Christelijke transformationele psychologie & mystiek

Transcriptie

1 Larry Crabb Christelijke transformationele psychologie & mystiek Centrum voor Pastorale Counseling Jef De Vriese Ik en blij dat ik als conservatief evangelicaal, die nog steeds gelooft in de onfeilbaarheid van de Bijbel en in plaatsvervangende straf, over mijn katholieke fobie heen ben. Ik heb contemplatief gebed bestudeerd en lectio divina beoefend, ik heb monastieke retraites gewaardeerd en ik heb aanbeden via oude liturgie. Larry Crabb (2) Ik waardeer de provocatieve inzichten van Bernard van Clairvaux en ik ben diep aangetrokken door broeder Lawrence zijn eenvoudige manieren om de tegenwoordigheid van God te beoefenen. Ik ben geïntrigeerd en aangetrokken tot Julian van Norwich haar verschijningen van Jezus. (Real Church, p. 41; Nederlands: De ideale kerk) Hoe kan het zo ver komen? Rationeel geloof zonder leven Geloofsleer zonder de Heilige Geest Oppervlakkig moralisme en wetticisme Gedrags- en gedachten-verandering zonder geestelijk leven Positief: zoektocht naar echt leven Context: postmodernisme Resultaat: monastieke spiritualiteit Zorgwekkende trends (1) Van waarheid zonder liefde (Efeze) naar liefde zonder waarheid (Thyatira) Oecumene van het hart Waarheid = integriteit = verdraagzaamheid over secundaire standpunten => verdraagzaam over ethische standpunten Echtscheiding, homoseksualiteit, rol van de vrouw, samenwonen,... Ontkoppeling van wet en liefde Zorgwekkende trends (2) Theologie geïnterpreteerd door sociologie, psychologie Het kruis als bewijs van de waarde die God aan de mens hecht ipv de ernst van de zonde Censuur: zonde, bekering, berouw, hel, discipelschap, kosten berekenen, gehoorzaamheid, je leven verliezen 1

2 Zorgwekkende trends (3) Laagdrempelig Podiumgemeente Breuk tussen de generaties God als psychotherapeut-dienaar van het eigen welbevinden ipv Bevrijder van zonde Eenheid van geloof en wetenschap spiritualiteit niet uitsluiten uit wetenschap spirituele wetenschapper die geleid door de Geest de schepping bestudeert fundamenteel: het karakter van de spirituele psycholoog, vervuld met en afhankelijk van de Geest J.H. Coe & T.W. Hall, Psychology in the Spirit: Contours of a transformational Psychology. IVP Academic, Distantieert zich van de klassieke integratiemodellen die beweren Bijbels te denken nemen in de praktijk seculiere benadering als uitgangspunt passen theologische inhoud in het seculier systeem gevolg: seculier systeem blijft de theorie en praktijk van christelijke counseling bepalen Met God in het hart en de Schrift in de hand de schepping en de mens begrijpen Onderwerpt zich aan Bijbels-theologische uitgangspunten (schepping, zonde, redding) Wetenschap niet los van geloof Wetenschap en geloof zijn één eengemaakte handeling Noodzakelijk: psycholoog aandacht voor eigen ziel en geestelijke disciplines Twee bronnen van waarheid, wijsheid, moreel gezag: de Schrift en de schepping (figuur Loc 1508) Methodiek van observatie leidt niet alleen tot beschrijvende, maar tot voorschriften voor leven en wijsheid. Van observatie naar wijsheidsprincipes (Vb: Spr. 24:30-34) Relationeel doel: God en naaste liefhebben Persoonlijk transformatie v.d. psycholoog Twee boeken theorie God Openbaring Twee boeken Bijbel (bijzonder) Natuur (algemeen) Exegese Psychologisch hermeneutiek onderzoek theologische psychologische conclusies synthese christelijke counseling conclusies 2

3 Eén-fundament-theorie Wijsheidstheorie hulpwetenschap filologie, hermeneutiek hulpwetenschap Psychologie, sociologie God Bijbeltekst exegese bijbelse theologie systematische theologie syst. pastorale theologie apologetiek ethiek therapeutisch model pastorale counseling Bijbel God Openbaring Twee normatieve bronnen Spirituele psycholoog wijsheid christelijke counseling Natuur Alle waarheid is Gods waarheid (oude stijl) Dat is waar!!!! maar wat is waar??? Zuivere wetenschap door de rede Bijbel: openbaringskennis Probleem: - mens verdraait van nature de waarheid - absolute waarheid alleen in de Schrift Alle waarheid is Gods waarheid (nieuwe stijl: ratio + spiritualiteit) : interne focus (verlichting van de wijze) Probleem: dat iets elementen van waarheid bevat is geen garantie dat het Gods waarheid openbaart en dat een door zonde besmet mens in staat is de zuivere waarheid daar te distilleren uit een door zonde besmette wereld De enige zekerheid: Uw Woord is de waarheid! & waarheid Hoe zuiver is ons observeren en kennen? Verder dan algemene levensprincipes? Verder dan de Schrift? Is de Schrift niet genoegzaam? Buiten de Schrift zaken die tot leven en godsvrucht strekken? Waarheidsprincipe afhankelijk van de interpretaties van de godvruchtige psycholoog als psychologsiche wetenschap Psychologie als wetenschap: Uitgebreid naar wijsheid ontdekken Beperkt (hoe passen ontwikkelingspsychologie, leerpsychologie, etc. in deze vorm van psychologie? Waarom visie op relatie gebaseerd op hechtingstheorie en neuropsychologie? Kritiekloze overname = integrationisme 3

4 Expliciet en impliciet kennen (1) Neurologisch twee onderscheiden circuits Lage weg : emoties buikgevoel intuïtie, emotie, fysiologische reacties werkt zonder dat we er ons bewust van zijn Hoge weg : woorden, logica hoofdkennis - lineaire kennis Expliciet en impliciet kennen (2) Hoofdkennis is belangrijk, maar het moet geïntegreerd worden in buikgevoel weten om vermogen God en anderen lief te hebben te beïnvloeden. Belang van het vertellen van verhalen. Narratieve methode om bij het buikgevoel te komen van onze vroege hechtingsgeschiedenis. Narratieve methode communiceert de impliciete herinneringen en faciliteert de integratie tussen linker en rechter hersenhelft Gevolgen Buikgevoel emotie intuïtie spiritualiteit als bron van echte kennis en echt leven Beleving wordt richtinggevend voor echte godservaring WANNEER BELEVING FUNDAMENTEEL WORDT IS MISLEIDING DICHTBIJ Vormen van kennen (transformatiepsychologie) Rationeel/verbaal/inhoudelijk vs emotioneel/buikgevoel Reformatie als verlichting, waardoor: - weg van innerlijke relationele zielzorg - mystiek verloren Weggegroeid van het leren onderscheiden van de beweging van de Geest (Loc 3997) Terug naar monastiek, woestijnvaders Mystieke bronnen Theresa van Avila (1515 tot 1582) - genezen door Sint Jozef - klooster met als doel de Luheranen met gebed te bestrijden - Maria, alle heiligen, vagevuur, etc. - leert onderscheiden of visioenen van God, heiligen of de duivel komen Transverberatie Ik zag aan mijn rechterzijde, vlakbij een engel in lichamelijke gedaante. In zijn handen zag ik een lange gouden speer en aan het uiteinde van de ijzeren punt leek een vuurstip zichtbaar. Hiermee scheen hij enige malen mijn hart te doorboren, zodat de punt mijn ingewanden binnendrong. Toen hij deze eruit trok, dacht ik dat hij mijn ingewanden mee trok en hij liet me achter in vuur en vlam door Gods liefde. 4

5 Transverberatie (2) De pijn was zo schrijnend, dat ik enkele malen kreunde; en zo uitbundig was de zoetheid die deze snijdende pijn mij gaf dat niemand kan wensen die kwijt te raken, en evenmin kan iemands ziel met iets minders genoegen nemen dan met God. Het is geen lichamelijke, maar geestelijke pijn, al heeft het lichaam er wel een aandeel in zelfs een groot aandeel. Mystiek Omzeilt de waarheid door de Geest allereerst te verbinden met relatie ( beminnen ) zonder via waarheid te gaan (<->De geest leidt tot de volle waarheid, niet tot leegheid van denken.) Interpreteert teksten die onze eenheid met Christus bevestigen als dingen die pas ervaren worden in de mystieke extase. (bv. Niet meer mijn ik, maar Christus leeft in mij) Belang van Woord en inhoud In contemplatie is het denken een hindernis om eenheid met God te ervaren. In de psalmen in het denken de sleutel om eenheid met God te ervaren. Wordt hervormd door... denken opdat erkennen (Rom. 12:1-2) Liefheeft woord bewaren openbaren (Joh. 14) Woord is geest en leven, lamp en licht, voedsel, bron van geestelijke emotie Wat zit er in een woord? Julian van Norwich: En zolang ik het visioen van het hevig bloedend hoofd voor ogen had kon ik niet ophouden te zeggen: "God zij geprezen." Zes verschillende dingen onderscheidde ik in dit visioen. Ten eerste de tekenen van zijn heilige Passie en het overvloedig vergieten van zijn kostbaar bloed. Ten tweede de maagd, zijn welbeminde moeder. 5

6 De inhoud van Julian van Norwich Ten derde de heilige Godheid, die altijd was, is en zal zijn, almachtig, alwijs en één en al liefde. Zonde komt niet door de inherente slechtheid van de mens, maar door onwetendheid Universalisme; God is liefde en alles komt goed; er is geen toorn in God Om te leren moeten we falen en om te falen moeten we zondigen (zonde is nodig om te groeien; er is geen vergeving nodig) God als moeder Wat zit er in een woord? Wat is dan de betekenis van het overvloedig vergieten van zijn kostbaar bloed? Nouwen: bevat veel waarheid, maar het Evangelie is er niet te vinden; en toch leiden evangelische boeken talloze gelovigen naar zijn spiritualiteit. Kan Nouwen Bijbelse spiritualiteit opwekken? Of wekken hij spiritualiteit op die reeds aanwezig is in de lezer? Of veranderen ze de spiritualiteit van de lezer? Wat zit er in een woord? We zijn gered door genade! definitie van genade? hoe ontvang je genade? Mystiek leidt naar kennis Ontlediging; neutralisatie van denkproces Geloofsinhoud zonder redding (universalisme) Verlichting van de selecte ingewijden in de mystiek ipv de Geest die getuigt met de geest van alle gelovigen Ervaringsopenbaring zonder Geest van waarheid De mix van waarheid en leugen en dus misleiding (hoeveel wil je besmet worden?) 6

7 Mystiek leidt naar eenheid Eenheid zonder geloofsinhoud; verdraagzaamheid zonder waarheid Eenheid op grond van mystieke ervaring Omzeilt de waarheid om bij gemeenschap uit te komen Spirituele ervaring die geestelijk inzicht verduistert (ten prooi van misleiding en verleiding door.. ) Troebele bron met helder water? Kan een troebele bron helder water geven? Spirituele methodiek gebruiken van boeddhisme en monastiek (uit dwaalleer) die niet in de Schrift aanwezig is? Mystiek defragmenteert het Woord en leidt weg van het Woord (ook als ze begint bij het Woord) Mystiek leidt weg van de gemeenschap van de heiligen (al brengt ze ervaringseenheid tot stand met gelovigen die niet op de geloofsfundamenten staan) 2 Timotheüs 3:16-17 Theoretische uitgangspunten of therapeutische praktijken worden als ontoereikend, onjuist en/of ongeschikt beschouwd indien die niet hun oorsprong vinden in of niet in overeenstemming zijn met de Heilige Schrift. Geestelijk disciplines worden als Wortels stam vrucht Bron van de Schrift: Gods leven Proces van de Schrift: weerleggen, verbeteren, opvoeden Doel van de Schrift: volkomenheid Genoegzaamheid van de Schrift Wees nuchter en waakzaam! Toetssteen: rationeel en emotioneel Bedachtzaam, nuchter en waakzaam overdenken Schakelt denken en verlangen in Onderscheiden en oordelen Verstand te boven, niet zonder verstand Pijnlijke ervaring toelaten (vb. Ps., Klaagl.) Waarheid heeft inhoud Bijbelse stilte is niet leeg Toetssteen: relationeel Geen mediatief vacuüm maar relatie met actieve communicatie Bijbelse stilte = opgeven van eigen inspanningen en vermogen + van God verwachten (kind bij moeder) Heeft relatie met mensen als gevolg 7

8 Toetssteen: intentioneel Doelgerichte verwachting en gehechtheid Actief oordelend (denken) en actief sturend (handelen) naar beeld van Christus (godservaring is niet het doel) Afstand van het vlees en gehecht aan Christus geestelijke strijd Lijden heeft een doel: beeld van Christus Toetssteen: reëel Geen relativeren, ontsnappen, onthechten De christen blijft aanwezig in het lijden Wij weten (Romeinen 8) 8