Nederlandse norm NEN (nl)

Transcriptie

1 Dit document mag slechts op een stand-alone PC worden geinstalleerd. Gebruik op een netwerk is alleen. toestaan als een aanvullende licentieovereenkomst voor netwerkgebruik met NEN is afgesloten. This document may only be used on a stand-alone PC. Use in a network is only permitted when a supplementary license agreement for us in a network with NEN has been concluded. Nederlandse norm NEN 5056 (nl) Niet-verrijdbare stalen opslagsystemen - Verstelbare palletstellingsystemen Technische grondslagen voor het ontwerp Afwijkingen van en aanvullingen op NEN-EN 15512:2009 Steel static storage systems Adjustable pallet racking systems Technical principles for design Deviations from and adaptations on NEN-EN 15512:2009 Vervangt NEN 5056:2009 Ontw. ICS ; maart 2011

2 Normcommissie "Magazijnstellingen" Apart from exceptions provided by the law, nothing from this publication may be duplicated and/or published by means of photocopy, microfilm, storage in computer files or otherwise, which also applies to full or partial processing, without the written consent of the Netherlands Standardization Institute. The Netherlands Standardization Institute shall, with the exclusion of any other beneficiary, collect payments owed by third parties for duplication and/or act in and out of law, where this authority is not transferred or falls by right to the Reproduction Rights Foundation. Auteursrecht voorbehouden. Behoudens uitzondering door de wet gesteld mag zonder schriftelijke toestemming van het Nederlands Normalisatie-instituut niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van fotokopie, microfilm, opslag in computerbestanden of anderszins, hetgeen ook van toepassing is op gehele of gedeeltelijke bewerking. Het Nederlands Normalisatie-instituut is met uitsluiting van ieder ander gerechtigd de door derden verschuldigde vergoedingen voor verveelvoudiging te innen en/of daartoe in en buiten rechte op te treden, voor zover deze bevoegdheid niet is overgedragen c.q. rechtens toekomt aan de Stichting Reprorecht. Although the utmost care has been taken with this publication, errors and omissions cannot be entirely excluded. The Netherlands Standardization Institute and/or the members of the committees therefore accept no liability, not even for direct or indirect damage, occurring due to or in relation with the application of publications issued by the Netherlands Standardization Institute. Hoewel bij deze uitgave de uiterste zorg is nagestreefd, kunnen fouten en onvolledigheden niet geheel worden uitgesloten. Het Nederlands Normalisatie-instituut en/of de leden van de commissies aanvaarden derhalve geen enkele aansprakelijkheid, ook niet voor directe of indirecte schade, ontstaan door of verband houdend met toepassing van door het Nederlands Normalisatie-instituut gepubliceerde uitgaven Nederlands Normalisatie-instituut Postbus 5059, 2600 GB Delft Telefoon (015) , Fax (015)

3 Inhoud Voorwoord Onderwerp en toepassingsgebied Normatieve verwijzingen Termen en definities Grootheden, eenheden en symbolen Constructief ontwerp van palletstellingen Belasting op door de stelling gedragen vloeren Bijzondere horizontale plaatsingsbelasting Combinatieregel Voortschrijdend bezwijken Nationale afwijkingen op NEN-EN (A-deviatie) Ontwerplevensduur Rekenscheefstand bij klein aantal secties Veiligheidsfilosofie Betrouwbaarheidsklasse Belastingsfactoren in combinatie met gebruiksfactoren Kantelgevaar Liggers als onderdeel van een schoorsysteem Voetplaatontwerp Rotatieveerstijfheid inhaakverbinding Niet-strijdige, aanvullende informatie op NEN-EN 15512: Basisprincipes De invloed van doorgaande perforaties op het traagheidsmoment van de staander Kipstabiliteit van de liggers Lokaal knikken ( distortional buckling ) van de dwarsdoorsnede Algemeen Invloed van de systeemlengte van het jukvakwerk Bepaling torsiekniklengte bij jukken met een niet-constante vakwerkconfiguratie Uitvoering van proeven Algemeen Plaatsingstoleraties van opslageenheden Uitvoering en interpretatie van proeven ter bepaling van de dwarskrachtstijfheid van jukken Bijlage A (informatief) Van ontwerp tot gebruik, een interactief proces Bijlage B (normatief) Nederlandse A-deviatie in NEN-EN 15512: Bijlage C (informatief) Proefondervindelijke beoordeling van de stabiliteit van de liggers Bijlage D (informatief) Bepaling van het traagheidsmoment van geperforeerde staanders Bibliografie

4 Voorwoord Deze norm behandelt niet-verrijdbare stalen opslagsystemen constructief ontwerp van verstelbare palletstellingen afwijkingen van en aanvullingen op NEN-EN 15512:2009. Deze norm hoort onlosmakelijk bij NEN-EN Een aantal bepalingen in NEN 5056 is opgenomen als invulling van bijlage I A Deviations, in het bijzonder van I.1 van NEN-EN Dutch national legislative deviations. Daarnaast geeft deze norm aanvullende beoordelings- en bepalingsmethoden, daar waar NEN-EN dit overlaat aan de verantwoordelijkheid van de individuele constructeur. Een magazijnstelling, waaronder een palletstelling, is naar Nederlands recht een bouwwerk, geen gebouw zijnde, waarop de voorschriften van Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) en de Woningwet van toepassing zijn. Op grond van artikel 1b, eerste lid, van de Woningwet mag een magazijnstelling niet worden gebouwd als niet aan het Bouwbesluit 2003 is voldaan. Het is daarbij niet van belang of die magazijnstelling al dan niet met een omgevingsvergunning voor het bouwen (artikel 2.1, eerste lid, Wabo) moet worden gebouwd. Daarmee is bepaald dat wat betreft constructieve veiligheid, een magazijnstelling ten minste aan NEN-EN 1990 met nationale bijlage moet voldoen. Omdat de bepalingen in deze norm in overeenstemming zijn met de bepalingen in NEN-EN 1990 kan met deze norm (in samenhang met NEN-EN 15512) worden aangetoond dat een constructief ontwerp van verstelbare palletstellingen het niveau van constructieve veiligheid bereikt zoals vereist in de Nederlandse bouwregelgeving. Achtergrond Wat betreft de geldende wet- en regelgeving met betrekking tot het constructieve ontwerp en de maatvoering van magazijnstellingen in relatie tot de beoogde gebruikswijze, geldt het volgende (Bouwbesluit 2003 [20]): Magazijnstellingen zijn bouwconstructies geen gebouw zijnde en moeten voldoen aan de afdelingen 2.1 en 2.2 van het Bouwbesluit Niet voor alle uitvoeringen van magazijnstellingen is een omgevingsvergunning voor het bouwen nodig, maar op grond van artikel 1b, eerste lid, van de Woningwet geldt wel altijd het Bouwbesluit 2003, niveau nieuwbouw. Overeenkomstig de Wabo in verbinding met het Besluit omgevingsrecht, bijlage II is voor magazijnstellingen een omgevingsvergunning vereist, indien de bouwhoogte meer bedraagt dan 8,5 m dan wel indien zij ook vloeren dragen. Ook als de stelling bijdraagt aan de stabiliteit van het gebouw is een reguliere omgevingsvergunning vereist. Magazijnstellingen zijn ook arbeidsmiddelen en vallen daarom ook onder de Arbeidsomstandighedenwet en het Arbeidsomstandighedenbesluit en onderliggende Arboregelgeving. Zie bijvoorbeeld Arbo-informatieblad A1-14, Bedrijfsruimten: inrichting, transport en opslag [1]. Van een voldoende mate van constructieve veiligheid kan alleen sprake zijn als het betrouwbaarheidsniveau aanwezig is dat is vereist in NEN-EN 1990 in samenhang met de bijbehorende nationale bijlage. Om aan dit betrouwbaarheidsniveau te kunnen voldoen, zijn in hoofdstuk 7 van deze norm Nationale Afwijkingen geformuleerd die moeten worden aangehouden in aanvulling op NEN-EN (zie het Voorwoord). Tijdens het overleg in CEN/TC 344/WG1 zijn deze Nationale Afwijkingen door de NEN-Werkgroep Magazijnstellingen Constructief/Dunne plaat op verzoek van de normcommissie "Technische Grondslagen voor Bouwconstructies" aan de orde gesteld als zijnde essentieel in het kader van de Nederlandse bouwregelgeving. Voor wat betreft de beoordeling van de constructieve veiligheid van palletstellingen zijn bovendien van belang: a) de vastlegging van de gebruikswijze en de daaruit voortvloeiende karakteristieke belastingen; b) de grondslagen voor het constructief ontwerp van deze bijzondere staalconstructie. Voor de vastlegging van de gebruikswijze en de daaruit voortvloeiende karakteristieke belastingen wordt verwezen naar: 2

5 NEN-EN 1990 als uitgangspunt voor de beoordeling van bijzondere draagconstructies; NEN-EN 15620, NEN-EN en NEN-EN De volgende praktijkrichtlijnen geven een op de bovengenoemde Europese normen gebaseerde leidraad bij het vastleggen en handhaven van de gebruiksrandvoorwaarden die zijn aangehouden bij het constructief ontwerp: NPR 5054; NPR Het handhaven van een goede staat van onderhoud en van een gebruik niet strijdig met het ontwerp, zoals ook vereist vanuit de Arbowet en -regelgeving, wordt mede bewerkstelligd door de verplichting van periodieke inspecties met bijbehorende passende maatregelen (zie ook NEN-EN 15635). OPMERKING De sterke wisselwerking tussen de besteks-, ontwerp- en gebruiksfase in het geval van magazijnstellingen en dus ook van palletstellingen, is weergegeven in bijlage A. Dit is vooral van belang voor elke bijzondere draagconstructie waarvan het gebruik in termen van karakteristieke belastingen niet of onvoldoende is vastgelegd in NEN-EN Een samenvatting van NEN-EN 15620, NEN-EN en NEN-EN wat de palletstellingen betreft, is gegeven in NPR Zie ook TNO-Rapport 2008-D-R1290/B [5]. Voor door hefkranen bediende palletstellingen wordt mede verwezen naar FEM [14]. Betrokken commissies De NEN-werkgroep Magazijnstellingen Constructief / Dunne plaat is, onder directe verantwoordelijkheid van de NEN-normcommissie Magazijnstellingen, als Nederlandse spiegel commissie betrokken geweest bij de opstelling van NEN-EN NEN 5056 is opgesteld door de NEN-werkgroep Magazijnstellingen Constructief / Dunne plaat en is vastgesteld door normcommissie Magazijnstellingen, na toetsing door de NEN-normsubcommissie TGB-Staalconstructies en door de NEN-normsubcommissie TGB Basiseisen en belastingen. 3

6 Niet-verrijdbare stalen opslagsystemen Verstelbare palletstellingsystemen Technische grondslagen voor het ontwerp Afwijkingen van en aanvullingen op NEN-EN 15512: Onderwerp en toepassingsgebied 1. NEN 5056 is van toepassing op constructief ontwerp van verstelbare palletstellingen. Een palletstelling is een type magazijnstelling bedoeld voor de opslag van goederen op verscheidene niveaus boven elkaar. De 'lay-out' (plattegrond) en configuratie van dit stellingtype zijn zo dat elke opslageenheid door stellingbedieningsapparatuur rechtstreeks kan worden bereikt vanuit de stellinggangen. De goederen zijn geplaatst op opslaghulpmiddelen, zoals houten of kunststof pallets of boxcontainers. Uitgangspunt bij deze norm is dat pallets worden afgezet of uitgenomen met stellingsbedieningsapparatuur, zoals magazijntrucks (orderverzameltrucks, contragewicht-heftrucks, reach trucks, smalle-gangen-trucks) en hefkranen. Manuele bediening geschiedt door hiervoor opgeleid en geïnstrueerd personeel. Automatische bediening vindt plaats volgens voorschrift van de leverancier van de apparatuur. Deze norm is van toepassing waar de pallets worden afgezet of afgenomen met: contragewicht-heftrucks voor een magazijnstelling met een bouwhoogte tot 9 m; reach trucks voor een magazijnstelling met een bouwhoogte tot 13 m; smalle-gangen-trucks voor een magazijnstelling met een bouwhoogte tot 16 m; hefkranen voor een magazijnstelling met een bouwhoogten tot 45 m. 2. NEN 5056 is bedoeld om te zijn gebruikt met NEN-EN Bij NEN-EN hoort onlosmakelijk NEN 5056 (zie bijlage I.1 van NEN-EN 15512, zijnde de A-deviatie voor Nederland). Zonder NEN 5056 kan NEN-EN niet worden gebruikt voor toetsing in het kader van de Nederlandse bouwregelgeving. In NEN 5056 is aangegeven hoe met bepaalde passages uit NEN-EN kan worden omgegaan. 3. NEN 5056 is niet in directe zin bedoeld voor het toetsen van bestaande magazijnstellingen. NEN 5056 (evenals NEN-EN 1990 met nationale bijlage) gaat niet over het afkeurniveau voor de constructieve veiligheid van bestaande magazijnstellingen. Om te bepalen of een bestaande magazijnstelling voldoet aan het minimumveiligheidsniveau zal op termijn NEN 8700 het aangewezen instrument zijn. Deze norm geeft in samenhang met NEN-EN 1990 aan hoe met de inhoud daarvan in samenhang met de Eurocodes voor nieuwbouw kan worden beoordeeld of de constructieve veiligheid van een bestaande constructie niet te laag is, zodat het gebruik zou moeten worden gestaakt danwel de constructie zou moeten worden aangepast alvorens hem nog langer te mogen gebruiken. NEN 8700 zoals thans gepubliceerd handelt uitsluitend over gebouwen. Door toepassing van de principes van de toekomstige NEN 8700 in combinatie met NEN-EN 1990 en NEN 5056 kan ook voor bestaande palletstellingen worden nagegaan of het afkeurniveau is onderschreden. Tot het moment dat NEN 8700 voor dit doel beschikbaar komt, zal voor het beoordelen of een bestaande palletstelling een voldoende mate van veiligheid heeft toepassing moet worden gegeven aan NEN 6700 in samenhang met artikel 4.24 van de Regeling Bouwbesluit De in die voorschriften neergelegde principes zullen dan moeten worden doorgevoerd in NEN-EN en NEN NEN 5056 is in directe zin niet bedoeld voor het toetsen van een verbouwing of uitbreiding van een magazijnstelling. 4

7 NEN 5056 gaat zonder meer niet over de in acht te nemen constructieve veiligheid bij het veranderen, vergroten of vernieuwen van een palletstelling. In beginsel is dan sprake van bouwen in de zin van de Woningwet, zodat daarop de nieuwbouwregels van toepassing zijn en dus NEN-EN in samenhang met NEN De Woningwet in verbinding met het Bouwbesluit 2003 (en in de toekomst de daarvoor in de plaats te treden nieuwe AMvB) kent daarvoor echter afwijkingsregels. OPMERKING Hoe daarmee in relatie tot constructieve veiligheid zou kunnen worden omgegaan is nader uitgelegd in het door TNO Bouw en Ondergrond in samenwerking met de stichting Expertisecentrum Regelgeving Bouw opgestelde rapport 2008-D-R0015/B [19]. Op termijn zal NEN 8700 ook voor dit doel zijn ingericht. 5. NEN 5056 kan indirect worden gebruikt voor Arbo-doeleinden. Naast de bouwregelgeving is op magazijnstellingen ook de arbeidsomstandighedenwetgeving van toepassing. Voor wat betreft constructieve veiligheid is het primaat bij de bouwregelgeving gelegd. Het voldoen aan het Bouwbesluit 2003 leidt in de praktijk dan ook tot het voldoen aan de Arbowetgeving als het gaat om het aspect constructieve veiligheid. 6. NEN 5056 geeft uitdrukkelijk géén aanvullende informatie over het aspect vermoeiing. OPMERKING Voor het aspect vermoeiing kan NEN-EN [22] worden geraadpleegd. Specifieke aandachtspunten met betrekking tot koudgevormde profielen en hun verbindingen komen hierin niet aan de orde. 2 Normatieve verwijzingen De volgende documenten waarnaar is verwezen, zijn onmisbaar voor de toepassing van dit document. Bij gedateerde verwijzingen is alleen de aangehaalde versie van toepassing. Bij ongedateerde verwijzingen is de laatste versie van het document (met inbegrip van wijzigingsbladen) waarnaar is verwezen van toepassing. NEN-EN 1990:2002 NEN-EN :2002 NEN-EN :2002/NB:2007 NEN-EN :2006 NEN-EN :2006/NB:2007 NEN-EN :2005 NEN-EN :2005/NB:2007 NEN-EN :2006 NEN-EN :2006/NB:2007 NEN-EN :2006 NEN-EN :2006/NB:2008 Eurocode Grondslagen van het constructief ontwerp Eurocode 1: Belastingen op constructies Deel 1-1: Algemene belastingen Volumieke gewichten, eigen gewicht en opgelegde belastingen voor gebouwen Nationale bijlage bij NEN-EN Eurocode 1: Belastingen op constructies Deel 1-7: Algemene belastingen Buitengewone belastingen: stootbelastingen en ontploffingen Nationale bijlage bij NEN-EN Eurocode 2: Ontwerp en berekening van betonconstructies Deel 1-1: Algemene regels en regels voor gebouwen Nationale bijlage bij NEN-EN Eurocode 3: Ontwerp en berekening van staalconstructies Deel 1-1: Algemene regels en regels voor gebouwen Nationale bijlage bij NEN-EN Eurocode 3: Ontwerp en berekening van staalconstructies Deel 1-3: Algemene regels Aanvullende regels voor koudgevormde dunwandige profielen en platen Nationale bijlage bij NEN-EN

8 NEN-EN :2006 NEN-EN :2006/NB:2007 NEN-EN 15512:2009 Eurocode 3: Ontwerp en berekening van staalconstructies Deel 1-8: Ontwerp en berekening van verbindingen Nationale bijlage bij NEN-EN Niet-verrijdbare stalen opslagsystemen Verstelbare palletstellingen Grondslagen voor het constructief ontwerp NEN-EN 15620:2008 NEN-EN 15629:2008 Niet-verrijdbare stalen opslagsystemen Verstelbare palletstellingen Toleranties, vervormingen en veiligheidsafstanden Niet-verrijdbare stalen opslagsystemen Specificatie van magazijnstellingen NEN-EN 15635:2008 NVN 5053:1994 NPR 5054:2006 NPR :2009 Niet-verrijdbare stalen opslagsystemen Gebruik en onderhoud van magazijnstellingen Magazijnstellingen Beproevingsmethoden en proefinterpretatie Palletstelling Bediening door magazijntrucks Projectspecificatie in samenhang met de Verklaring van toegelaten gebruik Magazijnstellingen Arboverantwoordelijkheden en controlelijsten voor de periodieke inspectie op juist gebruik en staat van onderhoud Deel 1: Palletstellingen 3 Termen en definities Voor de toepassing van deze norm gelden de termen en definities in NPR 5054:2006 en de volgende. 3.1 bijzondere belasting belasting die een mogelijk maatgevend effect heeft op de bouwconstructie (hier palletstelling), maar waarvan de kans klein is dat deze gedurende de ontwerplevensduur (3.6) zal optreden 3.2 inhaakverbinding verbindingsplaat, gelast aan of gevormd als een integraal deel van de ligger (3.4), voorzien van haken of andere verbindingsmiddelen die passen in de perforaties met aangepaste vorm aanwezig in de staanders (3.10) 3.3 juk twee of meer staanders (3.11) met elkaar verbonden door een vakwerk of koppelplaten, bedoeld voor het dragen van de opslagniveaus gevormd door de liggers (3.4) 3.4 ligger horizontaal dragende component die aan elkaar grenzende jukken (3.3) met elkaar verbindt in de richting evenwijdig aan de stellinggang 3.5 lokaal knikken instabiliteitsvorm van een relatief dunwandig profiel gekenmerkt door verlies van vormvastheid, bepaald door de kritieke golflengte OPMERKING 1 Zie figuur 1 en NEN-EN , figuur 5.4. OPMERKING 2 Engelse term: distortional buckling. De Engelse term local buckling staat voor plooien. 6

9 Figuur 1 en van lokaal knikken 3.6 magazijntruck niet railgedwongen intern transportmiddel voor het verplaatsen, in stellinglocaties afzetten en er weer uitnemen van opslageenheden, dan wel bedoeld voor het orderverzamelen OPMERKING en zijn contragewicht-heftrucks, reach trucks, SGT s en pallettrucks. [NPR 5054:2006, definitie 3.3] 3.7 ontwerplevensduur referentieperiode beoogd tijdsbestek waarin de bouwconstructie (hier palletstelling) aan de eisen moet blijven voldoen 3.8 opslageenheid eenheid (opslaghulpmiddel(en) met goederen) die met één handeling in de stelling wordt geplaatst 3.9 plaatsingsbelasting belasting als gevolg van het plaatsen of uitnemen van opslageenheden (3.7) 3.10 rug-afstandhouder component die de paarsgewijze jukken (3.3) van een dubbele stellingrij in het vlak door de jukken zo met elkaar verbindt, dat deze over hun gehele hoogte op een vaste afstand blijven onder voorwaarde dat er ten minste twee van deze componenten per jukpaar aanwezig zijn 3.11 rugschoring verticale constructie bedoeld voor het overbrengen van de horizontale belastingen, extern zowel als intern als gevolg van scheefstand en tweede-orde-invloeden, voor het bewerkstelligen van globale stabiliteit en beperking van zijdelingse verplaatsingen in de richting evenwijdig aan de stellinggang 3.12 SGT smalle-gangen-truck railgeleide of inductiegeleide truck waarbij het is toegelaten om gelijktijdig te rijden en te heffen, en die voor afzetten en afnemen van opslageenheden niet in de stellinggang hoeft te manoeuvreren OPMERKING Deze truck wordt ook wel een hoogstapeltruck genoemd (HST). Engelse term: very narrow aisle (VNA) [NPR 5054:2006, definitie 3.12] 7

10 Bestelformulier Stuur naar: NEN Standards Products & Services t.a.v. afdeling Klantenservice Antwoordnummer WB Delft Ja, ik bestel NEN Standards Products & Services Postbus GB Delft Vlinderweg AX Delft T (015) F (015) ex. NEN 5056:2011 nl Niet-verrijdbare stalen opslagsystemen - Verstelbare palletstellingsystemen - Technische grondslagen voor het ontwerp - Afwijkingen van en aanvullingen op NEN-EN 15512: Wilt u deze norm in PDF-formaat? Deze bestelt u eenvoudig via Gratis nieuwsbrieven Wilt u op de hoogte blijven van de laatste ontwikkelingen op het gebied van normen, normalisatie en regelgeving? Neem dan een gratis abonnement op een van onze nieuwsbrieven. Gegevens Bedrijf / Instelling T.a.v. O M O V Klantnummer NEN Uw ordernummer BTW nummer Postbus / Adres Postcode Plaats Telefoon Fax Factuuradres (indien dit afwijkt van bovenstaand adres) Postbus / Adres Postcode Plaats Datum Handtekening Retourneren Fax: (015) klantenservice@nen.nl Post: NEN Standards Products & Services, t.a.v. afdeling Klantenservice Antwoordnummer 10214, 2600 WB Delft (geen postzegel nodig). Voorwaarden De prijzen zijn geldig tot 31 december 2016, tenzij anders aangegeven. Alle prijzen zijn excl. btw, verzend- en handelingskosten en onder voorbehoud bij o.m. ISO- en IEC-normen. Bestelt u via de normshop een pdf, dan betaalt u geen handeling en verzendkosten. Meer informatie: telefoon (015) , dagelijks van 8.30 tot uur. Wijzigingen en typefouten in teksten en prijsinformatie voorbehouden. U kunt onze algemene voorwaarden terugvinden op: Normalisatie: de wereld op één lijn. preview