Oh help, je ouders hebben een. voorlichtingsboek. voor jou.

Transcriptie

1 Oh help, je ouders hebben een voorlichtingsboek voor jou.

2 Inhoud 2-10 De eerste keer Voorbehoedsmiddelen SOA Onvoorzichtig geweest, wat nu? Nuttige links Hoofdredacteur Filip Leloup Lay-out Sevgi Teki, Stijn Van Nuffelen, Davy Dooms Foto s & Tekeningen MelvinKobe, Gina Van Hove, Christophe Nagel, Marine Dekeyzer Verantwoordelijke Uitgever Marie-Claire Musin, Sint Jansstraat 32-38, 1000 Brussel Met dank aan Sensoa. Website 1

3 Puberteit Seks: ja, maar wanneer? Als tiener kom je weer een stapje dichter bij het volwassen-zijn. Je krijgt andere interesses, je emoties veranderen En ook je lichaam verandert. Dat nieuwe lichaam wil je ontdekken, en ook het lichaam van andere jongens en meisjes boeit je. Dat is spannend, maar het zorgt ook voor heel wat onzekerheid. Geen nood: die onzekerheid is normaal. Het is ook volkomen normaal dat je op verkenningstocht wil gaan in je lichaam. Emotioneel Lichamelijk Je gevoelens en je reacties veranderen. Je ontdekt wie je werkelijk bent. De woorden vriendschap en liefde krijgen een andere betekenis. Soms krijg je vlinders in je buik als je iemand tegenkomt waar je op valt. Die gevoelens zijn niet altijd makkelijk om mee om te gaan in het begin, maar alles went! Je lichaam verandert voortdurend. Het ontwikkelt zich in alle richtingen. De ontdekking van je nieuwe lichaam en het lichaam van je leeftijdgenoten zal je waarschijnlijk erg intrigeren. Het doet allemaal wat vreemd aan, maar je zal algauw merken dat je vanzelf in dat lichaam groeit en je er niet bang voor hoeft te zijn. Overigens, je bent niet de enige in dit geval. Verreweg de belangrijkste evolutie in het meisjeslichaam zijn natuurlijk de eerste regels (meestal rond 13 jaar). Die eerste menstruatie is niks om gegeneerd over te zijn of om je over te schamen. Integendeel: je zal van nu af aan beschouwd worden als een jonge vrouw De juiste bescherming kiezen is dus zeer belangrijk! Wanneer je verliefd bent en reeds een tijdje een toffe relatie hebt met je partner, is het normaal dat je eens wat meer wil dan enkel een kus. Je begint zin te krijgen in seks, in zijn verschillende vormen: strelen, kussen, aaien... Want seks is meer dan vrijen alleen! Op de eerste keer seks staat geen leeftijd: of je nu 16 of 61 bent, je bent er klaar voor als je er klaar voor bent. Moeten we een bepaalde periode wachten om te vrijen? Moet je partner de man/vrouw zijn met wie je de rest van je leven wil delen? Moet je echt verliefd zijn? Dit zijn allemaal vragen waar enkel jijzelf een antwoord kan op geven. Er zijn geen vooropgestelde regels, behalve diegene die jijzelf wenst. Je moet vooral jezelf en je partner respecteren. Stoere verhalen van je vrienden, je partner die erop aandringt en zoveel andere zaken geven je misschien het gevoel dat je abnormaal bent omdat je het niet wil, maar dat is niet zo: jij, en jij alleen, beslist! De eerste keer De wildste verhalen doen de ronde over de eerste keer dat je geslachtsgemeenschap hebt. Maar als het dan effectief zo ver is, kom je dikwijls met beide voetjes terug op de grond. Al was het maar omdat je ongelooflijk zenuwachtig bent. Of omdat je eigenlijk veel minder over je eigen lichaam, laat staan over dat van de ander, weet om er ten volle van te kunnen genieten. Of omdat je bang bent dat de ander je geen goede minnaar vindt. Maar wees gerust: geen enkele jongen wordt als Don Juan geboren, en geen enkel meisje als een vurige seksgodin! Het is zelfs normaal als je die eerste keer teleurgesteld bent! 2 3

4 Tips 4 Een toverformule kunnen we je niet geven. Wat we wel kunnen, is je de raad geven om het allemaal zo relaxed mogelijk aan te pakken. Je hoeft niet als eerste de eindstreep te bereiken, het is geen wedstrijd hardlopen! Houd altijd dé gouden regel voor ogen als je de liefde bedrijft: bescherm jezelf en de andere! Wie a zegt hoeft geen b te zeggen. Het is niet omdat je iemand kust dat hij of zij ook onmiddellijk wil vrijen! Seks moet je leren. Niet zoals een les wiskunde, natuurlijk, maar wel door te experimenteren, door erover te praten met je partner. Communicatie is heel belangrijk. Ai, dat doet pijn! Horrorverhalen over een maagdenvlies dat er moet aan geloven als je voor het eerst gepenetreerd wordt, schrikken veel meisjes af. Laten we het eens en vooral duidelijk stellen: je maagdenvlies is geen vlies dat in de weg zit bij die eerste penetratie! Het is zelfs geen vlies, eerder een randje weefsel aan het begin van je vagina. De meeste meisjes hebben er zelfs helemaal geen last van tijdens die eerste keer, maar als dat toch het geval is, vraag je gewoon aan je partner om het een beetje rustig aan te doen. Soms kan er ook wat bloedverlies mee gepaard gaan. Ook dat is normaal. Mannetjes of Jongens vallen op meisjes, meisjes vallen op jongens, zo eenvoudig is het... Of toch niet? Sommige jongeren ontdekken namelijk dat ze toch meer zin hebben in iemand van hetzelfde geslacht, of soms in meisjes én jongens. Als dat zo is, hoef je niet te panikeren: er is niets mis met je! Eén op tien jongeren heeft interesse in hetzelfde geslacht, dus je bent zeker niet alleen. Praat erover! Toch raar dat er zo weinig serieus gepraat wordt over seks, niet? Oké, schuine mopjes en stoere praatjes bij de vleet, maar écht praten over seks gebeurt veel minder. Toch kan het interessant zijn! Met je ouders, je vrienden, je dokter, een leerkracht of volwassene waar je een goede relatie mee hebt... Want je weet nooit genoeg! Erover praten is erom vragen vrouwtjes Sommigen denken dat iemand die over seks praat er ook om vraagt. Zever in pakskes! Er zijn duizend en één redenen waarom iemand over seks praat. Omdat hij/zij met vragen zit. Omdat het een leuk onderwerp is, zonder meer. Het hoeft helemaal niet te betekenen dat die persoon het ook met jou wil doen. 5

5 Hoe word ik onweerstaanbaar? Ligt mijn haar goed? Hoe trek ik in s hemelsnaam de aandacht van dat knappe meisje van op school? Wat zeg ik tijdens zo een first date? Welk kleedje trek ik aan? Verliefdheid kan een bron van stress zijn. Maar geen nood: we hebben voor jou een aantal do s en don ts op een rijtje gezet: Zoek oogcontact. Zorg er wel voor dat je je interesse niet té opzichtig tentoonspreidt, want dat is een afknapper. Zoek uit waar de jongen of het meisje van je dromen zoal rondhangt. Sommige plekken lenen zich nu eenmaal beter tot versieren dan andere. In de klas tijdens de les aardrijkskunde is het bijvoorbeeld moeilijker iemand te versieren. Als je op sportieve types valt, probeer dan eerst een bezoekje aan de gym vooraleer je de schaakclubs afschuimt. Je merkt het snel als een jongen geen interesse in je heeft. Probeer niet wanhopig een jongen voor je te winnen als hij de hele tijd naar je beste vriendin zit te staren... Maar let op: zo eenvoudig is het nu ook weer niet. Misschien heeft de jongen in kwestie de tips uit dit boekje gelezen en speelt hij hard to get! 6 Dram niet de hele tijd door over jezelf, gun de andere ook een beetje tijd om iets te zeggen. Kom af en toe terug op wat het meisje zei, dan weet ze dat je echt geluisterd hebt. Het is een cliché als een koe, maar een leuke openingszin doet het nog altijd... Probeer dus niet te melig uit de hoek te komen en als je een grapje wil vertellen, zorg er dan voor dat het ook een beetje grappig is. Humor wordt gewaardeerd! Een meisje houdt er niet van als je als een schoothondje achter haar aan loopt. Al gehoord van playing hard to get? Nee? Wel, in het Engels betekent dat zoveel als: doen alsof je niet echt geïnteresseerd bent, in de hoop dat dat je interessanter maakt. De kleren maken de man/vrouw Jongens, witte sportsokjes zijn nog steeds de absolute nummer één afknapper, op de voet gevolgd door een wit onderbroekje met rode bollen. Of een oranje onderbroekje met groene bollen. Of... Nu ja, je snapt het wel! Zorg ervoor dat je een beetje verzorgd voor de dag komt. Tandjes poetsen, lekker ruiken (je hoeft ook niet te marineren in de parfum, natuurlijk!), een frisse indruk nalaten, het kan allemaal geen kwaad. Meisjes, hou er ook rekening mee dat je er niet per se sexyer uitziet naarmate je minder textiel om je lijf hebt. Integendeel, als je op die manier al te veel prijsgeeft word je misschien net minder aantrekkelijk en lijk je al snel ordinair... 7

6 Een geweldige reis 8 Hun eerste keer Nikolas Van der Veken, zanger van rockgroep Janez Detd, herinnert zich de eerste keer alsof het gisteren was. Ik was 17, zij 19. Het was fantastisch voor mij, omdat zij al heel wat ervaring had. Voor haar zal het iets minder geweest zijn, vrees ik (lacht). Ik herinner me wel dat het nogal snel voorbij was. Over het belang van die eerste keer weet Nikolas het volgende: Het is een herinnering die je altijd bijblijft, zorg dus dat het een leuke herinnering is! Daarom ook heb ik tot mijn zeventiende gewacht. Ik heb de boot afgehouden tot ik er echt klaar voor was. Vrienden probeerden me wel op andere gedachten te brengen, maar ik liet me niet onder druk zetten. Ontzettend spannend én ongelooflijk zenuwachtig Nathalie Meskens (voor de meesten beter bekend als Kaat uit de docusoap Kaat & Co ) vond haar eerste keer niet meteen een leuke ervaring: Ik herinner me dat het vooral ontzettend spannend was én dat ik ongelooflijk zenuwachtig was. Ik wist niet goed wat ik moest verwachten. Maar eenmaal het gebeurde, voelde het wel heel vertrouwd aan. Over het tijdstip waarop je klaar bent voor die grote stap weet Nathalie het volgende: Ik heb er alleszins heel lang mee gewacht om effectief all the way te gaan: ik was al 17. En ik moet zeggen dat ik daar nog steeds blij om ben. Ik had daarvoor niet echt relaties gehad. Nu, iedereen beslist dat voor zichzelf. Ik wil niemand iets aanraden of afraden. Ik haatte het namelijk zelf als mensen dat bij mij deden. Het is iets persoonlijks en ik vind dat iedereen voor zichzelf moet uitmaken of hij of zij er al dan niet klaar voor is. En daar staat geen leeftijd op! Het enige wat ik wel noodzakelijk vind, is dat je veilig vrijt... Laat al de rest maar gebeuren zoals je het aanvoelt! foto: Bart Rademaekers a Wie zegt, moet (h) zeggen b De meeste meisjes ontwikkelen rond hun twaalfde borsten. Bij de ene gebeurt dat wat vroeger, bij de andere een stuk later. Meteen moet je in je kleerkast plaats ruimen voor een nieuw kledingstuk: de bh. Voor het eerst zo een bh aanschaffen is geen makkie. Om te beginnen hebben de bh s in de winkelrekken allemaal een maat, die bestaat uit een letter en een cijfer, bijvoorbeeld 80A. De A slaat op de grootte van je borst. Het cijfer heeft betrekking op de omtrek van je romp op borsthoogte. We raden je alleszins aan om je bij de eerste aankoop van een bh te laten vergezellen door je moeder, een oudere zus of een vriendin die al langer een bh draagt. Size doesn t matter Over het algemeen varieert de lengte van een penis in erectie (een stijve dus) tussen 13 en 15 cm. Dit is het geval bij 90% van de mannen. De verschillen zijn veel groter bij de penis in rust. Integendeel tot wat sommige mensen geloven, is er geen enkel verband tussen de seksuele capaciteiten van een individu en de lengte van zijn penis. Je kan dus perfect een kleintje hebben en een echt beest zijn in bed. En vergeet niet: de vagina is een soepele spier die zich perfect aanpast aan de vorm van de penis. 9

7 Rond mijn twaalfde veranderde er van alles aan mijn lichaam. Ik begon stilletjesaan vrouwelijke vormen te krijgen: mijn heupen werden wat breder, ik kreeg borstjes... Ook in mijn hoofd gebeurde er van alles. Ik begon bijvoorbeeld op een heel andere manier naar de jongens uit mijn klas te kijken. Eentje ervan, Thomas, zorgde er zelfs voor dat ik s nachts niet meer kon slapen en dat ik geen eetlust meer had. Ik dacht de hele dag aan hem en tijdens de les kon ik me niet meer concentreren. Ik denk dat hij me ook wel leuk vond, want hij trok veel met me op. Tijdens de pauzes hingen we samen rond, en ook na school deden we allerlei leuke dingen. Echt cool. Op een bepaalde dag, na school, hebben we voor het eerst gezoend. Ik werd er tegelijk warm en koud van! We amuseerden ons te pletter. Laura Voorbehoedsmiddelen Vrijen is leuk, maar het kan ook heel wat minder leuke gevolgen hebben. Je kan bijvoorbeeld ongewenst zwanger raken. Of je kunt besmet raken met een seksueel overdraagbare aandoening (soa). Het is dus heel belangrijk om jezelf te beschermen als je seks hebt. En dat kan op verschillende manieren! Afhankelijk van je behoeften kies je voor het ene of het andere voorbehoedsmiddel - ook anticonceptiemiddelen genoemd. Maar vergeet nooit: combineer 2 methodes voor 100% bescherming = een voorbehoedsmiddel + een bescherming tegen soa. We kunnen je alleen maar aanraden om erover te praten met je partner en je dokter. En zo mogelijk ook met je ouders. We spreken hier trouwens van een gedeelde verantwoordelijkheid: ook jongens hebben een verantwoordelijkheid inzake anticonceptie. Het is dus voor beide partners een must om te weten welke middelen er op de markt zijn en hoe ze werken

8 12 Wie het schoentje past Er bestaat een heel gamma aan voorbehoedsmiddelen, elk met zijn eigen voordelen en nadelen. Wat een geschikt middel is voor de ene is dat daarom niet voor de andere. Het beste dat je kan doen, is aan je arts vragen welk middel je best gebruikt in jouw geval. Er zijn een aantal voorwaarden die mee bepalen welk voorbehoedsmiddel bij je past: Hoe dikwijls wil ik aan anticonceptie denken? Als je als meisje beslist om de pil te nemen dien je er rekening mee te houden dat dit een dagelijkse routine is. Als je één dag vergeet om je pil te nemen, kan ze haar effect verliezen! Aan de andere kant heb je bijvoorbeeld het condoom. Als je er bij wijze van spreken twee minuten voor je neukt aan denkt en hem dan aanbrengt is het ok. Wil ik ook beschermd zijn tegen soa? Eigenlijk is er maar één voorbehoedsmiddel dat je effectief beschermt tegen soa: het condoom. Alle andere (spiraaltje, pil...) beschermen tegen zwangerschap maar niet tegen soa s. Vooral als je verschillende partners hebt, is het dus belangrijk om een condoom te gebruiken, omdat dit het enige afdoende middel is tegen soa (lees ook het hoofdstuk over soa verder in dit boekje). Hormonen of niet? Sommige voorbehoedsmiddelen zijn op basis van hormonen, andere niet. Hormonen zijn moleculen die de werking van de organen regelen. De klassieke hormonale middelen zijn: de pil, het implantaat, de injectiepil of het (hormonale) spiraaltje. Sommige hormonen beletten de eicel te rijpen en dus bevrucht te worden. Andere zorgen voor een verdikking van het slijmvlies van de baarmoederwand zodat deze ondoordringbaar wordt voor zaadcellen of verdunnen het net zodat de bevruchte eicel zich niet kan innestelen. Kortom, deze hormonale methoden werken. Er zijn ook barrière -methodes zoals het condoom die de toegang afsluiten. Je dokter of gynaecoloog zal je de methode aanraden die het best bij je past! Wat kost het? De kosten van de verschillende methodes gaan van 0,30 euro tot 130 euro (maar de periode van bescherming varieert eveneens). Op de volgende bladzijden leggen we iedere methode in detail uit. Zie ik het zitten om naar de arts te gaan voor anticonceptie? Als je liever niet naar de dokter gaat, kun je je beperken tot het condoom. Let wel op, de condoom beschermt zeer goed tegen soa, maar niet 100% tegen zwangerschappen. Hou er rekening mee dat een arts beroepsgeheim heeft en dat een gynaecologisch onderzoek bij een eerste anticonceptieconsult niet nodig is, als dat je zou tegenhouden om hem/haar een bezoekje te brengen! Indien je niet naar je huisarts of je gynaecoloog wenst te gaan, kan je ook altijd terecht bij verschillende centra (zie pagina 46 en 47). Vind ik het erg dat mijn voorbehoedsmiddel zichtbaar is? Als je de pil neemt, merkt niemand er iets van. Sommige andere voorbehoedsmiddelen daarentegen zie je wel zitten (bijvoorbeeld de pleister). Sommige meisjes vinden dat vervelend, anderen kan het geen barst schelen. Aan jou de keuze! 13

9 SUDOKU Elke rij, kolom & minigrid moet de 6 verschillende tekeningen bevatten. Veel plezier bij het zoeken naar de juiste oplossing (deze kan je terugvinden op Voorbehoedsmiddelen in alle kleuren en geuren 14 condoom pleister vaginale ring prikpil pil spiraaltje Je zou een middelgrote supermarkt kunnen vullen met alle voorbehoedsmiddelen die in de handel verkrijgbaar zijn. Aan de ene kant is dit natuurlijk positief want zo kan je kiezen. Aan de andere kant kan dit enorme assortiment aan middelen je keuze ook bemoeilijken. Je vindt op de volgende bladzijden een overzicht van al wat er bestaat op de markt. Het condoom is ook een voorbehoedsmiddel, daarom hebben we het er hier ook over, maar het is bovendien het enige middel om een soa te vermijden (en ook het enige waarvoor je geen doktersvoorschrift nodig hebt en dat overal te koop is, niet alleen in de apotheek). Vergeet niet dat geen enkel van deze middelen je voor de volle honderd procent beschermt tegen een mogelijke zwangerschap en soa. Kies dus de methode die het best bij je past en bescherm je dubbel: met een voorbehoedsmiddel + een condoom. En als je niet bang bent voor een zwangerschap (jongen met jongen of meisje met meisje) denk dan minstens aan de gevaren van de soa. 15

10 Condoom Omschrijving: naast de pil is het condoom ongetwijfeld het bekendste en populairste voorbehoedsmiddel. Het condoom vangt het sperma van de jongen op en belet het dus om door te dringen tot de baarmoeder van het meisje. Met andere woorden: het zorgt ervoor dat er geen kans bestaat dat een zaadcel van de jongen een eicel van het meisje bevrucht. Condooms worden gemaakt van soepel rubber. Gebruiksaanwijzing: het condoom breng je aan als de penis in erectie is (stijf is). Let erop dat je het condoom over de penis rolt vooraleer je overgaat tot penetratie, dus vooraleer de jongen het meisje binnendringt. Let er ook op dat je het topje van het condoom dichtknijpt tijdens het afrollen, zodat er zeker geen lucht meer in zit. Fout gebruik/veel voorkomende fouten: je condoom meerdere keren gebruiken doe je niet, ook niet als je hem goed afspoelt. Verschillende condooms boven elkaar aanbrengen. Zo vrij je niet veiliger, wel integendeel: de kans op scheuren wordt op die manier zelfs groter! Breng het condoom aan voordat je penis in de buurt komt van de vagina! Ook voordat je klaarkomt, komt er al vocht vrij uit je penis dat sperma kan bevatten. Voordelen: het allergrootste voordeel van het condoom is dat het het enige voorbehoedsmiddel is dat beschermt tegen soa s! Het is ook vrij goedkoop en bijna overal verkrijgbaar. Bovendien is het heel makkelijk in gebruik. Als je toch bang bent dat je gaat klungelen als het zover is, kun je altijd thuis een beetje oefenen. Nadelen: ondanks het feit dat een condoom op zich heel betrouwbaar is kan er toch een en ander misgaan: - Tijdens het vrijen kan het condoom van je penis afglijden. Controleer dus af en toe of het nog op zijn plaats zit! Als dat gebeurt mag je het condoom zeker niet opnieuw aanbrengen! Weg ermee en een nieuw condoom pakken is de boodschap! - In sommige (zeldzame) gevallen kan het condoom scheuren. Zo verliest het natuurlijk zijn waarde als voorbehoedsmiddel, aangezien er dan sperma kan vrijkomen... Als dit gebeurt en je bent bang dat er sperma in de vagina van het meisje is terechtgekomen kan je een beroep doen op de noodpil (zie verder in dit boekje) om een ongewenste zwangerschap te voorkomen. Je kan ook een aidstest laten doen voor meer zekerheid, want zwanger worden is niet het enige risico.. Prijs/voorschrift: de prijs van een condoom varieert van 0,5 tot 2,5 euro voor drie stuks. Je hoeft er niet voor naar de dokter en het is overal verkrijgbaar (apotheker, warenhuizen, cafés...) maar er is geen tussenkomst van het ziekenfonds

11 Het vrouwencondoom Omschrijving: het vrouwencondoom werkt op basis van hetzelfde principe als het mannencondoom. Het belet dat het sperma binnendringt bij het meisje om er een eicel te bevruchten. Gebruiksaanwijzing: het vrouwencondoom is een buisvormig, rubber voorwerp dat aan de binnenzijde van de vaginawand ingebracht wordt. De hardere uiteinden zorgen ervoor dat het blijft zitten. Je brengt het condoom in voor het vrijen. Fout gebruik/veel voorkomende fouten: als de penis de vagina binnendringt moet je erop letten dat het condoom niet opzij geduwd wordt en dat de penis er dus niet naast terechtkomt. Voordelen: beschermt niet alleen tegen ongewenste zwangerschap, maar ook tegen soa. In tegenstelling tot het condoom voor mannen kan het een tijdje voor het vrijen ingebracht worden (zelfs 2 uur ervoor), zodat het geen spelbreker wordt tijdens het liefdesspel. Nadelen: het is minder betrouwbaar dan de pil als middel om niet zwanger te raken, en niet zo makkelijk verkrijgbaar als het mannencondoom. Bovendien vergt het enige handigheid om het juist in te brengen. Prijs/voorschrift: het vrouwencondoom is vrij duur: het kost ongeveer 10 euro voor een verpakking van drie stuks. Je hoeft er geen voorschrift van de dokter voor te hebben. Je kan het kopen bij de apotheker

12 De pil 20 Omschrijving: de anticonceptiepil is een middel dat twee kunstmatige hormonen (als je het wil weten: oestrogeen en progestageen) die ervoor zorgen dat je niet zwanger raakt, in je lichaam brengt. Gebruiksaanwijzing: als je voor de eerste keer start met de pil, doe je dit op de eerste dag van je maandstonden. Indien je later start, moet je de eerste 7 dagen nog een condoom bijgebruiken als je seks hebt. Je neemt je pil elke dag rond hetzelfde tijdstip gedurende 21 dagen (sommige strips bevatten 22 pillen). Daarna las je een pilpauze in en na 7 dagen begin je met een nieuwe strip. Tijdens deze pilpauze krijg je een bloeding. Er bestaan tegenwoordig ook strips met 28 pillen. Zo riskeer je veel minder te vergeten dat je ze moet nemen en hoef je ook niet te tellen tijdens de week dat je moet stoppen. Spreek erover met je dokter! Fout gebruik/veel voorkomende fouten: op zich is het eenvoudig: elke dag je pilletje nemen. Maar veel meisjes en vrouwen vergeten wel eens een of meerdere pillen. En dan kan de werking van de pil tenietgedaan worden... Dat geldt trouwens ook als je te laat met een nieuwe strip begint, zelfs al is het maar één dag! Wat moet je doen als je een pil vergeten in te nemen bent? Als je je binnen de 12 uur realiseert dat je je pil vergeten bent, neem je ze alsnog zo snel mogelijk in, en neem je de daaropvolgende pil weer op het normale tijdstip. Als je langer dan 12 uur een pil vergeten bent, neem je onmiddellijk je vergeten pil in. Je volgende pil neem je dan opnieuw op het normale tijdstip. - Opgelet, als dit tijdens de eerste 2 weken gebeurt, moet je tijdens de daaropvolgende zeven dagen ook een condoom gebruiken en indien je seks hebt gehad tijdens de voorbije 5 dagen moet je raad vragen aan je dokter of zo snel mogelijk de noodpil innemen (om zeker te zijn). - Als het tijdens de derde week gebeurt, moet je je pilloze week overslaan en onmiddellijk verder gaan met een nieuwe strip. Of je kan onmiddellijk starten met je pilpauze (max. 7 dagen). De vergeten pil hoef je dan niet in te nemen. - Indien je de pil 24 uur vergeten bent, gebruik dan steeds een condoom tot het einde van je strip, want je bent dan niet meer 100% beschermd. Ook bij braken en diarree is er verminderde werking! In dat geval bestaat de kans namelijk dat de pil het lichaam terug verlaat vooraleer ze opgenomen werd in het bloed. Dan komen de hormonen die de zwangerschap vermijden niet in je bloedbaan terecht en hebben ze geen invloed. Voordelen: de betrouwbaarheid. Je bloedingen kunnen geregeld worden. De kans op baarmoeder- en eierstokkanker wordt er kleiner door. De pil kan ervoor zorgen dat je minder menstruatiepijn hebt en minder bloed verliest. Ze kan in sommige gevallen ook jeugdpuistjes laten verdwijnen. Nadelen: in het begin moet het lichaam wennen aan de hormonen en kunnen bijwerkingen optreden: misselijkheid, hoofdpijn Die verdwijnen spontaan, maar als dat niet gebeurt, raadpleeg je best je arts om een andere pil te laten voorschrijven. In tegenstelling tot een condoom beschermt de pil niet tegen soa. De combinatie roken+pil is slecht voor de gezondheid en verhoogt de kans op cardiovasculaire ziektes vanaf 30 jaar. Prijs/voorschrift: je hebt een voorschrift van je dokter nodig voor de pil. Er bestaan verschillende merken op de markt. De prijs varieert tussen 9 en 28 euro voor drie maanden. Als je nog geen 21 jaar bent, betaal je drie euro per maand minder. Dit maakt dat sommige merken van pillen volkomen gratis zijn voor jou. 21

13 Pleister Vaginale ring Omschrijving: de anticonceptiepleister is een kleefpleister op basis van hormonen die ervoor zorgen dat je niet zwanger kan raken. De pleister werkt op dezelfde wijze als de pil, het enige verschil is de werkingstermijn: die bedraagt een week bij een pleister. Gebruiksaanwijzing: je brengt een pleister aan op de eerste dag van je menstruatie, op bijvoorbeeld je arm of buik. Vervolgens breng je gedurende drie weken om de week een nieuwe pleister aan. De vierde week is de week waarin je je maandstonden hebt. Tijdens die week draag je geen pleister. Daarna breng je opnieuw de eerste van de drie pleisters aan voor de volgende reeks, enzovoort. Fout gebruik/veel voorkomende fouten: mocht de pleister loskomen breng je hem zo snel mogelijk opnieuw aan. Voordelen: zelfde als bij de pil. Nadelen: vrij duur en enkel op doktersvoorschrift. Kan huidirritatie opleveren op de plek waar je de pleister kleeft. Beschermt niet tegen soa. Prijs/voorschrift: een doos patches (enkel verkrijgbaar in de apotheek en op doktersvoorschrift) voor drie maanden kost 34 euro. Een gedeelte hiervan wordt terugbetaald (door de ziekteverzekering als je jonger dan 21 jaar bent: je moet dus nog 27 euro zelf ophoesten). Omschrijving: de vaginale ring is een dunne, flexibele ring die je in je vagina inbrengt. De vaginale ring heeft dezelfde werking als de pil (op basis van hormonen). Gebruiksaanwijzing: de ring scheidt drie weken lang hormonen af die ervoor zorgen dat er geen eisprong plaatsheeft. Na die drie weken neem je de ring weg en heb je je ringvrije week. Fout gebruik/veel voorkomende fouten: vergeten (een nieuwe) anticonceptiering in te brengen? Breng dan een nieuwe ring in en vrij de eerste zeven dagen met condoom. Als je seks had in één van de vijf dagen voorafgaand aan de dag dat je de anticonceptiering vergat in te brengen, dan moet je raad vragen aan je dokter of je noodanticonceptie gebruiken. Als je vergeet om de anticonceptiering er na drie weken uit te halen ben je in principe nog maximaal 1 week beschermd. Haal de ring eruit zodra je eraan denkt en las een stopweek in. Na 7 dagen breng je terug een nieuwe ring in. Opgelet: hierdoor kan je startdag verschuiven. Voordelen: je hoeft er niet elke dag aan te denken zoals bij de pil. Braken en/of diarree hebben geen invloed op de werking van de ring. Nadelen: beschermt niet tegen soa s. Je hebt een voorschrift van de dokter nodig. Tijdens de eerste maanden kunnen bijwerkingen optreden (misselijkheid, hoofdpijn, gespannen borsten...), maar die verdwijnen meestal spontaan. Prijs/voorschrift: de ring is verkrijgbaar bij de apotheek en op doktersvoorschrift. Een doosje met drie ringen (voor drie maanden) kost 36 euro. Meisjes jonger dan 21 betalen ongeveer 28 euro

14 Spiraaltje Omschrijving: een spiraaltje is een voorwerpje dat in de baarmoeder wordt ingebracht. Er zijn twee soorten spiraaltjes. Het hormonale spiraaltje werkt net als de pil op basis van hormonen die verhinderen dat je als meisje bevrucht wordt. Het koperspiraaltje werkt niet op basis van hormonen. Het bevat koper, dat ervoor zorgt dat een zaadcel geen rijpe eicel meer kan bevruchten én minder beweeglijk wordt. Gebruiksaanwijzing: een spiraaltje moet door een arts of gynaecoloog bevestigd worden. Fout gebruik/veel voorkomende fouten: deze methode is niet echt gevaarlijk maar je kan best nagaan met je dokter of het de beste voor jou is. Het spiraaltje wordt vooral gebruikt door vrouwen die al zwanger geweest zijn. Voordelen: betrouwbaar, langdurige werking. Na verwijdering ben je onmiddellijk weer vruchtbaar. Nadelen: de plaatsing kan pijnlijk zijn en er kunnen bacteriën mee ingebracht worden. De eerste maanden moet de baarmoeder aan het spiraaltje wennen. Hierdoor kunnen bijwerkingen optreden: buikpijn, langere menstruatieperiodes, tussentijds bloedverlies... Prijs/voorschrift: een spiraaltje krijg je op doktersvoorschrift. Het kost tussen de 35 en 60 euro voor een koperspiraaltje en tussen 65 en 130 euro voor een Gynefix (een spiraaltje zonder frame). Met de korting voor meisjes jonger dan 21 is het koperspiraaltje gratis. Implantaat Omschrijving: een implantaat, ook wel hormonaal staafje genoemd, is een buisje waaruit gedurende een lange periode (drie jaar) hormonen vrijkomen. Die hormonen zorgen ervoor dat je niet zwanger raakt. Gebruiksaanwijzing: het buisje wordt in je bovenarm ingebracht door een dokter en blijft daar drie jaar zitten. Fout gebruik/veel voorkomende fouten: niet van toepassing. Voordelen: de pil kun je vergeten nemen, een implantaat niet... Het is een betrouwbaar voorbehoedsmiddel dat makkelijk en pijnloos ingebracht en verwijderd wordt. Onmiddelijk na verwijdering herneemt je gewone cyclus zich normaal. Nadelen: je maandstonden kunnen onregelmatiger en heviger worden of omgekeerd: minder regelmatig worden of zelfs verdwijnen. Verder kunnen er in het begin bijwerkingen optreden als acné, hoofdpijn, duizeligheid... Het implantaat beschermt niet tegen soa s. Prijs/voorschrift: kost ongeveer 140 euro voor een periode van 3 jaar

15 Prikpil Omschrijving: de prikpil is een injectie in je bil met een hormoon. Gebruiksaanwijzing: de prikpil is 3 maanden werkzaam. Daarna ga je langs bij de dokter voor een nieuwe inspuiting. Fout gebruik/veel voorkomende fouten: een handige tip om je nieuwe injectie niet te vergeten: vraag een nieuw voorschrift aan je arts, zet er de volgende datum op en bewaar het op een plek waar je het voorschrift regelmatig ziet. Je mag de injectie tot twee weken te laat krijgen zonder risico op zwangerschap. Voordelen: goedkoop, efficiënt, onzichtbaar. Je hoeft er niet elke dag aan te denken en hoeft maar om de drie maanden naar de dokter. Je menstruaties verminderen en na één jaar kunnen ze zelfs volledig stoppen, zonder schadelijke gevolgen. Nadelen: beschermt niet tegen soa en er zijn veel bijwerkingen: gespannen borsten, hoofdpijn, misselijkheid, regelmatig bloedverlies tijdens het eerste jaar en vaak ook gewichtstoename. Prijs/voorschrift: de prikpil kost ongeveer 1 euro 70 per inspuiting. Natuurlijke enonbetrouwbare methodes Naast de voorbehoedsmiddelen zijn er ook een aantal natuurlijke methodes om niet zwanger te worden, de ene al betrouwbaarder dan de andere. Enkele voorbeelden: Coïtus interruptus: ook wel voor het zingen de kerk uitgaan genoemd. De jongen trekt zich terug voor hij ejaculeert. Onbetrouwbare methode, al was het maar omdat er in het voorvocht ook sperma kan zitten. Periodieke onthouding of kalendermethode: op basis van de voorgaande cycli schat je in wanneer de vrouwelijke partner vruchtbaar is. Onbetrouwbaar, want je weet nooit exact wanneer je je eisprong hebt, zeker bij vrouwen met een onregelmatige cyclus. Praat erover Zoals bij alles dat met seks te maken heeft, geldt ook hier het motto: praat erover als je met vragen zit. Weet je niet goed hoe je een voorbehoedsmiddel moet gebruiken? Vraag je je af of een bepaald middel voldoende beschermt tegen seksueel overdraagbare aandoeningen? Of het betrouwbaar genoeg is? Ga ten rade bij je ouders of bij je arts of apotheker! Twijfel niet

16 Vergeet je niet Het kost nu minder! pil Elke dag je pilletje innemen: op zich is het een kleinigheid die op twee minuten achter de rug is. In de praktijk blijkt het echter dikwijls geen lachertje om er elke dag opnieuw aan te denken. Enkele tips die je kunnen helpen: 28 In België laten jaarlijks drieduizend adolescenten abortus uitvoeren. De meeste onder hen hadden geen voorbehoedsmiddel gebruikt bij de seks. Zelfs geen condoom. Waarom ze dat niet hadden gedaan? Een van de redenen was dat voorbehoedsmiddelen erg duur waren. De regering besloot in te grijpen en de jongeren te helpen, met medewerking van de apotheek en de mutualiteiten. Concreet betekent dit dat wanneer je jonger bent dan 21 je voorbehoedsmiddel je 3 euro per maand minder kost. Als je naar de apotheek gaat met je voorschrift en je SIS-kaart, wordt een deel rechtstreeks betaald door de ziekteverzekering en betaal je alleen het verschil. Sommige voorbehoedsmiddelen, zoals sommige soorten pillen bijvoorbeeld, zijn totaal gratis dankzij een nieuw systeem. Raadpleeg je dokter. De drie euro korting tellen per maand. Van een doos met drie strips pillen krijg je 3x3 euro, dus 9 euro, terug. Kies een vast tijdstip van de dag om je pil te nemen. Neem bijvoorbeeld je pil telkens voor het slapengaan. Zo wordt het een vast ritueel en wordt de kans groter dat je het onthoudt. In je gsm zit er vast en zeker een alarmfunctie die je ook kan gebruiken als pil-alert. Laat het bijvoorbeeld elke dag om acht uur afgaan, om je eraan te herinneren dat je je pil moet nemen. Zet het alarmpje wel in op een tijdstip dat de kans het grootst is dat je thuis bent, zodat je je pil bij de hand hebt en ze meteen kan nemen. Leg je pillenstrip altijd op dezelfde plaats, en dan liefst een plaats waar je verschillende keren per dag langskomt. Zo is de kans groter dat je je pillen opmerkt en beseft dat je ze nog moet nemen. Bijvoorbeeld: op je nachtkastje, op je bureau, aan de spiegel... Je kunt in je kamer op één of meerdere strategische plaatsen een briefje hangen met een tekstje dat naar je pil verwijst. Hang zo een briefje bijvoorbeeld op een plek waarvan de kans groot is dat je blik er net voor het slapengaan nog op valt (naast de schakelaar van je nachtlampje, bijvoorbeeld). Voor de jongens: als je je vriendinnetje wil helpen, kun je de tips uit bovenstaand lijstje ook navolgen. Als je dan dankzij deze geheugensteuntjes aan de pil denkt, kun je even checken bij je vriendin of zij er ook al aan gedacht heeft. Want seks met 2 = verantwoordelijkheid voor 2. 29

17 Laura getuigt Quiz: Ben jij een vme? (voorbehoedsmiddelen-expert) Waar of niet waar? Als jonge moeder kan ik het belang van voorbehoedsmiddelen niet genoeg benadrukken! Ik heb slechts één keer onveilig gevrijd met Thomas en was meteen zwanger! En ik kan je verzekeren dat Dylan, mijn kindje, mijn tienerleventje danig overhoop heeft gehaald. Hadden we maar een condoom gebruikt, denk ik nu soms nog. Of had ik de pil maar genomen, of een ander voorbehoedsmiddel. Er is namelijk keuze genoeg. Het ideale is eigenlijk een combinatie van pil en condoom. Dan waren we niet alleen beschermd tegen zwangerschap, maar meteen ook tegen soa. En de prijs is ook al geen barrière meer, want de drie euro per maand die je terugbetaald krijgt, is toch niet niks! 1 Ook een jongen kan de pil nemen. De hormonen die door zo een pil in je lichaam gebracht worden, zorgen er ook voor dat je als man tijdelijk onvruchtbaar wordt. 2 Als een jongen een condoom wil gebruiken, moet hij die aanbrengen als zijn penis in erectie is. 3 Het kan geen kwaad als een meisje een paar dagen de pil niet neemt. Er zitten dan toch nog voldoende hormonen in haar lichaam door de pillen die ze de dagen ervoor nam. 4 Als de jongen zich uit de vagina terugtrekt voor hij klaarkomt, is er geen gevaar op zwangerschap. 5 Als een meisje de pil neemt, is ze niet beschermd tegen seksueel overdraagbare aandoeningen. 6 Als je seks hebt tijdens de menstruatie, kan je niet zwanger worden Er is ook een condoom voor vrouwen. Als de jongen meerdere condooms boven elkaar aantrekt, wordt het vrijen nog veiliger. De pleister breng je aan net voor het vrijen en je haalt hem er een uur later terug af Als je de pil neemt en je krijgt diarree bestaat de kans dat de werking van je pil tenietgedaan wordt. 31

18 De antwoorden: fout juist fout fout juist fout juist fout fout juist SOA Seksueel overdraagbare aandoeningen (soa) zijn besmettelijke ziekten die overgedragen worden door onveilig seksueel contact (tussen een man en een vrouw of tussen twee personen van hetzelfde geslacht), ongeacht of er penetratie is geweest of niet. Sommige soa worden ook overgedragen door seksuele strelingen of door huidcontact. Ze worden ook wel venerische ziekten genoemd. Het enige middel dat een afdoende bescherming biedt tegen soa is het condoom (met uitzondering van schaamluizen). Het condoom (voor mannen of voor vrouwen - zie blz 16 tot 19) vermijdt contact met lichaamsvocht zoals vaginale afscheiding of sperma tijdens de penetratie. Je resultaat: 10/10: Wow, je bent een echte expert op het vlak van voorbehoedsmiddelen... Maar dat wil niet zeggen dat je nu mag stoppen met lezen! Ook voor jou valt er nog nuttige informatie te rapen in de rest van dit boekje. 9/10: Puik resultaat! Je weet hoe de vork in de steel zit en hoe je veilig vrijt. Toch heb je een steekje laten vallen, en als dat in het echte leven gebeurt, kan dat gevolgen hebben voor je toekomst! 8/10: Je bent redelijk op de hoogte maar kan toch nog heel wat bijleren. 7/10 of minder: Je bent bij deze gedegradeerd tot groentje op het vlak van voorbehoedsmiddelen en veilig vrijen! 7 op 10 is misschien een oké resultaat op school, maar hier is het helemaal niet voldoende! Gelukkig betreft het een quiz, en niet het echte leven! Lees het boekje opnieuw en probeer de quiz nog een keer. Chlamydia een overzicht: Wat? Chlamydia is een bij jongeren vaak voorkomende geslachtsziekte, die je krijgt door onveilige seks (penetratie) zonder condoom. Symptomen: de meeste dragers van deze bacterie voelen er niets van. Anderen hebben pijn tijdens de seks of bij het plassen. Bij mannen kan deze aandoening zich manifesteren door een melkwitte afscheiding op de penis. Bij vrouwen merkt men soms een abnormaal witverlies, pijnlijke menstruatie en ongewoon bloedverlies. Hoe behandelen? Deze ziekte is makkelijk te behandelen met antibiotica die je dokter kan voorschrijven. Meisjes die deze ziekte hebben, moeten zich zeker laten behandelen, want ze kan leiden tot onvruchtbaarheid

19 34 Herpes Wat? Herpes wordt eveneens overgebracht door onveilige seks. Er kunnen herpesblaasjes op plekken zitten die niet beschermd worden door een condoom! Bovendien kan je herpes ook krijgen door te tongzoenen met een persoon met herpesblaasjes. Symptomen: herpesblaasjes bevinden zich op verschillende plaatsen afhankelijk van welk van de twee types herpes je drager bent. Bij de ene variant krijg je blaasjes op en rond je geslachtsdelen die je heel wat last kunnen bezorgen. Bij de andere bevinden de blaasjes zich op en rond neus, mond en ogen. De blaasjes zelf verdwijnen meestal na een week, maar ze kunnen altijd terugkomen. Dat gebeurt vooral op momenten waarop je afweermechanisme wat minder stevig staat (bijvoorbeeld als je vermoeid bent). Hoe behandelen? Een vervelende eigenschap van herpes is dat je er niet van kunt genezen. Je kan wel de symptomen (blaasjes) behandelen. Dat betekent dat je dus ook besmettelijk blijft, maar je bent vooral besmettelijk als je blaasjes hebt. Genitale wratjes Wat? In het algemeen kan je genitale wratjes krijgen door zonder condoom te vrijen. Soms kunnen er ook wratjes zitten op plekken (rond de vagina en de anus en soms in de liesstreek en bovenaan de dijen) die niet beschermd worden door je condoom. Opletten is dus de boodschap! Symptomen: deze wratjes, die kunnen jeuken of zelfs pijn doen, nestelen zich op en rond de geslachtsdelen. Ze kunnen er ook uitzien als rode vlekjes of pukkeltjes. Hoe behandelen? Makkelijk te behandelen door medicatie, maar de kans bestaat dat ze terugkomen. De wratjes zijn heel besmettelijk. Gonorroe Wat? Een ander woord voor deze ziekte is druiper. Het is een bacteriële infectie die je partner kan besmetten door intiem contact (zelfs zonder penetratie). Symptomen: zelfde als bij chlamydia. Vrouwen merken over het algemeen weinig van deze infectie. Indien echter de inwendige geslachtsorganen ontstoken worden, kan dit leiden tot onvruchtbaarheid. Bij mannen veroorzaakt gonorroe meestal een hevige ontsteking van de urinebuis met een overvloedige geelgroene afscheiding en hevige pijn tijdens het plassen als gevolg. Hoe behandelen? Gonorroe kan genezen worden met antibiotica (cfr. chlamydia). Syfilis Wat? Syfilis is een zeer besmettelijke ziekte die er vroeger voor zorgde dat je blind of gek werd, of zelfs stierf, maar die nu in veel landen nog maar weinig voorkomt. De laatste jaren is er een lichte toename van het aantal syfilisgevallen. Syfilis wordt overgedragen door seksueel contact (zelfs zonder penetratie), intraveneus (uitwisselen van naalden) of van moeder op dochter. Symptomen: van syfilis krijg je kleine bobbeltjes rond de genitaliën. Die bobbels doen geen pijn maar je kan je wel licht grieperig voelen. Tijdens de tweede fase krijg je een soort roze uitslag over heel je lichaam. Hoe behandelen? Makkelijk te genezen met antibiotica. 35

20 Hiv 36 & aids Wat is het? Het hiv-virus (het Human Immunodeficiency Virus) dat tot aids (Acquired Immunity-Deficiency Syndrome) kan leiden, kan je opdoen door een penetratie zonder condoom, door in aanraking te komen met besmet bloed (bij het uitwisselen van injectienaalden bijvoorbeeld) of door etter. Je loopt dus geen enkel risico op besmetting door te zoenen of mekaar te strelen. Zodra het hiv-virus doorgedrongen is in het lichaam, begint het het verdedigingsmechanisme aan te tasten. Je bent niet langer immuun tegen allerlei ziekten en je wordt steeds zwakker want ons immuniteitssysteem is gemaakt om ons lichaam te verdedigen tegen aanvallen van virussen en bacteriën die een infectie zouden teweeg kunnen brengen. Het vormt een schild tegen de agressie van buitenaf waar ons lichaam het slachtoffer van kan worden. Kortom: als je aids hebt, is je body niet meer in staat zich te verdedigen. Bij elk seksueel contact waar een penetratie aan te pas komt zonder condoom loop je het risico besmet te worden door het virus en dus seropositief te worden. Het enige middel om te weten of jij en je partner geen dragers zijn (en dus seropositief) is het ondergaan van een aidstest. Dit gebeurt via een eenvoudige bloedafname die je eender waar kan laten doen. Vraag aan je dokter hoe je te werk moet gaan. En vergeet niet dat er een incubatietijd van drie maanden is en dat je dus nog even zal moeten wachten om je te testen. De symptomen: je kan zonder het te weten drager zijn van het hiv-virus (en dus ook anderen besmetten). Na enkele weken voel je je dan vermoeid en zwak. Je hebt overal pijn en je klieren zwellen op. Later, als het aidsvirus zich in je lichaam heeft verspreid, kan je heel erge problemen krijgen: slecht zien, geheugenverlies, kanker, alle soorten infecties Deze periode kan na enkele maanden maar ook na enkele jaren pas aanbreken. Er bestaan meer en meer methoden om het leven van een aidspatiënt te verlengen maar aids blijft een levensbedreigende ziekte. De behandeling: de behandeling, die tritherapie wordt genoemd, kan ervoor zorgen dat je de aidsfase nooit of pas veel later bereikt doordat ze de voortplanting van het virus belemmert. De levensverwachting van iemand die seropositief is, gaat er zo op vooruit. Maar eens je drager bent van het virus blijf je dat voor de rest van je leven, ook al bestaan er dan goede remedies die het leven van de drager verlengen en de gevolgen van de besmetting door het hiv-virus bestrijden. Hepatitis B Wat? Hepatitis B is een seksueel overdraagbare aandoening die de lever aantast. De lever is een van de organen die verantwoordelijk zijn voor het zuiveren van je bloed en het afvoeren van giftige stoffen. Als je lever is aangetast, wordt je bloed dus niet voldoende gezuiverd. Hepatitis B wordt overgedragen door onveilig vrijen, tijdens de zwangerschap, langs het bloed maar ook langs het speeksel! Symptomen: mensen met hepatitis B hebben last van vermoeidheid en grieperigheid. Verder kan het wit van hun ogen gelig worden, kan de urine donker worden en hebben ze geen eetlust meer. Anderen zullen er niets van merken. Hoe behandelen? Er bestaan geen geneesmiddelen voor, maar veel rusten kan helpen. Er bestaat wel een vaccin dat je preventief tegen hepatitis B beschermt. Praat erover met je arts, voor jongeren is dit gratis! 37