Beveiliging ICT. Yvan Gielens Welzijnskoepel West-Brabant

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Beveiliging ICT. Yvan Gielens Welzijnskoepel West-Brabant 1-1-2010"

Transcriptie

1 2010 Beveiliging ICT Yvan Gielens Welzijnskepel West-Brabant

2 Inleiding Vrwrd Via wrkshps zal ik te samen met de systeembeheerders prberen punten uiteen te zetten en deze p een eenvudige manier uitleggen die betrekking hebben i.v.m. werken van p afstand.. De map is een basis waarp men met letten en kan als leidraad dienen vr gebruikers in te lichten f infrmatie dr te geven. Index Beveiliging van uw DATA. Back-up Beveiliging van uw SOFTWARE Update OS (Operating System) Anti Virus Spyware Beveiliging van uw COMPUTER. Sterke wachtwrden Cntrle lijst vr sterke wachtwrden Een sterk en gemakkelijk te nthuden wachtwrd Uw wachtwrd geheim huden Drie manieren m uw laptp veilig mee te nemen Beveiliging van uw NETWERK(thuis). KABEL beveiliging WIFI beveiliging Beveiliging van uw VPN. Sleutels Srten Sleutels (Wachtwrd, MacAdress, Encryptie, SSID hidden) Deze map geeft niet weer wat je met gebruiken, maar zijn enkel punten waar je met p letten.

3 Schema Beveiliging: DATA Backup OS SOFTWARE Updates Antiviru s Spyware Desktp PC Firewall Wachtw rd Laptp Kabel NETWERK WIFI Sleutels VPN Sleutels Srten

4 Bescherm uw cmputer als u vanuit thuis werkt. Gebruik een firewall. Een firewall ntzegt hackers, virussen en wrmen de internettegang tt de cmputer f het netwerk van uw thuiskantr. Als u Windws Vista f Windws XP Service Pack 2 (SP2) gebruikt, beschikt u al ver een firewall die standaard is ingeschakeld. Werk uw sftware bij. Regelmatige sftware-updates kunnen van cruciaal belang zijn m uw cmputer f het netwerk van uw thuiskantr z veilig mgelijk te huden. Met Micrsft Update kunt u belangrijke beveiligingssftware-updates dwnladen vr zwel Windws- als Micrsft Office-prgramma's, zals Micrsft Wrd, Micrsft Excel en Micrsft PwerPint. Gebruik antivirussftware. Cmputervirussen kunnen ernstige gevlgen vr uw bedrijf hebben. Ze kunnen uw werk vertragen, belangrijke dcumenten vernietigen, enzvrt. U kunt uw zakelijke pc's beveiligen dr antivirussftware zals Windws Live OneCare te gebruiken en deze up-t-date te huden. Gebruik antispyware-sftware. Spyware kan waardevlle gegevens van uw cmputer stelen, cntrle ver uw internetbrwser krijgen f uw werk verstren dr u te bestken met advertenties. Windws Defender, de nieuwste versie van de antispyware-sftware van Micrsft, gebruikt real-time beveiligingsfuncties m spyware en andere ngewenste sftware p te spren en te verwijderen. Wees vrzichtig met en expresberichten. Zelfs als een bericht lijkt te kmen van iemand die u kent, kan een bestand dat aan een bericht f expresbericht is tegevegd, een virus bevatten. Neem dan k via een andere weg dan via cntact p met de afzender m u ervan te vergewissen dat de bijlage legitiem is. Verstrek dus nit persnlijke f prfessinele gegevens als reactie p een verzek per , ngeacht van wie het afkmstig lijkt - uw pc kan het delwit van phishingpraktijken zijn. Maak back-ups van uw bestanden. Maak een back-upschema en hud u daaraan m geen belangrijke bestanden te verliezen. Gebruik sterke wachtwrden en wijzig ze vaak. Sterke wachtwrden bieden betere beveiliging tegen indringing dr hackers en dieven. U kunt k sterke wachtwrden gebruiken m bestanden van bepaalde Micrsft Officeprgramma's te beveiligen, zals Micrsft PwerPint f Micrsft Wrd. Laat uw kinderen uw zakelijke cmputer niet znder tezicht gebruiken. Idealiter met u uw kinderen uw zakelijke pc niet laten gebruiken. Als uw cmputer zwel vr uw bedrijf als dr uw gezin wrdt gebruikt, hud dan tezicht p uw kinderen als ze erachter zitten. Leer udere kinderen m geen prgramma's te dwnladen f bijlagen te penen znder uw testemming, mdat deze spyware en virussen kunnen bevatten.

5 Beveiliging van uw DATA back-up bestanden. Het maken van back-ups is slechts een eerste stap. U wilt k p elk gewenst mment kunnen beschikken ver belangrijke persnlijke en f prfessinele bestanden en gegevens. Hiernder vlgen enkele suggesties m dergelijke bestanden en gegevens te beschermen: Sla uw gegevens buitenshuis f buiten kantr p. Sla back-ups niet p de cmputer p, maar in een aparte ruimte en in een vuurvast archief. Als u een kluis gebruikt m uw belangrijke papieren dcumenten te beschermen, kunt u hierin k de backupschijven bewaren. Maak meerdere kpieën. Bewaar de back-ups p twee afznderlijke lcaties, zdat u ver een tweede back-up kunt beschikken als er p één van de lcaties een calamiteit plaatsvindt. Schn uw pslag p. Zrg ervr dat u regelmatig ude bestanden verwijdert (vral als u vr pslag betaalt) f gebruik cmpressiesftware m uw gegevens te cmprimeren, zdat deze minder ruimte in beslag nemen. Bescherm uw gegevens met een wachtwrd. Smmige media beschikken ver de mgelijkheid m gegevens met een wachtwrd te beschermen. Deze functie met u zeker verwegen als u een back-up maakt van persnlijke f gevelige gegevens. Schrijf uw wachtwrd p en bewaar het p een veilige lcatie, zals in een kluis. Hierdr kan uw werkgever tegang krijgen tt de gegevens als u daarte geen mgelijkheden hebt.

6 Beveiliging van uw cmputer. Sterke wachtwrden maken en gebruiken. Uw wachtwrden zijn de sleutels die u gebruikt m uw cmputer en nline accunts te ntgrendelen. He sterker het wachtwrd, des te beter is de beveiliging tegen aanvallen dr hackers en dieven die uw gegevens zuden kunnen gebruiken vr het penen van nieuwe creditcardrekeningen, het afsluiten van een hyptheek f zelfs het nline chatten nder uw naam - en u zu er pas achterkmen als het al te laat is. Het is niet meilijk sterke wachtwrden te maken. Met een klein beetje inspanning van uw kant en een aantal trucjes uit dit artikel kunt u de beveiliging van uw cmputer verbeteren. Cntrlelijst vr sterke wachtwrden Een ged, sterk wachtwrd met aan de vlgende drie criteria vlden: Meer dan acht tekens lang. Krte wachtwrden zijn gemakkelijker te kraken dan lange wachtwrden. Cmbineer letters, cijfers en symblen, maar: Geen peenvlgende f herhalende cmbinaties, zals ' ', '222222', 'abcdefg' f aangrenzende letters p het tetsenbrd. Geen gewne wrden waarbij de letters vervangen zijn dr cijfers f symblen, zals 'M1cr0$0ft' f 'W@chtw00rd'. Helaas kennen hackers deze trucjes k. Vr u gemakkelijk te nthuden, maar dr anderen meilijk te raden. Vermijd k het vlgende: Niet uw aanmeldingsnaam, de naam van uw partner f uw gebrtedatum. Geen wrden uit het wrdenbek, uit welke taal dan k. Hackers gebruiken geraffineerde hulpmiddelen die snel wachtwrden kunnen raden die gebaseerd zijn p wrden uit het wrdenbek, uit een grt aantal talen, en die achterstevren zijn gespeld. Niet meilijk te nthuden. Als u tevallige cmbinaties van letters, cijfers en symblen gebruikt die u alleen nthudt als u ze pschrijft, kan het gebeuren dat u deze verkeerd invert f dat deze dr anderen wrden gevnden en gebruikt.

7 Beveiliging van uw cmputer. Een sterk en gemakkelijk te nthuden wachtwrd in vier stappen Een manier m een sterk en gemakkelijk te nthuden wachtwrd te maken, is het verzinnen van een 'wachtzin'. Hier is een manier m in vier stappen een wachtwrd te maken dat p een wachtzin is gebaseerd: Bedenk een zin die u kunt nthuden, zals "Mijn zn André is drie jaar uder dan mijn dchter Anna". Dit is dan uw wachtzin. Maak meerdere kpieën. Bewaar de back-ups p twee afznderlijke lcaties, zdat u ver een tweede back-up kunt beschikken als er p één van de lcaties een calamiteit plaatsvindt. Neem de eerste letter van elk wrd uit de zin m een nieuw wrd te maken. In ns vrbeeld krijgt u: 'mzaidjdmda'. Vervang tt slt enkele tekens dr speciale tekens die p letters lijken, m het wachtwrd ng sterker te maken. Deze trucjes leiden in dit vrbeeld uiteindelijk tt het vlgende wachtwrd: 'Mz@i3jdmd@'. Als u twijfelt f u de wachtzin kunt nthuden, neem dan eerst een gewne zin als uw wachtzin, zals "Je kunt een ude hnd geen nieuwe trucjes leren", en veg minstens één cijfer f symbl aan het wachtwrd te. Z kan 'jkehgntl' wrden mgezet in 'JkeOHgnTL' f zelfs in 'Jke@HgnT1'.

8 Beveiliging van uw cmputer. Uw wachtwrden geheim huden Spring vrzichtig met uw wachtwrden en wachtzinnen m. Geef ze niet aan vrienden f familieleden (in het bijznder kinderen) die ze weer aan andere, nbetruwbare persnen zuden kunnen drgeven. Bewaar pgeschreven wachtwrden niet in uw bureau. Het briefje waarp u de wachtwrden vr uw eigen gemak hebt genteerd kan dieven die het vinden eenvudig tegang verschaffen tt uw cmputer. Verstrek nit uw wachtwrd via , zelfs als het verzek van een betruwbaar bedrijf f persn kmt. Bij phishing kan frauduleuze gebruikt wrden m u erte te verleiden uw gebruikersnamen en wachtwrden prijs te geven, zdat criminelen tegang kunnen krijgen tt uw accunts, uw identiteit kunnen stelen, enzvrt. Wijzig wachtwrden regelmatig. Idealiter met u elke paar maanden nieuwe, sterke wachtwrden vr uw accunts maken. Dit laat hackers in het ngewisse als ze een website in de gaten huden die u regelmatig bezekt. Gebruik niet dezelfde wachtwrden vr meerdere accunts. U met elke keer dat u een nieuwe accunt pent een nieuw, sterk wachtwrd maken. Schakel de ptie 'Wachtwrd pslaan' niet in. Als u een dialgvenster te zien krijgt waarin u wrdt gevraagd f uw cmputer het wachtwrd met pslaan, kies dan Nee. Met deze ptie kan iedereen die van uw cmputer gebruikmaakt, uw pgeslagen wachtwrden vr deze accunts gebruiken.

9 Beveiliging van uw cmputer Drie manieren m u laptp veilig mee te nemen De nieuwste laptps zijn krachtig, licht en dun en passen gemakkelijk in de kleinste handbagage. Hierdr zijn ze uitermate geschikt m mee te nemen, maar k gemakkelijker te verliezen f te stelen. Het is verstandig m extra waakzaam te zijn, dieven maken graag gebruik van deze situatie. Maar k als u extra vrzichtig bent, kunt u uw laptp ng steeds kwijtraken. Als u de laptp beveiligt vrdat u p weg gaat, det u al veel m te vrkmen dat uw persnlijke f prfessinele gegevens in verkeerde handen vallen. Hier vlgt de tp drie van nze tips m de gegevens p uw laptp te beschermen. Beveilig uw gegevens Als u veel persnlijke f prfessinele infrmatie p uw cmputer bewaart, investeer dan in een besturingssysteem met ingebuwde bestandsbeveiliging. In Windws Vista en Windws XP Prfessinal kunt u uw infrmatie met behulp van cdering beveiligen. Beveilig uw laptp met een sterk wachtwrd Als u regelmatig uw laptp meeneemt, beveilig die dan met een sterk wachtwrd. Ga naar de sectie Help en ndersteuning vr infrmatie ver het tevegen en wijzigen van uw systeemwachtwrd. Maak back-ups vrdat u vertrekt Maak altijd een back-up van de gegevens p uw laptp vrdat u deze meeneemt. Het financiële verlies van uw apparatuur is niet altijd te vermijden, maar u kunt wel vrkmen dat u k ng al uw gegevens kwijtraakt.

10 Beveiliging WIFI netwerk Wel, m te beginnen is het in gebruik nemen van WiFi relatief simpel. Waarm? Omdat er geen rekening gehuden wrdt met beveiliging. Standaard staat deze niet aan wat inhud dat wanneer een hacker besluit m eens rnd te gaan rijden m te zien waar nbeveiligde tegangen zijn (wardriving genemd) De nbeveiligde netwerkverbinding kan gebruikt wrden m 1 het netwerk aan te vallen f 2 gebruik maken van het netwerk m het internet p te gaan. Nu is het laatste niet z spannend (f je met een internet verbinding hebben waarbij per MB betaald met wrden) maar de eerste is vr de meeste mensen reden geneg m WiFi niet te gaan gebruikenf m in ns geval een beveiliging p te zetten Wijzig de standaard instellingen: Draadlze ruters en access pints zijn ingesteld met een standaard administratr wachtwrd en SSID (netwerk naam). Deze zijn hetzelfde vr alle ruters/ap's van die serie, en sms gebruikt een fabrikant vr alle mdellen dezelfde gegevens. Schakel SSID bradcasting uit: Dit maakt het netwerk zichtbaar vr iedereen die in de buurt is en ver een WiFi machine beschikt. Het uitschakelen zrgt er niet vr dat je apparatuur vr WLAN "sniffers" verbrgen is, maar het zrgt ervr dat drsnee surfers niet weten wie er in de buurt is. Filter p MAC-adres: Dit zrgt ervr dat alleen cmputers wiens MAC-adres is ingesteld verbinding met het netwerk en ruter kunnen maken. Het is mgelijk m MAC-adressen te spfen, maar het is wel een extra beveiligingslaag. Geef je draadlze clients een statisch IP-adres en schakel DHCP uit, zdat ngeautriseerde persnen die verbinding maken niet autmatisch een IP-adres krijgen. Gebruik encryptie: GebruikWPA2 f WPA (Wi-Fi Prtected Access) encryptie in plaats van WEP (Wired Equivalent Privacy).

11 Beveiliging van uw VPN Waarm VPN Een Virtual Private Netwrk wrdt wel mschreven als een 'tunnel' dr het publieke internet, waardr uw cmmunicatie is afgeschermd van gluurders en dieven. Deze tunnel wrdt gevrmd dr versleuteling en veiligheidsprtcllen. Vreger werd tussen twee f meer vestigingen van hetzelfde bedrijf een huurlijn gelegd, tegen aanzienlijke ksten. Hetzelfde kan met een VPN, maar dan stukken gedkper. De basis is nu een breedband internetverbinding (ADSL f kabel) en die heeft u al vanaf z'n 20 eur per maand. Via een VPN kunt u grte bestanden versturen, tekstberichten, maar u kunt er k dr praten (VOIP) f virtueel vergaderen (telecnferencing). Opstelling VPN Er zijn twee curante pstellingen waarin een VPN gecnfigureerd kan wrden. Remte-access VPN Hierbij zal een gebruiker tegang krijgen tt de private LAN van een rganisatie dr middel van een VPN. Dan denken we in de eerste plaats aan werknemers die thuis f p verplaatsing tegang zullen hebben tt het private bedrijfsnetwerk. Site-t-site VPN Hierdr kan een rganisatie de netwerken van gegrafisch gescheiden vestigingen met elkaar verbinden. Het resultaat van deze verbinding wrdt een intranet VPN genemd. Een andere mgelijkheid is dat verwante rganisaties (bv. leveranciers en magazijniers) elkanders netwerken nderling verbinden m z een intelligent geheel te bekmen pdat de prductiviteit verhgt. Hier spreken we ver een extranet VPN. Daarnaast bestaan er natuurlijk ng andere pstellingen afhankelijk van de reële situatie, deze zijn meestal te herleiden tt een variant p de bvenvernemde pstellingen

12 Beveiliging van uw VPN Mgelijkheden VPN Sftware VPN U kunt uw VPN sftwarematig pzetten dr het gebruik van een speciaal prgramma, dat p beide cmputers aan de uiteinden van het VPN is geïnstalleerd. Z'n VPN maakt gebruik van de webbrwser en het SSL-veiligheidsprtcl m te zrgen dat u niet al te eenvudig bent af te luisteren. Het is zelfs geheel gratis verkrijgbaar, f u legt wat geld neer vr een business-versie met tegevegde veiligheid. Een 'instant' VPN als dit is zeer handig vr rndreizende medewerkers, die cntact kunnen maken met het bedrijfsnetwerk, hun agenda bijhuden en databases synchrniseren waar ze k maar even nline zijn. Het kan k gebruikt wrden vr een tijdelijke tunnel, vr een eenmalig zakelijk gesprek f uitwisseling van gegevens. Firewall f ruter met VPN Bij de keuze van een firewall kunt u erp letten dat deze k VPN-functinaliteit biedt. De sftware regelt in dat geval zelf de versleuteling die ndig is. Uiteraard is het wel vereist dat beide uiteinden van de tunnel van hetzelfde pakket zijn vrzien, f u kunt vr thuiswerkers een speciale client-versie aanschaffen. Ruters hebben tegenwrdig vaak zwel een firewall als een VPN-ptie aan brd, en zijn daarbij niet veel duurder dan exemplaren znder. Prijzen beginnen bij z'n 70 eur bij elke pc-winkel. U hebt met deze apparaten een snelle en betrekkelijk eenvudig te installeren plssing in huis, die een redelijk veiligheidsniveau biedt. Ruim vldende vr de gemiddelde telewerker. VPN ver cnnect-verbinding Semi-privé. Vindt u het publieke internet te riskant vr uw gevelige infrmatie, dan neemt u de laatste halte vóór de uderwetse huurlijn. U maakt hierbij gebruik van een fysiek afgescheiden netwerk, dat u echter wel met delen met andere afnemers van dezelfde dienst. Dit is een zeer rbuuste en veilige methde, die p maat wrdt aangebden dr de grtere ICT-leveranciers.

13 Beveiliging van uw VPN Veiligheidsprtcl Net als in de echte wereld is een veiligheidsprtcl p het web f netwerk een set afspraken die de veiligheid meten bevrderen. Die afspraken kunnen gaan ver identificatie van gebruikers (digitale handtekening)), het tedelen van bevegdheden, het versleuten van cmmunicatie (encryptie) en het cntrleren van de integriteit van verstuurde gegevens. Bekend vrbeeld is SSL (Secure Scket Layer). Vrmen van VPN VPN verbindingen verschillen p twee manieren van elkaar: de gebruikte manier van versleuteling en envelp en de manier waarp zender en ntvanger met elkaar cmmuniceren. Onderscheid 1: versleuteling en envelppe Het gebruik van een extra "VPN-envelp" binnen de nrmale envelp wrdt "tunneling" genemd. Er zijn verschillende vrmen van envelppen: PPTP PPTP staat vr pint-t-pint prtcl. Het is een manier m infrmatie te versturen waarbij de inhud van de VPN envelp NIET wrdt versleuteld. PPTP zit standaard bijvrbeeld in Windws ingebuwd. Gezien de beperkte beveiligingsmgelijkheden van deze vrm van VPN wrdt deze vrm niet als vlwaardig VPN gezien. Dit betekent dat vr het beveiligen van de gegevensstrm extra maatregelen buiten VPN m ndig zijn. L2TP L2TP staat vr "layer 2 tunneling prtcl". De vr- en nadelen zijn te vergelijken met PPTP. IPsec IP sec is vlgens velen de "echte" vrm van VPN, mdat het de tunneling altijd cmbineert met een bepaalde vrm van encryptie. Meerdere vrmen van encryptie zijn mgelijk: DES. Algemeen bruikbaar bij prgramma's en apparaten welke VPN aan kunnen. Redelijk veilig. 3DES. Dit is niet meer dan DES welke 3x achter elkaar gebruikt wrdt. Vrijwel alle prgramma's en apparaten welke DES aan kunnen kunnen k 3DES aan. 3DES is veilig AES. Deze vrij nieuwe standaard geldt als zeer veilig, maar wrdt niet standaard in ieder VPN prgramma ndersteund. Er bestaat een wisselwerking tussen de gebruikte vrm van VPN en de belasting van de verbinding. Veiliger vrmen van encryptie (versleuteling) vragen meer rekenwerk en een hgere belasting van de hardware. Bij veel VPN dataverkeer kan dit van belang zijn, maar in de meeste situaties heeft het de vrkeur m de meest veilige vrm van versleuteling te gebruiken.

14 Beveiliging van uw VPN Onderscheid 2: het netwerk aan beide kanten van de verbinding Rechtstreeks van cmputer tt cmputer twee cmputers respectiefelijk een VPN client en VPN serverprgramma ndig: Het gebruik van een cmputer als VPN client f server maakt standaard deel uit van smmige versies van Windws. Dit srt VPN verbindingen zijn vrij recht-te-recht-aan. Een PPtP f L2TP VPN kan al wrden pgezet tussen twee cmputers welke beiden gebruik maken van Windws XP. Tussen twee ruters welke VPN ndersteunen Om een netwerk van cmputers tegang tt het internet te geven heeft men een ruter ndig. Als men een tweetal netwerken via VPN met elkaar wil verbinden kan men er vr kiezen de VPN verbinding niet te laten maken dr de individuele cmputers maar bijvrbeeld dr de ruters af te laten handelen. De verschillende aangeslten cmputers heven in dit geval geen aparte VPN sftware te gebruiken. Bij een gede cnfiguratie ntstaat een transparant netwerk dat ver meer dan een lkatie gespreid kan zijn. De firewall in de ruter schermt tegelijkertijd het hele netwerk achter de ruter af. Deze cnfiguratie is ideaal vr het kppelen van bijvrbeeld een aantal filialen en een hfdkantr. Een paar pmerkingen ver deze pzet: De verschillende ruters meten cmpatibel met elkaar zijn. De mdems meten het VPN verkeer nrmaal drlaten en de firewalls in de ruters meten ged zijn gecnfigureerd. De ruters huden de "bradcast" van de verschillende in het netwerk pgestelde cmputers sms tegen. Hierdr lijken de cmputers aan de andere kant van de tunnel niet te zijn. Dit is bij vrbeeld dr gebruik van WINS f LMhst bestand te verhelpen. De nieuwste mdellen zijn vrzien van een mgelijkheid m de "bradcasts" tch dr te laten waardr deze extra instelling niet langer ndig is. De netwerken aan de verschillende kanten van de tunnel mgen niet hetzelfde IP-bereik gebruiken. Cnclusie Om bven genemde redenen verdient het de vrkeur m van te vren ged uit te werken he de netwerken aan weerszijde van de VPN verbinding er uit meten gaan zien. Bekijk aan de hand van de specificaties van de betrkken prgramma's en ruters f het kan werken. Mengvrmen Sms wrdt de VPN verbinding pgezet dr de cmputers zelf maar maakt een f beide kanten van de verbinding gebruik van een ruter. Neem bijvrbeeld een grep thuiswerkers welke allen verbinding meten krijgen met een centrale server. De server staat in het netwerk van het bedrijf achter een ruter, welke p het bedrijf wrdt gebruikt m het internet te delen en in zijn geheel af te schermen met een firewall. Maar het kan k andersm: een VPN Client PC achter een ruter welke met een lsse VPN server cntact prbeert te maken. Of neem een verbinding tussen twee netwerken met ruters waarbij de VPN verbinding niet dr de ruters maar dr de cmputers verzrgd wrdt. Dit gaat niet altijd ged. Deze cnfiguraties kunnen werken, maar niet bij ieder type verbinding, ruter en VPN prgramma. Er kunnen zich de verschillende prblemen vrden. Vr het pzetten van een VPN verbinding met een van de betrkken cmputers als server en een andere cmputer als cliënt wrden ingesteld. Er zijn drie cmbinaties van VPN tussen cmputers en netwerken mgelijk.

15 Beveiliging van uw VPN VPN SCHEMA

16 Beveiliging van uw VPN VPN en andere vrmen van veiligheid VPN maakt het dataverkeer tussen twee punten veilig. Maar de veiligheid van een VPN verbinding is maar één vrm van veiligheid, waar men zich niet vlledig p kan verlaten. Hewel het transprt van de gegevens ver het internet met VPN veilig verlpt kan een kwaadwillende "hacker" bij een nbeschermde cmputer er achter kmen wat de versleuteling van de VPN- tunnel is. Hiermee kan hij f zij de infrmatie wél ntcijferen met alle ngewenste effecten van dien. Om deze reden valt het aan te raden m een cmputer f een cmputernetwerk welke gebruik maakt van VPN tegelijkertijd k te vrzien van een gede firewall. Op die manier zijn k de in- en uitgang van de "tunnel" beveiligd. Eenzelfde prbleem det zich vr indien bij het uiteinde van de tunnel gebruik wrdt gemaakt van een draadls netwerk. Deze zijn dr iedereen in de buurt p te vangen. Indien de VPN is pgezet tussen twee ruters maar het draadlze netwerk achter een van de ruters niet ged is beschermd kan iedereen het verkeer pvangen en inzien. Vrzie daarm in dit srt gevallen het draadlze netwerk van afdende beveiliging als WEP, WPA en wireless VPN. Als laatste waarschuwing: VPN is afhankelijk van het gebruik van "sleutels". Als de sleutel gemakkelijk te vrspellen is kan een kwaadwillend iemand alsng de beveiliging ngedaan maken dr de sleutel crrect te raden f te vrspellen.

17 Beveiliging van uw VPN Stappenplan: Thuis-Kantr VPN Thuis situatie NEE Installeer internet verbinding Is er een internet verbinding aanwezig JA Installatie VPN Client prgramma Installatie VPN Kantr situatie Installeer geschikte mdem NEE Installeer internet verbinding NEE Installatie VPN ruter JA Is de mdem geschikt? JA Is een internetverbinding aanwezig

18 Principe Een firewall (vrij vertaald: vuur muur f vuurscherm) kan wrden vergeleken als een afsluiting (muur) m de negatieve krachten buiten je eigendm te huden. In die afsluiting zit een prt. Die prt wrdt streng gecntrleerd. Je bepaald zelf wie erin mag. Deze beschrijving is vrij figuurlijk natuurlijk. Srten Firewalls De firewalls kunnen in twee grte families geplaatst wrden. Je hebt de firewall die als een prgramma p je cmputer geïnstalleerd wrdt en je hebt een firewall die je als afznderlijk apparaat in je thuisnetwerk plaatst. Deze laatste wrdt via een webinterface vanaf je eigen cmputer ingesteld. Vr thuisnetwerken zal de firewall al aanwezig zijn in de (ADSL / Bradband) ruter f draadlze ruter. Beide srten firewalls (sfware- en hardware firewalls) hebben een gelijkaardige werking. De gebruikte terminlgie is p beide versies van tepassing. Filter In nze principe beschrijving hadden we het ver een prt. Via deze prt wrdt gecntrleerd welke gegevens binnenkmen en welke naar buiten gaan. Algemeen kunnen we stellen dat de infrmatie die van het Internet kmt, wrdt gefilterd. Een filter bestaat uit een reeks regels waarbij men de tegang van bepaalde tepassingen blkkeert, f drlaat. Bv. m bestanden van het Internet af te halen, maakt men drgaans gebruik van FTP (File Transfer Prtcl). De filter van de firewall zu dan kunnen bepalen dat FTP niet wrdt tegelaten vr juw cmputer. In dat geval zal je geen bestanden kunnen dwnladen van het Internet. Dezelfde filter kan bepalen dat het wel kan vr een andere cmputer in juw netwerk. Zwat ieder scenari kan wrden vastgelegd. Firewalls gebruiken drie methdes m het Internet verkeer te cntrleren in- en uit- het lkale netwerk:

19 Packet Filtering: Prxy Service: Stateful Inspectin: Gegevens pakketten (kleine gegevens blkken die zich via het netwerk verplaatsen van de ene- naar de andere cmputer) dragen een srt signatuur. Het is precis die signatuur die aangeeft ver welk srt pakket het gaat. Het zijn de filters die aan de hand van de signatuur bepalen f een pakket al dan niet wrdt drgelaten. Prxy Service biedt de mgelijkheid m het internetverkeer te reguleren. De bendigde heveel-heid internetbandbreedte wrdt geptimaliseerd dr veel pgevraagde Internet bladzijden lkaal p te slaan. Daarnaast wrdt de functie van de Prxy Service als tegangscntrlepunt naar het Internet steeds belangrijker. Het biedt de mgelijkheid m de tegang van en naar het Internet per gebruikersgrep f zelfs per medewerker te regelen. In tegenstelling tt Packet Filtering wrdt de signatuurinhud van elk pakket niet gecntrleerd. Er wrden bepaalde sleutelwaarden die in het pakket vrkmen vergeleken met het mdel dat in een database is pgeslagen. Hiermee wrdt bepaald f een bepaald pakket al dan niet wrdt tegelaten. Een firewall p maat Firewalls kunnen p maat wrden ingesteld. Je kan filters tevegen, verwijderen en aanpassen. IP-adressen: Dmein-namen: Prtcls: Prten: Elke cmputer (server) die p het Internet is aangeslten heeft zijn eigen IP-adres. Een IP-adres bestaat uit 32 bit getallen (met een waarde tussen 0 en 255), uitgedrukt in vier delen gescheiden dr een punt (IPv4). Een typisch IP-adres ziet er als vlgt uit: Indien een gebruiker binnen het netwerk abnrmaal veel bestanden zu dwnladen, dan zu de netwerkbeheerder dit specifieke adres kunnen weren. Dit IP-adres wrdt aan een lijst van IP-adressen tegevegd. In nze uitleg ver IP-adressen schreven we dat elke (Web-) server beschikt ver zijn eigen IP-adres. Het spreekt vr zich dat het aanrepen van deze servers dmv een IP-adres weinig gebruiksvriendelijk is. Het is veel gemakkelijker p trefwrden te gebruiken. Vandaar dat men de zgn. Dmein Names (Dmein-namen) heeft geïntrduceerd. Elke dmein-naam is verbnden met een IP-adres. Ok hier kunnen bepaalde dmeinen geweerd wrden. De ngewenste dmeinen wrden in een lijst pgenmen. Een prtcl is een afgesprken wijze van cmmuniceren met een andere gebruiker f dienst p het Internet. Vb. je pent je webbrwser en je surft naar een bepaalde website. In dat geval maak je gebruik van het zgn. web-prtcl waarmee http-bestanden wrden pgerepen. Enkele bekende prtcls zijn: IP: Dit is de afkrting van Internet Prtcl. Het is het basisprtcl vr de cmmunicatie ver het Internet. TCP: Dit is de afkrting van Transmissin Cntrl Prtcl. Zrgt vr het psplitsen in kleine paketten van de digitale infrmatie die ver het Internet wrdt verstuurd en het terug samenbrengen van de pgesplitste paketten bij aankmst. HTTP: Dit is de afkrting van Hyper Text Tranfer Prtcl en dient m webpagina s dr te sturen ver het Internet. FTP: Dit is de afkrting van File Transfer Prtcl en dient vr het dwnladen f upladen van bestanden ver het Internet. UDP: Dit is de afkrting vr User Diagram Prtcl. Dit prtcl wrdt gebruikt indien er geen cntrle is p de gede ntvangst van gegevensstrm. Dit wrdt a. gebruikt bij de ntvangst van muziek en videbeelden (streaming vide). SMTP: Dit is de afkrting van Simple Mail Transprt Prtcl. Dit wrdt gebruikt m tekstgebaseerde infrmatie dr te sturen via het Internet zals -berichten. Telnet: Hiermee kan men cmmand s drsturen naar een afgelegen cmputer. Er zijn ng veel meer prtcls dan deze pgenmen in deze krte lijst. De firewallinstellingen laten te m bepaalde prtcls te weren. Elke server p het Internet stelt zijn diensten ter beschikking p genummerde prten. Per dienst zal een prt wrden gedefinieerd. De keuze van een prt gebeurt p basis van afspraken. Gewnlijk zal prt 80 gebruikt wrden vr

20 Termen: HTTP EN POORT 21 VOOR FTP. INDIEN MEN POORT 21 BLOKKEERT IN DE FIREWALL DAN ZULLEN DE GEBRUIKERS GEEN FTP-DIENST KUNNEN AANROEPEN. Deze methde laat te m pakketten te blkkeren waarin een bepaald wrd vrkmt. Je kan zveel wrden en zinnen definiëren als je maar wilt. Smmige besturingsprgramma s beschikken ver hun eigen firewall-plssing. We hebben het hier ver een geïntegreerde sftware firewall. Op de cmputermarkt wrden heel wat alternatieve sftware firewalls aangebden. Indien je enkel ver een sftware firewall beschikt, zu je je thuis netwerk als vlgt kunnen samenstellen. Stel dat je ver twee f meerdere cmputers beschikt en je wilt dat elke cmputer tegang heeft tt het Internet dan definieer je één cmputer als zgn. gateway. Het is deze cmputer die de tegangsprt vrmt tussen je lkale netwerk en het Internet. Op die cmputer zal de firewall sftware actief meten zijn. Je zult eveneens de verschillende firewall-parameters meten instellen. Met een hardware plssing is de situatie helemaal anders. In dat geval zullen we het hebben ver een ruter (kabel f DSL-ruter) gecmbineerd met een firewall en al naar gelang het mdel met een draadls gedeelte (Wifi). Dat apparaat zal fungeren als gateway. Indien je ver een Internet aansluiting beschikt via de kabel distributie, dan zal je een kabel ruter ndig hebben. Indien het m een ADSL-aansluiting gaat, gebruik je best een DSL-ruter. Bij een DSL-ruter liggen de verschillende aansluitingen vr de hand. Indien het m een kabel-ruter gaat met je erp tezien dat de netwerkkabel die van je Internetaansluiting kmt, aangeslten wrdt p de WAN aansluiting van je ruter. De verschillende cmputers van je thuisnetwerk kunnen aangeslten wrden p de LAN -aansluitingen van de ruter. Meestal staat de WAN heel duidelijk aangegeven p het apparaat. Bij de aanschaf van een ruter hu je best rekening met het aantal cmputers dat je erp wilt aansluiten. Het instellen van de ruter- en firewall-parameters gebeurt via een zgn. webinterface. Hiervr met je de cmputer dmv een netwerkkabel aansluiten met de ruter en de webbrwser pstarten. In de adresbalk van de brwser tik je het IP-adres van de ruter (vb ) in en je krijgt meteen een lginscherm te zien. In de handleiding staat aangegeven welke lgin en welk wachtwrd je met invullen. Het gaat m de fabrieksinstellingen. Je det er ged aan m deze parameters meteen te wijzigen. Zwel bij de sftware firewalls als bij hardware firewalls zal je alle instellingen meten verlpen. Bij een gede firewall zullen de default -instellingen zeer streng zijn ingesteld. Het is dan aan ju m smmige diensten tch te te laten Welke bescherming biedt een firewall Smmige Internet-gebruikers zijn zeer creatief als het gaat m anderen het leven zuur te maken. Ze vinden allerlei middelen m in te breken in cmputers die p het Internet zijn aangeslten. Om aan te geven p welke manier Internet-gebruikers wrden aangevallen maakt men gebruik van heel specifieke (Engelstalige) termen. Ziehier een krt verzicht: Remte lgin: Applicatin backdrs: SMTP sessin hijacking: Sftware bugs: Denial f service: Wanneer iemand in staat is m p afstand de cntrle van je eigen cmputer ver te nemen, dan spreekt men ver remte lgin. In smmige gevallen kan dit zeer nuttig zijn als je iemand p afstand wil helpen f als je p afstand bepaalde taken p je eigen cmputer wil uitveren. Als het ver een kwaadwillige inbreker gaat dan is de situatie helemaal anders. Indien iets dergelijks wrdt tegelaten dan met je zrgen dat dit slechts tijdelijk mgelijk is f dat de beveiliging ptimaal is (vb. via VPN geïncrypteerd, enz ). Smmige prgramma s laten te bepaalde handelingen p afstand uit te veren. Meestal is dat vldende beveiligd. Andere prgramma s bevatten futen (bugs) die gelijkaardige handelingen telaten, maar dan ngecntrleerd. Men spreekt ver backdr f hidden access (tegang via een achterdeur). SMTP is het prtcl dat drgaans wrdt gebruikt m s naar andere Internet-gebruikers te sturen. Dr zich tegang te verlenen tt je -adressenbestand kunnen hackers ervr zrgen dat reclame (junk) mails naar je crrespndenten wrdt drgestuurd. Je cmputer fungeert als vertrekpunt vr duizenden mails. Reacties van vrienden en kennissen zullen niet lang uitblijven Zwel het besturingssysteem als de verschillende prgramma s die p je cmputer zijn geïnstalleerd kunnen futen vertnen. Men gebruikt hier de term bugs. Hackers maken graag gebruik van deze nvlkmenheden m de bescherming van je cmputer te mzeilen. Deze term wrdt gebruikt wanneer bepaalde servers wrden

Tips Digiduif. 1. U logt in op digiduif met uw e-mail adres en wachtwoord.

Tips Digiduif. 1. U logt in op digiduif met uw e-mail adres en wachtwoord. Tips Digiduif 1. U lgt in p digiduif met uw e-mail adres en wachtwrd. 2. U kiest de knp instellingen. Op de vlgende pagina s kunt u allerlei zaken invullen en aanpassen die bij uw accunt hren. Tevens zit

Nadere informatie

Wat is een besturingssysteem of operating system?

Wat is een besturingssysteem of operating system? Wat is een besturingssysteem f perating system? Het besturingssysteem is het hfdprgramma dat geïnstalleerd staat p je cmputer f smartphne. Regelmatig km je k de Engelse benaming perating system tegen f

Nadere informatie

Belangrijke mededeling voor gebruikers van een nieuwe CampusShop laptop.

Belangrijke mededeling voor gebruikers van een nieuwe CampusShop laptop. Instructie sftware dwnlad CampusShp.be Belangrijke mededeling vr gebruikers van een nieuwe CampusShp laptp. Heb je een vlledige versie van het Micrsft Office prgramma gekcht? Verwijder vr het installeren

Nadere informatie

Hardware Practicum Informatica klas 4

Hardware Practicum Informatica klas 4 Hardware practicum Infrmatica Klas 4 Hardware Practicum Infrmatica klas 4 - Dit practicum bestaat uit 2 delen (een uitgebreidere beschrijving van beide delen staat verderp in dit dcument): Deel 1 draait

Nadere informatie

Het is voorlopig nog onduidelijk wie achter deze aanvallen zit en wat de initiële infectievector is.

Het is voorlopig nog onduidelijk wie achter deze aanvallen zit en wat de initiële infectievector is. WannaCry TLP: WHITE 1 CONTEXT Op vrijdag 12/05/2017 is een besmetting met een variant van het WannaCrypt (f Wanna/WaCry) vastgesteld bij verschillende grte bedrijven in Spanje. Krt daarna heeft dezelfde

Nadere informatie

Handleiding Mail CTTL juni 2009. Mailbox CTTL

Handleiding Mail CTTL juni 2009. Mailbox CTTL Handleiding Mail CTTL juni 2009 Mailbx CTTL Elk persneelslid van CTTL krijgt een mailadres (mailbx) met @cttlimburg.be Elke mailbx heeft een ruimte van 50 MB. Na het inlggen p de mailbx nline via webmail,

Nadere informatie

1 INHOUDSOPGAVE 1 INHOUDSOPGAVE... 1.2 2 INLEIDING... 2.1. 2.1 Voorwoord... 2.1 2.2 Colofon... 2.2 3 INSTALLATIE ARCGIS 9.2... 3.1

1 INHOUDSOPGAVE 1 INHOUDSOPGAVE... 1.2 2 INLEIDING... 2.1. 2.1 Voorwoord... 2.1 2.2 Colofon... 2.2 3 INSTALLATIE ARCGIS 9.2... 3.1 1 INHOUDSOPGAVE 1 INHOUDSOPGAVE... 1.2 2 INLEIDING... 2.1 2.1 Vrwrd... 2.1 2.2 Clfn... 2.2 3 INSTALLATIE ARCGIS 9.2... 3.1 3.1 Installatie vrige versie ArcGIS ngedaan maken... 3.1 3.2 Installatie ArcGIS

Nadere informatie

WAARDEVOLLE VOORWERPEN

WAARDEVOLLE VOORWERPEN WAARDEVOLLE VOORWERPEN Elk huis bevat wel interessante spullen: tv, dvd-speler, juwelen, spelcnsle, mp3-speler,... Hiernder vind je een aantal tips die je de burgers kunt geven m hun waardevlle spullen

Nadere informatie

Informatica-ondersteuning aan de KU Leuven. ICT-diensten voor studenten

Informatica-ondersteuning aan de KU Leuven. ICT-diensten voor studenten Infrmatica-ndersteuning aan de KU Leuven ICT-diensten vr studenten ICTS Centrale infrmaticadienst vr studenten en persneel W. de Crylaan 52 3001 Heverlee www.kuleuven.be/icts/studenten icts@kuleuven.be

Nadere informatie

Een goede toekomst voor uw administratie

Een goede toekomst voor uw administratie Een gede tekmst vr uw administratie Is dit uw situatie nu? Is dit uw situatie straks? De praktijk Bij het gebruik maken van nline- bekhuden, wrdt het vr u mgelijk m 24 uur per dag, 7 dagen in de week infrmatie

Nadere informatie

Beschrijving S-Flex Orderimport

Beschrijving S-Flex Orderimport Beschrijving S-Flex Orderimprt --------------------------------------------------------------------------------------------------- Versie 2.3 januari 2014 Het prgramma S-Flex Orderimprt is een prgramma

Nadere informatie

Privacy statement GastouderCarola

Privacy statement GastouderCarola Privacy statement GastuderCarla Adres: Clenbranderstraat 79 Pstcde en wnplaats: 6921 NC Duiven Telefnnummer: 0316-847432 Website: www.gastudercarla.nl Facebk: https://www.facebk.cm/carlagastuder Inhud

Nadere informatie

Verkorte Handleiding Versie Medewerker Januari 2013

Verkorte Handleiding Versie Medewerker Januari 2013 Verkrte Handleiding Versie Medewerker Januari 2013 Starten met OTIB-skillsmanager OTIB-skillsmanager is een instrument m het gesprek dat u gaat veren met uw leidinggevende vr te bereiden. U wrdt gevraagd

Nadere informatie

Protocol bij het overlijden van een gezinslid van een leerling

Protocol bij het overlijden van een gezinslid van een leerling Prtcl bij het verlijden van een gezinslid van een leerling Algemeen: Er wrden geen mededelingen aan de pers gedaan. Het lcatie aanspreekpunt f de directeur meldt alleen dat nze 1 ste zrg de nabestaanden

Nadere informatie

INSTALLATIEGIDS DC SHARE *******************************

INSTALLATIEGIDS DC SHARE ******************************* INSTALLATIEGIDS DC SHARE ******************************* INHOUD 1. Vrbereiding...1 2. Installeer DC Share met behud van Persnlijke Mappen...2 3. Gebruik DC Share met behud van Persnlijke Mappen...9 4.

Nadere informatie

Migratie internet-favorieten naar nieuw profiel

Migratie internet-favorieten naar nieuw profiel Migratie internet-favrieten naar nieuw prfiel Wanneer je verschillende brwsers gebruikt, en daarin een aantal favrieten hebt pgeslagen kan je deze met nderstaande prcedure migreren naar je nieuwe prfiel.

Nadere informatie

HvNwebdesign.nl gebruikershandleidingen: Microsoft Outlook 2010 instellen voor gebruik met uw HvNwebdesign.nl account

HvNwebdesign.nl gebruikershandleidingen: Microsoft Outlook 2010 instellen voor gebruik met uw HvNwebdesign.nl  account HvNwebdesign.nl gebruikershandleidingen: Micrsft Outlk 2010 instellen vr gebruik met uw HvNwebdesign.nl e-mail accunt Revisie: 30-03-2012 Inhudspgave: 1. Vrwrd 2. Inleiding 3. Outlk 2010 instellen m e-mail

Nadere informatie

1. Persoonsgegevens. 2. Verwerkersovereenkomsten

1. Persoonsgegevens. 2. Verwerkersovereenkomsten 0 Checklist Ik weet welke persnsgegevens ik psla en p basis van welke grndslag dit is Ik heb verwerkersvereenkmsten afgeslten met alle bedrijven die vr mij persnsgegevens verwerken. Ik heb een duidelijk

Nadere informatie

Privacyverklaring Luscii

Privacyverklaring Luscii Privacyverklaring Luscii 1. Luscii Luscii healthtech B.V. is een Nederlands bedrijf. Onze bedrijfsactiviteiten vinden plaats in de Eurpese Ecnmische Ruimte (EER) en tenzij anders aangegeven bewaren wij

Nadere informatie

Kurzweil 3000 v14 Flex voor Windows Netwerk

Kurzweil 3000 v14 Flex voor Windows Netwerk Kurzweil 3000 v14 Flex vr Windws Netwerk Installatiegids Installatie en registratie Kurzweil 3000 Engine Installatie extra Kurzweil 3000 Administratr Installatie Kurzweil 3000 Client Installatie Kurzweil

Nadere informatie

Huiswerk Informatie voor alle ouders

Huiswerk Informatie voor alle ouders Nummer 6 mei 2010 Huiswerk Infrmatie vr alle uders Huiswerk en efening Ged leren lezen en rekenen is belangrijk, want je hebt deze vaardigheden in het dagelijks leven veral ndig. Kinderen ged leren lezen

Nadere informatie

Werkinstructie fix-update installeren Multivers Groothandel

Werkinstructie fix-update installeren Multivers Groothandel Werkinstructie fix-update installeren Multivers Grthandel Inhud 1 INLEIDING... 3 2 VOORBEREIDINGEN... 3 3 FIX DOWNLOADEN... 4 4 FIX INSTALLEREN... 6 5 BEKENDE PROBLEMEN... 9 Lgres Business Slutins B.V.

Nadere informatie

E- mailadressen uit QBS exporteren naar uw website.

E- mailadressen uit QBS exporteren naar uw website. E- mailadressen uit QBS exprteren naar uw website. STAP 1: Maak een crrect selectie van uw klanten die u wenst te benaderen (bv. Particulieren) A) Klik bvenaan p Selecties B) Selecteer hier als: Tabel:

Nadere informatie

Beveiligde netwerktoegang :

Beveiligde netwerktoegang : Beveiligde netwerktegang : Deze gebruiksaanwijzing legt uit he men vanp de afstand tegang kan krijgen tt infrmaticatepassingen binnen GIAL en de mgelijke meldingen die weergeven wrden tijdens het aanmelden

Nadere informatie

Handleiding: Mobiele werkplekken

Handleiding: Mobiele werkplekken Handleiding: Mbiele werkplekken [Java] Auteur: Afdeling autmatisering Versie 1.3 Laatste wijziging: 09-10-2006 Lcatie: U:\Handleiding-cag-java.dc Handleiding: Mbiele werkplekken 1. Inhudspgave 1. Inhudspgave...

Nadere informatie

Internet en Bellen met Interactieve TV van KPN HOE GEBRUIKT U DE DIENSTEN

Internet en Bellen met Interactieve TV van KPN HOE GEBRUIKT U DE DIENSTEN Internet en Bellen met Interactieve TV van KPN HOE GEBRUIKT U DE DIENSTEN Inhud Interactieve TV van KPN... 3 Bellen... 4 Draadlze Pwerline-cnnectrs... 6 2 Interactieve TV van KPN He kan ik extra zenderpakketten

Nadere informatie

Presentatie eisen reisweek

Presentatie eisen reisweek Presentatie eisen reisweek Beste reisadviseurs, De aftrap is genmen. We zijn begnnen aan een spannende strijd m te bepalen he nze werkweek er in juni 2013 uit zal zien. Natuurlijk lijkt het een beetje

Nadere informatie

Stappenplan BTW-verhoging van 19 naar 21% per 1 oktober 2012

Stappenplan BTW-verhoging van 19 naar 21% per 1 oktober 2012 Stappenplan BTW-verhging van 19 naar 21% per 1 ktber 2012 Supprt ID: 57354 Versies: AccuntView Windws Dit stappenplan hebt u ndig m uw administraties in AccuntView gereed te maken vr het nieuwe BTW-percentage.

Nadere informatie

Handleiding. Filterbox installatie

Handleiding. Filterbox installatie Handleiding Filterbx installatie Inhudspgave 1. Aansluiten van de Kliksafe filterbx 2 2. Instellen van de Kliksafe filterbx ruter 3 3. Algemeen 3 4. Online! 4 Handleiding Filterbx installatie - mei 2014

Nadere informatie

Beschrijving S-Flex Voorraadimport

Beschrijving S-Flex Voorraadimport Beschrijving S-Flex Vrraadimprt --------------------------------------------------------------------------------------------------- Versie 3.1 januari 2014 Het prgramma S-Flex Vrraadimprt is een prgramma

Nadere informatie

Computercursus. Vereniging Dorpsbelang Gaast

Computercursus. Vereniging Dorpsbelang Gaast Cmputercursus Vereniging Drpsbelang Gaast email: cmptercursus@gaast.eu Pagina - 1 Cursus Onderdeel 4 Cmputercursus 2014 Deze pagina bevat alle infrmatie ver de cmputer cursus van Vereniging Drpsbelang

Nadere informatie

Documentatie. KERN Timemanagement

Documentatie. KERN Timemanagement Dcumentatie KERN Timemanagement Versie 2.0 28 mei 2010 Inhud KERN en Kerninfrmatie.nl... 3 Inleiding KERN uren... 3 KERN urenregistratie: de input... 5 Aanwezigheid van medewerkers bekijken... 10 Samenvatting...

Nadere informatie

Artjanna Stories, gevestigd in Amsterdam is verantwoordelijk voor de verwerking van persoonsgegevens zoals weergegeven in deze privacyverklaring.

Artjanna Stories, gevestigd in Amsterdam is verantwoordelijk voor de verwerking van persoonsgegevens zoals weergegeven in deze privacyverklaring. Privacyverklaring Artjanna Stries, gevestigd in Amsterdam is verantwrdelijk vr de verwerking van persnsgegevens zals weergegeven in deze privacyverklaring. Cntactgegevens: http://artjannastries.cm +31

Nadere informatie

HANDLEIDING. Kom In Actie Rode Kruis

HANDLEIDING. Kom In Actie Rode Kruis HANDLEIDING Km In Actie Rde Kruis Inhudspgave Checklist vr het plannen van je actie... 3 Kminactie.rdekruis.nl... 4 Actie aanmaken... 4 Actie wijzigen/aanpassen... 4 Mede rganisatren tevegen... 4 Deelnemers

Nadere informatie

Tip: Als u uw vertaling op volledig scherm wilt weergeven, draait u uw apparaat een kwartslag.

Tip: Als u uw vertaling op volledig scherm wilt weergeven, draait u uw apparaat een kwartslag. Ggle translate 1. Tekst vertalen U kunt wrden f zinnen vertalen met behulp van Ggle Translate. Uw tekst vertalen Cmputer 1. Ga naar de pagina Ggle Translate. 2. Kies bven aan de pagina de talencmbinatie.

Nadere informatie

Webdesign. Les 1 FTP. File Transfer Protocol. De webserver van dbz: www.dbzweb.be. De ftp-client FileZilla instellen. Interessante links:

Webdesign. Les 1 FTP. File Transfer Protocol. De webserver van dbz: www.dbzweb.be. De ftp-client FileZilla instellen. Interessante links: >BELEVENISSEN BIJ DE HELPDESK > >Helpdesk:"Wat vr cmputer heeft u?" >Vruwelijke klant: "Een witte." > ----------------------------------------------------------------------- >Hall met Celine hier: "Ik

Nadere informatie

Instructie formulierenmodule

Instructie formulierenmodule Instructie frmulierenmdule De frmulierenmdule is een uitgebreide mdule en maakt het mgelijk m bepaalde infrmatie van gebruikers p een gestandaardiseerde manier binnen te krijgen per e-mail. Denk aan een

Nadere informatie

Arco PDF Processor

Arco PDF  Processor Arc PDF Email Prcessr 6 juni 2016 V 1.3.4 1/8 Inhudstafel 1 Cncepten en vrdelen... 3 1.1 Cncept... 3 1.2 Types elektrnische facturen... 3 1.3 Baten... 3 2 He werkt het?... 4 2.1 Cncept schema... 4 2.2

Nadere informatie

1. Inhoud Inleiding Gebruiksmogelijkheden InVerbinding als softphone... 5

1. Inhoud Inleiding Gebruiksmogelijkheden InVerbinding als softphone... 5 1 1. Inhud 1. Inhud... 2 2. Inleiding... 3 3. Gebruiksmgelijkheden... 5 3.1. InVerbinding als sftphne... 5 3.2. InVerbinding in cmbinatie met vast testel... 5 3.3. InVerbinding vr mbiele werkers... 6 4.

Nadere informatie

STARTERSGIDS ICT: eerste keer aanmelden

STARTERSGIDS ICT: eerste keer aanmelden Dienst ICT Algemene Directie en Hgeschldiensten Natinalestraat 5 B-2000 Antwerpen Dienst ICT T +32 3 613 11 51 F +32 3 613 13 52 Handleiding v2.0 25-8-2011 IDENTIFICATIEFICHE: een Servicedmein ICT-Omgeving

Nadere informatie

Pc vertraagd Pc vervuild

Pc vertraagd Pc vervuild Pc vertraagd Pc vervuild Heb je last van een sterk vertraagde pc f heb je last van vervelende Tlbars f krijg je aanbiedingen die je liever je vruw niet laat zien f is de startpagina van je webbrwser(s)

Nadere informatie

CONVERSIE VAN QUEEN 3 OF 4 NAAR QUEEN 5.49

CONVERSIE VAN QUEEN 3 OF 4 NAAR QUEEN 5.49 2013 Quadrant Sftware B.V. CONVERSIE VAN QUEEN 3 OF 4 NAAR QUEEN 5.49 Dit dcument beschrijft de cnversie van een Queen-administratie van release 3 f 4 naar Queen 5.49. De cnversie van een dergelijke administratie

Nadere informatie

COOKIEVERKLARING. FIXAM B.V. is gevestigd in Nederland en volgt bijgevolg de Nederlandse wetgeving inzake cookies.

COOKIEVERKLARING. FIXAM B.V. is gevestigd in Nederland en volgt bijgevolg de Nederlandse wetgeving inzake cookies. COOKIEVERKLARING 1 COOKIES Ckies zijn kleine data- f tekstbestanden die dr websites en applicaties p uw lkale cmputer wrden geplaatst. Dergelijke ckies kunnen verschillende deleinden hebben: er zijn technische

Nadere informatie

Format handleiding jaarconsult Diabetes

Format handleiding jaarconsult Diabetes Frmat handleiding jaarcnsult Diabetes Inhudspgave 1. Inleiding... 2 2. Wrkflw jaarcnsult diabetes... 2 3. Instructie stap vr stap jaarcnsult Diabetes... 3 3.1. Inlggen in Caresharing Cllab... 3 3.2 Bestaande

Nadere informatie

Wegwijzer. Dagbehandeling in Behandelcentrum Heideheuvel Informatie voor kinderen en ouders

Wegwijzer. Dagbehandeling in Behandelcentrum Heideheuvel Informatie voor kinderen en ouders Wegwijzer Dagbehandeling in Behandelcentrum Heideheuvel Infrmatie vr kinderen en uders WELKOM! De kmende tijd kmen jij en je uders een dagbehandeling vlgen in Heideheuvel. In Heideheuvel werken we in een

Nadere informatie

LAC. Inspiratie LAC water. Organiseer je LAC-zitting. Maak afspraken met de watermaatschappijen. Organiseer je LAC-zitting

LAC. Inspiratie LAC water. Organiseer je LAC-zitting. Maak afspraken met de watermaatschappijen. Organiseer je LAC-zitting Maak afspraken met de watermaatschappijen Organiseer je LAC-zitting Ken de WATER-rechten en plichten van je klant Vermijd afsluitingen Maak een draaibek vr je interne werking LAC Bied nazrg Betrek je cliënt

Nadere informatie

Documentatie voor update BHIwin 9.01

Documentatie voor update BHIwin 9.01 Dcumentatie vr update BHIwin 9.01 1. Elektrnische BTW-aangifte... 3 1.1 Algemeen.... 3 1.2 Tepassing in prgramma... 3 1.3 Instellen map... 4 2. Aankpfactuur Factr aftrekbaar... 5 3. Rapprtenbeheer... 6

Nadere informatie

Handleiding waarnemingen invoeren via Verspreidingsatlas.nl

Handleiding waarnemingen invoeren via Verspreidingsatlas.nl Handleiding waarnemingen inveren via Verspreidingsatlas.nl Het inveren van lsse waarnemingen en FLORON streeplijsten is nu ng gemakkelijker via de nline waarnemingen inver p Verspreidingsatlas. Hiernder

Nadere informatie

Prospectbeheer : Te exporteren adressen

Prospectbeheer : Te exporteren adressen Prspectbeheer : Te exprteren adressen 2 Inhudstafel 1. Inleiding: Te exprteren adressen p3 2. Wat verstaan we nder een gekwalificeerd adres? p4 2.1 Particulier=eindklant 2.2 Bestuurder verbnden aan een

Nadere informatie

Windows 7. In Windows 7 vind je rechts onderaan, bij het klokje, een icoontje voor draadloze netwerken.

Windows 7. In Windows 7 vind je rechts onderaan, bij het klokje, een icoontje voor draadloze netwerken. Windws 7 Eduram p Windws 7 Vraf 1. Laat Windws je draadlze netwerken beheren We gaan ervan uit dat je je draadls netwerk beheerd wrdt dr Windws. Dit is niet altijd het geval - bijvrbeeld met de Juniper

Nadere informatie

Wij adviseren je om het Privacy beleid door te lezen en te bewaren voor je eigen administratie.

Wij adviseren je om het Privacy beleid door te lezen en te bewaren voor je eigen administratie. 1. Bewust f nbewust deel je persnsgegevens met ns. Alkmaarse Shtkan Karate-d Jhan Bult (hierna: de vereniging ) respecteert juw privacy en vindt het belangrijk m zrgvuldig met de persnsgegevens van haar

Nadere informatie

Beleid Luisvrije School

Beleid Luisvrije School Beleid Luisvrije Schl Inleiding De Klankhf heeft de bestrijding van luizen mschreven in een beleidsstuk. Het wrd luizen en het hebben ervan betekent niet smerig en nverzrgd, maar is wel knap lastig en

Nadere informatie

Inloggen. Nieuwsbrieven. Nieuwe nieuwsbrief aanmaken. Snippet

Inloggen. Nieuwsbrieven. Nieuwe nieuwsbrief aanmaken. Snippet Inlggen - Lg in p: https://dialgue.triplis.cm NB. Triplis kan met alle reguliere brwsers wrden gebruikt, echter wrdt het gebruik van Firefx aangeraden en het gebruik Internet Explrer afgeraden. - Vul bij

Nadere informatie

Indien jij na het lezen van dit privacy statement vragen hebt, kun je contact met ons opnemen per e- mail:

Indien jij na het lezen van dit privacy statement vragen hebt, kun je contact met ons opnemen per e- mail: Privacy Statement Wij respecteren je privacy en verwerken je persnsgegevens altijd in vereenstemming met de tepasselijke regelgeving zals de Algemene verrdening gegevensbescherming (AVG). In dit privacy

Nadere informatie

Handleiding voor examenombudsen over gebruik van voorleessoftware (examenlaptops en Windows 8 ToGo USB sticks)

Handleiding voor examenombudsen over gebruik van voorleessoftware (examenlaptops en Windows 8 ToGo USB sticks) STUDENTENVOORZIENINGEN DIENST STUDEREN EN FUNCTIEBEPERKING NAAMSESTRAAT 80 BUS 5415 3000 LEUVEN, BELGIË Handleiding vr examenmbudsen ver gebruik van vrleessftware (examenlaptps en Windws 8 TG USB sticks)

Nadere informatie

HANDLEIDING ROBO ROBO

HANDLEIDING ROBO ROBO HANDLEIDING ROBO ROBO 1 Op vrhand 1.1 Materiaal klaarzetten 1 RbRb buwds per 2 kinderen Platen met parcurs vr RbRb Aut en dansvler vr RbRb Dancebt 1.2 Cmputers klaarmaken 1 cmputer per 2 kinderen met hierp

Nadere informatie

Kurzweil 3000 v14 voor Windows

Kurzweil 3000 v14 voor Windows Kurzweil 3000 v14 vr Windws Installatiegids dvd-versie Kurzweil 3000 installeren en activeren Vlledige handleiding: zie flder Dcumentatin p installatie-dvd Kurzweil 3000 v14 vr Windws - Installatiegids

Nadere informatie

Wie verkoopt uw huis?

Wie verkoopt uw huis? Wie verkpt uw huis? Accuntnet Verkp Vertruwens Persn Service Accuntnet V V P Service Wie verkpt uw huis? Als u uw huis wilt verkpen, schakelt u k in Spanje een makelaar in. Echter in Spanje geeft men nrmaal

Nadere informatie

Het Nieuwe Werken: hieperdepiep hoera? De rol van de OR bij de invoering van Het Nieuwe Werken

Het Nieuwe Werken: hieperdepiep hoera? De rol van de OR bij de invoering van Het Nieuwe Werken Het Nieuwe Werken: hieperdepiep hera? De rl van de OR bij de invering van Het Nieuwe Werken De kans is grt dat er in uw rganisatie al wrdt gesprken ver de invering van Het Nieuwe Werken. En z niet, dan

Nadere informatie

Eerstelijns ServicePunt B.V.

Eerstelijns ServicePunt B.V. WebsiteService 2015 Eerstelijns ServicePunt B.V. Eerstelijns ServicePunt B.V. Trenallee 20, Videlab Strijp-S 5617 BC Eindhven inf@eerstelijnsservicepunt.nl www.eerstelijnsservicepunt.nl De WebsiteService

Nadere informatie

Grip op reclame Internet (cookies)

Grip op reclame Internet (cookies) DDMA PRIVACY AUTORITEIT - CONSUMENTEN HANDBOEK Grip p reclame Internet (ckies) PRAKTISCH ADVIES BIJ COMMERCIËLE COMMUNICATIE Vrwrd Aan de hand van cncrete infrmatie en handige checklists bieden wij u via

Nadere informatie

VAN OUDERCOMITÉ NAAR OUDERRAAD

VAN OUDERCOMITÉ NAAR OUDERRAAD VAN OUDERCOMITÉ NAAR OUDERRAAD Sinds 1 september 2004 kan elke schl een uderraad prichten vlgens het participatiedecreet. Het schlbestuur is verplicht m een uderraad p te richten als 10% van de uders er

Nadere informatie

Installatie Procedure Solid Edge ST10 NODELOCKED LICENTIE

Installatie Procedure Solid Edge ST10 NODELOCKED LICENTIE Installatie Prcedure Slid Edge ST10 NODELOCKED LICENTIE Mcht u niet weten wat vr type licentie u heeft, neem dan cntact met ns p vrdat u aan de installatie begint. Deze handleiding kan k gebruikt wrden

Nadere informatie

PESTEN. Deze folder is een hulpmiddel voor jou en je kind om samen te leren over pesten en hoe je dit kan stoppen.

PESTEN. Deze folder is een hulpmiddel voor jou en je kind om samen te leren over pesten en hoe je dit kan stoppen. PESTEN Deze flder is een hulpmiddel vr ju en je kind m samen te leren ver pesten en he je dit kan stppen. WAT IS PESTEN? Pesten is iemand anders bewust bedreigen, bang maken, uitdagen, uitschelden f pijn

Nadere informatie

Voorbeeld oefentypes online e-learningmodules CommArt Int.

Voorbeeld oefentypes online e-learningmodules CommArt Int. Vrbeeld efentypes nline e-learningmdules CmmArt Int. In dit dcument wrdt verwezen naar de specifieke inhud van een van nze e- learningmdules. De efentypes wrden echter gebruikt in alle e-learningmdules

Nadere informatie

Handleiding. Algemeen. Update

Handleiding. Algemeen. Update Handleiding Algemeen Update Nieuwstraat 86, 3590 Diepenbeek - t. 011 360 360 - f. 011 360 369 BTW BE 0441.752.054 - KBC 450-0622771-87 - www.adslut.be 1 Inhud 1. Del van dcument... 2 2. Vrvereisten...

Nadere informatie

Voor. Introductie. Internet. Installatie. Voorbereiding. Opstart

Voor. Introductie. Internet. Installatie. Voorbereiding. Opstart Vr Intrductie Internet Kennismaking en infrmatiemment Samen uitzeken f Bednet in deze mstandigheden een ged idee is Speedtest uitveren: http://www.bednet.be/speedtest Bednet werkt enkel p bekabeld netwerk!

Nadere informatie

TripleM Design Vliehors 10 8223 CX Lelystad ALGEMENE VOORWAARDEN

TripleM Design Vliehors 10 8223 CX Lelystad ALGEMENE VOORWAARDEN Vliehrs 10 ALGEMENE VOORWAARDEN Acceptatie U accepteert deze algemene vrwaarden p het mment dat u akkrd gaat met een fferte. Wijziging TripleM Design heeft het recht m deze algemene vrwaarden te wijzigen

Nadere informatie

NETSTORAGE HANDLEIDING Naam applicatie NetStorage Soort applicatie Webbased toegang tot een gedeelte van het Comeniusnetwerk

NETSTORAGE HANDLEIDING Naam applicatie NetStorage Soort applicatie Webbased toegang tot een gedeelte van het Comeniusnetwerk NETSTORAGE HANDLEIDING Naam applicatie NetStrage Srt applicatie Webbased tegang tt een gedeelte van het Cmeniusnetwerk Gebruikers Medewerkers Status Cncept Versie (datum) 0.1 (14 februari 2005) 1. Omschrijving

Nadere informatie

Privacy Policy. A. Privacy en GDPR

Privacy Policy. A. Privacy en GDPR Privacy Plicy Bij Firma Ordenad vinden we gegevensbescherming belangrijk. In dit privacybeleid vindt u alle infrmatie rnd he wij de privacy van nze klanten en gebruikers van nze website www.inbedel-ntruimingen.be

Nadere informatie

Maak van 2015 jouw persoonlijk professionaliseringsjaar

Maak van 2015 jouw persoonlijk professionaliseringsjaar Maak van 2015 juw persnlijk prfessinaliseringsjaar en wrd Nlc erkend Register Lpbaanprfessinal (RL) Nlc erkend Register Lpbaanprfessinal (RL) Deze status wrdt bereikt na certificering dr het nafhankelijke

Nadere informatie

Op basis waarvan verwerken we jouw persoonsgegevens?

Op basis waarvan verwerken we jouw persoonsgegevens? Privacyverklaring Tikkie app Deze privacyverklaring is gepubliceerd p 24 mei 2018. Dit is de Privacyverklaring van de Tikkie app ( Tikkie ). Tikkie wrdt aangebden dr ABN AMRO bank N.V., gevestigd aan de

Nadere informatie

Klantenservicebericht

Klantenservicebericht ONDERWERP: Cisc WebEx: Standaardpatch wrdt tegepast p [[DATE]] vr [[WEBEXURL]] Cisc WebEx: Standaardpatch p [[DATE]] Cisc WebEx stuurt dit bericht naar belangrijke zakelijke cntacten via https://[[webexurl]]

Nadere informatie

Indien jij na het lezen van dit privacy statement vragen hebt, kun je contact met ons opnemen per e- mail:

Indien jij na het lezen van dit privacy statement vragen hebt, kun je contact met ons opnemen per e- mail: Privacy Statement Wij respecteren je privacy en verwerken je persnsgegevens altijd in vereenstemming met de tepasselijke regelgeving zals de Algemene verrdening gegevensbescherming (AVG). In dit privacy

Nadere informatie

Privacy Statement. Zorgboerderij Gaia

Privacy Statement. Zorgboerderij Gaia Privacy Statement Zrgberderij Gaia De Bterhek Zrgdiensten Gaia Zrgdiensten / Zrgberderij De Bterhek verwerkt persnsgegevens. Wij willen je hierver graag duidelijk en transparant infrmeren. In dit privacy

Nadere informatie

Kurzweil 3000 v14 Flex voor Windows

Kurzweil 3000 v14 Flex voor Windows Kurzweil 3000 v14 Flex vr Windws Installatiegids dvd-versie Kurzweil 3000 installeren en activeren Vlledige handleiding: zie flder Dcumentatin p installatie-dvd Kurzweil 3000 Installatiegids Kurzweil 3000

Nadere informatie

Handleiding bij het voorbereiden van een activiteit met of bij een partner

Handleiding bij het voorbereiden van een activiteit met of bij een partner Handleiding bij het vrbereiden van een activiteit met f bij een partner Deze handleiding is.a. ndzakelijk mdat wij (het regiteam) geen rechtspersn zijn en derhalve niet namens De Hart&Vaatgrep kunnen pereren

Nadere informatie

Analytische boekhouding

Analytische boekhouding Analytische Bekhuding Analytische bekhuding 1 Vrbereiding... 2 1.1 Dssier instellingen... 2 1.2 Analytische rekeningen maken... 3 2 Analytisch beken... 4 2.1 Kppeling... 5 2.2 Bekingsvrstellen (mdellen)...

Nadere informatie

Bureau-ergonomie. Werkhouding: een ergonomische werkomgeving

Bureau-ergonomie. Werkhouding: een ergonomische werkomgeving Bart Van Keymlen & Sfie Lagrin Bureau-ergnmie Werkhuding: een ergnmische werkmgeving Langdurig zitten is een belangrijke rzaak van rugklachten. We ntwaken, we zitten aan de ntbijttafel, p de trein f in

Nadere informatie

Office 365 migratie cursussen. In-company computercursussen bij bedrijven en organisaties

Office 365 migratie cursussen. In-company computercursussen bij bedrijven en organisaties Office 365 migratie cursussen In-cmpany cmputercursussen bij bedrijven en rganisaties Migratie naar een nieuwe Office 365 mgeving Een migratie naar de nieuwe versie van Micrsft Office 365 vergt een extra

Nadere informatie

Disclaimer voor gebruik: momenteel werkt de app alleen online, u heeft internetverbinding nodig om de app te kunnen gebruiken.

Disclaimer voor gebruik: momenteel werkt de app alleen online, u heeft internetverbinding nodig om de app te kunnen gebruiken. Handleiding snapp de ext Disclaimer vr gebruik: mmenteel werkt de app alleen nline, u heeft internetverbinding ndig m de app te kunnen gebruiken. Inhud De app installeren Machtigingen Aanmelden en registreren

Nadere informatie

Let op!! Niet zwemmen i.v.m. blauwalg. Leerdoelen: Kerndoelen Curriculum watereducatie SLO: NME leergebied: Werkvormen: Vakgebied: Niveau: Tijdsduur:

Let op!! Niet zwemmen i.v.m. blauwalg. Leerdoelen: Kerndoelen Curriculum watereducatie SLO: NME leergebied: Werkvormen: Vakgebied: Niveau: Tijdsduur: Let p!! Niet zwemmen i.v.m. blauwalg Vakgebied: Niveau: Tijdsduur: Bilgie, Aardrijkskunde klas 3 hav/vw ± 140 minuten Niet zwemmen i.v.m. blauwalg, we zien deze brden steeds vaker. Maar wat is blauwalg

Nadere informatie

Voor partners, werknemers, uitzendkrachten, inleenkrachten, student-stagiaires, en sollicitanten van imailo is een ander beleid van toepassing.

Voor partners, werknemers, uitzendkrachten, inleenkrachten, student-stagiaires, en sollicitanten van imailo is een ander beleid van toepassing. PRIVACY STATEMENT Versie mei 2018 Imail B.V. (imail) hecht er waarde aan dat uw gegevens p een juiste wijze wrden verwerkt. Wij (imail) gaan daarm met de grtst mgelijke zrgvuldigheid m met persnsgegevens

Nadere informatie

EVALUATIE TER STATE. Marion Matthijssen, Marn van Rhee. Centrum voor Onderzoek en Statistiek (COS) juli 2005. In opdracht van Raad van State

EVALUATIE TER STATE. Marion Matthijssen, Marn van Rhee. Centrum voor Onderzoek en Statistiek (COS) juli 2005. In opdracht van Raad van State EVALUATIE TER STATE Marin Matthijssen, Marn van Rhee Centrum vr Onderzek en Statistiek (COS) juli 2005 In pdracht van Raad van State Centrum vr Onderzek en Statistiek (COS) Auteur: Marin Matthijssen en

Nadere informatie

Releasenotes. Stamgilde Development (06) 22 41 97 03 (0847) 11 66 90 info@stamgilde.com www.stamgilde.com

Releasenotes. Stamgilde Development (06) 22 41 97 03 (0847) 11 66 90 info@stamgilde.com www.stamgilde.com Releasentes Stamg Develpment (06) 22 41 97 03 (0847) 11 66 90 inf@stamg.cm www.stamg.cm Stamg, 2000-2008 Stamg Develpment inf@stamg.cm www.stamg.cm Wijzigingsdcument proffice sftware Versie 2.0.5 Nieuwe

Nadere informatie

Bedrijfspagina op noa.nl

Bedrijfspagina op noa.nl Bedrijfspagina p na.nl Als NOA-lid heb je een eigen bedrijfspagina p NOA.nl. Vanuit nze ledendatabase zijn alleen de NAW-gegevens p juw pagina ingevuld, maar je kunt de infrmatie uitbreiden met bedrijfsinfrmatie,

Nadere informatie

De groepsleerkrachten bereiden zich samen voor op het gesprek met hun groep.

De groepsleerkrachten bereiden zich samen voor op het gesprek met hun groep. PROTOCOL ROUWVERWERKING Het stappenplan A. Het bericht kmt binnen Bericht van een ngeluk f verlijden van een leerling - Tezeggen dat er iemand zal terugbellen. Vragen p welk nummer men bereikbaar is en

Nadere informatie

Beschermd Wonen met een pgb onder verantwoordelijkheid van gemeenten

Beschermd Wonen met een pgb onder verantwoordelijkheid van gemeenten Beschermd Wnen met een pgb nder verantwrdelijkheid van gemeenten Een factsheet vr cliënten, cliëntvertegenwrdigers en familievertegenwrdigers 1 februari 2016 Sinds 1 januari 2015 valt Beschermd Wnen (vrheen

Nadere informatie

De Ultieme Sollicitatie Gids.

De Ultieme Sollicitatie Gids. De Ultieme Sllicitatie Gids. Ha Aanstaande Superheld! Hierbij een mie verzameling met nuttige infrmatie. Lees het dr en kijk wat je eruit kunt halen. Sms staan er bepaalde tips f acties dubbel in. Dat

Nadere informatie

Wat is een bevalplan Waarom dit bevalplan Locatie

Wat is een bevalplan Waarom dit bevalplan Locatie Wat is een bevalplan Een bevalplan is een beknpt dcument waarin je juw wensen en verwachtingen ver de bevalling pschrijft. Vr juw bevalling bespreek je dit dcument met juw zrgverleners en begeleiders.

Nadere informatie

Handleiding van de Bibliotheek: e-books lezen via de app op je tablet of smartphone

Handleiding van de Bibliotheek: e-books lezen via de app op je tablet of smartphone Handleiding van de Biblitheek: e-bks lezen via de app p je tablet f smartphne Biblitheek.nl, versie 3.1 september 2014 Inhudspgave Inleiding 3 1. Het aanmaken van een webaccunt 4 2. Een e-bk lenen m te

Nadere informatie

Gebruik Quality Manager

Gebruik Quality Manager Gebruik Quality Manager Versie 002 Datum uitgifte 2014-01-01 Gebruikershandleiding QM Versie : 002 Pagina : 1 van 15 Gebruikershandleiding Quality Manager Het Labratrium van Aqualysis maakt gebruik van

Nadere informatie

Handleiding voor het aanmaken van een profiel en het beheer van vacatures en/of trainingen. 1. Het aanmaken van een organisatieprofiel 1

Handleiding voor het aanmaken van een profiel en het beheer van vacatures en/of trainingen. 1. Het aanmaken van een organisatieprofiel 1 Handleiding vr het aanmaken van een prfiel en het beheer van vacatures en/f trainingen 1. Het aanmaken van een rganisatieprfiel 1 2. He het beheer van uw gegevens werkt 3 3. Vacatures 4 We verwachten van

Nadere informatie

Documentatie voor update SNDwin 12.20

Documentatie voor update SNDwin 12.20 Dcumentatie vr update SNDwin 12.20 I. Verbeteringen... 3 1. Definitieve afrekening... 3 2. Wizard.dc... 3 3. Landcde klanten/leveranciers... 3 II. Gebuwen... 4 1. Tabel gebuwen... 4 III. Klanten... 6 1.

Nadere informatie

1. Gebruik van de online tekstverwerker op de schoolwebsite.

1. Gebruik van de online tekstverwerker op de schoolwebsite. 1. Gebruik van de nline tekstverwerker p de schlwebsite. Stap 1: aanmelden p de schlwebsite Gebruik je gebruikersnaam zals in Bingel. Stap 2: ga naar juw leerjaar in het menu bvenaan. Klik dan verder naar

Nadere informatie

Gebruik van via Internet

Gebruik van via Internet Pagina 1 / 9 Gebruik van HRM@Defence via Internet 1. Algemeen HRM@Defence is vanaf nu tegankelijk via het internet. Iedereen kan van thuis uit zijn persnlijke gegevens raadplegen. U kunt smmige van deze

Nadere informatie

Producten en prijzen 2012

Producten en prijzen 2012 TypeWrld Pstbus 38 2410 AA Bdegraven Nederland Tel. 0172-65 09 83 Fax 0172-61 83 15 www.instruct.nl instruct@instruct.nl België www.instruct.be instruct@instruct.be Prducten en prijzen 2012 TypeWrld Leren

Nadere informatie

Stap 1. Wat wil jij?

Stap 1. Wat wil jij? Stap 1. Hi Iemand heeft het idee dat jij wel wat supprt kunt gebruiken. Dat kunnen je uders zijn, een vriend/vriendin een therapeut f iemand anders die ju ged kent. Die iemand wil graag dat jij hulp krijgt

Nadere informatie

Getallen 1 is een programma voor het aanleren van de basis rekenvaardigheden (getalbegrip).

Getallen 1 is een programma voor het aanleren van de basis rekenvaardigheden (getalbegrip). Getallen 1 Getallen 1 is een prgramma vr het aanleren van de basis rekenvaardigheden (getalbegrip). Delgrep Rekenen en Wiskunde Getallen 1 Getallen 1 is geschikt vr grep 7 en 8 van de basisschl en de eerste

Nadere informatie