Aanvalsplan Criminaliteitsbestrijding en aanpak onveiligheid

Transcriptie

1 Aanvalsplan Criminaliteitsbestrijding en aanpak onveiligheid

2 Vereniging De Vereniging is de grootste centrale ondernemingsorganisatie van Nederland. Zij behartigt de gemeenschappelijke belangen van 150 brancheverenigingen met hun ruim aangesloten ondernemingen. De vijf bij aangesloten regionale werkgeversverenigingen en Jong Management vertegenwoordigen persoonlijke leden. representeert 80 procent van de werkgelegenheid in de marktsector. Postbus 93002, 2509 AA Den Haag Telefoon Fax Internet Vereniging januari 2003 Hoewel bij de samenstelling van deze brochure grote zorgvuldigheid is betracht, kan de Vereniging geen aansprakelijkheid aanvaarden voor schade, van welke aard ook, die het directe of indirecte gevolg is van handelingen en/of beslissingen die (mede) gebaseerd zijn op de informatie in deze brochure. 2

3 Woord vooraf Jaarlijks leidt het Nederlandse bedrijfsleven 3 miljard euro schade als gevolg van criminaliteit. En dan tellen we de kosten van preventieve maatregelen en alle immateriële (en nauwelijks te becijferen) schade nog niet eens mee. Vindt u het gek dat ondernemers een krachtige aanpak van de criminaliteit en de toenemende onveiligheid hoog op de politieke agenda geplaatst willen zien? Het probleem werd lange tijd genegeerd. Veel te lange tijd. Het kabinet-balkenende heeft in 2002 de eerste aanzet gegeven tot een krachtige aanpak van de criminaliteit in Nederland. Daar zijn we blij mee. Maar de aanpak van criminaliteit die zich richt tegen ondernemingen krijgt nog altijd veel te weinig aandacht. En dat is spijtig. Voor is dat reden voor het maken van een 'aanvalsplan' met een aantal concrete maatregelen, die erop gericht zijn Nederland veiliger te maken. Oók voor ondernemingen. 3

4 Wat is de situatie? Criminaliteit en onveiligheid zijn thema's die de laatste jaren bij ondernemers hoog op het lijstje van belangrijkste problemen zijn komen te staan. Uit een recent onderzoek van het bureau Interview.NSS onder bestuurders van ondernemingen blijkt dat bijna? van de ondervraagden criminaliteit als het belangrijkste probleem aanmerken dat moet worden aangepakt. Begrijpelijk als uit een recent onderzoek onder bedrijven en instellingen blijkt dat ruim de helft van de bedrijven jaarlijks het slachtoffer is van criminaliteit. Het gaat in totaal om ruim 5 miljoen delicten waarvan bedrijven slachtoffer zijn. Voor bedrijven is criminaliteit een enorme kostenpost. Volgens een recent rapport van het ministerie van Economische Zaken is het schadebedrag al opgelopen tot 3 miljard euro. Daar bovenop komen nog de kosten van preventie van circa 1 miljard euro. En wat daarin niet is meegenomen het persoonlijk letsel en leed, psychisch en vaak ook fysiek, bij talloze medewerkers in bedrijven. Voorvallen van de laatste tijd als de bommeldingen bij Ikea, ANP en de NAM, en de discussie over het mogelijk stopzetten van nachtelijke geldtransporten, omdat deze niet afdoende kunnen worden beschermd, hebben de ernst van de problematiek alleen nog maar aangescherpt. De aandacht voor criminaliteit, de risico's en bedreigingen voor de veiligheid is wel aanzienlijk toegekomen. Zowel mondiaal, in de EU als in Nederland. In Nederland vooral sinds de laatste verkiezingen. Het taboe dat op sommige aspecten lag is verdwenen, de zaken mogen geleidelijk aan bij de naam worden genoemd. Na 11 september 2001 is het besef van de risico's voor terroristische acties ook in de westerse samenleving sterk toegenomen. Ook hier speelt de roep om een duidelijke beleidslijn, en daadwerkelijke actie. De bomaanslag op Bali maakt duidelijk dat 11 september geen incident is geweest. Rampen als in Enschede en Volendam versterken ook nog eens bij velen het gevoel van onveiligheid. Wat gebeurt er? Criminaliteit en veiligheid worden in veel overleggremia besproken en er verschijnen vele nota's. Genoemd kunnen worden de nota "Criminaliteitsbeheersing", de recente kabinetsnota's "Naar een veiliger samenleving" en "Actieplan Terrorismebestrijding en veiligheid". Voor een schets van de situatie nog even de belangrijkste conclusies uit de nota Criminaliteitsbeheersing van het tweede Paarse kabinet. Die nota maakt helaas duidelijk dat de investeringen in criminaliteitsbeheersing de afgelopen jaren onvoldoende waren. De nota geeft een onthutsend beeld van de hoge 'non-interventie' van politie en justitie: te 4

5 weinig toezicht, een lage pakkans, lage ophelderingspercentages en te lange doorlooptijden voor strafzaken in de justitiële keten. Illustratief is het aantal delicten dat door de politie wordt opgelost: , een ophelderingspercentage van ruim 15%. Dit percentage bij vermogensdelicten, waarvan bedrijven veelvuldig het slachtoffer zijn, ligt met 9% nog veel lager. Belangrijk daarbij is ook de trend in het oplossingspercentage; die daalt in ons land voortdurend, terwijl in het buitenland ook stijgende trends te zien zijn. De nota laat zien wat ondernemingen in de dagelijkse praktijk ondervinden, namelijk dat het slecht gesteld is met de beheersing van criminaliteit op de punten toezicht, opsporing en vervolging. Ondernemers hebben te maken met weinig pro-actieve en service gerichte houding van politie en justitie, hetgeen naar voren komt in ontoereikende bereidheid tot het opnemen van aangiften, ontoereikende terugkoppeling van informatie en afhandeling door Justitie waardoor zaken te lang blijven liggen. Inmiddels is de aandacht van de politiek voor veiligheid wel aanzienlijk toegenomen. Een duidelijke weerslag van de toegenomen beleidsmatige aandacht voor veiligheid en criminaliteitsbestrijding is verwoord in het Strategisch Akkoord van het huidige, inmiddels demissionaire, kabinet. Nederland moet veiliger is de leus van dit Akkoord. Veiligheid en criminaliteitsbestrijding kregen zo binnen het kabinetsbeleid een hoge prioriteit. De noodzaak van de aanpak van onveiligheid en criminaliteit heeft algemene erkenning gekregen. Het regeerakkoord is op het punt van criminaliteitsbestrijding en veiligheid uitgewerkt in de kabinetsnota "Naar een veiliger samenleving", het veiligheidsprogramma tot Een paar hoofdpunten. Het kabinet kiest voor de aanpak van stelselmatige daders en risicojongeren en voor verbetering van toezicht en controle in de publieke ruimte. Daarnaast komen er meer gerichte preventieprojecten en worden de opsporing en de handhaving versterkt. Zo komen er extra agenten, moet het aantal opgehelderde misdrijven stijgen, gaat het kabinet resultaatsafspraken maken met de gemeenten voor vermindering van de criminaliteit en overlast in de publieke ruimte met circa 20 tot 25 procent vanaf 2006, worden mogelijkheden om aangifte te doen verruimd en krijgt elke aangifte een passende reactie. Er komen kortere doorlooptijden in strafzaken en een betere bereikbaarheid van de politie en grotere aanwezigheid op straat dan in Dit programma is een goede aanzet voor een vermindering van de criminaliteit en de onveiligheid, maar de daadkracht op korte termijn is volstrekt onvoldoende. Ondernemers komen er in het nieuwe veiligheidsplan bekaaid vanaf, omdat in dit programma veiligheid in de publieke ruimte voorrang heeft. Dit mag niet ten koste gaan van de aanpak van criminaliteit waarvan bedrijven het slachtoffer zijn. De opsporing en vervolging daarvan hebben nu al een lage prioriteit bij politie en justitie, de lage aangiftecijfers door bedrijven zijn een teken aan de wand. Het bedrijfsleven investeert veel in preventie en neemt eigen verantwoording, maar mist de noodzakelijke support van de overheid bij de criminaliteitsbestrijding en wordt op het terrein van de externe veiligheid geconfronteerd met een onnodige aanscherping van regels, waar een beleid gericht op handhaving en werkbaarheid voldoende zou zijn. 5

6 Moeizaam wordt gezocht naar een heldere verdeling van verantwoordelijkheden, taken en bevoegdheden tussen overheid en bedrijfsleven, met als resultaat tot nu toe, door een te terughoudend beleid wat toezicht betreft, soms een niemandsland waar criminaliteit ongehinderd kan woekeren. Bij de aanpak van criminaliteit bestaat bij de overheid toch nog soms de oude struisvogelpolitiek; de balans tussen privacy enerzijds en opsporing en vervolging anderzijds, is nog steeds zoek. Samengevat is het resultaat: - alleen al in de bedrijven in Nederland een jaarlijkse schade van? 3 miljard; - alleen bij de bedrijven in Nederland jaarlijks? 620 miljoen kosten aan preventie; - psychisch en vaak ook fysiek, bij talloze medewerkers in bedrijven persoonlijk letsel en leed. Wat moet er gebeuren? Wanneer criminaliteit en veiligheid op goede gronden door ondernemers en door de samenleving in den brede worden gezien als zeer grote problemen, kan en mag niet worden volstaan met langdurig overleg, beschouwingen en nota's. De richting in met name de recente kabinetsnota's mag goed zijn, het tijdsperspectief en de daadkracht op korte termijn zijn volstrekt onvoldoende. Bij de aanpak van criminaliteit en onveiligheid mag er dus wel een schepje bovenop. beschouwt het onderwerp criminaliteit en veiligheid bij de komende verkiezingen en de hierop volgende formatie als één van de speerpunten, en zal dit ook onderwerp laten zijn van publieksacties. De politiek, de overheid, de betrokken vakbonden en ondernemingen zal gewezen worden op de verantwoordelijkheden op dit terrein, waarbij met nadruk gevraagd zal worden om ingenomen standpunten, die gebaseerd zijn op traditionele overwegingen en een irreëel beeld van de werkelijkheid te heroverwegen. Voor de aanpak van de criminaliteit en onveiligheid stelt de volgende maatregelen voor: Naast het veiliger maken van de publieke ruimte, moet meer aandacht worden geschonken aan de aanpak van criminaliteit waarvan bedrijven het slachtoffer zijn. Het argument dat de emotionele aspecten in de zakelijke sfeer minder spelen is een volstrekt ten onrechte gehanteerd argument dat geheel voorbij gaat aan het vele persoonlijk leed van medewerkers in getroffen ondernemingen; Meer inzet van politie op primaire taken als toezicht en opsporing en minder inzet op administratieve taken; dat kan ook door goed opgeleide administratieve medewerkers worden gedaan; 6

7 Wanneer de inzet van één politiefunctionaris op continuaties door de huidige regels rond arbeidsduur, verlof, ziekte, werkoverleg en scholing in werkelijkheid een bezetting van zeven politiefunctionarissen vraagt, dienen de condities aangepast te worden aan de ernst van de huidige situatie; Als voldoende inzet van politie onmogelijk is door het voorschrift dat altijd door twee personen gezamenlijk moet worden gepatrouilleerd, moet in reguliere werksituaties tot de inzet van één politiefunctionaris per auto worden besloten. In de meeste landen is dit gangbaar; Wanneer door harde criminaliteit en onvoldoende mogelijkheid van politiebescherming, zakelijk verkeer, zoals bijvoorbeeld geldtransporten, niet meer kan functioneren, moet naast politie-inzet de inzet van militair personeel mogelijk zijn; De politie moet voldoende uitgerust zijn voor de aanpak van geweldscriminaliteit; Er moeten zodanige voorzieningen komen dat er op eenvoudige en efficiënte wijze aangifte kan worden gedaan. Iedere burger en ondernemer moet vanuit zijn woon- of werkplek elektronisch aangifte kunnen doen; Er moeten taakstellingen en richtlijnen komen ten aanzien van opsporing, vervolging en een goede terugkoppeling over het vervolg op de aangifte en de afloop; Bedrijven moeten vertegenwoordigd zijn in het overleg tussen korpsbeheerder, korpschef en hoofdofficier over politie-inzet voor de aanpak van criminaliteit tegen bedrijven; Er moeten betere afspraken komen over de verdeling en verantwoordelijkheid publiekprivaat, met voldoende ruimte voor de inzet van particuliere beveiligingsbedrijven. Waar het om uitbesteding van taken door de politie gaat, moet dit onder de regie van de politie gebeuren; Het toekennen van de status bijzondere opsporingsbevoegdheid aan goed opgeleide mensen uit de private sector (in werktijd) zou vaker en op meer creatieve wijze moeten plaatsvinden; Er moet een betere balans komen tussen privacy en opsporing, o.a. door invoering van een algemene identificatieplicht; Er moet een fiscale stimuleringsregeling criminaliteitspreventie voor bedrijven komen. Deze stimuleringsregeling is een goede aanvulling, die de hele keten van preventie een repressie versterkt. Met de maatregelen uit dit aanvalsplan kan de basis worden gelegd voor een daadwerkelijke en effectieve criminaliteitsbestrijding en een serieuze aanpak van de onveiligheid. 7