Verwerkingsrichtlijnen van kalkzandsteen

Transcriptie

1 Verwerkingsrichtlijnen van kalkzandsteen

2 2 verwerkingsrichtlijnen verwerkingsrichtlijnen 3 Samen kunnen we elke bouwuitdaging aan Inhoud Xella Nederland BV maakt deel uit van productielocaties te Hillegom [ZH], Hoofdstuk 1 Het metselen van SILKA metselstenen het internationale Xella concern. De Huizen (NH], Liessel (NB) en en metselblokken 4 XELLA missie is helder: het bieden van Koningsbosch (L). Het hoofdkantoor is betrouwbare bouwproducten en diensten gevestigd in Vuren (Gld). Hoofdstuk 2 Het lijmen van SILKA lijmproducten 6 die aansluiten bij de actuele eisen en wensen in de bouwwereld. Marktkennis, Hoofdstuk 3 Lengte van wanden en dilateren 10 samenwerking, innovatie en service zijn hierbij sleutelwoorden. Hoofdstuk 4 Wandafwerking 14 De synergie binnen het concern stelt XELLA in staat de behoeften in de bouw- Hoofdstuk 5 Verankeren en kalkzandsteen 18 Xella Nederland BV is een moderne, wereld snel en flexibel te vertalen naar ambitieuze onderneming die voortbouwt concrete, efficiënte en kostenbesparende Hoofdstuk 6 Veilig bouwen met kalkzandsteen 20 op het stevige fundament dat in meer bouwoplossingen. Met SILKA kalkzand- dan 50 jaar is gelegd door de bouwmate- steen als treffend voorbeeld. In Hoofdstuk 7 Het verwerken van kalkzandsteen in zomer en winter 22 rialen kalkzandsteen en cellenbeton. Nederland wordt SILKA vervaardigd in

3 4 verwerkingsrichtlijnen verwerkingsrichtlijnen 5 Hoofdstuk 1 Het metselen van SILKA metselstenen en metselblokken ven. Belangrijk gegeven hierbij is dat er is toegestaan, mits die voldoet aan de in verzand, terwijl tevens bepaalde witte SILKA kalkzandsteen is een enorm veelzijdig bouwmateriaal dat geschikt is voor de meest uiteenlopende dragende en niet-dragende constructies. Het materiaal is bovendien vocht- en dampregulerend en geluidsisolerend. Naast de eigenschappen is echter ook de verwerking van SILKA kalkzandsteen doorslaggevend voor het eindresultaat. In dit hoofdstuk aandacht voor het metselen van SILKA metselstenen Zomerwerk (in volumedelen) cement luchtkalk zand binnenmuren Winterwerk beneden +5 0 C (in volumedelen) binnenmuren een verschil is tussen de volumes en soortelijke massa s van de toe te passen grondstoffen. Gebruik geen grondstoffen waarin zich hulpstoffen bevinden en voeg geen NEN-EN gestelde eisen. Deze eis dient gesteld te worden aan de leverancier van de specie. pigmenten (titaanwit of lithofoon) kunnen worden toegevoegd. Voor zwarte voegen kan gebruik gemaakt worden van ijzeroxide zwart. Voor een voeg die qua kleur zo goed mogelijk overeenkomt met de witte en metselblokken. hulpstof toe aan de specie, tenzij via kalkzandsteen geldt een verhouding van onderzoek is aangetoond dat de 1 witte cement : 2 licht gekleurd scherp Aanvoer en opslag beschadigd kunnen worden. Een vlonder cie worden toegepast. De specie dient de betreffende hulpstof geen nadelige zand : 1 zilverzand. Voor zichtwerk in SILKA metselstenen en metselblokken van steigerdelen verdient de voorkeur. in de tabel opgesomde samenstelling te gevolgen heeft voor de kwaliteit van kalkzandsteen wordt een witte voeg aan- worden op twee manieren op de bouw- De tas dient bij ongunstige weersom- hebben (in volumedelen). het metselwerk. In de praktijk blijkt bevolen. plaats aangeleverd: onverpakt of op standigheden, zoals vorst of langdurige dat hulpstoffen vaak in een overdosis bestelling verpakt in folie op pallets. regenval, ventilerend afgedekt te woden. Op het werk bereiden worden bijgevoegd en daardoor scha- Bij prefab voegmortels dient u een en Wanneer metselstenen en/of metsel- Bij het bereiden van metselmortel op het de aan het metselwerk veroorzaken. ander kort te sluiten met de leverancier blokken onverpakt worden aangeleverd, Metselspecie werk dient u er rekening mee te houden van de voegmortel. dienen ze op de bouwplaats zodanig te Voor het metselen met SILKA metselste- dat de verdeling van de toe te passen Natte prefab metselspecie worden opgeslagen dat ze niet vuil en nen en metselblokken moet goede spe- grondstoffen per volumedeel is aangege- Het gebruik van prefab metselspecie Hulpmaterieel Bij het verwerken van SILKA metselstenen wordt het gebruikelijke metselgereedschap gebruikt, eventueel aangevuld Droge prefab specie met een knipapparaat voor het op maat Hieronder vallen de in zakken of in silo s knippen van de steen. Bij SILKA metsel- aangevoerde mengsels die in principe blokken zijn daarnaast ook een mortel- dezelfde samenstelling kunnen krijgen bak nodig om een gelijkmatige lintvoeg te als door SILKA aanbevolen metselspe- maken en een klemboy voor het eenvou- cie. Dit is dus inclusief luchtkalk en dig plaatsen van de blokken. meestal met een onder controle staand luchtgehalte. Voor de naderhand af te voegen wanden dienen de voegen na het metselen mini- Voegspecie maal 15 mm te worden uitgekrabd. Bij Bij het toepassen van schoonwerk met- schoonwerk toepassing (alleen éénzijdig) selstenen en -blokken worden de voegen de blokken desgewenst met een stoot- meestal afgewerkt. Die kan bestaan uit: voeg van 10 mm verwerken. - doorstrijken; - afvoegen. Tip Afhankelijk van de toepassing en het Teneinde verontreiniging van het metsel- gevraagde kwaliteitsniveau van het werk, werk door bouwvuil, cementwater van in kunnen voegmortels op diverse manie- het werk te storten bovenliggende beton- ren worden samengesteld. constructies en overmatige bevochtiging door regenval en dergelijke te vermijden, De samenstelling van de voegspecie wordt aanbevolen de daarvoor in aanmer- dient te liggen tussen de grenzen 1 king komende wandvlakken tijdelijk af te cement : 1-2 luchtkalk : 4 zand en 1 dekken met plastic folie. cement : 1 luchtkalk : 6 zand in volumdelen. Nagenoeg witte voegen worden verkregen door het gebruik van witte cement en/of witte kalksoorten en/of zil-

4 6 verwerkingsrichtlijnen verwerkingsrichtlijnen 7 Hoofdstuk 2 Het lijmen van SILKA lijmproducten SILKA kalkzandsteen is een enorm veelzijdig bouwmateriaal dat geschikt is voor poedervormig mengsel van cement en winterlijmmortel. Om te voorkomen de meest uiteenlopende dragende en niet-dragende constructies. Het materiaal is zand. Dit mengsel heeft een speciale dat de relatief dunne lijmvoegen bovendien vocht- en dampregulerend en geluids- en warmte-isolerend. Naast de korrelopbouw waaraan een geringe verbranden, is aan de lijmmortel een eigenschappen is echter ook de verwerking van SILKA kalkzandsteen doorslagge- hoeveelheid organische hulpstof is hulpstof toegevoegd. Bij het vend voor het eindresultaat. In dit hoofdstuk aandacht voor het lijmen van SILKA toegevoegd. De lijmmortel dient droog te aanmaken van de lijmmortel dient lijm- en vellingblokken en Silka lijm- en vellingelementen. worden opgeslagen. De verwerkte ca.6 liter water gemengd te worden lijmmortel heeft na circa anderhalve dag met 25 kg lijmmortel. Er dient verharden een hechtsterkte die gemengd te worden totdat er een Aanvoer en opslag weersomstandigheden, zoals vorst of overeenkomt met die van een mortel (1 smeuiige massa ontstaat. Daarna nog SILKA kalkzandsteen lijmproducten langdurige regenval, ventilerend cement : 1 luchtkalk : 6 zand) na 28 minstens 1 minuut doormengen. De - een korte waterpas voor het in de worden in principe onverpakt afgedekt te worden. dagen verharden. lijmmortel is dan klaar voor gebruik. dwarsrichting zuiver vlak stellen van de aangeleverd. Deze onverpakte producten XELLA adviseert uitsluitend door XELLA Raadpleeg ook de gebruiksaanwijzing kim; dienen op de bouwplaats zodanig te Lijmmortel goedgekeurde lijmmortel, Silkafix, te op de verpakking. - een knipmachine; worden opgeslagen dat ze niet vuil en Er is voor SILKA kalkzandsteen een verwerken. Deze lijmmortel wordt door - een klemboy voor het eenvoudig beschadigd kunnen worden. Een vlonder speciale lijmmortel ontwikkeld, die in de leverende XELLA kalkzandsteen- Hulpmaterieel plaatsen van de blokken. van steigerdelen verdient de voorkeur. zakken van 25 kg, wordt aangevoerd op fabriek meegeleverd. We maken een Bij het verwerken van SILKA De tas dient bij ongunstige de bouwplaats. Deze lijmmortel is een onderscheid tussen zomer- en lijmproducten wordt het volgende Voor de verwerking van vellingproducten zijn naast de normaal toe te passen SILKA lijmbakken en -schepjes een vellingmes ontwikkeld ten behoeve van gereedschap gebruikt: de lijmschepjes. - een SILKA lijmbak per wanddikte waarmee de lijm op de lintvoeg Blokkenstelmachine gelijkmatig aangebracht wordt (bak af Wanneer de blokken zwaarder zijn dan te stellen op 4 mm teneinde een 14 kg dienen ze mechanisch verwerkt te blijvende voeg van 2 mm te verkrijgen); worden. Dit gebeurt met een - een SILKA lijmschep per wanddikte mechanische of hydraulische waarmee de lijm op de stootvoeg blokkenstelmachine (1 per stelploeg). gelijkmatig aangebracht wordt; Afhankelijk van het type is de machine - een kunststof speciekuip en emmers; voorzien van voldoende ballast. De - een lijmmortelmixer (stukadoorsmixer) machine gebruikt 380 Volt. Bij het stellen of kuipmixer voor het mengen van de van blokken met de blokkenstelmachine lijmmortel; wordt verder gebruik gemaakt van een - een stukadoorstroffel voor het klemtang. omzetten van lijmmortel en het aansmeren van moeilijk bereikbare Elementenstelmachine plaatsen; SILKA kalkzandsteen lijmelementen zijn - een vuisthamer met rubber kop of een ruim zwaarder dan 14 kg. Deze dienen terugslagvrije hamer voor het altijd mechanisch verwerkt te worden. aandrijven van de blokken; Dit gebeurt met een mechanische of - een spackmes (stukadoorsmes) voor hydraulische elementenstelmachine (1 het verwijderen van uitpuilende per stelploeg). Afhankelijk van het type is lijmresten en het eventueel dichtzetten de machine voorzien van voldoende van voegen; ballast. De machine gebruikt 380 Volt. - een verhoogde stukadoorstrap of Bij het stellen van elementen met de schragensteiger; elementenstelmachine wordt verder - degelijk metalen schoormateriaal voor gebruik gemaakt van een klemtang. het schoren van de wanden; Ten behoeve van het verlijmen van

5 8 verwerkingsrichtlijnen verwerkingsrichtlijnen 9 elementen is, tegen een vast tarief per Tip Het opperen van metselstenen, kalenderweek, bij de leverende fabriek Bij het bestellen van vellingblokken metselblokken, lijm- en vellingblokken hulpmaterieel te huur, te weten een: - elementengrijper; - elementenstelmachine; - elementenklemtang; - universeelklemtang; - dubbele klemtang. en bijbehorende standaard pasblokken dient u aan te geven dat u ze van een en dezelfde fabriek voor dat bouwproject wil ontvangen, in verband met kleurverschillen. Vellingblokken afkomstig uit verschil- vindt plaats met een combikantelgrijper of mechanische schaarklem. De stenen, metselblokken en lijmblokken wordt geplaatst op de ruwe vloer. Wanneer de blokken op pallets worden aangevoerd, dient een pallethaak te worden gebruikt. Kwalitet kimwortel Wanden van SILKA lijmblokken CS12 Wanden van SILKA lijmblokken CS20 Wanden van SILKA lijmblokken CS28 Prefab mortel* >M7,5 Prefab mortel* >M10 Prefab mortel* >M20 1 cement : 1 kalk : 9 zand (samengesteld op het werk)* 1 cement : 3 zand + eventueel 10% lijmmortel (samengesteld op het werk)* *Eigenschappen alle mortels conform NEN -EN lende pakketten dienen door elkaar Het maken van passtukken kan door te De kim van wanden, te realiseren in zich aan de vloer hecht. Dit wordt elastisch blijvend materiaal. Bij deze verwerkt te worden. Ze kunnen zonder knippen of zagen. Knippen gebeurt met SILKA lijmelementen of velling- opgelost door alleen de eerste en laatste uitvoering worden zowel aan de lijmmortel in de stootvoegen een knipmachine met onder- en elementen, wordt samengesteld uit 40 cm van de wand op de vloer te aangrenzende wand als aan (stootvoegloos) worden verwerkt. Hier is bovenmes. Er zijn speciale knipmachines meegeleverde speciale kimblokken of - hechten, alsmede bij hoeken en bovenliggende vloer veerankers een belangrijke uitzondering op: het kan voor kalkzandsteen in de handel. Zagen stroken. Deze kimblokken of stroken kozijnen. Hechting van de rest van de bevestigd die in de wand worden zijn dat de verticale v-naden om redenen gebeurt met een diamantzaag of haakse dienen te worden gesteld in een wand wordt voorkomen door te bouwen opgenomen. Van belang is dat de wand van geluidsisolatie éénzijdig minimaal 3 slijpschijf. kimmortel zoals is beschreven hierna is op een kunststofprofiel of folie. goed vol en zat wordt gelijmd. mm dienen te worden afgedicht of dat de Voor vellingblokken zijn in diverse maten beschreven. De aansluiting op constructieve wanden blokken om dezelfde reden met gelijmde pasblokken leverbaar. Afhankelijk van de toe te passen en bovenliggende vloeren vindt plaats Wanneer het verlijmen gereed is, dient stootvoegen dienen te worden verwerkt. kwaliteit van de SILKA lijmproducten in door een kunststof U-profiel op de wand de afnemer de fabriek in kennis te Bij binnenspouwbladen van Kimconstructie de beschouwde wand en de afmetingen en/of aan de bovenliggende vloer te stellen dat genoemd hulpmaterieel vellingblokken dienen de stootvoegen De kim van wanden, te realiseren met van de wand, dient de kwaliteit van de bevestigen, waarna de wand hiertussen afgevoerd kan worden (dit tijdstip geldt met lijmmortel gevuld te zijn in verband SILKA lijm- /of vellingblokken,wordt kimmortel te worden bepaald. geklemd wordt. Indien hierbij in verband als beëindiging van de huurtijd). met het luchtdicht dienen te zijn van het uitgevoerd met in diverse met geluidseisen cellenband wordt Hulpmaterieel en pallets moeten bij binnenspouwblad standaardhoogten verkrijgbare XELLA levert SILKA kimmortel in zakken toegepast, dient dit cellenband met een elkaar langs de verharde weg worden Vraag XELLA om advies. De kimblokken. Ook kunnen op het werk van 25 kg. Deze droge prefabmortel gesloten structuur te zijn. Ook kan geplaatst. De giek van de vellingblokken worden in verband geknipte of gezaagde blokken of voldoet aan de in de tabel genoemde gebruik worden gemaakt van een open elementenstelmachine dient zoveel gestapeld en met een lijmmortel kleinformaten worden toegepast. U dient randvoorwaarden. Geen natte prefab voeg die later wordt gevuld met XELLA mogelijk horizontaal te worden gesteld verbonden. De (blijvende) lintvoegdikte is de blokken zuiver vlak, waterpas en op specie gebruiken: met nat weer en dikke ElasticFoam, of een gelijkwaardig in verband met het vervoer. 2 mm. hoogte aan de draad te stellen in een voegen geeft dit een slechte verharding. De elementen, passtukken en vlijlaag van zand/cement-specie of LET OP: Bij Massa+ elementen is het kimblokken dienen volgens een SILKA kimmortel. De kim dient volledig Niet-dragende wanden noodzakelijk zwaardere elementen- opperplan te worden voorgeopperd. De te dragen op de ondergrond. Een Niet-dragende wanden van SILKA klemmen en passtukken klemmen te elementen worden, volgens de door de kimhoogte tot 2 à 3 cm kan worden lijmproducten dienen altijd flexibel te gebruiken, in verband met de veiligheid. fabriek aangeleverde wanduitslagen, uitgevoerd als smeerkim (mortelstrook). worden aangesloten. Wanneer deze op mechanisch gestapeld met een De stootvoegen worden met lijmmortel een tweezijdig opgelegde vloer geplaatst. Verwerking (blijvende) lintvoegdikte van 2 mm en aangezet, dan wel met specie gevuld. De Deze vloer is aan doorbuiging Lijmblokken worden, in verband, vol en een stootvoegbreedte van 3 mm kimconstructie dient voldoende onderhevig waardoor star aangebrachte zat gestapeld met Silkafix lijmmortel. De kalkzandsteen lijmmortel. De stoot- en uitgehard te zijn voordat met het stellen wanden kunnen scheuren. Om die reden (blijvende) lintvoegdikte is 2 mm, de lintvoegen moeten vol en zat worden van de blokken kan worden moet worden voorkomen dat de wand stootvoegbreedte 3 mm. uitgevoerd. aangevangen.

6 10 verwerkingsrichtlijnen verwerkingsrichtlijnen 11 Hoofdstuk 3 Lengte van wanden en dilateren Kitvoeg Lange wanden moeten worden Enige vuistregels voor de lengte van SILKA metselstenen en metselblokken rechtstreeks aanbrengen van een gedilateerd om scheurvorming te voorkomen. De maximale verantwoorde lengte is onder andere afhankelijk van ononderbroken wanden van lijmblokken zijn: - niet-dragende blinde Wordt de aanbevolen wandlengte overschreden, dan zullen één of meerdere dilatatievoegen moeten rugvulling thiokolkit hechtprimer spanningverdelende laag van minimaal 250 mm, volgens voorschrift van de producent van het afwerkmateriaal. de dikte van de wand. Doordat een dikkere wand langzamer uitdroogt dan scheidingswanden (67 mm): maximaal 350 à 400 cm; worden aangebracht. Dilatatievoegen zijn technisch eenvoudig aan te brengen. Knipvoeg Uitvoering met een gevulde voeg ter breedte van circa 10 mm met een een dunnere, zal de wand meer - dragende blinde binnenwanden (100, Voor wanden uit te voeren als schoon elastische en luchtdichte rugvulling. gelegenheid hebben zich geleidelijker te 120 en 150 mm): maximaal 600 à 700 metselwerk gaat het om: Deze voeg wordt aan de zichtzijde zetten, met het gevolg dat een dikkere wand minder gevoelig is voor scheurvorming. cm; - dragende blinde binnenwanden (214 t/m 300 mm): maximaal 700 à 800 cm. - een verticale voeg van 1 à 2 mm breedte, zonder enig vulmateriaal of afwerking; ter formering van zo n tijdens metselen strook aluminium van 2 mm mee optrekken afgewerkt met een elastisch blijvende overschilderbare kit ter breedte van 3 mm, tussen twee stucstopprofielen. Bij meerzijdige belemmeringen of knipvoeg kan tijdens het metselen van een wand die als schoonwerk wordt Knipvoeg SILKA lijmblokken en vellingblokken wanden met openingen moet deze maat uitgevoerd, bijvoorbeeld een strip Halfsteenswanden van SILKA aangepast worden aluminium dienen. Na het vellingblokken, zonder openingen en met aluminium of kunststof profiel éénzijdige belemmering, moeten in het algemeen om de 6 m gedilateerd worden. Bij meerzijdige belemmeringen of wanden met openingen moet deze gereedkomen van de wand dient dit maat aangepast worden. V 67 blokken profiel te worden verwijderd. moeten in het algemeen bij blinde - een verticale voeg die later wordt wanden om de 3,5 à 4 m worden afgewerkt met een aluminium of gedilateerd. kunststof profiel. De voegbreedte is dan afhankelijk van het gekozen Dilatatievoegen in wanden van SILKA profiel; vellingblokken kunnen worden - een verticale voeg afgewerkt met een uitgevoerd als weergegeven in figuur elastisch blijvende kit (bijv. een acrylaatkit of een thiokolkit); het gaat dan om een voegbreedte van 8 à 12 DILATATIEMOGELIJKHEID mm met een diepte van 10 à 15 mm. folie N.B. Vanzelfsprekend kan een dilatatievoeg niet worden afgewerkt met normale voegspecie, aangezien deze door de werking van de voeg, hoe gering ook, zal gaan scheuren. Voor een dilatatie in een wand van vellingblokken een strook folie in de lintvoegen opnemen. In te pleisteren wanden worden dilatatie toepasbaar bij niet- dilatatievoegen uitgevoerd zoals op de dragende wanden en een wan- tekeningen is aangegeven. Begin met dhoogte kleiner dan 3000 mm het metselen van de wand zoveel mogelijk vanuit de dilatatievoeg, zodat Tip: een strakke naad ontstaat. Bij twijfel, of indien geen dilatatievoegen Uitvoering met een koude dilatatievoeg zijn aangegeven, neem contact op met met een breedte van circa 1 mm en XELLA Bouwadvies, die u kosteloos luchtdicht afgesloten door het adviseert.

7 12 verwerkingsrichtlijnen verwerkingsrichtlijnen A B C Dilatatie in langsgevels). elastische luchtdichte rugvulling 10 mm kitvoeg min. 3 mm breed 2 x stucstopprofiel doorsnede A doorsnede B doorsnede C Koude dilatatievoeg in dragende wand (bijv. in woningscheidende wand) 0 of 1 mm Koude dilatatievoeg in dragende wand (bijv. in woningscheidende wand) 0 of 1 mm zaagsnede niet verlijmen niet verlijmen verlijmen geperforeerd min. 150 mm weefsel spanningverdelende laag opnemen in dunpleister kitvoeg 2 maal stucstopprofiel Dilatatievoegen geleverd voor het realiseren van schoon- Uitvoering dilatatievoegen Afwerking dilatatievoegen Gevulde dilatatievoegen kunnen in de Koude dilatatievoegen in een wand met De op de wanduitslagen van SILKA ele- werk-wanden. Toch komt het regelmatig Dilatatievoegen zijn er in twee Koude dilatatievoegen kunnen worden wandafwerking strak in het zicht blijven pleisterlaag, waarover een menten aangegeven dilatatievoegen heb- voor dat brandscheidende wanden in uitvoeringen: afgewerkt door het rechtstreeks aanbren- door de pleisterlaag aan beide zijden niet-elastische verflaag wordt aange- ben betrekking op de verkorting van SILKA elementen worden uitgevoerd zon- - koude dilatatievoeg met een voegdikte gen van een minimaal 150 mm breed zelf- met een zgn. stucstopprofiel op de dila- bracht, kunnen worden afgewerkt met kalkzandsteen door eventuele drogings- der dat deze wanden worden voorzien van van circa 1 mm, zonder vulling. Voor klevend glasvliesband, dat in het midden tatie te beëindigen. Het is noodzakelijk 2 maal een stucstopprofiel met krimp. Gezien de geringe wandlengten het gebruikelijke dunpleisterwerk. Hierbij krimpnaden in wanden uitsluitend op is voorzien van een geperforeerd weefsel om de stucstopprofielen ten minste 1 à 2 mm tussenruimte, waarachter een zal de wand slechts enige tienden van dient men er rekening mee te houden, dat niet-doorbuigende ondergronden, waar- met een breedte van 50 mm (fabrikaat 3 mm van elkaar vrij te houden en de elastisch blijvende kit. millimeters korter kunnen worden. de vereiste brandwerendheid voor de voor geen extra stelruimte noodzakelijk Technotape/Dilatape of gelijkwaardig). opening luchtdicht vol te zetten met een Bij wanden op doorbuigende ondergron- gehele wand geldt, dus inclusief alle voe- is (bijvoorbeeld woningscheidende wan- Indien de wandgedeelten aan weerszijden elastisch blijvende overschilderbare kit. den zal de doorbuiging van de vloer gen. Dit betekent dat ook de dilatatievoe- den); van de dilatatievoeg ten opzichte van mede van invloed kunnen zijn op de gen brandwerend dienen te worden uitge- - gevulde dilatatievoeg met een voegdik- elkaar wisselen, dan dient de dilatatievoeg beweging in de dilatatievoeg. voerd. te van circa 10 mm en een elastische vooraf te worden uitgevlakt met een dun- Constructief noodzakelijke dilataties en luchtdichte voegvulling. Voor wan- pleister. Deze dunpleister moet zijn uitge- moeten door de constructeur van het den waarin een echte constructieve hard, voordat het zelfklevend glasvlies- werk worden aangegeven. SILKA ele- dilatatie moet worden aangebracht en band wordt aangebracht. menten worden niet geproduceerd en wanden waarin stelruimte vereist is (bijvoorbeeld niet-dragende scheidingswanden en binnenspouwbladen

8 14 verwerkingsrichtlijnen verwerkingsrichtlijnen 15 Hoofdstuk 4 Wandafwerking Uitvoeringsrichtlijn lijmwerkconstructies Wanden van metselstenen en metselblokken SILKA metselstenen en-blokken worden toegepast als tweezijdig vuilwerk. Eénzijdig schoonwerk is realiseerbaar met de kwaliteit speciaal. Eventueel aan te brengen afwerkingen kunnen bestaan uit traditionele pleistersystemen. Deze traditionele systemen bestaan uit onder andere een blauwpleisterwerk op basis van kalk, zand en cement of gipsmortels die in een dikke laag van ca. 10 mm dienen te worden aangebracht. Schoonwerk wordt extra fraai door de wanden af te voegen of door te strijken en te sausen met een veegvaste of kwartsverf. Het is dan wel raadzaam de wanden vooraf te behandelen met een voorstrijkmiddel. Ten behoeve van tegelwerk dient de wand eerst te worden uitgevlakt met een cementgebonden product waar de tegels op gelijmd kunnen worden. Een ander werkmethode is de tegels te zetten in specie. Criteria oppervlaktebeoordeling kalkzandsteen lijmwerk Beoordelingsaspect Groep 1 elementen Groep 2 lijmblokken Groep 3 vellingblokken Stootvoegen (ten opzichte van de voorgeschreven voegbreedte) geen eisen geen eisen toegestane afwijking ten hoogste ± 1 mm Lintvoegen (ten opzichte van de voorgeschreven voegdikte) geen eisen geen eisen toegestane afwijking ten hoogste ± 1 mm Lintvoegen (lengterichting; gemeten over de bovenkant geen eisen geen eisen toegestane afwijking blok/element) 2 mm/m Vlakheid: maximaal toelaatbare maatafwijking bij 1 m 2 mm 3 mm 2 mm een onderlinge afstand tussen de meetpunten van: 4 m 3 mm 4 mm 3 mm 9 m 5 mm 5 mm 5 mm Omschrijving groepen: Groep 1: wanden van lijmelementen die naderhand kunnen worden afgewerkt met een pleistersysteem tot maximaal 3 mm dikte. Groep 2: wanden van lijmblokken die naderhand kunnen worden afgewerkt met een pleistersysteem vanaf 3 mm dikte. Groep 3: wanden van vellingblokken die niet worden afgewerkt (één- of tweezijdig schoonwerk). Bron: BV Kwaliteitsverklaringen Bouw, BKB Wanden van lijmblokken en lijmelementen Dunpleisteren Wanden van SILKA elementen kunnen zowel met de hand als mechanisch worden afgewerkt met dunpleister of spuitpleister. Vóór de afwerking van de wand zullen oneffen naadaansluitingen en eventuele beschadigingen moeten worden uitgevlakt met een geschikt vulmiddel. Vervolgens kan dun worden afgepleisterd met een hechtgips of een spuitpleister, een en ander volgens voorschrift van de leverancier. Bepaalde afwerkmaterialen hebben een groter vullend vermogen, waardoor in twee lagen kan worden afgewerkt zonder dat vooraf de oneffen naadaansluitingen en dergelijke hoeven te worden uitgevlakt. Raadpleeg hiervoor de leverancier van het afwerkmateriaal. Bij toepassing van een spuitpleister zal de totale pleisterdikte in de praktijk circa 2 mm bedragen. De uiteindelijke keuze van de wandafwerking zal veelal afhangen van de werkmethode van het uitvoerende stukadoorsbedrijf. Tegelwerk Tegelwerk kan rechtstreeks worden aangebracht op kalkzandsteen met een tegellijm op cement- of kunststofbasis, een en ander volgens voorschrift van de leverancier van de tegellijm. Mocht door omstandigheden de wand onvoldoende vlak blijken te zijn, dan zal de wand eerst uitgevlakt dienen te worden met een cementgebonden product. Vervolgens kan de wand met een tegellijm op cement- of kunststofbasis worden betegeld. Het aanbrengen van tegels op een wandafwerking van gips moet ten stelligste worden afgeraden, omdat dit vaak leidt tot schadegevallen.

9 16 verwerkingsrichtlijnen verwerkingsrichtlijnen 17 Hoofdstuk 5 Verankeringen en kalkzandsteen In wanden van SILKA metsel- en kwaliteit te leveren. Lijmankers Lijmkoppelstrippen Lijmkozijnankers lijmproducten kan het noodzakelijk zijn Spouwankers kunnen onder andere Vanwege de dunne lintvoegen (± 2 mm) Dit zijn geperforeerde platte stripankers Voor kozijnen die gesteld worden vóór de dat er verankeringen dienen te worden geleverd worden in zowel een A2 als een is voor wanden van SILKA elementen en voor het koppelen van loodvoeg- verlijming, worden lijmkozijnankers toe- aangebracht. Een spouwanker is zo n A4 kwaliteit. SILKA lijmblokken een compleet verbindingen van op elkaar aansluitende gepast. Deze zijn er in linkse en rechtse anker evenals kozijnankers en A2 kwaliteit komt overeen met een verankeringsprogramma ontwikkeld. wanden. Per laag wordt een stripanker uitvoeringen. De ankers worden met lijmkoppelstrippen. De duurzaamheid corrosievast staal AISI 304 volgens NEN- Het werken met lijmvoegen is daardoor toegepast.1 à 2 ankers per 600 á 645 gripankernagels aan het kozijn van de toe te passen ankers is EN zeer eenvoudig geworden. Bij de SILKA mm in overleg met de constructeur. bevestigd. Voor nastelkozijnen worden afhankelijk van de plaats waar ze binnen A4 kwaliteit komt overeen met een elementen worden de volgende hoekankers toegepast. De kozijnen zijn het gebouw worden toegepast. Ankers in corrosievast staal AISI 316 volgens NEN- lijmankers toegepast: Gripankernagel hierdoor zowel in de lengte als in de de buitenste schil van het gebouw en EN In combinatie met hoekanker 50 x 90 breedte na te stellen. spouw (spouwankers) dienen aan de mm, 5 stuks per hoekanker t.b.v. Bij aansluitingen met houten kozijnen hoogste kwaliteit te voldoen. Derhalve Raadpleeg uw constructeur om de juiste, bevestiging aan houten kozijn dient 1 anker per 600 mm h.o.h. te wor- hanteert Xella Nederland BV het toe te passen, kwaliteit te bepalen. den toegepast. uitgangspunt om alleen de beste Slagschroefnagel met kraagplug 8 x 50 mm In combinatie met hoekanker 50 x 90 mm 1 per hoekanker t.b.v. bevestiging aan kalksteenwand. Lijmkoppelstrip Ankers Lijmkoppelstrip 300 mm Lijmkozijnanker Gripankernagel Wandanker star Slagschroefnagel met kraagplug 8 x 50 mm

10 18 verwerkingsrichtlijnen verwerkingsrichtlijnen 19 Wandankers RB- Beugel Lijm- spouwankers Gordingen Deze ankers zijn er voor starre en dilate- Bij randbeveiligingssysteem toepassen, Deze ankers hebben aan één zijde een Gordingen kunnen worden opgelegd in rende aansluitingen van gelijmde schei- aantal volgens opgaaf aannemer. platte strip. Ze worden met de gesloten Balkdrager speciale gordingschoenen die in de han- dingswanden aan gelijmde dragende kant boven tot aan de aanslag in de volle del verkrijgbaar zijn. Deze gordingschoe- wanden. Dilaterende wandankers kunnen RB- Spijkerplaat incl. hulsnagel lijmvoeg gelegd. Tot 10 meter bouw- nen dienen via een kantplank tegen de ook worden toegepast bij ontkoppelde Bij randbeveiligingssysteem toepassen; hoogte worden 4 ankers per m 2 aange- schuine wandgedeelten te worden plafondaansluitingen. t.b.v.bevestiging RB- Beugel per beugel bracht; dat wil zeggen in elke lintvoeg bevestigd. Leuningankers 1 spijkerplaat gebruiken. Bevestigen middels hulsnagels op bovenzijde van tussen de elementen om de 40 cm (2 per element). Bij meer dan 10 meter Gordingen Leuningankers zijn speciaal ontwikkeld kalkzandsteenwand. Niet voor toepas- bouwhoogte dienen 6 ankers per m 2 te met het oog op de veiligheids- sing bij kanaalplaatvloeren. worden aangebracht. voorschriften. Aan deze ankers, die in Raadpleeg uw constructeur bij een uit- de lintvoegen van het binnenspouwblad RB- Lijmplaat zonderlijke gevelopbouw worden opgenomen, kan door middel Bij randbeveiligingssysteem toepassen; van steigerpijpconstructies een rand- t.b.v. bevestiging RB-Beugel per beugel beveiliging worden bevestigd. 1 lijmplaat gebruiken. Bevestigen in lijmnaad tussen bovenste Raveeldrager zwaar 2 lagen elementen. Prik-spouwanker RVS Randbeveiligingssysteem 130 +/- 15 mm RB- Beugel 160 +/- 15 mm Ankers Smeltankers Dilatatie- anker RB- Spijkerplaat incl. hulsnagel 8 x 50 mm Isolatieschotel LIPCLIP Artikel Smeltanker kunststof Wandanker dilaterend RB- Lijmplaat Kombiclip Wandanker star Smeltanker staal Veeranker

11 20 verwerkingsrichtlijnen verwerkingsrichtlijnen 21 Hoofdstuk 6 Veilig bouwen met kalkzandsteen Universeelklemtang Hang deze met een musketonhaak rechtstreeks aan de hijskabel. Controleer of er nog voldoende grip is. Vloerrandbeveiliging Hiervoor zijn enkele systemen in de handel. Meer informatie kan verstrekt worden door Aboma+Keboma en de SCHOREN VAN WANDEN Wanden van kalkzandsteen dienen tijdens en na de montage voor omvallen te worden behoed. Het omvallen of Arbeidsinspectie. afschuiven van wanden vanaf de kim kan Xella Nederland BV hanteert een strikt Frezen Gebroken elementen/blokken Elementenklem Let op: Tussen de vloer en de veroorzaakt worden door windbelasting veiligheidsbeleid. Ook bij het werken Bij freeswerk moet een machine met Een gebroken element of blok mag nooit De elementenklem dient met de twee kalkzandsteen mag GEEN bevestiging (druk + zuiging) of door stootbelasting met en het verwerken van SILKA kalk- stofafzuiging gebruikt worden. Ook dient gehesen worden. pennen volledig op het element te ten behoeve van de vloerrandbeveiliging bijvoorbeeld door montage van de zandsteen gelden specifieke veilig- een stofkapje te worden gedragen en rusten, voordat men met hijsen begint worden aangebracht. vloerplaten. heidseisen. In dit hoofdstuk sommen dienen de oren beschermd te worden. VEILIG MATERIEEL wij ze op. Blokken- en elementenstelmachine Vloersparingen Uit berekeningen volgens de Schoonmaken van metselwerk Volg de eisen en tips, vermeld op de Dek kruipopeningen en trapgaten af. NEN6790:TGB Steenconstructies en PERSOONLIJKE BESCHERMING Doe handschoenen aan en zet een veiligheidssticker, aangebracht op de proefnemingen is gebleken dat een wand Schoeisel en helmen veiligheidsbril op. blokken- of elementenstelmachine, Spouwankers bij een hoogte van 2,60 m en een dikte t/m Draag veiligheidsschoenen met een nauwkeurig op. Spouwankers hebben uiterst scherpe 21,4 cm elke 5 m deugdelijk moet worden stalen neus en een stalen zool. Ook bij Handverwerking punten (pas op voor oogletsel). Buig ze geschoord tot het moment dat de boven het opperen en stellen van elementen en Producten die lichter zijn dan 14 kg Passtukken stellen naar beneden. op deze wanden liggende vloer (resp. de blokken is het dragen van een helm worden met de hand verwerkt. Gebruik hiervoor een universeelklem- dakconstructie) volledig is aangebracht. verplicht. Producten zwaarder dan 14 kg moeten tang en hijs nooit met één pen van de Rolsteigers In kustgebieden geldt vanwege de hogere mechanisch worden verwerkt. elementen klemtang. Passtukken van Nooit verrijden met personen op de windbelasting een maximum Massa+ elementen zijn zwaarder dan steiger. schoorafstand van 4 m. normale passtukken. Gebruik een aangepaste klem. Doorstempelen Als schoren kunnen worden aangemerkt: Bij mogelijk te hoge vloerbelasting ten - dwarswanden met een lengte van gevolge van het vooropperen van blokken minimaal 2 m, die constructief Opperklem of elementen zal de vloer tijdelijk deugdelijk aan de wand zijn bevestigd; Gebruik een opperklem met onderstempeld moeten worden. Zie ook - schoren zoals afgebeeld op de tekening. uitvalbeveiliging. de info van de vloeren leverancier. Als handleiding voor gesloten wanden en toppen kunnen de schema s worden aangehouden. Gesloten toppen Gesloten wanden schoor 3m 2m max. 5m max. 5m schoor schoren Zo nodig langere middenschoor. max. 5m max. 5m > 3m schoren > 2m schoren 1 /3 L of max. 5m max. 2m max. 5m max. 2m L Wanden met een hoogte van 2,60 m en dikten t/m 214 mm Deze schema s zijn bestemd voor het binnenland; in kustgebieden geldt een maximale schoorafstand van 4 m.

12 22 verwerkingsrichtlijnen verwerkingsrichtlijnen 23 Hoofdstuk 7 Werken in zomer en winter Verwerking SILKA kalkzandsteenproducten De SILKA kalkzandsteenproducten dienen voor het verwerken voldoende vochtig zijn (5-8 gewichtsprocenten). Afhankelijk van de weersomstandigheden kan het noodzakelijk zijn de stenen voorafgaand aan de verwerking te bevochtigen. Het kan in een enkel geval voorkomen dat nog warme kalkzandsteen wordt aangevoerd. Deze steen is echter reeds na een periode van 2 x 24 uur voldoende afgekoeld. Kalkzandsteen mag niet met water worden afgekoeld, omdat warme steen snel te veel water opneemt en daardoor later bij drogen extra krimpt. Het is daarom van belang kalkzandsteen tijdig aan te voeren. Dit geldt voor de metselproducten als ook voor de lijmproducten. Bij het lijmen van de lintvoegen de lijm niet verder dan 2 m vooruit na het laatst geplaatste blok aanbrengen, teneinde verbranden van de mortel te voorkomen. De kuip met aangemaakte lijmmortel, tenzij goed afgedekt, niet in de volle zon plaatsen. Bij lichte vorst kan doorgelijmd worden. De snelle sterkteontwikkeling van Silkafix lijmmortel maakt vers lijmwerk minder gevoelig voor de gevolgen van invallende vorst dan bij gebruik van traditionele mortels. De door SILKA geleverde winterlijmmortels kunnen verwerkt worden tot -3,0 C. Tip: Bij te verwachten nachtvorst is het raadzaam tijdig met het lijmen te stoppen zodat het lijmwerk zijn aanvangsverharding heeft voordat, ten gevolge van de vorst het vocht in de lijmmortel bevriest. Wij adviseren de doorwerkadviezen van het Risicofonds voor het Bouwbedrijf te hanteren. Wel zullen maatregelen ter voorkoming van bevriezing moeten worden genomen. Deze bestaan onder meer uit: - bescherming van materiaal en materieel door bijvoorbeeld afdekking, verwarming en opslag in vorstvrije loodsen; - beschutting van de bouwplaats; - vrijwaring van vers metsel en lijmwerk tegen vorst door afdekking of verwarming. Om een en ander eenvoudiger te realiseren heeft Xella Nederland BV SILKA doorwerkhoezen en kimisolatiestroken ontwikkeld. Ook dient aandacht geschonken te worden aan de volgende punten: - draag er zorg voor dat ten gevolge van regenval, geen plasvorming op de vloer ontstaat. Het voordeel is dat gladheid bij vorst en het optrekken van water in de kim wordt voorkomen. - er mogen geen bevroren of beijzelde blokken worden verwerkt; - geen pekel of keukenzout strooien in de nabijheid van kalkzandsteen; dit kan schade veroorzaken aan het metselen lijmwerk. Indien gladheidsbestrijding noodzakelijk is, dient men grof (breker)zand te gebruiken. Bij zorgvuldig genomen maatregelen kan met de verwerking van lijmblokken of elementen worden doorgegaan tot het moment dat de vorstverletregeling in werking treedt. Bij vragen over deze brochure, SILKA kalkzandsteenproducten en/of de juiste toepassing en verwerking hiervan dient u contact op te nemen met Xella Nederland BV te Vuren. Hoewel door XELLA aan de inhoud en samenstelling van deze brochure de grootst mogelijke zorg is besteed, kunnen hieraan door derden geen rechten worden ontleend. Raadpleeg altijd de actuele verwerkingsrichtlijnen en productinformatie. XELLA behoudt zich het recht voor te allen tijde zonder voorafgaande kennisgeving productspecificaties aan te passen.

13 5 Xella Kalkzandsteenfabriek Van Herwaarden BV Postbus 72, 2180 AB HILLEGOM Leidsestraat 244, 2182 DW HILLEGOM Telefoon: Telefax: Xella Kalkzandsteenfabriek 5 4 Rijsbergen BV Postbus 453, 1270 AL HUIZEN Blaricummerstraat 119, 1272 JG HUIZEN 1 Telefoon: Telefax: Xella Kalkzandsteenfabriek Hoogdonk BV Hoogdonkseweg 15, 5757 PL LIESSEL Telefoon: Telefax: Xella Kalkzandsteenfabriek De Hazelaar BV Postbus 128, 6100 AC ECHT Saeffelderstraat 10, 6104 RA KONINGSBOSCH Telefoon: Telefax: Xella Nederland BV Postbus 23, 4200 AA GORINCHEM Mildijk 141, 4214 DR VUREN Telefoon: Telefax: verkoop@xella.nl