Conceptprotocol Structureel Echoscopisch Onderzoek (SEO)

Transcriptie

1 Fetal Medicine Foundation KvK Ged. Zuiderdiep 120, 9711 HM Groningen Tel: Conceptprotocol Structureel Echoscopisch Onderzoek (SEO) Dit conceptprotocol is gebaseerd op NVOGModelprotocol03SEO.pdf van de NVOG. Naast de basisgegevens biedt het document suggesties voor regionale afspraken over informatieverstrekking aan de ouders, verwijzing voor geavanceerd echo-onderzoek en tabellen voor evaluatie van de metingen. Apparatuur De apparatuur waarmee het onderzoek wordt uitgevoerd is maximaal 5 jaar oud. Het apparaat heeft een goede beeldkwaliteit, een abdominale transducer met een frekwentie tussen 3 en 5 MHz, een vaginale transducer met een frekwentie tussen 5 en 7,5 MHz. Voor optimale uitvoering van het onderzoek zijn een echocardiografische module en DICOM netwerk gewenst. Uitvoering van het onderzoek Voor de uitvoering van het SEO en de verslaglegging wordt circa 30 minuten uitgetrokken. Counseling heeft vooraf plaatsgevonden. Het echoscopisch onderzoek wordt verricht tussen 18 en 22 weken zwangerschap. Bij een zwangerschapsduur van meer dan 22 weken dient rekening gehouden te worden met de mogelijkheid dat verwijzing naar een centrum voor prenatale diagnostiek en het verrichten van aanvullende diagnostiek niet vóór een zwangerschapsduur van 24 weken te realiseren is. Wanneer er afwijkingen worden gevonden, of bij twijfel daarover, wordt de zwangere verwezen naar een centrum voor prenatale diagnostiek. Wanneer structuren door omstandigheden (maternale habitus, hoeveelheid vruchtwater, kind bewegingen enz.), onvoldoende in beeld gebracht kunnen worden, dient dit met de zwangere besproken te worden. Verslaglegging Van elk onderzoek wordt een verslag vastgelegd. Hierin wordt beschreven welke metingen zijn verricht met de numerieke uitslag, welke structuren zijn onderzocht, wat de bevindingen waren en welke structuren niet te beoordelen waren. Bij voorkeur geschiedt de verslaglegging in een digitale database. Onderstaand vindt u links naar verschillende softwarepakketten die de mogelijkheid bieden om zowel de meetgegevens als de gegevens uit de beoordeling van de anatomie en het beeldmateriaal op te slaan. Beide pakketten bieden ook de mogelijkheid tot gestandaardiseerde rapportage

2 Evaluatie basisgegevens aantal foetussen aanwezigheid foetale hartactie placentalokalisatie en navelstrenginsertie hoeveelheid vruchtwater aantal vaten navelstreng kindsbewegingen situs bepaling Beoordeling groei HC: hoofdomtrek (head circumference) De hoofomtrek wordt gemeten in het vlak waarin ook de middenlijn en het cavum septum pellucidum worden beoordeeld. De omtrek wordt afgeleid aan de hand van twee doorsneden (diameter biparietalis en occiputofrontale doorsnede) of handmatig getraceerd. De meting wordt verricht rondom de buitenzijde van de schedel. TCD: transcerebellaire diameter Voor een optimale doosnede van het cerebellum wordt de transducer vanuit het vlak voor meting van de hoofdomtrek enigszins richting de nek gekanteld. Dit levert een suboccipitaalbregmatische doorsnede foor het cavum septum pellucidum en het cerebellum. De centrale binnen-diameter van het cerebellum wordt gemeten. AC: buikomtrek (abdominal circumference) De buikomtrek wordt gemeten in een vlak waar twee ribben, de portaal vene en de maag zichtbaar zijn. De portaal vene ligt op ongeveer 1/3 van de voorzijde van de buikwand De omtrek wordt afgeleid aan de hand van twee doorsneden of handmatig getraceerd over de huidlijn. FL: femurlengte Voor meting van de femurlengte wordt een doorsnede verkregen waarbij de femur een kleine hoek maakt met de transducer. De femurkop of de distale femurcondylen worden niet in de meting betrokken. Tabellen voor evaluatie van de groei en termijnbepaling vindt u aan het eind van dit document pagina 2

3 Beoordeling hoofd en hersenen: Schedel: vorm en echodensiteit Hersenen: aanwezigheid midline, cavum septum pellucidum vorm en afmeting cerebellum afmeting achterhoorn Bij bijzondere bevindingen of niet te beoordelen: Niet te beoordelen wegens ongunstige ligging bij <21 weken, revisie na enkele dagen Plexus choroidus kyste. Streef naar een zo volledig mogelijke beoordeling. Als er geen andere bevindingen zijn ouders informeren dat het een normale variant is. Verwijzen voor geavanceerd echo-onderzoek: Verdenking structurele afwijking (holoprosencephalie, ventriculomegalie) Achterhoorn >10 mm Citroenvorm schedel of banaanvorm cerebellum Niet te beoordelen bij >21 weken Niet pluis gevoel bij gunstige ligging pagina 3

4 Beoordeling aangezicht: Profiel: terugwijkende of uitstekende kin of voorhoofd Orbitae: aanwezigheid en afstand Bovenlip: cheiloschisis Niet te beoordelen: Als het aangezicht niet (volledig) te beoordelen is wegens ongunstige ligging ouders informeren. Verwijzen voor geavanceerd echo-onderzoek: Verdenking structurele afwijking (lipspleet) Duidelijk verkleinde of vergrootte afstand tussen de oogkassen Afwijkend profiel of niet-pluis gevoel pagina 4

5 Beoordeling wervelkolom: Wervelkolom: wervels in twee richtingen intactheid van de huid Niet te beoordelen: Als de wervelkolom niet te beoordelen is wegens ongunstige ligging bij <21 weken, onderzoek herhalen Verwijzen voor geavanceerd echo-onderzoek: Verdenking structurele afwijking (spina bifida) Niet te beoordelen bij >21 weken Niet pluis gevoel bij gunstige ligging pagina 5

6 Beoordeling thorax / longen Thorax: vorm diafragma Longen: echodensiteit Niet te beoordelen: Als de thorax niet te beoordelen is wegens ongunstige ligging, ouders informeren Verwijzen voor geavanceerd echo-onderzoek: Verdenking structurele afwijking (echodense longen, vormafwijking, hernia diafragmatica) pagina 6

7 Beoordeling hart en grote vaten Hart: positie en grootte. symmetrie 4 kamers, identificatie beide AV-kleppen, crux Grote vaten: kruising van de grote vaten 3 vessels view Bijzondere bevindingen of niet te beoordelen: Echodense focus : streef naar een zo volledig mogelijke beoordeling. Als er geen andere bevindingen zijn ouders informeren dat het een normale variant is. Niet te beoordelen wegens ongunstige ligging bij <21 weken, onderzoek herhalen Verwijzen voor geavanceerd echo-onderzoek: Verdenking structurele afwijking (groote, vorm, septae, kruizing grote vaten) Niet te beoordelen bij >21 weken Niet pluis gevoel bij gunstige ligging pagina 7

8 Beoordeling buik Nieren: echodensiteit nierparenchym Afmeting pyelum Blaas: vulling Buikwand: gesloten Maag: vulling Darmpakket: echodensiteit Bijzondere bevindingen of niet te beoordelen: Pyelumdiameter 5-10 mm onderzoek herhalen bij 32 weken. a. Bij 32 wk >10 mm alsnog verwijzen voor geavanceerd echo-onderzoek b. Bij 32 wk <10 mm ouders (en eventueel huisarts) informeren dat het kind na de geboorte een iets verhoogde kans heeft op urineweginfectie Niet te beoordelen wegens ongunstige ligging bij <21 weken, onderzoek herhalen Verwijzen voor geavanceerd echo-onderzoek: Verdenking structurele afwijking (omphalocele, gastroschisis, kysten) Echodende darmen mits echodensiteit vergelijkbaar is met echodensiteit van bot Pyelumdiameter >10 mm Niet te beoordelen bij >21 weken Niet pluis gevoel bij gunstige ligging pagina 8

9 Beoordeling ledematen benen en armen aanwezigheid 2 botten onderarmen en onderbenen voeten en handen aanwezigheid, stand en telling vingers Niet te beoordelen: Als een of meerdere ledematen niet (volledig) te beoordelen zijn wegens ongunstige ligging, ouders informeren Verwijzen voor geavanceerd echo-onderzoek: Verdenking structurele afwijking (missende of ernstig verkortte ledematen, standafwijking, afwijkend aantal vingers) pagina 9

10 Referentiewaarden In dit protocol zijn twee sets referentiewaarden opgenomen. In een de meeste centra worden voor de HC, AC en FL referentiewaarden van Snijders & Nicolaides gebruikt. In een aantal centra heeft men echter gekozen voor de waarden van Chitty et al omdat deze vanaf 12 weken geldig zijn. Nadere informatie kunt u opvragen bij training@fetalmedicine.nl. Hoofdomtrek Snijders RJ, Nicolaides KH. Fetal biometry at weeks' gestation. Ultrasound Obstet Gynecol Jan 1;4(1): GA 5th 10th 25th median 75th 90th 95th Chitty LS, Altman DG, Henderson A, Campbell S. Charts of fetal size: 2. Head measurements. Br J Obstet Gynaecol Jan;101: GA 5th 10th 25th median 75th 90th 95th pagina 10

11 Cerebellum De afmeting van het cerebellum wordt niet gebruikt voor evaluatie van de groei. Het is een hulpmiddel om de termijn te evalueren. Onderzoek heeft namelijk aangetoond dat de afmeting van het cerebellum alleen bij extreme groeiachterstand kleiner is dan op basis van de zwangerschapsduur verwacht wordt. Als vuistregel geldt dat het aantal mm overeenkomt met het aantal zwangerschapsweken. Altman DG, Chitty LS. New charts for ultrasound dating of pregnancy. Ultrasound Obstet Gynecol Sep;10(3): TCD Zwangerschapsduur pagina 11

12 Buikomtrek Snijders RJ, Nicolaides KH. Fetal biometry at weeks' gestation. Ultrasound Obstet Gynecol Jan 1;4(1): GA 5th 10th 25th median 75th 90th 95th Chitty LS, Altman DG, Henderson A, Campbell S. Charts of fetal size: 3. Abdominal measurements. Br J Obstet Gynaecol Feb;101: GA 5th 10th 25th median 75th 90th 95th pagina 12

13 Femurlengte Snijders RJ, Nicolaides KH. Fetal biometry at weeks' gestation. Ultrasound Obstet Gynecol Jan 1;4(1): GA 5th 10th 25th median 75th 90th 95th Chitty LS, Altman DG, Henderson A, Campbell S. Charts of fetal size: 4. Femur Length Br J Obstet Gynaecol Feb;101: GA 5th 10th 25th median 75th 90th 95th pagina 13

14 Termijnbepaling mm Ring CRL BPD FL mm CRL BPD HC FL mm HC mm HC wk d wk d wk d wk d wk d wk d wk d wk d wk d wk d pagina 14