participaties in beleggingsinstellingen, die gespecialiseerd zijn in een bepaald soort beleggingen worden gerubriceerd en gewaardeerd volgens de grondslagen voor dat soort beleggingen. f.2. Vastgoedbeleggingen Beursgenoteerde (indirecte) vastgoedbeleggingen worden gewaardeerd tegen de per balansdatum geldende beurskoers. Niet-beursgenoteerde (indirecte) vastgoedbeleggingen worden gewaardeerd tegen de actuele waarde welke is bepaald per balansdatum. f.3. Aandelen Aandelen worden gewaardeerd tegen de beurswaarde per balansdatum. f.4. Vastrentende waarden Vastrentende waarden worden gewaardeerd tegen de beurswaarde per balansdatum. f.5. Overige beleggingen Overige beleggingen worden gewaardeerd tegen de beurswaarde per balansdatum. Onder overige beleggingen wordt verantwoord het BNPPL1 World Commodities I Cap. g. Beleggingen voor risico deelnemers De grondslagen voor de waardering van de beleggingen voor risicopolishouders zijn gelijk aan die voor de beleggingen die voor rekening van het Fonds worden aangehouden. 18

19 h. Herverzekeringsdeel technische voorzieningen Uitgaande herverzekeringspremies worden verantwoord in de periode waarop de herverzekering betrekking heeft. Vorderingen uit herverzekeringen op risicobasis worden verantwoord op het moment dat de verzekerde gebeurtenis zich voordoet. Uitzondering hierop is de verwachte toekomstige schadelast terzake toekomstige pensioenopbouw van zieke deelnemers. Hiervoor is zowel aan activa- als passivazijde van de balans ultimo 2013 een inschatting opgenomen. Bij de waardering worden de herverzekerde uitkeringen contant gemaakt tegen de rentetermijnstructuur, onder toepassing van de actuariële grondslagen van het Fonds. Ultimo 2014 is de herverzekeringsovereenkomst beëndigd. i. Herverzekering Gezien de omvang en het draagvlak van het Fonds worden niet alle risico s voortvloeiende uit de aangegane pensioenverplichtingen volledig in eigen beheer gehouden. Het risico bij overlijden en invaliditeit van deelnemers is herverzekerd bij de ElipsLife. De herverzekeraar neemt de aan WGA vervolg hiaat, WIA-excedent, overlijdensrisico en de premievrijstelling verbonden verzekeringstechnische risico s over van de Fonds. De premies voortvloeiende uit afgesloten herverzekeringen worden gedragen door de aangesloten werkgevers. Eventuele poolwinst van de herverzekeraar wordt ten gunste van de aangesloten werkgevers uitgekeerd. Het eigen behoud is nihil. De herverzekerde verplichtingen zijn verantwoord onder de voorziening pensioenverplichtingen. De herverzekeraar vergoedt jaarlijks een aandeel in de sterftewinst behaald over het totale resultaat van de pensioenfondsen waarvoor een winstdelingsregeling geldt. Deze winst wordt door de herverzekeraar aan de in de winstdeling participerende pensioenfondsen uitgekeerd naar rato van de per pensioenfonds in het desbetreffende kalenderjaar betaalde premie voor de herverzekering van overlijdensrisico s. Bij een positief saldo van baten minus lasten wordt het toekomende aandeel in de sterftewinst ongeacht het individuele resultaat van enig participerend pensioenfonds uitgekeerd. Naast de bovengenoemde aanspraken verleent de herverzekeraar een aandeel in de zelfstandig behaalde sterftewinst van het Fonds, zolang althans het aantal deelnemers aan het Fonds voor wie een risicokapitaal is herverzekerd op 1 januari van het desbetreffende kalenderjaar meer dan tien bedraagt. j. Vorderingen en overlopende activa Voor zover noodzakelijk is een voorziening voor oninbaarheid in mindering gebracht. k. Technische voorzieningen k.1. Technische voorzieningen De technische voorzieningen ( TV ) worden post voor post vastgesteld met inachtneming van de actuariële grondslagen en veronderstellingen zoals hierna omschreven. De TV worden gebaseerd op de tot de balansdatum verkregen aanspraken en rechten op pensioen. De TV worden in principe zodanig vastgesteld dat zij toereikend zijn ter dekking van de verplichtingen van het Fonds. De toereikendheid van de TV wordt jaarlijks door de waarmerkend actuaris getoetst. 19

20 Aan de berekening van de TV liggen de volgende actuariële grondslagen en onderstellingen ten grondslag: Interest Sterfte Conform de Rentetermijnstructuur Financieel Toetsingskader, zoals deze wordt gepubliceerd door DNB. Voor mannen en vrouwen worden de sterftekansen ontleend aan de prognosetafel AG Er wordt rekening gehouden met het verschil in overlevingskansen tussen de werkende en de totale bevolking door toepassing van de Citco ervaringssterfte op basis van het Towers Watson 2012 Ervaringssterftemodel Collectief. Voor kinderen worden de sterftekansen verwaarloosd. Aangezien de collectieve waardeoverdracht per 1 juni 2014 heeft plaatsgevonden en door het Actuarieel Genootschap de nieuwe overlevingstafels pas gepubliceerd zijn in september 2014, is bij het opstellen van het verloop (en bij de beoordeling daarvan) geen rekening gehouden met de nieuwe AG prognosetafels. Gehuwdheid Leeftijden Leeftijdsverschil Kosten Uitkeringen Wezenpensioen Arbeidsongeschiktheid Toetredingen en uittredingen Alle (gewezen) deelnemers worden tot de pensioenleeftijd gehuwd verondersteld, na de pensioendatum wordt uitgegaan van het bepaalde partnersysteem. De leeftijd van de (gewezen) deelnemer wordt in maanden nauwkeurig vastgesteld. Voor wat betreft het partnerpensioen wordt verondersteld dat de man drie jaar ouder is dan de vrouw. Ter dekking van excassokosten van ingegane pensioenen is in de TV een opslag van 3,5% opgenomen. Voor overige kosten zijn geen opslagen opgenomen. Voor de berekening van de TV wordt ervan uitgegaan dat de pensioenen op continue wijze worden uitbetaald. Voor latent wezenpensioen wordt niet gereserveerd. Bij een ingegaan wezenpensioen wordt voor wezen jonger dan 18 jaar aangenomen dat het wezenpensioen voortduurt tot de 21-jarige leeftijd; voor wezen van 21 jaar of ouder wordt aangenomen dat het wezenpensioen voortduurt tot de 27-jarige leeftijd. Voor arbeidsongeschikte deelnemers voor wie de pensioenopbouw zonder verdere betaling van bijdragen wordt voortgezet, wordt de TV gelijk gesteld aan de contante waarde van de in totaal bereikbare aanspraken. Er wordt geen rekening gehouden met toekomstige toetredingen en uittredingen. Hertrouwkansen Gegeven het bepaalde in de pensioenregeling en de onder partnerfrequentie genoemde onderstelling behoeft er geen rekening te 20

21 worden gehouden met hertrouwkansen. l. Verplichting spaardepot ABN AMRO Pension Services Vanaf een jaarlijks geïndexeerde loongrens wordt de beschikbare premie ondergebracht bij ABN AMRO. m. Resultaatbepaling Zowel de gerealiseerde als de ongerealiseerde waardewijzigingen van beleggingen zijn in de staat van baten en lasten verwerkt. Ongerealiseerde waardeveranderingen betreffen de in het boekjaar opgetreden waardeveranderingen van beleggingen die per balansdatum in de portefeuille zijn opgenomen. Gerealiseerde waardeveranderingen omvatten het nog niet eerder in de staat van baten en lasten verantwoorde gedeelte van het verschil tussen de aankoopprijs en de verkoopprijs van de beleggingen. Overige baten en lasten worden toegerekend aan de periode waarop ze betrekking hebben. n. Kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht wordt opgesteld volgens de directe methode. Alle ontvangsten en uitgaven worden hierbij als zodanig gepresenteerd. Onderscheid wordt gemaakt tussen kasstromen uit pensioensactiviteiten en beleggingsactiviteiten. Kasstromen in vreemde valuta s worden omgerekend tegen een geschatte gemiddelde koers. Koersverschillen inzake geldmiddelen worden afzonderlijk in het kasstroomoverzicht getoond. 21

22 Toelichting op de onderscheiden posten van de balans Beleggingen voor risico van het Fonds Er wordt niet belegd in premiebijdragende ondernemingen en beleggingen worden niet uitgeleend. 4. Vastgoedbeleggingen Indirecte vastgoedbeleggingen, zijnde participaties in beleggingsinstellingen die beleggen in vastgoed Stand begin boekjaar Aankopen Verkopen - ( ) Koersverschillen Stand einde boekjaar Aandelen Beursgenoteerde en niet beursgenoteerde beleggingsinstellingen die beleggen in aandelen Stand begin boekjaar Aankopen Verkopen ( ) ( ) Koersverschillen (1.517) Stand einde boekjaar Vastrentende waarden Beursgenoteerde en niet beursgenoteerde beleggingsinstellingen die beleggen in vastrentende waarden Stand begin boekjaar Aankopen Verkopen ( ) ( ) Koersverschillen ( ) Stand einde boekjaar

23 7. Overige beleggingen Stand begin boekjaar Aankopen Verkopen - ( ) Koersverschillen - (73.820) Stand einde boekjaar - - Beleggingen voor risico deelnemers 8. Vastgoedbeleggingen Beursgenoteerde en niet beursgenoteerde beleggingsinstellingen die beleggen in vastgoed Stand begin boekjaar Reclassificatie ( ) Stand 1 januari Aankopen Verkopen ( ) ( ) Koersverschillen (2.874) Stand 16 per december Overdracht naar ABN-AMRO pensioenen ( ) - Stand einde boekjaar Aandelen Beursgenoteerde en niet beursgenoteerde beleggingsinstellingen die beleggen in aandelen Stand begin boekjaar Reclassificatie ( ) Stand 1 januari Aankopen Verkopen ( ) ( ) Koersverschillen Stand per 16 december Overdracht naar ABN-AMRO pensioenen ( ) - Stand einde boekjaar

24 10. Vastrentende waarden Beursgenoteerde en niet beursgenoteerde beleggingsinstellingen die beleggen in vastrentende waarden Stand begin boekjaar Reclassificatie ( ) Stand 1 januari Aankopen Verkopen ( ) ( ) Koersverschillen Stand per 16 december Overdracht naar ABN-AMRO pensioenen ( ) - Stand einde boekjaar In de primostand van 2014 heeft er een reclassificatie plaats gevonden omdat de asset-allocatie van de beleggingsportefeuille van primo 2013 gebaseerd dient te worden op de nieuwe indeling portefeuille modellen Johnson Diversey. Het totale rendement op de portefeuille in de periode 1 januari december 2014 was 9,6% (geheel 2013: 6,7%). 11. Herverzekeringsdeel technische voorzieningen Saldo 1 januari Correctie afslag kredietwaardigheid voorgaand jaar - - Saldo 1 januari voor afslag Mutaties herverzekeringsdeel technische voorzieningen Mutatie aandeel herverzekering (vrijval i.v.m. beëindiging ( ) - herverzekeringsovereenkomst) Mutatie voorziening WGA vervolg hiaat - (18.964) Mutatie voorziening WIA-excedent Mutatie voorziening toekomstige schadelast zieke werknemers Mutatie schadelast premievrijstelling zieke werknemers - (760) Totaal ( ) Saldo 31 december De uitgestelde herverzekerde uitkeringen hebben betrekking op het WGA vervolg hiaat en WIA-excedent en de premievrijstelling van pensioenopbouw bij arbeidsongeschiktheid. Het herverzekeringsdeel technische voorziening voor het WGA vervolg hiaat is vastgesteld als de contante waarde van de herverzekerde toekomstige WGA vervolg hiaatuitkeringen op basis van de actuariële Fondsgrondslagen. 24

25 Het herverzekeringsdeel technische voorziening voor het WIA-excedent is vastgesteld als de contante waarde van de herverzekerde toekomstige WIA-excedentuitkeringen op basis van de actuariële Fondsgrondslagen. Het herverzekeringsdeel technische voorziening voor de premievrijstelling bestaat uit de contante waarde van de arbeidsongeschiktheidsrentes van de arbeidsongeschikte deelnemers, die door de herverzekeraar aan het Fonds uitgekeerd worden, plus de verwachte toekomstige schadelast voor de zieke werknemers, welke geschat is op twee maal de risicopremie op jaarbasis die de herverzekeraar voor dit risico in rekening brengt. Een beschrijving van de overeengekomen voorwaarden inzake herverzekering is te vinden op bladzijde 18 van dit jaarverslag onder het punt i. Herverzekering. 12. Vorderingen en overlopende activa Rekening courant Delta Lloyd Levensverzekering Werkgevers Overige vorderingen De opgenomen vorderingen vervallen binnen 1 jaar. 13. Overige activa Liquide middelen Onder de liquide middelen worden opgenomen die kasmiddelen en tegoeden op bankrekeningen die onmiddellijk dan wel op korte termijn opeisbaar zijn. 14. Stichtingskapitaal en reserves Stichting Algemene Kapitaal Reserve Totaal Saldo per 1 januari Saldo van baten en lasten Saldo per 31 december Saldo per 1 januari Saldo van baten en lasten - ( ) ( ) Saldo per 31 december

26 Solvabiliteit Fondsvermogen ultimo mei 2014/ ultimo december 2013 inclusief herverzekering Vereist eigen vermogen (exclusief minimum vereist eigen vermogen) n.v.t Minimum vereist eigen vermogen n.v.t Het Fonds heeft per 1 juni 2014 de pensioenverplichtingen overgedragen aan Delta Lloyd Levensverzekeringen. Per 31 december 2014 is de dekkingsgraad van het Fonds derhalve 0 (2013: 116,4%). Zowel het minimaal vereist eigen vermogen als het vereist eigen vermogen zijn per 31 december 2014 niet van toepassing. 15. Technische voorzieningen Saldo 1 januari Pensioenopbouw Indexering en overige toeslagen Rentetoevoeging voorziening pensioenverplichtingen Onttrekking uit voorziening pensioenverplichtingen voor uitkeringen ( ) ( ) Onttrekking uit voorziening pensioenverplichtingen voor pensioenuitvoeringskosten (4.200) (8.164) Wijziging marktrente ( ) Wijziging uit hoofde van overdracht van rechten - ( ) Wijziging overige actuariële uitgangspunten - - Overige mutaties in de voorziening pensioenverplichtingen Saldo Saldo per 31 mei 2014 (voor cwo) Vrijval in verband met collectieve waardeoverdracht ( ) Saldo per 31 december Ultimo mei 2014 bedroeg de gemiddeld gewogen discontovoet 2,90% (2013: 3,00%). 26

27 Voor een toelichting op de verschillende posten wordt verwezen naar de toelichting op de verschillende posten uit de staat van baten en lasten. De voorziening voor pensioenverplichtingen is naar categorieën van deelnemers als volgt samengesteld: Actieve deelnemers Pensioengerechtigden Gewezen deelnemers De methode voor de berekening van de TV is zodanig toegepast dat er geen sprake is van een financieringsachterstand. Naar hun aard hebben de technische voorzieningen in het algemeen een langlopend karakter. Pensioenregeling in de periode tot en met 31 maart 2014 De pensioenregeling, geldend voor de deelnemers van het Fonds en zoals deze gold, is voor de periode tot en met 31 maart 2014 van kracht gebleven. De pensioenregeling was een zogenaamde hybride regeling bestaande uit een Basismodule met een toegezegd pensioen en een Pensioen beleggingsmodule met een toegezegde premie bijdrage. Toeslagverlening Het Bestuur heeft op 14 februari 2014 besloten de pensioenaanspraken per 1 januari 2014 te indexeren voor zowel de actieve als de niet-actieve deelnemers met 1,6%. Aangezien dit besluit was genomen na balansdatum, was dit niet verwerkt in de TV per 31 december De aanpassing van de pensioenen en pensioenaanspraken is voorwaardelijk; er is geen recht op toeslagverlening en het is niet zeker of en in hoeverre in de toekomst een toeslagverlening zal plaatsvinden. Het Bestuur beslist evenwel jaarlijks gehoord de actuaris in hoeverre pensioenrechten en pensioenaanspraken worden aangepast. 16. Voorziening pensioenverplichting voor risico deelnemers Stand per 1 januari Stortingen Onttrekkingen ( ) ( ) Beleggingsresultaten Mutatie i.v.m. overdracht naar ABN-AMRO pensioenen ( ) - Stand per 31 december

28 De premies spaardepot worden belegd bij ABN AMRO. Deze beleggingen zijn ultimo 2014 gewaardeerd tegen beurswaarde. 17. Overige schulden en overlopende passiva Belastingen en premies sociale verzekeringen Herverzekeraar ElipsLife Overige schulden Administratiekosten Controlekosten Actuariële kosten Nog te betalen uitgaande waardeoverdracht Overlopende passiva

29 18. Risicobeheer en derivaten Solvabiliteitsrisico Het Fonds wordt bij het beheer van de pensioenverplichtingen en de financiering daarvan geconfronteerd met risico s. De belangrijkste doelstelling van het Fonds is het nakomen van de pensioentoezeggingen. Voor het realiseren van deze doelstelling wordt gestreefd naar een toereikende solvabiliteit op basis van de marktwaarde van de pensioenverplichtingen. Het belangrijkste risico voor het Fonds betreft het solvabiliteitsrisico, ofwel het risico dat het Fonds niet beschikt over voldoende vermogen ter dekking van de pensioenverplichtingen. De solvabiliteit wordt gemeten zowel op basis van algemeen geldende normen als ook naar de specifieke normen welke door de toezichthouder worden opgelegd. Indien de solvabiliteit van het Fonds zich negatief ontwikkelt, bestaat het risico dat het Fonds de premie voor de onderneming en deelnemers moet verhogen en het risico dat er geen ruimte beschikbaar is voor een eventuele verhoging van opgebouwde pensioenrechten. In het uiterste geval kan het noodzakelijk zijn dat het Fonds verworven pensioenaanspraken en pensioenrechten moet verminderen. De aanwezige dekkingsgraad heeft zich als volgt ontwikkeld: Pensioenvermogen Technische voorzieningen Dekkingsgraad % Stand per 1 januari ,4 Premie ,3 Uitkering (130) (120) 0,0 Indexering (1,8) Renteverandering (8,0) Overrendement ,0 Overig (7,7) Stand per 31 mei 2014 (voor cwo) ,3 Collectieve waardeoverdracht (34.952) (33.320) Stand per 31 december ,0 Beleid en risicobeheer Het Bestuur beschikt over een aantal beleidsinstrumenten ten behoeve van het beheersen van deze risico s. Deze beleidsinstrumenten betreffen: Beleggingsbeleid; Premiebeleid; Indexatiebeleid. De keuze en toepassing van beleidsinstrumenten vindt plaats na uitvoerige analyses ten aanzien van te verwachten ontwikkelingen van de verplichtingen en de financiële markten. 29