Gastlessen hiv en aids Middenbouw Bovenbouw
|
|
- Josephus Gabriël Meyer
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Gastlessen hiv en aids Middenbouw Bovenbouw
2 Inhoud Voorwoord 3 1. Inleiding 6 2. Kern van de les: gevolgen van hiv en aids voor kinderen 8 3. Keuzeonderwerpen en bijbehorende verwerkingsopdrachten 10 A Hulpverleners 10 Kopieerblad Hulpverleners: help de hulpverlener! 10 Samen is niet alleen! Twee zussen en hulpverleenster Victoria 10 B Voorlichting 11 Kopieerblad Voorlichting: zelf voorlichting geven 11 Educatieve DVD + opdracht 11 C Gratis aidsmedicijnen 12 Puzzelopdracht 'Pillen-pech' 12 Quiz (groep 7-8) 12 D Extra opdrachten 13 Kopieerblad Opdrachten 13 Materiaal Nationale Spreekbeurtactie 13 Kids United magazine 13 Wereldklassen Controle, evaluatie en slot 14 Bijlage 1 Kopieerblad Informatie 15 Bijlage 2 Kopieerblad Mozambique 17 Bijlage 3 Kopieerblad Hulpverleners 18 Bijlage 4 Kopieerblad Voorlichting 19 Bijlage 5 Kopieerblad Gratis aidsmedicijnen 20 Bijlage 6 Kopieerblad Opdrachten 22 Bijlage 7 Draaiboek gastlesgevers 24 Bijlage 8 Evaluatieformulier 29 2
3 Voorwoord Ieder jaar maakt Unicef een campagne gastlespakket voor jeugdvoorlichters. Dit derde exemplaar uit deze serie heeft als thema 'de gevolgen van hiv en aids voor kinderen'. Om dit zware thema een positieve draai te geven wordt de nadruk gelegd op oplossingen. Het pakket kan dienen als houvast voor gastlesgevers met minder ervaring of ter inspiratie voor ervaren jeugdvoorlichters. Het richt zich vooral op gastlessen voor de middenen bovenbouw van de basisschool (groepen 5 t/m 8). Een praktisch draaiboek met daarin uitgebreide tips en handvaten voor het geven van gastlessen vindt u in bijlage 7. Dit gastlespakket bestaat uit een inleiding, een kern met algemene informatie over het thema, keuzeonderwerpen, verwerkingsopdrachten en een afsluiting. De kern van de les stelt de problematiek rond hiv en aids aan de orde. De keuzeonderwerpen gaan in op de verschillende oplossingen die Unicef aandraagt (hulpverleners, voorlichting en lobby voor gratis aidsmedicijnen). De lesonderdelen samen (inleiding, kern, keuzeonderwerp, verwerkingsopdracht en slot) vormen een les van ongeveer 45 tot 50 minuten. De les kan gemakkelijk worden uitgebreid met extra onderwerpen en (bijbehorende) opdrachten. Denkt u ook eens aan de mogelijkheid van een PowerPoint presentatie met foto's. U vindt een opzet voor een Unicef presentatie en handleiding op extranet. 1 Opmerkingen of suggesties? Graag ontvangt de sectie Jeugd en Educatie een ingevuld evaluatieformulier met daarop uw reactie of aanvullingen op deze gastles (bijlage 8). 1 Ga naar Ga naar vrijwilligerswerk in het hoofdmenu, kies dan log in in het submenu. Gebruikersnaam: vrijwilliger. Wachtwoord: kindereneerst. Zoek nu onderin de functie van Trainer en daar zie je de PowerPoint presentatie Unicef algemeen inclusief een practische handleiding. 3
4 Overzicht educatieve materialen (al ontvangen of te bestellen) Educatieve DVD over aidsvoorlichting in Mozambique - DVD68 (beschikbaar vanaf begin november 2006) Informatieboekje Nationale Spreekbeurtactie voor kinderen - SB06BOEK (vanaf eind september te bestellen) Handleiding Nationale Spreekbeurtactie voor docenten - SB06HAND (vanaf eind september te bestellen) Poster Joaninha - SB06AFCAM Kids United magazine- KU065 (novembernummer 2006 te bestellen vanaf half oktober) Kids United Clubactie-pakket (inclusief een actieboekje, stickervel, een Kids United magazine, poster en een polsbandje) - SETACTIE Lespakket Wereldklassen 2006/ WK06 (vanaf eind november te bestellen; graag alleen gebruiken voor de gastles, of als showmodel) Spreekbeurt- en werkstukboekjes over 10 verschillende onderwerpen: Unicef en kinderrechten (SWBKR), gezondheidszorg (SWBGZ), kinderarbeid (SWBKA), onderwijs (SWBOW), straatkinderen (SWB1), oorlogskinderen (SWBOK), alleenstaande kinderen (SWBAK), sport en spel (SWBSP), voeding (SWBVO) en water (SWBWA) 4
5 Achtergrondinformatie over kinderrechten en hiv en aids Een handig overzicht van achtergrondinformatie vindt u in de Nationale Spreekbeurtactie handleiding voor docenten. Meer achtergrondinformatie, speciaal voor Unicef-vrijwilligers, vindt u in de Campagne Special TIP! Leg een horloge of klokje neer om te zorgen dat de les niet te veel uitloopt. Neem beeldmateriaal mee: posters en videomateriaal maken de les interessanter. Neem een actieve houding aan (staan, rondlopen). Maak de les interactief door vragen te stellen en opdrachten te doen. Stel open vragen i.p.v. gesloten vragen. Meer tips vindt u in het draaiboek in bijlage 7. 5
6 1. Inleiding Duur ongeveer 10 minuten Doelen (groep 5-8): Kennismaking Afspraken maken Inschatten beginsituatie Eerste introductie van het thema: voorleesverhaal over de broers João en Paulo uit Mozambique. Kennismaking - Korte introductie van uzelf (naam, eventueel leeftijd, relatie met Unicef, eventueel beroep). - Introductie van het thema van de gastles: gevolgen van hiv en aids voor kinderen. Afspraken maken - Als kinderen vragen hebben, kunnen ze deze direct stellen door hun hand op te steken. - OF: Als kinderen vragen hebben, kunnen ze die na afloop van de uitleg stellen. - Eventueel eigen aanvulling (bij voorkeur niet te veel). Inschatten van de beginsituatie - Vooraf door contact met de school/docent. - Door een inleidende vraag te stellen in de klas (vermijd uitgebreide antwoorden), bijvoorbeeld: Wie weet wat hiv en aids zijn? De broers Paulo en João met hun oma 6
7 Voorleesverhaal over Paulo en João: twee broers uit Mozambique woont er eentje, en daar.' João weet er ook nog wel een paar. Ook hij wijst naar een paar huisjes. 'En daar eentje, en daar nog twee.' Unicef zorgt dat er regelmatig een hulpverlener langskomt bij deze kinderen. De hulpverlener zorgt bijvoorbeeld dat oma en de jongens genoeg te eten hebben. En voor schoolspullen. Oma een handje helpen Voetballen, karatefilms en vrachtwagens kijken Paulo is 12 jaar en zijn broertje João is 10. Na schooltijd gaan ze het liefste voetballen met hun vrienden. Ze spelen met de bal van hun buurjongens. De bal is gemaakt van plastic zakjes en een daaromheen gewikkeld touw. Hij stuitert niet zo goed, maar je kunt er wel goed tegenaan schoppen. Hij klinkt net als een echte voetbal. Als ze uitgevoetbald zijn, lopen de jongens naar de truckstop. Via een paar kleine zandpaadjes ben je er zo. Bij de truckstop moet iedereen die over de snelweg rijdt, afremmen voor controle. Bij de truckstop staan vandaag veel vrachtwagens bij de verkeerspolitie. Politieagenten, in uniforms en met grote petten op, inspecteren alle trucks. João, Paulo en hun vriend Isaía lopen nieuwsgierig om de vrachtauto's heen. Ze kijken naar de blinkende gevaartes en lezen wat er op de trucks geschreven staat: Zimbabwe, Zuid-Afrika, Malawi. Allemaal namen van landen rondom Mozambique. De jongens kijken ook graag naar karatefilms in een kleine bioscoop. De karatetrappen doen ze daarmee meestal met veel kabaal na. De broers helpen oma met klusjes in huis. Paulo vertelt: 'Ik veeg elke ochtend het erf. En ik kook ook wel eens, als oma er niet is. Vis, maismeel, of rijst.' Hij heeft leren koken van zijn oma. João moet altijd afwassen. 'Maar dat is mijn favoriete klusje', zegt hij. João: 'Ik haal ook altijd water bij de put. 's Ochtends en 's middags. Ik haal alijd 5 liter'. 'Nee joh', zegt Paulo. 'Je haalt altijd drie liter!' Lachend beginnen de jongens met elkaar te stoeien. '3 liter!' 'Nee, 5 liter!' roepen ze door elkaar. Want zoals bijna alle broers hebben ze best wel eens ruzie. 'Meestal begint João', vertelt Paulo. De jongens kunnen er wel om lachen. 'Maar we hebben niet altijd ruzie hoor', zeggen ze. Wat willen ze later worden? Paulo moet heel lang nadenken. Plotseling weet hij het. 'Ik wil bij de verkeerspolitie.' Waarom? 'Omdat je dan zo'n motorfiets krijgt.' João kijkt enorm ondeugend als hij vertelt, dat hij later dokter wil worden. 'Maar eigenlijk vooral omdat ik het witte uniform zo gaaf vind', zegt hij glimlachend. Paulo en João wonen bij oma De twee broers zijn ook best vaak verdrietig. En dat is niet gek. De ouders van Paulo en João zijn namelijk allebei overleden. Het is niet helemaal zeker, maar waarschijnlijk hadden ze de ziekte aids. Nu wonen de jongens bij hun oma. Paulo weet zo drie kinderen uit de buurt die ook geen ouders meer hebben. Hij wijst naar een huisje links, en een huisje rechts. 'Daar 7
8 TIP! 2. Kern van de les Informatie over de gevolgen van hiv en aids voor kinderen Duur ongeveer 10 minuten Aanwijzing voor de gastlesgever U kunt de algemene informatie op verschillende manieren overbrengen. De tekst kan gepresenteerd worden in de klas. U kunt leerlingen laten meelezen (dit vereist wel een tekstvaste presentatie) of leerlingen van groep 7-8 kunnen de tekst zelf bestuderen. U kunt gebruik maken van het kopieerblad 'Informatie' voor groep 5-6 en 7-8 in bijlage 3. Deel ook het werkblad over Mozambique uit in de klas (bijlage 4). U kunt de leerlingen de landkaart laten inkleuren. Een kleurenvoorbeeld vindt u in Kids United. Doelen: Groep 5-8 Leerlingen weten dat alle kinderen recht hebben op zorg en bescherming. Leerlingen leren hoe kinderen last kunnen hebben van de ziekte aids. Leerlingen begrijpen wat hiv en aids zijn en waar de ziekte vooral voorkomt. Leerlingen weten wat Unicef doet om kwetsbare kinderen te helpen. Groep 7-8 (extra informatie) Leerlingen leren hoe hiv en aids voorkomen kunnen worden Het recht op zorg en bescherming Alle kinderen hebben recht op zorg en bescherming. Toch krijgen niet alle kinderen in de wereld waar ze recht op hebben. De ziekte aids zorgt voor problemen in veel ontwikkelingslanden. Kinderen die last hebben van deze problemen zijn erg kwetsbaar. Heel belangrijk vindt Unicef de zorg en bescherming voor deze 'kwetsbare' kinderen. Dat zijn eigenlijk 3 groepen kinderen: 1) kinderen die niet naar school gaan omdat ze voor hun zieke ouders moeten zorgen 2) kinderen die zelf aids hebben 3) kinderen die hun ouders door aids verloren hebben. Problemen door de ziekte aids Iedereen kan aids krijgen: arme, rijke, jonge en oude mensen. En ook kinderen. Maar kinderen hebben op nog meer manieren last van aids. Sommige kinderen moeten voor hun zieke ouders zorgen en hebben geen tijd meer om naar school te gaan. Andere kinderen worden zelf ziek. Zij vertellen dit meestal aan niemand. Iemand met aids wordt namelijk vaak gepest. Kinderen verliezen door de ziekte aids belangrijke mensen: ouders, broers, zussen en de meester of juf kunnen dood gaan. En dat is heel verdrietig. De ziekte aids zorgt dus voor heel wat problemen voor deze kinderen. Wat zijn hiv en aids precies? Hiv is een virus. Als je dit virus krijgt ben je hivpositief. Mensen die besmet zijn met hiv krijgen na vele jaren de ziekte aids. Het virus maakt de cellen dood, die ziektes bestrijden. Die cellen heten witte bloedlichaampjes. Als je te weinig witte bloedlichaampjes hebt, is je lichaam heel vatbaar voor allerlei ziektes. Mensen met aids worden daarom vaak ziek. En ze worden dus ook steeds zwakker. Uiteindelijk gaan ze vaak dood aan iets waar ze normaal niet aan dood zouden gaan. Een griepje bijvoorbeeld. Mensen met aids moeten daarom vaak een heleboel medicijnen nemen tegen al die ziektes. En ze moeten goed eten, zodat ze sterk blijven. Er is nog geen medicijn dat de ziekte aids kan genezen. Maar er bestaan wel aidsremmers. Deze pillen kunnen mensen met de ziekte aids niet helemaal beter maken, maar wel zorgen dat ze langer blijven leven. Ze remmen dus de ziekte aids af. Helaas zijn die aidsremmers vaak nog moeilijk te verkrijgen. Wie aids heeft en dagelijks aidsremmers slikt en goed eet, kan ermee leven. 8
9 TIP! Waar komt de ziekte het meeste voor? Miljoenen kinderen over de hele wereld hebben te maken met hiv en aids. Er zijn zelfs 2,2 miljoen kinderen in de wereld die zelf hiv-positief zijn of aids hebben. Zij worden meestal als baby besmet door hun moeder. En er zijn 15,2 miljoen wezen van wie één of beide ouders overleden zijn door aids. Het is helemaal niet leuk om je dit voor te stellen, maar elke dag raken bijna 1500 kinderen onder de 15 jaar besmet met hiv. Vooral in Afrika hebben veel mensen de ziekte aids. Maar ook in Rusland. Is er ook aids in Nederland? Ja, er zijn ongeveer mensen met hiv in ons land. Omdat de gezondheidszorg in Nederland beter geregeld is dan in de meeste ontwikkelingslanden, kunnen zieke mensen gemakkelijker aan medicijnen komen. En er is veel informatie in Nederland over de ziekte. Met genoeg voedsel en aidsremmers hoeven mensen niet snel dood te gaan door aids. Gebruik ter illustratie de afbeelding van de wereldkaart met daarop de verspreiding van aids in het boekje van de Nationale Spreekbeurtactie. De oplossingen van Unicef Alle kinderen hebben recht op zorg, bescherming, onderwijs, gezondheidszorg, voedsel, schoon water en een schone wc. Unicef werkt hard om te zorgen dat steeds meer kinderen krijgen waar ze recht op hebben. Unicef zorgt bijvoorbeeld voor beter onderwijs. Want het is belangrijk dat kinderen goed les krijgen. En dat hun school schoon en veilig is. Unicef leert meesters en juffen ook hoe ze kwetsbare kinderen kunnen herkennen. Want als kinderen thuis voor zieke ouders moeten zorgen of als ze thuis alles alleen moeten doen zijn ze vaak erg moe. De meester of juf in de klas kan extra letten op deze kinderen, en zorgen dat ze extra hulp krijgen via Unicef. In het land Mozambique heeft Unicef verschillende oplossingen om deze kwetsbare kinderen te helpen: 1. Unicef traint speciale hulpverleners die bij kinderen zonder ouders langsgaan. 2. Unicef zorgt voor voorlichting over hiv en aids. 3. Unicef zorgt samen met de regering voor gratis aidsmedicijnen. Groep 7-8 Hoe kun je de ziekte voorkomen? Het is belangrijk om te voorkomen dat je besmet raakt met hiv. Je kunt besmet raken met het virus als jouw bloed in aanraking komt met besmet bloed van iemand anders. Het is daarom belangrijk om altijd schone naalden te gebruiken voor een injectie. Ook door onveilig vrijen (zonder condoom) kun je hiv van iemand krijgen. Het is daarom verstandig om een condoom te gebruiken tijdens het vrijen. Zwangere vrouwen die met hiv zijn besmet, kunnen het virus tijdens de bevalling overbrengen op hun baby. Ook kunnen baby's het virus krijgen tijdens de zwangerschap en heel soms door borstvoeding. Moeders moeten daarom weten of ze besmet zijn met hiv. Met aidsremmers hebben ze de helft minder kans dat de baby in hun buik ook besmet wordt. Deze oplossingen komen aan bod in de keuzeonderwerpen A, B en C. 9
10 3. Keuzeonderwerpen A Hulpverleners Aanwijzing voor de gastlesgever De onderstaande informatie is voor groep 5-8. U kunt de tekst presenteren, of uitdelen aan de leerlingen (zie bijlage 3). Doelen: Leerlingen leren dat Unicef speciale hulpverleners traint en steunt. Leerlingen weten wat deze hulpverleners voor alleenstaande kinderen kunnen betekenen. Hulpverleners Alle kinderen hebben recht op zorg en bescherming. Unicef steunt daarom hulpverleners die kwetsbare kinderen helpen. Als kinderen voor hun zieke ouders moeten zorgen kan de hulpverlener soms verzorging regelen, zodat kinderen toch naar school kunnen. Kinderen die zelf aids hebben, krijgen medicijnen zodat ze zo normaal mogelijk kunnen leven. Verwerkingsopdrachten A Gebruik het kopieerblad 'Hulpverleners' (bijlage 5). U kunt de gemaakte opdracht bespreken in de klas: hulpverleners hebben allerlei spullen nodig om hun werk te doen. Unicef zorgt dat er genoeg spullen zijn (zoals een fiets om kinderen te bezoeken, maar ook cursussen voor hulpverleners). Samen is niet alleen! Kopieer het verhaal over de zussen Joaninha en Chica uit het boekje van de Spreekbeurtactie. Victoria is een goed voorbeeld van een door Unicef gesteunde hulpverleenster. In de tekst en afbeeldingen komt duidelijk naar voren dat de zussen er gelukkig niet helemaal alleen voor staan. Bespreek met de leerlingen de afbeeldingen van alle belangrijke mensen om de zussen heen. Het is ook interessant om met de leerlingen te bespreken welke mensen belangrijk zijn voor hun. U kunt ze dit ook eerst laten opschrijven, of laten tekenen (met de leerling zelf in het midden met daar omheen zijn of haar belangrijke mensen). Zorg en liefde Als kinderen hun ouders door aids verloren hebben komen ze er vaak alleen voor te staan. Sommige kinderen kunnen bij familie gaan wonen. Als dit niet kan, blijven kinderen alleen achter. Zij krijgen dan regelmatig bezoek van een hulpverlener. De hulpverleners kijken dan hoe het met de kinderen gaat. Ze helpen hen met klusjes thuis. Ze troosten de kinderen als ze verdrietig zijn. Ze geven hen de liefde en aandacht die ouders normaal gesproken aan kinderen geven. Geboortebewijs De meeste alleenstaande kinderen hebben geen geboortebewijs. Alleen met een geboortebewijs kunnen ze naar school en krijgen ze andere belangrijke papieren. Bijvoorbeeld een speciale kaart waarmee ze voedselhulp krijgen. Of een papier waarop staat dat het huis van hun overleden ouders van de kinderen is. Unicef zorgt er voor dat hulpverleners alsnog een geboortebewijs regelen voor kinderen die er geen hebben. Hulpverleenster Victoria komt langs bij de zussen Joaninha en Chica 10
11 B Voorlichting Doelen: Leerlingen weten wat voorlichting geven is, en waarom dat belangrijk is. Leerlingen leren dat Unicef voorlichting over hiv en aids in Mozambique steunt. Leerlingen gaan zelf aan de slag om voorlichting te geven. Bespreek in de klas wat voorlichting precies is. U kunt beginnen door de volgende vraag aan de klas te stellen: wie weet wat voorlichting precies is? Bespreek met de leerlingen een aantal voorbeelden. Voorlichting is bedoeld om te helpen een eigen mening te vormen. Voorlichting is bijvoorbeeld iets vertellen over Unicef (zoals deze gastles); voorlichting is ook informatie op een poster, in een (muur)krant, of in een boek; voorlichting kun je ook geven door een toneelstukje te spelen of een lied te zingen. In Mozambique wordt voorlichting over de ziekte aids vaak op muren geschilderd (een voorbeeld hiervan staat op het kopieerblad). Voorlichting is belangrijk, omdat iedereen moet weten wat de gevaren van de ziekte aids zijn. hoe je jezelf kunt beschermen tegen deze ziekte. waar je een test kunt doen om te kijken of je besmet bent. waar je gratis medicijnen kunt krijgen. Verwerkingsopdracht B Zelf voorlichting geven! Gebruik het kopieerblad Voorlichting. De leerlingen kunnen nu in groepjes aan de slag om zelf voorlichting te geven (bijvoorbeeld 3-6 leerlingen per groep, de groepsindeling is afhankelijk van de grootte van de klas). De voorlichting kan over verschillende onderwerpen gaan: over de ziekte aids, over Mozambique, over het recht op zorg en bescherming of over kinderrechten. Maak zelf een keuze uit deze onderwerpen, of laat de groepjes zelf kiezen (het is dan handig om de onderwerpen op het bord te schrijven). De kinderen kunnen op het kopieerblad verschillende manieren van voorlichting zien: een radioprogramma, een toneelstuk of een muurschildering. Maar leerlingen kunnen bijvoorbeeld ook een lied (op bestaande muziek), een poster of muurkrant maken. U kunt ook hier zelf een manier van voorlichting kiezen of de keuze aan de leerlingen overlaten. Maak eerst wel een inschatting van de voorbereidingstijd voor elke opdracht en houd rekening met de tijd die u hebt voor de gastles. Educatieve video over Aramiss De video gaat niet alleen over het wereldwijde aidsprobleem, maar juist ook over de voorlichting die Aramiss geeft aan zijn leeftijdgenootjes bij het kinderradiostation in Mozambique. De 14-jarige jongen uit Mozambique is eigenlijk dus ook jeugdvoorlichter. Al vanaf zijn 6e is hij te horen op de radio. Als kleuter zong hij liedjes in een koor, en nu maakt hij reportages voor leeftijdgenoten. Laat de leerlingen voor zichzelf of in groepjes verschillende redenen opschrijven waarom voorlichting zo belangrijk is. Of laat ze een eigen radiovoorstelling 'maken' die ze presenteren in de klas (gebruik hiervoor eventueel het kopieerblad). NB: deze laatste opdracht kost meer voorbereidings en uitvoeringstijd, afhankelijk van de grootte van de groep. Bespreek daarna klassikaal de antwoorden/reportages. Vul de antwoorden van de kinderen eventueel zelf aan. TIP! De educatieve DVD gaat over Aramiss die zijn leeftijdsgenoten voorlichting geeft via de radio 11
12 C Gratis aidsmedicijnen Aanwijzing voor de gastlesgever De onderstaande informatie is voor groep 5-8. U kunt de tekst presenteren, of uitdelen aan de leerlingen (zie bijlage 5). Doelen: Leerlingen weten dat Unicef en de regering in Mozambique voor gratis aidsmedicijnen zorgen. Leerlingen leren dat niet iedereen weet dat ze deze medicijnen gratis kunnen krijgen. Leerlingen weten dat het voor veel mensen te duur is om de medicijnen op te halen: ziekenhuizen zijn vaak te ver weg. Gratis aidsmedicijnen Unicef zorgt over de hele wereld voor kinderen die er alleen voor komen te staan door aids. Ook in Mozambique. Unicef doet dit niet alleen. Zo zorgt Unicef samen met de regering van Mozambique bijvoorbeeld voor gratis aidsmedicijnen. Deze aidsmedicijnen worden ook wel aidsremmers genoemd. De pillen kunnen mensen met de ziekte aids niet helemaal beter maken, maar wel zorgen dat ze langer blijven leven. Ze remmen dus de ziekte aids af. Slechts 10 % van de kinderen in Mozambique die besmet zijn met het virus krijgen deze gratis medicijnen. Hoe dat komt? Omdat veel mensen niet weten dat ze deze medicijnen gratis kunnen halen. En omdat zij niet genoeg geld hebben om naar het ziekenhuis te gaan, dat vaak ver weg ligt. Daarom is het werk van Unicef nog erg belangrijk. Unicef zorgt dat steeds meer mensen weten dat de gratis medicijnen er zijn. Ook helpt Unicef mee om meer ziekenhuizen en gezondheidscentra te bouwen. Dan kunnen straks meer mensen de medicijnen ophalen. En hoe meer ziekenhuizen er komen, hoe meer mensen zich kunnen laten testen op aids. Als ze besmet zijn, kunnen ze in het ziekenhuis goede hulp en informatie krijgen. Verwerkingopdrachten C Groep 5-8: Puzzelopdracht 'pillen-pech' Groep 7-8: Quiz! De leerlingen lezen de tekst op het werkblad en maken de opdracht. Wie weet als eerste wat de oplossing van de Quiz is? 12
13 D Extra opdrachten Deze opdrachten kunt u gebruiken om uw gastles uit te breiden. Ook is het handig om deze opdrachten achter de hand te houden voor leerlingen die eerder klaar zijn. Deel het kopieerblad Opdrachten uit (bijlage 6), met daarop een leuke invul-strip. De opdracht over 'Een dag uit het leven van ' past goed bij het verhaal over een dag uit het leven van Joaninha in het novembernummer van Kids United. Maak kopieën van de opdrachten uit het spreekbeurtboekje van de Nationale Spreekbeurtactie en deel deze uit. Deel (kopieën van) de puzzelpagina van het Kids United magazine (november 2006) uit. U kunt natuurlijk ook gebruik maken van de verschillende lessen van Wereldklassen. Wereldklassen gaat in schooljaar 2006/2007 ook in op het thema hiv en aids. U kunt bijvoorbeeld gebruik maken van leuke liedteksten en de bijbehorende muziek. Dit lintje staat wereldwijd symbool voor de strijd tegen aids TIP! Deze invul-strip staat ook op het kopieerblad Opdrachten (bijlage 6). Laat de leerlingen het laatste plaatje afmaken, en bespreek daarna hoe het aidslintje er in het echt uitziet. Laat bijvoorbeeld een afbeelding zien van het rood-blauwe lintje, of teken hem zelf op het bord. 13
14 4. Controle, evaluatie en slot Duur ongeveer 5 minuten Doelen: Controle: zijn de leerdoelen bereikt? Evaluatie: tips en feedback verzamelen voor een volgende gastles Slot: een leuke en positieve afsluiting Hoe kunt u controleren of de leerdoelen bereikt zijn? Tijdens en aan het einde van uw gastles ruimte geven voor vragen. Een vraag 'terugkaatsen' naar de klas: 'wie weet er een antwoord op deze vraag?' Kort terugvragen of de leerlingen de informatie tot aan dat moment begrijpen. Het is belangrijk om na zo'n vraag even te wachten op reacties vanuit de klas. De gemaakte opdrachten en vragen kort klassikaal bespreken. In de evaluatie kunt u aan de leerlingen vragen hoe zij de les vonden. Het is belangrijk om positieve en negatieve opmerkingen van de leerlingen serieus te nemen. Als u een beginnende gastlesgever bent, kunt u ook overwegen om (na de gastles) de docent te vragen om feedback. Hij/zij is immers een expert op het gebied van lesgeven, en zal uw open houding waarschijnlijk alleen maar waarderen. U kunt nuttige tips of opmerkingen van de leerlingen en de docent opschrijven en gebruiken bij de voorbereiding van uw volgende gastles. 14
15 Bijlage 1 Kopieerblad Informatie Het recht op zorg en bescherming Alle kinderen hebben recht op zorg en bescherming. Toch krijgen niet alle kinderen in de wereld waar ze recht op hebben. De ziekte aids zorgt voor problemen in veel ontwikkelingslanden. Kinderen die last hebben van deze problemen zijn erg kwetsbaar. Heel belangrijk vindt Unicef de zorg en bescherming voor deze 'kwetsbare' kinderen. Dat zijn eigenlijk 3 groepen kinderen: 1) kinderen die niet naar school gaan omdat ze voor hun zieke ouders moeten zorgen 2) kinderen die zelf aids hebben 3) kinderen die hun ouders door aids verloren hebben. Problemen door de ziekte aids Iedereen kan aids krijgen: arme, rijke, jonge en oude mensen. En ook kinderen. Maar kinderen hebben op nog meer manieren last van aids. Sommige kinderen moeten voor hun zieke ouders zorgen en hebben geen tijd meer om naar school te gaan. Andere kinderen worden zelf ziek. Zij vertellen dit meestal aan niemand. Iemand met aids wordt namelijk vaak gepest. Kinderen verliezen door de ziekte aids belangrijke mensen: ouders, broers, zussen en de meester of juf kunnen dood gaan. En dat is heel verdrietig. De ziekte aids zorgt dus voor heel wat problemen voor deze kinderen. Wat zijn hiv en aids precies? Hiv is een virus. Als je dit virus krijgt ben je hivpositief. Mensen die besmet zijn met hiv krijgen na vele jaren de ziekte aids. Het virus maakt de cellen dood, die ziektes bestrijden. Die cellen heten witte bloedlichaampjes. Als je te weinig witte bloedlichaampjes hebt, is je lichaam heel vatbaar voor allerlei ziektes. Mensen met aids worden daarom vaak ziek. En ze worden dus ook steeds zwakker. Uiteindelijk gaan ze vaak dood aan iets waar ze normaal niet aan dood zouden gaan. Een griepje bijvoorbeeld. Mensen met aids moeten daarom vaak een heleboel medicijnen nemen tegen al die ziektes. En ze moeten goed eten, zodat ze sterk blijven. Er is nog geen medicijn dat de ziekte aids kan genezen. Maar er bestaan wel aidsremmers. Deze pillen kunnen mensen met de ziekte aids niet helemaal beter maken, maar wel zorgen dat ze langer blijven leven. Ze remmen dus de ziekte aids af. Helaas zijn die aidsremmers vaak nog moeilijk te verkrijgen. Wie aids heeft en dagelijks aidsremmers slikt en goed eet, kan ermee leven. Waar komt de ziekte het meeste voor? Miljoenen kinderen over de hele wereld hebben te maken met hiv en aids. Er zijn zelfs 2,2 miljoen kinderen in de wereld die zelf hiv-positief zijn of aids hebben. Zij worden meestal als baby besmet door hun moeder. En er zijn 15,2 miljoen wezen van wie één of beide ouders overleden zijn door aids. Het is helemaal niet leuk om je dit voor te stellen, maar elke dag raken bijna 1500 kinderen onder de 15 jaar besmet met hiv. Vooral in Afrika hebben veel mensen de ziekte aids. Maar ook in Rusland. Is er ook aids in Nederland? Ja, er zijn ongeveer mensen met hiv in ons land. Omdat de gezondheidszorg in Nederland beter geregeld is dan in de meeste ontwikkelingslanden, kunnen zieke mensen gemakkelijker aan medicijnen komen. En er is veel informatie in Nederland over de ziekte. Met genoeg voedsel en aidsremmers hoeven mensen niet snel dood te gaan door aids. 15
16 De oplossingen van Unicef Alle kinderen hebben recht op zorg, bescherming, onderwijs, gezondheidszorg, voedsel, schoon water en een schone wc. Unicef werkt hard om te zorgen dat steeds meer kinderen krijgen waar ze recht op hebben. Unicef zorgt bijvoorbeeld voor beter onderwijs. Want het is belangrijk dat kinderen goed les krijgen. En dat hun school schoon en veilig is. Unicef leert meesters en juffen ook hoe ze kwetsbare kinderen kunnen herkennen. Want als kinderen thuis voor zieke ouders moeten zorgen of als ze thuis alles alleen moeten doen zijn ze vaak erg moe. De meester of juf in de klas kan extra letten op deze kinderen, en zorgen dat ze extra hulp krijgen via Unicef. In het land Mozambique heeft Unicef verschillende oplossingen om deze kwetsbare kinderen te helpen: 1. Unicef traint speciale hulpverleners die bij kinderen zonder ouders langsgaan. 2. Unicef zorgt voor voorlichting over hiv en aids. 3. Unicef zorgt samen met de regering voor gratis aidsmedicijnen. Extra voor groep 7 en 8 Hoe kun je de ziekte voorkomen? Het is belangrijk om te voorkomen dat je besmet raakt met hiv. Je kunt besmet raken met het virus als jouw bloed in aanraking komt met besmet bloed van iemand anders. Het is daarom belangrijk om altijd schone naalden te gebruiken voor een injectie. Ook door onveilig vrijen (zonder condoom) kun je hiv van iemand krijgen. Het is daarom verstandig om een condoom te gebruiken tijdens het vrijen. Zwangere vrouwen die met hiv zijn besmet, kunnen het virus tijdens de bevalling overbrengen op hun baby. Ook kunnen baby's het virus krijgen tijdens de zwangerschap en heel soms door borstvoeding. Moeders moeten daarom weten of ze besmet zijn met hiv. Met aidsremmers hebben ze de helft minder kans dat de baby in hun buik ook besmet wordt. Dit zijn voorlichtings-boekjes over aids uit Papoea Nieuw Guinea Het meisje Joaninha (11 jaar) uit Mozambique is haar ouders verloren door de ziekte aids 16
17 Kinderen in Mozambique Bijlage 2 Kopieerblad Mozambique Wist je dat Mozambique? Een land is in Zuidoost Afrika? Kijk maar op het kaartje. Het vroeger een Portugese kolonie was en sinds 1975 onafhankelijk is? De officiële taal Portugees is? Er tot 1992 een burgeroorlog aan de gang was in Mozambique? Er ruim 19 miljoen mensen wonen? Mensen in Mozambique meestal niet zo oud worden? Gemiddeld worden mensen maar 38 jaar. In Nederland worden mensen gemiddeld 79 jaar oud. Mozambique bijna 20 keer zo groot is als Nederland? De kust van Mozambique wel 2655 km lang is? De hoofdstad van Mozambique 'Maputo' heet? Er in Mozambique heel veel wilde dieren zijn, zoals olifanten, neushoorns, leeuwen, luipaarden en buffels? Dit bord waarschuwt mensen in Mozambique voor de gevaren van de ziekte aids. 17
18 Bijlage 3 Kopieerblad Hulpverleners Hulpverleners Alle kinderen hebben recht op zorg en bescherming. Unicef steunt daarom hulpverleners die kwetsbare kinderen helpen. Als kinderen voor hun zieke ouders moeten zorgen kan de hulpverlener soms verzorging regelen, zodat kinderen toch naar school kunnen. Kinderen die zelf aids hebben, krijgen medicijnen zodat ze zo normaal mogelijk kunnen leven. Zorg en liefde Als kinderen hun ouders door aids verloren hebben komen ze er vaak alleen voor te staan. Sommige kinderen kunnen bij familie gaan wonen. Als dit niet kan, blijven kinderen alleen achter. Zij krijgen dan regelmatig bezoek van een hulpverlener. De hulpverleners kijken dan hoe het met de kinderen gaat. Ze helpen hen met klusjes thuis. Ze troosten de kinderen als ze verdrietig zijn. Ze geven hen de liefde en aandacht die ouders normaal gesproken aan kinderen geven. Geboortebewijs De meeste alleenstaande kinderen hebben geen geboortebewijs. Alleen met een geboortebewijs kunnen ze naar school en krijgen ze andere belangrijke papieren. Bijvoorbeeld een speciale kaart waarmee ze voedselhulp krijgen. Of een papier waarop staat dat het huis van hun overleden ouders van de kinderen is. Unicef zorgt er voor dat hulpverleners alsnog een geboortebewijs regelen voor kinderen die er geen hebben. Help jij de hulpverlener? Hieronder zie je allemaal plaatjes van dingen die een hulpverlener nodig heeft. Deze hulpverleenster is al haar spullen kwijt! Help jij alles terug te vinden? Verbind de woorden met de goede plaatjes. fiets? aidsmedicijnen schoolspullen voedselbonnen? tas 18
19 Bijlage 4 Kopieerblad Voorlichting Voorlichting is belangrijk, omdat iedereen moet weten wat de gevaren van de ziekte aids zijn. hoe je jezelf kunt beschermen tegen deze ziekte. waar je een test kunt doen om te kijken of je besmet bent. waar je gratis medicijnen kunt krijgen. (vul zelf in) Voorbeeld 1: Aramiss (14 jaar) geeft zijn leeftijdsgenoten voorlichting over aids via de radio Voorbeeld 2: op een school in Mozambique maken jeugdvoorlichters een toneelstuk over aids Voorbeeld 4: in Mozambique wordt aidsvoorlichting vaak op muren geschilderd En nu zelf voorlichting geven: zo doe je dat! Op de foto's zie je allemaal voorbeelden van verschillende manieren om voorlichting te geven. Maak hieronder je eigen plan om ook voorlichting te geven! Mijn plan: Ik ga voorlichting geven over: Manier van voorlichting (toneelstukje, poster, lied): Ik ga voorlichting geven samen met: Spullen die we nodig hebben (vraag de juf of meerster): Veel succes! 19
20 D Bijlage 5 Kopieerblad Gratis aidsmedicijnen Gratis aidsmedicijnen Unicef zorgt over de hele wereld voor kinderen die er alleen voor komen te staan door aids. Ook in Mozambique. Unicef doet dit niet alleen. Zo zorgt Unicef samen met de regering van Mozambique bijvoorbeeld voor gratis aidsmedicijnen. Deze aidsmedicijnen worden ook wel aidsremmers genoemd. De pillen kunnen mensen met de ziekte aids niet helemaal beter maken, maar wel zorgen dat ze langer blijven leven. Ze remmen dus de ziekte aids af. Slechts 10 % van de kinderen in Mozambique die besmet zijn met het virus krijgen deze gratis medicijnen. Hoe dat komt? Omdat veel mensen niet weten dat ze deze medicijnen gratis kunnen halen. En omdat zij niet genoeg geld hebben om naar het ziekenhuis te gaan, dat vaak ver weg ligt. Daarom is het werk van Unicef nog erg belangrijk. Unicef zorgt dat steeds meer mensen weten dat de gratis medicijnen er zijn. Ook helpt Unicef mee om meer ziekenhuizen en gezondheidscentra te bouwen. Dan kunnen straks meer mensen de medicijnen ophalen. En hoe meer ziekenhuizen er komen, hoe meer mensen zich kunnen laten testen op aids. Als ze besmet zijn, kunnen ze in het ziekenhuis goede hulp en informatie krijgen. X W Pillen-pech! Ojee... deze jongen laat zijn medicijnen vallen en alle pillen liggen door elkaar. Op alle pillen staat een letter. Streep de pillen met de letters W en X weg. Maak met de letters die overblijven een woord wat staat er? X A W S R X X E X S X M W R I E W X W X M Vul hier het goede woord in: 20
Draaiboek voor een gastles
Draaiboek voor een gastles Dit draaiboek geeft jou als voorlichter van UNICEF Nederland een handvat om gastlessen te geven op scholen. Kinderen, klassen, groepen en scholen - elke gastles is anders. Een
Nadere informatieHuiswerk Spreekbeurten Werkstukken
Huiswerk Spreekbeurten Werkstukken - 2 - Weer huiswerk? Nee, deze keer geen huiswerk, maar een boekje óver huiswerk! Wij (de meesters en juffrouws) horen jullie wel eens mopperen als je huiswerk opkrijgt.
Nadere informatieHet houden van een spreekbeurt
Het houden van een spreekbeurt In deze handleiding staan tips over hoe je een spreekbeurt kunt houden. Waar moet je op letten? Wat moet je wel doen? En wat moet je juist niet doen? We hopen dat je wat
Nadere informatieHoe maak ik... Naam: Groep:
Hoe maak ik... Naam: Groep: Inleiding Een spreekbeurt houden is niet niets! Je moet daar heel wat voor kunnen. Wat dacht je van: Goed kunnen lezen Goed kunnen begrijpen wat je leest Goed dingen kunnen
Nadere informatieLesbrief. Introductie
Lesbrief Introductie Deze lesbrief hoort bij Lieve Stine, weet jij het? van Stine Jensen en Sverre Fredriksen. Dit boek bestaat uit 20 brieven en antwoorden van filosoof Stine. Deze lesbrief bestaat uit
Nadere informatieTheorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,
3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol
Nadere informatieUitleg boekverslag en boekbespreking
Uitleg boekverslag en boekbespreking groep 7 schooljaar 2014-2015 Inhoudsopgave: Blz. 3 Blz. 3 Blz. 3 Blz. 4 Blz. 6 Blz. 7 Blz. 7 Stap 1: Het lezen van je boek Stap 2: Titelpagina Stap 3: Inhoudsopgave
Nadere informatieWat goed dat je geïnteresseerd bent in de stage '' Leer ze 'n Lesje "voor jouw MaS bij Amnesty International!
DRAAIBOEK LEER ZE N LESJE Wat goed dat je geïnteresseerd bent in de stage '' Leer ze 'n Lesje "voor jouw MaS bij Amnesty International! 1. Je kunt beginnen met het doen van de e-learning op de Amnesty
Nadere informatieSpreekopdrachten thema 3 Kinderen
Spreekopdrachten thema 3 Kinderen Opdracht 1 bij 3.2 Jullie zijn bij het consultatiebureau. Cursist A: je bent arts bij het consultatiebureau. Cursist B: je bent met je baby van twee maanden bij het consultatiebureau.
Nadere informatieOefenen 1 punt verdienen Onderwerpen van de presentaties
Presenteren vmbo-4 Presenteren is aan de ene kant een kunst de één is er beter in dan de ander maar aan de andere kant valt of staat elke presentatie met een goede voorbereiding en veel oefening. Bij presenteren
Nadere informatieWat is verantwoordelijkheid en waarom is het belangrijk?
Wat is verantwoordelijkheid en waarom is het belangrijk? Verantwoordelijkheid. Ja, ook heel belangrijk voor school!!! Het lijkt veel op zelfstandigheid, maar toch is het net iets anders. Verantwoordelijkheid
Nadere informatieDe Drakendokter: Gideon
De Drakendokter: Gideon Om hulp vragen Vervolgverhalen Groep 5 en 6 (SO en SBO) Overzicht De opdrachten zijn het leukst om te doen, als het hele boek in de klas is voorgelezen. Dit kan door elke dag in
Nadere informatielesmateriaal Taalkrant
lesmateriaal Taalkrant Toelichting Navolgend vindt u een plan van aanpak en 12 werkbladen voor het maken van de Taalkrant in de klas, behorende bij het project Taalplezier van Stichting Wereldleren. De
Nadere informatieen zelfbeeld Lichamelijke ontwikkeling Lesdoelen: Werkvormen: Benodigdheden: Kinderboeken: Les 1: Wie ben ik Lesoverzicht
I Lichamelijke ontwikkeling en zelfbeeld Les 1: Wie ben ik Lesoverzicht Lesdoelen: Kinderen worden zich meer bewust van eigen talenten en eigenschappen en ontwikkelen een positief zelfbeeld. Kinderen kunnen
Nadere informatieIn je kracht. Werkboek voor deelnemers
In je kracht Werkboek voor deelnemers Uitleg Mijn toekomst! Benodigdheden: Werkblad Mijn toekomst! (je kunt het Werkblad meegeven om thuis na te lezen, maar dit is niet noodzakelijk) Voor iedere deelnemers
Nadere informatieGroep 8 Verdiepingsles: Lagerhuis (dubbele les) Groep 8 Verdiepingsles: Lagerhuis voorbereiding. Leerkrachtinformatie
Leerkrachtinformatie (dubbele les) Lesduur: 2 x 50 minuten (klassikaal) Introductie van de activiteit 1. Deze klassikale les bestaat uit twee delen: Voorbereiding Uitvoering voorbereiding Lesduur: 50 minuten
Nadere informatie2 > Kerndoelen 11. 4 > Aan de slag 15. 5 > Introductie van de manier van werken 22. 6 > Mogelijke werkvormen en de plaats op het rooster 27
Inhoud 1 > Uitgangspunten 9 2 > Kerndoelen 11 3 > Materialen 12 4 > Aan de slag 15 5 > Introductie van de manier van werken 22 6 > Mogelijke werkvormen en de plaats op het rooster 27 7 > Waarom samenwerkend
Nadere informatieUNICEF Kinderrechten SPORT EN VRIJE TIJD GELIJKE BEHANDELING VOEDING FAMILIE GEZONDHEIDSZORG ONDERWIJS SCHOON WATER
UNICEF Kinderrechten INFORMATIE EEN EIGEN MENING SPORT EN VRIJE TIJD FAMILIE GELIJKE BEHANDELING Patricia Willocq VOEDING GEZONDHEIDSZORG ONDERWIJS SCHOON WATER Informatie voor een spreekbeurt of werkstuk
Nadere informatieThema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine?
Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine? is op het werk. moet aan de machine werken. De chef vertelt eerst hoe de machine werkt. Dan werkt met de machine. De machine doet het niet. roept een
Nadere informatieWerkboek Het is mijn leven
Werkboek Het is mijn leven Het is mijn leven Een werkboek voor jongeren die zelf willen kiezen in hun leven. Vul dit werkboek in met mensen die je vertrouwt, bespreek het met mensen die om je geven. Er
Nadere informatieTips voor Taal Hoe stimuleer je de taalontwikkeling van je kind?
Tips voor Taal Hoe stimuleer je de taalontwikkeling van je kind? Tips voor Taal Hoe stimuleer je de taalontwikkeling van je kind? Ga op ooghoogte met je kind zitten Door op ooghoogte te gaan zitten tijdens
Nadere informatieHandleiding. UNICEF Handleiding lessuggestie Ruilen groep 5-6. Ruilen
UNICEF Handleiding lessuggestie Ruilen groep 5-6 Handleiding Ruilen Alle kinderen in de wereld hebben rechten. In het Kinderrechtenverdrag van de Verenigde Naties zijn deze opgenomen. Rechten over school,
Nadere informatie2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S
2 Ik en autisme In het vorige hoofdstuk is verteld over sterke kanten die mensen met autisme vaak hebben. In dit hoofdstuk vertellen we over autisme in het algemeen. We beginnen met een stelling. In de
Nadere informatieDag van Respect & PABO. DOE MEE met de Dag van Respect 8 November 2012
Dag van Respect & PABO DOE MEE met de Dag van Respect 8 November 2012 Beste Pabo-studenten, Elk jaar ontwikkelt Stichting Dag van Respect nieuw lesmateriaal over respect. Respect voor jezelf, Respect voor
Nadere informatieSoms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij.
Lied: Ik ben ik (bij thema 1: ik ben mezelf) (nr. 1 en 2 op de CD) : Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Ik heb een mooie naam, van achter en vooraan.
Nadere informatieHUISWERKGIDS SCHOOLJAAR 2011-2012
HUISWERKGIDS SCHOOLJAAR 2011-2012 1 INHOUDSOPGAVE Hoofdstuk bladzijde 1. Inleiding De huiswerkgids 3 2. Hoe maak en leer je huiswerk? 4 3. Het leren van woorden (spelling/engels) 5 4. Het leren van topografie
Nadere informatieStudielessen voor kinderen van 4-7 jaar
NAAM Studielessen voor kinderen van 4-7 jaar voorjaar 2005 Geschreven door Beryl Voorhoeve en opgemaakt door Judith Maarsen Geschreven voor kleine studiegroepen in de levend Evangelie Gemeente Gebruikte
Nadere informatie3 Hoogbegaafdheid op school
3 Hoogbegaafdheid op school Ik laat op school zien wat ik kan ja soms nee Ik vind de lessen op school interessant meestal soms nooit Veel hoogbegaafde kinderen laten niet altijd zien wat ze kunnen. Dit
Nadere informatieAlles onder de knie? 1 Herhalen. Intro. Met de docent. 1 Werk samen. Lees het begin van de gesprekjes. Maak samen de gesprekjes af.
Intro Met de docent Wat ga je doen in dit hoofdstuk? 1 Herhalen: je gaat herhalen wat je hebt geleerd in hoofdstuk 7, 8 en 9. 2 Toepassen: je gaat wat je hebt geleerd gebruiken in een situatie over werk.
Nadere informatieLesdoelen: Werkvormen: Benodigdheden: Prentenboeken: Les 10: Hoe zeg ik nee. Lesoverzicht. Basis
Les 10: Hoe zeg ik nee Lesoverzicht Lesdoelen: Kinderen weten het verschil tussen prettige en onprettige situaties en kunnen deze herkennen. Kinderen weten dat ze onprettige aanrakingen mogen weigeren.
Nadere informatieInfo. Aanraken, knuffelen en meer... Informatie voor cliënten. Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde
Info Aanraken, knuffelen en meer... Informatie voor cliënten Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde Inhoud INHOUD 1. Waar gaat het over 3 2. Aanraken 4 3. Hoe noem jij dat? 5 4. Baas over
Nadere informatieKinderrechten. gastlessen. Middenbouw/Bovenbouw
Kinderrechten gastlessen Middenbouw/Bovenbouw Inhoud Voorwoord Voorwoord 3 Educatieve materialen 4 Achtergrondinformatie over de campagne: Kinderrechten 5 Draaiboek voor een gastles 6 1 Inleiding 6 2 Voorbereiding
Nadere informatieBijeenkomst over geloofsopvoeding Communiceren met je puber Deze bijeenkomst sluit aan bij Moments, magazine voor ouders van jongeren van 12-18 jaar
DOELSTELLINGEN Ouders zijn zich ervan bewust dat je altijd en overal communiceert Ouders wisselen ervaringen met elkaar uit over hoe de communicatie met hun pubers verloopt Ouders verwerven meer inzicht
Nadere informatieDocument vertellen en presenteren voor de groepen 1, 2, 3 en 4. Doelen van vertellen en presenteren in groep 1 en 2:
Document vertellen en presenteren voor de groepen 1, 2, 3 en 4 Doelen van vertellen en presenteren in groep 1 en 2: Leerlingen raken vertrouwd met het presenteren voor een groep Leerlingen raken vertrouwd
Nadere informatieProject Verwenmorgen voor ouderen organiseren Groepen van 5 leerlingen Totaal: 560 minuten
Project Verwenmorgen voor ouderen organiseren Groepen van 5 leerlingen Totaal: 560 minuten Inleiding en werkwijze: De meeste ouderen vinden het leuk om samen met jongeren iets te doen. Op deze manier hebben
Nadere informatieEenzaam. De les. Inhoud. Doel. Materiaal. Belangrijk. les
8 Inhoud 1 Eenzaam De Soms ben je alleen en vind je dat fijn. Als alleen zijn niet prettig aanvoelt, als je niet in je eentje wilt zijn, dan voel je je eenzaam. In deze leren de leerlingen het verschil
Nadere informatieDEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou!
DEEL 1 1 WERKBOEK 5 Eigen keuze Inhoud 2 1. Hoe zit het met je keuzes? 3 2. Hoe stap je uit je automatische piloot? 7 3. Juiste keuzes maken doe je met 3 vragen 9 4. Vervolg & afronding 11 1. Hoe zit het
Nadere informatieMEMORY WOORDEN 1.1. TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 1
MEMORY WOORDEN 1.1 TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 1 ik jij hij zij wij jullie zij de baby het kind ja nee de naam TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 2 MEMORY WOORDEN 1.2 TaalCompleet A1 Memory Woorden
Nadere informatieRV 07 R.K. Basisschool de Vlinder groep 8 Stockholm 3 / 8 3124 SG Schiedam Tel.: 010-4717036 / 010-2470164
R.K. Basisschool De Vlinder RV 07 R.K. Basisschool de Vlinder groep 8 Stockholm 3 / 8 3124 SG Schiedam Tel.: 010-4717036 / 010-2470164 GOEDE STUDIEGEWOONTEN Bij goed studeren (leren) of huiswerk maken
Nadere informatieSociaal netwerk. Handleiding voor begeleiders
Sociaal netwerk Handleiding voor begeleiders Algemene tips voor begeleider Het beste uit jezelf! Philadelphia vindt het belangrijk dat cliënten zich net als ieder ander mens kunnen ontwikkelen. Hierbij
Nadere informatieOPBOUW ZELFSTANDIGE BASISHOUDING BIJ KINDEREN
OPBOUW ZELFSTANDIGE BASISHOUDING BIJ KINDEREN Afspraak 1. Maak samen met de kinderen afspraken over wat zelfstandig gedaan mag worden met betrekking tot naar de wc gaan, handen wassen, drinken, eten, de
Nadere informatieIntroductie. Lesinstructie. Lesinstructie. Leerdoelen. Introductie. Opzet. Bronnen
Introductie Introductie Gamen, Hyven, informatie zoeken, filmpjes kijken, muziek luisteren, spullen kopen of verkopen. Internetten doen we allemaal. Soms voor de lol, soms serieus, soms thuis, soms op
Nadere informatieBijeenkomst over geloofsopvoeding Moeilijke kindervragen
DOELSTELLINGEN De ouders hebben ervaren dat hun kind niet het enige is dat moeilijke vragen stelt en dat zij elkaar kunnen ondersteunen in de omgang hiermee. De ouders kunnen met hun kind in gesprek gaan
Nadere informatieWorkshop Handleiding. Verhalen schrijven. wat is jouw talent?
Workshop Handleiding Verhalen schrijven wat is jouw talent? Inhoudsopgave Hoe gebruik je deze workshop? Hoe kun je deze workshop inzetten in je klas? Les 1: Even voorstellen stelt zich kort voor en vertelt
Nadere informatieDocentenhandleiding Les4Life
Docentenhandleiding Les4Life Doel: o De leerlingen voorbereiden op de komst van Dance4Life en een gastspreker uit Indonesië. Leerlingen krijgen informatie over het projectland Indonesië. Duur: o 25 minuten
Nadere informatieHandleiding. UNICEF Handleiding lessuggestie Gedicht groep 7-8. Gedicht
UNICEF Handleiding lessuggestie Gedicht groep 7-8 Handleiding Gedicht In het Kinderrechtenverdrag van de Verenigde Naties zijn de rechten voor het kind opgenomen. U maakt deze rechten concreet en zichtbaar,
Nadere informatiePrettige en niet prettige aanrakingen
Kriebels in je buik Prettige en niet prettige aanrakingen 1 Prettige en niet prettige aanrakingen Groep 3 50 min Begrippen Prettig, onprettig, dwingen, overhalen, grenzen aangeven, hulp bij problemen,
Nadere informatieDe vragen sluiten aan bij de belevingswereld van de leerlingen en zijn onderverdeeld in de volgende vijftien categorieën:
> Categorieën De vragen sluiten aan bij de belevingswereld van de leerlingen en zijn onderverdeeld in de volgende vijftien categorieën: 1 > Poten, vleugels, vinnen 2 > Leren en werken 3 > Aarde, water,
Nadere informatieHandleiding. UNICEF Handleiding lessuggestie Schoolplein groep 3-4. Schoolplein
UNICEF Handleiding lessuggestie Schoolplein groep 3-4 Handleiding Schoolplein Alle kinderen in de wereld hebben rechten. In het Kinderrechtenverdrag van de Verenigde Naties zijn deze opgenomen. Artikel
Nadere informatieFOUT VRIENDJE? PAS OP! Hulp. Internet. Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22.
PAS OP! Hulp Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22. Internet Wil je meer lezen? Kijk op www.jipdenhaag.nl/loverboys En test jezelf op www.loverboytest.nl Dit is een
Nadere informatieReflectiegesprekken met kinderen
Reflectiegesprekken met kinderen Hierbij een samenvatting van allerlei soorten vragen die je kunt stellen bij het voeren van (reflectie)gesprekken met kinderen. 1. Van gesloten vragen naar open vragen
Nadere informatieLes 33. Zwangerschap
http://www.edusom.nl Thema Gezondheid Les 33. Zwangerschap Wat leert u in deze les? Informatie begrijpen over zwanger zijn. Zeggen dat u zwanger bent of dat u zich niet lekker voelt. Woorden die hetzelfde
Nadere informatieCreatief en flexibel toepassen van Triplep. Maarten Vos Doe, laat zien, lach, oefen en geef applaus
Creatief en flexibel toepassen van Triplep Maarten Vos Doe, laat zien, lach, oefen en geef applaus Programma Overzicht Kennismaking Persoonlijke werving van ouders Een goede relatie opbouwen met de ouders
Nadere informatieSOCIALE VAARDIGHEDEN MET AFLATOUN
SOCIALE VAARDIGHEDEN MET AFLATOUN Dit thema is opgesplitst in drie delen; gevoelens, ruilen en familie. De kinderen gaan eerst aan de slag met gevoelens. Ze leren omgaan met de gevoelens van anderen. Daarna
Nadere informatieThema Kinderen en school
http://www.edusom.nl Thema Kinderen en school Lesbrief 18. Het 10-minutengesprek. Wat leert u in deze les? Vergelijkingen maken. Zeggen hoe vaak iets gebeurt. Verkleinwoordjes. Veel succes! Deze les is
Nadere informatieADHD en lessen sociale competentie
ADHD en lessen sociale competentie Geeft u lessen sociale competentie én heeft u een of meer kinderen met ADHD in de klas, dan kunt u hier lezen waar deze leerlingen tegen aan kunnen lopen en hoe u hier
Nadere informatieTeksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.
Bidden Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.nl en kinderactiviteiten www.lambertuskerk-rotterdam.nl
Nadere informatieLesbrief bij Ik weet je te vinden van Netty van Kaathoven voor groep 6, 7 en 8
Lesbrief bij Ik weet je te vinden van Netty van Kaathoven voor groep 6, 7 en 8 Inhoud van deze lesbrief - Thema s in het boek - Lesopzet - Doel van de les - Uitwerking - Bijlage: opdrachtenblad Thema s
Nadere informatie- Een docent controleert of jij je huiswerk op hebt geschreven. - Je hebt aanmoediging nodig om je huiswerk te noteren.
Schoolse competenties Competentie 1: Agendagebruik - Je schrijft je huiswerk in je agenda als dit wordt opgegeven. - Je agenda ziet er verzorgd uit. - Een docent controleert of jij je huiswerk op hebt
Nadere informatieSeksualiteit: Grenzen en Wensen
IJBURGCOLLEGE.NL Seksualiteit: Grenzen en Wensen Leerlingen handleiding Michiel Kroon Lieve leerling, Het is belangrijk om op een open en goede manier over seks te kunnen praten. De lessenserie die in
Nadere informatie150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft!
150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft! Scott de Jong http://www.positiefleren.nl - 1 - Je leest op dit moment versie 2.0 van het Ebook: 150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft.
Nadere informatieU leert in deze les "toestemming vragen". Toestemming vragen is vragen of u iets mag doen.
TOESTEMMING VRAGEN les 1 spreken inleiding en doel U leert in deze les "toestemming vragen". Toestemming vragen is vragen of u iets mag doen. Bij toestemming vragen is het belangrijk dat je het op een
Nadere informatieOPA EN OMA DE OMA VAN OMA
Hotel Hallo - Thema 4 Hallo opdrachten OPA EN OMA 1. Knip de strip. Strip Knip de strip los langs de stippellijntjes. Leg de stukken omgekeerd en door elkaar heen op tafel. Draai de stukken weer om en
Nadere informatieThema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine?
Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine? is op het werk. moet aan de machine werken. De chef vertelt eerst hoe de machine werkt. Dan werkt met de machine. De machine doet het niet. roept een
Nadere informatieSoms is er thuis ruzie Dan is mama boos en roept soms omdat ik mijn speelgoed niet opruim Maar ik heb daar helemaal niet mee gespeeld Dat was Bram,
Soms is er thuis ruzie Dan is mama boos en roept soms omdat ik mijn speelgoed niet opruim Maar ik heb daar helemaal niet mee gespeeld Dat was Bram, mijn kleine broer Dat is niet van mij mama Dan zegt ze
Nadere informatieBasisschool de Triangel. Het houden van een spreekbeurt.
Basisschool de Triangel Het houden van een spreekbeurt. 1 INHOUDSOPGAVE SPREEKBEURT GROEP 5 1 GROEP 6 5 GROEP 7 EN 8 9 2 HOE BEREID IK MIJN SPREEKBEURT VOOR? SPREEKBEURT IN GROEP 5 Wat is een spreekbeurt?
Nadere informatieEen informatieve bundel en vragenlijst voor kinderen die gepest worden.
Een informatieve bundel en vragenlijst voor kinderen die gepest worden. Er is een verschil tussen plagen en pesten. Iets van iemand afpakken kan plagen zijn, maar ook pesten. Het is plagen als het gaat
Nadere informatieFEEDBACK GEVEN IN ZELFSTURENDE TEAMS. Yvette Paludanus
FEEDBACK GEVEN IN ZELFSTURENDE TEAMS Yvette Paludanus 2 Dit boekje is tot stand gekomen dankzij de vragen en verhalen van medewerkers in de zorg. Wil je een exemplaar van dit boekje bestellen? Wil je begeleiding
Nadere informatieWereldgodsdiensten. Project Levensbeschouwing 2 e klas St. Nicolaaslyceum. Naam:
Wereldgodsdiensten Project Levensbeschouwing 2 e klas St. Nicolaaslyceum Naam: Inhoudsopgave Inleiding Schema Beoordeling Deel 1 Test jezelf! Deel 2 Kies je onderwerp en aan de slag! Deel 3 Het ervaren
Nadere informatieVragenlijst Prettig Schoolgaan versie voor de basisschool
Vragenlijst Prettig Schoolgaan versie voor de basisschool Dit is een vragenlijst met 60 vragen. De vragen gaan over school. Sommige dingen op school vind je fijn. Sommige dingen op school vindt je vervelend
Nadere informatieLiefde, voor iedereen gelijk?
Seksuele diversiteit graad 2 Lesvoorbereiding Liefde, voor iedereen gelijk? Bij lesmateriaal, bij deze les op de site, vind je het nodige lesmateriaal voor deze les: Print de verhalen 'Het geheim van Mirjam'
Nadere informatieA. Jouw rechten! Kinderrechten
Dit werkblaadje is van... A. Jouw rechten! Kinderrechten Je hebt ongetwijfeld al gehoord van de Rechten van het Kind. De koningen, presidenten en andere leiders van over de hele wereld hebben gezegd dat
Nadere informatieInstructieboek Koken. Voor de Mpower-coach
Instructieboek Koken Voor de Mpower-coach juni 2014 Mpower-coach Instructieboek Versie 1.2014 blz. 2 Inhoud: Inhoudsopgave blz. 3 Mpower-coach blz. 5 Thema koken : blz. 7 Module 0: Beginnen met koken blz.
Nadere informatieDe Huiswerkgids beschrijft de doorgaande lijn van het huiswerk dat we geven en de aanbevolen aanpak.
De Huiswerkgids beschrijft de doorgaande lijn van het huiswerk dat we geven en de aanbevolen aanpak. 2 juli 2014 KBS De Hoeksteen 11QH Olmendreef 100 3137 CR Vlaardingen Inhoud 1 Inleiding... 3 2 Hoe maak
Nadere informatieHoe je je voelt. hoofdstuk 10. Het zal je wel opgevallen zijn dat je op een dag een heleboel verschillende gevoelens hebt. Je kunt bijvoorbeeld:
hoofdstuk 10 Hoe je je voelt Het zal je wel opgevallen zijn dat je op een dag een heleboel verschillende gevoelens hebt. Je kunt bijvoorbeeld: zenuwachtig wakker worden omdat je naar school moet, vrolijk
Nadere informatieInleiding. Autisme & Communicatie in de sport
Sanne Gielen Inleiding Starten met een nieuwe sport is voor iedereen spannend; Hoe zal de training eruit zien? Zal de coach aardig zijn? Heb ik een klik met mijn teamgenoten? Kán ik het eigenlijk wel?
Nadere informatieStappenplan voor het maken van een presentatie
Stappenplan voor het maken van een presentatie De voorbereiding van een presentatie is erg belangrijk. Je kunt niet de avond ervoor even een presentatie maken. Je moet informatie verzamelen (bv. uit boeken,
Nadere informatieOPDRACHTEN BIJ THEMA 11 BELEID
OPDRACHTEN BIJ THEMA 11 BELEID Beleid is alleen nodig als je iets gaat veranderen. INLEIDING Het beleid van een organisatie bepaalt hoe je moet werken en wat de bestuurders belangrijk vinden. Dat beleid
Nadere informatieBenodigdheden: A. Inleiding: kringgesprek 15 minuten.
Handleiding Groep Les Thema Wat zie je en wat vind je ervan? Weet wat je ziet Welkom bij de eerste les van het Nationaal Media paspoort voor uw groep! De kinderen (en u als leerkracht) worden zich in deze
Nadere informatieVragenkaartjes voor kinderen van 4 t/m 6 jaar
4 t/m 6 jaar 4 t/m 6 jaar 4 t/m 6 jaar Hoe vraag je aan iemand om met je te spelen? Wat speel je graag op het schoolplein? Jij kan al goed helpen hè. Wie help jij graag? Wat doe je dan? van 4 t/m 6 jaar
Nadere informatieBenodigdheden: A. Inleiding: voorbeeld 5 minuten. B. Spel: wat klopt wel, wat klopt niet? 15 minuten.
Handleiding Groep 2 Les Thema Wat klopt wel en wat klopt niet? Weet wat je ziet Om mediabeelden goed op hun betrouwbaarheid te kunnen beoordelen is het belangrijk onderscheid te maken tussen feit en fictie.
Nadere informatieChecklist Gesprek voeren 2F - handleiding
Checklist Gesprek voeren 2F - handleiding Inleiding De checklist Gesprek voeren 2F is ontwikkeld voor leerlingen die een gesprek moeten kunnen voeren op 2F. In deze handleiding wordt toegelicht hoe de
Nadere informatieWielewoelewool, ik ga naar school! Toelichting
Zwijsen Wielewoelewool, ik ga naar school! Toelichting Inhoud Inleiding 3 Materialen 3 Voor het eerst naar school 4 Doelstelling 4 Opbouw prentenboek en plakboek 4 Werkwijze 5 Ouders 5 2 Inleiding Voor
Nadere informatieGezond thema: DE HUISARTS
Gezond thema: DE HUISARTS 1. Wat gaan we doen? Praten over de huisarts en wat de huisarts doet. Nieuwe woorden leren over de huisarts. Het gesprek met de huisarts oefenen. 2. Wat vind ik van? Als je een-op-een
Nadere informatieWonderWoordenWinkel. T-shirt Labelles
WonderWoordenWinkel T-shirt Labelles WonderWoordenWinkel 2016 1 T-shirt Labelles OB + BB Inhoudsopgave - Lessen: Les groep 1/3 Wat heb ik nodig? P.3 Les groep 4/8 Wat heb ik nodig? P.5 - Bijlagen: Bijlage
Nadere informatieWij een werkdag, zij een schooldag.
Brenda haalt water Wij een werkdag, zij een schooldag. Actie boekje Steven veegt het erf Lamech werkt op het land Jacklyn maakt schoon Geef jouw tijd aan Steven, Brenda, Jacklyn, Lamech, Minasayesh, Adjida,
Nadere informatieOntdek je kracht voor de leerkracht
Handleiding les 1 Ontdek je kracht voor de leerkracht Voor je ligt de handleiding voor de cursus Ontdek je kracht voor kinderen van groep 7/8. Waarom deze cursus? Om kinderen te leren beter in balans te
Nadere informatieOp bezoek. bij Sam op de Intensive Care
Op bezoek S bij Sam op de Intensive Care Hoi, ik ben Sam en ik lig op de Intensive Care S Ik heb een fotoboekje gemaakt. Zo kun je alvast zien waar ik ben en wat iedereen op de afdeling doet. Natuurlijk
Nadere informatieSpreekbeurt, en werkstuk
Spreekbeurt, krantenkring en werkstuk Dit boekje is van: Datum spreekbeurt Datum krantenkring Inleverdatum werkstukken Werkstuk 1: 11 november 2015 Werkstuk 2: 6 april 2016 Bewaar dit goed! Hoe bereid
Nadere informatieWil jij minderen met social media?
Wil jij minderen met social media? Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2016 Hulpboekje social media 1 Hoe sociaal zijn social media eigenlijk? Je vindt dat je teveel tijd doorbrengt op social media.
Nadere informatieTekst lezen en vragen stellen
1. Lees de uitleg. Tekst lezen en vragen stellen Als je een tekst leest, kunnen er allerlei vragen bij je opkomen. Bijvoorbeeld: Welke leerwegen zijn er binnen het vmbo? Waarom moet je kritisch zijn bij
Nadere informatiePeerEducatie Handboek voor Peers
PeerEducatie Handboek voor Peers Handboek voor Peers 1 Colofon PeerEducatie Handboek voor Peers december 2007 Work-Wise Dit is een uitgave van: Work-Wise info@work-wise.nl www.work-wise.nl Contactpersoon:
Nadere informatieHoe gaat het in groep 1/2 b
Hoe gaat het in groep 1/2 b Binnenkomst: - Als je op school komt hang je je jas op je eigen haakje onder je tent. Je tas zet je op de plank. - In de klas geef je de juf een hand en je pakt een spelletje
Nadere informatieInkijkexemplaar INLEIDING. zelfbeeld. Leskatern 1
r aa pl em ex jk ki In zelfbeeld INLEIDING Wie ben ik en hoe presenteer ik me naar de buitenwereld? Dat zijn vragen waar veel jongeren mee bezig zijn. Het is niet makkelijk om je zeker te voelen in een
Nadere informatieVoordoen (modelen, hardop denken)
week 11-12 maart 2012 - hardop-denktekst schrijven B Voordoen (modelen, hardop denken) Waarom voordoen? Net zoals bij lezen, leren leerlingen heel veel over schrijven als ze zien hoe een expert dit (voor)doet.
Nadere informatieSeksualiteit bij jongeren met een (chronische) aandoening
Seksualiteit bij jongeren met een (chronische) aandoening Op de polikliniek van het Universitair Kinderziekenhuis St Radboud ziekenhuis willen wij je met deze folder informatie geven over seksualiteit
Nadere informatiewerkbladen thema 7 DE BASISSCHOOL
werkbladen thema 7 DE BASISSCHOOL 7.0 vragen bij de film alleen Kijk naar de film. Geef antwoord op de vragen. eerste ronde filmkijken 1 2 3 Badria vindt Nederlands moeilijk. De juf komt op huisbezoek.
Nadere informatie