De grote etappes van de informatisering van BNP Paribas Fortis in de 20e eeuw

Transcriptie

1 De grote etappes van de informatisering van BNP Paribas Fortis in de 20e eeuw Mijlpalen in een groots avontuur, beleefd door de Generale Bank, ASLK en duizenden medewerkers 1934 De Algemene Spaar- en Lijfrentekas (ASLK) koopt haar eerste machines met ponskaarten. ASLK is één van de eerste financiële instellingen in België die ponsmachines gebruikt voor het administratieve beheer van haar verrichtingen. Er wordt gekozen voor machines van het merk Powers (Remington Rand) waarvan de ponskaarten 90 kolommen tellen tien meer dan de Hollerithkaarten (IBM) De BSGB uitgerust met mechanografische centrale Hollerith (IBM). De G-Bank (toen nog Bank van de Société Générale de Belgique ) besluit om de boekhouding van haar deposito s in de provinciezetels te centraliseren. Daartoe installeert de bank in haar hoofdzetel een mechanografische centrale. De huur van het materiaal 3 tabelleermachines, 3 reproduceermachines, 2 multirekenmachines, 2 tussensorteermachines, 3 sorteermachines, 1 vertolker et 1 ponser bedraagt 1,25 miljoen frank per jaar Intrede eerste computer bij ASLK. De Spaarkas, die 7 miljoen rekeningen beheert, automatiseert haar verrichtingen in een centrale computer: een IBM 650 met magneetbanden Machines met ponskaarten bij ASLK. De invoering van de computer betekent nog niet het einde van de volledige klassieke ponsuitrusting. In 1961 beschikt ASLK over 170 ponsmachines zonder geheugen: ponsers, controlemachines, sorteermachines, tabelleermachines, reproduceermachines en tussensorteermachines

2 Inhuldiging bij ASLK van de IBM 7070 door Prins Albert. De eerste informatica-eenheid van ASLK wordt in 1961 vervangen door een drie maal krachtiger en sneller ordinatorcomplex, bestaande uit een IBM 7070-computer, volledig uitgerust met transistoren om de magneetbanden met grote snelheid te verwerken en met een kleinere computer (IBM 1401) om de door de 7070-computer te verwerken gegevens op magneetband vast te leggen en die vervolgens af te drukken Intrede van de IBM 360/40 bij Generale Bank. G-Bank begint in 1964 de automatisering van haar verrichtingen te bekijken. Eind 1966 worden IBM 360-computers geïnstalleerd ter vervanging van de tot dan gebruikte 1400-computers De arbitragezaal van G-Bank. De informatica doet haar intrede in de arbitragezaal van G-Bank in De mechanische systemen voor de berekening van de koersen maken plaats voor de eerste computer, een IBM 2260 Display waarop een specifiek programma draait. Via een scherm (zichtbaar op deze foto) krijgt de trader online de koersgegevens van Reuter. Hij kan ook koersberekeningen maken G-Bank lanceert Pay-Matic, de eerste automatisch verdeler van bankbiljetten in België. Twee proeftoestellen worden geïnstalleerd, één in de gevel van een kantoor op de Anspachlaan in Brussel en een ander in de Ford Motor Cy in Antwerpen. Beide automaten zijn van verschillende fabricatie maar in beide gevallen kan de klant het bedrag van zijn opvraging niet kiezen, het ligt vast op frank per verrichting Oprichting van regionale elektronische centra van G-Bank (foto rond 1980). Generale Bankmaatschappij beslist de informaticadienst te decentraliseren. Tussen 1972 en 1974 worden vijf elektronische centra in gebruik genomen (naast het centrum van Brussel) in Drongen, Edegem, Leuven, Bergen en Villers-le-Bouillet. De diensten worden geleidelijk aan geïnformatiseerd. Tien jaar later wordt 68% van de verrichtingen per computer uitgevoerd en 32% op papier. België haalt het hoogste percentage automatische verwerking ter wereld, vóór Noorwegen, Zweden en Nederland

3 1971 Gegevensinvoer bij ASLK. Data inputting remained a centralised process until Elektronisch centrum van G-Bank in Brussel. De gegevensinvoer gebeurt doorgaans door vrouwen en de informatici zijn enkel mannen Eerste geldautomaten van ASLK. In 1972 installeert ASLK twee geldautomaten in het universitair ziekenhuis in Gent, een allereerste stap naar de selfservice van de bank Demonstratie van de kantoorterminal Philips PTS 6000 voor Koning Boudewijn in de hoofdzetel van ASLK. In december wordt het prototype van de informaticaterminal PTS 6000 gepresenteerd aan koning Boudewijn in de nieuwe ASLK-gebouwen aan de Broekstraat in Brussel. Philips ontwierp voor ASLK deze terminal, die een bankkantoor online verbindt met de hoofdzetel, een primeur in België Eerste terminals in de kantoren bij ASLK. In februari 1975 is ASLK de eerste financiële instelling in België die haar kantoren uitrust met loketterminals die online verbonden zijn met een centrale gegevensbank. In tien jaar tijd worden 750 kantoren en 850 contactpunten met deze terminals uitgerust De Generale Bankmaatschappij lanceert samen met het Gemeentekrediet Mister Cash: het netwerk van geldautomaten. Eind 1979 beheert het 110 geldautomaten, 180 eind 1980, 243 eind 1982, 333 eind 1985 Het aantal verrichtingen neemt exponentieel toe Samen met BBL (thans ING) en Kredietbank richt ASLK Bancontact op, een netwerk van geldautomaten dat concurrent is van Mister Cash. Eind 1980 beschikt dit netwerk over 212 geldautomaten. 1978

4 Vanaf 1979 wordt Telecash, een netwerk van betaalterminals, geïnstalleerd in verschillende winkels op initiatief van de partnerbanken van Mister Cash (G-Bank en Gemeentekrediet). Eerst zijn de tankstations aan de beurt, die nu de klok rond brandstof kunnen leveren. 25 stations eind 1979, 210 eind 1983, 650 in 1985, 777 in 1986 Vanaf 1979 worden ook enkele supermarkten en NMBS-loketten uitgerust. Vanaf 1983 stellen allerlei winkels dit betaalmiddel ter beschikking van hun klanten 200 zaken zijn online eind 1984, meer dan eind 1985, eind 1986 Het Telecash-netwerk is uitgerust met een Stratus-systeem, een pionier van de computers met storingstolerantie: alle onderdelen zijn ontdubbeld zodat dat de computer ononderbroken blijft werken, zelfs na een technische storing in een onderdeel G-Bank installeert haar eerste kantoorterminals. Eind de jaren 1970 vindt G-Bank dat het dringend tijd is om een netwerk van kantoorterminals te installeren dat alle verkooppunten verbindt met de regionale centra. In 1979 wordt in 20 kantoren een proefproject opgestart met een minicomputer. Begin 1982 worden definitieve terminals geplaatst in 48 kantoren van de regio Antwerpen. De bank werkt daarvoor samen met Digital Equipment, Siemens en Tandberg Het Mister Cash-netwerk sluit een akkoord met de Franse bank Crédit Industriel et Commercial. Voortaan kunnen klanten van Generale Bankmaatschappij en het Gemeentekrediet geld opvragen aan alle geldautomaten van CIC. Die internationale dialoog op informaticavlak is volgens de promotoren ervan een wereldpremière. In de daaropvolgende jaren worden de multilaterale contacten uitgebreid tot andere buitenlandse financiële instellingen, die geleidelijk aan een Europees netwerk voor geldopvraging vormen.

5 Oprichting van G-Line. Vanaf het einde van de 1970 hebben een aantal klantondernemingen hun betalingen en incasso s geautomatiseerd door magneetbanden of diskettes uit te wisselen met de bank. Op de beurs Flanders Technology wordt hen in 1983 voor het eerst G-Line, een nieuw electronic banking-product aangeboden. Via een telefoonverbinding tussen hun terminal of microcomputer en de computer van de bank kunnen ondernemingen die op G-Line geabonneerd zijn op elk moment rechtstreeks hun rekeningsaldo opvragen en geld laten overschrijven In mei installeert G-Bank haar eerste elektronische loketten: het project G-2000, het begin van de self-banking. Via een terminal in het kantoor kan de klant nu zelf bankverrichtingen uitvoeren: opvragingen, stortingen in cash en cheques, raadpleging van zijn saldo, overdracht en bestelling van documenten. Het systeem G-2000 verstrekt ook informatie aan de klant: koers van deviezen, aandelen en obligaties, beleggings- of kredietvoorwaarden Eind 1984 zijn 8 kantoren uitgerust met elektronische loketten van het type Eind 1985 zijn dat er 10. In 1991 worden de eerste printers geïnstalleerd waarmee de klanten hun rekeningafschriften rechtstreeks kunnen afdrukken. Eind 1991 zijn dat er 150 en begin 1995 reeds ASLK installeert in de kantoren de eerste automatische printers waarmee de klanten hun rekeningafschriften kunnen - Teles - afdrukken. Dit terminalsysteem -Teles- is een wereldprimeur en wordt geleidelijk aan uitgebreid tot 260 toestellen in maart 1985, 385 in maart 1986, 450 in juni 1987, 521 in maart De Teles-printers dragen bij tot het drukken van de beheerskosten Eind 1984 zijn meer dan kantoren van G-Bank uitgerust met terminals, of ongeveer 86% van het net. Elk jaar komen er nieuwe programma s bij, bijvoorbeeld om de rentabiliteit van de kantoren te meten, de specialisten vermogensbeheer en beheerders investeringskredieten te assisteren, enz. Ook de mogelijkheden voor gegevensuitwisseling breiden uit: in 1986 wordt een systeem opgezet om zichtrekeningen te raadplegen Mister Cash en Bancontact worden op elkaar aangesloten. De betaalterminals in meer dan tankstations en duizenden winkels en supermarkten worden geleidelijk aan opengesteld voor alle klanten. In juni worden 800 automaten van Mister Cash en Bancontact toegankelijk gemaakt voor de klanten van beide netwerken. Bancontact en Mister Cash fusioneren volledig in 1989 en vormen samen de coöperatieve vennootschap Banksys, die dan betaalterminals beheert ( in 1991). In 1994 wordt 59% van de betalingen via Generale Bank elektronisch uitgevoerd. België is op dat moment één van de koplopers op het vlak van elektronische betalingen ASLK stelt op Flanders Technology een nieuw product voor, Telbanking, dat een verbinding mogelijk maakt tussen de computer van de klant en het informaticacentrum van ASLK. Het systeem wordt het jaar daarop ter beschikking gesteld van zelfstandigen, vrije beroepen en ondernemingen. De rechtstreekse verbinding tussen de centrale computer van ASLK en haar klant komt tot stand via een Teledataphone, uitgerust met een modem en een ingebouwde dataterminal. Telbanking biedt de volgende diensten aan: raadpleging van de rekeningsaldi en van de verrichtingen over de afgelopen twee weken; gegevens over de koersen van deviezen en rentevoeten van beleggingen en kredieten;

6 overschrijvingsorders op vooraf bepaalde rekeningen. Dankzij een interface voor de aansluiting van een magnetische kaartlezer kan Teledataphone ook dienst doen als Bancontact-betaalterminal Generale Bank lanceert G-Phone, een primeur in België. Via zijn telefoon maakt de klant een verbinding met de centrale computer van de bank en kan hij de klok rond eenvoudige bankverrichtingen uitvoeren zoals overschrijvingen naar derdenrekeningen ten belope van frank per dag. Hij kan ook het saldo van zijn rekeningen en renteboekjes raadplegen. In een eerste fase heeft G-Phone slechts klanten in het Brusselse maar reeds abonnees in 1992, in 1993, in In dat jaar kan de klant via een nieuwe dienst, G-Direct Phone, het call centre van de bank bereiken tussen 6 en 22 uur op werkdagen ASLK installeert de eerste Teles Plus-terminals in haar kantoren, waarmee de klant zelf verschillende gewone verrichtingen op zijn zicht- en spaarrekeningen kan uitvoeren naast het drukken van afschriften en opvragen van geld (dat laatste kan aan de Telesterminal van het kantoor waar de klant gedomicilieerd is). De echte self-banking is nu een feit. 42 Teles Plus-toestellen worden in maart 1989 geïnstalleerd, 178 in Zij luiden het begin in van vestibule banking, die de kantoren radicaal veranderen en in de jaren 1990 opgang maakten ASLK ontwikkelt een tweede fase in het Telbanking-project, waarbij gebruik wordt gemaakt van het Videotex-kanaal, een equivalent van het Franse minitel. Via Videotex kan de klant interactief communiceren met het centrale informaticasysteem van ASLK, niet via een computer maar via een telefoonlijn en een scherm. Het systeem beschikt over dezelfde toepassingen als Teledataphone. ASLK wordt spoedig de nummer één in België wat betreft de toepassingen van home banking via Videotex. In januari 1995 heeft Telbanking abonnees, waarvan actieve gebruikers. Bij ASLK en bij de meeste andere banken blijft de kostprijs van de telefoonverbinding een ernstige belemmering voor home banking. De klant blijft immers online telefonisch verbonden met de centrale computer van de bank tijdens de hele duur van zijn verrichtingen Ook de toegang tot G-Line verloopt via Videotex. G-Line blijft eerst beperkt tot grote ondernemingen maar wordt eind 1988 ter beschikking gesteld van kmo s. Onder de naam Direct banking wordt G-Line aangeboden aan ondernemingen in combinatie met andere elektronische diensten: betalingen, incasso s en datacommunicatie. Het aanbod via dit systeem wordt geleidelijk aan uitgebreid. In 1991 hadden ondernemingen die klant waren van Generale Bank ongeveer 3,2 miljoen verrichtingen uitgevoerd via telecommunicatie, diskette of magneetband Banque UCL in Luxemburg, dochter van ASLK, ontwikkelt in de jaren 1990 een faxdienst Phone banking. De fax dient als printer voor verschillende gegevens zoals rekeningsaldo, waardering effectenportefeuille, recentste verrichtingen

7 Start van Phone banking bij ASLK. In februari 1992 telt deze gratis dienst reeds abonnees, eind 1992 en eind Particulieren die niet over een modem beschikken, kunnen zo van thuis en online een aantal gewone verrichtingen uitvoeren: raadpleging rekeningsaldo, overzicht recente verrichtingen, overschrijvingen naar andere ASLK-rekeningen of rekeningen bij andere banken in België. Nadien worden heel wat verrichtingen toegevoegd: aanmaak van een doorlopende betalingsopdracht, automatische overschrijvingen naar een spaarrekening In 1994 is ASLK marktleider voor telefonische verrichtingen met een marktaandeel van 22% afgesloten contracten ASLK opent haar eerste selfbanking- terminal in de kantoren. Na Teles Plus wordt een nieuwe generatie kantoorterminals gelanceerd: Electronic Self Banking. De apparaten bevinden zich in het bankgebouw en zijn toegankelijk van zes uur s morgens tot 23 uur s avonds aan de hand van de bankkaart. In maart 1994 zijn 60 van deze terminals geïnstalleerd in de verschillende ASLK-kantoren. Twee jaar later zijn er 418 in dienst In 1992 worden de PTS 6000-terminals in de ASLK-kantoren vervangen door een nieuw systeem: P Daarop werken speciale programma s voor de verschillende bank- en verzekeringsdiensten G-Bank begint haar kantoorterminals te vernieuwen en plaatst een nieuw Bankstation -systeem, dat niet langer product- maar klantgericht is. Tussen 1994 en 1998 worden verouderde kantoorterminals vervangen door pc s die draaien op Windows en in netwerk. Bij ASLK wordt het P 9000-systeem in 1998 stopgezet. De kantoren worden uitgerust met pc s die volledig onder Windows NT functioneren. De ASLK-kantooruitrusting, die tot dan uit Unix-servers en niet-intelligente werkposten bestond, wordt volledig vervangen door Digital-servers en Compaq-pc s.

8 Begin 1995 lanceren Banksys en zijn aandeelhouders (waaronder Generale Bank en ASLK) de elektronische portemonnee: de Protonkaart, een alternatief voor contante betaling. Proton wordt voor het eerst uitgetest in Leuven en Waver. Het is de eerste kaart ter wereld die heroplaadbaar is en waarmee allerlei producten en diensten betaald kunnen worden. Hetzelfde jaar wordt het gebruik van de kaart uitgebreid tot enkele grote Belgische steden. In 1996 betalen bijna klanten hun kleine uitgaven aan een terminal in winkels Eind april voert ASLK PC Banking in, waarmee offlineverrichtingen kunnen worden uitgevoerd. De verbinding met de computer van de bank wordt beperkt tot de tijd die nodig is om de gegevens te versturen. In dat jaar beschikken maar Belgische gezinnen over een pc en amper 10% onder hen over een modem. Maar de markt breidt zich snel uit. PC Banking draait onder Windows 3.1. en Dos. Midden 1997 telt het systeem abonnees Vanaf mei 1995 kunnen alle particuliere klanten van G-Bank zich voor 100 frank per maand (2,5 euro) abonneren op PC Banking G-Personal Line. Vanaf dan worden verschillende bankdiensten alle dagen en de klok rond aangeboden: raadpleging rekeningen, overzicht van uitgevoerde of lopende verrichtingen, financiële informatie (wissel- en beurskoersen), overschrijvingen via elektronische handtekening en elektronische berichtgeving. Voor haar zelfstandige klanten ontwikkelt de bank software onder de naam G-Professional Line, die in 1997 door de gespecialiseerde pers wordt gelauwerd klanten maakten er toen reeds gebruik van In juni wordt de internetsite van Generale Bank toegankelijk voor surfers. Vanaf november 1997 kunnen klanten bankverrichtingen uitvoeren via een interactieve internetverbinding. De abonnees op G-Personal Line of G-Professional Line kunnen rekeningen raadplegen, overschrijvingen en effectenverrichtingen uitvoeren of zelfs online de adviezen van Reuters Online Investor raadplegen (met abonnement). In december 1997 is de site van de bank reeds maal geraadpleegd! 1996 G-Bank begint meer polyvalente selfbankingterminals te installeren, automatische kantoren van de tweede generatie. Door multimediatechnologie in te schakelen zijn zij gebruiksvriendelijker en kan een verbinding worden gemaakt tussen een terminal en een call centre. Aanraakschermen doen hun intrede. Eind 1997 zijn reeds 120 kantoren hiermee uitgerust ASLK opent haar internetsite in februari. Vanaf oktober 1998 kunnen klanten op de site bankverrichtingen doen via de applicatie Na zes maanden zijn meer dan contractaanvragen ingediend en bijna overschrijvingen uitgevoerd. In tegenstelling tot de PC Banking van de Generale Bank blijft van ASLK een onlinesysteem: de klant blijft permanent in verbinding met de computers van de bank, wat tot hogere kosten kan leiden. Daarom biedt ASLK een voordelig abonnement aan bij internetprovider UUNET. In 1998 gebruikt naar schatting amper 2% van de klanten van ASLK en G-Bank (beide banken zijn aan het fusioneren) PC banking en/of overschrijvingen via internet.