1. Volledige transparantie over de bestaande directe en indirecte perssteun

Transcriptie

1 De 10 punten van Media21 1. Volledige transparantie over de bestaande directe en indirecte perssteun. 2. Een gelijke behandeling van alle spelers op het vlak van btw. Geen verschil tussen papieren en online initiatieven. 3. Steun voor R&D, ook op maat van kleinere spelers: een aanpassing van de werking van het MIX en het IWT. 4. Heroriëntering van de steun aan de geschreven pers via bpost zodat die niet, zoals vandaag enkel papieren media ten goede komt, maar ook online initiatieven. 5. Bescherming van de netneutraliteit. 6. Aanpassing van het freelance journalistenstatuut geïnspireerd op het kunstenaarsstatuut. 7. Een versterkt wettelijke kader voor de regeling rond auteursrechten 8. Oprichting van een medialoket (cf. kunstenloket) waar individuele journalist en mediabedrijven terecht kunnen voor administratieve bijstand. 9. Het faciliteren van samenwerking met de VRT zodat de knowhow van de openbare omroep en de rol als verspreider van nieuws, ook kleinere spelers ten goede komt. 10. Een forse verhoging van het budget voor het Fonds Pascal Decroos, inclusief het creëren van de mogelijkheid om niet enkel als individueel journalist maar ook voor een breder redactioneel project beurzen aan te vragen. 1. Volledige transparantie over de bestaande directe en indirecte perssteun Er bestaat vandaag geen duidelijkheid over het bedrag dat de verschillende overheden in dit land vrij maken voor directe en indirecte steun aan de pers. Dat gebrek aan transparantie is een democratisch manco waar Media.21 aan wil verhelpen. Schattingen over de directe en indirecte vormen van overheidssteun die in België bestaan, leren dat er jaarlijks een bedrag van 300 à 350 miljoen euro naar commerciële mediagroepen stroomt. Een belangrijk deel ervan verloopt indirect via steun aan bpost voor het op tijd bussen van kranten en weekbladen. Het contract dat daarover afgesloten werd tussen overheid, bpost en mediagroepen wordt als bedrijfsgeheim beschouwd en met dat argument ook niet vrijgegeven. Hoeveel geld er indirect doorstroomt naar kranten blijft daardoor onduidelijk. Een andere indirecte vorm van perssteun is het btw-0-tarief. Daarnaast zijn er nog vele andere kleine en grotere vormen van steun aan de pers. We pleiten ervoor om alle vormen van perssteun en subsidies in kaart te brengen zodat iedereen weet via welke kanalen belastinggeld wordt geïnvesteerd in media. Het overgrote deel van de steun is vandaag ook onvoorwaardelijk en komt zo mediagroepen in plaats van journalistiek ten goede. Media.21 pleit ervoor om de steun afhankelijk te maken van een aantal journalistieke criteria zoals het hebben van een redactiestatuut en andere zaken die de onafhankelijkheid van de redactie ten opzichte van de uitgever versterken.

2 2. Een gelijke behandeling van alle spelers op het vlak van btw. Geen verschil tussen papieren en online initiatieven Papieren kranten genieten van een btw-0-tarief terwijl voor digitale dragers 21 procent btw verschuldigd is. In de praktijk leidt die regeling tot grote onduidelijkheid en een gebrek aan eenvormigheid: individuele afspraken met de btw-administratie komen in de plaats van een algemeen geldende wetgeving. De facto genieten de digitale initiatieven van de reguliere kranten van een btw-0-tarief. We pleiten voor een 'level playing field' waarbij iedereen gelijke kansen krijgt, onafhankelijk van de drager. 3. Steun voor R&D, ook op maat van kleinere spelers: een aanpassing van de werking van het MIX en het IWT. In maart 2012 werd in de schoot van iminds het MiX opgericht. Het MiX steunt mediainnovatieprojecten en profileert zich als kenniscentrum. Het MiX zet vandaag vooral in op journalistieke innovatie binnen grote mediagroepen, terwijl kleinere spelers zelden aan bod komen en zich niet genoeg door het media-innovatieproject aangesproken voelen. Het MiX richt zich op 'de media' in de breedste zin van het woord, maar een echt journalistiek luik heeft het MiX niet. De keuze uitsluitend met de ICON-onderzoeksmethodologie te werken, resulteert overigens in logge en lange procedures, uitgebreide samenwerkingsverbanden en verplicht academisch onderzoek. Dit alles staat haaks op de snel veranderende mediawereld, waarin journalistieke innovatieprojecten korte levenslopen hebben, vaak toegepast en heel concreet zijn en slechts beperkte budgetten vereisen. Maar net die kleinschaligheid, die hogere risicograad en het sneller doorlopen van een innovatietraject wordt door de keuze voor de ICON-methodologie uitgesloten. Het MiX werkt ook nog te weinig transparant en omvat een jurering van de ingediende projecten waarin enkel de grote mediagroepen vertegenwoordigd zijn. Het is noodzakelijk daar ook de nieuwkomers rond de tafel te brengen. De valorisatievoorwaarden, overgenomen van het IWT, zijn louter financieel en houden geen rekening met de mogelijke maatschappelijke meerwaarde van een innovatieproject. Een duidelijk overzicht van de toegekende budgetten per project is er evenmin. Media.21 zou graag naast het bestaand fundamenteel onderzoek (ICON-methodologie) binnen het MiX ook een R&D-luik zien voor meer toegepaste en kleinschaliger innovatieprojecten waarbij de valorisatie niet enkel financieel hoeft te zijn, maar ook een maatschappelijke invulling kan hebben. Wij denken daarbij aan heel praktisch begeleidingstraject op maat van beginnende journalisten-ondernemers, niet op maat van een groot mediaconglomeraat. 4. Heroriëntering van de steun aan de geschreven pers via bpost zodat die niet, zoals vandaag enkel papieren media ten goede komt, maar ook online initiatieven; Uit het antwoord op parlementaire vragen blijkt dat met het contract, afgesloten tussen de federale overheid, bpost en de grote mediagroepen over het op tijd bussen van kranten, een bedrag van 120 miljoen euro is gemoeid. De feitelijke kost voor het uitvoeren van die opdracht, die ook opgenomen is in de lopende beheersovereenkomst tussen federale overheid en bpost, is slechts een fractie van dat bedrag waardoor bpost de facto zeer voordelige voorwaarden kan aanbieden aan de krantenuitgevers. Papieren media genieten op die manier van een gigantisch marktvoordeel. Bovendien komt de indirecte steun mediagroepen ten goede en niet noodakelijk de redacties. Door de mate van indirecte steun te koppelen aan kwantitatieve parameters stimuleert de overheid niet meteen kwalitatieve journalistiek.

3 Wij pleiten er dan ook voor om op basis van transparante criteria en heldere procedures deze staatssteun te heroriënteren op een manier dat die ook digitale initiatieven ten goede komt. Journalistieke criteria moeten daarbij richtinggevend zijn. 5. Bescherming van de netneutraliteit. Media.21 pleit voor een wettelijk kader inzake netneutraliteit als garantie voor een open internet. Netneutraliteit gaat van het principe uit dat telecomaanbieders, internetproviders en andere infrastructuurpartijen geen onderscheid maken bij het doorgeven van informatie. De webproviders moeten dus alle dataverkeer gelijk behandelen en mogen op het internet geen diensten voorrang geven of vertragen. De providers moeten voorts de toegang garanderen tot alle data op het internet. Het blokkeren van bepaalde diensten of websites ten voordele van de diensten of websites van de webprovider of de infrastructuurbeheerder mag niet toegelaten worden. Een open internet vormt een voorwaarde voor een gezonde democratie en voor een vlak speelveld. Netneutraliteit verhindert censuur en voorkomt dat een webprovider of telecombedrijf zijn positie zakelijk of ideologisch misbruikt. Media.21 roept daarom de volksvertegenwooordigers op om, zoals in Nederland, netneutraliteit wettelijk te verankeren. 6. Aanpassing van het freelance journalistenstatuut, onder meer door het openstellen van het kunstenaarsstatuut. Freelance journalisten zijn een kwetsbare groep, die in woelige tijden voor de mediasector vaak het hardst getroffen wordt. Ze genieten door hun statuut minder sociale rechten, en die worden vaak niet gecompenseerd door een hoger inkomen vanuit de opdrachtgever. Het is veelal ook de opdrachtgever, niet zijzelf als zelfstandig diensverlener, die de vergoeding bepaalt. Er is nu eenmaal een groot aanbod op de markt. Voor kunstenaars die ook vaak werken met kortlopende opdrachten en verschillende opdrachtgevers is om vergelijkbare redenen het kunstenaarsstatuut uitgewerkt: een speciaal werknemersstatuut met meer sociale bescherming. We pleiten voor een gelijkaardig journalistenstatuut, of het openstellen van het kunstenaarsstatuut voor journalistieke producenten van auteursrechterlijk beschermd werk, met objectieve toelatingscriteria. Dat biedt freelance journalisten niet enkel meer sociale bescherming, maar ook meer ruimte voor kwaliteit. 7. Een versterkt wettelijke kader voor de regeling rond auteursrechten Een heel pak mediabedrijven verloont zijn vaste en freelance personeel deels via een vergoeding voor auteursrechten. Die zijn minder fiscaal belast, wat gunstig is voor de medewerker of freelancer. Daar tegenover staat minder sociale bescherming. Alleen is het op dit moment totaal niet duidelijk welke verhouding van inkomsten uit auteursrechten versus andere inkomsten voor de fiscus aanvaardbaar is. Dit geldt zowel voor journalisten in loondienst als voor freelancers: de willekeur waarmee lokale kantoren van de fiscus deze regelingen al dan niet aanvaarden, creëert een grote rechtsonzekerheid. En die valt in de eerste plaats bij de individuele journalist, niet bij de mediabedrijven. Op zich is er niets mis met een deel van het werk van journalisten te verlonen via auteursrechten, gezien het grootste deel van wat ze doen de creatie van origineel journalistiek werk is. Wij vragen via een wettelijk kader duidelijkheid over de juiste verhoudingen. Die moeten een reflectie zijn van de werkelijke toestand.

4 8. Oprichting van een Medialoket (cf. Kunstenloket) waar individuele journalisten en mediabedrijven terecht kunnen voor administratieve bijstand. Zowat elke beginnende journalist of opstartend media-initiatief loopt verloren in het bos van betaalwijzen, hoofd- of bijberoep, sociale lasten, fiscale plichten, facturatie, auteursrechtenkwesties, pensioenregelingen, boekhouding, btw-regelingen, Ook ervaren journalisten maken nog wel eens een financiële farce mee. De journalistieke beroepspraktijk is nu eenmaal complex, en ieders geval is zo individueel dat het Vademecum van de freelancer maar een deel van de noden lenigt. Er leeft een grote nood aan extra administratieve en sociaal-fiscale begeleiding van experts, ook voor kleinere mediainitiatieven en -organisaties. We pleiten daarom voor een Medialoket, een door de overheid aangeboden zakelijk advies- en consulentenbureau, naar het voorbeeld van het Kunstenloket. Het MiX is darvoor een geschikt kanaal. 9. Het faciliteren van samenwerking met de VRT zodat de knowhow van de openbare omroep en de rol als verspreider van nieuws, ook kleinere spelers ten goede komt. De voornaamste interventie van de Vlaamse overheid in de media-omgeving is de openbare omroep. In de Beheersovereenkomst stipuleerde de overheid dat de VRT 'de kennis en de resultaten van haar strategisch en industrieel basisonderzoek' ter beschikking moet stellen van de bredere sector. Als nieuwe spelers in de Vlaamse media-omgeving vragen we een structurele afspraak om inderdaad een beroep te kunnen doen op deze, met overheidsmiddelen en in publieke opdracht verzamelde, kennis. Dit moet leiden tot een meer effectieve besteding, door onze media-initiatieven, van de eigen investeringen of van eventuele overheidssteun. Daarnaast vinden we dat de VRT, als marktleider qua bereik, een belangrijke verantwoordelijkheid heeft om de innovatie die buiten haar eigen organisatie ontstaat ook effectief zichtbaar te maken voor het bredere Vlaamse publiek. De nieuwe media, en vooral hun journalistieke werk moet meer aanwezig zijn in de nieuws- en duidingprogramma s van de VRT. We beseffen dat dit geen vraag is die de minister van Media kan of mag beantwoorden, maar bij deze leggen we haar op de tafel bij de betrokken hoofdredacties. 10. Een forse verhoging van het budget voor het Fonds Pascal Decroos, inclusief het creëren van de mogelijkheid om niet enkel als individueel journalist maar ook voor een breder redactioneel project beurzen aan te vragen. De behoefte aan een Fonds dat kwalitatieve journalistieke projecten mogelijk maakt is nooit groter geweest, terwijl de middelen waarover het Fonds Pascal Decroos beschikt beperkt blijven. In december 2013 meldde het FPD dat het als gevolg van die evolutie vanaf 2014 rigoureus voor onderzoeksprojecten zou kiezen, waardoor interessante projecten voor bijzondere journalistiek uit de boot dreigen te vallen. Nieuwe en kwetsbare media zullen de gevolgen van die keuze nog sterker voelen dan gevestigde media met grotere eigen budgetten. Vandaar ons onverkorte pleidooi voor een forse verhoging van het algemene budget van het FPD -minimaal een verdubbeling van het budget dat aan beurzen besteed kan worden. Binnen de werking van het FPD willen wij pleiten voor een aanpassing van het reglement zodat de aanvragen niet langer enkel van individuele journalisten moeten komen, maar er ook een mogelijkheid geboden wordt aan redactionele projecten waarbij de aanvragende redactie duidelijk aangeeft welke investering het medium doet in het project (bv. vaste loonkosten) en welke bijkomende middelen er nodig zijn om het specifieke project te realiseren. Op die manier zal de impuls om meer in te zetten op

5 kwalitatieve journalistiek meer structureel ingang vinden bij de redacties, inclusief hoofd- en eindredacties.