1. Achtergrondvanhetonderzoek 3

Transcriptie

1

2 Harderwijk Inhoudsopgave 1. Achtergrondvanhetonderzoek 3 2. Harderwijk 4 2.1Deverenigingen 4 2.2Ledenenactiviteiten Organisatieenbeleid 6 2.4Vrijwiligers Maatschappelijkestages 8 2.6Financiën 8 2.7Sportbeleidgemeente Harderwijk 9 3.Conclusies 10 Colofon Titel: Harderwijk2012 Auteur: Sportscan Uitgevoerddoor: Sportscan februari Popovstraat RKZwole T.(038) E.info@sportscan.nl W.

3 1. Achtergrond van het onderzoek Vanaf 2000 wordt in Nederland jaarlijks gerapporteerd over de stand van zaken en de ontwikkelingen binnen de Nederlandse sportverenigingen. De bron voor het gepresenteerde materiaal wordt gevormd door het verenigingspanel en de jaarlijks terugkerende. Het panel vormt een goede doorsnee van de (traditioneel) georganiseerde breedtesport, van verenigingen afkomstig van alle takken van sport door heel Nederland. Het WJH Mulierinstituut (centrum voor sociaal wetenschappelijk sportonderzoek) verzorgt jaarlijks deze rapportage. In 2009 is, in samenspraak met NOC*NSF, de opzet van de veranderd. Op basis van de uitgebreide vragenlijst is een korte basisvragenlijst opgesteld. Deze basislijst wordt jaarlijks uitgevoerd, landelijk zal de uitgebreide vragenlijst om de drie jaar worden uitgezet. In Harderwijk hebben wij er voor gekozen de basisvragenlijst twee-jaarlijks uit te zetten. De basislijst wordt aangevuld met specifieke vragen die op de Harderwijkse situatie van toepassing zijn. In deze samenvatting van de 2012 worden de resultaten gepresenteerd van de Harderwijk 2012, in navolging van 2002, 2004, 2006, 2008 en De vragenlijst is verspreid onder 50 sportverenigingen in de gemeente Harderwijk. Verenigingen kregen twee maal kort uitstel om de vragenlijst te retourneren. Uiteindelijk vulden 33 sportverenigingen de lijst volledig in De respons komt daarmee op 66%. De respons geeft een redelijke afspiegeling van de sportverenigingen in Harderwijk echter geen volledig beeld. Tabel 1 Overzicht respons Respons 67% 63% 55% 74% 78% 66% Aangesloten bij bond of koepel 83% 88% 85% 84% 78% 79%

4 2. Harderwijk 2012 De vragenlijst is verdeeld in 7 onderdelen: 1. De verenigingen algemeen 2. Leden en activiteiten 3. Organisatie en beleid 4. Vrijwilligers 5. Maatschappelijke stages 6. Financiën 7. Sportbeleid gemeente Harderwijk Per onderdeel worden resultaten genoemd en besproken aan de hand van tabellen en figuren. 2.1 De verenigingen algemeen Alle verenigingen zijn gevestigd in de gemeente Harderwijk en bieden in de gemeente activiteiten aan. Enkele verenigingen hebben een regionaal karakter. De deelnemende verenigingen bieden een grote variatie van dertig takken van sport. 36% van de verenigingen beschikt over een eigen sportaccommodatie of complex (één sportvereniging deelt de accommodatie met een andere sportvereniging en is hierbij inbegrepen). 64% beschikt niet over een eigen sportaccommodatie of sportcomplex. 79% van de verenigingen is aangesloten bij een landelijke (sport)bond en/ of sportkoepel en weet zich daardoor landelijk gesteund (zie tabel 1). Zeven sportverenigingen zijn niet aangesloten. Dit zijn vooral kleinere verenigingen met minder leden. 2.2 Leden en activiteiten Het ledenaantal zal naar verwachting voor 76% van de verenigingen het komende jaar gelijk blijven. 12% verwacht te maken te krijgen met een stijging, 2% denkt te maken te krijgen met een sterke groei van het ledental. Tabel 2 Overzicht ledenkenmerken Gemiddeld aantal leden Allochtone leden* 3,7% 3,7% 3% 3% 4,7% 3,5% Leden met een beperking ** 1% 0,6% 0,1% 0,7% 0,7% 1,4% Leden met een chronische aandoening *** 2,6% 1,7% 2% 0,8% 3,4% 3,0% Man / vrouw verhouding 65/35 70/30 70/30 66/34 60/40 64/36 Verenigingen met een ledenstop wachtlijst % Ledenaantal gestegen / gedaald in % 19% 11% 16% 3% 51/20 41/44 61/35 57/35 59/27 41/28 Actieve topsporters (aantal ver.) - 7 (5) 23 (6) 37 (9) 24 (7) 14 (8)

5 * Onder allochtonen wordt verstaan mensen waarvan tenminste één van de beide ouders in het buitenland is geboren. ** Onder leden met een beperking wordt verstaan mensen met een lichamelijke handicap, een verstandelijke - of een zintuiglijke handicap. *** Bij chronische aandoeningen moet u denken aan diabetes, epilepsie, astma, (ex) hartpatiënten. Het is lastig om op basis van de resultaten in tabel 2 trends te ontdekken. De verschillen worden deels ook verklaard omdat niet elk onderzoeksjaar dezelfde verenigingen reageren. Dit jaar is er maar één vereniging die momenteel een ledenstop heeft. Ook zijn er minder verenigingen waar het ledenaantal gestegen is. De verhouding tussen het aantal mannelijke en vrouwelijke leden blijft vergelijkbaar scheef in de afgelopen tien jaar. Deelname aan de formele of officiële competitie Bij elf van de 33 verenigingen neemt geen enkel lid deel aan de officiële competitie. Bij drie verenigingen nemen alle leden deel. Bij acht verenigingen neemt meer dan de helft van het aantal leden deel aan de officiële competitie. In onderstaande tabel een overzicht van de verhouding van leeftijdsopbouw van het ledenbestand, verdeeld over vrouwen en mannen. Tabel 3 Overzicht leeftijdsopbouw ledenbestand Leeftijd Vrouwen 2010 Vrouwen 2012 Mannen 2010 Mannen 2012 t/m 17 jaar t/m 44 jaar t/m 64 jaar plus Meisjes t/m 17 jaar blijven zowel in 2010 als in 2012 de grootste groep leden uitmaken. Opvallend is dat het percentage van de leden van 65 jaar of ouder stijgt bij de onderzochte verenigingen. Ledenaantal 13 verenigingen (41%) heeft vorig jaar (seizoen) te maken gehad met ledenverlies. 9 verenigingen (28%) met ledengroei. Bij tien verenigingen bleef het aantal leden stabiel, twee verenigingen beantwoorden de vraag niet. 64% van de vereniging heeft wel de ambitie om de komende jaren tot 2014 te groeien. Vooral verenigingen met netto ledenverlies het afgelopen jaar spreken deze ambitie uit (9 van de 13). In algemene zin wordt ledengroei verwacht uit verschillende leeftijdscategorieën. Zowel de leeftijdscategorie 6-12 jr (42%) en jr (55%) worden genoemd. Minder groei wordt verwacht uit de groepen 55+ (30%) en jr (33%).

6 2.3 Organisatie en beleid 63% van de verenigingen heeft vrouwen in het bestuur (in 2010 ook 63%), waarvan 16% meer dan 2 vrouwelijke bestuursleden heeft 30 % van de verenigingen heeft huisregels op papier gezet met betrekking tot gezonde leefstijl (29% in 2010). 42% besteedt structureel aandacht aan blessurepreventie (was 36%). Respondenten zijn gevraagd maximaal drie knelpunten/ punten van zorg aan te kruisen op een lijst met vier knelpunten. 28 van de 33 verenigingen gaven één of meerdere punten aan. De belangrijkste knelpunten voor de verenigingen liggen op het behoud en werving van leden (19x), financiën (13x), het werven en behoud van kader (11x), de accommodatieproblematiek (9x) en overig (3x). De belangrijkste speerpunten voor het bestuur zijn de komende jaren met name het ledenbehoud. 19 van de 33 verenigingen (58%) geeft dit aan (in 2010, 60%). Voor 13 van de 33 verenigingen vormen financiën een knelpunt. De zorgen van de sportverenigingen zijn in de figuur hieronder uitgezet, uitsluitend het belangrijkste knelpunt wordt hier gepresenteerd. Figuur 1 overzicht belangrijkste knelpunt sportverenigingen Belangrijkste knelpunt voor sportverenigingen is ledenbehoud/ ledenwerving. Ook in 2010 was dit het belangrijkste knelpunt.

7 Bestuurlijke prioriteiten In het verlengde van bovengenoemde knelpunten is gevraagd waar het bestuur zich het komende jaar met name voor in gaat zetten. Uit een lijst met 12 speerpunten kon men er maximaal drie kiezen. Ledenbehoud scoort 19x Ledenwerving scoort 18x Financiën scoort 8x Sfeer en cultuur van de vereniging scoort 8x Werving vrijwilligers scoort 7x Beheer en onderhoud accommodaties scoort 7x Behoud van vrijwilligers scoort 5x 9 % van de verenigingen typeert de eigen vereniging in algemene zin als zeer sterk, 73% als sterk en 12% als niet zo sterk. In 2010 waren deze percentages respectievelijk 10%, 64% en 6%. 2.4 Vrijwilligers De grootste behoefte aan vrijwilligers ligt op het bestuurlijke en sporttechnische vlak. Er wordt met name gezocht naar bestuursleden, trainers, arbitrage en jurering en organisatoren voor evenementen, wedstrijden, toernooien en nevenactiviteiten. Tabel 4 Overzicht vrijwilligerspotentieel Gemiddeld aantal vrijwilligers Tekort aan vrijwilligers 43% 37% 35% 24% 19% 9% Op zoek naar vrijwilligers 77% 63% 62% 62% 50% 31% 9% van de verenigingen geeft expliciet aan niet te beschikken over voldoende vrijwilligers (vrijwilligerstekort). Ondanks dat er soms geen tekorten zijn is men vaak wel op zoek naar vrijwilligers (31%). 59% beschikt over voldoende vrijwilligers en is ook niet op zoek. 13 verenigingen gaven aan wat voor hen de belangrijkste reden van het vrijwilligerstekort is. Voor zes geldt de beperkte bereidheid om zich als vrijwilliger in te zetten als belangrijkste reden. Voor drie de onevenwichtige leeftijdsopbouw van leden en voor twee verenigingen een tekort aan expertise bij de leden. In totaal hebben de ondervraagde verenigingen 48 personen in betaalde dienst (bij negen verenigingen) voor gemiddeld 4 uur in de week. Een aantal verenigingen geeft aan geen betaalde medewerkers te hebben, maar wel een vrijwilligersvergoeding te geven. Vooral taken als: Training/ begeleiding lesgeven 8x genoemd, organisatie wedstrijden en toernooien 7x, beheer/ onderhoud / schoonmaak accommodatie 6x, organisatie nevenactiviteiten 6x, arbitrage en jurering 5x, bar/ kantine diensten 5x, bestuur 4x, beheer en onderhoud materialen 4x en samenstelling clubblad 4x worden frequent genoemd als zijnde taken en werkzaamheden waarvoor vrijwilligers worden gezocht. Opmerkelijk genoeg zijn dit lang niet allemaal structurele taken, taken waarvan bekend is dat mensen zich daar niet snel aan committeren.

8 2.5 Maatschappelijke stages 94% van de verenigingen is bekend met het fenomeen maatschappelijke stages (in %). 48% daarvan ziet ook mogelijkheden om maatschappelijke stages aan te bieden (in %). De belangrijkste reden die genoemd wordt om dit niet te doen, is dat verenigingen denken dat ze te klein zijn om dit aan te kunnen bieden, te weinig begeleiding te kunnen geven of te weinig werk voor stages te hebben. 2.6 Financiën 49% van de verenigingen heeft de contributie het afgelopen jaar verhoogd ( % en in %). Er is nauwelijks verschil op de variabelen: aangesloten bij een landelijke bond, eigen accommodatie in eigendom, ledenverlies in het afgelopen jaar of inschatting van de eigen financiële situatie. In de onderstaande figuur is weergegeven hoe verenigingen zelf hun financiële posities beoordelen. Figuur 2 Overzicht financiële positie verenigingen Bijna 70% ervaart de financiële positie als gezond tot zeer gezond (in 2010, 77%). Eén vereniging spreekt over een minder gezonde situatie en negen over een redelijk gezonde situatie. Ondanks de economische recessie is bij 30% van de verenigingen de financiële situatie verbeterd ten opzichte van januari 2012 (in 2010, 31%). Bij drie verenigingen is de financiële situatie verslechterd tot sterk verslechterd. 15% heeft in 2012 geplande uitgaven uitgesteld of bezuinigd in verband met de economische recessie (in 2010, 14%). Deze bezuinigingen zijn over het algemeen doorgevoerd door wat kritischer naar uitgaven te kijken (rondjes, reisje, reclame, nieuwjaarsbijeenkomst).

9 2.7 Sportbeleid gemeente Harderwijk Sportstimulering 58% van de huidige respondenten zijn betrokken bij een gemeentelijk sportstimuleringsproject, vrijwel altijd het project Sportwijzer (in %). Andere projecten zijn G-sport, Fit en Vitaal beurs, project met voortgezet onderwijs, Sport Lokaal Samen en de Veluwe Games. Redenen om niet mee te doen zijn de verwachting dat het niets oplevert voor de club, gebrek aan budget en/of de vereniging geeft aan te klein te zijn. Sportplatform 52% van de verenigingen bezoekt 1 tot 2 maal per jaar het Sportplatform (was 67%). Veertien verenigingen komen nooit naar het platform. Als suggesties voor inhoudelijke onderwerpen worden genoemd: opzetten denksportcentrum, samenwerking gebruik accommodaties en talentontwikkeling. Eén vereniging geeft aan meer heil te zien in bezoeken van de gemeente aan de bestuursvergadering van de club. Toekomstige samenwerkingspartners Uit een opsomming van vier potentiële samenwerkingspartners konden sportverenigingen een keuze maken. 16 verenigingen (49%) beantwoorden de vraag niet. 12 zien mogelijkheden samen met de gemeente als samenwerkingspartner, 11 met Landstede, 5 met de combinatiefunctionarissen, 4 met welzijnsinstellingen en vier komen met andere beoogde partners als (andere sportverenigingen, adviseurs, en schoolsport/bso).

10 10 3 Conclusies 2012 Binnen de gemeente is een groot aantal verschillende sporten te beoefenen. Het overgrote deel van de verenigingen is aangesloten bij een landelijke bond. Bijna 36% van de verenigingen beschikt over een eigen accommodatie. Dit jaar is er maar één vereniging die momenteel een ledenstop heeft. Ook zijn er minder verenigingen waar het ledenaantal gestegen is. De verhouding tussen het aantal mannelijke en vrouwelijke leden blijft vergelijkbaar scheef in de afgelopen tien jaar. De verhouding is landelijk 60% mannen en 40% vrouwen in Harderwijk 64 om 36%. Ook bestuurlijk blijven vrouwen achter, 63% van de verenigingen heeft vrouwen in het bestuur (evenals in 2010). 64% van de vereniging heeft wel de ambitie om de komende jaren tot 2014 te groeien. Vooral verenigingen met netto ledenverlies het afgelopen jaar spreken deze ambitie uit (9 van de 13). Het belangrijkste speerpunt voor het bestuur is de komende jaren met name het ledenbehoud. 19 van de 33 verenigingen (58%) geeft dit aan (in 2010, 60%). Voor 13 van de 33 verenigingen vormen financiën een zorg. De belangrijkste knelpunten voor de verenigingen liggen op het behoud en werving van leden (19x), financiën (13x), het werven en behoud van kader (11x), de accommodatieproblematiek (9x) en overig (3x). 9% van de verenigingen geeft expliciet aan niet te beschikken over voldoende vrijwilligers (vrijwilligerstekort). Ondanks dat er soms geen tekorten zijn is men vaak wel op zoek naar vrijwilligers (31%). 59% beschikt over voldoende vrijwilligers en is ook niet op zoek. Opmerkelijk genoeg zijn dit lang niet allemaal structurele taken, taken waarvan bekend is dat mensen zich daar niet snel aan committeren. Bijna 70% van de verenigingen ervaart de financiële positie als gezond tot zeer gezond (in 2010, 77%). Eén vereniging spreekt over een minder gezonde situatie en negen over een redelijk gezonde situatie. 49% van de verenigingen heeft de contributie het afgelopen jaar verhoogd (in 2008 was dit 62% en in %). Er is nauwelijks verschil op de variabelen: aangesloten bij een landelijke bond, eigen accommodatie in eigendom, ledenverlies in het afgelopen jaar of inschatting van de eigen financiële situatie. Bij drie verenigingen is de financiële situatie verslechterd tot sterk verslechterd. Vooruitblik Uit de gegevens van de verenigingsmonitor komt duidelijk naar voren dat de sport verenigingen er over het algemeen goed voorstaan. De sociale structuur van Harderwijk wordt vaak genoemd als grote kracht: als gemeente is Harderwijk nog overzichtelijk, men kent elkaar en de gemeente heeft een schaalgrootte die maakt dat zaken er relatief snel op- en aangepakt kunnen worden. Harderwijk kent een rijk verenigingsleven: ruim vijftig sportverenigingen met totaal leden en zo n vrijwilligers. In Harderwijk is het verenigingsleven redelijk stabiel en is er zelfs nog een lichte ledengroei te zien. Landelijk neemt het verenigingsleven echter af. We leven in een tijd waar in Nederland een overgang plaatsvindt van de verzorgingsstaat naar een participatiestaat; de civil society met zijn onderlinge sociale verbanden en verantwoordelijkheid staat daarin centraal. De participatiestaat gaat uit van het activeren van de inwoners om samen de maatschappelijke opgaven te realiseren.

11 11 De gemeente faciliteert (op basis van de vraag) en gaat met maatschappelijke organisaties uit van de kracht van de inwoners. Ook de verenigingen zullen hier de komende jaren mee te maken krijgen. Er zal meer van de burger gevraagd worden. Maar dit veranderingsproces betekent niet dat wij taken over de schutting gooien. Het is een doelgericht proces, waarbij indien nodig de gemeente ondersteunt en coacht. In Harderwijk is er voor de periode tot en met eind 2015 een verenigingsondersteuner aangesteld, Kasper Doesborgh. Voor vragen, kaderondersteuning, vrijwilligersbeleid enzovoort, kunnen de verenigingen de komende jaren bij hem terecht. Indien mogelijk wordt er samenwerking gezocht tussen de verenigingen en gezamenlijk trainingen of cursussen aangeboden. Daarnaast is er vorig jaar het project Sportkracht gestart. Op 20 november 2012 is de aftrap gegeven. Hierbij staat de vraag centraal hoe vitaal de vereniging/organisatie momenteel is en op welk gebied verbetering wenselijk dan wel noodzakelijk is. De volgende thema s worden besproken; strategie en beleid, leden, organisatie, aanbod, accommodatie, financiën, maatschappelijke betrokkenheid en samenwerking. Aan de hand van de actieplannen van de vijf kopgroepleden worden er blauwdrukken gemaakt. Hiermee kan de werking van Sportkracht worden uitgebreid naar andere geïnteresseerde verenigingen en de continuïteit van sterke en vitale sportverenigingen worden gewaarborgd.