Wat heeft Fairtrade te maken met een planeet in beweging?

Transcriptie

1 Wat heeft Fairtrade te maken met een planeet in beweging? Over veertig jaar leven we met 9 miljard mensen op aarde. Nu al zijn we met zo n 7 miljard aardbewoners. En nu al roepen doemdenkers dat er op onze planeet onvoldoende voedsel geproduceerd kan worden om al die monden te voeden. En dan is er nog de dreigende klimaatramp. Ook die zal de voedselproductie in het gedrang brengen Tegen deze doemberichten in zoekt Max Havelaar België naar antwoorden. De vraag die tijdens het derde colloquium Small Farmers Big Solutions werd gesteld, was dubbel: hoe speelt Fairtrade best in op hoge grondstoffenprijzen en helpt Fairtrade de klimaatverandering een halt toe te roepen? In de Brusselse Beursschouwburg volgde een aandachtig publiek panelgesprekken en presentaties die een licht moesten werpen op de toekomst van Fairtrade. Vrt-journaliste Ann de Bie praatte de middag professioneel aan elkaar. Joris De Beer en Thomas De Vos zorgden voor de muziek. Hier volgt het verslag van een middag nadenken over Fairtrade. Introductie: Jos Algra Nu de koffie zo duur is... 1 Panelgesprek: John Kanjagaile, Grégory Dupuis & Patrick Vermaelen Fairtrade is meer dan handel 2 Interview: Nicolas Steisel & Thomas Drogart Ooggetuigen... 4 Uitreiking: Fairtrade@Work Award Toen waren ze met dertig... 5 Vraagstelling: Brigitte Gloire Wat heeft Fairtrade met klimaatverandering te maken?... 5 Debat: Michael Commons, Bill Vorley, Pieter Louw Klimaatverandering, wat kan de boer er aan doen?... 7 Verhaal: Aurelie Gerth Ben & Jerry s helemaal Fairtrade... 8 Epiloog: Riccardo Petrella Waar is de mens?... 9 Introductie: Jos Algra Nu de koffie zo duur is Voor het debat over klimaatverandering en de rol die Fairtrade daarin speelt werd aangesneden, lag eerst een andere discussie op tafel. Moet Max Havelaar nog langer Fairtradeprijzen garanderen voor de koffieboeren in de wereld, nu de koffieprijs zo hoog gestegen is? Jos Algra van Twin Novotrade 1

2 beet de spits af van het debat. Hij loodste het publiek in ijltempo door een pak statistieken die aantoonden hoe het met de koffieprijzen in 2010 gesteld is. Ja, de prijs van de koffie is verdubbeld tussen juni 2010 en juni 2011, stelde hij, Maar intussen is de trend alweer dalend. En daar knelt voor de koffieboeren dikwijls het schoentje. De koffiemarkt is een zeer volatiele markt. Kleine schommelingen bijvoorbeeld in het klimaat hebben soms grote gevolgen. Zo toonde Algra aan hoe de laatste tien jaar een paar tegenvallers in Brazilië de prijzen deden schommelen. Brazilië is de grootste koffieproducent ter wereld. Een strenge vorst die een groot deel van de oogst vernielde in 1995, had meteen gevolgen voor de prijs: hij steeg. Maar vijf jaar later, zo rond 2001 zakte hij dan weer helemaal door het ijs. Op zo n wisselvallige markt is het voor kleine koffieboeren knap lastig om het hoofd boven water te houden. Ja, Fairtrade is dan een goed antwoord, vindt Algra. Precies omdat er een vaste verkoopprijs gegarandeerd wordt. Een stelling die later in het debat door onder meer John Kanjagaile van de Tanzaniaanse koffiecoöperatie KCU zou worden onderschreven. De consument vraagt naar Fairtrade Het belang en de noodzaak van Fairtrade bleken volgens Jos Algra trouwens ook nog uit twee andere vaststellingen. Het aandeel van gecertificeerde koffie op de consumentenmarkt blijft groeien. Koffiedrinkers vragen meer en meer naar gecertificeerde kwaliteitskoffie. In 2010 steeg het aandeel tot 8 % van het totale koffie aanbod. 13 % van de markt is in handen van zogenaamde speciale koffies en de rest 79 % - is voorlopig voorbestemd voor conventionele koffie. Consumenten vragen dus naar gecertificeerde koffie. En een groot deel van hen stelt net vertrouwen in het Fairtradekeurmerk van Max Havelaar. Dat is volgens Algra alvast een goede reden om Fairtradekoffie niet zomaar te laten schieten. Een andere reden ziet hij in de effecten die Fairtrade heeft op de lokale gemeenschappen van koffieboeren. Daarvoor haalde hij twee voorbeelden aan: het Nicaraguaanse Prodecoop en het Peruviaanse JNC. Prodecoop is een schoolvoorbeeld van hoe Fairtrade de lokale gemeenschap vooruithelpt, legde hij uit. Het heeft er voor gezorgd dat de kwaliteit verbeterde. Dat er geïnvesteerde kon worden in eigen drooginstallaties. Dat er gewerkt werd aan de genderrelaties enzovoort. Een pak positieve effecten. In Peru heeft Fairtrade een grote politieke impact. Het heeft er voor gezorgd dat de koffieteelt er terug in de lift geraakte families konden dankzij Fairtrade landtitels verwerven voor de akkers die ze bewerken. Dat neemt een groot stuk onzekerheid weg. Een laatste argument dat Jos Algra aanhaalde, had net te maken met het debat dat later die middag zou volgen: de klimaatdreiging die op de koffieboeren afkomt. Zij veroorzaakt veel onzekerheid. De koffiemarkt blijft instabiel. Als we de kleine boeren niet langer ondersteunen met Fairtrade, zal dat voor hen op termijn nefast uitvallen. Panelgesprek: John Kanjagaile, Grégory Dupuis & Patrick Vermaelen Fairtrade is meer dan handel 2

3 En toen betraden John Kanjagaile, Grégory Dupuis van koffie-importeur Coffeeteam en Patrick Vermaelen van Beyers Koffie het podium. Kanjagaile is al 20 jaar koffieboer en nu ook exportmanager van de coöperatie KCU. Hij schetste eerst de historische context en de problemen waarmee koffieboeren geconfronteerd werden voor het Fairtradetijdperk. John Kanjagaile Twintig jaar geleden dicteerden de bedrijven de prijs. En die prijs was helemaal niet goed voor de kleine koffieboer. En dan was er nog een tweede probleem. Koffie betekende voor de boeren een inkomen. Maar als dat inkomen er niet was, dan stopten ze ook met de teelt. Als er dan weinig koffie was, steeg de prijs. Daarop gingen de boeren opnieuw veel koffie planten. Maar daardoor daalde de prijs weer. Deze wispelturigheid maakte dat veel boeren uiteindelijk de handdoek in de ring gooiden. Fairtrade heeft deze vicieuze cirkel helpen doorbreken. Fairtrade is geen aid maar trade. Het zorgt er voor dat de boeren weer plezier in hun werk krijgen en in hun product geloven. Goede koffie is als goede wijn. Iets om trots op te zijn. Sorry, vandaag geen levering Ondanks de mooie woorden en verhalen heerst er toch ook wel wat wrevel tussen de koffieboeren enerzijds en de importeurs en branders aan de andere kant, zo bleek verder die middag. Koffieboeren lijken het niet altijd zo nauw te nemen met afspraken, vonden de importeur en de brander. John Kanjagaile bood weerwerk. Grégory Dupuis Vandaag is dat nog een probleem: als de prijs van de koffie hoog is, leveren de koffieboeren niet. Of toch niet allemaal. Wij hebben daar als importeurs van Fairtradekoffie een mouw aangepast door meer aan te kopen dan we voorzien om te verkopen John Kanjagaile Kunnen wij niet leveren? Dikwijls is er eerder sprake van te weinig vraag... Patrick Vermaelen Koffiebranders hebben tijd nodig om te rekenen, te onderhandelen, hun zaken op punt te stellen Tegen dat we daarmee rond zijn, is de prijs alweer veranderd. Dat geeft veel druk. Maar als er niet geleverd wordt, moet je oplossingen zoeken. In elk geval moeten wij ervoor zorgen dat onze klanten dezelfde kwaliteitskoffie blijven krijgen. Zijn er dan geen oplossingen voor die problemen? Grégory Dupuis Om dit soort misverstanden te vermijden, komt er best een soort waarschuwingssysteem. Bijvoorbeeld, dat wie zijn contract niet naleeft ook zijn certificering kan kwijtspelen... John Kanjagaile Ik denk dat er andere manieren zijn om dit probleem op te lossen. Kom dicht genoeg naar je leveranciers toe. Knoop een echte relatie aan met de producenten. Je moet elkaar kennen en vriendschap sluiten. Dan krijg je veel minder te maken met het niet naleven van afspraken en contracten. Er zijn twee zaken. Eén: de koffieboer moet in staat zijn om de right thing te doen. Goede koffie telen op een goede manier. Daar is Fairtrade onontbeerlijk om ons dat te leren. In dat geval neemt het keurmerk een aparte plaats in. Het zegt ons niet gewoon hoe we iets moeten doen wat bij andere keurmerken dikwijls wel het geval is. Maar het stelt er ook iets tegenover, namelijk een betere prijs. De Fairtradepremie is een teken van appreciatie. Twee: Fairtrade is meer dan handel. Het gaat over relaties. Het is een partnerschap tussen ons en de importeurs, branders en 3

4 consumenten. Ons moto is het moet veilig zijn voor ons én voor de consument. Die band, die relatie is belangrijk. Kwaliteit een pijnpunt? Patrick Vermaelen Op dat punt is er de laatste jaren toch wel wat veranderd. Koffie is terug sexy. En zeker speciale, gecertificeerde koffies zitten in de lift. Ik zie die trend de komende jaren niet omslaan. De vraag naar gecertificeerde koffie zal blijven stijgen. Misschien wordt hij zelfs mainstream. En dus zullen we in de toekomst meer dan ooit moeten kunnen rekenen op kwaliteitsvolle gecertificeerde koffie. Grégory Dupuis En daar speelt Fairtrade een onvervangbare rol. Fairtrade moet zorgen voor sensibilisering en educatie. Koffie is een industrie en de koffieboeren moeten leren welke rol ze in de ketting spelen. Ze moeten ook de werking van de beurs begrijpen. Intussen ben ik het met John ook eens dat Fairtrade ook gaat over relatie en partnerschap. Patrick Vermaelen De betrokkenheid van de lokale producenten stijgt gelukkig, omdat ze nu ook stilaan voor de lokale markt telen. Vroeger maakte het wellicht niet zoveel uit. De koffie ging het land uit en wat maakte het uit voor wie die bestemd was. Kwaliteit speelde dan niet zo n rol. Nu een deel van die koffie ook lokaal verkocht wordt, waait er op dat punt wel een ander wind. Grégory Dupuis Er is de laatste jaren wel wat veranderd. Vroeger proefden de producenten hun koffie niet eens. Nu hebben ze allemaal een proeflab. Een waarschuwing Ondanks de kleine meningsverschillen en ergernissen verstaan koffieproducenten en branders elkaar wel. Toch waarschuwde John Kanjagaile voor kannibalisme van het keurmerk. Max Havelaar moet voorzichtig zijn en er over waken dat het systeem niet wordt gekannibaliseerd. Op de vraag uit het publiek wat hij daar dan precies mee bedoelde, antwoordde hij: Grote bedrijven kunnen Fairtradekoffie promoten. Daar worden zij zelf ook beter van, gezien de belangstelling van de consument. Wij kunnen daarvan profiteren. Maar het mag er niet toe leiden dat zij het label gaan kapen. Of: er mag niet zoiets als een Fairtrade Light uit voortkomen, zoals een andere stem uit het publiek opperde. Interview: Nicolas Steisel & Thomas Drogart Ooggetuigen Na het panelgesprek, was het de beurt aan de getuigen. Nicolas Steisel van Exki reisde in augustus samen met Max Havelaar naar de koffieboeren van Bolivië. Thomas Drogart van Deli-Coffee Club trok in juni naar Tanzania. Wat waren hun bevindingen? Nicolas Steisel Ik kan echt de oproep van John Kanjagaile onderschrijven: het gaat om de relatie. Dat heb ik tijdens deze reis zeer goed gemerkt. Wat me het meest is opgevallen is de ravage die een lage koffieprijs kan aanrichten bij deze boeren. Hier in Europa zien we dat zo niet. 4

5 Thomas Drogart Helemaal mee eens. Ook in Tanzania zag ik dat. Fairtrade is in feite een grote familie. Dankzij dat bezoek heb ik een persoonlijke relatie kunnen aanknopen. Dat schept een band én verantwoordelijkheid. Iedereen heeft dus baat bij Fairtrade. Kijken ze sinds hun reis anders tegen Fairtrade aan? Nicolas Steisel Ik geloof nu meer dan ooit dat Fairtrade echt wel een oplossing voor de koffieproblematiek kan bieden. Ik zie dat we bij Exki meer en meer Fairtradekoffie verkopen. De vraag stijgt, maar zit zeker nog niet aan het plafond. Thomas Drogart Bij Deli-Coffee Club hebben we sinds 2002 Fairtradekoffie. We merken dat Fairtradekoffie inderdaad meer plaats krijgt. Alleen de horeca blijft nog wat achter. Daar leven nog veel clichés: Fairtrade is te duur en niet lekker. De uitbaters hebben niet altijd de goede informatie. Daar is dus nog wel werk aan de winkel. Uitreiking: Award Toen waren ze met dertig Voor de pauze riep Ann De Bie nog de laureaten op het podium van de Die trofee zit sinds dit jaar in een nieuw kleedje. Niet langer worden bedrijven bekroond die één dag in het jaar Fairtrade in het vaandel voeren, maar wel zij die dat een heel jaar doen. Naargelang het engagement dat ze onderschrijven verdienen ze één tot drie sterren. De nieuwkomers van oktober 2011 zijn Belgacom, Café Liègeois, KBC, Miko, Op-Stap, OVM Overmolen, Triodos en WWF. Zij voegen zich bij de 23 andere bedrijven die al eerder een charter ondertekenden en dus een trofee in ontvangst mochten nemen. Zo zijn er intussen meer dan 30 échte Fairtrade-ambassadeurs onder de bedrijven en organisaties. Vraagstelling: Brigitte Gloire Wat heeft Fairtrade met klimaatverandering te maken? Na de pauze beklom Brigitte Gloire van Oxfam Solidariteit het spreekgestoelte. Ze sneed het probleem van de klimaatverandering en de gevolgen voor de kleine boeren aan. Ze bekeek het vanuit drie invalshoeken. De klimaatverandering is onrechtvaardig voor het Zuiden Er is een verband tussen klimaatverandering, het globale voedselsysteem en de landbouw We staan voor drie uitdagingen Wie is verantwoordelijk voor de klimaatverandering? vroeg Brigitte Gloire zich af. En wie heeft er het meeste last van? Twee verschillende wereldkaarten gaven meteen een confronterend antwoord. De meeste impact op de klimaatverandering komt uit de geïndustrialiseerde wereld. De landen die er het zwaarst door getroffen worden zijn de andere. Wie het minst last veroorzaakt moet de zwaarste gevolgen torsen. 5

6 Met cijfers en statistieken maakte Gloire haar punt. Klimaatverandering zorgt ervoor dat in het Zuiden mensen minder inkomsten genereren uit hun werk hoofdzakelijk de landbouw. Ecosystemen komen namelijk onder druk te staan, vruchtbare grond droogt uit of raakt net voortdurend overstroomd, zodat hij onbruikbaar is. Duizenden mensen verliezen daardoor de mogelijkheid om in hun onderhoud en leven te voorzien De gevolgen laten zich voelen Modellen tonen volgens Gloire aan dat een temperatuurstijging van 2 tot 3 graden al vrij dramatische gevolgen heeft. Vooral dan in die gebieden, waar landbouw de eerste economische activiteit is: Afrika en grote delen van Azië of Centraal en Zuid-Amerika. Oogsten nemen gevoelig af, de watervoorraad verminderd drastisch, ook in de gebieden rond de Middellandse Zee, soorten sterven uit en ecosystemen raken verstoord, het weer wordt extremer met meer droogtes en overstromingen Wat heeft de landbouw ermee te maken? Volgens Brigitte Gloire is er een duidelijke link tussen het huidige mondiale voedselsysteem en de klimaatverandering. Ongeveer de helft van de totale CO²-uitstoot is het gevolg van activiteiten gelinkt met onze voedselvoorziening. De landbouw zelf is daar voor 11 tot 15 procent verantwoordelijk voor. Maar ontbossing, verwerking en afval hebben zelf ook een groot aandeel. De ecologische voetafdruk van voedsel is hoog. Alleen hebben bepaalde voedingsproducten een veel grotere impact dan andere. Bovenaan plaatst Gloire de vleesproductie. Vlees en dan vooral rood vlees van runderen heeft een enorme voetafdruk. Rijst heeft van alle cash crops de minste impact. In elk geval, zo stelde Gloire, dragen de landbouw en voedselproductie niet alleen de gevolgen van de klimaatcrisis. Ze zijn er ook deels de oorzaak van. We zijn niet goed bezig Het beeld dat Brigitte Gloire schetste, was niet erg rooskleurig. Maar dat was dan ook niet de kern van de boodschap. Er is iets aan te doen, was haar oproep tot het publiek. We moeten massaal inzetten op duurzame productie. Het voedselsysteem moet eerlijker worden en we moeten samen de risico s gaan beheersen. Dat deze drie maatregelen een positief resultaat zouden opleveren, toonde ze aan met een laatste slide. Daarin stelde ze de evolutie voor van de gangbare landbouw met veel input van chemicaliën en CO2-veroorzakende activiteiten, naar een agro-ecologische systeem, waarbinnen die kwalijke nadelen achterwege blijven. Wat we moeten doen is voedselreserves garanderen, voedselsoevereiniteit garanderen en een ecologische ramp afwenden. Daarbij moeten we valse oplossingen resoluut afwijzen. GGO s zullen de voedselbevoorrading niet duurzaam verbeteren of verankeren. De handel in CO²-certificaten gaat de klimaatverandering niet tegenhouden. De keuze voor biobrandstof gaat het milieu niet redden. Voor de inwoners van Europa had ze nog een pijnlijke boodschap: wij moeten onze huishoudelijke uitgaven met 43 procent verminderen om onze ecologische voetafdruk in balans te brengen. Een uitdaging die er niet om liegt. 6

7 Debat: Michael Commons, Bill Vorley, Pieter Louw Klimaatverandering, wat kan de boer er aan doen? Tegenwoordig is elk jaar een vreemd jaar, opende Michael Commons het gesprek. Commons vertegenwoordigde Earth Net Foundation Thailand, een organisatie die duizend Thaise boeren verenigt en als doel heeft de lokale landbouw te verbeteren, de boerengemeenschappen te versterken en de lokale markt te verduurzamen. In onze organisatie zitten vooral rijstboeren. En die merken de gevolgen van de klimaatverandering maar al te zeer op. Het weer haalt de gekste kapriolen uit. Drie jaar geleden viel er in twee maanden geen druppel regen tijdens het natte seizoen. Dit jaar is het net het omgekeerde: het houdt niet op met regenen. In beide gevallen heeft dat desastreuze effecten op de oogst. Biologische boeren hebben het daarbij gemakkelijker dan de hun conventionele collega s, wist Commons nog te vertellen. Hun akkers hebben een gezondere bodem en ook hun technieken bieden een beter antwoord. Voor conventionele boeren is klimaatverandering een regelrechte ramp. Hiermee lanceerde Commons meteen een pleidooi om radicaal in te zetten op biologische landbouw. We kunnen niet passief blijven toekijken. We moeten ons aanpassen. Ook als biologische boeren. Het probleem is dat we geen standaardoplossing kunnen voorstellen die voor iedereen geldt. De situatie verschilt van dorp tot dorp. En dus zal elk dorp naar eigen landbouwtechnische oplossingen moeten zoeken. De vragen die we ons moeten stellen zijn: wat gebeurt er? Welke gevolgen zal dat geven? Wat moeten we er aan doen? Landbouw wordt volgens Commons in de toekomst nog meer gespecialiseerd. Er zal gewerkt moeten worden aan gezonde bodems. Er moeten watersystemen uitgedokterd worden. Nieuwe variëteiten zullen moeten worden getest en er zal opnieuw moeten worden in gezet op zogenaamd crisisvoedsel. Wat kunnen we nog wel verbouwen als al het andere wegvalt. Voor Commons is hier een taak weggelegd voor Fairtrade: boeren ondersteunen en helpen om die oplossingen te vinden. Het oneigenlijke gebruik van Food Miles Bill Vorley werkt voor IIED (International Institute for Environment and Development). Hij ging in op de vraag of het nog verantwoord is om voedsel uit het Zuiden te transporteren naar Europa. Volgens Vorley is de discussie over die zogenaamde food miles niet helemaal eerlijk. Bloemen uit Kenia veroorzaken nog altijd minder CO²-uitstoot dan serretulpen uit Amsterdam. Food Miles zijn in feite in het leven geroepen om te wijzen op het ontbreken van een band met ons voedsel. Mensen in Europa aten zonder verpinken rundsvlees uit Argentinië, zonder te weten waar het vandaan komt of hoe het geproduceerd wordt. Vandaag worden diezelfde Food Miles echter ingezet tegen om het even welk voedsel dat uit het Zuiden komt. Dat is niet eerlijk. Europa heeft überhaupt een veel grotere ecologische voetafdruk dan al die landen uit het Zuiden. Het zijn niet zij die hun voetafdruk moeten terugschroeven, maar wij. Minder rood vlees eten, zelfs als dat hier gekweekt wordt, zou al erg helpen. Volgens Vorley bekijken we de zaken verkeerd en heeft het geen zin om voedsel uit het Zuiden te weren. Waar vind je de vruchtbare landbouwgrond? Waar is er plaats om aan landbouw te doen? Niet meer in Europa. Veel belangrijker is het dat we voor dat voedsel een eerlijk prijs betalen. En daar komt Fairtrade dus om de hoek kijken. 7

8 Wat is dat, klimaatneutraal? Als laatste stem in het kapittel kwam Pieter Louw aan het woord. Hij is medewerker van FLO Cert, de certificeringsorganisatie van Fairtrade. Hij ging verder in op de problematiek van de klimaatneutraliteit. Klimaatverandering is wel degelijk een bedreiging voor de mondiale voedselvoorziening. Als de temperatuur met 2 graden stijgt in Kenia, dan is de theeteelt daar onmogelijk. De klimaatverandering raakt de boeren dus wel erg diep. Gelukkig is het principe van klimaatverandering stilaan door de meeste spelers op de voedselmarkt aanvaard. Niet door iedereen, maar toch door velen. Ze beseffen dat ze hun klimaatvoetafdruk moeten verminderen. Maar ze doen dat niet altijd op de goede manier. Zo heb je veel bedrijven in de voedingsindustrie die streven naar een klimaatneutrale productie. Alleen bereiken ze die neutraliteit door emissierechten te kopen waarvan allerminst duidelijk is of ze echt bijdragen aan CO2 verminderingsprojecten. Daar moeten ze mee ophouden. Het wordt tijd dat ze zelf actie ondernemen om klimaat neutraal te worden. Ze kunnen in de plaats beter investeren in projecten bij Fairtradecoöperaties, met Fair Carbon Credits als resultaat. Ook de producenten de boeren dragen volgens Vorley een verantwoordelijkheid. Er zijn systemen om het beter te doen. Om het anders te doen. En er zijn voordelen aan verbonden Michael Commons trad hem daarin bij: Vroeger zei men je moet mensen geen vis geven, maar een hengel om te vissen. Vandaag moeten we nog een stap verder gaan en ze leren hoe ze beter kunnen vissen. Er is veel kennis aanwezig. Die moeten we kunnen delen. Wat moet er gebeuren? De strijd tegen klimaatverandering is er een van allen tegen een, stelden de drie sprekers. Boeren spelen er een rol in, maar ook verwerkers, distributeurs en consumenten. We kunnen ingrijpen: in onze eetgewoonten, in onze verspilgewoonten enzovoort. We mogen ons geen te gemakkelijke doelen stellen. Voor de industrie is de tijd van dictaten voorbij. Tot voor kort konden bedrijven naar de boeren stappen en zeggen zo gaan jullie het doen. Die tijd is voorbij al beseffen niet alle bedrijven dat al. Bovendien zullen we het in de toekomst moeten hebben van kortere ketens. Tussenschakels vallen weg. Er zal veel meer informatie-uitwisseling aan te pas komen en relaties zullen veel belangrijker zijn. Fairtrade heeft daarin ook zijn plaats. Het zal producenten helpen om te de klimaatverandering te overleven. Het zal de markt beïnvloeden en het heeft het vertrouwen van de consument dat het niet mag beschamen. Verhaal: Aurelie Gerth Ben & Jerry helemaal Fairtrade Om de middag af te ronden mocht Aurelie Gerth van Unilever toelichting geven bij de beslissing van Ben&Jerry s om tegen eind 2012 helemaal Fairtrade te zijn. Ons ijsmerk heeft een uitgesproken sociaal imago. Al van bij de stichting. De keuze voor Fairtrade was dan ook niet zo moeilijk. Wat het wel moeilijk maakt, is het vinden van de grondstoffen. Maar daar zijn we nu zowat uit. 8

9 Ook voor andere producten van Unilever is er trouwens verandering op til. Tegen 2020 wil Unilever alleen maar duurzame grondstoffen gebruiken. We vinden dit belangrijk omdat we nu eenmaal anders moeten produceren en consumeren om onze planeet te bewaren. Voor Unilever moeten producten economisch duurzaam zijn, sociaal aanvaardbaar en ecologisch verantwoord. Daarin willen we ons engageren. Epiloog: Riccardo Petrella Waar is de mens? Als allerlaatste was het de beurt aan professor emeritus Riccardo Petrella. Hij vond de middag bijzonder boeiend en interessant. Maar een paar dingen waren hem opgevallen. Het ging hoofdzakelijk, zo vond Petrella, over handel en zeer weinig over mensen. Alles wordt in beurzen gegoten, zo zei hij. Er zijn beurzen voor koffie en granen, beurzen voor emissierechten, en straks ook waterbeurzen. En moet straks ook de gezondheidzorg via een of andere beurs geregeld worden? Alsof de wereld enkel kan draaien als alles gecommercialiseerd gecontroleerd wordt. Waar blijft in dit alles de politiek? Waar is het publieke belang. Petrella drong er bij Max Havelaar op aan om toch vooral ook de mens achter al die Trade niet te vergeten. Is het echt zo dat alles op aarde geregeld moet worden door de markt? vroeg hij zich af. Voor hem was het antwoord duidelijk en negatief. 9