DIT IS EEN BIJLAGE BIJ DAGBLAD DE TELEGRAAF. DE INHOUD VAN DEZE BIJLAGE VALT NIET ONDER DE HOOFDREDACTIONELE VERANTWOORDELIJKHEID. SEKSUELE GEZONDHEID

Transcriptie

1 DIT IS EEN BIJLAGE BIJ DAGBLAD DE TELEGRAAF. DE INHOUD VAN DEZE BIJLAGE VALT NIET ONDER DE HOOFDREDACTIONELE VERANTWOORDELIJKHEID. Nr.2/juli 2010 Voorlichting & bewustwording SEKSUELE GEZONDHEID INCLUSIEF: JONGERENEXPERTPANEL FOTO: NCRV DURF JIJ HET AAN? Ben jij je bewust van de consequenties? Presentatrice Evelien Bosch doorbrak het taboe en deed voor het oog van Nederland een soa-test. Leven met hiv De stappen die je kunt nemen als je uitslag positief blijkt te zijn Anticonceptie De pil bestaat al 40 jaar, wat doet het eigenlijk? En wat zijn de alternatieven? Vruchtbaarheid Als zwanger worden niet vanzelf gaat: alle opties op een rij

2 2 JULI 2010 DE UITDAGING CHALLENGES In maart was Evelien Bosch medepresentatrice van het NCRV-programma Zeg ns soa. Het openhartige programma ging uitgebreid in op seksueel overdraagbare aandoeningen onder jongeren. WIJ RADEN AAN Janhuib Blans Public health consultant PAGINA 4 Ongelooflijk hoe laconiek we met soa s omgaan S amen met Harm Edens presenteerde ik in maart het programma Zeg ns soa. In het programma werden honderd seksueel actieve jongeren onderworpen aan een soa-test, plus Harm en ikzelf. Heel weinig mensen doen een soa-test, omdat ze denken dat het eng is of het niet nodig vinden. Maar per jaar lopen meer dan jongeren in Nederland een soa op. De cijfers liegen er derhalve niet om. Meer dan chlamydia-infecties, gevallen van genitale wratten, met herpes genitalis en zelfs 1000 nieuwe hivgevallen per jaar. Veel mensen vrijen onveilig, ze vinden het kennelijk een gedoe om een condoom te gebruiken. Dat verbaasde me enorm. In het programma hoorden we veel smoesjes, bijvoorbeeld: huid op huid is lekkerder en het is gênant om op te noemen dat je een condoom wilt gebruiken. Geen condooms? Opvallend in het programma was een meisje met veel wisselende con- tacten en onveilige seks. Ze zat ontzettend in de stress over haar uitslag, die goed bleek te zijn. Maar ze wilde er niet van weten om wat condooms mee te nemen,om de stress in de toekomst te voorkomen. Liever deed ze het onveilig om zich later nog eens te laten testen. Sowieso beschouwen veel jongeren het feit dat ze geen soa hebben als een vrijbrief om onveilige seks te hebben. Ongelooflijk hoe laconiek daar mee om wordt gegaan. Er zijn natuurlijk ook soa s waar je niet meer vanaf komt. Een chlamydia kan bij vrouwen ongemerkt zijn, maar uiteindelijk wel onvruchtbaarheid veroorzaken. Ik begrijp wel dat het moeilijk is om in the heat of the moment aan te geven dat je een condoom wilt gebruiken, maar doe het toch maar. Zeg het gewoon. Of los het op met humor, stop een condoom in je bh of wat dan ook. Goed voorgelicht De voorlichting in Nederland is goed, al is het wel erg gericht op jongeren. Voor vijftigplussers is weinig voorlichting en juist deze groep loopt regelmatig een soa op, ook omdat het niet hun gewoonte is om zich regel- Evelien Bosch Presentatrice FOTO: NCRV Veel mensen vrijen onveilig, ze vinden het kennelijk een gedoe om een condoom te gebruiken. matig te laten testen. Maar op condooms rust gewoon een taboe. Een condoom is niet cool. Dat taboe moeten we wegnemen. Vrijen met een condoom kan net zo lekker zijn. In het programma liet ik zelf ook een soa-test doen. In het verleden heb ik wel een soa gehad. Eén keertje onveilig gevreeën en dan blijk je dat zomaar ineens te kunnen hebben.toen ik een nieuw vriendje kreeg, lieten we allebei een soa-test doen, om te zien of we clean waren. Daar kwam uit dat ik chlamydia had, dat had ik nooit verwacht. Je staat er niet bij stil: je bent verliefd, het is een leuke jongen en het is gezellig.dan gebeurt het gewoon, maar ik schaamde me achteraf dood. Ik nam me toen wel voor: dat was eens maar nooit meer. Het maakte me wel bewust van het feit dat je een soa niet aan iemands blauwe ogen kunt aflezen. Chlamydia is goed met medicijnen te verhelpen, maar andere soa s en hiv niet. Die zijn door medicatie wel goed te controleren. Het is gewoon een risico dat je neemt en daar staat niet iedereen bij stil. Of ik nu seksueel gezond ben? Zeker weten. En ik heb een test om het te bewijzen. Pas op dat soa- en condoomvoorlichting wordt aangezien voor seksuele opvoeding. Als je over lekker eten praat, vertel je toch ook niet alleen over voedselhygiëne? We make our readers succeed! SEKSUELE GEZONDHEID TWEEDE EDITIE, JULI 2010 Country Manager: Kristiina Kansen Editorial Manager: Birte van Ouwerkerk Business Development Manager: Marc Reineman Sub-editor: Amber van Delft Layout: Triin Metusalet Project Manager: Robin Jahshan Telefoon: robin.jahshan@mediaplanet.com Gedistribueerd met : De Telegraaf, juli 2010 Drukkerij: Wegener NieuwsDruk Mediaplanet contact informatie: Telefoon: Fax: redactie@mediaplanet.com Dit is een bijlage bij dagblad De Telegraaf. De inhoud van deze bijlage valt niet onder de hoofdredactionele verantwoordelijkheid Mediaplanet ontwikkelt hoogwaardige bijlagen die zich richten op een specifiek thema en de daarbij behorende doelgroep. Zo brengen wij lezer en adverteerder dichter bij elkaar. Alles over liefde, relaties & seks.

3

4 4 juli 2010 deskundig advies Voorlichting over seksuele gezondheid en het voorkomen van een soa slaagt pas echt als breder over seks wordt gepraat, stelt Janhuib Blans, consultant op het terrein van public health en gespecialiseerd in drugs, alcohol en seks. Seksuele opvoeding is meer dan soa-voorlichting Pas op dat soa- en condoomvoorlichting wordt aangezien voor seksuele opvoeding. Als je over lekker eten praat, vertel je toch ook niet alleen over voedselhygiëne? Het hangt van veel factoren af of je tot onveilig seksueel contact komt of niet. Gedachten over rollen van mannen en van vrouwen, ontspannen met elkaar over genieten van seks praten, het onzinnige idee dat je kan zien of iemand een infectie bij zich draagt, de gedachte dat iemand die altijd condooms op zak heeft een schuinsmarcheerder of een sloerie is, maar ook het taboe van erectieverlies bij het omdoen van zo n ding bepalen het gebruik van condooms. Seksuele verwildering In Nederland is prima materiaal voor seksuele opvoeding beschikbaar, bijvoorbeeld het lespakket Lang leve de liefde, gemaakt voor docenten VM- BO. Op sommige Christelijke en Islamitische scholen wordt het niet of niet volledig uitgevoerd. Reden is dat openlijk praten over seks de seksuele verwildering in de hand zou werken. Kijk je naar de achtergronden van normoverschrijdende seks die schadelijk is voor anderen, zoals seksueel geweld en minderjarigen dwingen tot seks, dan blijken daders juist vaak uit een milieu afkomstig waar over seks stiekem en beklemd werd gedaan. Dat staat haaks op wat er in kerk en moskee wordt beweerd, namelijk dat de maatschappij is losgeslagen op seksueel gebied. De werkelijkheid is dat streng gelovige milieus waar niet over seksualiteit wordt gesproken een kweekvijver zijn voor seksuele abnormaliteit. Sekssignalen De fase van partnerwerving hebben we vandaag de dag langer opgerekt. Daarbij zeggen we wel: Ik ga niet zo maar met iemand naar bed, ik ga alleen maar met iemand naar bed die ook niet zomaar met iemand naar bed gaat. We hebben meer seksuele partners voordat we ons settelen met een soulmate, iemand waarmee je het leven deelt en die je vertrouweling is. Je ziet dat de scheiding tussen soulmates en seksmaatjes zich doorzet. Seksuele opvoeding is broodnodig, al was het alleen maar omdat iedereen dagelijks bakken sekssignalen over zich heen krijgt. De huidige marketing wordt steeds verder geseksualiseerd. Denk aan GPS-dating via de iphone. Ik zag onlangs een prachtige commercial. Meisje werpt jongen voorover op bed en spankt hem met opvoeden Als je over lekker eten praat, vertel je toch ook niet alleen over voedselhygiëne? Janhuib Blans Public Health consultant een sneakergympje op zijn billen. De jongen noemt gelukzalig het merk van de sneaker. Leuke commercial, maar toch moeten we de seksuele opvoeding niet aan de commercie over laten. Of aan de praatjes op het schoolplein. Er is een rol voor ouders en andere sleutelfiguren. Maar dan moeten ze wel hun best doen en het belang snappen van die opvoeding. Daarnaast hebben we in Nederland goede websites waarop collega s in het buitenland hartstikke jaloers zijn. Condoomgebruik Een kwart van de meisjes en 27 procent van de jongens heeft op vijftienjarige leeftijd seks gehad met een orgasme. Als jongeren wordt gevraagd naar condoomgebruik, dan zegt 80 procent dat ze de laatste keer dat ze seks hebben gehad een condoom hebben gebruikt. Helaas houdt condoomgebruik niet lang stand. Het is ook lastig, want je vindt iemand lekker en leuk en aan de andere kant moet je jezelf tegen diegene beschermen. Dat past moeilijk bij elkaar. Bovendien is het echt een olympische prestatie om elke keer een condoom te gebruiken. Net als bij topsport moet je oefenen en er vroeg mee starten. De boodschap dat je een condoom moet gebruiken, is inmiddels wel ingesleten. Maar vertel er dan ook bij hoe je zo n condoom op een speelse manier kan omdoen. Een prostituee vertelde me laatst hoe ze dat oraal deed en tegelijk haar klant seksueel opwond. Erecties bleven altijd in stand. Speeltjes Voorlichting over veilig vrijen moet dus ingebed zijn in de bredere seksuele opvoeding. Maar over veilig vrijen moet wel gedetailleerder worden voorgelicht. Veel mensen gebruiken seksuele speeltjes. Hoe je die medisch correct kan schoonmaken staat niet vermeld. Ook onveilig gebruik van tepelklemmetjes verhoogt het risico op hepatitis C. SM is tegenwoordig al lang geen taboe meer en wordt vaker in de slaapkamer toegepast, maar de voorlichting omtrent de extremere vormen van seks blijft daarin achter. SOA s Soa s zijn seksueel overdraagbare aandoeningen. Per jaar lopen in Nederland naar schatting ruim mensen een soa op. Voorbeelden van soa s zijn: infectie met hiv, dat aids kan veroorzaken, chlamydia, genitale wratten, herpes genitalis, gonorroe, hepatitis B en syfilis. Over Gilead Sciences: Gilead Sciences is een biofarmaceutisch bedrijf dat innovatieve geneesmiddelen ontdekt, ontwikkelt en commercialiseert op terreinen waar medisch gesproken nog geen antwoord op is. De missie van het bedrijf is om wereldwijd de zorg van patiënten die lijden aan levensbedreigende aandoeningen te verbeteren. Gilead heeft zijn hoofdkwartier in Foster City in Californië (USA) en vestigingen in Noord Amerika, Europa en Australië. In Nederland is Gilead gevestigd in Amsterdam in het World Trade Centre. Gilead Sciences Netherlands B.V. is hoofdsponsor van het Aids Fonds. Gilead Sciences Netherlands B.V. WTC Tower D, Floor 7, Strawinskylaan 779, 1077XX, Amsterdam +31(0)

5 inspiratie juli Vraag & antwoord Liesbeth Vasen Sociaal-verpleegkundige op de soa-poli van de GGD Rotterdam-Rijnmond Het leven stopt niet bij diagnose hiv Vraag: De testuitslag is binnen en je blijkt hiv+ te zijn, en dan? Antwoord: Bij vrijwel iedereen kan het virus met medicatie zo sterk onderdrukt worden dat het ondetecteerbaar wordt in het lichaam, mits iemand therapietrouw is. expertise Veel mensen laten zich bij de huisarts of bij een GGD-soa polikliniek testen op hiv. Voor sommige mensen is de uitslag positief. Een schrikbeeld wordt werkelijkheid: je krijgt te horen dat je hiv+ bent. Het heeft een ongelooflijke impact als de diagnose hiv wordt gesteld, vertelt internist Kees Brinkman van het hiv-centrum in het OLVG in Amsterdam. Het OL- VG is het grootste hiv-centrum van Nederland. Een op de zes hiv-geregistreerden wordt of is hier behandeld. Om de term hiv hangt een enorme lading. Men denkt nog steeds onterecht dat het een dodelijke ziekte is, maar hiv is goed te behandelen en heeft daarom tegenwoordig de status van chronische aandoening. Emoties Als mensen horen dat ze hiv+ zijn, wordt er meestal niet acuut gestart met een behandeling. Brinkman: We geven mensen eerst de ruimte om aan het idee te wennen. Er komen nogal wat emoties los als blijkt dat iemand hiv+ is. Na de diagnose wordt iemand in de meeste gevallen doorverwezen naar een hiv-consulent van een hivbehandelcentrum. De verpleegkundig hiv-consulent voert gesprekken met de patiënt en die bestaan vooral uit het wegnemen van achterhaalde beeldvorming. Veel mensen hebben de verschrikkelijke verhalen over aids van twintig jaar geleden nog in hun hoofd zitten. Vandaag de dag valt er goed te leven met hiv, maar de meeste Hiv in Nederland Hiv is het virus dat aids kan veroorzaken. Het kan het lichaam op verschillende manieren binnendringen. In de dagelijkse omgang is er nauwelijks of geen risico op hiv-infectie. Het virus (hiv) kan zich bevinden in bloed, speeksel, sperma en voorvocht, vaginaal vocht en moedermelk, maar vooral door onveilige handelingen met bloed en sperma loopt iemand risico om hiv op te lopen of over te dragen. We geven mensen eerst de ruimte om aan het idee te wennen. Kees Brinkman Internist mensen zijn hier onbekend mee totdat ze er zelf mee te maken krijgen. Weerstand Of er met een behandeling moet worden gestart, hangt af van de ernst van de situatie en van de patiënt. Als iemand het virus al lang bij zich draagt, kan het zijn dat de weerstand hard achteruit is gegaan. Dan is het belangrijk dat iemand snel met Op 31 december 2009 waren er hiv-geïnfecteerde personen geregistreerd door de behandelcentra en de Stichting HIV Monitoring ( mannen en vrouwen), waarvan met een bekende diagnosedatum. Ruim patiënten hiervan waren op 31 december 2009 nog in leven. In 2009 zijn nieuwe hiv-patiënten in zorg aangemeld. In 2008 en 2007 waren dit er respectievelijk en actie Met een positieve uitslag voor hiv krijgt de patiënt gelijk een intensieve behandeling. foto: dmbaker/istockphoto een combinatietherapie start, aldus Brinkman. Blijkt de weerstand van de patiënt helemaal nog niet zo laag te zijn, dan kan er gewacht worden met het slikken van pillen. Start iemand met therapie dan zal hij of zij altijd onder behandeling komen bij een hiv-behandelcentrum, een huisarts kan daarin niet begeleiden. Op dit moment staat 80 procent van de hiv+ en op medicatie. Therapietrouw Als er wordt gestart met een combinatietherapie, die meestal bestaat uit drie verschillende medicijnen die het virus afremmen, is er bij aanvang veelvuldig contact met de hiv-consulent. Brinkman: Dat is belangrijk, want er moet onderzocht worden of de medicijnen aanslaan en of er geen onnodige bijwerkingen optreden. Bovendien zijn er veel situaties te bedenken waarin de inname van de medicatie op de een of andere manier niet vlekkeloos verloopt. Wat doe je bijvoorbeeld als je hebt gebraakt vlak na inname? De patiënt moet hier goed mee leren omgaan en vooral therapietrouw zijn. Bij een therapietrouwheid van minder dan 90 procent wordt het virus in veel gevallen resistent waardoor de medicatie niet meer werkt. De meeste patiënten slikken een tot twee pillen per dag. Zo n 70 tot 80 procent van de hiv+ patiënten gaat met een pil per dag op medisch vlak probleemloos door het leven. nienke hoek redactie@mediaplanet.com Waar kan je terecht voor een soa-test? In de meeste gevallen kun je voor een soa-test terecht bij de huisarts. Bij de huisarts wordt nog altijd 70 procent van de soa gevonden. We willen ook niet dat iedereen voor een soa-test naar een soapoli komt. We richten ons voornamelijk op de hoogrisicogroepen, zoals mannen die seks hebben met mannen, prostituees, of mensen met veel wisselende sekspartners. Wil je niet naar je huisarts, om wat voor reden ook, dan ben je welkom op de soa-poli. Je bezoekt een soa-poli en dan? Er zijn soa-poli s met inloopspreekuren, maar (nog) niet in Rotterdam. Bij ons kom je op afspraak en dan krijg je eerst een gesprek met een soa-verpleegkundige. Daarin moet je heel persoonlijke vragen beantwoorden. Met hoeveel personen je seks hebt gehad, of je anale of orale seks hebt gehad en of je betaalt voor seks. Kortom, veel vragen waar je niet zo snel met een ander over praat. We hebben tijdens dit gesprek ook aandacht voor iemands algehele seksuele gezondheid. We vragen naar de seksbeleving. Misschien heeft iemand pijn bij het vrijen of komt iemand te snel klaar. We kunnen doorverwijzen naar een eerstelijns seksuoloog. Bij vrouwen informeren we naar het gebruik van anticonceptie en jongeren tot 25 jaar verwijzen we naar het Sense jongerenspreekuur, voor alle vragen over seks. Waar bestaat de test uit? Mannen plassen in een potje, de urine wordt onderzocht op gonorroe en chlamydia. En daarna wordt er bloed afgenomen zodat het getest kan worden op syfilis, hiv en hepatitis B. Mannen die seks hebben met mannen krijgen een aanvullend onderzoek: met een wattenstokje wordt wat slijm uit de keel en anus afgenomen en we inspecteren de huid. Vrouwen met klachten zoals veranderde vaginale afscheiding krijgen lichamelijk onderzoek. Hebben ze geen klachten, dan doen ze een vaginale zelftest. Dat wil zeggen: ze brengen zelf een wattenstaafje in de vagina en draaien het vijftien tellen rond. Makkelijk, want je hoeft je niet uit te kleden. Bij een soa-poli vindt altijd bloedonderzoek plaats. Als je dat niet wilt, dan kun je naar je huisarts voor een gonorroe en chlamydia test.

6 6 juli 2010 Nieuws De revolutie van de anticonceptiepil Vraag: Wat brengt en bracht de pil teweeg? Sociaal en individueel? Antwoord: Zonder twijfel heeft de pil voor een seksuele revolutie gezorgd. Anno 2010 is de pil het meest gebruikte anticonceptiemiddel in Nederland. In 1960 verscheen de eerste anticonceptiepil op de markt. Melanie van Heijst, zelf 25 jaar arts en sinds tien jaar onder meer werkzaam in de abortushulpverlening, kijkt terug. Het was een combinatiepil met een hogere dosering van twee hormonen. Een doorbraak, want het betekende dat je als vrouw zelf je eigen vruchtbaarheid kon managen. Dat leverde een heel ander soort seksualiteit op. Voor die tijd was seks buiten het huwelijk not done en binnen het huwelijk vooral gericht op voortplanting. Intimiteit was ondergeschikt. Hoewel het voor een jong meisje niet gemakkelijk was om in de beginjaren aan de pil te komen, was de seksuele revolutie onomkeerbaar.de NVSH en de Rutgershuizen maakten het mogelijk om op anonieme wijze en zonder tussenkomst van een huisarts aan de pil te komen. Hoe werkt het? De pil is in zo n mate gemeengoed geworden, dat de werking ervan als vanzelfsprekend wordt ervaren. Maar wat de pil eigenlijk doet, weten maar weinigen. De hypofyse in de hersenen stuurt de eierstokken aan om eens per maand een eitje te laten rijpen en op pad te sturen naar de baarmoeder. De baarmoeder bereidt zich voor op de komst van het eitje en het baarmoederslijmvlies zwelt op. Als het eitje geen spermacel ontmoet, wordt het baarmoederslijmvlies afgestoten en treedt de menstruatie in, legt Van Heijst uit. De pil houdt het regelsysteem voor de gek. De hypofyse krijgt van de pil het signaal dat al een eitje gerijpt is. Daardoor treedt geen eisprong op en het baarmoederslijmvlies bouwt zich niet op. De menstruatie is daardoor lang zo hevig niet. Behalve gezondheidsrisico s voor vrouwen met een verhoogde kans op de meest erfelijke ziekten heeft de pil gevaren bij het gebruik zelf. Je slikt drie weken en één week niet. Dat werkt vergissingen in de hand. Recente ontwikkelingen De meest recente ontwikkeling is dat de dosering hormonen is verlaagd en de samenstelling van de werkzame stoffen is veranderd. Dat is gedaan om bijwerkingen als hoofdpijn, gewichtstoename, tussentijds Melanie van Heijst Arts bloedverlies en stemmingswisselingen tegen te gaan. Daarnaast bestaan pillen zonder pauzeweek om de kans op een slikfout te verkleinen en klachten over sommige bijwerkingen te verminderen. Die bijwerkingen kunnen worden veroorzaakt doordat de hoeveelheid werkzame stoffen in het bloed daalt tijdens de stopweek. Andere middelen die dezelfde hormonen afgeven als de pil zijn de anticonceptiering en de -pleister. De pleister plak je een keer per week op je schouder, bovenarm of bil en de ring breng je een keer per maand in je vagina in. Methoden met een langere werkingsduur zijn de prikpil (drie maanden), het hormoonimplantaat (drie jaar) en het hormoonspiraaltje (zolang je wilt, maar maximaal vijf jaar). Voor deze methoden geldt dat er slechts één hormoon wordt afgegeven, waarbij het hormoonspiraaltje de enige methode is die plaatselijk werkt. Menstruaties worden hierdoor korter en lichter en concentraties van het hormoon in het lichaam zijn veel lager dan bij de pil. Een koperspiraal heeft het voordeel dat het helemaal geen hormonen bevat, maar nadeel is wel dat het bloedverlies toeneemt.al met al is er zowel binnen het arsenaal aan pillen als in de alternatieven voor de pil voor elke vrouw een geschikte anticonceptiemethode te vinden. cor dol redactie@mediaplanet.com Welke anticonceptiem Wil je een definitieve, onomkeerbare anticonceptiemethode? JA NEE Wil je een zeer betrouwbare anticonceptiemethode? NEE JA De verschillen Dagelijks Wekelijks Geef je borstvoeding of mag je geen oestrogenen gebruiken? De anticonceptie-pleister JA NEE Oestrogeenvrije pil Diverse combinatiepillen Maan De anticon

7 juli de methoden delijks ethode past bij jou? ceptie-ring Een permanente methode (sterilisatie man/vrouw of Ovabloc ) Methoden zonder anticonceptiemiddel (periodieke onthouding, lactatie amenorroe, coïtus interruptus) of barrièremiddelen Per kwartaal De prikpil Onderhuids in arm Het anticonceptiestaafje Per 3-5 jaar Op welke plek in je lichaam wil je het anticonceptiemiddel dragen? In de baarmoeder Het koperspiraaltje Het hormoonspiraaltje 2010-NL-257 Advies van de huisarts Als huisarts met dertig jaar ervaring voert Louis Bongenaar goed informeren hoog in het vaandel. Dat geldt op elk gebied en zeker als het gaat om anticonceptie. casus Veel huisartsen zijn weliswaar gebrand op het geven van voldoende en goede informatie, maar dragen het stokje al snel over omdat ze te weinig tijd of kennis hebben, constateert Louis Bongenaar. De Limburgse huisarts vindt het belangrijk om de patiënten in zijn praktijk uitgebreid te informeren over allerlei zaken in het leven, dus ook over anticonceptie. Je kunt beter rekening houden met de patiënt zelf, de sociale context, zaken als ziektes en ander medicijngebruik. Een huisarts heeft een volledig beeld en is daarom de aangewezen persoon om dit te bespreken. Louis Bongenaar Huisarts Pil en anticonceptiestaafje Er zijn veel verschillende soorten van de pil. Het nadeel van de pil is dat je moet rekenen en in sommige gevallen dagelijks op een vast tijdstip moet nemen. Het zorgt voor hormoonbelasting, wat kan leiden tot tussentijds bloedverlies. Het hormoonstaafje is een klein staafje met hormonen dat door de huisarts in de bovenarm vlak onder de huid ingebracht wordt. Het geeft zo n drie jaar voor bijna honderd procent anticonceptieve bescherming. Het hormoon wordt geleidelijk afgegeven. Goed geschikt voor vrouwen die nu en de komende jaren nog niet toe zijn aan kinderen. Spiralen en pleisters Het hormoonspiraal is volgens Bongenaar een prima anticonceptiemiddel voor vrouwen met een voltooid gezin of jongere vrouwen die weten voor langere tijd geen kinderen te willen. Vijf jaar lang doet ie zijn werk als anticonceptiemethode met als bijkomend effect dat het bloedverlies tijdens de menstruatie veel korter en minder wordt. Het spiraaltje kan ook door de huisarts ingebracht worden. De ouderwetse koperspiraal is een goed middel als de pil of andere hormoongerelateerde middelen niet mogelijk zijn door ander medicijngebruik of bijvoorbeeld een ziekte als epilepsie. De anticonceptiepleister is een middel dat in Nederland weinig wordt gebruikt. Hormonen worden door de huid aan het lichaam afgegeven. Niet heel betrouwbaar, vindt Bongenaar. Hij laat nog wel eens los. Ringen en condooms Een ander alternatief is de ring, die vooral door volwassen vrouwen wordt gebruikt. De flexibele kunststof ring kan door de vrouw zelf in de vagina ingebracht worden en geeft een lage hormoondosering af dat anticonceptief werkt. Je draagt hem drie weken, gevolgd door een ringvrije week. Als vrouwen de ring goed weten in te brengen, is het een prima middel. Alleen een condoom geeft behalve anticonceptie ook bescherming tegen soa s. Zeker voor jonge vrouwen of vrouwen met veel wisselende contacten, eventueel in combinatie met een ander anticonceptiemiddel, zeker aan te raden. cor dol vraag & antwoord Ineke van der Vlugt Programmacoördinator bij de Rutgers Nisso Groep, kenniscentrum seksualiteit Is een ongewenste zwangerschap altijd ongewenst? Vrouwen kunnen onbedoeld of ongepland zwanger raken, maar uiteindelijk toch kiezen voor een kind. Onbedoeld wil zeggen dat er (nog) geen kinderwens is, bij ongepland wil je misschien wel een kind maar nog nu niet. Als het om een ongewenste zwangerschap gaat, wil je beslist niet zwanger worden en hoogstwaarschijnlijk ook geen kind krijgen. De meeste vrouwen kiezen in dat geval voor zwangerschapsonderbreking of adoptie als het kind geboren is. Hoe overkomt het je? Soms zijn vrouwen niet voldoende voorgelicht om te weten hoe je een zwangerschap kunt voorkomen. Of het risico op een zwangerschap na onveilige seks wordt onderschat. Soms zijn vrouwen niet in staat om anticonceptiemiddelen goed te gebruiken, de pil eist discipline. Het komt ook voor dat stellen niet weten hoe te handelen als ze onveilige seks hebben gehad. De morning-afterpil wordt nog wel eens verward met een abortuspil. Een ongewenste zwangerschap kan ook optreden na seksueel geweld. Hoe te voorkomen? Het is slim om al op jonge leeftijd te weten welke methoden er zijn om niet zwanger te raken en na te denken over ouderschap. Jongeren die opgroeien in een warm opvoedingsklimaat zullen eerder seksueel gezond gedrag ontwikkelen. Ga met je partner in gesprek over anticonceptie en maak er een gedeelde verantwoordelijkheid van. redactie@mediaplanet.com

8 Help, ik ben zwanger. Wat nu? Jammer, ik had graag een kindje gewild. Hulp (ook online) bij: ongewenste zwangerschap, kinderloosheid en bij een miskraam en doodgeboren kindje. Ik kan mijn miskraam niet vergeten 40 Plus Relatie Relatiebemiddeling voor singles van 40 tot 85 jaar! Zomer in het land, nu nog een partner aan de hand! Samen wat drinken op een terras, een ijsje eten of op vakantie gaan. Dit zijn toch dingen die iedereen graag wil. In de zomermaanden worden de meeste singles extra geconfronteerd met het alleen zijn. Spontaan iemand ontmoeten, wachten op het toeval of neemt u het heft in eigen hand? Waarom 40PlusRelatie? Groot bestand singles tussen 40 en 85 jaar Persoonlijke bemiddeling/coaching Kantoren door heel Nederland Huisbezoek indien gewenst Keurmerk van de BER Discrete werkwijze Dan is het nu een goed moment om een specialist op dit gebied in de arm te nemen. Bij 40PlusRelatie ontmoet u gelijkgestemde singles, ongebonden en serieus op zoek naar een relatie. Kortom iemand om samen oud mee te worden. Uw geluk begint bij ons! Voor meer informatie kunt u ons bellen of op onze website kijken ALTIJD EXTrA VOOrDELIG! Alle teststrips 29,95 DIABETES LifeScan OneTouch Ultra VOORDEEL LifeScan OneTouch GlucoTouch LifeScan OneTouch Vita Accu-Chek Sensor Comfort DIABETES Accu-Chek Compact Accu-Chek Aviva FreeStyle VOORDEEL Freestyle Lite Precision Xtra Plus DIABETES Bayer Ascensia Autodisc Bayer Ascensia Elite Bayer Ascensia Contour VOORDEEL Menarini Glucocard Memory Menarini X-sensor DIABETES VOORDEEL...en natuurlijk ook lancetten, pennaalden, infuussets, etc met de hoogste kortingen! Cinnulin PF kaneelcapsules 120 stuks 22,50 rechtstreekse verrekening mogelijk met meerdere zorgverzekeraars! Tel Nederlander haalt Australische succesformule naar Europa WAALRE - Wat mij overkomen is, wil ik mijn zoon besparen. Dat dacht Geoff Graham toen zijn eenjarige zoontje last kreeg van eczeem over zijn hele lichaam. Zelf stond hij als drie maanden oude baby al bekend als een van de ergste gevallen in Australië. Hij liep als kind talloze artsen in de oostkust af. Die dachten: wat moeten we met dat kereltje? Alle medicijnen hadden ze inmiddels uitgeprobeerd, maar niets hielp. Nu ook zijn zoon last had van de aandoening en Graham zich in de aandoe- ning begon te verdiepen, was zijn verbazing groot: In 30 jaar was er nauwelijks iets veranderd. Zijn zoon doorliep hetzelfde traject als hijzelf vroeger. Aan de keukentafel begon Graham te experimenteren. Hij mix- te verschillende natuurlijke ingrediënten tot hij een crème vond die zowel bij hemzelf als bij zijn zoon de juiste resultaten gaf. Het is Jeroen Dorresteijn die deze crème nu naar Nederland heeft gehaald: Vrienden van mij hebben kinderen die zich soms tot bloedens toe krabben. Vele anderen zitten in eenzelf- de situatie. Op zoek naar een oplossing kwam hij op buitenlandse internetfora ADVERTORIAL Jeroen Dorresteijn met de Grahams productlijn. steeds de naam Grahams tegen. Dorresteijn besloot een doos crèmes naar Nederland te halen en deelde die bij wijze van test uit aan mensen met een gevoelige, droge en rode huid. Toen hij ervan over- tuigd was dat hij met de crème heel veel mensen blij kon maken besloot hij im- porteur van het product te worden voor Europa. Nu, zes maanden later, ligt de crème in de winkel, evenals de rest van de product- lijn, waaronder shampoo en zonnebrandcrème. Belangrijke ingrediënten van de crème zijn goudsbloem, bijenbalsem, emoe-olie en Manuka honing. Ik krijg heel emotionele reacties, vertelt Dorresteijn. Bijvoorbeeld van mensen die hun benen niet meer durfden te tonen en nu weer in een korte broek kunnen lopen. De winkels die de producten van Grahams verkopen staan vermeld op de website Daarnaast kunt u de producten via deze site thuis laten bezorgen.

9 DESKUNDIG ADVIES Sommige stellen doen er van alles aan om te voorkomen dat een zwangerschap ontstaat. Andere stellen gaan juist tot het uiterste om het tegendeel te bereiken. En daarin gaan ze ver. Soms te ver, vindt gynaecoloog en voortplantingsgeneeskundige Arie Verhoeff. Verhoeff is als gynaecoloog met subspecialiteit fertiliteit verbonden aan het Rotterdamse Maasstad Ziekenhuis. De lange weg naar een zwangerschap In Nederland zijn vrouwen steeds ouder voordat ze besluiten aan kinderen te beginnen, zeker als ze hoger opgeleid zijn en carrière maken. En dat is een probleem, want de vruchtbaarheid loopt snel terug met het stijgen van de leeftijd. Dat betekent weer dat we ze sneller moeten helpen. De eerste stap is om te kijken of de vrouw een eisprong heeft. De volgende stap is om de eileiders te testen en checken of het zaad van de man goed is. Als dat allemaal klopt en het lukt niet om zwanger te worden, kiezen we eerst voor IUI. IUI staat voor Intra Uteriene Inseminatie: zaad van de man wordt geconcentreerd in de baarmoeder geïnsemineerd. Het zaad wordt als het ware wat opgepept en dichter bij het doel gebracht op het juiste moment in de cyclus. IVF en ICSI IVF (in-vitro-fertilisatie) is tegenwoordig een populaire tweede stap in het streven naar een zwangerschap. Het kan zijn dat de eileider door een ontsteking, bijvoorbeeld chlamydia, dicht is gaan zitten. Bij IVF heb je de eileider niet nodig, want je haalt een eicel rechtstreeks uit de eierstok. In het laboratorium wordt het eitje bevrucht en daarna geplaatst in de baarmoeder. Bij het ontbreken van een eisprong beschikt de gynaecoloog over hormonale middelen, zoals tabletten of injecties, om de eisprong op te wekken. Het probleem kan ook bij de man zitten, maar deze gevallen zijn nauwelijks medicamenteus te behandelen. Daar zijn helaas weinig mogelijkheden voor. Sommige mannen ontkennen dat het probleem bij hen zou kunnen liggen. Redelijk zaad kun je nog concentreren en geschikt maken voor IUI. Anders wordt het een ICSI. Bij deze methode worden de beste zaadcellen gevangen en met een pipet in een eicel geïnjecteerd. ICSI staat dan ook voor Intra Cytoplasmatische Sperma Injectie. IVF- ICSI is dus eigenlijk een uitbreiding van de IVF in het laboratorium. Enorme belasting De medaille kent wel degelijk een andere kant, al wordt die door de betrokkenen vaak angstvallig verborgen gehouden. Het is een stresssituatie. We proberen een IVF zo weinig mogelijk belastend te laten zijn door bijvoorbeeld niet iedere dag bloed te prikken. Het is waar dat stellen die een dergelijke procedure ingaan er enorm op zijn gebrand om een kind te krijgen. Maar IVF is ook niet zaligmakend, je hebt maximaal 30 procent kans op succes per poging. Het verwachtingspatroon is echter torenhoog. Soms te hoog. Nu ben ik van nature positief en zo benader ik mijn patiënten ook. Maar ik wijs ze wel op de percentages. Een vrouw van 36 heeft nog een kans van 30 procent, KANS Nu ben ik van nature positief en zo benader ik mij n patiënten ook. Maar ik wij s ze wel op de percentages. Arie Verhoeff Gynaecoloog zes jaar later is dat percentage al gehalveerd. Ik merk dat sommige patienten hun wens en pogingen absoluut niet willen delen met de buitenwereld. Maar de meeste doen het wel. Een ding is zeker: het komt altijd uit, want je verspreekt je of je vertelt het aan enkele mensen. IVF is inmiddels gelukkig redelijk geaccepteerd en er is meer openheid, dat was vroeger wel anders. Recente ontwikkelingen Embryo s kunnen al langer worden ingevroren, maar de techniek is onlangs sterk verbeterd. In een volgende cyclus, zonder dat de vrouw gestimuleerd wordt, kan een embryo worden ontdooid en in de baarmoeder worden geplaatst. Als het ware extra plaatsing in een stimulatiecyclus. Voorheen konden eicellen niet of heel lastig worden ingevroren, maar dat gaat tegenwoordig ook beter. Deze techniek heet vitrificatie. Vrouwen zonder partner doen dat soms op jongere leeftijd om later een gezonde zwangerschap door te kunnen maken. Ook medicamenteus zijn er ontwikkelingen. Het toedienen is makkelijker en de werking is langer. Voorheen werden eitjes gepakt met de laparoscoop, nu echoscopisch via de vagina. Er zijn verbeteringen en nieuwe ontwikkelingen, maar het blijft een belastend proces. Dat zal voorlopig nog wel zo blijven. JULI VRAAG & ANTWOORD Je hebt endometriose. Wat gebeurt er dan precies met je lichaam? Slijmvlies uit de baarmoeder komt om onduidelijke redenen in je buik terecht en vormt cystes of haarden. Deze haarden reageren net als het slijmvlies in je baarmoeder op hormonen van de menstruatiecyclus. Het gaat ook bloeden en in de buikholte geeft dat irritaties en ontstekingen. Wat is er aan te doen? Tot je in de overgang komt, zit je aan de ziekte vast. Daarom slik ik nu de pil. Niet als anticonceptiemiddel, maar om te zorgen dat ik niet menstrueer. Op die manier kun je de klachten enigszins onder controle houden. Je kunt de overgang toch vervroegd laten komen? Er zijn middelen waarmee je chemisch in de overgang komt. Ik kan vertellen dat het niet prettig is. Het gaf me naast de gebruikelijke overgangsklachten ook hevige nachtmerries. De zin in seks kelderde naar min tien. Het geeft ook een flinke botontkalking als bijwerking. Andere oplossingen? Je kunt je baarmoeder en eierstokken laten verwijderen, maar dan kom je ook versneld in de overgang. Je slikt nu de pil. Dat betekent wel dat je niet zwanger zal worden. Hoe zit het met de seksuele gezondheid? Op bepaalde momenten is het minder fijn, maar over het algemeen gaat het best goed. Ondanks het feit dat het wonder ons niet meer zal overkomen, is het plezier in ieder geval terug. Esther (39, Amersfoort) Heeft endometriose advertorial Merck Serono staat voor innovatie en onderzoek. Merck Serono is wereldwijd één van de belangrijkste ontwikkelaars van biotechnologische geneesmiddelen. Duizenden gedreven mensen werken er aan het verbeteren van de gezondheid van patiënten en hun kwaliteit van leven. Merck Serono ontwikkelde in de loop der jaren geneesmiddelen voor patiënten met bijvoorbeeld multiple sclerose, kanker, hart- en vaatziekten en groeistoornissen, maar ook geneesmiddelen die kunnen worden ingezet bij vruchtbaarheidsproblemen. Sinds de eerste stappen om fertiliteitsproblemen te behandelen in 1949 heeft Merck Serono geneesmiddelen ontwikkeld die wereldwijd in fertiliteitscentra worden gebruikt met als doel een kinderwens in vervulling te laten gaan. Samen met de fertiliteitsklinieken streeft Merck Serono naar optimale condities voor het creëren van leven. Daarom stimuleert en ondersteunt Merck Serono fertiliteitscentra bij het behalen van een ISO-certificering. Merck Serono blijft op zoek naar de beste behandeling voor de patiënt. Innovatie en onderzoek zijn dan ook de sleutelwoorden bij Merck Serono FE

10 Bemer 3000 helpt niet alléén de doorbloeding te verbeteren! Is het niet fijn van uw arts te horen: U bent een medisch wonder?! 8 Minuten liggen of zitten op de Bemer-mat kan de doorbloeding tot in 4 miljard haarvaten verbeteren en dat met zuurstofrijker bloed, in het lichaam en de organen. Vaak een goede extra hulp op dat wat uw arts voorschrijft. Tot 4 miljard haarvaten worden extra doorbloed. vóór inschakeling 3 minuten ná activering van de Bemer3000 therapie Enkele van de méér dan 1000 Bemer-gebruikers meldden ons spontaan: S.K. Mijn dochter heeft al MS vanaf 1997, ze is nu 34 jaar. Ik had haar al eens eerder de Bemer gegeven om te gebruiken, maar toen zag ze daar niets in. Nu heeft ze er zelf om gevraagd en ze is er goed van opgeknapt. Ze is actiever en meer uitgerust, ze kan niet meer zonder, ze neemt hem ook mee op vakantie. Op dit moment heeft ze ook geen medicijnen, ze spuit interferon. Ik hoop, dat het lang goed zal gaan. M.van E. Graag wil ik U of jullie mijn dank overbrengen t.o.v. mijn Bemer Vorig jaar kon ik geen 500 m lopen, boodschappen was een GROOT probleem, maar op 3 maanden na een jaar gebruik van de Bemer kan ik weer winkelen, wandelen en nog veel meer. De laatste jaren heel veel pijn, nu niets meer. Voor geen goud wil ik het nog missen. Drs Louis Wetzels (arts), Praktijken in Delden Rosmalen - Bussum: Tot mijn stomme verbazing zag ik dat de mat bij meerdere hopeless cases verbazingwekkend goed aansloeg. Dit betrof met name patienten met rugklachten, verkrampingen in de spieren, rheumatische klachten, fibromyalgie, migraine, koude voeten, slecht genezende ulcera, hypertensie, spanningshoofdpijn, hyperventilatie, slaapstoornissen, gewrichtsklachten, claudicatieklachten. Het meest spectaculaire voorbeeld vond ik een patiente uit Den Bosch met fibromyalgie, kortom spier en gewrichtsklachten, chronische vermoeidheid, depressie, slaapstoornissen, totaal geen energie. Deze vrouw zag ik in ongeveer 4 weken veranderen van een wrak in een vitale vrouw barstens vol energie en zonder lichamelijke klachten. Fam. Ten H. Tot mijn verrassing heeft een driemaandelijks bloedonderzoek (Diabetes Centrum Overvecht Utrecht) bij mij vandaag het beste resultaat opgeleverd (insuline enz.) van mijn toestand sinds enkele jaren. Bemer helpt niet alleen de doorbloeding te verbeteren en de bloedstroom te versnellen (belangrijk voor het afvoeren van de afvalstoffen), maar kan ook de werking van de witte bloedcellen activeren. Het is niet alléén het hart dat het bloed transporteert... ook het vasomotie-gebeuren. Dat is de pompbeweging van de vaten. Bemer is óók toepasbaar bij de meeste implantaten, vraag ons voor extra info svp. In de Duits sprekende landen is de Bemer reeds lang bekend en wordt ook ingezet door ca artsen/therapeuten en 300 ziekenhuizen. Ook veel bekende sporters en sport-clubs willen niet meer zonder de Bemer. Vóór u besluit tot koop kunt u de Bemer 3 maanden uitproberen. De voorwaarden sturen wij u graag. Laatste onderzoek MS: Harvard-publicatie Op uw verzoek zenden/mailen wij u graag recente gebruikers ervaringen. Informatie: Bel svp of mail: bemer@bemer3000.nl Een korte film van de werking in het lichaam ziet u op Bemer Nederland bv. Postbus AC s Heerenberg

11 EXPERTPANEL JULI Lucas Wijntjes (25) Vaste relatie, woont in Bratislava, Slowakij e Hein de Beer (30) * Vaste relatie Jacco Koot (23) Vaste relatie * GEEN FOTO WEGENS PRIVACYREDENEN Vraag 1: Plezier in seks is uiteraard een niet te onderschatten onderdeel van seksuele gezondheid. Hoe hou je het leuk? Zijn er speciale dingen die je doet en ben je niet gespeend van enige romantiek? Het plezier van seks zit voor mij in de verbintenis met liefde. Ik denk dat ik in die zin wel van de oude stempel ben. Het is fijn als je elkaar genegenheid kan geven en een beetje je best doet voor elkaar. Ik koop soms iets leuks voor mijn vriendin. Daar zit voor mij het plezier in. Ja, een beetje de romantische stijl. Ik heb een open houding tegenover seks en ben zeker geen heilig boontje. Maar sinds ik een vaste relatie heb, geniet ik meer van seks dan in de tijd ervoor. Dat heeft zeker ook met de leeftijd te maken. Hoe hou je het leuk? Ik ben af en toe wel romantisch. Of probeer eens wat variatie. Dan bedoel ik niet variatie in vrouwen, maar in de manieren om seks te hebben. Op andere plekken. En op een gegeven moment is seks ook maar gewoon seks. De spetters hoeven er niet altijd maar vanaf te vliegen. De ene keer is het beter dan de andere keer en als je wat gedronken hebt, ben je ook meer opgewonden. Maar sleur, daar zit je natuurlijk niet op te wachten. Ja, gezondheid zit ook in het plezier hebben in seks. Ik probeer nieuwe dingen en we dagen elkaar uit. Af en toe kopen we iets leuks en we proberen genoeg aandacht aan elkaar te geven. Ik geef toe dat ik niet een heel romantisch type ben, maar ik probeer het wel en dat waardeert ze erg. Op mijn zeventiende was ik bijna uitsluitend met sport bezig, tot mijn vader overleed toen ik achttien was. Dat heeft mijn kijk op het leven wel veranderd. Ik ging veel stappen en heb veel uitgeprobeerd. Vaker onveilig dan veilig Vraag 2: Heb je in het verleden altijd veilige seks gehad? Kun je iets vertellen over het hoe en waarom? Waarom wel een condoom en wanneer niet? Veilig vrijen? In het verleden heb ik wel one night stands gehad. Ik gebruikte wel condooms, hoewel ik er geen grote liefhebber van ben. Maar met het oog op geslachtsziekten en ter voorkoming van een zwangerschap wel heel handig, zeker als je niet precies weet met wat voor persoon je te doen hebt. Ik denk wel dat meisjes die de pil slikken, er minder over nadenken of de seks met het oog op soa s wel veilig is. Ze weten zich beschermd tegen een zwangerschap. Voordat ik een vaste relatie aanging, heb ik wel condooms gebruikt om veilig te vrijen. Maar ik moet eerlijk toegeven dat ik er nooit een groot voorstander van was. Ja, ik heb er wel eens bij stilgestaan dat ik een risico liep op een geslachtsziekte. Meestal gebeurde dat bij one night stands. Dan boeit het wat minder om een condoom te gebruiken. Het zou wel moeten, maar je hebt wat gedronken en dan scheelt het je wat minder. Ik heb nu enige tijd een vaste relatie, maar voorheen had ik wel one night stands. Dan was het af en toe wel veilig en af en toe niet. Dat was afhankelijk van of we iets bij ons hadden en of we er op dat moment aan dachten. Eerlijk gezegd was het vaker onveilig dan veilig. Sommige dames hadden zelf condooms, anderen gingen ervan uit dat ik iets bij me zou hebben. Als ik niets bij me had was er even twijfel, maar gebeurde het bijna altijd alsnog. Achteraf gezien zou ik niet anders gehandeld hebben. Vraag 3: Seksualiteit is een veelomvattend begrip. Waar ligt voor jou de kern van seksualiteit? Wat is belangrijk en wat maakt het speciaal? Behalve het belangrijke deel fysiek is het tegenwoordig voor mij ook belangrijk om seks te hebben met een geestverwant. Je hebt toch je specifieke wensen en dingen die je lekker vindt en die zij lekker vindt. Als je dat voor een langere periode met elkaar deelt, gaat dat automatisch en geniet ik meer dan van een one night stand na een avondje stappen. Ik vind het wel belangrijk dat de ander ook van de seks geniet. Als je het intiemste niet met elkaar kan delen, dan valt er iets weg. Ik geniet nu meer Ik vind intimiteit het belangrijkste van seksualiteit. Ja, dat is nu wel anders dan voorheen. Toen was het meer gericht op de seks. Als ik een kind had die ik zou moeten adviseren, dan zou ik toch echt wel adviseren om een condoom te gebruiken en veilig te vrijen. Geniet, maar gebruik wel je verstand. Ja, ondanks dat ik het zelf anders heb gedaan. Met een vaste relatie is intimiteit wel het belangrijkste onderdeel van seksuele gezondheid. Vroeger was het de uitdaging om iemand te versieren en mee naar huis te krijgen. Dat was het hoofddoel van de seksualiteit. Nu ben ik er veel meer op gericht om het samen fijn te hebben. Ja, dat is zeker verandert naarmate ik ouder word. Na mijn achttiende heb ik de jaren ervoor, waarin ik bijna alleen met hardlopen bezig was, ingehaald. Sinds ik een vaste relatie heb, ben ik zeker weer rustiger geworden. Vraag 4: Hoe ziet het gebruik van anticonceptiemiddelen er nu uit in je relatie en hoe kijk je terug op de tijd met wisselende contacten? Ik heb sinds twee jaar een monogame relatie en we gebruiken een voorbehoedsmiddel ter voorkoming van een zwangerschap. Het is prettig dat je er niet bij elke vrijpartij op hoeft te letten. M n vriendin moest enige tijd aan de antibiotica en dat schijnt effect te kunnen hebben op de hormoonhuishouding, dus toen hebben we wel condooms gebruikt. Super veilig dus. Ik heb me nog nooit laten testen, maar daar maak ik me ook geen zorgen over. In een vaste relatie ben je daar ook niet zo mee bezig. Ik heb een vaste relatie, dus ik vrij veilig inderdaad. We gebruiken geen condoom. Wel de pil om een zwangerschap te voorkomen. Of die gebruikt zij, ik niet. In de tijd voor deze relatie was het misschien soms wel onverantwoord. Maar ja, het ging altijd goed en ik heb er geen spijt van. Ik heb wel eens een soa-test gedaan en alles was goed. Ik wilde gewoon wel eens weten hoe de zaak ervoor stond, zal ik maar zeggen. Sommige mensen doen dat aan het begin van een vaste relatie, om letterlijk en fi- guurlijk met een schone lei te beginnen. In het verleden heb ik wel onveilig gevreeën. Het was de tijd van lekker wild doen en plezier maken. Ik heb nog nooit een soa-test gedaan, maar ook nooit een indicatie gekregen dat ik een geslachtsziekte zou hebben. Aan het begin van onze relatie heb ik er wel over nagedacht om een test te doen, zeker omdat ze mij wel kende en wist dat ik een aantal wisselende contacten had gehad. Uiteindelijk is het nooit gebeurd. Vraag 5: Heb je leuke tips om op het moment suprême het gebruik van een condoom ter sprake te brengen? Hoe ga je daar goed mee om en hoe bewaar je het speciale moment? Hoe ik voorstelde om op het moment suprême een condoom te gaan gebruiken? Nou, eerlijk gezegd niet. Meestal stelden de meisjes in kwestie het zelf voor. Ik heb, denk ik, het geluk gehad dat ik een aantal heel verantwoordelijke meisjes heb getroffen. Als je de pil niet slikt, wil je het wel veilig doen met het oog op een zwangerschap. Ik heb in het verleden geen trucs uit de kast hoeven halen om een condoom tevoorschijn te toveren. Meestal kwam het gebruik van een condoom helemaal niet ter sprake. Van mij hoeft het niet. Het gebruik van een condoom ging absoluut niet van harte. Het initiatief om een condoom te gebruiken kwam ook niet van mij af. Als het gebeurde, lag het initiatief daarvoor aan de andere kant. In het heetst van de strijd een condoom te moeten pakken, dat is gewoon niks. Beginnen met een schone lei Nee, ik ben geen fan van condooms. Het initiatief om een con- doom te gebruiken kwam eerlijk gezegd niet van mijn kant. Het is komen dat het meisje dat ik meenam naar voorgehuis erop stond dat ik een condoom zou gebruiken. Dat was wel een statement, zo van voordat we verder gaan wil ik wel dat je een condoom omdoet. Ik vind het een onderbreking van het leuke moment. Momenteel gebruik ik niets, mijn vriendin gebruikt een anticonceptiemiddel.

12 NTI s HBO TOEGEPASTE PSYCHOLOGIE DE BESTE VAN NEDERLAND!* Wil je graag meer leren over jezelf? Wil je mensen en hun gedrag beter kunnen begrijpen? Wil jij je emotionele intelligentie verder ontwikkelen? Wil je mensen en/of organisaties helpen? 4x JA? Start dan vandaag nog met de opleiding HBO Toegepaste Psychologie! Loes van Breugel-Gerritsen, student HBO Toegepaste Psychologie In september 2008 ben ik begonnen met de HBOopleiding Toegepaste Psychologie van het NTI. Een tige uitdaging naast een drukke baan en een gezin met pitstaat tegenover dat je ontzettend veel leert en alles wordt door het kleine kindjes. Maar ik heb geen seconde spijt gehad. De opleiding is gedegen en kost veel energie. Daar NTI soepel geregeld waardoor de combinatie goed te maken is. En dan gééft zo n studie ook weer heel veel energie! Inmiddels heb ik mijn propedeuse gehaald. Vol enthousiasme begin ik aan de hoofdfase. Ik moet dit jaar kiezen in welke richting ik ga afstuderen. Heel moeilijk vind ik dat, want ik vind alle onderwerpen ontzettend interessant. Wat mij betreft is deze opleiding een schot in de roos! Profiteer van de volgende voordelen: Studeren waar en wanneer je wilt Nooit meer saaie colleges en volle collegezalen T/m 31 augustus 2010 extra voordelig lesgeld door overheidssubsidie Geen reistijd Al binnen 3 jaar af te ronden Inclusief 6 praktijktrainingen per jaar, stage- en scriptiebegeleiding, examenkosten en vakliteratuur t.w.v. ruim 1.000,- Je haalt exact hetzelfde HBO-diploma als bij een reguliere hogeschool Begeleiding door een persoonlijke mentor Digitale examens: iedere werkdag op 25 locaties Je kunt iedere dag starten Mogelijkheid tot aanvraag studiefinanciering Vrijblijvend oriënterend studieadviesgesprek * Recent zijn de resultaten van de Nationale Studentenenquête 2010 (NSE) bekend geworden. Dit jaar hebben 80 onderwijsinstellingen in het hoger onderwijs en studenten meegedaan aan de NSE. Uit de resultaten blijkt dat het NTI onder andere op het onderwerp inhoud de hoogste score krijgt voor de opleiding HBO Toegepaste Psychologie (Open Bestel). Alle resultaten zijn te bekijken op de onafhankelijke vergelijkingssite T/m 31 augustus 2010 Slechts 135,- p.m. nieuw! HBO Toegepaste Psychologie Intensief Haal binnen 3 jaar je HBO-diploma! Incl. examens, vakliteratuur en praktijktrainingen. De inhoudelijk beste HBO Toegepaste Psychologie opleiding van Nederland is nu ook klassikaal te volgen bij het NTI in Leiden en Utrecht. Je profiteert dan van intensieve begeleiding in kleine groepen (max. 25 studenten). Deze opleiding volg je op donderdagavond of zaterdag. Avondvariant of Dagvariant 20 donderdagavonden per jaar 10 zaterdagen per jaar start do. 23 september 2010 start zat. 25 september 2010 Slechts 246,- p.m. Incl. vakliteratuur en klassikale lessen. TE