Nationale Parken in Nederland
|
|
- Gabriël Hendrickx
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Nationale Parken in Nederland
2 Meer natuur, vitale natuur. Daar staat LNV voor. De belangrijkste pijler is de ontwikkeling van een netwerk van aaneengesloten natuurgebieden door het hele land (de Ecologische Hoofdstructuur). LNV zet zich in voor behoud van de rijkdom aan planten- en diersoorten. Wanneer die wordt bedreigd, grijpt LNV in. Daarnaast financiert LNV natuurontwikkeling. Samen met natuurorganisaties wil het ministerie nieuwe paden inslaan, om het contact tussen mens en natuur te verbeteren. Natuur om te beschermen én om van te genieten.
3 Voorwoord De natuur is belangrijk voor ons allemaal. Niet alleen in ecologisch opzicht. De natuur biedt ons ook ruimte om te genieten, op een natuurlijke wijze te ontspannen en rust te zoeken. Het Nederlandse natuurbeleid is erop gericht de natuur te beschermen en verder te ontwikkelen. Maar om de natuur écht te behouden, is een breder draagvlak nodig. Zowel bij het publiek, als bij bestuurders, politici en het bedrijfsleven. Want alleen met regels komen we er niet. Wat is de beste manier om draagvlak te krijgen voor natuur? Ik denk dat dit alleen lukt als de mogelijkheid wordt geboden om de natuur ook echt te beléven. Dat kan in de Nationale Parken. Daar wordt duidelijk wat we doen en waar we het nu eigenlijk allemaal voor doen. De natuur wordt duurzaam beheerd maar is ook toegankelijk voor het brede publiek. U kunt genieten van de natuur tijdens een wandel-, fiets- of boottocht, maar ook leren over de natuur tijdens een excursie of in een bezoekerscentrum. De kracht achter de Nationale Parken is de samenwerking tussen vele (regionale) partijen. Het belang van samenwerking geldt natuurlijk niet alleen voor de Nationale Parken, maar voor het voortbestaan van alle natuur in Nederland. Ik vind het heel waardevol dat er in Nederland voldoende plekken zijn waar je als burger de positieve resultaten van het natuurbeleid kunt beleven. De Nationale Parken vertegenwoordigen gezamenlijk een belangrijk deel van de Nederlandse natuur. Ik denk dat elk park beslist de moeite van het ontdekken waard is! dr. C.P. Veerman Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit 1
4 2 Bert Muller / Foto Natura
5 inhoudsopgave pagina Inleiding 5 Wat is een Nationaal Park 7 Samenwerking 11 Onderdeel van natuurbeleid 13 Overzicht bijzonderheden nationale parken 15 Schiermonnikoog 16 Lauwersmeer 17 De Alde Feanen 18 Drents-Friese Wold 19 Drentsche Aa 20 Dwingelderveld 21 De Weerribben 22 Sallandse Heuvelrug 23 Utrechtse Heuvelrug 24 Duinen van Texel 25 Zuid-Kennemerland 26 Oosterschelde 27 De Zoom-Kalmthoutse Heide 28 De Biesbosch 29 De Loonse en Drunense Duinen 30 De Groote Peel 31 De Meinweg 32 De Maasduinen 33 Veluwezoom 34 De Hoge Veluwe 35 Colofon 36 3
6 4 Biesbosch
7 1. Inleiding Het Nederlandse natuurbeleid is er op gericht natuur te behouden en verder te ontwikkelen. Dit gebeurt via bescherming van soorten en bescherming en ontwikkeling van gebieden. Bescherming van gebieden betekent niet afsluiten voor de mens. Integendeel. Waar mogelijk, zijn natuurgebieden toegankelijk gemaakt voor het publiek. Want de natuur is er ook voor de mens. Die kan er ontspannen en genieten van rust, ruimte en schoonheid. Een mooi voorbeeld waar natuurgerichte recreatie en bescherming van natuur goed samengaan is het stelsel van Nationale Parken in Nederland. In totaal heeft Nederland twintig Nationale Parken. Elk van deze parken herbergt een karakteristiek onderdeel van de Nederlandse natuur. Door de combinatie van natuurschoon en recreatieve mogelijkheden ontvangen veel Nationale Parken meer dan een miljoen bezoekers per jaar. Deze brochure laat zien hoe het Nederlandse natuurbeleid in de Nationale Parken gestalte krijgt. Hierdoor wordt duidelijk wat u mag verwachten wanneer u een Nationaal Park in Nederland bezoekt: een hoogwaardig aanbod van natuur, voorzieningen en activiteiten. De samenwerking tussen alle betrokken partijen in de parken speelt hierbij een belangrijke rol. Het tweede deel van deze brochure beschrijft de afzonderlijke parken. Natuurlijk bent u van harte welkom de parken te bezoeken! Voor meer informatie: Bosanemoon / Hans Dekker 5
8 6
9 2. Wat is een Nationaal Park Nederland kent twintig Nationale Parken. De eerste twee, de Hoge Veluwe en Veluwezoom, zijn ontstaan uit particulier initiatief. De andere achttien parken zijn sinds de jaren tachtig officieel ingesteld door de minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV). De Nationale Parken zijn een selectie van bijzondere natuurgebieden in Nederland. Het zijn aaneengesloten natuurgebieden met een oppervlakte van tenminste duizend hectare. Voor het natuurbeleid vormen ze één geheel: het stelsel van Nationale Parken in Nederland. Belangrijk is, dat de eigenaren, beheerders en andere betrokkenen van de parken samen verantwoordelijk zijn voor de bescherming en ontwikkeling van de kwaliteit van de natuur. De Nationale Parken richten zich op: - bescherming en ontwikkeling van natuur en landschap; - natuurgerichte recreatie; - educatie en voorlichting; - onderzoek. 2.1 Natuur en landschap Ieder park heeft een fraai landschap en bijzondere plant- en diersoorten. Om een indruk van de grote diversiteit te geven: de parken omvatten duinen, bossen, heide, laagveen, getijdenwater, beekdalen en vennen. Maar ook de bewoners variëren per park: bijzondere vogelsoorten, vlinders, reptielen en amfibiën, edelherten, dassen, bevers, otters en zeehonden vinden hier hun plek. 2.2 Natuur voor mensen Zoals eerder is aangegeven, zijn de Nationale Parken er ook en vooral voor het publiek. Daarom zijn in de parken verschillende partijen werkzaam die zorgen voor activiteiten op het gebied van natuurgerichte recreatie en educatie. Een voorwaarde is dat de activiteiten niet verstorend zijn voor de natuur. Natuurgerichte recreatie wordt in de Nationale Parken gestimuleerd. De parken kennen volop wandel- en fietspaden, kanoroutes, observatiehutten, uitkijkposten, bankjes, bewegwijzeringen, recreatiekaarten en informatiepanelen. De meeste parken hebben een route die geschikt is voor minder validen. U kunt de Nationale Parken op eigen gelegenheid bezoeken, of deelnemen aan begeleide excursies. 7
10 Hans Dekker Educatie en voorlichting zijn belangrijke peilers voor natuurbeleving, draagvlak en betrokkenheid bij de Nationale Parken. De meeste parken hebben één of meer informatiecentra. Hier vindt u onder andere informatie in woord en beeld over de natuurwaarden van het park. Maar ook cursussen, wisselende activiteiten en speciale projecten voor scholieren of omwonenden hebben hier plaats. Daarnaast vormt het bezoekerscentrum vaak het vertrekpunt voor wandelingen en begeleide excursies. De voorlichting is er op gericht de bezoeker meer inzicht te geven in de achtergronden van natuurbeheer, de invloed van de mens op de natuur en het nut van natuurbehoud. Zo wordt op laagdrempelige wijze belangstelling en waardering voor de natuur gewekt. Alle parken beschikken ook over een eigen website, en de meeste ook over een krant waarin informatie wordt verstrekt over het park en bijvoorbeeld de activiteiten die hier worden ondernomen. Verder zijn er onder 8
11 Niels Kooyman / Foto Natura andere brochures, folders en kaarten. Om de informatie van de verschillende parken beter te ontsluiten is een koepelsite ontworpen ( die u op eenvoudige wijze toegang geeft tot de sites van alle parken. Verspreiding en verbreding van de kennis onder het publiek is belangrijk, omdat het kan leiden tot meer draagvlak voor het natuurbeleid. Om dit alles goed te coördineren en te helpen uitvoeren is er in bijna ieder park een coördinator voorlichting en educatie van IVN Nederland actief. 2.3 Onderzoek Als belangrijk ondersteunend middel voor het beheer wordt onderzoek ingezet. Dit omvat onder andere onderzoek naar de effecten van beheersmaatregelen. Ook de ontwikkelingen in de populaties van planten en dieren worden gevolgd. Bovendien worden de effecten van recreatie onderzocht, zodat geleiding van de vele bezoekers zodanig gebeurt dat geen grote schade wordt toegebracht aan de natuur. 9
12 10 Groot Boschberg Appelscha
13 3. Samenwerking 3.1 Overlegorgaan Binnen de parken is er intensieve samenwerking tussen de eigenaren, beheerders en andere betrokkenen. Voor elk park heeft de minister van LNV een Overlegorgaan ingesteld, waarin alle betrokken partijen zijn vertegenwoordigd. De provincie voert hiervan het secretariaat. Het Overlegorgaan stelt een gezamenlijk Beheers- en Inrichtingsplan (BIP) voor het park op, waarin in grote lijnen wordt vastgelegd hoe het gebied de komende periode (meestal tien jaar) wordt beheerd en ingericht. Het Overlegorgaan komt regelmatig bijeen om dit BIP verder uit te werken in jaarplannen en de uitvoering daarvan te begeleiden. De goede samenwerking tussen de verschillende partijen in het Overlegorgaan is de sleutel tot het succes van de Nationale Parken. 3.2 Partners De belangrijkste partners in de Nationale Parken zijn de eigenaren en beheerders (Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten, Provinciale Landschappen, gemeenten, Defensie, particulieren), overheden (Rijk, provincies, gemeenten, waterschappen), educatieve (IVN) en recreatieve organisaties (ANWB, recreatieschappen) en ondernemers. De gezamenlijke missie van deze organisaties is het duurzaam beheren, beschermen, ontwikkelen, onderzoeken en openstellen van het park. De parken besteden ook veel aandacht aan het creëren van draagvlak in de regio. De vele bezoekers van de parken zijn geïnteresseerd in meer dan natuur alleen. Dit betekent dat ook de streek profiteert van de populariteit van de parken. Er komt steeds meer samenwerking met private partijen op gang zodat de parken zorgen voor een economische impuls in het omliggende gebied. 3.3 Samenwerkingsverband Nationale Parken Ook tùssen de parken is veel samenwerking en afstemming. Het Samenwerkingsverband Nationale Parken (SNP) is in het leven geroepen om de samenwerking tussen de parken in Nederland vorm te geven en verder uit te bouwen. Onderdelen van deze samenwerking zijn onder andere regelmatig overleg, uitwisseling van ervaringen, een gezamenlijke presentatie via de websites en een gedeelde huisstijl voor de Nationale Parken. Op deze manier kunnen de parken met behoud van hun eigen 11
14 Vanaf 2005 worden informatiezuilen in de parken geplaatst, als onderdeel van de gezamenlijke huisstijl van de parken. De eerste zestig zuilen zijn voor een belangrijk deel gefinancierd door het ANWBfonds, ter gelegenheid van het zilveren regeringsjubileum van Koningin Beatrix in Deze zuilen zijn te herkennen aan de oranje sjerp. identiteit opereren als een landelijk stelsel. Naast alle twintig Nationale Parken maken ook het ministerie van LNV en vertegenwoordigers van Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten deel uit van dit samenwerkingsverband. Het SNP fungeert tevens als gesprekspartner van onder andere overheid en bedrijfsleven. 3.4 Grensoverschrijdende parken Natuur houdt niet op aan de grens. Samenwerking binnen Europa en met onze buurlanden in het bijzonder, is van groot belang. Een sprekend voorbeeld hiervan is het Grenspark De Zoom- Kalmthoutse Heide waarvan het grootste gedeelte in België ligt (het Vlaams Natuurreservaat De Kalmthoutse Heide). De zorg voor kwaliteit van de natuur is zowel in Nederlandse als Vlaamse handen. Een ander sprekend voorbeeld is het Nationaal Park De Meinweg dat deel uitmaakt van het Nederlands-Duitse grenspark Maas-Swalm-Nette. Samenwerking met parken buiten Nederland vindt plaats via de Europese federatie voor nationale parken Europarc ( 12
15 4. Onderdeel van natuurbeleid In Nederland is in het verleden relatief veel natuur verloren gegaan. De grote bevolkingsdichtheid heeft zijn tol geëist en natuurgebieden werden opgeofferd aan landbouw, woningen, wegen en industrie. In 1969 heeft Nederland zich aangesloten bij de overeenkomst van de IUCN (World Conservation Union) om belangrijke ecosystemen te beschermen, onder andere door de instelling van Nationale Parken. Het beschermingsniveau van de parken wordt in Nederland bepaald door de geldende wet- en regelgeving voor het gebied (onder andere Vogel- of Habitatrichtlijn). De status Nationaal Park is te beschouwen als een Michelin-ster voor een mooi en goed bezoekbaar natuurgebied. 4.1 Europees netwerk De Nationale Parken zijn grotendeels onderdeel van het Europese netwerk van natuurgebieden. Het Natura netwerk is een ecologisch netwerk waar alle lidstaten van de Europese Unie aan bijdragen. Natura 2000 richt zich op het behouden en verder ontwikkelen van soorten en ecosystemen in afzonderlijke lidstaten, die in Europees opzicht van belang zijn. Een voorbeeld hiervan is de noordse woelmuis die alleen in Nederland leeft. Het voortbestaan van specifieke soorten en leefgebieden, zoals opgenomen in de Europese Vogelrichtlijn en de Habitatrichtlijn, wordt met Natura 2000 gerealiseerd. Dit netwerk is op zijn beurt weer onderdeel van het Pan-Europees Ecologisch Netwerk (PEEN) van de Raad van Europa. 4.2 Nederlands natuurbeleid Bescherming van afzonderlijke ecosystemen is belangrijk, maar nog niet voldoende. Natuurgebieden die niet met andere gebieden in verbinding staan zijn kwetsbaar. Zeldzame dieren en planten lopen in kleine en geïsoleerde gebieden een groter risico op uitsterven. Daarom streeft de Nederlandse overheid ernaar om grote natuurgebieden te realiseren en die onderling te verbinden: de Ecologische Hoofdstructuur (EHS). In 2018 moet de totale oppervlakte van de EHS circa hectare bedragen (dat is ongeveer 18% van Nederland). Daarbij komen nog ruim zes miljoen hectare natte natuur: meren, rivieren en de Nederlandse delen van de Noordzee en de Waddenzee. De EHS vormt de ruggengraat van de Nederlandse natuur, die het duurzaam voortbestaan 13
16 van de gewone én de bijzondere planten en dieren in Nederland mogelijk moet maken. Het zal u niet verbazen dat de Nationale Parken bijna helemaal tot de EHS behoren. Sterker nog: ze staan ook wel bekend als de parels van de EHS, vanwege de mooie natuur en het publieksvriendelijke karakter. Gezamenlijk beslaan de parken zo n hectare, dat is bijna 3% van Nederland. 4.3 Rijksbijdrage Op grond van internationale afspraken over de Nationale Parken is het ministerie van LNV verantwoordelijk voor het functioneren van het Nederlandse Nationale Parkenstelsel als geheel. De minister van LNV verleent dan ook jaarlijks subsidie aan de parken voor de uitvoering van de jaarplannen, die zijn gebaseerd op de 10-jarige Beheers- en Inrichtingsplannen. Daarnaast kunnen incidentele activiteiten die de kwaliteit van het parkenstelsel als geheel verhogen, door het ministerie van LNV (mede) worden gefinancierd. 14
17 Overzicht bijzonderheden nationale parken provincie(s), opp. info- NP land nr. * instelling (ha) centrum * bijzonderheid Schiermonnikoog Fr eerste officiële park, dynamisch gebied met duinen en kwelders Lauwersmeer Gr./Fr voormalige zeearm, veel vogels Alde Feanen Fr. 18 i.o laatste officiële park, moerasgebied, belangrijk voor watervogels Drents-Friese Wold Dr./Fr een van de grootste aaneengesloten natuurgebieden in Nederland Drentsche Aa Dr Nationaal Park en Nationaal Landschap in één Dwingelderveld Dr grootste natte heide in Europa Weerribben Ov grootste rietmoeras in Europa Sallandse Heuvelrug Ov heide en heuvels, bolwerk van de Korhoen in Nederland Utrechtse Heuvelrug Utr stuwwal met bos en hei Duinen van Texel N-H afwisselend duingebied, rijk planten- en vogelleven Zuid-Kennemerland N-H duinen en landgoederen Oosterschelde Zeel grootste park, dynamisch zoutwatergetijdengebied De Zoom - Kalmthoutse Heide N-Br./België grensoverschrijdend park met heide, vennen en bos De Biesbosch N-Br./Z-H grootste landpark, belangrijk zoetwatergetijdengebied in Europa Loonse en Drunense Duinen N-Br./Z-H grootste stuifzand in Europa De Groote Peel Limb./N-Br kleinste park, maar grootste hoogveen in Nederland De Meinweg Limb Maasterrassenlandschap, onderdeel van Duits- Nederlands grenspark De Maasduinen Limb langste en oudste rivierduin van Nederland Veluwezoom Gld. x eerste (particuliere) park De Hoge Veluwe Gld. x bekendste park, particulier gebied totaal Nederland Opmerkingen * infocentrum: bezoekerscentrum, natuurmuseum, natuurinformatiecentrum, oriëntatiecentrum, natuuractiviteitencentrum * nr. = volgorde instelling officiële (= door de minister van LNV ingestelde) parken 15
18 Schiermonnikoog Schiermonnikoog, het meest noordelijke Nederlandse waddeneiland, was in 1989 het eerste natuurgebied dat officieel werd ingesteld als Nationaal Park. Het bewoonde eiland bestaat voor het grootste deel uit duinen en kwelders en heeft een breed Noordzeestrand. De oostkant van het eiland verandert nog Gewone zeehond / Gerrit van Ommering dagelijks onder invloed van wind en water en wordt wel het meest natuurlijk stukje Nederland genoemd. Voor vogelaars is het eiland het hele jaar interessant, met als hoogtepunt de periode van de voor- en najaarstrek. Schiermonnikoog is, behalve voor vergunninghouders, niet toegankelijk voor auto s, en is daardoor een paradijs voor fietsers en wandelaars. Zo n mensen, waaronder veel dagtoeristen, komen er jaarlijks genieten van de rust en de natuur. Zij kunnen voor excursies en exposities terecht in het bezoekerscentrum. Nationaal Park Schiermonnikoog is ha groot. Het grootste deel wordt beheerd door Natuurmonumenten. 16
19 Lauwersmeer In het noorden van Nederland, op de grens van Groningen en Friesland, ligt Nationaal Park Lauwersmeer, een uitgestrekt gebied van ha waar ruim dertig jaar geleden de Lauwerszee nog vrij spel had. Uit angst voor overstromingen werd in 1969 een afsluitdijk aangelegd, waardoor een bijzonder natuurgebied en wetland ontstond. Het Lauwersmeer is beroemd om zijn paarse orchideeënvelden en witte parnassia in mei, juni en juli. Er komen zeldzame vogelsoorten voor, zoals de lepelaar, de grauwe kiekendief, de blauwborst en het baardmannetje. Honderdduizenden vogels strijken er elk jaar neer om te overwinteren, waaronder kleine zwanen, smienten en Jorgen de Bruin kleine zwanen / Wim Smeets / Foto Natura brandganzen. Schotse hooglanders, konikpaarden en streekeigen koeien en paarden houden het landschap open. Het Lauwersmeergebied leent zich uitstekend voor fietsen, wandelen, kanoën, vogelen en varen. Het beheer van het Nationaal Park is in handen van Staatsbosbeheer. 17
20 Alde Feanen In het hart van Friesland ligt Nationaal Park De Alde Feanen, een ha groot laagveenmoeras met vaarten en petgaten, rietlanden, trilvenen, dotterbloemhooilanden en moerasbossen. Het gebied laat zich het best verkennen vanaf het water, bijvoorbeeld met de kano of fluisterboot, maar er zijn ook wandelen fietspaden. In het park groeien meer dan 450 plantensoorten en broeden ruim 100 vogelsoorten. Vooral water-, moeras- en weidevogels voelen zich in De Alde Feanen thuis. De Alde Feanen trekt jaarlijks bezoekers. Er is een informatiecentrum van waaruit excursies worden georganiseerd. Het park wordt beheerd door It Fryske Gea. Blauwborst / Frits van Daalen / Foto Natura 18
21 Drents-Friese Wold Hans Dekker Op de grens tussen Friesland en Drenthe ligt Nationaal Park Drents-Friese Wold, het op één na grootste bos- en heidegebied van Nederland. In dit uitgestrekte park ligt de zandverstuiving Aekingerzand, een gerestaureerd beekdal en het ven de Grenspoel. Ook de vochtige heidevelden van Doldersum en Wapse horen bij het Drents-Friese Wold. In het park leven veel bijzondere planten en dieren, zoals de zeldzame dennenorchis en het vlindertje gentiaanblauwtje. Jaarlijks bezoeken meer dan een miljoen recreanten het ha grote park. Twee bezoekerscentra in Appelscha en Diever zijn het startpunt van 32 gemarkeerde wandelroutes, tal van Adder / Hans Dekker fietspaden en enkele ruiterroutes. Uitkijktorens in het Doldersumerveld en het Aekingerzand zijn een goede plaats om bijzondere vogelsoorten te spotten. Het Drents-Friese Wold wordt beheerd door Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten, Het Drentse Landschap en de Maatschappij van Weldadigheid. 19
22 Drentsche Aa Nationaal Park Drentsche Aa heet eigenlijk Nationaal beek- en esdorpenlandschap Drentsche Aa, vanwege de verbrede doelstelling. Het is een gebied waar natuur en landbouw sinds duizenden jaren hand in hand gaan. De boerderijen rond brinken en de akkers op hoge essen horen onlosmakelijk bij het gebied, dat wordt gerekend tot de best bewaarde beekdallandschappen van West-Europa. Het park beslaat ruim ha, waarvan ongeveer eenderde natuurgebied is. Spil is de kronkelende Drentsche Aa, een grotendeels vrij meanderende beek met zijtakken. Nationaal Park Drentsche Aa ligt grofweg tussen Assen, Gieten en Glimmen. Het gebied leent zich Waterdrieblad Cisca Castelijns / Foto Natura uitstekend voor wandelingen en fietstochten. Bezoekers worden getrakteerd op oude dorpsgezichten, akkers op essen, bossen, heide, grafheuvels, hunebedden, vennen, bloemrijke weilanden met orchideeën en vergezichten over het beekdal. Het gebied trekt elk jaar tussen de en een miljoen bezoekers. Staatsbosbeheer, Defensie, de vereniging van Drentse Boermarken en Het Drents Landschap voeren het beheer. 20
23 Dwingelderveld Nationaal Park Dwingelderveld in Drenthe is met bijna ha het grootste natte heidegebied van west- Europa. In de heide en de bossen liggen meer dan 60 vennen verscholen. Het gebied telt honderden planten- en diersoorten, waaronder zeer zeldzame. Opvallend zijn de geheimzinnige jeneverbesstruwelen, die het decor vormen van menige lokale legende. Het Dwingelderveld trekt jaarlijks ruim anderhalf miljoen bezoekers. Zij kunnen terecht op zestig kilometer wandelpad en veertig kilometer fietspad. Drie bezoekerscentra geven inzicht in de historie en de bijzonderheden van het park en zijn het startpunt voor excursies. Hans Dekker Jeneverbessen Fred Hazelhoff / Foto Natura Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten zijn de belangrijkste beheerders van het park. 21
24 Weerribben In de kop van Overijssel ligt Nationaal Park De Weerribben, een ha groot laagveenmoeras met trekgaten, rietland, hooiland, trilveen en moerasbos. Samen met het natuurgebied De Wieden vormt De Weerribben het grootste zoetwatermoeras van west-europa. In 2002 is de otter hier weer uitgezet. Het gebied wordt jaarlijks bezocht door een miljoen mensen die er komen fietsen en wandelen en varen in kano s en fluisterboten. In de winter is het gebied populair bij schaatsers. De Weerribben heeft een natuuractiviteitencentrum in Ossenzijl en een informatiecentrum in Kalenberg. Grootste beheerder is Staatsbosbeheer. Philip Friskorn / Foto Natura Grote vuurvlinder Angelique Belfroid / Foto Natura 22
25 Sallandse Heuvelrug Nationaal Park Sallandse Heuvelrug Tussen Holten en Nijverdal ligt Nationaal Park De Sallandse Heuvelrug, het Nederlandse bolwerk van het korhoen. Het landschap bestaat uit droge heide en gemengd loof-naaldbos. Door landijs zijn er stuwwallen ontstaan, die het gebied zijn karakteristieke aanzien geven. De hoogste heuvel in het gebied is de Koningsbelt, die reikt tot 75 meter boven zeeniveau. De Sallandse Heuvelrug trekt jaarlijks ruim een miljoen bezoekers, vooral wandelaars en fietsers. Er is een informatiecentrum, een excursieschuur en een bezoekerscentrum met een uitgebreid excursieaanbod. Het park is ruim ha groot. De beheerders, Korhoen Michiel Schaap / Foto Natura Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten, werken samen met de eigenaars van de aangrenzende landgoederen Noetselenberg en Holterberg (samen ha). 23
26 Ronno Tramper / Foto Natura Zwarte specht bij nesthol Duncan Usher / Foto Natura Utrechtse Heuvelrug Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug, ha groot, ligt grotendeels op een stuwwal, ontstaan in de voorlaatste ijstijd. De heuvelrug is vooral bedekt met bos, maar er zijn ook heidevelden met vennetjes, stuifzanden en uiterwaarden. Circa honderd vogelsoorten vinden in de Utrechte Heuvelrug hun broedplaats. Dassen leven een verborgen bestaan in burchten, en in de boomtoppen komt de zeldzame boommarter voor. Vlinders en libellen voelen zich thuis op de heidevelden en schrale graslanden. Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug is rijk aan cultuurhistorie. Wandelaars, fietsers en ruiters komen op hun pad fraaie grafheuvels, oude engen, tabakscultuur, landgoederen en kastelen tegen. Het beheer van het gebied is in handen van Staatsbosbeheer, Het Utrechts Landschap, Natuurmonumenten, Recreatieschap Utrechtse Heuvelrug en de vele particuliere landgoedeigenaren. 24
27 Duinen van Texel Frits van Daalen / Foto Natura In het logo van Nationaal Park Duinen van Texel staat de lepelaar, en dat is niet voor niets. Het park is al sinds het begin van de vorige eeuw vermaard om zijn vogelrijkdom. Er broeden zo n 80 soorten, waaronder ook de zeldzame dwergstern en velduil. Het duingebied van Texel is een afwisselend landschap met natte duinvalleien tussen droge duinen, bossen, heidevelden, kwelders en een uitgestrekte strandvlakte. Het is een langgerekt gebied met een oppervlakte van ha. Vooral bekend zijn het begroeide strand De Slufter en de grote zandplaat De Hors. Elk jaar bezoeken vijf miljoen mensen het park om er te wandelen en te fietsen. De Duinen van Texel is een populaire bestemming van schoolexcursies. Het park is ook goed ontsloten voor rolstoelgangers (onder andere De Slufter). Iedereen kan voor meer informatie terecht in het bezoekerscentrum. Nationaal Park Duinen van Texel wordt beheerd door Staatsbosbeheer en het Ministerie van Defensie. Groepje lepelaars Danny Ellinger / Foto Natura 25
28 Zuid-Kennemerland In de Noord-Hollandse duinen, tussen IJmuiden en Zandvoort, ligt het ha grote Nationaal Park Zuid- Kennemerland. Strand, kalkrijke duinen, historische landgoederen en binnenduinrandbossen vormen er een oase in de drukke Randstad. Verschillen in bodem, hoogte, klimaat en grondwaterstand zorgen voor een afwisselende flora en fauna. Zuid- Kennemerland trekt jaarlijks twee miljoen bezoekers, waarvan veel uit de omgeving, die er komen wandelen, fietsen en paardrijden. s Zomers komt men er ook om te zwemmen in de Noordzee en in duinmeer t Wed. Het bezoekerscentrum in Overveen is gevestigd in een industrieel monument Vos Wil Meinderts / Foto Natura uit 1898, het voormalige machinegebouw van de Haarlemse Waterleidingen. De belangrijkste beheerders van het gebied zijn Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten en waterleidingbedrijf PWN. 26
29 Oosterschelde Nationaal Park Oosterschelde, gelegen in het hart van het Deltagebied, is met ha en een oeverlengte van ruim 125 kilometer het grootste Nationaal Park van Nederland. Het is een dynamisch getijdengebied. Bij eb verzamelen vogels zich op de drooggevallen zandplaten en slikken om eten te verzamelen, terwijl zeehonden er rusten en hun jongen zogen. Bij vloed wijken de vogels uit naar de schorren en de binnendijkse polders en kreken. Onder het water wacht een kleurige wereld met (inkt)vissen, wieren, mosselen en allerlei dieren die normaal op rotskusten te vinden zijn, zoals anemonen. Wie hier voor de natuur komt, kan zich vermaken Paal met wieren met wandelen, fietsen, varen en duiken. Ook worden er veel excursies georganiseerd. Het Nationaal Park Oosterschelde wordt beheerd door Rijkswaterstaat, gemeenten, Waterschap Zeeuwse Eilanden, Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten, Het Zeeuws Landschap en de Provincie Zeeland. 27
30 De Zoom-Kalmthoutse Heide Het Grenspark De Zoom-Kalmthoutse Heide, tussen Ossendrecht en Kalmthout gelegen, herbergt vennen, droge en natte heide, landduinen en uitgestrekte bossen. Het is een grensoverschrijdend park waar Nederlandse en Vlaamse overheden en organisaties samenwerken. Het Grenspark is ha groot en biedt een grote afwisseling aan bossen, natte en droge heide, vennen en kleinschalige landbouwgebieden. Bijzondere vogelsoorten als de nachtzwaluw, de tapuit en de boomleeuwerik voelen zich er thuis. De Zoom-Kalmthoutse Heide trekt jaarlijks bezoekers, die er komen wandelen, fietsen en Geoorde fuut Dietmar Nill / Foto Natura paardrijden. In het Vlaamse deel van het park staat een bezoekerscentrum. Grootste beheerders zijn Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer, de afdeling Natuur van de Vlaamse Gemeenschap en particuliere landgoedeigenaren. 28
31 De Biesbosch De Biesbosch, op de grens van Noord- Brabant en Zuid-Holland, is één van de belangrijkste zoetwatergetijdegebieden van Europa. Het landschap van rivieren, kreken, moerasbossen, grienden, rietvelden en graslanden is ontstaan door de St. Elizabethsvloed in Nog steeds zorgen de zee en de rivieren Maas en Rijn voor veel dynamiek in het ha grote gebied. Nationaal Park De Biesbosch huisvest een grote verscheidenheid aan flora en fauna. Zeldzame vogelsoorten als de blauwborst en de ijsvogel vinden er hun broedplaats. In 1988 werd de bever er met succes opnieuw geïntroduceerd. In 2005 telde de populatie ongeveer honderdvijftig exemplaren. Bever Wil Meinderts / Foto Natura Hoewel De Biesbosch vooral over water bereikbaar is, weten jaarlijks ruim een half miljoen mensen hun weg te vinden naar het park, de twee bezoekerscentra en het museum. In het gebied zijn diverse wandelingen uitgezet. De meeste bezoekers kiezen echter voor een tochtje op het water. Dit kan met eigen boot, met de rondvaartboot of bijvoorbeeld met een roeiboot of kano die u in het park kunt huren. De grootste beheerders van Nationaal Park De Biesbosch zijn Staatsbosbeheer en Rijkswaterstaat. 29
32 F. Kapteijns / Natuurmonumenten De Loonse en Drunense Duinen Nationaal Park De Loonse en Drunense Duinen bevat het grootste stuifzandgebied van Europa, waar het zand nog volop in beweging is. De hoge stuifduinen veranderen hierdoor steeds van vorm en plek. Het natuurgebied De Brand, dat ook deel uitmaakt van het park, is één van de restanten van het Brabants broeklandschap met zijn typische natte moerasbos, rietvegetatie en grasland. In totaal omvat het park ha. Voor de bezoekers, zo n anderhalf miljoen per jaar, zijn er wandelroutes, fietspaden en ruiterpaden. Ook worden er lezingen en excursies georganiseerd en zijn er speciale programma s voor scholen. De belangrijkste beheerders van het park zijn Natuurmonumenten en Het Brabants Landschap jonge dassen bij hol Archief Vereniging Das en Boom
33 Kleine zonnedauw met prooi (libelle) Jan Vermeer / Foto Natura De Groote Peel Niels Kooyman / Foto Natura Nationaal Park De Groote Peel, op de grens van Noord-Brabant en Limburg, bevat het grootste hoogveengebied van Nederland. Het gebied is verder vooral bekend om zijn vogelrijkdom. In het hoogveengebied broeden 95 verschillende soorten. De laatste honderd jaar zijn er meer dan 250 soorten waargenomen. De droge en natte heide en de veenputten zijn ook het gebied van bijzondere soorten libellen en vlinders. De Groote Peel, ha groot, is alleen toegankelijk voor wandelaars. Knuppelbruggen voeren bezoekers jaarlijks naar plekken die anders onbereikbaar zouden zijn. Het park biedt verder een vogelhut en een modern, ecologisch gebouwd bezoekerscentrum. Het beheer is in handen van Staatsbosbeheer. 31
34 Meinweg Nationaal Park De Meinweg ligt ten oosten van Roermond, tegen de Duitse grens, en bestaat uit bossen, heide, vennen en beken. Karakteristiek is het terrassenlandschap, ontstaan door breuken in de ondergrond. Vier terrassen overbruggen een hoogteverschil van zo n vijftig meter. Een kleine miljoen bezoekers vermaken zich jaarlijks op de fiets, te voet, te paard of in het bezoekerscentrum. De Meinweg is ha groot en maakt deel uit van het Duits-Nederlandse grenspark Maas-Swalm-Nette. Het is het enige natuurgebied in Nederland met een vrij levende populatie wilde zwijnen. Zoals het logo van het park laat zien, komt in het gebied ook de adder voor. Cisca Castelijns / Foto Natura Wilde zwijnen Fred Hazelhoff / Foto Natura Nationaal Park De Meinweg wordt grotendeels beheerd door Staatsbosbeheer en de gemeente Roerdalen. 32
35 Maasduinen Flip de Nooyer / Foto Natura Nationaal Park De Maasduinen, in het noorden van Limburg, strekt zich uit over ruim twintig kilometer langs de oostelijke oever van de Maas. Het park is ha groot en omvat loof- en naaldbos, stuifzandruggen, heide, vennen en hoogvenen. Karakteristiek zijn de hoge rivierduinen, de langste en oudste van Nederland. Eveneens bijzonder is het Geldernsch-Nierskanaal, dat bij hoge watertoevoer verandert in een wild stromend riviertje. Erosie door de jaren heen heeft gezorgd voor een brede, uitgesleten bedding. De Maasduinen is verder waardevol vanwege zijn amfibieën, reptielen en vele vogelsoorten, waaronder de kraanvogel. Een kijkhut bij het Grauwe klauwier Danny Ellinger / Foto Natura Westmeerven biedt een goede mogelijkheid om de vogels ongestoord van dichtbij te bekijken. Bezoekers jaarlijks enkele honderdduizenden - kunnen tijdens hun wandeling of fietstocht ook genieten van de archeologische monumenten. Het park heeft nog geen bezoekerscentrum, maar er worden wel begeleide excursies georganiseerd. Nationaal Park De Maasduinen wordt beheerd door Stichting Het Limburgs Landschap, Gemeente Bergen, Staatsbosbeheer en een groot aantal particulieren. 33
36 Jan Vermeer / Foto Natura Veluwezoom Net boven Arnhem ligt één van de grootste aaneengesloten natuurgebieden van Nederland, waarvan het Nationaal Park Veluwezoom en het Deelerwoud een belangrijk deel uitmaken. In dit gebied zijn de invloeden van de ijstijd nog zichtbaar. Het landschap van het ha grote Nationaal Park kenmerkt zich door zijn hoge ligging, langgerekte heuvels en een rijke variatie aan bossen, heidevelden en stuifzandvlakten. De noordkant van het park is woester dan de zuidkant, waar monumentale gebouwen en statige lanen hun stempel op het landschap drukken. In de Veluwezoom leven onder andere edelherten, wilde zwijnen, Boommarter Dietmar Nill / Foto Natura boommarters, dassen en reptielen. Ook is het gebied een belangrijke broedplaats voor vogels, waaronder vele zeldzame soorten. Tientallen routes leiden wandelaars en fietsers door de mooiste delen van het park. Ook is er een bezoekerscentrum in Rheden. Veluwezoom is het oudste Nederlandse nationale park, in 1930 opgericht door de particuliere eigenaren. Tegenwoordig is het grootste deel van het park in beheer van Natuurmonumenten. 34
37 Hoge Veluwe In Nationaal Park De Hoge Veluwe wisselen droge zandgronden, bossen, heidevelden zandverstuivingen en oude landbouwontginningen elkaar af. Edelherten, moeflons en wilde zwijnen zijn de opvallendste dieren in het park ha bieden de ruimte voor eindeloze wandelingen en fietstochten. Edelhert Duncan Usher / Foto Natura Jan Vermeer / Foto Natura witte fietsen staan gratis voor iedereen klaar. In De Hoge Veluwe gaat de natuur hand in hand met kunst en architectuur. Verscholen tussen de bossen ligt het Kröller-Müller Museum, met haar unieke verzameling van werken van wereldberoemde kunstenaars als Van Gogh, Mondriaan en Picasso. Beroemd is ook de beeldentuin met sculpturen van onder meer Auguste Rodin en Henry Moore. De Hoge Veluwe trekt jaarlijks bezoekers. Het park is in 1935 ontstaan uit particulier initiatief en wordt beheerd door Stichting Het Nationale Park De Hoge Veluwe. Er is een fraai bezoekerscentrum. 35
38 Colofon Uitgave: Vormgeving: Beeld: Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit Bezuidenhoutseweg 73, Postbus 20401, 2500 EK Den Haag Van Marken Delft Drukkers De foto's zonder naamsvermelding werden beschikbaar gesteld door de Nationale Parken. Het Ministerie van LNV heeft ernaar gestreefd de rechten met betrekking tot illustraties volgens de wettelijke bepalingen te regelen. Degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich wenden tot (070) Productie: Druk: IFZ Bedrijfsuitgeverij Van Marken Delft Drukkers Oplage: Meer informatie? Infotiek, tel. (070) Internet, September
39 Onder dit motto werkt het ministerie van LNV aan veilig, verantwoord geproduceerd voedsel en een vitale natuur. Het platteland moet economisch gezond blijven met behoud van landschap en cultuur. Tenslotte wil LNV de internationale concurrentiekracht van de agrarische sector versterken, met maatschappelijk verantwoord ondernemen als uitgangspunt. LNV heeft anderen nodig om dit te realiseren. Alle betrokkenen moeten hun verantwoordelijkheid nemen. Transparante besluitvorming is daarbij voorwaarde. LNV geeft richting, stelt waar nodig kaders, stimuleert en financiert.
40
routes Mooie natuur Nationale Parken Makkelijk fietsen via knooppunten NATIONALE PARKEN afstanden tussen 25 en 55 km FIETS LANGS EN DOOR 12
NR. 03 / 2014 fiets routes afstanden tussen 25 en 55 km Makkelijk fietsen via knooppunten FIETS LANGS EN DOOR 12 Nationale Parken 12 NATIONALE PARKEN fietsroutes Mooie natuur Fietsen in Weerribben-Wieden,
Nadere informatieNationale parken, 2018
Indicator 12 september 2018 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Nederland heeft 20 nationale
Nadere informatieNatuurbescherming in Nederland
Natuurbescherming in Nederland Inhoudsopgave Inleiding 3 1. Natura 2000 4 2. Ecologische Hoofdstructuur 6 3. Nationale Parken 8 4. Nationale Landschappen 10 5. Soortenbescherming 12 6. Natuurwetgeving
Nadere informatieUtrechtse Heuvelrug in top 3 bekendste Nationale Parken
Utrechtse Heuvelrug in top 3 bekendste Nationale Parken Onderzoek naar de bekendheid en het imago van Nationaal Park (Utrechtse) Heuvelrug - oktober 2017 De hele Heuvelrug, van Gooimeer tot Grebbeberg,
Nadere informatie1.2 landschap, natuur en recreatie. Landschap
1.2 landschap, natuur en recreatie Landschap Radio Kootwijk vormt een belangrijke schakel in een aaneengesloten open tot halfopen droog tot vochtig stuifzand- en heidegebied dat zich uitstrekt van het
Nadere informatieOntstaansgeschiedenis, feiten en ontwikkelingen Nederlandse Nationale Parken 1975-2006
Ontstaansgeschiedenis, feiten en ontwikkelingen Nederlandse Nationale Parken 1975-2006 1. Nationale Parken 1.1. Geschiedenis Nationale Parken 1.1.1. Eerste Nationaal Park ter wereld De gedachte achter
Nadere informatieBeleidsplan
Beleidsplan 2014-2024 2 3 foto s: ruud maaskant, pwn, kenneth stamp, mark kras Vooraf Nationaal Park Zuid-Kennemerland behoort met zijn duinen en bossen tot de mooiste en waardevolste natuurgebieden van
Nadere informatieToekomst voor eeuwenoud bos Samenvatting van het beheerplan Norgerholt Concept
Toekomst voor eeuwenoud bos Samenvatting van het beheerplan Norgerholt Concept a Toekomst voor eeuwenoud bos Samenvatting van het beheerplan Norgerholt Colofon Deze samenvatting is een uitgave van de
Nadere informatieOp wegen en paden De openstelling van natuur in Nederland
Op wegen en paden De openstelling van natuur in Nederland Wegen_paden.indd 1 04-05-2006 17:22:48 Wandelen, genieten en verwonderen Wandelen, hardlopen en fietsen. Of gewoon tot rust komen en vol verwondering
Nadere informatieBeheerplan bijzondere natuurwaarden Broekvelden, Vettenbroek & Polder Stein Samenvatting
Beheerplan bijzondere natuurwaarden Broekvelden, Vettenbroek & Polder Stein Samenvatting Samenvatting van het beheerplan 2012-2017 een bijdrage aan het Europese programma Natura 2000 Het beheerplan is
Nadere informatieRegeling aanwijzing nationale parken
LNV Regeling aanwijzing nationale parken Regeling van de Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit van 8 augustus 2007, nr. TRCJZ/2007/1221, houdende aanwijzing nationale parken (Regeling aanwijzing
Nadere informatieWerkstuk Aardrijkskunde Utrechtse heuvelrug
Werkstuk Aardrijkskunde Utrechtse heuvelrug Werkstuk door een scholier 1917 woorden 13 juli 2009 5,8 4 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Inleiding Mijn profiel werkstuk gaat over de Utrechtse heuvelrug.
Nadere informatieHet Diemerbos. fietsen. Wandelen. Paardrijden. Onder de rook van Amsterdam
Staatsbosbeheer Naritaweg 221, 1043 CB T 020-7073700 www.staatsbosbeheer.nl Welkom buiten. Buiten is voor iedereen en er is elke dag wat te beleven. Daarom willen we zoveel mogelijk mensen uitnodigen om
Nadere informatieHet Diemerbos. Onder de rook van Amsterdam
Staatsbosbeheer Naritaweg 221, 1043 CB Amsterdam T 020-7073700 www.staatsbosbeheer.nl Welkom buiten. Buiten is voor iedereen en er is elke dag wat te beleven. Daarom willen we zoveel mogelijk mensen uitnodigen
Nadere informatieDrie aardkundige monumenten
10 Drie aardkundige monumenten Aardkundige monumenten geven iets weer van de ontstaansgeschiedenis van ons landschap. Een geschiedenis die ons honderden, duizenden of zelfs miljoenen jaren terugvoert in
Nadere informatieGierzwaluw. Boomleeuwerik. Witte kwikstaart. Nachtzwaluw
Boomleeuwerik Leeft in droge, schrale heidevelden met losse boompjes en boomgroepen. Broedt ook in jonge aanplant van naaldbos (spar of den). Gierzwaluw Broedt onder daken van oudere gebouwen in Roermond.
Nadere informatieSamenvatting Nederland ABC
Samenvatting Nederland ABC Week 1ABC: Nederland Info: Nederland Het noorden van een windroos wijst naar boven. Het zuiden wijst naar beneden. Het oosten naar rechts. Het westen naar links. Nederland ligt
Nadere informatieWerkstuk Aardrijkskunde Loonse en Drunense duinen
Werkstuk Aardrijkskunde Loonse en Drunense d Werkstuk door een scholier 1890 woorden 30 oktober 2004 7 79 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde De Loonse en Drunense D A. Tot welk landschapstype behoort het
Nadere informatieSamenwerkingsverband Nationale Parken Jaarverslag Jaarverslag 2006
Samenwerkingsverband Nationale Parken Inhoud Nationale Parken in 2006 3 Alde Feanen, twintigste nationaal park 4 Strategisch meerjarenplan 2007-2010 5 Betere zichtbaarheid 6 Informatiezuilen 7 Voorlichting
Nadere informatieDe Muy, De Slufter en Eierland
Staatsbosbeheer T 030 6926111 www.staatsbosbeheer.nl Wandelen Fietsen Paardrijden De Muy, De Slufter en Eierland Duinen van Texel, door zeestromen, wind en mensen ontstaan Duinen van Texel Het noordelijke
Nadere informatieLANDGOED BEERZE. ROUTE 4,2 km
LANDGOED BEERZE ROUTE 4,2 km Een heerlijke wandeling voor de hele familie door de bossen bij Beerze, vlak bij Ommen. Lekker lopen langs heide, stuifduinen en ook via het oude huis Beerze. Route gemaakt
Nadere informatieFysische geografie van Nederland Landschappelijk Nederland de fysisch-geografische regio s
Fysische geografie van Nederland Landschappelijk Nederland de fysisch-geografische regio s Open uw webbrowser. Ctrl + click op een link Websites hoofdstukken 1 14 Websites Hoofdstuk 1. Inleiding http://worldwind.arc.nasa.gov/
Nadere informatieDe lessen zijn geschikt voor het digitaal schoolbord. Bij beide lessen zit een werkblad.
www.nationaalpark.nl/kids Handleiding Groep 5 t/m 8 1. Inleiding Deze lesmodule is ontwikkeld in opdracht van Samenwerkingsverband Nationale Parken. Dit samenwerkingsverband bestaat uit: de twintig nationale
Nadere informatieBewonersvereniging Noordwest
Bewonersvereniging Noordwest Centrum Publieksparticipatie Natura 2000 T.a.v. 65 Postbus 30316 2500 GH Den Haag Betreft: Zienswijze van de Bewonersvereniging Noordwest (Wageningen) op aanwijzing van Het
Nadere informatieWandelroute Zwarte Berg, vlak bij Drunen
Wandelroute Zwarte Berg, vlak bij Drunen 4.3 km wandelen Nationaal Park De Loonse en Drunense Duinen is een uniek stuifzandgebied in West-Europa. Op deze route zie je niet alleen zandheuvels, maar ook
Nadere informatieVerkavelingspatroon Regelmatige blokverkaveling (door houtwallen omgeven)
4.5 Landduinen Landschapskenmerken Reliëfvorm Mozaïek van hogere zandduinen meestal bebost en lager en vlakker gelegen vennen en schrale graslanden Water Lage grondwaterstanden Bodem Zandgronden Wegenpatroon
Nadere informatieToeristen in Nederland
Toeristen in Nederland Het is bijna zomer. Veel Nederlanders gaan lekker op vakantie naar het buitenland. Maar er komen ook heel veel buitenlandse toeristen naar Nederland. Hoeveel zijn dat er eigenlijk?
Nadere informatiePlan Tureluur in Servicecentrum Kerkwerve
Informatiebulletin Nationaal Park Oosterschelde december 2005, nummer 16 Bron: Informatiebulletin Nationaal Park Oosterschelde Voor activiteiten overzicht kijk op www.npoosterschelde.nl Oosterscheldekering
Nadere informatieZuidlaren (gemeente Tynaarlo) (Bron:
Zuidlaren (gemeente Tynaarlo) (Bron: www.eropuit.nl) Introductie Zuidlaren maakt deel uit van de Drentse gemeente Tynaarlo, en is daarvan met 10.000 inwoners de op een na grootste kern. Zuidlaren is gesitueerd
Nadere informatieInformatie voor spreukbeurt of werkstuk
Informatie voor spreukbeurt of werkstuk Inhoud Wat is een nationaal park? 1 Waar liggen de 20 nationale parken? 1 Waarom is het belangrijk dat er nationale parken zijn? 1 Waar ligt Nationaal Park Utrechtse
Nadere informatieNulmeting bekendheid nationale parken
Colofon Kenniscentrum Recreatie, september 2010 i.s.m. Bureau Verten Onderzoek Auteurs: In opdracht van: Uitgever: Kim Beijer, Tanja Emonts en Karin Hoenderkamp Samenwerkingsverband Nationale Parken Kenniscentrum
Nadere informatieOPDRACHT NEDERLAND: EEN LICHT LAND IN DE WERELD
OPDRACHT In het kader van de vijfde Nacht van de Nacht op 24 oktober 2009, is een onderzoek uitgevoerd naar wat het donkerste gebied van Nederland en ook wat het donkerste gebied van elke provincie is.
Nadere informatieNatuurpad De Mient. Wandelen. In het Nationaal Park Duinen van Texel
Staatsbosbeheer Duinen van Texel Ruijslaan 92, 1796 AZ De Koog T 0222-312228 www.staatsbosbeheer.nl Wandelen Natuurpad De Mient In het Nationaal Park Duinen van Texel Natuurpad De Mient De Mient was een
Nadere informatieDaarnaast zijn er subsidies voor het versterken van de landschapskwaliteit binnen de Ecologische Hoofdstructuur (EHS) en de Nationale Landschappen.
Informatie subsidies particulier natuurbeheer Natuurbeheer wordt in Nederland uitgevoerd door terreinbeherende organisaties en particulieren. De overheid wil het beheer van natuur door particulieren, bijvoorbeeld
Nadere informatieDe Veenvaart... Kanaal met een verhaal!
Nieuwe Vaarroute! Open vanaf juni 2013 De Veenvaart... Kanaal met een verhaal! Vanaf juni 2013 is Nederland een prachtige vaarverbinding rijker: De Veenvaart. Deze nieuwe route voert door de Drentse en
Nadere informatie#NationaleParken. Leernetwerk Merkontwikkeling Welkom
#NationaleParken Leernetwerk Merkontwikkeling Welkom Introductie Angelique Vermeulen Trekker Expertiseteam Merk, Beleving & Marketing Team Merk, Beleving & Marketing Trekker: NBTC: Angelique Vermeulen
Nadere informatieOOST VA ARDER SPL A SSEN
P R O V I N C I A L E S TAT E N OOST VA ARDER SPL A SSEN VER DIENT DE STATUS NATIONA AL PAR K De Oostvaardersplassen is een bijzonder natuurgebied, met groeiende belangstelling van bezoekers voor het beleven
Nadere informatieDe Oude Weg Elst. Wonen in de Amerongse Bovenpolder. 3 Royale kavels met luxe vrijstaande villa s
De Oude Weg Elst Wonen in de Amerongse Bovenpolder 3 Royale kavels met luxe vrijstaande villa s Riant WOnen Tussen de bossen van de Utrechtse Heuvelrug en de uiterwaarden van de Nederrijn ligt het sfeervolle
Nadere informatieNatura 2000 in De Wieden en Weerribben. Wat betekent dit voor u?
Natura 2000 in De Wieden en Weerribben Wat betekent dit voor u? Deze brochure is bestemd voor bewoners, ondernemers, grondeigenaren, pachters en andere belanghebben in de gebieden De Wieden en De Weerribben.
Nadere informatieProductiebos maakt plaats voor oorspronkelijk heidelandschap.
NATUURVERBINDING HOORNEBOEG GOOIS NATUURRESERVAAT Productiebos maakt plaats voor oorspronkelijk heidelandschap. PRODUCTIEBOS MAAKT PLAATS VOOR OORSPRONKELIJK HEIDELANDSCHAP TEN ZUIDEN VAN HILVERSUM LIGGEN
Nadere informatiearme grond, rijke natuur NAtuur & Milieu 1 Arme grond, rijke natuur Programmatische Aanpak Stikstof herstelt Natuur
arme grond, rijke natuur NAtuur & Milieu 1 Arme grond, rijke natuur Programmatische Aanpak Stikstof herstelt Natuur 2 NAtuur & Milieu Arme grond, rijke natuur Arme grond, rijke natuur NAtuur & Milieu 3
Nadere informatieLezing commissaris van de Koningin Max van den Berg over Westerwolde bij de uitreiking Penning van Verdienste d.d.
Lezing commissaris van de Koningin Max van den Berg over Westerwolde bij de uitreiking Penning van Verdienste d.d. 28 september 2012 Geachte dames en heren, mevrouw Vonhoff, Eerappels bluien: lila, paars
Nadere informatieRuimte voor vogels Samenvatting van het beheerplan Leekstermeergebied. Concept
Ruimte voor vogels Samenvatting van het beheerplan Leekstermeergebied Concept a Ruimte voor vogels Samenvatting van het beheerplan Leekstermeergebied Colofon Deze samenvatting is een uitgave van de provincie
Nadere informatieBOETELERVELD. ROUTE 4,3 km
BOETELERVELD ROUTE 4,3 km 20 17 Weten hoe een groot deel van Salland er tot eind 19e eeuw uitzag? Wandel dan eens door het Boetelerveld bij Raalte. Ervaar rust, ruimte en openheid in dit enig overgebleven
Nadere informatieStruinen door De Stille Kern
58 Horsterwold Struinen door De Stille Kern Een 900 hectare groot natuurgebied waar natuurlijke processen volop de ruimte krijgen. Het gebied wordt begraasd door een kudde konikpaarden, die zorgen voor
Nadere informatieBezoekerscentrum Lauwersmeer Globale verhaallijn (concept)
Bezoekerscentrum Lauwersmeer Globale verhaallijn (concept) Interviews: welke verhalen mogen absoluut niet ontbreken? van dynamisch getijdengebied naar zoetwatermeer achter een zeedijk nieuwe, jonge natuur
Nadere informatieDASSENWERK. werkbladen opdrachten Nationaal Park De Loonse en Drunense Duinen. Locatie De Drie Linden Giersbergen 8 Drunen
DASSENWERK werkbladen opdrachten Locatie De Drie Linden Giersbergen 8 Drunen 2012 Nationaal Park De Loonse en Drunense Duinen 1. Waar ben je? Je onderzoekt vandaag een klein gebied van Nationaal Park De
Nadere informatieOntdek de huisstijl van de Weerribben-Wieden. Versie 1.0
Ontdek de huisstijl van de Weerribben-Wieden Versie 1.0 Inleiding Dit huisstijlboek maakt het creëren van een sterke en eenduidige basis voor alle communicatie-uitingen van de Weerribben-Wieden eenvoudig.
Nadere informatieStaatsbosbeheer Trompsingel 1, 9724 CX Groningen T Landgoed Mensinge. Drenthe in een notendop.
Staatsbosbeheer Trompsingel 1, 9724 CX Groningen T 050 707 44 44 www.staatsbosbeheer.nl Wandelen Landgoed Mensinge Drenthe in een notendop Mensinge Drenthe in een notendop In een wedstrijd om de titel
Nadere informatieDeel 1 Toen en nu 13
Deel 1 Toen en nu 13 14 Historie Het huidige typisch Nederlandse landschap met polders en dijken kent een lange historie. Na de laatste grote ijstijd, ongeveer 10.000 jaar geleden, werd door een stijgende
Nadere informatieWERKBLAD OPDRACHTEN. Locatie: De Drie Linden Giersbergen 8 Drunen. 2008 Nationaal Park De Loonse en Drunense Duinen
Dassenwerk WERKBLAD OPDRACHTEN Locatie: De Drie Linden Giersbergen 8 Drunen 2008 Nationaal Park De Loonse en Drunense Duinen 1. Waar ben je? Je gaat een onderzoek doen in een klein gebied van Nationaal
Nadere informatieWerkstuk ANW Milieugroepen
Werkstuk ANW Milieugroepen Werkstuk door een scholier 1558 woorden 28 april 2005 4,7 10 keer beoordeeld Vak ANW 1. Welke Milieugroepen zijn rondom en in jou woonplaats aanwezig? - It Fryske Gea: www.fryskegea.nl
Nadere informatieJaarverslag 2015 IVN & Nationale Parken
Jaarverslag 2015 IVN & Nationale Parken Inhoudsopgave IVN en Nationale Parken 3 Focus 2015 en resultaten 5 Pijler 1: 6 Jeugd en jongeren: educatie én participatie Pijler 2: 8 Recreatieondernemers: draagvlak
Nadere informatieHet Nationaal Park Oosterschelde in oprichting
Informatiebulletin Nationaal Park Oosterschelde december 2001, nummer 1 Bron: Informatiebulletin Nationaal Park Oosterschelde Voor activiteiten overzicht kijk op www.npoosterschelde.nl Oosterscheldekering
Nadere informatieHerstel biodiversiteit in Noord-Brabant,
Herstel biodiversiteit in Noord-Brabant, hoe doen we dat en werkt het? Wiel Poelmans Programma Natuur Provincie Noord-Brabant Wat komt er aan de orde? Positie biodiversiteit in natuurbeleid Waarom, wat,
Nadere informatieroutes De mooiste gebieden HEIDE Natuurschoon in Nederland Makkelijk fietsen via knooppunten HEIDEROUTES fietsroute afstanden tussen 25 en 55 km
fiets routes NR. 05 / 2014 12 HEIDE fietsroute afstanden tussen 25 en 55 km Makkelijk fietsen via knooppunten HEIDEROUTES Natuurschoon in Nederland De mooiste gebieden Planken Wambuis, Hoog Buurlose Heide,
Nadere informatieBijlage 2 Uitvoeringsprojecten biodiversiteit en leefgebieden. Voorbeeld 1 Leefgebieden gladde slang in De Kempen (binnen EHS)
Bijlage 2 Uitvoeringsprojecten biodiversiteit en leefgebieden Voorbeeld 1 Leefgebieden gladde slang in De Kempen (binnen EHS) Inleiding In 2006 heeft RAVON in opdracht van de Provincie Noord-Brabant het
Nadere informatieFIETS MEE & PROEF 'T REESTDAL!
FIETS MEE & PROEF 'T REESTDAL! ROUTE 27 km Een prachtige fietsroute door het Reestdal, waarin je ingrediënten kunt verzamelen voor het maken van Tansy pancakes! Landschap Overijssel wil mensen inspireren
Nadere informatieNatuur op Eerde uniek in Nederland
Natuur op Eerde uniek in Nederland Eerde is méér dan mooi. Tijdens een wandeling met boswachter Jos Schouten van Natuurmonumenten wordt pas echt duidelijk hoe bijzonder de natuur op het historische landgoed
Nadere informatieWandeling Landgoed Wouwse Plantage Zurenhoek ca. 12,5 km.
Wandeling Landgoed Wouwse Plantage Zurenhoek ca. 12,5 km. De wandeling gaat door een afwisselend landschap, gedeeltelijk open gebied maar voornamelijk bos (naaldbos en loofbos). De paden kunnen op sommige
Nadere informatieHet oude Wedbroeken bij Tynaarlo Wandelroute 6 km circa 2,5 uur
Nationaal beek- en esdorpenlandschap Drentsche Aa WANDELROUTE Wedbroeken Het oude Wedbroeken bij Tynaarlo Wandelroute 6 km circa 2,5 uur Welkom in het Nationaal park Drentsche Aa, neem de tijd het te ontdekken...
Nadere informatieStaatsbosbeheer T Oudemolense Diep. Wandelen langs de beek - 7 km
Staatsbosbeheer T 0592 248984 www.staatsbosbeheer.nl Oudemolense Diep Wandelen langs de beek - 7 km Zilveren lint door het dal Een bezoek aan het Drentsche Aa-gebied is niet compleet zonder een blik op
Nadere informatieDe Bunte Vastgoed Oost BV T.a.v. dhr. W. van den Top Postbus AA Ede. Geldermalsen, 28 oktober Geachte heer Van den Top,
De Bunte Vastgoed Oost BV T.a.v. dhr. W. van den Top Postbus 8029 6710 AA Ede Geldermalsen, 28 oktober 2015 betreft: project: referentie: behandeld door: bijlage(n): Toetsing herinrichting aan NNN en Natura-2000
Nadere informatie18 januari 2011: Bezoek. 1. Introductie
18 januari 2011: Bezoek 1. Introductie Het Nationaal Park De Loonse en Drunense Duinen is ruim 3.500 hectare groot en ligt tussen Tilburg, Waalwijk en 's-hertogenbosch. De Loonse en Drunense Duinen zijn
Nadere informatieEen brug voor de natuur
09 Een brug voor de natuur Natuurbrug Crailo Aanleg ecoduct tussen Bussum en Hilversum Bij Crailo, een zandafgraving tussen Bussum en Hilversum, wordt een enorme natuurbrug gebouwd. De grootste ter wereld.
Nadere informatieBIJLAGE 4 Voortoets fietspaden, aanvulling op Natuurtoets, september 2009
BIJLAGE 4 Voortoets fietspaden, aanvulling op Natuurtoets, september 2009 Gemeente Stn..j i Gemeente Ermelo De heer E. Huizing Postbus 500 3850 AM ERMELO Subject Doe nr 1 1 SEP 2009 ^ o3 iss Ruimte & Mobiliteit
Nadere informatieDefensie en Natuur: Ja, Natuurlijk!
Defensie en Natuur: Ja, Natuurlijk! Defensie staat voor vrede en veiligheid, in eigen land en daarbuiten. Men denkt dan al snel aan rondvliegende F-16 s en Chinooks, rondrijdende tanks, het opruimen van
Nadere informatieén omgeving Rondje Vallei en Heuvelrug AFSTAND: 30 kilometer TIJDSDUUR: 2 uur Ontdek Scherpenzeel en omgeving op de fiets
én omgeving Rondje Vallei en Heuvelrug AFSTAND: 30 kilometer TIJDSDUUR: 2 uur 1 Ontdek Scherpenzeel en omgeving op de fiets Rondje Vallei en Heuvelrug De plattegrond van deze route kunt u vinden op blz
Nadere informatieMeerstad. Meer water, meer natuur, meer vrijheid.
Meerstad. Meer water, meer natuur, meer vrijheid. Natuur, wonen & meer Meerstad staat voor de opvatting over hoe mensen vandaag de dag willen wonen, leven én recreëren: vrij en ongebonden in de ruimtelijkheid
Nadere informatievoor vaartoeristen, fietsers en wandelaars Tekst:??????
Koning Willem Alexanderkanaal Een beleefroute voor vaartoeristen, fietsers en wandelaars Tekst:?????? Tekst: Bert Dijenborgh - Foto s: Dianne Dijenborgh 12 Drenthe MagazinE 1216-DM31_ ALEXANDERKANAAL.indd
Nadere informatieUw tweede (t)huis in Brabant. voor 4, 6, 8, 10 of 12 personen
Uw tweede (t)huis in Brabant voor 4, 6, 8, 10 of 12 personen Het genieten kan beginnen! Vakantiepark Duinlust start met de verkoop van villapark De Loonse Hoeve. Een luxe uitbreiding van ons park met 43
Nadere informatieNatuurvriendelijke oevers. Droge voeten, schoon water
Natuurvriendelijke oevers Droge voeten, schoon water VOOR WIE IS DEZE FOLDER BESTEMD? Deze folder is bestemd voor eigenaren van oevers die in aanmerking komen om hun oever natuurvriendelijk in te richten.
Nadere informatieLEVE(ND) ZUID-HOLLAND
LEVE(ND) ZUID-HOLLAND Een aantrekkelijke provincie met 15 natuurtoppers* Initiatiefnemers: Geen prachtige landschappen zonder soortenrijkdom Zuid-Holland is een prachtige provincie met een grote diversiteit
Nadere informatieDe bedreigde soorten van Staatsbosbeheer
De bedreigde soorten van Staatsbosbeheer Dit document geeft een overzicht van bedreigde soorten die vooral in gebieden van Staatsbosbeheer voorkomen: A-soorten: soorten die vrijwel uitsluitend voorkomen
Nadere informatieTOEKOMSTPERSPECTIEF BUITENGEBIED VINKEL. Versterking van recreatie, landschap en natuur in en rondom Vinkel
TOEKOMSTPERSPECTIEF BUITENGEBIED VINKEL Versterking van recreatie, landschap en natuur in en rondom Vinkel De Groene Delta is hét groenprogramma van de gemeente s-hertogenbosch en is momenteel in ontwikkeling.
Nadere informatieWandelroutes over het Wekeromse Zand. Lengtes: 2,5 tot 7,5 km
Welkom op het Wekeromse Zand Wandelroutes over het Wekeromse Zand. Lengtes: 2,5 tot 7,5 km Het Wekeromse Zand is een van de laatste grote stuifzandgebieden van Nederland. Het landschap is zeer afwisselend
Nadere informatieDe waardering voor en de perceptie van problemen, oplossingen en verantwoordelijkheden rondom veenweide onder het Nederlandse publiek in kaart
De waardering voor en de perceptie van problemen, oplossingen en verantwoordelijkheden rondom veenweide onder het Nederlandse publiek in kaart brengen. Lang geleden bestond voor Nederland een groot deel
Nadere informatieNatura 2000 gebied 23 - Fochteloërveen
Natura 2000 gebied 23 - Fochteloërveen (Zie leeswijzer) Kenschets Natura 2000 Landschap: Hoogvenen Status: Habitatrichtlijn + Vogelrichtlijn Site code: NL9801007 + NL9801007 Beschermd natuurmonument: -
Nadere informatieWandelroutes op Hagen Lengte 5, 2,5 km en een rolstoelroute
Wandelroute door de natuur Hagen Wandelroutes op Hagen Lengte 5, 2,5 km en een rolstoelroute Op Hagen is het fantastisch wandelen. Bossen, lanen, akkers, weilanden, boerderijen, vennen en poelen wisselen
Nadere informatieEen moeilijk woord voor Natuurbrug is Ecoduct. Wat dat nu precies is, legt de schrijver Frank van Pamelen hieronder nog eens uit.
Ecoduct Een moeilijk woord voor Natuurbrug is Ecoduct. Wat dat nu precies is, legt de schrijver Frank van Pamelen hieronder nog eens uit. Ecoduct Wat is dat dan precies, een ecoduct? Zo vroeg een jonge
Nadere informatieDE BANEN NAAR EEN HOGER PEIL
DE BANEN NAAR EEN HOGER PEIL Bekijk op https://www.youtube.com/watch?v=pgyczqy-krm voor het herinirichtingplan Sarsven en De Banen. Begin vorige eeuw kwamen plantenliefhebbers uit het hele land al naar
Nadere informatieBezoekersonderzoek Staatsbosbeheer. Amersfoort, 16 juni 2016
Bezoekersonderzoek Staatsbosbeheer Amersfoort, 16 juni 2016 Uitbreiden monitoringsscope van inzoomen per gebied naar combineren met uitzoomen naar streek bij vergelijkbare opzet en tijdstip Vraag naar
Nadere informatieBronstperiode. Stuwwallen. Eeuwenoude handelsroute. Waar. Vertrekpunt. 9 km. Deelerwoud
Wandelen Wandelroute Deelerwoud, Veluwe 9 km Waar Deelerwoud Vertrekpunt Parkeerplaats Deelen [https://maps.google.com/?q=52.062,5.89861] Het Deelerwoud is een oase van rust gelegen tussen twee heel bekende
Nadere informatieSponsoring. Join the club!
Sponsoring Join the club! Join the club! is een initiatief van de Stichting Sámen voor Nationaal Park Weerribben-Wieden. Deze stichting heeft tot doel inkomsten te verkrijgen voor projecten die een bijdrage
Nadere informatieNieuwe bedrijfslocaties
E c o l o g i s c h e i n v e n t a r i s a t i e Om de uitvoerbaarheid van het bestemmingsplan Midwolda-Nieuwlandseweg Arts/Rulo te toetsen, is een ecologische inventarisatie uitgevoerd. Tevens is gekeken
Nadere informatieRecreatiezoneringsplan Peelvenen
Recreatiezoneringsplan Peelvenen Legenda Zone A: Recreatiezone Zone B: Recreatief medegebruik Zone C: Tijdelijk recreatief medegebruik Zone D: Rustgebied N Bestaande gemarkeerde routes Recreatiezoneringsplan
Nadere informatieConcrete begrenzing EHS en GHS in het plangebied Voorste Stroom te Tilburg
Concrete begrenzing EHS en GHS in het plangebied Voorste Stroom te Tilburg Opdrachtgever: gemeente Tilburg Maart 2009 Antonie van Diemenstraat 20 5018 CW Tilburg 013-5802237 Eac@home.nl Pagina 1 Inhoudsopgave
Nadere informatiePROVINCIAAL BLAD. Openstellingsbesluit Natuurbeheer 2016-2 2015/26 Nummer1783178
PROVINCIAAL BLAD Officiële uitgave van provincie Flevoland. Nr. 6291 21 september 2015 Openstellingsbesluit Natuurbeheer 2016-2 2015/26 Nummer1783178 Gedeputeerde Staten van Flevoland maken gelet op het
Nadere informatieIVN MARK & DONGE VERENIGING VOOR NATUUR- EN MILIEUEDUCATIE
IIINOI3122 IVN MARK & DONGE VERENIGING VOOR NATUUR- EN MILIEUEDUCATIE Secretariaat Aan : 1) Algemeen Bestuur Waterschap Brabantse Delta *^z ~~ 2) Dagelijks Bestuur Waterschap Brabantse Delta Datum: 15
Nadere informatieDe Moerputten. Wandelen. Hoog boven de witte waterlelies. Staatsbosbeheer, beheerseenheid De Meierij, Haanwijk 4a 5271 VG St.
Staatsbosbeheer, beheerseenheid De Meierij, Haanwijk 4a 5271 VG St. Michielsgestel T 073-55 13 036 www.staatsbosbeheer.nl Wandelen De Moerputten Hoog boven de witte waterlelies Laagveenmoeras Hoog en droog
Nadere informatieAanbeveling 6: Stimuleer behoud en herstel biodiversiteit in eigen land
Aanbeveling 6: Stimuleer behoud en herstel biodiversiteit in eigen land De Taskforce Biodiversiteit & Natuurlijke Hulpbronnen adviseert: Stimuleer in eigen land reeds gestelde doelen voor het behoud en
Nadere informatieroutes Bijzonder in Nederland ZAND De mooiste fietsroutes LANGS ZANDVLAKTEN Makkelijk fietsen via knooppunten Zandverstuivingen en duingebieden
FEB 2015 fiets routes afstanden tussen 25 en 45 km LANGS ZANDVLAKTEN De mooiste fietsroutes Makkelijk fietsen via knooppunten 12 ZAND fietsroutes Bijzonder in Nederland Zandverstuivingen en duingebieden
Nadere informatie9Sommige stukken van beken en rivieren bieden nog extra charme, Prachtige oorspronkelijke stukken van beken
Prachtige oorspronkelijke stukken van beken 9Sommige stukken van beken en rivieren bieden nog extra charme, doordat daar de werking van de elementen goed zichtbaar is, of omdat de sfeer er gewoonweg sprookjesachtig
Nadere informatieNieuwe landgoederen Nederland
Ruimte en Milieu Nieuwe landgoederen Nederland Bouwen aan een groene omgeving 02 Wie aan een landgoed denkt, stelt zich een ruim, bosrijk terrein voor met daarop een stijlvol gebouw. Het natuurschoon voert
Nadere informatie05-09-2006 Beknopte notitie over varianten Ecologische verbinding over de Utrechtse weg (N417).
05-09-2006 Beknopte notitie over varianten Ecologische verbinding over de Utrechtse weg (N417). Aanleiding Stichting Goois Natuurreservaat, Rijkswaterstaat en de gemeente Hilversum zijn voornemens de Utrechtse
Nadere informatieDuiven. Introductie. Bron:
Duiven Duiven Introductie Duiven is een levendige gemeente, bestaande uit het dorp Duiven en de kleinere kernen Groessen en Loo, respectievelijk ten zuidoosten en zuidwesten van het dorp Duiven. De gemeente
Nadere informatieOp het informatiepaneel voor je lees je alles over het Kleine Meer, het venherstel en bijzondere dieren en planten die genieten van dit ven.
Wandelroute Fuut 4 km wandelen Welkom in natuurgebied Kleine Meer! Het Kleine Meer is in 2016 hersteld. Nu is dit ven met omringende heide, bossen en zandverstuivingen een belangrijk leefgebied voor bijzondere
Nadere informatieroutes Routes in 11 provincies ZOMER Makkelijk fietsen via knooppunten De mooiste tochten van Nederland De mooiste fietsrou fietsroutes
fiets routes NR. 01 / 2014 12 ZOMER fietsrou afstanden tussen 35 en 45 km NATIONALE PARKEN De mooiste fietsroutes Makkelijk fietsen via knooppunten Routes in 11 provincies De mooiste tochten van Nederland
Nadere informatie2.1 De toegangsweg voor het bezoekerscentrum en het familiepad
23 oktober 2009: Bezoek Nationaal Park Drents-Friese Wold Het familiepad bij het bezoekerscentrum Nationaal Park Drents-Friese Wold te Terwisscha (Appelscha) 1. Introductie Op de grens van Zuidwest Drenthe
Nadere informatie