Hoe kan ik een jongen met gedrags- en concentratieproblemen goed ondersteunen?

Transcriptie

1 (1. Planmatig begeleider van leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften) 2. Vertaler van het onderwijsaanbod, de leerlijnen en inhouden uit diverse leerdomeinen, rekening houdend met de specifieke onderwijsbehoeften van leerlingen Beschrijving van je eigen niveau op deze competentie Onderzoeksv raag (wat is /hoe kan ik...vraag) + Informatie Eigen tekst, verslag van je bevindingen over je startpositie: sta je op startniveau, op integratieniveau, of zelfs al expertniveau? Wat beheers je al en waar wil je aan werken? In mijn vorige opleiding ben ik vaak in contact gekomen met het differentiëren van leerinhouden, werkvormen, Gedurende dit opleidingsjaar heb ik ook geleerd dat er vele grote, maar ook zeer kleine en efficiënte hulpmiddelen bestaan. Bij 2.4 voel ik mij nog het minst gegroeid. Ik ben meestal kleiner te werk gegaan en heb mij nooit volledig moeten baseren op het volledige onderwijsaanbod. Daarom bevind ik mij in het integratieniveau en kan ik zeker nog groeien binnen deze competentie. Hoe kan ik een jongen met gedrags- en concentratieproblemen goed ondersteunen? Ferre (fictieve naam) is een jongen uit het eerste leerjaar. Hij is een zeer actieve en vlotte jongen. Hij komt over het algemeen goed overeen met de kinderen in de klas, maar tijdens de speeltijd of tijdens groepswerk loopt het vaak mis. Hij doet dan vaak kinderen pijn en wordt voor het minste heel boos. Daarnaast is zijn concentratie ook zeer slecht in of buiten de klas. Onderzoeksp lan Bv.: -informeren bij -observeren van -middelen zoeken -actie ondernemen Mijn acties: - Bevraging klasleerkracht: Ferre is nieuw op school. Hij ging naar de kleuterschool in het andere dorp. Er is weinig info over kleuterjaren van Ferre. De juf stelt zich nu wel vragen bij de schoolrijpheid. Hij heeft een slechte werkhouding, is voortdurend afgeleid en luistert niet naar de opdrachten die de juf geeft. We vragen ons af of dit ook zo was in de kleuterklas. Ferre ligt redelijk goed in de groep. Hij is geen voortrekker en volgt meestal wat zijn beste vrienden, Joran en Mathys, doen. Tijdens de speeltijd, turnles of groepswerken loopt het meestal fout. Dit zijn momenten waarop de kinderen meer los gelaten worden. Ferre is dan bij het minste zeer lichtgeraakt en zoekt conflicten met de kinderen. -evalueren

2 Rekenen lukt vrij goed tot hier toe, maar aandacht en concentratie zijn bij de oefeningen in het werkboek een groot probleem. Hij kan niet goed zelfstandig werken. Vaak is Ferre als laatste klaar. In de klas in zijn concentratie een groot probleem, maar buiten de klas zorgt zijn gedrag voor moeilijkheden. - Bevraging vorige school: Ik heb via mail contact gehad met de vorige school van Ferre. De school vermelde dat Ferre vooral in de derde kleuterklas geen focus kon leggen op één activiteit. Hij was nog niet echt taakgericht en wilde zich het liefst actief bezig houden met een spelletje. De school stelde zich echter geen vragen bij zijn schoolrijpheid omwille van zijn kennis en vaardigheden. Indien er voldoende individuele begeleiding was kon Ferre de taak op een correcte manier uitvoeren. Ferre had op dat moment nog geen probleem van gedragsproblemen. - Bevraging van de ouders aan de hand van oudercontact: De ouders van Ferre waren beide op het gesprek aanwezig. We merkten een duidelijke interesse bij beide partijen. De zorgcoördinator nam het woord en kaderde de situatie. De ouders deelden hun ervaringen met Ferre. Hij is altijd een zeer actieve jongen geweest die het moeilijk had om zich langere tijd met 1 spel of activiteit bezig te houden. Hij heeft volgens de ouders nood aan afwisseling. Sinds de scheiding heeft hij een betere relatie met papa dan met mama. Ferre geeft mama een beetje de schuld van de scheiding. Hij reageert vaak boos op zijn mama. Beide ouders staan nog steeds achter elkaar en stellen hun zoon voorop in het belang van zijn ontwikkeling en zijn welbevinden. - Bevraging van de leerling: Ik heb ook een intakegesprek gehad met Ferre. Ik legde hem uit waarom we een gesprek voerden met zijn ouders en ging na hoe Ferre zich hierbij voelde. Ferre gaf aan dat hij graag naar school komt, maar liever actievere activiteiten doet dan werken in zijn boek. Hij vindt het moeilijk om zoals de andere kinderen alleen te werken aan een oefening. Dit duurt volgens hem altijd heel lang. We bespraken het feit dat hij vaak boos wordt of kinderen pijn doet. Hij vertelde mij dat hij soms heel verdrietig en boos wordt als hij aan de breuk van zijn ouders denkt en dan kan hij dat niet tegen houden. Ik vroeg hem ook wat hij graag zou willen zodat hij zich beter kan concentreren. Ferre vertelde dat hij het vooral leuk zou vinden als de opdracht niet te lang duurt en er nadien iets leuks volgt om te bewegen of te spelen. Hij wil ook niet meer boos of verdrietig zijn. - Keuzevak gedragsproblemen bij jonge en oudere kinderen: In dit keuzevak hebben we geleerd op welke manier je kan omgaan met een woede-uitbarsting. Zie bijlagen.

3 Conclusie: We konden met alle betrokken partijen concluderen dat Ferre een jongen is met concentratieproblemen. Hij heeft afwisselende en actieve werkvormen of hulpmiddelen nodig die hem kunnen ondersteunen hierbij. De gedragsproblemen zijn volgens ons eerder tijdelijk door de scheiding van zijn ouders. Hij voelt zich verdrietig en boos omwille van de situatie en werkt dit op school uit onder andere op de andere leerlingen en leerkracht. Wij willen graag hulpmiddelen aanbieden en acties ondernemen zodat we Ferre kunnen ondersteunen met zijn problematiek. Overige acties: - Hulpmiddelen aanreiken rond concentratie: 1) Ferre gebruik laten maken van een hoofdtelefoon bij het maken van oefeningen en toetsen. Dit is een kleine aanpassing die ook voor andere kinderen een oplossing kan bieden (UDL). 2) Wanneer Ferre voelt dat hij het lastig krijgt met zijn concentratie en eventueel begint te prutsen met materiaal, kan hij naar zijn stressbal grijpen. Dit zorgt voor een houvast waar hij naar kan teruggrijpen indien hij het moeilijk heeft om zich rustig te houden. Het is echter wel de bedoeling dat hij dit combineert met het volgen van de les. Het voordeel van dit hulpmiddel is dat het een klein voorwerp is dat de klas weinig of niet zal storen. 3) Ferre krijgt een individuele timer. Dit wordt opgebouwd. Bijvoorbeeld van 5min 15 min en zo steeds langer en langer om zijn concentratievermogen te verhogen. Op deze manier heeft hij een beter zicht op zijn werktijd en krijgt hij een duidelijk start en stopsignaal. Bij dit hulpmiddel moet nagegaan worden of dit Ferre werkelijk helpt omdat er toch enige druk gecreëerd wordt. 4) De klasleerkracht kan Ferre een aangepaste plaats/prikkelarme omgeving geven in de klas waardoor zijn concentratie kan stijgen. We opteren voor een plaats vooraan in de klas, dicht bij het bureau van de leerkracht zodat zij voldoende kan observeren en kan inspelen op het gedrag wanneer hij zijn focus verliest. 5) De school kan indien mogelijk extra tijd uitrekken voor klasinterne ondersteuning. Hierdoor valt de last niet enkel en alleen op de klasleerkracht, maar kan ook de zorgleerkracht observeren en hulp bieden aan Ferre. 6) In Ferre zijn klas kan een klasgenoot aangewezen worden die zijn buddy wordt. Het is belangrijk dat dit een kind is met voldoende verantwoordelijkheidszin en kennis om alles over te brengen naar Milan op een aangepaste manier. Verder moet er ook rekening gehouden worden met de band tussen de twee kinderen. Er moet sprake zijn van vertrouwen en respect. Uit deze manier van werken kunnen beide kinderen voordeel halen. Ferre krijgt de tijd om met hulp op zijn tempo te werken terwijl het andere kind leert om te gaan met verschillen tussen kinderen in de klas en informatie leert over te

4 brengen aan een klasgenoot. Zo wordt er ook gewerkt aan sociale vaardigheden wat het welbevinden kan stimuleren. 7) Aangezien Ferre het moeilijk heeft met zijn focus moeten er voldoende bewegingstussendoortjes ingelast worden. Hierdoor heeft hij voldoende beweging tussen de oefeningen/lessen door. Deze tussendoortjes kunnen zowel klassikaal als individueel doorgaan. Verder kan de klasleerkracht Ferre opdrachtjes geven (postbode). 8) De school kan een beloningssysteem inlassen om Ferre te motiveren om te letten op zijn concentratie. Dit kan eventueel in samenhang met de timer. Dit beloningssysteem kan ook aangepast worden naargelang zijn interesses. 9) Indien Ferre te veel beweegt in de klas kunnen er hulpmiddelen ingeschakeld worden die dit beperken: voetbankje, tennisballen onder de stoel. 10) De school moet steeds zorgen voor positieve bevestiging. Dit verhoogt mogelijk de motivatie en concentratie. Deze acties zullen allemaal ondernomen en beoordeeld worden rond zijn concentratie. Ik heb ook nog enkele zaken uitgewerkt samen met de klasleerkracht om het welbevinden en gedrag van Ferre te verbeteren. We willen er samen voor zorgen dat hij zich terug beter voelt. - Gevoelenskaart en -thermometer: Ferre mag elke dag aanduiden hoe hij zich voelt en dit kan meerdere keren per dag verandert worden. Wanneer hij dit nodig heeft. Op deze manier heeft de leerkracht een beter beeld over zijn gevoelens. - Wat is er gebeurd -boekje: Ferre mag in dit boekje wanneer hij wil of wanneer hij het nodig heeft steeds tekenen of schrijven over zijn gevoelens, gebeurtenissen thuis of op school. Op deze manier hopen we dat hij om leert gaan met zijn gevoelens. - Kindgesprekken: Elke week heeft de zoco of ik een gesprekje met Ferre over gebeurtenissen, zijn gevoelens en zijn welbevinden aan de hand van zijn verhalen en het wat is er gebeurd -boekje. Dit vind hij zeer fijn om te doen en zo komen we ook meer te weten over zijn ervaringen. Deze verschillende elementen hebben we opgevolgd en geëvalueerd samen met alle betrokken partijen. Tijdens de verschillende vergaderingen en observatiemomenten is gebleken dat de hulpmiddelen duidelijk effectief zijn voor zijn concentratie. De hulpmiddelen bij het controleren van zijn gevoelens werken ook duidelijk. Hij kan zijn woede-uitbarstingen meer controleren waarschijnlijk ook omdat hij de thuissituatie beter gewoon wordt. Zijn mama bevestigt dit doordat hij minder boos op haar

5 wordt voor de kleinste zaken. De verschillende hulpmiddelen zullen we zeker blijven uitvoeren en opvolgen ook volgend schooljaar. Mijn bewijsmateriaal:

6

7 Dit was een tekening vanuit zijn boekje over zijn ouders die weer samen moesten zijn. Ik heb deze tekening aan de hand van het prentenboek Allebei even lief. Op deze manie hebben we de situatie en zijn gevoelens besproken zodat hij zijn hart kon luchten en ik hem kon ondersteunen in zijn verdriet en hem hiermee om kan leren gaan.

8 Inhoudelijke verwerking kinderen met gedragsproblemen 2 gedragsdimensies: - externaliserend gedrag: gericht naar buiten, storend voor omgeving (agressie, luidruchtig, ) - internaliserend gedrag: gericht op het individu (faalangst, laag zelfbeeld, psychisch, pijnigen, ) Hechting is zeer belangrijk! Kinderen die verwaarloosd of verwend zijn geweest, hebben een gebrek aan sociale vaardigheden. Problemen: - affectief relationeel vlak: duurzame relaties opbouwen is moeilijk, wantrouwen, meelopers, op zoek naar afhankelijkheid, relaties = machtstrijd - Zelfsturend en zelfcontrole: moeilijk organiseren, dwangmatig gedrag, impulsief en druk Oorzaken: onvoldoende basisvaardigheden, traumatische ervaringen, onstabiele relaties, Orthopedagogisch klimaat = omvang De leerlingen moeten leren aanvaarden en zichzelf kunnen zijn vertrouwensrelatie lln. en lkr. Conflict, storend gedrag gedrag niet tegengaan, het plaatsen en laten zijn. Nadien jouw mening op een rustige manier naast de andere plaatsen. WERKEN AAN KIND ZIJN OF HAAR BEHOEFTEN De leerlingen zitten ergens geblokkeerd reacties fight, flight, freeze Met gedrag op zich kan je niet werken onder de ijsberg kijken! Niet focussen op gedrag afleren (straffen), maar op nieuw gedrag aanleren. Zichtbare deel niet aanpakken, maar onzichtbare beïnvloeden waardoor het zichtbare deel zich aanpast. Agressie: 2 soorten: - frustratieagressie: autisme, faalangst, ASS (potje loopt over), vluchten of vechten, controleverlies, focus op waarom leggen, emoties erkennen. - instrumentele agressie: weinig emotie, gecontroleerd gedrag, grenzen overschrijden om doel te bereiken, dreigementen en manipulaties, uittesten, doordacht te werk gaan, machtstrijd. Stappenplan frustratie: emoties onder controle krijgen erkenning bieden inhoudelijk gesprek reageren op het agressieve gedrag Stappenplan instrumentele: grens voelen situatie inschatten controle nemen en juiste strategie kiezen incident afronden

9 Agressie-curve opstartfase escalatiefase (begrenzing nodig) crisisfase (hulp halen, je kan weinig doen) afbouwfase (kan lang duren, laten rustig worden) terugslagfase (functioneel onder normaal niveau) Een kind staat nooit alleen met zijn gedrag. Samen er aan werken, maar niet over jouw helft laten komen en geen emotionele band creëren. KEUZES RELATIES COMPETENTIES DEELNAME RESPECT Zijn belangrijke factoren in de ontwikkeling van de mens en zijn sociaal gedrag en vaardigheden. Goed ankerfiguur mensen vertrouwen zelfvertrouwen vriendschappen aangaan Sociaal gedrag leren: - goede waarneming kunnen maken - positief zelfbeeld - probleemoplossend kunnen denken - kunnen omgaan met gevoelens van anderen en zichzelf - voldoende sociale cognitie hebben - inzicht hebben in communicatieproces Werken aan ik / ik jij / ik- jij wij Ik: zelfwaardering, motivatie, zelfcontrole Ik jij: perspectiefneming, sociale en cognitieve probleemoplossing, theory of mind Ik jij wij: inleving, relatiewijzen, gespreksconventies, leven en samenleven in groep Activiteiten rond gedragsproblemen op 3 niveaus: * Dynamisch-actieve - kwaliteitenspel - pluimenduimpje - stopgedrag aanleren - impulsiviteit: stop-denk-doe spellen - motorische oefeningen - stressbal - concentratiespelen - yoga, sherborne, braingym * Sociale cognitie - gevoelens benoemen en herkennen - perspectiefinname - sociale probleemoplossing * Vaardigheden en competenties - situatie voorlezen en lln. kiezen een gevoel hierbij

10