Sociale veiligheid op De Archipel

Transcriptie

1 Sociale veiligheid op De Archipel Inleiding Sinds 2014 is de wet op Passend onderwijs van kracht. Scholen hebben hierdoor te maken met nog grotere diversiteit en onderlinge verschillen. We hebben het dan over gedrags- en leerproblemen, maar ook grensoverschrijdend gedrag van kinderen en in toenemende mate ook van ouders. De Archipel is hierop geen uitzondering en sinds schooljaar is dan ook gewerkt aan het neerzetten van een veilig en prettig pedagogisch klimaat door een methode in te voeren voor sociaal-emotioneel leren, PAD (Programma Alternatieve Denkstrategieën). Ook heeft het team scholing gekregen en een teamvisie gevormd over de pedagogische opdracht die de school heeft. Er zijn basiswaarden vastgesteld waaraan gedragsregels zijn gekoppeld, en waaraan consequenties zijn verbonden. Een stuurgroep is opgericht waarin teamleden en ouders zitting hebben en er is een kinderraad opgericht om leerlingen mee te laten denken/praten en doen. Waarden op de Archipel Samenwerking Verantwoordelijkheid Vertrouwen en veiligheid

2 De schoolomgeving: De Archipel is een school voor Ontwikkelingsgericht basisonderwijs in Amsterdam IJburg. De school is opgericht in 2008 en valt onder het bestuur van de ASKO. De school telt ongeveer 275 leerlingen van zeer diverse komaf. Vele culturen, religies en sociale en economische lagen van de bevolking zijn vertegenwoordigd. De school wil dat ook graag zo; we zijn een afspiegeling van de samenleving en de buurt. In de praktijk blijkt steeds weer dat deze diversiteit vraagt om een heldere visie en een gerichte aanpak. Naast een didactische opdracht heeft de school ook een pedagogische opdracht: De pedagogische opdracht van het onderwijs is: de ontwikkeling van leerlingen tot autonoom en verantwoordelijk deelnemer aan de samenleving met kwaliteit te laten verlopen. (Wardekker, Y.L., 2004) Hierbij zijn normen en waarden van groot belang. Omdat deze niet bij ieder gezin dezelfde zijn, is het belangrijk om als school helder te hebben vanuit welke normen en waarden het onderwijs wordt ingericht, zowel op didactisch als op pedagogisch vlak. Te vaak wordt de school geconfronteerd met situaties waarin verschillen in waarden en normen een rol spelen. Wanneer dit leidt tot conflict, bijvoorbeeld tussen leerlingen en/of hun ouders en/of de school, wordt er met een vragende blik naar de school gekeken: Wat vinden jullie hiervan? Wat doen jullie hieraan? In het schooljaar is in gezamenlijkheid besloten om de pedagogische opdracht prioriteit te geven. In het schoolplan voor de komende vier jaar is dat als volgt beschreven: (tekst schoolplan ) Het sociaal-emotionele welbevinden van de leerlingen heeft veel invloed op hun totale functioneren. Onze school wil daarom meer en structureel en systematisch aandacht aan de sociaal-emotionele ontwikkeling van de kinderen besteden. We doen dit omdat we onze leerlingen willen opvoeden tot verantwoorde burgers. Ze moeten goed voor zichzelf kunnen zorgen en goed kunnen omgaan met de mensen en de wereld om hen heen (dichtbij en verder weg). Wij betrekken ouders bij deze ontwikkeling. De ontwikkeling van de groep en de individuele leerlingen wordt tijdens de groepsbespreking besproken door de leerkracht en IB er. In deze gesprekken worden ook mogelijke aanpakken voor een groep of voor een individuele leerling besproken. Onze school beschikt over een leerlingvolgsysteem voor sociaal-emotionele ontwikkeling, namelijk Hart en Ziel. Jaarlijks worden de resultaten besproken door directie, IB en de GGD. Wet- en regelgeving In 2013 kwam staatssecretaris Sander Dekker met een wetsvoorstel om de aanpak van pesten wettelijk te verankeren. In 2014 is zijn plan door de Kamer teruggeroepen en kwam er een alternatief tot stand in samenwerking met de sectorraden po-vo. De sectorraden zijn van mening dat wetgeving een belangrijk instrument kan zijn om beleidsdoelen te verankeren en de uitvoering ervan te borgen (het wat ), maar het is aan de scholen hoe zij het sociaal veiligheidsbeleid vormgeven. Scholen bepalen zelf hoe zij methodes en programma s inzetten, welke afspraken ze binnen de school maken, hoe ze die afspraken borgen en op welke manier zij aantonen dat hun aanpak effect heeft. Wetgeving gaat zo hand in hand met activiteiten in en met scholen om tot een effectieve aanpak te komen. (PO raad, V.r., 2014) In samenwerking met Stichting School en Veiligheid en het Nederlands Jeugdinstituut is een empirisch onderbouwde selectie gemaakt van methoden die de sociale veiligheid op school

3 bevorderen. ( ) De Archipel heeft ervoor gekozen een goedgekeurd programma in te voeren, te weten PAD. Omdat de pedagogische opdracht die een school heeft, veel breder is dan alleen het tegengaan van pesten, is ervoor gekozen om een methode te selecteren die meer doet dan dat. Het gaat erom een slag te maken ter preventie van pesten en antisociaal gedrag binnen de school. Dat betekent dat er zowel op leerling niveau, als op ouder niveau als op leerkracht niveau zal worden geïnvesteerd in gedragsverandering en kennis. We noemen dat educatief partnerschap. leerling school ouders Bij educatief partnerschap ligt de nadruk op samenwerking tussen ouders en school en kind om te voorkomen dat het kind in twee verschillende werelden opgroeit. Ouders praten graag mee over zaken als straffen en belonen, omgaan met pestgedrag, veiligheid en de begeleiding van kinderen. Een veilig schoolklimaat is een basisvoorwaarde en samenwerking kan ook bijdragen tot bewustwording van ouders van de opvoeding thuis. Uitwerking doelstelling Doelen Op De Archipel willen we bereiken dat er een positief pedagogische klimaat heerst. Vanuit de waarden en de visie op onderwijs van De Archipel en vanuit de koers van het bestuur ASKO, zijn de volgende doelen geformuleerd: 1. Het bevorderen van de sociale competentie van de leerling (gericht op de leerling); 2. Het bevorderen van de onderwijskundige en opvoedkundige processen in de groep (gericht op de leerkrachten) 3. Vanuit de visie van De Archipel en de ASKO als schoolbestuur, en vanuit de waarden die het team gezamenlijk heeft vastgesteld, komt er een derde doel bij en dat is versterken van het educatief partnerschap.

4 Mindmap In de mindmap hieronder is weergegeven hoe de visie en de waarden van De Archipel verbonden zijn aan de doelen van de methode PAD en het Educatief partnerschap:

5 Gedragsregels In samenspraak met het gehele team zijn in de schoolregels opgesteld. Deze regels zijn meegegeven op papier met alle leerlingen en ondertekend door de ouders weer teruggekomen naar school. Ze staan ook op de website, in de schoolgids en ze hangen in de hal van de school. De PADstuurgroep stelt steeds een regel centraal, waar in de gehele school aandacht aan wordt besteed en waar positief op wordt beloond. Ouders die kiezen voor De Archipel conformeren zich met deze regels: Algemene Schoolregels We sluiten niemand buiten. Pesten is verboden. Discrimineren is verboden. Vechten is verboden. We doen elkaar geen pijn. We lopen en praten rustig in de school. Op de trap lopen we rechts. We houden het hele schoolgebouw en het plein netjes. We houden de spullen van de school en van elkaar netjes. We gebruiken spullen waar ze voor bedoeld zijn. Lenen mag, maar vraag het eerst. Er mag maar één kind tegelijk naar het toilet. Tijdens de instructie mag je niet naar het toilet. Een kind op het toilet krijgt privacy. We gebruiken één handdoekje. Handdoekjes moeten in de prullenbak. We hangen jassen en tassen op aan de kapstok. We kloppen voordat we ergens binnenlopen. Leerkrachten spreken we aan met juf en meester. We spreken met respect tegen de leerkrachten. We luisteren naar de leerkrachten. Klassenregels We zitten recht aan onze tafel en op onze stoel We steken onze vinger op als we een beurt willen Als de leerkracht stilte wil, zijn we stil We laten elkaar uitpraten We lopen alleen door de klas als dat mag van de leerkracht We ruimen onze laatjes zelf op We ruimen de klas samen op We houden de spullen in de klas netjes We komen allemaal aan de beurt voor de klassendienst Afspraken (dit is een handreiking. In de PAD-lessen bespreekt de leerkracht dit met de groep) We houden rekening met elkaar Meespelen is belangrijker dan winnen We nodigen elkaar uit om mee te spelen

6 We spreken elkaar aan op positief en negatief gedrag We moedigen elkaar aan We helpen elkaar en de leerkracht Als we gepest worden, vragen we hulp aan de leerkracht Je mag ook anoniem pesten melden

7 Gedragsverwachting volwassenen Van alle volwassenen, (leerkrachten, directie, schoolpersoneel, vrijwilligers, ouders, grootouders, etc..) in en om de school verwachten we dat zij samen zorgen voor een veilig en positief pedagogisch klimaat. Voor alle volwassenen geldt: Het schoolgebouw en het schoolplein zijn ten alle tijden veilige en rustige plaatsen voor leerlingen, personeel en ouders. Tijdens de lestijden is er rust in het gebouw. In alle contacten tussen personeel en ouders/verzorgers worden de algemeen geldende fatsoensnormen verwacht op basis van wederzijds respect. Verbale en niet-verbale intimidatie worden niet getolereerd. Bij grove overtreding kan een gebouw- en/of pleinverbod worden opgelegd vanuit bevoegd gezag (directie en schoolbestuur). Leerlingen die onacceptabel gedrag vertonen worden hierop door een leerkracht of ander onderwijspersoneel aangesproken. Ouders spreken op of rond de school niet direct andere leerlingen dan hun eigen kinderen aan op onacceptabel gedrag. Hiervoor wordt schoolpersoneel benaderd. Racistische en discriminerende uitingen worden niet toegestaan. Lichamelijk of verbaal geweld worden niet getolereerd. Wapens, waaronder ook (kleine) messen, stokken, nepwapens e.d. zijn op school verboden Overtreding leidt tot inschakeling politie. Ontvreemden van spullen die niet iemands eigendom zijn wordt niet getolereerd. Roken in het bijzijn van kinderen tijdens schooltijd of op excursies/uitjes is niet toegestaan. Mobiele telefoons, laptops, tablets e.d. vallen altijd onder de aansprakelijkheid van ouders. Ook wanneer op verzoek van de leerling in bewaring genomen door een leerkracht. Leerlingen die een mobiele telefoon bij zich hebben, zorgen ervoor dat deze tijdens schooltijd niet wordt gebruikt of gehoord. Met de spullen van school, (mede)leerlingen en anderen wordt op een zuinige manier omgesprongen. Voor schoolpersoneel geldt aanvullend: Bij het zien van het gebruik van lichamelijk geweld (niet zijnde een duwtje) bij leerlingen grijpt schoolpersoneel onmiddellijk in en haalt de vechtenden uit elkaar. Hierbij is proportioneel fysiek contact toegestaan. Incidenten worden met de leerkracht van de betrokken leerling(en) besproken, zodat die melding kan maken in het digitale dossier Parnassys en indien nodig contact kan opnemen met de schoolleiding en ouders/verzorgers. Personeel kan tijdens lesuren gebruik maken van mobiele devices wanneer dit betrekking heeft op schoolse zaken.

8 Protocol: Wat te doen bij grensoverschrijdend gedrag Begripsomschrijving: grensoverschrijdend gedrag is gedrag waarbij de bovenstaande regels bij herhaling worden overtreden of waarbij het de leerkracht onmogelijk wordt gemaakt om zijn of haar belangrijkste taak (het geven van goed onderwijs) naar behoren uit te voeren. Stap 1: Leerlingen die gedragsproblemen in of buiten de groep veroorzaken hebben in eerste instantie een kort correctiegesprek met de leerkracht en kunnen hun gedrag zelf corrigeren. Lukt dit niet, dan volgt een korte maatregel. Na overleg met een MT-lid wordt al dan niet besloten tot een incidentmelding. Stap 2: Bij herhaling van het gedrag volgt opnieuw een gesprek met de leerling en volgt contact met ouders/verzorgers en wordt, na overleg met het MT, een incidentmelding in Parnassys gedaan. Hierbij wordt meteen de mogelijkheid van stap 3 (time-out) besproken. Stap 3: Bij volharding van het geconstateerde, en met ouders besproken probleemgedrag, wordt een timeout toegepast. Dit betekent dat de leerling in een andere groep wordt opgevangen gedurende een uur, dagdeel of dag. Deze maatregel wordt altijd na overleg met de schoolleiding uitgevoerd. De eigen leerkracht zorgt voor een pakket werk, wat tijdens de time-out wordt gemaakt. Het werk moet zelfstandig kunnen worden uitgevoerd. Ook hiervan wordt een incidentmelding in Parnassys gemaakt en dit wordt aan ouders/verzorgers meegedeeld. Stap 4: Als het probleemgedrag ondanks deze stappen aanhoudt zal worden overgaan tot maatregelen zoals omschreven in het protocol schorsing en verwijdering van de ASKO. Hierbij zal ook het bevoegd gezag (bestuur) en de leerplicht worden ingeschakeld.

9 Consequenties op ongewenst gedrag. Klein probleemgedrag: uitschelden / uitlachen gekke / obscene gebaren ruzie maken ongehoorzaam/tegendraads misbruik van materiaal misbruik van mobieltjes (zonder toestemming) Anders, nl. Aanspreken Excuus aanbieden + Aanspreken Excuus aanbieden + Zelf uitpraten met ik-boodschap Korte tijd apart staan (buiten BV bij het hek). Wij gaan altijd in gesprek (kort) Aanspreken, bij herhaling inleveren Niet zichtbaar, niet hoorbaar Afpakken, na schooltijd teruggeven In grote lijnen afspraken maken en daarbinnen vertrouwen dat leerkrachten de situatie goed inschatten en reageren. Groot probleemgedrag: verbale agressie ook naar leerkracht / brutaal pesten en buitensluiten liegen/bedrog/diefstal Vechten (tweezijdig) fysieke agressie (eenzijdig) ongeoorloofd verblijf buiten het schoolterrein/ Materiele vernieling/vandalisme Anders, nl. Time-outplek (naar andere klas, niet in gang) Daarna eventueel naar MT, leerkracht ouders bellen In gesprek gaan Melden bij de leerkracht en IB Zie ook pest-protocol In gesprek gaan Melden bij de leerkracht en IB Uit elkaar halen Time-out Slachtoffer beschermen Time-out Ambulante medewerkers gaan zoeken Nablijven Schade vergoeden In grote lijnen afspraken maken en daarbinnen vertrouwen dat leerkrachten de situatie goed inschatten en reageren.

10 Protocol: Wat te doen bij pesten Dit protocol is een document waarin staat welke maatregelen De Archipel neemt om pesten te voorkomen (preventie) en pesten aan te pakken. Visie van de school We vinden het op onze school belangrijk dat leerlingen goed in hun vel zitten en voldoende zelfvertrouwen hebben. Leerlingen worden door ons begeleid bij het oplossen van problemen. We streven naar een brede ontwikkeling, waarbij communiceren, samen spelen en werken erg belangrijk zijn. Ook stimuleren we de eigen verantwoordelijkheid van kinderen. Als je gepest wordt zit je niet lekker in je vel en vind je het ontzettend moeilijk om je problemen op te lossen. Je zelfvertrouwen krijgt een knauw en samenwerken en spelen zijn lang niet meer vanzelfsprekend. Kinderen die pesten hebben ook iets te leren: zij worden op hun verantwoordelijkheden gewezen en moeten leren welke gevolgen hun gedrag heeft. We gaan uit van het principe dat ook de pester een groot probleem heeft. Achter het gedrag van het pestende kind zit immers vaak ook een kwetsbaar verhaal. Het pestende kind uit het alleen op zo'n manier dat zijn omgeving er ook veel last van heeft. De school, de kinderen en de ouders moeten samen pesten voorkomen en aanpakken. Dit kan als motto gelden voor iedereen die onze school bezoekt. In de eerste plaats voor de kinderen en leerkrachten, maar ook voor de ouders: de school moet een plek zijn waar je je voelt opgenomen; een echte gemeenschap. Deze gemeenschap heeft als belangrijkste verantwoordelijkheid om aan alle kinderen een optimale ontwikkelingskans te bieden, zodat zij zelfstandige mensen kunnen worden, waardoor zij met zelfvertrouwen in de maatschappij kunnen functioneren, met respect voor zichzelf en voor anderen. Een belangrijke voorwaarde om hen deze kans te kunnen bieden is een veilig schoolklimaat. En dat is het doel van dit pestprotocol bijdragen aan een veilig schoolklimaat. Wat is pesten eigenlijk? Pesten is een ingewikkeld probleem. Het vereist een serieuze en zorgvuldige aanpak. Het is daarbij van belang dat alle betrokkenen (leerlingen, ouders en leerkrachten) pesten als een bedreiging voor een veilig klimaat zien. Ze moeten bereid zijn pesten te willen voorkomen. Het is belangrijk om een onderscheid te maken tussen pesten en plagen (en uitdagen, ruzie maken). Plagen is incidenteel. Er is sprake van machtsevenwicht. Je mag daarbij voor jezelf opkomen en er zijn geen negatieve gevolgen. Plagen mag, moet zelfs; het is goed voor je ontwikkeling. Pesten is structureel. Er is sprake van een ongelijkwaardige situatie, er is een verliezer. Er zijn veel negatieve gevolgen. Pesten mag niet. Preventie: Voorkomen is beter dan genezen Omgaan met elkaar kun je kinderen leren. Ook als er niet gepest wordt, is het nodig de kinderen redzamer te maken. Er zijn middelen die dit kunnen stimuleren: Toneel of geleid spel. Leren om te troosten, iets aardigs tegen een ander te zeggen etc. Leren met spelregels om te gaan.

11 Ter ondersteuning van deze activiteiten heeft de school de PAD methode ingevoerd. Afspraken en regels Onze regels en afspraken sluiten aan bij het klimaat van de school en moeten ook regelmatig geëvalueerd worden. Ze moeten bekend zijn bij iedereen die regelmatig met de school heeft te maken: ouders, schoolpersoneel, vrijwilligers en leerlingen. Door deze regels steeds in de PAD-lessen te behandelen, centraal te stellen en het gewenste gedrag te belonen, kunnen veel problemen voorkomen worden. Aanpak van pesten Pestgedrag wordt direct (door ouders, leerlingen en leerkrachten) gemeld en aangepakt. School: De school neemt stelling: pesten kan en mag niet! De leerkracht bespreekt de situatie met de betrokken kinderen, daarna met de klas. De leerkracht herhaalt en bespreekt de schoolregels- en afspraken. De leerkracht geeft hulp aan het gepeste kind (slachtoffer) en aan de pester (dader). De leerkracht maakt gevolgen duidelijk aan de pester. De leerkracht/mt licht de betrokken ouders in. De leerkracht/mt maakt afspraken met de pester en de ouders om herhaling te voorkomen. Bij herhaling kan de school de ouders van zowel de gepeste als de pester op school uitnodigen voor een gesprek. Ouders: Bespreken het gebeurde met hun kind. Werken actief mee aan verbetering. Maken afspraken met hun kind en de leerkracht/mt om herhaling te voorkomen. Sancties: Als het bovenstaande niet het gewenste resultaat heeft, worden er aan de pester sancties opgelegd. Deze zijn te vinden bij Consequenties op ongewenst gedrag. Contactpersonen: 1. De leerkracht van uw kind. 2. De directie. Hulp buiten de school Op De Archipel is een Ouder Kind Adviseur (OKA) aanwezig. Zij kan door zowel de ouders als de school worden ingeschakeld om te helpen. Levend houden van dit protocol In het teamoverleg, de PAD stuurgroep (bestaande uit OKA, leerkrachten en ouders) en de kinderraad en de MR wordt de aanpak van pesten regelmatig op de agenda gezet.