Veiligheid van machines Elektrische uitrusting van machines. Deel 1: Algemene eisen

Transcriptie

1 Nederlandse NEN-EN Veiligheid van machines Elektrische uitrusting van machines Dit document mag slechts op een stand-alone PC worden geinstalleerd. Gebruik op een netwerk is alleen. toestaan als een aanvullende licentieovereenkomst voor netwerkgebruik met NEN is afgesloten. This document may only be used on a stand-alone PC. Use in a network is only permitted when a supplementary license agreement for us in a network with NEN has been concluded. Deel 1: Algemene eisen Safety of machinery. Electrical equipment of machines. Part 1: General requirements 2e druk, februari 1995 UDC :621.38: :

2 Dit document bevat de vertaling van de Europese norm EN , oktober 1992 en het correctieblad van december Deze norm heeft de status van Nederlandse norm. Nederlands Elektrotechnisch Comité (NEC) Normcommissie NEC 44 Elektrische uitrusting van machines 1995 Nederlands Normalisatie-instituut Behoudens uitzondering door de wet gesteld mag zonder schriftelijke toestemming van het Nederlands Normalisatieinstituut niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van fotokopie, microfilm, opslag in computerbestanden of anderszins, hetgeen ook van toepassing is op gehele of gedeeltelijke bewerking. Het Nederlands Normalisatie-instituut is met uitsluiting van ieder ander gerechtigd de door derden verschuldigde vergoedingen voor verveelvoudiging te innen en/of daartoe in en buiten rechte op te treden, voor zover deze bevoegdheid niet is overgedragen c.q. rechtens toekomt aan de Stichting Reprorecht. Hoewel bij deze uitgave de uiterste zorg is nagestreefd, kunnen fouten en onvolledigheden niet geheel worden uitgesloten. Het Nederlands Normalisatie-instituut en/of de leden van de commissies aanvaarden derhalve geen enkele aansprakelijkheid, ook niet voor directe of indirecte schade, ontstaan door of verband houdende met toepassing van door het Nederlands Normalisatie-instituut gepubliceerde uitgaven. Nederlands Normalisatie-instituut Kalfjeslaan 2, Postbus 5059, 2600 GB Delft telefoon (015) , telex 38144, telefax (015) , Postbank 25301

3 NEN-EN :1995 Nederlands voorwoord Voor de in deze norm vermelde andere normen bestaan in Nederland de volgende equivalenten: Vermelde norm Nederlandse norm Titel EN 292-1:1991 NEN-EN 292-1:1992 Veiligheid van machines. Basisbegrippen, algemene ontwerpprincipes. Deel 1: Basisterminologie, methodologie EN 292-2:1991 NEN-EN 292-2:1992 Veiligheid van machines. Basisbegrippen, algemene ontwerpprincipes. Deel 2: Technische principes en specificatie EN 414:1992 NEN-EN 414:1993 Veiligheid van machines. Regels voor het opstellen en de presentatie van veiligheidsnormen EN 418:1992 NEN-EN 418:1993 Veiligheid van machines. Noodstopvoorzieningen, functionele aspecten EN 55011:1991 NEN-EN 55011:1992 Grenswaarden en meetmethoden voor radiostoring door HF-apparatuur voor industriële, wetenschappelijke en medische doeleinden (zgn. ISM-apparatuur) EN 55014:1987 1) + A1:1990 EN 55022:1987 NEN 10022:1988 Grenswaarden en meetmethoden van radiostoringskenmerken van gegevensverwerkende apparatuur EN :1986 NEN-EN :1988 Roterende elektrische machines. Beschermingsgraden EN :1990 NEN :1991 Elektrische uitrusting voor industriële machines. Deel 3: Bijzondere eisen voor naaimachines, -eenheden en -systemen EN :1992 NEN :1992 Stopcontacten voor industrieel gebruik. Deel 1: Algemene eisen EN :1990 NEN-EN :1991 Laagspanningsschakel- en verdeelinrichtingen. Deel 1: Eisen met gehele of gedeeltelijke typegoedkeuring voor samenstellingen EN 60445:1990 NEN 10445:1991 Aanduidingen van aansluitklemmen voor elektrisch materieel en voor einden van geleiders met bepaalde functie. Algemene regels voor een alfanumerieke notatie voor klemaanduidingen EN 60529:1991 NEN 10529:1992 Beschermingsgraden van omhulsels van elektrisch materieel (IP-codering) EN 60742:1989 NEN-EN 60742:1990 Beschermingstransformatoren en veiligheidstransformatoren. Eisen EN :1991 EN :1992 EN :1991 NEN :1994 Laagspanningsschakelaars. Deel 5: Stuurstroomkringen en schakelelementen. Sectie 1: Elektromechanische stuurstroomkringen EN :1991 NEN :1994 Laagspanningsschakelaars. Deel 7: Aanvullende apparatuur. Sectie 1: Aansluitblokken voor koperen geleiders IEC 34-1:1983 NEN 3173:1991 Roterende elektrische machines. Kengegevens + A1:1987 en eigenschappen + A2:1989 (mod) IEC 34-11:1978 IEC 50(191):1990 NEN 10050(191):1991 Internationale elektrotechnische woordenlijst. Hoofdstuk 191: Betrouwbaarheid en dienstverlening IEC 50(441):1984 NEN 10050(441):1985 Internationale elektrotechnische woordenlijst. Hoofdstuk 441: Schakel- en besturingsmaterieel en smeltveiligheden IEC 50(826):1982 NEN 10050(826):1991 Internationale elektrotechnische woordenlijst. Hoofdstuk 826: Elektrische installaties van gebouwen IEC 72-1:1991 NEN :1991 Roterende elektrische machines. Afmetingen en vermogens. Deel 1: Huistypes van 56 tot 400 en flenstypes van 55 tot 1080 IEC 72-2:1990 NEN :1992 Roterende elektrische machines. Afmetingen en vermogens. Deel 2: Huistypes van 355 tot 1000 en flenstypes van 1180 tot ) Inmiddels vervangen door een nieuwe druk, in Nederland overgenomen als NEN-EN 55014:1994

4 NEN-EN :1995 Vermelde norm Nederlandse norm Titel IEC 73:1984 NEN 10073:1994 Codering van aanwijsinrichtingen en bedieningselementen met kleuren en aanvullende middelen IEC 76-5:1976 NEN 2765:1983 Energietransformatoren. Kortsluitsterkte A1:1979 (mod) IEC 146:1973 1) IEC 332-1:1979 NEN :1981 Geisoleerde elektrische leidingen. Gedrag bij brand. Deel 1: Beproeving van een enkele verticaal geplaatste leiding IEC :1982 IEC :1981 (mod) IEC :1981 (mod) IEC :1977 (mod) IEC :1980 (mod) IEC 417:1973 NEN 10147:1989 Pictogrammen op elektrische toestellen. Index, overzicht en verzameling van de afzonderlijke bladen IEC 446:1989 IEC 447:1974 2) IEC 536:1976 IEC 750:1983 IEC 757:1983 IEC 801-1:1984 IEC 801-2:1984 3) IEC 801-3:1984 IEC 801-4:1988 IEC :1991 IEC :1992 NEN :1994 Programmeerbare besturingen. Deel 1: Algemene informatie IEC :1992 NEN :1994 Programmeerbare besturingen. Deel 2: Apparatuureisen en -beproevingen IEC Guide 106:1989 ISO 3864:1984 NEN 3011:1986 Veiligheidskleuren en tekens ISO 7000:1989 1) Inmiddels vervangen door IEC :1991, in Nederland overgenomen als NEN :1993, IEC :1991 en IEC :1991, in Nederland overgenomen als NEN :1993 2) Inmiddels vervangen door een nieuwe druk, in Nederland overgenomen als NEN 10447:1994 3) Inmiddels vervangen door een nieuwe druk, in Nederland overgenomen als NEN :1993

5 EUROPESE NORM EUROPÄISCHE NORM EUROPEAN STANDARD NORME EUROPÉENNE EN oktober 1992 UDC : : ICS Trefwoorden: Vervangt EN : A1:1988 Elektrische uitrusting, machines, besturing en bediening, eisen, beproeving, definities, elektrische veiligheidseisen Nederlandse versie Veiligheid van machines. Elektrische uitrusting van industriële machines. Deel 1: Algemene eisen Sicherheit von Machinen. Elektrische Ausrüstung von Machinen. Teil 1: Allgemeine Anforderungen Safety of machinery. Electrical equipment of machines. Part 1: General requirements Securité des machines. Equipement électrique des machines. Partie 1: Règles générales Deze norm is de Nederlandse versie van de Europese norm. Hij is vertaald door het NEC. Hij heeft dezelfde status als de officiële versies. Deze Europese norm is door de CENELEC aangenomen op De CENELECleden zijn verplicht zich te houden aan het huishoudelijk reglement van de CEN/ CENELEC, waarin is vastgelegd onder welke voorwaarden aan deze Europese norm, zonder veranderingen, de status van nationale norm moet worden gegeven. Bijgewerkte lijsten van en bibliografische gegevens betreffende zulke nationale normen kunnen op aanvraag worden verkregen bij het Centrale Secretariaat en bij elk CENELEC-lid. Deze Europese norm bestaat in drie officiële versies (Duits, Engels, Frans). Een versie in een andere taal die onder verantwoordelijkheid van een CENELEC-lid in zijn landstaal is gemaakt en die is aangemeld bij het Centrale Secretariaat, heeft dezelfde status als de officiële versies. De leden van de CENELEC zijn de nationale elektrotechnische comités van België, Denemarken, Duitsland, Finland, Frankrijk, Griekenland, Ierland, IJsland, Italië, Luxemburg, Nederland, Noorwegen, Oostenrijk, Portugal, Spanje, het Verenigd Koninkrijk, Zweden en Zwitserland. CENELEC Europees comité voor elektrotechnische normalisatie Europäisches Komitee für Elektrotechnische Normung European Committee for Electrotechnical Standardization Comité Européen de Normalisation Electrotechnique Centraal Secretariaat: Stassartstraat 35, B-1050 Brussel 1992 Auteursrechten voorbehouden aan de CENELEC-leden Ref. nr. nl

6 Blz. 3 Inhoud blz. Voorwoord 6 Inleiding 8 1 Onderwerp en toepassingsgebied 11 2 Normatieve verwijzingen 11 3 Definities 13 4 Algemene eisen Algemene overwegingen Keuze van uitrusting Elektrische voeding Fysieke omgeving en bedrijfsomstandigheden Transport en opslag Voorzieningen voor transport Installatie en bedrijf 18 5 Aansluitklemmen voor inkomende voedingsleidingen; scheiders en schakelaars Aansluitklemmen voor inkomende voedingsleidingen Aansluitklem voor de externe beschermingsleiding Toestellen voor het scheiden van de voeding (scheiders) Schakelaars ter voorkoming van onverwacht inschakelen 19 6 Bescherming tegen elektrisch aanrakingsgevaar Algemeen Bescherming tegen directe aanraking Bescherming tegen indirecte aanraking Bescherming door gebruik van PELV (beschermende extra lage spanning) 21 7 Beveiliging van de uitrusting Algemeen Overstroombeveiliging Overbelastingsbeveiliging voor elektromotoren Beveiliging tegen afwijkende temperaturen Beveiliging tegen voedingsonderbreking of onderspanning met aansluitend herstel Beveiliging tegen overschrijding van het maximaal toelaatbare toerental van motoren 23 8 Potentiaalvereffening Algemeen De beschermingsketen Potentiaalvereffening via de beschermingsketen voor functionele doeleinden Isolatiedefecten Verbindingen met een gemeenschappelijk referentiepotentiaal Elektrische interferentie 26 9 Stuurstroomketens en besturingsfuncties Stuurstroomketens Besturingsfuncties Vergrendelingen voor beveiliging Besturingsfuncties bij storingen Bedieningsinterface en bedieningstoestellen op de machine Algemeen Drukknoppen Signaallampen en beeldschermen Verlichte drukknoppen Besturingstoestellen met draaiende bediening Starttoestellen Noodstoptoestellen Uitleesapparatuur Bedieningsinterfaces Algemeen Interfaces tussen digitale ingang en uitgang Interfaces van motorregelingen met analoge ingangen Randapparatuur Communicatie Elektronische uitrusting Algemeen Fundamentele eisen Programmeerbare uitrusting 33

7 Blz Schakelmaterieel: plaats, montage en omhulsels Algemene eisen Plaats en montage Beschermingsgraden Omhulsels, deuren en openingen Elektrische leidingen Algemene eisen Stroomgeleiders Isolatie Toelaatbare stroom tijdens normaal bedrijf Spanningsval Minimale doorsnede Installatiemethoden Aansluitingen en aanleg Identificatie van stroomgeleiders Bedrading binnen omhulsels Bedrading buiten omhulsels Leidingkokers, aansluitkasten en verdeeldozen Elektromotoren en bijbehorende uitrusting Algemene eisen Motorbehuizing Afmetingen van motoren Motormontage en motorcompartimenten Typeplaten op motoren Selectiecriteria Accessoires en verlichting Accessoires Plaatselijke verlichting op de machine en de uitrusting Waarschuwingstekens en aanduidingen van onderdelen Naamplaten, merktekens en typeplaten Waarschuwingstekens Identificatie naar functie Identificatie van regelapparatuur Aanduiding van onderdelen Technische documentatie Algemeen Te verstrekken informatie Eisen te stellen aan alle documentatie Basisinformatie Installatieschema Blokschema s Stroomkringschema s Bedieningshandleiding Onderhoudshandleiding Stuklijsten Beproevingen Algemeen Doorverbindingen van de beschermingsketen Metingen van de isolatieweerstand Spanningsbeproevingen Bescherming tegen restspanningen Elektromagnetische compatibiliteitsbeproevingen Functionele beproevingen Herhalingsbeproevingen 45 blz.

8 Blz. 5 blz. Figuren 1 Blokschema van een fabricagesysteem 9 2 Blokschema van een machine met bijbehorende uitrusting 10 3 van potentiaalvereffening voor de elektrische uitrusting van een machine 24 Tabellen 1 Minimale doorsnede van de externe koperen beschermingsleiding 18 2 Kleurcodes voor drukknoppen en hun betekenis 30 3 Kleurcodes voor signaallampen en hun betekenis in relatie tot de toestand van de machine 31 4 Maximaal toegelaten stroomgeleidertemperaturen onder normale omstandigheden en bij kortsluiting 35 5 Toelaatbare stroom (I z ) van koperen stroomgeleiders of kabels met PVC-isolatie bij constante belasting en bij een temperatuur van de omgevingslucht van +40 C bij verschillende wijzen van aanleg 36 6 Minimale doorsnede van koperen stroomgeleiders 37 7 Controle van de doorverbindingen van de beschermingsketen 45 Bijlagen A en van machines waarvoor deze norm geldt 47 B Vragenformulier betreffende de elektrische uitrusting van machines 48 C Toelaatbare stroom en overstroombeveiliging van elektrische leidingen in de elektrische uitrusting van machines 51 D (Niet in gebruik) 55 Index (Niet in gebruik) 55

9 Blz. 6 Door het Technische Comité 44X van de CENELEC is dit deel van Europese norm EN ontwikkeld uit IEC 204-1: Elektrische uitrusting van industriële machines. Deel 1: Algemene eisen, 3e druk. De tekst van IEC 204-1, 3e druk, was opgesteld door het Technische Comité 44 van de IEC samen met het Technische Comité 44X van de CENELEC, waarbij rekening werd gehouden met de gezamenlijke werkzaamheden van CEN/TC 114 en CENELEC/TC 44X bij het opstellen van veiligheidsnormen voor groepen (type B volgens de CEN) zoals omschreven in EN 414. Dit deel van EN is het eerste in een reeks van normen met betrekking tot de elektrische uitrusting van machines en omschrijft de algemene eisen die zijn te stellen aan de elektrische uitrusting van zowel een individuele machine als een groep gecoördineerd werkende machines. Hij vervangt EN :1985, die echter nog toepasbaar blijft als norm waarnaar in samenhang met EN :1990 wordt verwezen. Deze nieuwe druk van EN verschilt van de vorige doordat het toepassingsgebied niet tot industriële machines is beperkt, maar ook machines omvat waarvoor de EG-richtlijnen met betrekking tot de veiligheid van machines van toepassing zijn. Dit deel van EN heeft de status van een toepassingsnorm (veiligheidsnorm voor groepen, type B1 volgens CEN) en is bedoeld voor gebruik door de Technische Comités van de CEN en de CENELEC die normen voor produktgroepen en/of specifieke produkten (veiligheidsnormen voor machines, of type C volgens de CEN) opstellen, welke behoren te voldoen aan de essentiële veiligheidseisen in bijlage 1 van richtlijn 89/392/EEG van de Raad met betrekking tot machines. Dit deel van EN voldoet ook aan de eisen van de Laagspanningsrichtlijn 73/23/EEG. De elektromagnetische compatibiliteit is eveneens in beschouwing genomen. Bijlagen A, B en C dienen ter informatie. Technische comités die Europese normen van type C opstellen, zouden van deze norm gebruik moeten maken door één van de drie hieronder beschreven mogelijkheden toe te passen: Mogelijkheid 1: Dit deel van EN is in zijn geheel van toepassing (geen aanvullende eis voor elektrische uitrusting benodigd). Consequentie: verwijs rechtstreeks naar dit deel van EN Mogelijkheid 2: Dit deel van EN is in zijn geheel van toepassing, en er gelden aanvullende eisen voor de elektrische uitrusting. Voorwoord Consequenties: 1) verwijs rechtstreeks naar dit deel van EN 60204; en 2) omschrijf de aanvullende eisen onder verwijzing naar het desbetreffende hoofdstuk of de paragraaf in dit deel van EN Mogelijkheid 3: Dit deel van EN is gedeeltelijk van toepassing omdat: a) bepaalde eisen op andere wijze voldoende worden behandeld; b) bepaalde eisen buiten het toepassingsgebied van dit deel van EN vallen; en c) bepaalde bepalingen moeten worden gewijzigd, waarbij deze wijzigingen het veiligheidsniveau van de desbetreffende machine niet ongunstig beïnvloeden. Consequenties: 1) verwijs rechtstreeks naar: de desbetreffende bepalingen van dit deel van EN waaraan moet worden voldaan; en de bepalingen die zijn vervangen door specifieke eisen voor de machine of de bepalingen die op andere wijze voldoende zijn behandeld; en 2) voeg de eisen, die zeer specifiek zijn voor de machine, toe en geef daarbij de afwijkingen op dit deel van EN aan voor de als relevant aangegeven bepalingen. Dit deel van EN zou moeten worden toegepast voor machines waarvoor geen Europese norm van type C bestaat op grond waarvan zij moeten voldoen aan de essentiële veiligheidseisen in bijlage 1 van de richtlijn 89/392/EEG van de Raad voor machines. De volgende data zijn van toepassing: laatstmogelijke datum van (dop) publikatie van een identieke nationale norm laatsttoegelaten datum van (dow) intrekking van in strijd zijnde nationale normen OPMERKING EN :1985 blijft van toepassing voor gebruik binnen het kader van EN :1990. Voor produkten die voor hebben voldaan aan òf EN :1985 en aanvulling A1:1988 daarop òf aan een van toepassing zijnde nationale norm, als aangetoond door de fabrikant of door een certificatie-instelling, mag die vorige norm tot voor produktie verder worden toegepast.

10 Blz. 7 De tekst van de internationale norm IEC 204-1:1992 is goedgekeurd door de CENELEC als Europese norm met inbegrip van overeengekomen gemeenschappelijke wijzigingen. Deze zijn aangegeven door een verticale lijn in de linker marge van de tekst. Verklaring van bekrachtiging

11 Blz. 8 Dit deel van Europese norm EN bevat eisen en aanbevelingen met betrekking tot de elektrische uitrusting van machines om te komen tot: veiligheid van personen en eigendommen; consistentie in de besturingsopdrachten; en onderhoud dat eenvoudig kan worden uitgevoerd. Een hoog rendement behoort niet te worden verkregen ten koste van bovenvermelde essentiële factoren. Een voorbeeld van een mogelijke toepassing van deze eisen is een groep machines die wordt gebruikt bij de produktie van losse onderdelen, waarbij een storing in een machine of fabricagesysteem voor de produktie van massa-artikelen, of in een deel daarvan, ernstige economische gevolgen kan hebben. Inleiding Figuur 1 en 2 dienen als hulp om de samenhang van de verschillende elementen van een machine en de bijbehorende uitrusting beter te kunnen begrijpen. Figuur 1 is een algemeen blokschema van een fabricagesysteem (een groep van gecoördineerd samenwerkende machines). Figuur 2 is een blokschema van een machine met bijbehorende uitrusting dat de verschillende elementen van de elektrische uitrusting weergeeft, welke in dit deel van EN worden behandeld. Nummers tussen haakjes ( ) verwijzen naar hoofdstukken en paragrafen in dit deel van EN In figuur 1 en 2 wordt ervan uitgegaan dat alle onderdelen samen, met inbegrip van de beveiligingsmiddelen, gereedschappen/spanmiddelen, programmatuur en documentatie, de machine vormen en dat één of meer samenwerkende machines met gewoonlijk ten minste één niveau van toezicht en regeling een fabricagesysteem of deel daarvan vormen.

12 Blz. 9 Bronnen Fysieke omgeving Regelaar van hoger niveau Bedieningsplaats Informatieuitwisseling Beveiligingsmiddelen voor samenstel/cel Lokaal net/ data koppeling Elektrische uitrusting (zie figuur 2) Elektrische uitrusting (zie figuur 2) Bewerkingsuitrusting Bewerkingsuitrusting Uitgangsmateriaal Gereedschappen Materiaaluitwisseling Figuur 1: Blokschema van een fabricagesysteem

13 Bestelformulier Stuur naar: NEN Standards Products & Services t.a.v. afdeling Klantenservice Antwoordnummer WB Delft Ja, ik bestel NEN Standards Products & Services Postbus GB Delft Vlinderweg AX Delft T (015) F (015) ex. NEN-EN :1995 nl Veiligheid van machines - Elektrische uitrusting van machines - Deel 1: Algemene eisen Wilt u deze norm in PDF-formaat? Deze bestelt u eenvoudig via Gratis nieuwsbrieven Wilt u op de hoogte blijven van de laatste ontwikkelingen op het gebied van normen, normalisatie en regelgeving? Neem dan een gratis abonnement op een van onze nieuwsbrieven. Gegevens Bedrijf / Instelling T.a.v. O M O V Klantnummer NEN Uw ordernummer BTW nummer Postbus / Adres Postcode Plaats Telefoon Fax Factuuradres (indien dit afwijkt van bovenstaand adres) Postbus / Adres Postcode Plaats Datum Handtekening Retourneren Fax: (015) klantenservice@nen.nl Post: NEN Standards Products & Services, t.a.v. afdeling Klantenservice Antwoordnummer 10214, 2600 WB Delft (geen postzegel nodig). Voorwaarden De prijzen zijn geldig tot 31 december 2016, tenzij anders aangegeven. Alle prijzen zijn excl. btw, verzend- en handelingskosten en onder voorbehoud bij o.m. ISO- en IEC-normen. Bestelt u via de normshop een pdf, dan betaalt u geen handeling en verzendkosten. Meer informatie: telefoon (015) , dagelijks van 8.30 tot uur. Wijzigingen en typefouten in teksten en prijsinformatie voorbehouden. U kunt onze algemene voorwaarden terugvinden op: Normalisatie: de wereld op één lijn. preview