Compostorganisatie vzw. activiteitenverslag

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Compostorganisatie vzw. activiteitenverslag"

Transcriptie

1 2010 Vlaamse activiteitenverslag Compostorganisatie vzw

2 activiteitenverslag 2010 inhoud Woord vooraf... 3 Kringlooptuinieren en thuiscomposteren... 4 Expertise van Vlaco Inzameling en verwerking in Vlaanderen Kwaliteitscontrole en certificering Onderzoek naar gebruik van eindproducten 29 Afzetmarkten van eindproducten Marketing resulteert in afzet van compost communicatie-duizendpoot Financieel verslag Veel graantjes maken een groot brood Publicatielijst Ledenlijst Colofon blz 2 ACTIVITEITENVERSLAG 2010

3 Woord vooraf Vlaco is 2010 gestart met een nieuwe huisstijl. Na 18 jaar met het oude logo, was het tijd voor een nieuwe wind. Frisse foto s, kleuren en een gemoderniseerd logo, nieuw, maar toch vertrouwd. Een nieuw elan ook voor onze materialenkringloop die via de cradle-to-cradle visie een nieuwe verpakking krijgt voor een oud gedachtengoed. Over cradle-to-cradle (van wieg tot wieg of kortweg C2C) is de laatste jaren veel gezegd en geschreven. De principes zijn verrassend eenvoudig: ontwerp producten en omgevingen zodanig dat alles voedingsstof wordt (de natuur kent geen afval), gebruik de zon als energiebron en stimuleer diversiteit. Zoals in Vlaanderen in Actie-PACT 2020 is opgenomen is het ultieme doel van materialenbeheer het hoogwaardig en efficiënt sluiten en grondig hertekenen van materiaalkringlopen om van Vlaanderen een efficiënt draaiende kringloopeconomie te maken met een zo laag mogelijk grondstof-, energie- en materiaalgebruik. Een nieuwe en verfrissende kijk op duurzaam ontwikkelen. Maar is dat niet iets waar we ons bij Vlaco al 19 jaar voor inspannen? Het efficiënt en duurzaam sluiten van materiaal-, koolstof- en nutriëntkringlopen zowel met het kringlooptuinieren, het composteren als het vergisten.. Met de combinatie gft-vergisting en nacompostering en de covergisting met volledige nabehandeling staan we in Vlaanderen aan de top qua technologie en exploitatie, met aandacht voor optimalisatie in de ganse keten, met aandacht voor de humuswaarde, nutriënten en energie. Er is echter een marktomgeving en ondersteunend overheidsbeleid nodig die onze sector en bedrijven verder ruimte bieden voor deze duurzame materialenaanpak bij de biologische verwerking. Groene afvalstoffen zijn waardevolle grondstoffen die worden omgevormd tot nieuwe bouwstenen voor onze tuin. Vlaco heeft ook in 2010 verder gewerkt om deze theorie in de praktijk te implementeren en demonstreren. Zo hebben we in 2010 voor de eerste keer deelgenomen aan de 5-jaarlijkse Floraliën in Gent. Een heuse krachttoer! Vlaco heeft er een 250 m² grote kringlooptuin opgebouwd. De snipperwand was de eyecatcher. Diverse kringloopelementen zijn er in verwerkt: vaste planten, mulchen, thuiscomposteren, creatief met snoeihout, gazon, gemengde haag, tuinleven, enz. Het spreekt voor zich dat er compost werd gebruikt bij de realisatie van de kringlooptuin. Meer zelfs: kwalitatief hoogwaardige Vlaco-compost is gebruikt in álle tuinen van de Floraliën. Daarmee hebben zowel wij als de Floraliën resoluut gekozen voor duurzaamheid. Door turf te vervangen door compost heeft de Floraliën 74 ton CO 2 bespaart. Dit komt overeen met de uitstoot van een auto die km rijdt. In navolging van het traject onafhankelijke certificering en zoals vastgelegd in het Wijzigingsbesluit van VLAREA (Belgisch Staatsblad ) heeft Vlaco vzw zijn controle- en certificeringsactiviteiten voor composteren en vergisten ondergebracht in een systeem van onafhankelijke certificering. In dit kader werd ook de Vlaamse Certificeringscommissie Meststoffen-Bodemverbeterende Middelen opgericht en is het systeem van controle en certificering volledig uitgeschreven in een Algemeen Reglement van de Certificering dat gepubliceerd is in het Belgisch Staatsblad. Om alle informatie omtrent de kwaliteitscontrole en certificering beschikbaar te stellen, is een weblink voor de onafhankelijke certificering ontwikkeld. Vlaco heeft met glans de audit door de auditor van de Certificeringscommissie doorstaan. De auditor was onder de indruk van de doorgedreven onafhankelijkheid die Vlaco in de kwaliteisopvolging en het certificeringssysteem heeft doorgevoerd. Ook de ECN-audit heeft Vlaco vlot doorlopen. De auditoren hebben meermaals hun grote tevredenheid uitgedrukt over de goede voorbereiding en de doordachte en kwaliteitsvolle toepassing van de controle- en het certificeringssysteem. Op de Algemene Vergadering van ECN in Dublin is. het ECN-QAS- Conformiteitslabel aan Vlaco toegekend. We willen ook in de toekomst de hoge kwaliteitsnormen voor compost kunnen blijven garanderen. De voordelen van compost zijn legio en compost kan in belangrijke mate schaarse en eindige primaire grondstoffen als bijvoorbeeld turf op een duurzame manier vervangen. De eerste stappen zijn gezet om een duurzame potgrond met minder turf en meer groencompost te maken. Voor deze hoogwaardige toepassing, die een belangrijke (financiële) meerwaarde voor de compostafzet kan betekenen, is een compost met een hoog gehalte aan stabiele humus enorm belangrijk. Dat neemt niet weg dat de compostsector een belangrijke bijdrage kan leveren aan de doelstellingen voor hernieuwbare energie. Om deze twee zaken naast elkaar te optimaliseren is ervaring en kennis van het composteringsproces noodzakelijk. Vlaco vzw rondde in de loop van juli de studie optimalisering compostering af. Op basis van deze resultaten, aangevuld met kennis en ervaring van Vlaco vzw en de compostproducenten, heeft Vlaco vzw ook beleidsaanbevelingen voor OVAM in verband met het realiseren van een regiefunctie voor erkende en gecontroleerde compostproducenten geformuleerd. Ook voor de eindproducten van de co-vergisting is verdere differentiatie en marktgerichte productontwikkeling noodzakelijk om de afzetmarkt uit te breiden. Differentiatie in producten betekent immers een verbreding van het klantpotentieel en een verbetering in de marktpositie. De verdere behandeling van het digestaat tot gedroogde korrels of pellets biedt opportuniteiten voor (verre) export, maar ook voor afzet bij particulieren. Een stabiel gekorreld product met een voldoende hoog droge stofgehalte kan worden opgezakt en aangeboden als alternatief voor de organische meststoffen. In 2010 zijn door Vlaco, in samenwerking met een aantal producenten, stappen ondernomen om dit wettelijk te regelen. Op deze manier levert Vlaco, samen met de leden, een belangrijke bijdrage aan het duurzaam materialen- en kringloopbeheer. Bij het lezen van het activiteitenverslag 2010 kan u ervaren hoe de groene kringloop verweven zit in de werking. Geniet ervan! Luc Vanacker Voorzitter Vlaco vzw ACTIVITEITENVERSLAG 2010 blz 3

4 Kringlooptuinieren en thuiscomposteren Scholenwerkingen Vorming Sinds enkele jaren ontvingen we regelmatig de vraag van compostmeesters, IGV-contactpersonen en geïnteresseerde leerkrachten, of Vlaco vzw basispakket zou kunnen aanleveren waarmee compostmeesters kunnen bijgeschoold worden om in scholen kinderen de composteerkneepjes bij te brengen,. Vlaco vzw ging uiteraard met veel plezier in op deze vraag. Op basis van diverse overlegmomenten, op basis van eerdere ervaringen met compostlessen voor kinderen, op basis van een aantal studiemomenten over werken met doelgroepen, op basis van contacten met verschillende IGVverantwoordelijken en op basis van de vertrouwde Vlacocompostcursus stelden we een bijscholing Composteren met kinderen op. We stoomden vijftien enthousiaste Vlacolesgevers klaar om deze bijscholingen te geven. De bijscholing focust op kleuters en lagereschoolkinderen en bestaat uit een 4-tal onderdelen: 1. informatie over de rol en functie van de compostmeester in de klas 2. taal, sociaal gedrag, motoriek en kennis van de verschillende leeftijdscategorieën 3. het licht aangepaste theoretisch gedeelte van de huidige compostcursus 4. beschikbaar basismateriaal Van jongs af de kringloopboodschap mee geven Ondertussen vormt dit lessenpakket één van de belangrijkste bijscholingen van Vlaco. Het succes van deze bijscholing stimuleerde ons om ook mee te werken aan composteerlessenpakketten voor andere leeftijdscategorieën: - Vlaco vzw stelt zijn kennis ter beschikking van Technoki(d)ts. Het e-learning project Technoki(d)ts is een initiatief van Hogeschool West-Vlaanderen, en kwam tot stand binnen het actieplan Wetenschapsinformatie en Innovatie van de Vlaamse Gemeenschap. Technoki(d)ts wil de jeugd de doelgroep omvat de hogere graad van het secundair onderwijs sensibiliseren inzake wetenschap en technologie, en geeft pedagogische, didactische en technologische ondersteuning aan leerkrachten secundair onderwijs om bij leerlingen interesse op te wekken voor technologie en wetenschap door middel van multimediale cd-roms die in de klas kunnen worden gebruikt. Eind 2010 werd de CD-rom Compost, van afval tot grondstof gefinaliseerd; vanaf begin 2011 is deze beschikbaar voor het grote publiek. - In 2010 legden we de basis voor compostprojecten en workshops in de lagere graad van het secundair onderwijs. Op vraag van de Dienst Leren en Onderwijzen van het katholiek onderwijs wordt een uitgebreide composteer-projectfiche uitgewerkt waarmee leraars aan de slag kunnen en hun milieu-, techniek- en biochemielessen concreet kunnen stofferen. In 2010 begonnen we ook met het opleiden van school-compostmeesters (de zgn. kringloopkrachten). In de loop van 2011 zullen deze compostmeesters zowel pedagogisch als inhoudelijk verder worden bekwaamd, zodat zij op een gestructureerde manier de kringloopboodschap in kleuter- en lagere school kunnen gaan uitdragen. blz 4 ACTIVITEITENVERSLAG 2010

5 activiteitenverslag 2010 Vlaamse Compostorganisatie vzw RONDE VAN DE INTERCOMMUNALES Vlaco vzw begeleidt intergemeentelijke verenigingen (IGV s) (en gemeenten) bij de promotie van kringlooptechnieken bij hun burgers en in openbaar groen. De IGV s vormen hierbij, als onze leden, belangrijke sturende partners. Op basis van diverse overlegmomenten, op basis van de vergaderingen van de Stuurgroep Thuiscomposteren en Afvalarm Tuinieren (STAT) en op basis van telefonische contacten, krijgen we regelmatig feedback. Er wachten ons echter heel wat nieuwe ontwikkelingen en uitdagingen. In het najaar van 2010 organiseerden we daarom een zgn. Ronde van de Intercommunales. Hierbij gingen we een persoonlijk gesprek aan met onze intergemeentelijke contactpersonen en stelden we hen een aantal specifieke vragen. Met deze vragenronde wilden we een beter beeld krijgen van de huidige en toekomstige ontwikkelingen in het afvalpreventiebeleid in het algemeen en het thuiscomposteren en kringlooptuinieren in het bijzonder, en polsten we in welke mate Vlaco de IGV s daarbij kan ondersteunen. Zowel scholenwerking, compostmeesterwerking, acties, evenementen, kanalen kwamen aan bod. Op basis van de resultaten van deze gesprekken zal de Cel Thuiscomposteren en Kringlooptuinieren, haar werkplanning bijsturen de komende jaren. Terugkomdag voor Vlaco-lesgevers Op 15 juni vond in Hof ter Winkelen in Londerzeel de jaarlijkse Terugkomdag plaats voor Vlaco-lesgevers en gidsen. Op de Terugkomdag 2010 gingen we dieper in op het item duurzaam gebruik van werkmateriaal in de kringlooptuin en het microbiële leven in bodem en compost. Kristel Vandenbroek, algemeen coördinator van Vlaco, lichtte toe welke verschillende methodes er bestaan om organische resten te verwerken (composteren, vergisten, biothermisch drogen ). Wat s voormiddags in theorie werd behandeld, kwam s namiddags uitvoerig in de praktijk aan bod. We maakten tijd om een groencompostering en een gft-vergisting met nacompostering te bezoeken, bij Igean in Brecht. Een verhelderende dag voor onze lesgevers. ACTIVITEITENVERSLAG 2010 blz 5

6 Kringlooptuinieren en thuiscomposteren 4vervolg Juni compostmaand Thema vaste planten Na gras en snoeihout pakten we in 2010 uit met het thema Vaste planten in de kringlooptuin. Met de slogan Plant uw tuin vol vrije tijd maakten we de burgers bewust dat met kleine inspanningen vaste planten succesvol kunnen groeien en tuinresten kunnen worden voorkomen. Alle tips over tuinresten voorkomen en verwerken, bleken ook toepasbaar op vaste planten. De compostmeester vertrok hierbij vanuit zijn kennis van de materialenkringloop. Meer genieten in uw prachtige tuin! Plant uw tuin vol vrije tijd Uw compostmeester geeft handige tips! Wat doet u tijdens het weekend? Onkruid wieden en grasmaaien? Dat is zonde van uw tijd. Zet vaste planten die de bodem bedekken. Zo hebt u meer vrije tijd en minder tuinresten. Of gebruik uw tuinresten om de bodem te beschermen. Wilt u nog tips om meer te genieten van uw tuin? Kom dan naar een kringloopdemo. De compostmeesters staan paraat om u in te wijden in de kringlooptechnieken voor de tuin. Bovendien maakt u kans op een vat vol verrassingen! Kom naar de kringloopdemo en win een vat vol verrassingen ter waarde van 250 euro! Bekendmaking campagne Om de activiteiten bij buurtbewoners onder de aandacht te brengen, boden we een flyer (A5) aan. We verzamelden alle mailadressen van de bezoekers die in 2009 op een activiteit de enquête invulden. Elke bezoeker ontving per mail een uitnodiging om ook in 2010 een activiteit te bezoeken. Diverse tijdschriften en regionale kranten integreerden, op ons verzoek, een advertentie over Juni Compostmaand. In Passe-Partout, de Streekkrant en de Zondag verschenen de activiteitenadvertenties eind mei en half juni. En ook de regionale televisiezenders besteedden aandacht aan Juni Compostmaand. Samenwerkingen Al jaren worden op het terrein activiteiten georganiseerd in samenwerking met Velt, Bioweek en Open Tuinen. Voor het eerste werkten we op het niveau van de organisaties samen met Ecotuinenweekend van Velt, Bioweek van Bioforum en Open Tuinen van Landelijke Gilden. Deze samenwerking bracht een ander publiek in contact met de compostmeesters. Bioforum Een samenwerking met verschillende organisaties werkt stimulerend naar de activiteiten toe, maar is niet eenvoudig om binnen het geheel als organisatie je eigenheid te behouden. Elke organisatie werkte een thema uit dat in de globale communicatie via Bioforum niet belicht werd. De nadruk lag op biodiversiteit waar elke organisatie zijn aandeel in had. Toch een 11-tal gezamenlijke activiteiten. Voor de compostmeesters bleek dit een zeer geslaagde samenwerking. Er daagden meer bezoekers op en ze kwamen ook van verder dan eigen regio. Velt vzw Een 13-tal tuinen lieten ons weten dat ze een gezamenlijke activiteit ism compostmeesters en Velt deden. De samenwerking Ecotuinenweekend Velt en Juni Compostmaand Vlaco vzw kwam hier reeds tot stand op lokaal niveau. Meestal doordat één van de compostmeesters ook Velt-lid is. Hier beperkte onze samenwerking op Vlaams niveau zich tot het uitwisselen van logo s en vermelden van elkaars gezamenlijke activiteiten in de kalenders. De samenwerkingen kwamen hier al eerder tot stand, het is niet duidelijk of het verwijzen naar elkaars activiteiten in de publicaties een wijziging in het bezoekersbeeld bracht. blz 6 ACTIVITEITENVERSLAG 2010

7 activiteitenverslag 2010 Vlaamse Compostorganisatie vzw Open tuinen Landelijke Gilden maakt het voorafgaande jaar in november reeds een overzicht van Open Tuinen. De meeste compostmeesterwerkingen starten hun jaarplanning pas in maart en zijn niet gewend om ons reeds het eind van het jaar ervoor mee te delen wat ze plannen. Dit bemoeilijkte de organisatie. Toch een 16-tal tuinen deden mee in het laatste weekend van juni. De meeste tuinen hadden die maand reeds een Juni Compostmaand activiteit achter de rug, waarop de gemeentelijke bekendmaking zich gefocust had. De open tuin eind juni kreeg aandacht in de regionale pers en de gids van de Landelijke Gilden. Voor sommigen was het een groot succes en bij anderen bracht dit echter geen extra bezoekers op de been en sommige compostmeesters vonden de inspanning van de voorgaande weken om hun tuin er netjes uit te laten zien niet in verhouding met het zeer beperkt aantal bezoekers dat opdaagde. Activiteiten Bijna 400 activiteiten brachten meer dan mensen op de been. Het thema vaste planten werd zowel door de compostmeesters als de bezoekers goed onthaald. Toch blijft de kernboodschap over composteren een vaste waarde in het verhaal van elke compostmeester. Wat ons opviel, is dat de helft van de activiteiten plaatsvond op een demoplaats en het aantal open tuinen in 2010 verdubbelde. Wedstrijd Elke bezoeker van een Juni Compostmaand-activiteit maakte kans om een vat vol verrassingen (een compostvat gevuld met tientallen interes sante tuinaccessoires) te winnen bij deelname aan de compostmaand-wedstrijd. Van de Grote Kringloopwedstrijd op de activiteiten van de compostmeesters ontvingen we bijna 4000 wedstrijdformulieren. Hieruit kwamen 26 winnaars die elk recht hadden op een vat vol verrassingen ter waarde van 250 euro! De wedstrijdvraag: Op 13 maart 2010 beplantte een Vlaco-medewerker een braak en onkruidvrij perceel met de bodembedekker Goudaardbei (Waldsteinia ternata). Hoeveel procent van dit perceel zal de beplanting innemen op 3 juli 2010? Het antwoord op die vraag bedroeg 81,4 %! voor: perceel op 13 maart 2010 Type activiteit 17% 7% 20% 4 na: perceel op 3 juli % 1- infostand 2- demoplaats 3- open tuin 4- andere ACTIVITEITENVERSLAG 2010 blz 7

8 Kringlooptuinieren en thuiscomposteren 4vervolg Communicatiemateriaal Vlaco-compost brengt leven in uw tuin Praktische tips voor deze milieuvriendelijke bodemverbeteraar Folder Bodembedekkers Folder Hoe kies ik vaste planten voor de kringlooptuin? Folder Hoe verzorg ik vaste planten in de kringlooptuin? Folder Mulch in de kringlooptuin Folder De kringlooptuin op de Gentse Floraliën Brochure Thuiscomposteren in de kringlooptuin Brochure Vlaco-compost brengt leven in je tuin Poster Thuiscomposteren in de kringlooptuin Poster Grasbeheer in de kringlooptuin Poster Snoeihout verwerken in de kringlooptuin Poster Vaste planten in de kringlooptuin Poster Vlaco-compost brengt leven in je tuin r uw keuze aan te passen aan de specifieke tandigheden van de plek waar de vaste planmoeten komen - en niet omgekeerd - verkrijgt t beste resultaat. e planten hebben meestal een uitgesprovoorkeur voor schaduw, halfschaduw of zon. i, bloei en bladkleur kunnen erg verschillen met bedekkingen gelang ze in de zon of in de (half)schaduw n. Planten bladeren, ook al zijn ze oek, dikke met lagengrote schors of houtsnipen bij verdeeld zoals een varenblad, uingesneden best niet aan bodembedekkers. meestal schaduwplanten. Planten met kleine, en het dichtgroeien. le bladeren zijn meestal zonnekloppers. Grijsge planten zijn haast altijd zonliefhebbers. Die gedachte kunt u ook uitbreiden naar de plantkeuze, de manier van aanplanten en het onderhoud. In deze folder focussen we op de keuze van vaste planten. het karton emet planten stellen bepaalde eisen aan de bo.uhoewel de meest courante vaste planten het bodembedekkers wilt planten ekend doen op humusrijke, vochthoudende plaats in de herfst gazon of onkruid em, zijn er voor ieder bodemtype heel mooie ppende stukken bruin karton ijzondere soorten te vinden. vergemakkelijkt het composteringsproces. Hoe verzorgt u vaste planten in de kringlooptuin? Mulch in de kringlooptuin Composteer Hoe kiest u vaste planten voor de kringlooptuin? Mulch in de kringlooptuin Meer info over Vaste planten : De resten vanplanten : vaste planten zijn uitstekend compostmeer info over Vaste o Pauwels i.s.m. Vlaco vzw) glooptuin? (Vlaco vzw) ooptuin? (Vlaco vzw) materiaal. Zowel de groene bladeren en stengels die u zomer wegneemt als de afgestorven delen die u Composteren in ende Kringlooptuinieren in devlaco herfstvzw) of in de lente verwijdert, komen van pas. (Ivo Pauwels i.s.m. Bij het bereidentuin van (Velt) compost streven we er naar om Stappen naar een ecologische voedselrijke groene materialen af te wissethuis in eigen vochtige, tuin (Landelijke Gilde-tuinreeks) len en te vermengen met droger, structuurrijk bruin bij uw lokale compostmeester materiaal. Bij vaste planten zijn dat respectievelijk de zachte bladeren en de stevige bloemstengels. wrijk, drassig, rotsig, zandig, ; at ) een plant voor elk milieu uinreeks) Bodembedekkers Om te weten of een bepaalde vaste plant eerder houdt van vochtige of droge omstandigheden en beter gedijt in zware of in lichte grond, in de (half) schaduw zon, gaat u best op zoek in een boek of v.u.: Vlaco vzw, Lucof Vanacker, voorzitter op internet.37, Op Kan. De Deckerstraat MECHELEN vindt u een aantal links die-ufaxbij015 die218 keuze helpen. tel zullen - Thuiscomposteren in de kringlooptuin Composteren en Kringlooptuinieren (Ivo Pauwels i.s.m. Vlaco vzw) Stappen naar een ecologische tuin (Velt), Compostorganisatie vzwgilde-tuinreeks) Thuis in eigen tuin (Landelijke Breng een mulchlaag aan bij uw lokale compostmeester Gebruik een laag bruin karton bij hardnekkige onkruiden Hoe kiest u vaste planten voor de kringlooptuin? Hoe verzorgt u vaste planten in de kringlooptuin? Meer info over de Kringlooptuin : - bij uw lokale compostmeester, - in diverse Vlaco-brochures en folders, - invzw, hetluc boek Composteren v.u.: Vlaco Vanacker, voorzitteren Kringlooptuinieren (Ivo Pauwels i.s.m.mechelen Vlaco vzw) Kan. De Deckerstraat 37, via thuiscomposteren@vlaco.be tel fax v.u.: Vlaco vzw, Luc Vanacker, voorzitter Kan. De Deckerstraat 37, 2800 MECHELEN tel fax Wim Collet, tuinarchitect ( Woodcreator, pyrografie (ivan.goovaerts@base.be) De Groene Klusser, tuinaanleg ( Groep Advance, tuinaanleg en houtsnippers ( Houtmeyers, bomen en struiken ( Mortier, haagplanten ( Jan Spruyt, vaste planten ( Casteels, rozen ( Ecoflora, kruiden en wilde planten ( Ebema, tuinverharding ( IVAREM, Snebbout, compost ( De Bree Solutions, wortelhout ( Intercommunale Durme-Moervaart, herfstbladeren ( Bezoekersruimte Hof ter Winkelen, logistieke ondersteuning, ( CVO van de Stad Gent, las- en metselwerk Limburg.net, Knokke-Heist en Leuven, voor de kringloopelementen Vlaamse en de hulp van de Vlaco-lesgevers, de Vlaamse compostproducenten, Compostorganisatie vzw en de vele tientallen compostmeesters van Ivago, IDM, Aalst, Eeklo, Merelbeke, Lovendegem, Knokke-Heist en Zedelgem. Mulch in de kringlooptuin v.u.: Vlaco vzw, Luc Vanacker, voorzitter Kan. De Deckerstraat 37, 2800 MECHELEN tel fax Micro-organismen en kleine ongewervelden zetten keuken- en tuinresten om in een humus- en voedselrijk product. Wat hebt u nodig om te composteren? Mengsel van groen materiaal (stikstofrijke, vochtige, zachte en voedselrijke tuin- en keukenresten) en bruin materiaal (koolstofrijke, droge, stugge, grove tuinresten) Een goede verhouding van lucht, vocht en voeding. Hoe lang duurt het volledige composteerproces? Na 6 tot 9 maand is uw compost klaar. Gebruik uw compost en sluit de kringloop. Wat kunt u composteren en wat niet? WEL fruit- en groenteresten koffiedik en filterzakjes theeblaadjes en -zakjes noten en doppen tuin- en snijbloemen haagscheersel grasmaaisel (beperkt) bladeren en naalden uitwerpselen van planteneters NIET Opstarten: Een dikke laag structuurmateriaal onder in het vat. Vullen: Regelmatig aanvullen met composteerbaar materiaal. Zorg voor afwisseling tussen bruin en groen. In werking: Met de beluchtingsstok maakt u wekelijks luchtkokertjes in het composterend materiaal. Oogsten: Vat vol? Vat lang niet geleegd? Til de romp op, schep de bovenste onvolledig verteerde lagen opzij, en oogst de compost onderaan. De rest, doet u terug in het vat, en u begint opnieuw. Bollengrasland: ĞŶ ŐĂnjŽŶ ǀŽů ďůžğŵďžůůğŷ ĞĞŶ ǀŽŽƌũĂĂƌ ǀŽů ďůžğŵğŷɖƌăđśƚ ŶĂƵͲ ǁĞůŝũŬƐ ƚƶŝŷƌğɛƚğŷ ĞŶ ƚƶŝŷǁğƌŭ gekookt voedsel saus, vet en olie resten met dierlijk materiaal zoals: beenderen vleesresten kattenbakvulling aarde, grond, (hout)as, kalk stof van de stofzuiger uitwerpselen van vleeseters De compostbak Plaatsen: Op een niet-verharde, goed bereikbare plek, niet te ver van de keukendeur. Het kan écht anders. We geven u graag enkele kringlooptips: Plaatsen: Drie compostbakken naast elkaar, met een verwijderbare voorzijde en voldoende werkruimte voor uzelf. Opstarten: Vers tuin- en keukenafval, brengt u naar bak 1. Vullen: Bak 1 vol? Verwijder voorzijde, krab het materiaal los, controleer (en wijzig indien nodig) de vochtigheid en schep alles in bak 2. Onderhoud gazon: 'ĞďƌƵŝŬ ƚƌăăőǁğƌŭğŷěğ ŽƌŐĂŶŝƐĐŚĞ ŵğɛƚɛƚžīğŷ ŵğƚ ůăăő ƐƟŬƐƚŽĨŐĞŚĂůͲ ƚğ ^ƚƌžžŝ ϯ ƚžƚ ϰ ů ĐŽŵƉŽƐƚ ƉĞƌ ŵϸ с ůăăőũğ ǀĂŶ Ϭ ϱ Đŵ ŝŷ ŚĞƚ ŶĂũĂĂƌ ŽǀĞƌ ŚĞƚ ŐĂnjŽŶ Maaihoogte: sƶŝɛƚƌğőğů ŵăăŝ ϭ ϯ ŵădž ϭ Ϯ ǀĂŶ ĚĞ ůğŷőƚğ ĂĨ ĞŶ ŶŝĞƚ ŬŽƌƚĞƌ ĚĂŶ ϰ Đŵ Mulchmaaien: ĞŶ ŵƶůđśŵăăŝğƌ ǀĞƌƐŶŝƉƉĞƌƚ ŐĞͲ ŵăăŝěğ ƐƉƌŝĞƚũĞƐ ĞŶ ďůăăɛƚ ĚĞnjĞ ŽƉͲ ŶŝĞƵǁ ƚƶɛɛğŷ ĚĞ ŐƌĂƐŵĂƚ,Ğƚ ŵăăŝͳ ƐĞů ǀĞƌƚĞĞƌƚ ǀŽĞĚŝŶŐƐƐƚŽīĞŶ ďůŝũǀğŷ ƚğƌ ƉůĂĂƚƐĞ ĂŶŬnjŝũ ŵƶůđśŵăăŝğŷ ŬƵŶƚ Ƶ ǀĞƌǀŝůƟŶŐ ƚğőğŷőăăŷ Mulchen: ĞƐĐŚĞƌŵƚ ĚĞ ďžěğŵ ƚğőğŷ ƐůĂŐƌĞͲ ŐĞŶ njžŷŷğɛƚƌăůğŷ ĞŶ ƵŝƚĚƌŽŐĞŶĚĞ ǁŝŶĚ Hou bij aanbod en keuze rekening met: Ruimte geven: Een struik of boom die zich volledig kan ontplooien vraagt minder snoeiwerk. Snoeien doet groeien: Hoe dieper u terugsnoeit, hoe meer de plant nadien groeit. Snoei in de winter om de vorm te corrigeren, pas in de zomer onderhoudssnoei toe. Bladhoudende hagen snoeit u best in de zomer. Snoeien vraagt kennis! Raadpleeg een goed boek. Groei: Sommige vaste planten breiden uit via lange kruipende stengels, andere via matten of met ondergrondse uitlopers. Composteren: De snippers die uw hakselaar produceert, kunt u composteren. Snippers zijn prima bruin materiaal. Omgeving: Kies in functie van de specifieke omstandigheden van de finale standplaats - en niet omgekeerd. Mulchen: Het bedekt houden van de bodem met een laag organisch materiaal, net als in de natuur. Mulchen beschermt de bodem tegen slagregen, zonnestralen en uitdrogende wind. Houtsnippers zijn ideaal om tuinpaadjes mee aan te leggen. Hoogte: Lage bodembedekkers zijn een mooi gazonalternatief. Kringloopcreaties: Er zijn heel wat creaties met snoeihoutresten te bedenken: takkenrillen, vlechtwerken, verhoogde plantvakken, tuinafscheidingen, wiglo s, boomschijfpaden, zitbanken Laat uw creativiteit de vrije loop. Bodembedekkers: sğƌőğŷ ŵŝŷěğƌ ŽŶĚĞƌŚŽƵĚ ĞŶ ůğǀğͳ ƌğŷ ŵŝŷěğƌ ƚƶŝŷƌğɛƚğŷ ŽƉ Composteren: 'ƌăɛŵăăŝɛğů ǀĞƌƚĞĞƌƚ ƐŶĞů sžžƌŭžŵ ŐĞƵƌŚŝŶĚĞƌ ŵğŷő ŐƌĂƐŵĂĂŝƐĞů ŵğƚ ĚƌŽŽŐ ƐƚƌƵĐƚƵƵƌŵĂƚĞƌŝĂĂů ŚŽƵƚƐŶŝƉͲ ƉĞƌƐ ƚăŭũğɛ ďůăěğƌğŷ Bloemenweide: ŽŽƌůĞǀĞŶĚĞ ďůžğŝğŷěğ ƉůĂŶƚĞŶ ǀŽŽƌĂů ŐĞƐĐŚŝŬƚ ǀŽŽƌ ƐĐŚƌĂůĞ ŐƌŽŶĚ ĞŶ ďůžğŵğŷǁğŝěğ ǀƌĂĂŐƚ ũăăƌůŝũŭɛ ƐůĞĐŚƚƐ ĞĞŶ ŽĨ ƚǁğğ ŵăăŝďğƶƌƚğŷ Freeswals Een freeswals nijpt kleine stukjes snoeihout af. Geschikt voor houtige tuinresten, zoals twijgen en takken, meestal tot 4 cm dik. Kleine stukjes kunnen gebruikt worden als bodembedekking, in de snipperwand of om te composteren. Turbine-snijsysteem Een cilinder waaraan aan de buitenzijde messen zitten, draait en snijdt het materiaal in kleine stukjes. Deze hakselaars verwerken niet al te zware takken en ook kruidige resten. De stukjes vergaan vrij snel en zijn voor heel wat tuindoeleinden geschikt. Hakbijl-mechanisme Met kleine bijltjes worden stukjes van het materiaal afgeslagen. Deze hakselaars kunnen de meeste tuinresten aan. Langere stukken zijn het resultaat. Deze kunnen gebruikt worden als bodembedekking, in de snipperwand of om te composteren. Draaiende messen Een snel draaiende set van messen snijdt het materiaal in kleine stukjes. Deze hakselaars verwerken ook zachte kruidige resten. De meestal heel kleine stukjes vergaan snel en zijn vooral geschikt om te composteren. v.u.: Vlaco vzw, Luc Vanacker, voorzitter, Kan. De Deckerstraat 37, 2800 MECHELEN - ^ƵƌĨ ŶĂĂƌ ǁǁǁ ǀůĂĐŽ ďğ ǀŽŽƌ ĨŽůĚĞƌƐ ĞŶ ďƌžđśƶƌğɛ blz 8 ACTIVITEITENVERSLAG 2010 Surf naar voor folders en brochures Onkruid: Vaste planten belemmeren na enkele jaren met hun bladeren de onkruidgroei. Schoffel in tussentijd de onkruidplantjes weg. Composteren: De zachte bladeren en de stevige bloemstengels zijn resp. groen en bruin materiaal voor uw compost. En met rijpe compost kunt u opnieuw aan de slag. Zo is de kringloop rond. Welke vaste plant kiest u als kringlooptuinier? Meer weten over snoeihoutbeheer in de kringlooptuin? ǀ Ƶ sůăđž ǀnjǁ >ƵĐ săŷăđŭğƌ ǀŽŽƌnjŝƩĞƌ <ĂŶ Ğ ĞĐŬĞƌƐƚƌĂĂƚ ϯϳ ϮϴϬϬ D, > E Ͳ ǁǁǁ ǀůĂĐŽ ďğ Hou bij aanplant en onderhoud rekening met: Onderhoud: Ruim de bladeren en andere plantenresten niet (meteen) op. Droge stengels en vruchten hebben, ook in herfst of winter, hun nut (vogelvoedsel, insectenschuilplaats, gewoon mooi ) Traaggroeiend gras: Ğ ŚŽĞǀĞĞůŚĞŝĚ ŵăăŝɛğů ǀĞƌŵŝŶĚĞƌƚ ŵğƚ ĚĞ ŚĞůŌ Meer weten over grasbeheer in de kringlooptuin? Meer weten over thuiscomposteren in de kringlooptuin? Bodem: Voor ieder bodemtype zijn er mooie soorten. Wortel: Een gezonde, krachtige wortel is bij aankoop belangrijker dan veel blad. Ruimte: Hoe dichter u plant, des te sneller de bodem dichtgroeit; hoe meer open u plant, des te minder onderhoudsresten. Kies de gulden middenweg! Juiste plantmoment: Van september tot april. Zorg dat de wortelkluit voldoende nat is. Plant niet te diep. Druk de grond aan met de hand. Geef in het begin 1 keer per dag voldoende water. Tip: bakken 2 en 3 voorziet u van een dakje. Minder begieten: ^ƟŵƵůĞĞƌƚ ĚĞ ǁŽƌƚĞůƐ Žŵ ŽƉ njžğŭ ƚğ ŐĂĂŶ ŶĂĂƌ ǁĂƚĞƌ Lichtinval: Meestal een uitgesproken voorkeur voor schaduw, halfschaduw of zon. Groei, bloei en bladkleur kunnen erg verschillen naargelang de standplaats. Blad: Bladhoudende planten bedekken de bodem en remmen onkruidgroei, bladverliezende planten geven daarbij ook een natuurlijke mulchlaag. Compost gebruiken: Maak de grond diep los, verwijder wortelonkruiden, gebruik 20 l/m² compost. Compost verbetert bodemstructuur, stimuleert bodemleven, houdt het bodemvocht beter vast, en levert de voedingsstoffen pas wanneer de plant ze écht nodig heeft. Hakselen: Wie geregeld snoeihout heeft, kan investeren in een hakselaar. Kies een snijmechanisme aangepast aan uw type snoeihout. Oogsten: Voor luchtige, rijpe compost is een tweede omzetting (van bak 2 naar bak 3) nodig. Vervolgens kunt u de compost gebruiken in bv. moes-, sierof fruittuin. Als kringlooptuinier houdt u best rekening met: Fijne takjes en haagscheersel: Houden de compostering luchtig. Verklein eventueel met snoeischaar of grasmaaier. Gazonaanleg: sğƌďğƚğƌ ĚĞ ďžěğŵ ŵğƚ ĐŽŵƉŽƐƚ tğƌŭ ďŝũ ĚĞ ĂĂŶůĞŐ ϯϱ ƚžƚ ϰϱ ů ĐŽŵͲ ƉŽƐƚ ƉĞƌ ŵϸ ϭϭ ƚžƚ ϯϭ Đŵ ĚŝĞƉ ŝŷ De Vlaco-kringlooptuin op de Gentse Floraliën Vaste planten moeten niet ieder jaar aangeplant worden en maken jaarlijks een hele kringloop van groeien, bloeien en afsterven door. Vaste planten zijn geliefd bij tuinliefhebbers. Maar vaste planten hebben zo hun specifieke eisen veel werk en plantenresten. >ĂĂƚ ŚĞƚ ŐƌĂƐ ƵŝƚŐƌŽĞŝĞŶ ƚžƚ ŚŽŽŝůĂŶĚͲ ũğ ĞŶ ŚŽŽŝůĂŶĚ ǀƌĂĂŐƚ ũăăƌůŝũŭɛ ƐůĞĐŚƚƐ ƚǁğğ ŵăăŝďğƶƌƚğŷ ĞĞŶ ƉĞƌŵĂŶĞŶƚ ŬŽƌƚŐĞŵĂĂŝĚĞ ƐƚƌŽŽŬ ĚŽŽƌŚĞĞŶ ŚĞƚ ŚŽŽŝůĂŶĚ ŬĂŶ ĂůƐ ƉĂĚ ĨƵŶŐĞƌĞŶ Vlaamse Compostorganisatie vzw Vaste planten in de kringlooptuin Snoeihout in de kringlooptuin De haag, de bomen, de struiken: zij vormen uw tuinkader. Ze leveren ieder jaar een flinke portie snoeihout. Snoeihout is een waardevolle bouwsteen voor uw kringlooptuin. Het gazon: niet weg te denken uit de Vlaamse tuinen. Op adem komen, rusten, ravotten, verpozen, genieten, lezen, feesten, gezellig samen zijn ; het gazon is hiertoe de uitgelezen plek. Een mooi gazon: de trots van uw tuin, maar Wat is composteren? Surf naar voor folders en brochures Vlaamse Wij kozen bij het ontwerp van de kringlooptuin in hal 2 van de Floraliën voor een combinatie van moderne vormgeving en elementen uit de landelijke stijl. Daarmee geven we aan dat een kringlooptuin niet noodzakelijk in cottage- of ecostijl moet uitgevoerd worden. tuinreeks: kan een kringlooptuin zijn. In onze kringverschenen Iedere in deze looptuin ziet u hoe tuinresten bouwstenen worden de planten tuin. in de kringlooptuin? Hoe verzorgt voor u vaste Hoe kiest u vaste planten voor de kringlooptuin? Het spreekt voor zich dat er compost werd gebruikt bij de realisatie van de Vlaco-kringlooptuin. Meer Meer info over zelfs: kwalitatief hoogstaande Vlaco-compost vindt u Mulch in deterug kringlooptuin : in àlle tuinen van de Floraliën! En daarmee kiezen wij én de Floraliën resoluut voor duurzaamheid; Composteren en Kringlooptuinieren compost is een lokaal milieuvriendelijk product. Door (Ivo Pauwels i.s.m. Vlaco vzw) turf te vervangen door compost bespaart de Floraliën Compostorganisatie vzwtuin (Velt) Stappen naar een ecologische 74 ton CO². Dit komt overeen met bijna km Thuis in eigen tuin (Landelijke Gilde-tuinreeks) met de auto. bij uw lokale compostmeester Grasbeheer in de kringlooptuin Er zijn duizend en één methodes te bedenken om keuken- en tuinafval in de tuin te verwerken. Thuiscomposteren is er een van. Een compostvat of een compostbak in de tuin levert u waardevolle compost op... Het compostvat Vlaamse Het maken van de kringlooptuin op de Floraliën en de infoen demostand op de Floralideeën waren pas mogelijk dankzij: Thuiscomposteren is een kringlooptechniek, maar ook het creatief verwerken van tuinresten, het gebruiken van tuinresten in de vorm van mulch, het alternatief beheren van gazon zijn dat. Wie in zijn tuin kringlooptechnieken toepast, heeft een kringlooptuin. Verschenen in deze reeks: Verschenen inhet deze reeks:van groen en bruin materiaal verkleinen gaat u best op zoek in een boek of op internet. w.vlaco.be vindt u een aantal links die u bij die ullen helpen. Alles wat u moet weten over thuiscomposteren val, professionele compostering en afzet van compost) als de kleine. Vlaco vzw begeleidt gemeenten en intergemeentelijke verenigingen bij de promotie van kringlooptechnieken bij hun burgers en in openbaar groen. aan. Vermeng de mulchlaag niet met de onderliggende bodem; dat vergroot de kans op kiemen van onkruidzaden. venop 5 cm Vlaco gekeurde of eigen.weten of een bepaalde vaste plant eerder ar het karton verteerd en kunt u de en beter anisvochtige of droge omstandigheden kelijk zwarebewerken. of in lichte grond, in de (half)schaduw Thuiscomposteren in de kringlooptuin Wie in zijn tuin of meer kringlooptechniedeéénvlaco-kringlooptuin ken toepast, heeft een kringlooptuin. Groot of op de Gentse Floraliën klein, strak of spontaan, bloemenrijk of grasrijk; elke tuin Vlaco kan een zijn. Comvzw, kringlooptuin de Vlaamse Compostorganisatie, stelt duurzame materialenkringlopen van keuken- en tuinresten posteren, snoeihout omtoveren tot vlechtwerk, is een ledenorganisatie met vertemulchmaaien voorop.... HetVlaco zijn vzw allemaal kringloopvan zowel of de uvlaamse technieken. Ugenwoordiging voorkomt tuinresten herge-overheid als de privésector. Daarmee behartigen we zowel de grote bruikt ze in de tuin. kringloop (selectieve inzameling van gft- en groenafook mulchen is een kringlooptechniek. Wie in zijn tuin één of meer kringlooptechnieken toepast, heeft een kringlooptuin. Groot of klein, strak of spontaan, bloemenrijk of grasrijk; elke tuin kan een kringlooptuin zijn. Composteren, snoeihout omtoveren tot vlechtwerk, Maak de bodem onkruidvrij mulchen... zijn enkele kringlooptechnieken. U voorkomt uw tuinresten of u hergebruikt ze in Hoe mulchen? de tuin. Die gedachte kunt u ook uitbreiden naar de plantkeuze, de manier van aanplanten Maak en het onderhoud vande uwbodem tuin. onkruidvrij. Onderdruk wortelonkruiden eventubovengronds maken vastehardnekkige planten immers ieeel metcyclus een laag bruinvan karton. Verwijder eerst de der jaar een volledige door ontluiplasticstrips. ken, groeien, bloeien, afsterven en verteren tot Breng dan de mulchlaag aan. omzetten in nieuwe humus en voedingsstoffen. Leg bij jonge aanplanten en bij rozen de mulchlaag Vaste planten zijnniet dus totechte tegenkringloopplanten. de stam wegens kans op schimmels In deze folder focussen we op aanplant en onof verbranding. derhoud van vaste planten. Breng de mulchlaag niet op uitgedroogde grond Wie in zijn tuin één of meer kringlooptechnieken toepast, heeft een kringlooptuin. Groot of klein, strak of spontaan, bloemenrijk of grasrijk; elke tuin kan een kringlooptuin zijn. Composteren, snoeihout omtoveren tot vlechtwerk, mulchen... Het zijn allemaal kringlooptechnieken. U voorkomt tuinresten of u hergebruikt ze in de tuin. rekening met de standplaats aan Vlaco, uit de reeks kringlooptuintechnieken, gestkracht Vlaams-Brabant) en Pierre Faché (provincie abra fval-werkgroep afvalsensibilisatie met EcoWerf, nhoudelijke controle: Wim Collet, Vlaams-Brabant / Foto s: Provincie Vlaams-Brabant /, Kan. De Deckerstraat 37, 2800 Mechelen vlaco.be Composteren: hoe, wat en waarom? De nieuwe huisstijl en het nieuwe Vlaco-logo (die we begin 2010 invoerden) waren een uitgelezen kans om ons communicatiemateriaal verder uit te breiden en waar nodig te herwerken. Nieuwe Vlaco-brochures, folders en posters werden in 2010 klaargestoomd. Deze zagen het levenslicht op de Gentse Floraliën en doken enkele weken later overal te lande op tijdens de vele Juni Compostmaand-activiteiten. Volgend materiaal werd in 2010 gedrukt: v.u.: Vlaco vzw, Luc Vanacker, voorzitter, Kan. De Deckerstraat 37, 2800 MECHELEN - Surf naar voor folders en brochures. v.u.: Vlaco vzw, Luc Vanacker, voorzitter, Kan. De Deckerstraat 37, 2800 MECHELEN -

9 v.u.: Vlaco vzw I Luc Vanacker - voorzitter I Kan. De Deckerstraat MECHELEN I activiteitenverslag 2010 Vlaamse Compostorganisatie vzw VLACO-COMPOST BRENGT NIEUW LEVEN IN DE KRINGLOOPTUIN Wat is Vlaco-compost? Compost is een donkerbruin, zwart kruimelachtig materiaal. Het bestaat uit plantaardige resten (bvb groenten, fruitschillen, grasmaaisel, bladeren, snoeihout, ) die door micro-organismen bijna tot humus zijn afgebroken. Vlaco-compost is: een bodemverbeteraar, rijk aan stabiele organische stof een gehygiëniseerd product, 100 % vrij van onkruidzaden en ziektekiemen 100 % natuurlijk Groencompost is gecomposteerd groenafval uit tuinen en openbaar groen. groencompost is minder rijk aan voedingsstoffen door het hogere aandeel houtachtig materiaal. Gft-compost is gecomposteerd keuken- en tuinafval. gft-compost heeft een hoger zoutgehalte en bevat meer voedingsstoffen dan groencompost. Cursus en opleiding Wat doet Vlaco-compost? Een gezonde bodem bevat veel organische stof. Organische stof maakt de bodem vruchtbaar en verhoogt de bodemcapaciteit voor water en voedingstoffen. Vlacocompost bevat gegarandeerd min. 16 % organische stof. Vlaco-compost verbetert: de bodemstructuur de waterhuishouding de ziekteresistentie de bruikbare basisbemesting het bodemleven het aanslaan van nieuwe planten Vlaco-compost is milieuvriendelijk Compost is een recyclageproduct van gften groenafval dat uit de omliggende regio wordt aangevoerd. Ook de compostverkoop gebeurt in dezelfde regio. Compost ontstaat uit een natuurlijk proces. Compost is namelijk een secundaire grondstof die u ter vervanging van een primaire grondstof als turf gebruikt. Vlaco vzw streeft naar een compostering en compostgebruik met een kleine ecologische voetafdruk. Wilt u meer? Smaken de composttips naar meer? Surf dan naar en download daar onze informatiebrochures. Per post laten opsturen kan natuurlijk ook. Hoe gebruikt u Vlaco-compost? Bomen en struiken Vul de plantput op met een mengsel van 20 % compost en 80 % grond. Strooi jaarlijks 2 cm compost onder de boomkruin of plant. Bloemperken Werk bij éénjarigen 5 l/m² goed in de grond. Gebruik 20 l/m² voor meerjarigen. Strooi jaarlijks 2 cm compost tussen de bloemen. Gazon Werk 45 l/m² (groencompost) of 35 l/m² (gft-compost) tot cm diep in de grond. Strooi in het najaar 0,5 cm fijne groencompost over het bestaande gazon. Gftcompost mengt u eerst met zand. Moestuin Werk 20 l/m² (groencompost) of 15 l/m² (gft-compost) tot cm diep in de grond. Niet elke teelt heeft evenveel compost nodig. Dek de bodem af met 0,5 cm compost. Fruittuin Werk 5 l/m² (éénjarigen) of 20 l/m² (meerjarigen) tot cm diep in de grond. Vul de plantput op met een mengsel van 20 % compost en 80 % grond. Strooi 2 cm compost tussen de fruitplanten. Grondwerken Werk 35 l/m² (groencompost) of 25 l/m² (gft-compost) tot cm diep in de grond. Zuurminnende planten Zuurminnende planten hebben naast een zure ook een luchtige bodem vol leven nodig. De grovere structuur van compost zorgt hiervoor. Meng daarom 20 % compost met de turf. De compost voorkomt dat zuurminnende planten uitdrogen en houdt de bodem gezond. Gebruik l/m² van dit mengsel oppervlakkig.bij grotere planten mengt u 20 % van het mengsel in het plantgat. We kunnen, samen met de intergemeentelijke verenigingen en gemeenten met wie we hebben samengewerkt, met genoegen terugkijken. In 2010 vonden 49 compostcursussen plaats en samen met 10 IGV s organiseerden we opleidingen tot compostmeester. De 85 geslaagde compostmeesters ontvangen voortaan ons driemaandelijks tijdschrift en nemen jaarlijks deel aan bijscholingen. Vernieuwing compostmeesteropleiding Na de vernieuwing van de compostcursus in 2008 was het hoog tijd om ook de compostmeesteropleiding in een kringloopkleedje te steken. We gingen van hetzelfde drietrapssysteem uit als voorheen: de deelnemers volgen een compostcursus, hebben ervaring in eigen tuin en zijn reeds actief in de gemeentelijke compostmeesterwerking, en kunnen vervolgens voorgedragen worden door hun (inter) gemeentelijke werking om deel te nemen aan de zesdelige opleiding tot compostmeester. We gaan in de opleiding verder op wat aangeleerd werd tijdens de compostcursus, de deelnemers hun eigen composteer- en kringloopervaring, op hun prille ervaring als compostmeester en op de informatie uit de Vlaco-brochures. We streven naar de vorming van compostmeesters die over een goede basis beschikken met betrekking tot composteren en kringlooptechnieken in de tuin. Dat ze er een boeiend verhaal kunnen over vertellen en graag met hun collega s compostmeesters willen samenwerken binnen de (inter) gemeentelijke werking. Een werkgroep met ervaren lesgevers boog zich over de vernieuwingen van de opleiding. De vernieuwde opleiding werd uitgetest in het najaar en na een laatste evaluatie ging ze in het voorjaar van 2011 definitief in voege. Er is nu veel meer aandacht voor het praktisch aspect. In de les kringlooptuinieren bespreekt elke deelnemer in enkele minuten een deelthema. En het bezoek aan Hof Ter Winkelen neemt nu een ganse dag in beslag (10u tot 16u). Naast de rondleiding krijgen de compostmeesters ook de kans om al praktische ervaring op te doen rond kringlooptechnieken. Op het einde van deze opleiding kan elke deelnemer: Op een bondige en gestructureerde manier de basisinformatie over composteren en kringlooptuinieren overbrengen. Alle courante vragen over composteren en kringlooptuinieren beantwoorden. Luisteren naar de specifieke problemen om samen met de tuineigenaar naar oplossingen te zoeken. Op zicht, geur en tast een idee geven van de kwaliteit van een bepaald compoststaal. Weten welke invloed compost heeft op de bodem. De meest courante compostorganismen benoemen. Een idee hebben van de mogelijke compostmeesteractiviteiten. Weten wat het vrijwilliger-zijn inhoudt. De rol van de compostmeester kennen binnen het gemeentelijke afvalbeleid en weten hoe het lokale afvalbeleid geregeld is (praktische aspecten, subsidies ). ACTIVITEITENVERSLAG 2010 blz 9

10 Expertise van Vlaco vzw Participatie in Vlaamse projecten Vlaco vzw participeert in allerlei projecten rond kringlooptechnieken, bodembeheer, selectieve inzameling, optimalisatie van biologische verwerking in een duurzaam kader. Uitgangspunt is voor Vlaco steeds de kwaliteitsvolle biologische verwerking van geschikt materiaal, met het oog op de duurzame productie van kwaliteitsvolle eindproducten, die op een nuttige manier schaarse primaire grondstoffen kunnen vervangen. Onderwerp van onderzoek Aard van het onderzoek + uitvoerder Looptijd Optimalisatie en haalbaarheid van bioremediatiesystemen voor de verwerking van spuitresten van gewasbeschermingsmiddelen IWT-project Katholieke Universiteit Leuven, Universiteit Gent, Proefcentrum voor de Fruitteelt (Gorsem) (afronding met studiedag in mei) Kringlooptechnieken meten en tonen Comité Jean-Pain Aanpak gezondheidsimpact zware metalen erfenis Antwerpse en Limburgse Kempen Projectgroep Moestuinen LOGO s (MMK) Technokid(t)s digitaal lespakket over compost. Educatief project ism Hogeschool West- Vlaanderen Enzergie: Enzymatische voorbehandeling van agroindustriële reststromen voor bio-energieproductie GRASkracht Haalbaarheid van geïntegreerde algenteelt op boerderijschaal Verdere optimalisatie van de kwaliteitsopvolging van (co)vergistingsinstallaties zoals voorzien in het VLAREA, partim hygiënisatie Bepaling van het voorkomen van organische polluenten in bodemverbeterende middelen Evaluatie van de geschiktheid van de CMAprocedures voor de bepaling van de organische parameters in compost en digestaten Hogeschool Gent EFRO ANB (in stuurgroep Biogas-E, UHasselt/ PHL, Natuurpunt, LNE natuurtechnische milieubouw, Machiels/Ecomac, Eneco, POVLT, Inverde, PIH/Howest, Febem, Ode, Vlaco vzw en OVAM) TETRA - HoWest TWOL-project K.U. Leuven Departement Aard- en omgevingswetenschappen, Bodem- en Waterbeheer VITO OVAM VITO BBT co-vergisting VITO Biomase (nog niet goedgekeurd) IWT KULeuven KBBE : Reducing mineral fertilisers and chemicals use in agriculture by recycling treated organic waste as compost and bio-char products (nog niet goedgekeurd) Stikstofbemestingsadvies op basis van de bodemorganische-stofopbouw (nog niet goedgekeurd) Limburg.Ecologisch, ontwerp van moestuinbox voor de Limburger ILVO OWS IWT - Bodemkundige Dienst van België - KULeuven - Hogeschool Gent Provincie Limburg blz 10 ACTIVITEITENVERSLAG 2010

11 activiteitenverslag 2010 Vlaamse Compostorganisatie vzw Vlaco is partner in EFRO-project GRASkracht Sinds eind 2010 is Vlaco vzw officieel partner in het project GRASkracht. In kader van de platformwerking zal Vlaco, naast het bevragen en inzetten van het netwerk, de vormingsactiviteiten mede organiseren met Biogas-E en OC- ANB. In kader van de inventarisatie zullen wij input leveren met betrekking tot vergistinginstallaties welke gras kunnen verwerken of hier interesse toe hebben. Daarnaast zullen we in het werkpakket systeeminnovatie ons focussen op karakterisatie van de eindproducten van de co-vergisting en onderzoek naar afzet en duurzaam gebruik van deze eindproducten. Hierbij leveren we input aan de kosten-baten analyses van UHasselt. In 2010 hebben we reeds een bevraging uitgevoerd bij de co-vergisters omtrent het aanvaarden en verwerken van De vergisters geven volgende problemen aan: Problemen Zwerfvuil / stenen /zand Invoersysteem (vijzel, pompen) Verstopping Koeken maaisel. 28 bedrijven hebben geantwoord. De resultaten zijn als volgt: 24 bedrijven zijn vergund voor de verwerking van maaisel 11 bedrijven hebben al maaisel vergist (4 bermmaaisel, 6 natuurmaaisel en 3 weidemaaisel). Het ging telkens om kleine hoeveelheden maaisel. Van deze 11 bedrijven geven er 5 aan dat ze nu nog maaisel willen verwerken. 9 van de 11 bedrijven geven aan in de toekomst ook maaisel te willen aanvaarden. Van de 17 bedrijven die nu nog geen maaisel hebben vergist, geven er 4 aan dat ze op dit moment al maaisel willen aanvaarden. 10 van deze 17 bedrijven geven aan in de toekomst wel maaisel te willen aanvaarden. Oplossingen Zuiveren Verkleinen / hakselen / verpulpen Opmengen Op de vraag of de installatie geschikt is voor de verwerking van maaisel is als volgt geantwoord: Aantal bedrijven Ja 6 Ja, maar verkleind maaisel zonder verontreiniging 7 Aanpassingen nodig 5 Moeilijk 2 Neen 6 Bereidheid tot verwerking maaisel Nu Aantal bedrijven Toekomst Aantal bedrijven Neen 17 Neen 4 Ja 6 Waarschijnlijk niet 3 Ja mits zuiver en voorbehandeld 3 Mogelijk 2 Goede prijs nodig 8 Ja 7 De vergisters geven aan dat een gate fee van 20 tot 60 euro/ton noodzakelijk is om maaisel te kunnen verwerken Als nodige voorbehandeling geven de vergisters volgende stappen aan: zuiveren, verkleinen en opmengen De belangrijkste knelpunten zijn: - Verontreiniging - Zand - Geur en leeftijd maaisel - Biogasopbrengst niet zo hoog - Feedin vergister 16 vergisters geven aan dat ze op hun installatie maaisel kunnen inkuilen. Bij 7 vergisters kan dit niet. ACTIVITEITENVERSLAG 2010 blz 11

12 Expertise van Vlaco vzw 4vervolg Ondersteuning en samenwerking Ook in 2010 heeft Vlaco nauw samengewerkt met andere organisaties in diverse beleidsdomeinen. Zowel met overheidsinstanties als OVAM, VLM, VEA, FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu, FAVV, provincies als met collega-organisaties zoals Biogas-E, VCM, ODE, Febem, Interafval, VITO, enz. Op basis van de raakvlakken in de activiteiten van diverse organisaties, is een concrete afstemming en een praktische samenwerking vereist. Met VCM is in 2010 een samenwerkingsovereenkomst ondertekend. Daarmee bevestigen en formaliseren beide organisaties dat zij voluit voor een constructieve samenwerking willen gaan en de synergie in hun huidige en toekomstige werking maximaal willen benutten. Tabel 1 Werkgroepen Vlaco participeert in verschillende werkgroepen Overlegplatform Uitvoeringsplan Organisch-Biologisch Afval Overlegplatform Uitvoeringsplan Milieuverantwoord Beheer van Huishoudelijke Afvalstoffen Overlegplatform Uitvoeringsplan Gescheiden Inzameling Bedrijfsafval van Kleine Ondernemingen Overleg afzet meststoffen Comité meststoffen, bodemverbeterende middelen, teeltsubstraten, zuiveringsslib Werkgroep compost analyses Groenestroomcertificaten In het najaar van 2010 is een herziening van de steun via GSC voor biogasinstallaties gestart. Vlaco vzw heeft hier zeer intensief, samen met Ode, Biogas-E, Biogas Vlaanderen en Febem, rond gewerkt en gelobbyd. Op is dan uiteindelijk in de plenaire vergadering het ontwerp van decreet tot wijziging van het Energiedecreet van 8 mei 2009 goedgekeurd. Voor biogas uit vergisting van hoofdzakelijk mest- en/of land en tuinbouwgerelateerde stromen, en voor biogas uit gft-vergisting met nacompostering zal per overgedragen certificaat 100 euro worden toegekend voor bestaande installaties en 110 euro voor installaties die in dienst zijn genomen na 1 januari 2012 én geen ecologiepremie hebben ontvangen. Voor gft-vergisting met nacompostering wordt deze minimumsteun gegarandeerd voor een periode van 20 jaar na de inwerkingstelling. In maart 2011 is er door Vlaams minister van Energie Freya Van den Bossche, het VEA en de VREG overleg opgestart met de stakeholders omtrent een evaluatie van steun voor groene stroom en WKK. Het systeem van verhandelbare certificaten voor groene stroom en WKK was tot nu toe zeer succesvol om de productie van de milieuvriendelijke energie te stimuleren in Vlaanderen. Om op zoek te gaan naar verbetermogelijkheden en om in te kunnen spelen op gewijzigde omstandigheden of inzichten, wordt dit steunmechanisme grondig geëvalueerd in Dit gebeurt aan de hand van studiewerk en overleg met de betrokken sectoren en stakeholders. Vlaco neemt aan dit overleg deel. Werkgroep compost-digestaten organische parameters Bio-energieplatform Werkgroep biogas Overlegplatform dierlijke bijproducten Stuurgroep Biogas-E Vlaco-werkgroep leden-compostering Vlaco-werkgroep leden-vergisters/mestverwerkers blz 12 ACTIVITEITENVERSLAG 2010

13 activiteitenverslag 2010 Vlaamse Compostorganisatie vzw Internationaal Conferentie Don t waste your biowaste Op 21 en 22 september organiseerde OVAM de conferentie bio-afval Don t waste your biowaste. Vlaco was betrokken bij het opstellen van het programma en de praktische uitvoering. Op de congresdag, dinsdag 21 september, bleek eens te meer dat er binnen de EU nog steeds discussie is over het management van bio-afval. De conferentie had tot doel om de positieve gevolgen van een geharmoniseerde en geïntegreerde aanpak van het waardevolle bio-afval aan te tonen en is daar zeker in geslaagd. De link met energie en bodem zijn duidelijk toegelicht. Duurzaam beheer van bioafval is een must. Alleen verschillen de ideeën over wat op Europees niveau en wat op het niveau van de lidstaten moet geregeld worden. De Commissie vindt dat er wetgeving genoeg is, terwijl het Parlement van oordeel is dat er betere, meer coherente en efficiënte regelgeving vereist is om verschillende Europese doelstellingen te bereiken. Ook voor andere afvalstoffen wordt aparte reglementering uitgewerkt (AEEA). Aangezien er een belangrijke milieuwinst kan worden gerealiseerd met een goede en duurzame recyclage van een grote afvalstroom zoals bio-afval, is een eigen regelgeving verantwoord. G.S.L. bvba combineert energieproductie met mestverwerking. Hierbij worden mest, energiegewassen en organisch biologische afvalstoffen vergist tot biogas. Het biogas wordt op zijn beurt gebruikt voor de productie van groene stroom Bedrijfsbezoek met Europese delegatie Op 22 september bezochten 18 congresdeelnemers zowel GSL, een co-vergister in Halle als de groencompostering Basse-Wavre plat-forme (IBW) in Waver. De rondleiding bij GSL werd verzorgd door Biogas Tec, die de installatie bouwde en nog steeds opvolgt. G.S.L. bvba combineert energieproductie met mestverwerking. Hierbij worden mest, energiegewassen en organisch biologische afvalstoffen vergist tot biogas. Het biogas wordt op zijn beurt gebruikt voor de productie van groene stroom. In de nageschakelde verwerking wordt het digestaat (uitvergiste vloeistof) nabehandeld om zoveel mogelijk nutriënten te verwijderen. Op die manier wordt de bemestingsdruk op de omringende landbouwgronden zo laag mogelijk gehouden. Jaarlijks wordt de installatie gevoed met ton inputstromen: ton mest, ton landbouwgerelateerde producten (vooral maïs) en ton organisch biologisch afval. Het biogas dat geproduceerd wordt in de vergistingsinstallatie, wordt gevaloriseerd via een gasmotor met warmtekrachtkoppeling (WKK). De gasmotor heeft een elektrisch vermogen van 1 MW en kan voldoen in de jaarlijkse elektriciteitsbehoefte van ongeveer 2300 gezinnen. De motor produceert naast elektriciteit ook een grote hoeveelheid warmte. Het thermisch vermogen bedraagt ongeveer 1,3 MW. De warmte wordt benut voor de verwarming van een woning in functie van de vraag. Het grootste deel van de warmte wordt gebruikt voor de nabehandeling van het digestaat en bij het indampen van het effluent (vloeistof na zuivering in de biologie) zodat de transportbewegingen kunnen worden beperkt. Jaarlijks kan er ongeveer m³ water worden verdampt. Dit komt overeen met zo n 380 transporten. Het digestaat (vloeistof na vergisting) wordt in de verwerking gescheiden in een dikke en een dunne fractie. De dikke fractie die het merendeel van de fosfaten bevat, kan op het land worden gebracht als meststof of kan na biothermische droging geëxporteerd worden naar het buitenland. In de biologische zuivering wordt de stikstof verwijderd uit de dunne fractie. Het eindproduct van deze biologische zuivering is een geurloze, nutriëntarme vloeistof die lage concentraties aan stikstof en fosfaat bevat zodat de bemestingsdruk op de landbouwgronden beperkt blijft. In vergelijking met onbewerkte varkensmest kan ongeveer vijf keer meer effluent uitgereden worden per hectare. Omwille van de lage ammoniakale stikstofconcentratie en de beperkte geur dient dit effluent bij uitspreiding niet te worden ingewerkt. De koppeling tussen de vergisting en de biologische zuivering wordt benadrukt in de bouwvorm waarbij de mestverwerking rondom de vergistingstank is gebouwd. De biologie vormt op deze manier een warme mantel rondom de vergistingstank zodat deze laatste quasi niet moet worden bijgewarmd. Het concept werd ontwikkeld door Trevi en BiogasTec en heeft een goedgekeurd Europees patent. ACTIVITEITENVERSLAG 2010 blz 13

14 Expertise van Vlaco vzw 4vervolg: Internationaal End-of-waste criteria voor compost en digestaat Zoals hierboven beschreven ondersteunt Vlaanderen de idee van een Europese bio-afval richtlijn. In één adem zou deze de doelstellingen van selectieve inzameling van organischbiologische afvalstoffen (targets) koppelen aan een duurzaam gebruik van verwerkte eindproducten zoals compost en digestaat, waarin de integrale milieuwinsten worden mee beschouwd. De Europese Commissie ziet echter voldoende mogelijkheden om dit binnen de huidige Europese wetgeving te realiseren. Vooreerst via de stortrichtlijn, die stelt dat we tegen 2016 een daling moeten hebben gerealiseerd van het storten van organisch-biologisch afval met 35 % ten opzichte van het niveau van Verder is er de Kaderrichtlijn Afval (2008/98/EC Waste Framework Directive) die eveneens het traject voorstelt voor afvalstoffen om het zogenaamde end-of-waste statuut te bekomen. De methodologie voor het vastleggen van deze end-of-waste (EoW) criteria wordt onderzocht door het Joint Research Centre Institute for Prospective Technological Studies (JRC-IPTS) van de Europese Commissie in Sevilla. In 2008 werd een methodologie voor het vastleggen van EoW criteria voorgesteld voor een aantal afvalstoffen, waaronder metaal, aggregaten en compost. Vlaco vzw heeft hier als stakeholder ook de nodige input en reactie gegeven. Hierop heeft men verder gebouwd, en werd in door JRC-IPTS een werkdocument opgemaakt Technical Report for End-of-Waste Criteria on Biodegradable waste subject to biological treatment, dat de werkwijze beschrijft voor het bekomen van de EoW status voor compost en digestaat. Het is de doelstelling van de EoW criteria om recyclage van organisch-biologisch afval in de EU verder aan te moedigen door het creëren van een wettelijk draagvlak om zo een gelijk speelveld te hebben in de productie en het verhandelen van de eindproducten van biologische verwerking van organisch-biologisch afval en om de onnodige administratieve lasten weg te werken. Per definitie houdt het materiaal, indien voldaan is aan de EoW criteria, op om een afvalstof te zijn wanneer het een materiaalrecuperatie heeft ondergaan (waaronder recyclage) en wanneer is voldaan aan de specifieke criteria in overeenstemming met een aantal voorwaarden: a) het materiaal wordt in de praktijk al toegepast voor specifieke toepassingen; b) voor het betreffende materiaal bestaat een markt of een vraag; c) het materiaal voldoet aan de technische vereisten voor de specifieke toepassing(en) en is in overeenstemming met de bestaande wetgeving en productnormen; d) het gebruik van het materiaal heeft geen negatieve milieukundige impact of geeft geen aanleiding tot een bijkomend voedselveiligheids- of gezondheidsrisico. Compost voldoet reeds aan de hierboven opgesomde voorwaarden: er is een markt voor compost als bodemverbeterend middel of component van potgrond, en compost van selectief ingezameld groen- of gft-afval wordt in Vlaanderen en elders in Europa reeds op ruime schaal toegepast. De technische vereisten zoals beschreven in het vrijwillige ECN-Quality Assurance Scheme beschrijven de product- en procesvereisten voor compost. Vlaco vzw is een lid van de Werkgroep Quality Assurance van ECN en heeft Figuur 1 Overzicht van de specifieke technische vereisten waarvan sprake in de Kaderrichtlijn Voorwaarden beschreven in de Kaderrichtlijn a) Materiaal kent praktijktoepassing b) Er is een markt of vraag c) Materiaal voldoet aan technische vereisten, wetgeving en normen d) Geen negatieve impact op milieu of op volksgezondheid Set van specifieke criteria per afvalstof Product kwaliteit Input materiaal Kwaliteitscontrole procedures Processen en technieken blz 14 ACTIVITEITENVERSLAG 2010

15 activiteitenverslag 2010 Vlaamse Compostorganisatie vzw actief meegewerkt om deze Europese standaard op punt te stellen. De productnormen die door Vlaco vzw worden afgetoetst, zijn vergelijkbaar, bijvoorbeeld voor de zware metalen, met deze voorgesteld in het ECN-QAS. Er moet ook voldoende informatie worden bezorgd aan de gebruiker bij wijze van een begeleidend document, zodat wordt voorzien dat het materiaal op een correcte en duurzame wijze wordt toegepast. Het geheel aan criteria moet worden afgetoetst via een kwaliteitscontrolesysteem via onafhankelijke certificering. In februari 2011 behaalde Vlaco vzw na een intense voorbereidingsfase het ECN-QAS Conformity Label, wat aangeeft dat er gewerkt wordt conform de vereisten zoals beschreven in het ECN-QAS. In een volgende stap moeten de vooropgestelde criteria voor compost nog worden uitgebreid voor digestaat. Dit zal worden voorbereid in 2011 en afgerond in Tenslotte heeft het gebruik van compost en digestaat een directe en indirecte invloed op emissies van broeikasgassen, bodemkwaliteit en de menselijke gezondheid. Compostering en vergisting vertonen, in vergelijking met andere verwerkingsmethodes van huishoudelijke afvalstoffen, de minst negatieve impact en de meeste voordelen. EU Regelgeving meststoffen De Richtlijn (EC) nr. 2003/2003 is destijds (8 jaar geleden) opgemaakt om het op de markt brengen van meststoffen binnen de Europese Unie (minerale meststoffen) beter te regelen, door het administratieve luik te versoepelen en onnodige handelsbarrières te voorkomen. Deze belicht echter maar een deel van de minerale meststoffen. Daarom wil men deze richtlijn verder uitbreiden met o.a. organische meststoffen en groeimedia. Er bestaan immers nog situaties waarbij de wederzijdse erkenning van meststoffen niet zomaar mogelijk is: wat in de ene lidstaat is erkend, leidt niet automatisch tot een erkenning in een andere lidstaat. De Europese Commissie heeft hierom een studie besteld die moet nagaan welke de belangrijkste criteria zijn die moeten vervuld worden eer organische meststoffen en bodemverbeterende middelen onder de toepassing van deze Europese richtlijn makkelijker kunnen op de markt gebracht worden. Wellicht zal dit staan of vallen met de toepassing van de hierboven beschreven End-of-Waste criteria. Vlaco vzw heeft als betrokken stakeholder ook input gegeven aan een bevraging van de sector. Niet voor menselijke consumptie bestemde dierlijke bijproducten Reeds van in 2002 is de Europese Verordening 1774 van kracht, die de bepalingen oplegt voor het verzamelen, verwerken, transport, op de markt brengen van dierlijke bijproducten en afgeleide producten. Groenafval en gft-afval maken per definitie geen deel uit van de dierlijke bijproducten. Wanneer echter andere stromen worden verwerkt die wel in de definitie van dierlijk bijproduct zijn opgenomen (bv. dierlijke mest, voormalige voedingsmiddelen en keukenafval van dierlijke oorsprong), valt de exploitatie onder de Europese Verordening en dient er voor de verwerking een erkenning als composteer- of biogasinstallatie te worden bekomen. In november 2009 is er een update versie van deze Verordening gepubliceerd (Verordening (EG) nr. 1069/2009), waarin de algemene bepalingen zijn opgenomen. Daarna volgde de implementatieverordening (EG nr. 142/2011) ter uitvoering van de Verordening nr. 1069/2009 die de gedetailleerde technische vereisten omvat waaraan de verwerking van dierlijke bijproducten via compostering en vergisting onderhevig is. De composteer- en biogasinstallaties die dierlijke bijproducten verwerken, moeten over een erkenning beschikken die wordt afgeleverd door de bevoegde overheid. Voor mest is dit VLM-Mestbank, voor alle andere dierlijke bijproducten is dit de OVAM. Deze bevoegde overheid kan, naast de vooropgestelde standaardmethode voor hygiënisatie van het materiaal, ook alternatieve methodes aanvaarden. Er dient hiervoor een procesvalidatie te worden uitgevoerd. Vlaco vzw heeft in 2010 een aantal validatiedossiers mee opgevolgd. Verder werkte Vlaco vzw in 2010 mee aan een ECN-nota voor het verdedigen van alternatieve temperatuurtijdsintervallen (traditionele compostering) bij Europa, met de bedoeling dat deze methodes op Europees niveau ook zouden erkend worden. Immers, onderzoek uit het verleden heeft uitgewezen dat de traditionele gft- en groencompostering, volgens de hygiënisatievereisten zoals opgenomen in het lastenboek gft- en groencompost en het Algemeen Reglement van de Certificering, minstens evenwaardig zijn aan de wettelijk voorgestelde pasteurisatie (1 uur verhitting op 70 C van al het materiaal). In 2011 zal het European Compost Network, mede met de hulp van Vlaco vzw, een praktische gids opstellen voor de bedrijven (compostering en vergisting) over hoe men met deze Verordening dient om te gaan. ACTIVITEITENVERSLAG 2010 blz 15

16 Expertise van Vlaco vzw 4vervolg gentse Floraliën Een absolute krachttoer De Gentse Floraliën, een eeuwenoud evenement rond bloemen en planten, 10 dagen lang, bezoekers, paleizen vol met aangelegde tuinen. Dynamische tuinarchitecten, internationale floristen, creatieve ontwerpers en kunstenaars kneden er bloemen en planten tot dé ultieme emotie. Aan dàt ultieme bloemenevenement kon Vlaco in 2010 deelnemen. Ivo Pauwels, de auteur waarmee we in 2009 het boek Composteren en kringlooptuinieren realiseerden, bracht ons in contact met de organisatoren van de Gentse Floraliën. Na heel wat overlegmomenten groeide het plan om een heuse kringlooptuin (van precies 271 m²) aan te leggen. In het kader van duurzaamheid werd turf in al de Floraliëntuinen vervangen door Vlaco-compost. Op de parallelle beurs (de Floralideeën, een sfeervolle laan met kraampjes, winkeltjes en tuincentra waar je kon flaneren langs een breed assortiment boeketten, bloemen, planten en tuinmaterialen) kreeg Vlaco een stand van 100 m² toegewezen. Een puzzel van stukjes Heel langzaam kwam het tuinconcept tot leven en werd het standplan klaargestoomd. Stap-voor-stap legden we contacten met sponsors voor planten, verhardingen, bomen, struiken, kruiden, bloembollen, hout, gras, bladeren, constructies en andere professionele helpende handen. Vlechtwerken moesten gemaakt worden, bakken, plantensteunen, een reusachtige snipperwand, bankjes,... We konden gelukkig rekenen op een heel netwerk van mensen die onze werking ondersteunden, laaiend enthousiaste mensen die tegen een kilometervergoeding en een inkomkaart voor de kringlooptuin vlochten, snipperden, timmerden en graag met hun handen uit de mouwen, in de compost wroetten. We hebben het hier over compostmeesters, intergemeentelijke verenigingen, professionele composteerders, Vlaco-lesgevers. Bovenop deze heksentoer organiseerden we ook nog een Vip-avond, workshops, signeersessies en lichtten we de kringlooptuin toe op de studiedag voor de groendiensten. Na afloop was iedereen moe, maar heel erg tevreden en voldaan. We kregen de kans om aan enkele en mensen de kringloopboodschap kenbaar te maken. Een inspanning die ongetwijfeld de moeite loonde en die we maar wàt graag over een 5-tal jaar herhalen. Compost op de Floraliën in cijfers Door de 300 m³ turf te vervangen door 130 ton compost vermeden we kg CO 2 -emissies vanuit het veen zelf, de ontginning en het transport ervan. Dit komt overeen met km met een auto. Behoorlijk lange afstand: dit is de afstand van de aarde tot de maan. blz 16 ACTIVITEITENVERSLAG 2010

17 activiteitenverslag 2010 Vlaamse Compostorganisatie vzw Ontwerp van de tuin en stand : Wim Collet, Natuurlijk Uitvoering : Tom Baeyens, Advance Greencare en Guy Berckmans, De Groene Klusser. Verder is dit allemaal tot stand gekomen met de hulp van compostmeesters, het Vlaco-team zelf, leden van Vlaco en de sponsorende plantenleveranciers. ACTIVITEITENVERSLAG 2010 blz 17

18 Inzameling en verwerking in Vlaanderen Groenafvalcompostering daalt Terwijl de inzameling van groenafval in stijgende lijn blijft gaan, is de gecomposteerde hoeveelheid groenafval in 2010 aanzienlijk verminderd. In totaal zijn 27 groencomposteringen operationeel in Vlaanderen. Samen verwerkten ze bijna ton groenafval. In de gft-verwerking is nog eens ton groenafval verwerkt samen met het gft-afval. Dit brengt het totaal op ton groenafval dat is verwerkt in gft- of groenverwerking. In 2009 was dit nog ton groenafval, waarvan ton in de groencompostering. Dit betekent voor 2010 een terugval ten opzichte van 2009 van respectievelijk 6 en bijna 8 %. In Figuur 2 is de evolutie in verwerking weergegeven. Uit de cijfers van de OVAM blijkt dat de selectieve inzameling van groenafval in 2009 opnieuw is toegenomen. In 2009 is er ruim ton groenafval selectief ingezameld. In Figuur 1 is de evolutie van de selectieve inzameling van groenafval weergegeven. Figuur 1 Evolutie selectieve inzameling gft- en groenafval over de periode In 2009 werd op bedrijfsniveau in veel gevallen een status quo of een lichte terugval genoteerd qua verwerkte hoeveelheden groenafval. Op Vlaams niveau was er echter nog een stijging van 6 %. In tegenstelling tot vorig jaar wordt nu in 2010 duidelijk ook op Vlaams niveau het aanzuigeffect van structuurmateriaal richting biomassa genoteerd. Verschillende installaties geven op 10 à 15 % minder groenafval te composteren. Soms loopt het zelfs op tot een reductie van 20 %. Dit probleem bestaat al verschillende jaren, maar de laatste jaren neemt het steeds verder in omvang toe en dreigt het te ontsporen. Heel wat groenafval komt niet meer bij erkende composteerinstallaties terecht. Bedrijven vergund voor opslag of voor mechanische behandeling van groenafval halen groenafval tegen niet-marktconforme zeer lage prijzen op. Ze scheiden het groenafval in twee fracties. De houtige fractie wordt ingezet voor energetische valorisatie. De fijne fractie verdwijnt. De bestaande controle/ handhaving is onvoldoende. In- en output registers worden onvoldoende gecontroleerd en geven geen correct beeld. Dit leidt uiteraard tot marktverstorende situaties, die mogelijk zijn door het illegale circuit, waar onvoldoende tegen (kan) opgetreden wordt(en). Figuur 2 Verwerking van organisch-biologisch afval onder Vlaco-kwaliteitsopvolging over de periode , met prognose voor Een volledig afschaffen van dit verbrandingsverbod voor structuurmateriaal verstoort het evenwicht tussen materialenbeleid en energierecuperatie en zal problemen opleveren voor de compostering. De kans is reëel dat bij ongewijzigd beleid de komende jaren nog meer groenafval rechtstreeks richting energiewinning verdwijnt omwille van de economische voordelen die aan groene energie verbonden zijn, zodat het moeilijk wordt voor de composteringssites om nog aan voldoende structuurmateriaal te komen om de fijne fractie groenafval te verwerken. Het uitgangspunt is dat al het groenafval in Vlaanderen, zowel de fijne fractie als het structuurmateriaal, op een gepaste, economisch rendabele en milieuverantwoorde manier wordt verwerkt. Belangrijk is ook dat er per installatie een evenwicht is in fijne en grove fractie. De geproduceerde compost dient te voldoen aan de hoogstaande kwaliteitseisen, zodat de nuttige toepassing gegarandeerd blijft. We vinden het ook belangrijk dat de beschikbare biomassa uit Vlaanderen in Vlaanderen gebruikt voor groene energie. Er zal heel wat import aan biomassa nodig zijn om de doelstellingen voor groene energie in Vlaanderen te halen. Dus het is zeker zinloos om biomassa uit Vlaanderen te laten verdwijnen om elders groene energie op te leveren. blz 18 ACTIVITEITENVERSLAG 2010

19 activiteitenverslag 2010 Vlaamse Compostorganisatie vzw Studie Optimalisering compostering In de cradle-to-cradle visie zijn afvalstoffen waardevolle grondstoffen, die duurzaam worden verwerkt en kwaliteitsvol worden toegepast. We willen ook in de toekomst de hoge kwaliteitsnormen voor compost kunnen blijven garanderen. De voordelen van compost zijn legio en compost kan in belangrijke mate schaarse en eindige primaire grondstoffen als bijvoorbeeld turf op een duurzame manier vervangen. Dat neemt niet weg dat de compostsector een belangrijke bijdrage kan leveren aan de doelstellingen voor hernieuwbare energie. Enerzijds is er dus genoeg structuurmateriaal nodig om een effectief composteringsproces en een kwaliteitsvolle compost te bekomen. Anderzijds dienen de verschillende composteringssites ook economisch rendabel te zijn. Om deze twee zaken naast elkaar te optimaliseren is ervaring en kennis van het composteringsproces noodzakelijk. Een deel van het houtig materiaal kan naar energiewinning gaan, iets wat momenteel wettelijk niet kan in Vlaanderen gezien het verbrandingsverbod. Om de voorwaarden waaronder afwijking van het verbrandingsverbod mogelijk zijn, vast te kunnen leggen, deed Vlaco vzw een studie naar de optimalisering compostering. Kwaliteitsvol composteren met minder structuurmateriaal is mogelijk. Voor de groencompostering blijkt dat het verminderen van de hoeveelheid structuurmateriaal tot 30 à 35 % van de input of enkel composteren van de fractie kleiner dan 20 mm heeft bij een intensieve groencompostering geen invloed op het organische stofgehalte in de compost, op de stabiliteit of op de duur van het composteerproces. Aanbevelingen regiefunctie Op basis van de resultaten uit de studie Optimalisering compostering, aangevuld met kennis en ervaring van Vlaco vzw en de compostproducenten, studies uit het buitenland, enz. heeft Vlaco vzw beleidsaanbevelingen voor OVAM in verband met het realiseren van een regiefunctie voor vergunde en gecontroleerde compostproducenten geformuleerd. Het doel is er voor te zorgen dat alle gft- en groenafval op vergunde en gecontroleerde composteringen terecht komt, zodat de compostproducent het structuurmateriaal dat hij nodig heeft voor kwaliteitsvolle compostering zeker ter beschikking heeft en het overschot aan structuurmateriaal naar een andere toepassing, bv. energetische valorisatie, kan gaan. De eerste doelstelling voor de composteerder blijft een kwaliteitsvolle compost maken. Compost heeft als secundaire grondstof een belangrijke meerwaarde en zorgt voor een besparing op CO 2 -uitstoot. Per ton groenafval dat gecomposteerd wordt, in plaats van verbrand, besparen we 624 kg CO 2. Per ton gft-afval dat gecomposteerd wordt, in plaats van verbrand, besparen we 517 kg CO 2. Compost is een uniek product om de bodem te verbeteren. Compost bevat immers zeer veel stabiel organisch materiaal. Dit organisch materiaal zorgt voor een positief effect op de bodemstructuur, waterdoorlaatbaarheid, waterbergend vermogen, erosie, Recente studies tonen aan dat zowel de Vlaamse tuinen als de landbouwbodems nood hebben aan extra organisch stof. De compostproductie draagt hierin bij en moet dit in de toekomst zeker en vast kunnen blijven doen. Voor het overschot aan structuurmateriaal, afkomstig van een gecontroleerde compostering, dient het verbrandingsverbod te worden opgeheven, zodat ook de composteringssector op een legale manier aan de productie van groene energie kan bijdragen. In het ontwerp VLAMAB is de regiefunctie voor de composteerders opgenomen. De stromen groenafval moeten worden afgevoerd naar daartoe vergunde composteringsinrichtingen die tevens voor de geproduceerde compost beschikken over een keuringsattest, afgeleverd door Vlaco vzw of een andere instelling die voor dit materiaal over de nodige bekwaamheid beschikt. ACTIVITEITENVERSLAG 2010 blz 19

20 Inzameling en verwerking in vlaanderen 4vervolg: Groenafvalcompostering daalt Composteren met minder structuurmateriaal Bij het composteren met minder structuurmateriaal zijn een aantal maatregelen aangewezen om het composteerproces verder vlot te laten verlopen. Een eerste belangrijke maatregel is het verlagen van de hopen. Een lagere hoop heeft immers een kleiner gewicht en zal daardoor minder inzakken. Hopen verlagen kan zowel door met een tafelcompostering hopen aan te leggen van 2 m in plaats van 4 m (Vlarem) of 3 m (BBT). Een kleinere capaciteitverlaging dan bij omschakeling met rillen. Omzetten is omslachtiger dan bij rillen. Een andere mogelijkheid om de hopen te verlagen/verkleinen is omschakelen naar rillencompostering. Rillen hebben de voordelen dat het groenafval gemakkelijk gemengd wordt, water kan gemakkelijk toegediend worden tijdens het keren en er is minder structuurmateriaal nodig. Als nadeel zijn er meerdere keerbeurten nodig om voldoende hygiënisatie te krijgen. De capaciteit per m² grondoppervlakte is ook lager en het afdekken van de rillen bij veel regen en sneeuw is aangewezen. Naast lagere hopen is er ook een intensievere beluchting nodig. Dit kan door meer intensief te keren, of door beluchting in of onder de composthopen te voorzien. Zo garandeert de compostproducent dat er voldoende zuurstof in de hopen aangevoerd wordt. Gft-composteerders kunnen hun overschot aan zeefoverloop 1 inzetten voor energetische valorisatie, met een maximum van 15 % van de input. Voor groencompostering zijn twee opties mogelijk (geen combinatie). Traditionele groencompostering De compostering verloopt verder op de traditionele manier (bv. tafelcompostering). De composteerder kan zeefoverloop inzetten voor energetische valorisatie. De maximale af te voeren hoeveelheid is 15 % van de input. OF Intensieve groencompostering Composteerders die een deel vers groenafval wensen in te zetten voor energierecuperatie, kunnen dit op voorwaarde dat zij overschakelen naar een intensieve groencompostering (definitie zie hieronder). De producent kan zuiver verhakseld snoeihout, de grove fractie van het groenafval of zeefoverloop afvoeren, met op jaarbasis gemiddeld 20 % 2 van de input. Om van een intensieve groencompostering te kunnen spreken moet de compostering minimum 10 weken op rillen van maximaal 3 m hoog of een tafel van maximaal 2 m hoog verlopen. en De composthopen worden intensief gekeerd (minimum wekelijks keren gedurende de eerste 5 weken). of Er is actieve beluchting aanwezig (minimum gedurende de eerste 5 weken). Bij maximale inzet van 15 % zeefoverloop bij gftcompostering en 20 % groenafval voor energierecuperatie kan de sector bijdragen tot ongeveer TJ/jaar 3. Daarnaast kunnen de gft- en groencompostproducenten voldoende kwaliteitsvolle compost met een hoge waarde aan stabiele organische stof produceren. 1 De afzet van zeefoverloop moet op een rendabele manier kunnen. 2 Vlaco vzw schuift dit cijfer naar voor op basis van volgende vaststellingen: a) Uit de sorteeranalyse blijkt gemengd groenafval ongeveer 50 % structuurmateriaal te bevatten. b) Verder stellen we ook vast dat composteren met 30 à 35 % structuurmateriaal via een intensief proces nog op een kwaliteitsvolle manier kan. Hieruit leiden we af dat gemiddeld 20 % van het structuurmateriaal (uitgedrukt op input) ingezet kan worden voor energetische valorisatie. Bedrijf L toont aan dat bij afname van 50 % structuurmateriaal naar ongeveer 30 % structuurmateriaal grasmaaisel (bermmaaisel) nog verwerkt kan worden. In een verder traject kan beoordeeld worden of dit cijfer moet worden bijgestuurd. 3 Dit getal is berekend op basis van ton groenafval, ton organisch-biologisch verwerkt in gft-compostering en 9000 MJ/ton calorische inhoud (biomassa inventarisatie OVAM). blz 20 ACTIVITEITENVERSLAG 2010

Composteren en kringlooptuinieren

Composteren en kringlooptuinieren Meer halen uit de biologische kringloop Composteren en kringlooptuinieren Iedereen wil graag een mooie tuin. Vlaco vzw, www.vlaco.be 1 Maar smaken verschillen. Bent u meer voor de wat wilde tuin? En zegt

Nadere informatie

Tuin- en keukenresten composteren? Dàt is kinderspel!

Tuin- en keukenresten composteren? Dàt is kinderspel! Tuin- en keukenresten composteren? Dàt is kinderspel! Hallo. Ik ben Jerom de compostworm. Ik eet alles wat in de natuur groeit. Ik ben verlekkerd op overschotjes uit de tuin en de keuken. Ik sabbel en

Nadere informatie

Thuiscomposteren in de kringlooptuin

Thuiscomposteren in de kringlooptuin Thuiscomposteren in de kringlooptuin Er zijn duizend en één methodes te bedenken om keuken- en tuinafval in de tuin te verwerken. Thuiscomposteren is er een van. Een compostvat of een compostbak in de

Nadere informatie

Beleid en ondersteuning t.a.v. gft-verwerking Luc Vanacker (OVAM/ere-voorzitter Vlaco) Ann Braekevelt (OVAM) Kristel Vandenbroek (Vlaco)

Beleid en ondersteuning t.a.v. gft-verwerking Luc Vanacker (OVAM/ere-voorzitter Vlaco) Ann Braekevelt (OVAM) Kristel Vandenbroek (Vlaco) Beleid en ondersteuning t.a.v. gft-verwerking 19.04.2013 Luc Vanacker (OVAM/ere-voorzitter Vlaco) Ann Braekevelt (OVAM) Kristel Vandenbroek (Vlaco) Evolutie in beleidsdoelstellingen Afvalstoffenplan (1991-1995)

Nadere informatie

Kwaliteitscontrole mest- en co-producten in Vlaanderen

Kwaliteitscontrole mest- en co-producten in Vlaanderen Kwaliteitscontrole mest- en co-producten in Vlaanderen Wim Vanden Auweele Vlaco vzw Interreg Biorefine Workshop 15 januari 2015 Inleiding: Vlaco Wetgevend kader Inhoud Inhoud kwaliteitscontrole Onderzoek

Nadere informatie

Composterings en vergistingssector combineren materiaal en energierecuperatie

Composterings en vergistingssector combineren materiaal en energierecuperatie Composterings en vergistingssector combineren materiaal en energierecuperatie Kristel Vandenbroek Kristel Vandenbroek Industrie en Milieu 2011 31.03.2011 Verwerking in Vlaanderen Input onder Vlaco controlecontrole

Nadere informatie

Bodem en bodemverzorging

Bodem en bodemverzorging Bodem en bodemverzorging Compost en composteren Basisbemesting Basiscursus dl2. TT Boxtel Volkstuinvereniging Ceres 2013-2014 Vanavond Je eigen grond Soort, structuur, zorg Compost en composteren De natuurlijke

Nadere informatie

Basiscursus moestuinieren

Basiscursus moestuinieren Basiscursus moestuinieren Even kennismaken! Barbara Creemers freelance lesgever voor o.m. ChildFocus, Gezinsbon, Velt 13e moestuin-seizoen! motto: Zonder is gezonder! Even kennismaken! Wie ben jij? Wat

Nadere informatie

DIT WAS ACTIVITEITENVERSLAG

DIT WAS ACTIVITEITENVERSLAG WWW.VLACO.BE DIT WAS 2017... ACTIVITEITENVERSLAG overzicht Dit was 2017... ontdek hier ons audio-visueel activiteitenverslag Meer halen uit de biologische kringloop blz 2 ACTIVITEITENVERSLAG 2017 kiezen

Nadere informatie

DIT WAS ACTIVITEITENVERSLAG

DIT WAS ACTIVITEITENVERSLAG WWW.VLACO.BE DIT WAS 2017... ACTIVITEITENVERSLAG overzicht Dit was 2017... ontdek hier ons audio-visueel activiteitenverslag Meer halen uit de biologische kringloop blz 2 ACTIVITEITENVERSLAG 2017 kiezen

Nadere informatie

Gft en groenafval: waardevolle grondstoffen. Kristel Vandenbroek Studiedag VVSG

Gft en groenafval: waardevolle grondstoffen. Kristel Vandenbroek Studiedag VVSG Gft en groenafval: waardevolle grondstoffen Kristel Vandenbroek Studiedag VVSG 19.06.2012 Vlarema Afdeling 4.3. Afzonderlijke inzameling van afvalstoffen Art. 4.3.1. Ten minste de volgende huishoudelijke

Nadere informatie

Basiscursus Compostering

Basiscursus Compostering Basiscursus Compostering Uw aangeboden door : OVAT Gegeven door Vincent de Wolff Wat gaan we vanavond doen? Wat is composteren Hoe verloopt het proces Wat wel, wat niet in de compost Waarom is compost

Nadere informatie

Vlaco compost Voor een gezonde bodem. Inhoud

Vlaco compost Voor een gezonde bodem. Inhoud Vlaco compost Voor een gezonde bodem Vlaco vzw Inhoud Wie is Vlaco vzw? Productie van het zwarte goud Kwaliteitsopvolging Stukje bodemkunde Praktisch compostgebruik Wettelijke plicht Veel gestelde vragen

Nadere informatie

2009 activiteitenverslag

2009 activiteitenverslag Vlaamse activiteitenverslag Compostorganisatie vzw activiteitenverslag inhoud Woord vooraf... 3 Kringlooptuinieren, meer dan composteren alleen... 4 Expertise van Vlaco... 10 Inzameling en verwerking in

Nadere informatie

Bodem. Bodemleven. Bodemverzorging. Gevorderdencursus dl 1 TT Boxtel Volkstuinvereniging Ceres 2013-2014

Bodem. Bodemleven. Bodemverzorging. Gevorderdencursus dl 1 TT Boxtel Volkstuinvereniging Ceres 2013-2014 Bodem Bodemleven Composteren Bodemverzorging Gevorderdencursus dl 1 TT Boxtel Volkstuinvereniging Ceres 2013-2014 Vanavond. Bodem: leer je bodem kennen Bodemvoedselweb Composteren Bodem verbeteren en voeden

Nadere informatie

INFORMATIEBUNDEL COMPOSTSCHOLENACTIE

INFORMATIEBUNDEL COMPOSTSCHOLENACTIE INFORMATIEBUNDEL COMPOSTSCHOLENACTIE 2014-2015 Beste school, directie en compostleerkrachten, Tot vorig jaar gaf IVAREM de opdracht aan IGEMO (Ik leef verstandig) om het aanbod over afval voorkomen en

Nadere informatie

Samen composteren op het Eilandje?

Samen composteren op het Eilandje? Samen composteren op het Eilandje? Het compost systeem dat ik voorstel te gebruiken heeft als doelstelling (1) ten allen prijs rotting vermijden, (2) vergisting van het materiaal boven 65 voorkomen (3),

Nadere informatie

Een mooie tuin? Bemest! Top 5 vragen en antwoorden over bemesting! + 5 tips van onze specialist

Een mooie tuin? Bemest! Top 5 vragen en antwoorden over bemesting! + 5 tips van onze specialist Een mooie tuin? Bemest! Top 5 vragen en antwoorden over bemesting! + 5 tips van onze specialist Inhoudsopgave 1 Waarom is bemesten zo belangrijk? p5 Hoe vaak moet ik eigenlijk bemesten? p6 4 3 Wat is het

Nadere informatie

Vaste planten. Inhoudsopgave:

Vaste planten. Inhoudsopgave: Vaste planten Vaste planten zijn kruidachtige meerderjarige planten. Ze overwinteren ondergronds en lopen in het voorjaar opnieuw uit. Enkele zijn wintergroen zoals vinca en waldsteinia. Vaste planten

Nadere informatie

Nòg meer GFT Afval apart! Composteren in uw eigen compostvat: goed voor uw tuin èn voor het milieu!

Nòg meer GFT Afval apart! Composteren in uw eigen compostvat: goed voor uw tuin èn voor het milieu! Nòg meer GFT Afval apart! Composteren in uw eigen compostvat: goed voor uw tuin èn voor het milieu! 2013 Nu Een groot deel van het huishoudelijk afval bestaat uit groente- fruit- en tuinafval (GFT). Omdat

Nadere informatie

Composteren: hoe, wat en waarom? Vlaco-compost brengt leven in uw tuin Praktische tips voor deze milieuvriendelijke bodemverbeteraar

Composteren: hoe, wat en waarom? Vlaco-compost brengt leven in uw tuin Praktische tips voor deze milieuvriendelijke bodemverbeteraar Composteren: hoe, wat en waarom? Vlaco-compost brengt leven in uw tuin Praktische tips voor deze milieuvriendelijke bodemverbeteraar 2 Composteren: Vlaco-compost hoe, brengt wat leven en waarom in uw tuin?

Nadere informatie

Composteren in de samentuin. Jos Goris Praktijkbegeleider samentuin / compostmeester Frank Petit-Jean - Velt medewerker

Composteren in de samentuin. Jos Goris Praktijkbegeleider samentuin / compostmeester Frank Petit-Jean - Velt medewerker Workshop Composteren in de samentuin Jos Goris Praktijkbegeleider samentuin / compostmeester Frank Petit-Jean - Velt medewerker Inleiding Voorstelling samentuin de Motten 1 Samentuin De Motten Gestart

Nadere informatie

Workshop. Composteren in de samentuin. Jos Goris Prak,jkbegeleider samentuin / compostmeester Frank Pe,t-Jean - Velt medewerker

Workshop. Composteren in de samentuin. Jos Goris Prak,jkbegeleider samentuin / compostmeester Frank Pe,t-Jean - Velt medewerker Workshop Composteren in de samentuin Jos Goris Prak,jkbegeleider samentuin / compostmeester Frank Pe,t-Jean - Velt medewerker Inleiding Voorstelling samentuin de Motten Samentuin De Motten u Gestart in

Nadere informatie

Meer theorie over bodem & compost

Meer theorie over bodem & compost Basiscursus Ecologische Moestuin Meer theorie over bodem & compost Inhoud van de presentatie 1. Waarom biologisch? 2. Waar een moestuin aanleggen? 3. Inleiding bodem 4. Bodem: Minerale bestanddelen 5.

Nadere informatie

Strategisch plan

Strategisch plan Strategisch plan 2013-2020 KRACHTLIJN 1 Het duurzaam materialen-, nutriënten-, energie- en bodembeleid uitvoeren én mee ontwikkelen KRACHTLIJN 2 Slimme afzet van organisch-biologische eindproducten Biologische

Nadere informatie

in het huishouden in de tuin FilOsOFie OVeriGe ActiViteiten & slot

in het huishouden in de tuin FilOsOFie OVeriGe ActiViteiten & slot In het huishouden Onderhoud vloeren, wandtegels, keuken en badkamermeubels............................................ p 19 Geurvermindering, afvoerbuizen en afvoerputjes (septische put)...........................................

Nadere informatie

Composteren op school

Composteren op school Composteren op school HANDLEIDING LEERKRACHT Composteren op school Compost is een natuurlijke grondverbeteraar ontstaan uit huis en tuinafval. Compost geeft een prima basisbemesting aan de tuin. Voor

Nadere informatie

Geral Overbeek. Onkruid de baas. Overbeek - Gardendesign Maasoord 17 0348-424305 [Geef het faxnummer op] 25 Tips voor duurzaam onderhoud (onkruid)

Geral Overbeek. Onkruid de baas. Overbeek - Gardendesign Maasoord 17 0348-424305 [Geef het faxnummer op] 25 Tips voor duurzaam onderhoud (onkruid) Onkruid de baas Geral Overbeek 2011 Overbeek - Gardendesign Maasoord 17 0348-424305 [Geef het faxnummer op] 25 Tips voor duurzaam onderhoud (onkruid) 25 TUINTIPS ONKRUID DE BAAS Wil jij ook een tuin zonder

Nadere informatie

Vanaf 2015 wordt in onze gemeente gft opgehaald

Vanaf 2015 wordt in onze gemeente gft opgehaald Vanaf 2015 wordt in onze gemeente gft opgehaald Het sorteren van afval is goed ingeburgerd. Jaar na jaar worden goede inzamelcijfers genoteerd. Toch kunnen we nog een stapje verder gaan. Zo zit in het

Nadere informatie

Toekomst van bermgrasvergisting in Vlaanderen Studie- en demodag Bermg(r)as

Toekomst van bermgrasvergisting in Vlaanderen Studie- en demodag Bermg(r)as Toekomst van bermgrasvergisting in Vlaanderen Studie- en demodag Bermg(r)as Nico Vanaken OVAM Inhoud Algemeen Bermmaaisel in het bestaande afval- en materialenbeleid Enkele aandachtspunten Bermmaaisel

Nadere informatie

Motivatie van het onderzoek

Motivatie van het onderzoek ONTWIKKELING VAN DUURZAME POTGROND OP BASIS VAN GROENCOMPOST EN ANDERE SECUNDAIRE GRONDSTOFFEN Verónica Dias 1, Els Mechant 1, Bart Vandecasteele 2, Barbara Hoekstra 3, Maaike Perneel 4 1 PCS Ornamental

Nadere informatie

Colofon. Redactie: West-Vlaamse Logo s Lay-out: Logo Brugge-Oostende V.u.: An Casteleyn, Ruddershove 4, 8000 Brugge. www.logowvl.

Colofon. Redactie: West-Vlaamse Logo s Lay-out: Logo Brugge-Oostende V.u.: An Casteleyn, Ruddershove 4, 8000 Brugge. www.logowvl. Colofon Redactie: West-Vlaamse Logo s Lay-out: Logo Brugge-Oostende V.u.: An Casteleyn, Ruddershove 4, 8000 Brugge www.logowvl.be MENUKAART Afval verbranden in de tuin is geen goed idee. Het is ongezond,

Nadere informatie

Vuurtje in de tuin? KIES VOOR EEN GEZOND ALTERNATIEF! www.stookslim.be

Vuurtje in de tuin? KIES VOOR EEN GEZOND ALTERNATIEF! www.stookslim.be Vuurtje in de tuin? KIES VOOR EEN GEZOND ALTERNATIEF! www.stookslim.be WETGEVING GEEN VUUR ZONDER ROOK Een vuurtje stoken in de tuin is nooit zonder risico s. De rook is het grootste probleem. Die is ongezond,

Nadere informatie

De composthoop Een composthoop bij school

De composthoop Een composthoop bij school De composthoop Afval in de natuur bestaat eigenlijk niet. Alles wat op de bodem komt, wordt uiteindelijk verteerd door bodemdieren, schimmels en bacteriën. In een composthoop gebeurt precies hetzelfde

Nadere informatie

WERK MEER GENIETEN IN JE PRACHTIGE TUIN! P.2 ZET DE KRINGLOOP AAN HET

WERK MEER GENIETEN IN JE PRACHTIGE TUIN! P.2 ZET DE KRINGLOOP AAN HET een uitgave van IVIO Intergemeentelijke vereniging voor duurzaam milieubeheer in izegem en ommeland P.2 Ook jij kan bijdragen tot de bestrijding van kanker door mee te werken aan de inzameling van zuiver

Nadere informatie

De Compostmeester verschijnt driemaandelijks: nr 53 januari - februari - maart 2010. Groepsfoto van de compostmeesters in opleiding in Overpelt

De Compostmeester verschijnt driemaandelijks: nr 53 januari - februari - maart 2010. Groepsfoto van de compostmeesters in opleiding in Overpelt BELGIE-BELGIQUE P.B. P.P. ANTWERPEN X P409458 BG/9535 De Compostmeester Vlaamse Compostorganisatie vzw De Compostmeester verschijnt driemaandelijks: nr 53 januari - februari - maart 2010 Cursussen, opleidingen

Nadere informatie

Docentenhandleiding bij Krijg een les over afval en Attero

Docentenhandleiding bij Krijg een les over afval en Attero Docentenhandleiding bij Krijg een les over afval en Attero Wat is afval? Hoeveel is dat per dag? 538 / 365 dagen = 1,47 kilo per dag Hoeveel gooien we samen thuis elk jaar weg? 538 x 2,2 = 1183,6 per gezin

Nadere informatie

Waarheen met grasmaaisel? Brugge, 6/04/2011

Waarheen met grasmaaisel? Brugge, 6/04/2011 Waarheen met grasmaaisel? Brugge, 6/04/2011 Problematiek Natuurtechnisch beheer in natuurgebieden en op wegbermen : afvoer van maaisel noodzakelijk Piekaanvoer bij verwerkingsinstallaties Groencompostering:

Nadere informatie

Onkruid de baas. Geral Overbeek. Overbeek - Gardendesign Maasoord

Onkruid de baas. Geral Overbeek. Overbeek - Gardendesign Maasoord Onkruid de baas Geral Overbeek 2011 Overbeek - Gardendesign Maasoord 17 0348-424305 www.mijntuingeheim.nl 25 + 1 TUINTIPS ONKRUID DE BAAS Wil jij ook een tuin zonder onkruid met zo min mogelijk werk? Mag

Nadere informatie

Het handige stappenplan van ECOstyle

Het handige stappenplan van ECOstyle Het handige stappenplan van ECOstyle 1 dag in de lente Spelende kinderen. Lekker languit zonnen. Ravotten met de hond. Een mooi, mosvrij gazon is heel wat waard. Het is immers de basis van uw tuin. ECOstyle

Nadere informatie

Compost maken in 3 weken. Compost maken duurt toch altijd heel lang? Minimaal een jaar of langer?

Compost maken in 3 weken. Compost maken duurt toch altijd heel lang? Minimaal een jaar of langer? Compost maken in 3 weken Compost maken duurt toch altijd heel lang? Minimaal een jaar of langer? Al je tuin- en keukenafval verzamel je op een grote hoop. Dat kan. En werkt. Maar er is een veel snellere

Nadere informatie

Duurzame grondstoffen voor de. biologisch kringloop

Duurzame grondstoffen voor de. biologisch kringloop Duurzame grondstoffen voor de biologische kringloop Ann Braekevelt (OVAM) Elke Vandaele (Vlaco vzw) Inhoud 1. Materialendecreet/Vlarema: einde afval, einde verhaal? 2. Kwaliteitsgaranties door Vlaco vzw

Nadere informatie

Integraal GFT of tuin- en keukenafval apart? NVRD - 31 maart 2016 Tim Brethouwer

Integraal GFT of tuin- en keukenafval apart? NVRD - 31 maart 2016 Tim Brethouwer Integraal GFT of tuin- en keukenafval apart? NVRD - 31 maart 2016 Tim Brethouwer Inhoud Beleid Aandeel GF in GFT. Waar praten we over? Ontwikkelingen in de markt Heeft GF en T apart meerwaarde? Kwaliteit

Nadere informatie

1. Wat is composteren?

1. Wat is composteren? 1. Wat is composteren? Op de bodem van een bos worden de bladeren en takjes van de bomen door miljoenen kleine organismen langzaam afgebroken tot donkerbruine humus. In een composthoop in je eigen tuin

Nadere informatie

Je kunt nu de heesters snoeien die al zijn uitgebloeid. Ook buxushaagjes kun je alvast knippen. Geef ze daarna extra mest voor goede hergroei.

Je kunt nu de heesters snoeien die al zijn uitgebloeid. Ook buxushaagjes kun je alvast knippen. Geef ze daarna extra mest voor goede hergroei. Lentetips April Vroegbloeiende struiken kan u na de bloei snoeien. Vanaf april ziet onkruid vaak zijn kans. Onbeplante oppervlaktes zijn snel bedekt met ongewenst groen. Schoffelen is dus de boodschap!

Nadere informatie

De Compostmeester. Meer genieten in uw prachtige tuin! Juni Compostmaand 2010. Beste compostmeester. Plant uw tuin vol vrije tijd

De Compostmeester. Meer genieten in uw prachtige tuin! Juni Compostmaand 2010. Beste compostmeester. Plant uw tuin vol vrije tijd BELGIE-BELGIQUE P.B. P.P. ANTWERPEN X P409458 BG/9535 De Compostmeester Vlaamse Compostorganisatie vzw De Compostmeester verschijnt driemaandelijks: nr 54 april - mei - juni 2010 Juni Compostmaand 2010

Nadere informatie

De kip of het ei S=T -N W=K -KN EL=K M=G

De kip of het ei S=T -N W=K -KN EL=K M=G De kip of het ei Kippen in jouw tuin? Ideaal om keukenrestjes kwijt te raken, als slakkenverwijderaars in de tuin en als leveranciers van kakelverse eitjes. Maar opgelet! Eitjes uit eigen tuin bevatten

Nadere informatie

waarheen met je keukenen tuinafval? OVAM, uw beleidspartner in afval en bodem

waarheen met je keukenen tuinafval? OVAM, uw beleidspartner in afval en bodem waarheen met je keukenen tuinafval? OVAM, uw beleidspartner in afval en bodem waarheen met je keukenen tuinafval? Vlaanderen "produceert" jaarlijks heel Als je thuis al composteert, willen we wat organisch-biologisch

Nadere informatie

Colofon. Redactie: West-Vlaamse Logo s Lay-out: Logo Brugge-Oostende V.u.: An Casteleyn, Ruddershove 4, 8000 Brugge.

Colofon. Redactie: West-Vlaamse Logo s Lay-out: Logo Brugge-Oostende V.u.: An Casteleyn, Ruddershove 4, 8000 Brugge. Colofon Redactie: West-Vlaamse Logo s Lay-out: Logo Brugge-Oostende V.u.: An Casteleyn, Ruddershove 4, 8000 Brugge www.logowvl.be MENUKAART Afval verbranden in de tuin is geen goed idee. Het is ongezond,

Nadere informatie

Aardoliealarm in het bos

Aardoliealarm in het bos de graad > Landbouw > lesmateriaal > spelkaarten Aardoliealarm in het bos BIOBOER Om goed te kunnen zaaien, moet de aarde los. Daarvoor gebruik je een tractor. Dat gaat vlot. Neem reuzenpassen en ga 5

Nadere informatie

Composteren op kantoor

Composteren op kantoor Composteren op kantoor Principe: starten met composteren en zo organisch afval verminderen op kantoor Deze actie promoot het composteren en beperken van organisch afval. Composteren is het belangrijkste

Nadere informatie

VERSLAG BODEMANALYSE TUIN

VERSLAG BODEMANALYSE TUIN 1 BODEMKUNDIGE DIENST VAN BELGIE v.z.w. Staalnemer: 876 STAD ANTWERPEN B.D.B.-ONDERZOEK GROTE MARKT 1 Tel: 016 / 31 09 22 2000 ANTWERPEN VERSLAG BODEMANALYSE TUIN klantnummer: 323380 datum staalname: 22/04/2014

Nadere informatie

Meer halen uit de biologische kringloop. Starten met moestuinieren

Meer halen uit de biologische kringloop. Starten met moestuinieren Meer halen uit de biologische kringloop Starten met moestuinieren Plezier; Lichaamsbeweging; Leerrijk; Gezelligheid; Speciallekes kweken; Aandacht; Kringloop sluiten; Waarom? Enkele voorbeelden Enkele

Nadere informatie

Verkenning biomassaketens Moubeek- Vloethemveld

Verkenning biomassaketens Moubeek- Vloethemveld Pieter Verdonckt T 051/ 27 33 82 pieter.verdonckt@inagro.be Expert houtige biomassa Inagro vzw Maatschappij en Leefomgeving Willem Boeve T 051/27 33 79 willem.boeve@inagro.be Expert valorisatie maaisel

Nadere informatie

Onderhouden van beplanting 1

Onderhouden van beplanting 1 Onderhouden van beplanting 1 3 Struiken, heesters, coniferen en sierbomen onderhouden 47 Water- en moerasbeplanting onderhouden 139 6oriëntatie a... Oriënteren op border- en perkbeplanting onderhouden

Nadere informatie

Onderzoeksopdracht. Bodem en grondstaal

Onderzoeksopdracht. Bodem en grondstaal Onderzoeksopdracht Bodem en grondstaal Gebruik grondboor 1. Duw en draai gelijktijdig, in wijzerzin, de schroefachtige punt (het boorlichaam) in de bodem. Deze schroef verzamelt en houdt de grond vast.

Nadere informatie

ORGANISCH BODEMVERBETEREND

ORGANISCH BODEMVERBETEREND DCM VIVISOL - Stimuleert en diversifieert het bodemleven! Inbreng van het organisch bodemverbeterend middel DCM VIVISOL creëert de ideale omstandigheden voor de ontwikkeling van een actief en gevarieerd

Nadere informatie

Compostering reststromen van Vaste Planten- en Zomerbloementelers. Casper Slootweg

Compostering reststromen van Vaste Planten- en Zomerbloementelers. Casper Slootweg Compostering reststromen van Vaste Planten- en Zomerbloementelers Casper Slootweg Praktijkonderzoek Plant & Omgeving, onderdeel van Wageningen UR Business Unit Bloembollen, Boomkwekerij & Fruit Oktober

Nadere informatie

Composteren: hoe, wat en waarom? Vlaco-compost brengt leven in uw tuin Praktische tips voor deze milieuvriendelijke bodemverbeteraar

Composteren: hoe, wat en waarom? Vlaco-compost brengt leven in uw tuin Praktische tips voor deze milieuvriendelijke bodemverbeteraar Composteren: hoe, wat en waarom? Vlaco-compost brengt leven in uw tuin Praktische tips voor deze milieuvriendelijke bodemverbeteraar 2 Composteren: Vlaco-compost hoe, brengt wat leven en waarom in uw tuin?

Nadere informatie

Veel leesplezier! Bertus Stip, Hoveniersbedrijf Stip

Veel leesplezier! Bertus Stip, Hoveniersbedrijf Stip Het bodemboek aanleg en onderhoud van de tuin Voorwoord De grond in de tuin, wat moeten we daar nu weer mee? Misschien heeft u zichzelf deze vraag wel eens gesteld. Wij van Hoveniersbedrijf Stip stellen

Nadere informatie

Wat gebeurt er met de blaadjes die in de herfst van de bomen vallen? En wat doen onze tuiniers met dode of planten of afgesnoeide takken?

Wat gebeurt er met de blaadjes die in de herfst van de bomen vallen? En wat doen onze tuiniers met dode of planten of afgesnoeide takken? De bodem doorgrond Wat? Voor Leeftijd wie? Duur: Prijs: begeleid actief atelier Basisonderwijs 2 uur 90 per groep van max. 20 lln. Wat gebeurt er met de blaadjes die in de herfst van de bomen vallen? En

Nadere informatie

Bemestingswaarde van nabehandelde digestaatproducten

Bemestingswaarde van nabehandelde digestaatproducten Bemestingswaarde van nabehandelde digestaatproducten Thijs Vanden Nest (), Elke Vandaele (VLACO) Bart Vandecasteele, Viooltje Lebuf, Wim Vanden Auweele, Emilie Snauwaert, Koen Willekens, Chris Van Waes

Nadere informatie

Onderhoud van sierheesters

Onderhoud van sierheesters AFDELING HERENTALS Onderhoud van sierheesters Lesgever: Bert Peers 16-11 - 14 Tekst: Bert Peers Verslag: Michel Peeters 1 Sierheesters zijn dankbare planten om in de tuin te hebben. Ze brengen structuur,

Nadere informatie

Imog persberichten juni - juli 2016

Imog persberichten juni - juli 2016 Imog persberichten juni - juli 2016 www.imog.be imo Compostmeesters aan het werk MARKE q Achter de volkstuintjes in de Moteweg hebben de Kortrijkse compostmeesters een demoplaats. Daar rooiden ze woensdag

Nadere informatie

Inspiratie uit Vlaco s CO 2 -tool Christophe Boogaerts

Inspiratie uit Vlaco s CO 2 -tool Christophe Boogaerts Inspiratie uit Vlaco s CO 2 -tool Christophe Boogaerts VLACO S VOETAFDRUK-VERHAAL Verleden Vandaag Verder? 4 VOETAFDRUKKEN: Gebruik gft-compost door gemeente Gebruik groencompost voor potgrondproductie

Nadere informatie

ZELF COMPOSTEREN COMPOSTHOOP, COMPOSTVAT COMPOSTTROMMEL, BLADKORF COMPOSTTOILLET, BOKASHI EMMER GFT-BAK, WORMENCOMPOSTBAK DIRECT OP DE BODEM

ZELF COMPOSTEREN COMPOSTHOOP, COMPOSTVAT COMPOSTTROMMEL, BLADKORF COMPOSTTOILLET, BOKASHI EMMER GFT-BAK, WORMENCOMPOSTBAK DIRECT OP DE BODEM ZELF COMPOSTEREN COMPOSTHOOP, COMPOSTVAT COMPOSTTROMMEL, BLADKORF COMPOSTTOILLET, BOKASHI EMMER GFT-BAK, WORMENCOMPOSTBAK DIRECT OP DE BODEM AFVAL UIT KEUKEN, TUIN EN VAN DE STRAAT gaat als voeding naar

Nadere informatie

Jaarlijks symposium Vlaco vzw, 16 juni 2011 Hof Ter Velden (Baasrode)

Jaarlijks symposium Vlaco vzw, 16 juni 2011 Hof Ter Velden (Baasrode) Eindproducten anaerobe vergisting Inleiding: Vlaco kwaliteitscontrole Wetgeving en normering Wat brengt de toekomst? De staat van digestaat Eindproducten uit de anaerobe vergisting Wim Vanden Auweele Vlaco

Nadere informatie

Controle van mesttransporten in Vlaanderen. Emilie Snauwaert Adviseur VCM

Controle van mesttransporten in Vlaanderen. Emilie Snauwaert Adviseur VCM Controle van mesttransporten in Vlaanderen Emilie Snauwaert Adviseur VCM 15 januari 2015 Vlaams Coördinatiecentrum Mestverwerking Organisatie Opgericht in 1996 Onafhankelijk samenwerkingsverband en intermediair

Nadere informatie

Compact Plus biogasinstallatie, Lierop, 600 kw

Compact Plus biogasinstallatie, Lierop, 600 kw Hoe maak je biogas? Inhoud presentatie Wie en wat is Biogas Plus? Hoe werkt een biogasinstallatie? Voor wie is een biogasinstallatie interessant? Is een biogasinstallatie duurzaam? Zijn subsidies nodig?

Nadere informatie

ACTIVITEITENVERSLAG CNL vzw

ACTIVITEITENVERSLAG CNL vzw ACTIVITEITENVERSLAG 2009 CNL vzw Algemene informatie Gegevens Maatschappelijke zetel : Troisdorflaan 19 te 3600 Genk Ondernemingsnummer : 0812.690.546 Leden De vereniging bestaat uit volgende werkende

Nadere informatie

5 Borderonderhoud 70 BORDERONDERHOUD

5 Borderonderhoud 70 BORDERONDERHOUD 5 Borderonderhoud 5 Borderonderhoud 70 5.1 Algemeen onderhoud 71 5.2 Groeien en snoeien 74 5.3 Afzetten en dunnen 75 5.4 Overig onderhoud 76 5.5 Afsluiting 78 70 BORDERONDERHOUD Alle vormen van tuinonderhoud

Nadere informatie

Compostontleding Haal méér uit je thuiscompost!

Compostontleding Haal méér uit je thuiscompost! Compostontleding Haal méér uit je thuiscompost! Compostdoosje Wat zit er in het doosje? Compostboekje Staalnamezak Staalenveloppe Tuinkerszaadjes Hoe neem ik een compoststaal? Rijpe deel compost Representieve

Nadere informatie

Vlaco-compost brengt leven in uw tuin Praktische tips voor deze milieuvriendelijke bodemverbeteraar

Vlaco-compost brengt leven in uw tuin Praktische tips voor deze milieuvriendelijke bodemverbeteraar Vlaco-compost brengt leven in uw tuin Praktische tips voor deze milieuvriendelijke bodemverbeteraar Vlaco-compost Composteren: hoe, wat brengt leven en waarom in uw tuin? INLEIDING Deze brochure gaat over

Nadere informatie

Praktijkgerichte oplossingen voor organische stofopbouw in biologische landbouw onder MAP 5

Praktijkgerichte oplossingen voor organische stofopbouw in biologische landbouw onder MAP 5 Praktijkgerichte oplossingen voor organische stofopbouw in biologische landbouw onder MAP 5 Projectduur: 1 januari 2016 31 december 2017 Financiering: Verantwoordelijke: Partners: Praktijkgerichte oplossingen

Nadere informatie

BIOBOER. Maar vandaag is het aardoliealarm. Kijk op je aardoliekaart of er voor jou een probleem is.

BIOBOER. Maar vandaag is het aardoliealarm. Kijk op je aardoliekaart of er voor jou een probleem is. BIOBOER 1 Hoe het elk jaar gaat... Om goed te kunnen zaaien, moet de aarde los. Daarvoor gebruik je een tractor. Dat gaat vlot. Neem reuzenpassen en ga 5 vakjes vooruit! Maar vandaag is het aardoliealarm.

Nadere informatie

GEZONDE BODEM, GEZOND VOEDSEL, GEZONDE MENSEN... Bokashi voor professionals

GEZONDE BODEM, GEZOND VOEDSEL, GEZONDE MENSEN... Bokashi voor professionals GEZONDE BODEM, GEZOND VOEDSEL, GEZONDE MENSEN... Bokashi voor professionals WAT IS BOKASHI? Bokashi is het Japanse woord voor gefermenteerd organisch materiaal. Met Bokashi kun je organisch restmateriaal

Nadere informatie

Gazonmeter. Praktische gids voor aanleg en. onderhoud van gazon. Nu tijdelijk met gratis. Groot in Gras

Gazonmeter. Praktische gids voor aanleg en. onderhoud van gazon. Nu tijdelijk met gratis. Groot in Gras Praktische gids voor aanleg en onderhoud van gazon Groot in Gras Barenbrug Belgium NV Hogenakkerhoekstraat 19 9150 Kruibeke E-mail: sales@barenbrug.be www.barenbrug.be Nu tijdelijk met gratis Gazonmeter

Nadere informatie

De milieu-impact van al deze overbodige kilometers verschilt van voertuig tot voertuig. Dit komt omdat niet elk voertuig evenveel CO 2

De milieu-impact van al deze overbodige kilometers verschilt van voertuig tot voertuig. Dit komt omdat niet elk voertuig evenveel CO 2 Groenten en fruit van het seizoen Wie door de groenten- en fruitafdeling van de lokale supermarkt loopt, krijgt vaak het gevoel dat de wereld aan zijn voeten ligt. Je vindt er boontjes uit Kenia, tomaten

Nadere informatie

COMPOSTEER JE EIGEN TUINAFVAL IN JE EIGEN TUIN

COMPOSTEER JE EIGEN TUINAFVAL IN JE EIGEN TUIN COMPOSTEER JE EIGEN TUINAFVAL IN JE EIGEN TUIN In plaats van je groente-, fruit- en tuinafval af te voeren, kun je dit ook zelf composteren op je eigen tuin. Doe je dit goed, dan spaar je energie en verminder

Nadere informatie

Effectieve Micro-organismen. De praktijk van het maken van bokashi

Effectieve Micro-organismen. De praktijk van het maken van bokashi Effectieve Micro-organismen De praktijk van het maken van bokashi De bokashi-emmer De emmer kan luchtdicht worden afgesloten. Onderin zit een rooster, waardoor de GFT niet op de bodem kan komen. Daar wordt

Nadere informatie

De stap naar duurzaam tuinieren. Vzw Tuinhier Seminariestraat 2 9000 Gent

De stap naar duurzaam tuinieren. Vzw Tuinhier Seminariestraat 2 9000 Gent De stap naar duurzaam tuinieren VORMINGSAANBOD VZW TUINHIER Vzw Tuinhier Seminariestraat 2 9000 Gent Vzw Tuinhier wil de belangstelling voor duurzaam, aangenaam en milieubewust tuinieren bevorderen, en

Nadere informatie

(Ver)ken je tuinbodem. Annemie Elsen Stan Deckers

(Ver)ken je tuinbodem. Annemie Elsen Stan Deckers (Ver)ken je tuinbodem Annemie Elsen Stan Deckers Tuinbodems in Vlaanderen ZUURTEGRAAD (ph) 2/3 tuinen = overbekalkt 3/4 gazons = overbekalkt voedingselementen minder beschikbaar voor planten nooit blindelings

Nadere informatie

IGEAN milieu & veiligheid. Demodag. Bermg(r)as. Peter Magielse technisch directeur

IGEAN milieu & veiligheid. Demodag. Bermg(r)as. Peter Magielse technisch directeur IGEAN milieu & veiligheid Demodag Bermg(r)as Peter Magielse technisch directeur 23.05.2014 1 Organisatie IGEAN milieu & veiligheid Milieu & afval PBW (13) Inzameling (54) Verwerking (34) Milieudienst (7)

Nadere informatie

Activiteitenverslag. 2007 Vlaamse Compostorganisatie vzw

Activiteitenverslag. 2007 Vlaamse Compostorganisatie vzw Activiteitenverslag 2007 Vlaamse Compostorganisatie vzw Vlaco_jaarverslag08.indd 1 09-06-2008 10:49:33 Inhoud Woord vooraf 3 De expertise van VLACO VZW is felbegeerd 4 Meer en meer kringlooptechnieken

Nadere informatie

Tuinadvies. De Ceuster Meststoffen Bannerlaan 79 2280 Grobbendonk Tel.: 014-257 357 Fax: 014-25 73 51 voor annemie so on. Moestuin Moestuin Algemeen

Tuinadvies. De Ceuster Meststoffen Bannerlaan 79 2280 Grobbendonk Tel.: 014-257 357 Fax: 014-25 73 51 voor annemie so on. Moestuin Moestuin Algemeen Tuinadvies Moestuin De Ceuster Meststoffen Bannerlaan 79 2280 Grobbendonk Tel.: 014-257 357 Fax: 014-25 73 51 voor annemie so on Zuurgraad (ph) Zuurgraad van uw grond is 5,3 Streefwaarde: 6,8 Verhoog deze

Nadere informatie

Compostvat. Gebruikershandleiding

Compostvat. Gebruikershandleiding Compostvat Gebruikershandleiding imo Opstellen, vullen en omzetten van het compostvat. Opstelling 1 Kies een zonnige plaats in de tuin (enkele uren zon per dag volstaan). Warmte in het compostvat verbetert

Nadere informatie

JE GAZON GEZOND EN STERK HANDIG INFOBOEKJE

JE GAZON GEZOND EN STERK HANDIG INFOBOEKJE JE GAZON GEZOND EN STERK HANDIG INFOBOEKJE GROEN DOET JE GOED De geur van vers gemaaid gras en zingende vogels. Het sproeien van het gras en het voldane gevoel van een strakke grasmat. Geniet van je gazon!

Nadere informatie

Verkoop compost - productdifferentiatie. Griet Bossaerts IOK Afvalbeheer

Verkoop compost - productdifferentiatie. Griet Bossaerts IOK Afvalbeheer Verkoop compost - productdifferentiatie Griet Bossaerts IOK Afvalbeheer IOK Afvalbeheer IOK Afvalbeheer regio Kempen opdrachthoudende vereniging voor 29 Kempense gemeenten 514.000 inwoners 1 IOK Afvalbeheer

Nadere informatie

Karakterisatie eindproducten van biologische verwerking

Karakterisatie eindproducten van biologische verwerking Karakterisatie eindproducten van biologische verwerking 1. Welke zijn de mogelijke eindproducten van biologische verwerking van organisch biologisch afval? Figuur 1 Materialenkringloop van organisch biologisch

Nadere informatie

Uitvinding helpt lokaal GFT-afval composteren

Uitvinding helpt lokaal GFT-afval composteren Uitvinding helpt lokaal GFT-afval composteren Page 1 of 5 Jeroen Op de Beeck, een piepjonge creatieveling heeft een machine ontworpen. Niet zomaar een. Eentje waar de wereld een beetje beter van wordt.

Nadere informatie

COMPOST NATUURLIJK WAT IS COMPOST? WAT IS COMPOSTEREN?

COMPOST NATUURLIJK WAT IS COMPOST? WAT IS COMPOSTEREN? COMPOST NATUURLIJK Inhoud: Wat is compost? Wat is composteren? Waarom composteren? Wat kan je composteren? Keuze van de methode. Het composteren. Hoe gebruik je compost? Alternatieven. WAT IS COMPOST?

Nadere informatie

Duurzaamheid op School Aanbod 2013-3014. Basisscholen

Duurzaamheid op School Aanbod 2013-3014. Basisscholen Duurzaamheid op School Aanbod 2013-3014 Basisscholen Milieuzorg op School 2013-2014 Vanaf dit schooljaar worden duurzame ondersteund door de stad. projecten op school gerichter Alle basisscholen kunnen

Nadere informatie

Workshop Innovatie in mestverwerking en vermarkting Bert Bohnen en Frederik Accoe

Workshop Innovatie in mestverwerking en vermarkting Bert Bohnen en Frederik Accoe Workshop Innovatie in mestverwerking en vermarkting Bert Bohnen en Frederik Accoe Elzenveld, Antwerpen, 20 maart 2012 Vlaams Coördinatiecentrum Mestverwerking Organisatie Onafhankelijk samenwerkingsverband

Nadere informatie

Ontwikkelingen rond de opwerking van organische reststromen en biomassa. Arjen Brinkmann Branche Vereniging Organische Reststoffen

Ontwikkelingen rond de opwerking van organische reststromen en biomassa. Arjen Brinkmann Branche Vereniging Organische Reststoffen Ontwikkelingen rond de opwerking van organische reststromen en biomassa Arjen Brinkmann Branche Vereniging Organische Reststoffen 1 Inhoud Over de BVOR Over organische reststromen & biomassa: Waar hebben

Nadere informatie

BEUKENHAAG INFORMATIE GIDS

BEUKENHAAG INFORMATIE GIDS GRATIS HANDIGE GIDS! beukenhaag.nl BEUKENHAAG INFORMATIE GIDS NIEUW PINNEN BIJ BEZORGING! NIEUW: PINNEN BIJ BEZORGING! In dit voorbeeld leggen we uit van welke afmetingen u uit kunt gaan bij het graven

Nadere informatie

Energie uit groenafval. deel van een duurzame. Arjen Brinkmann Branche Vereniging Organische Reststoffen

Energie uit groenafval. deel van een duurzame. Arjen Brinkmann Branche Vereniging Organische Reststoffen Energie uit groenafval deel van een duurzame totaaloplossing Arjen Brinkmann Branche Vereniging Organische Reststoffen 1 Branche Vereniging Organische Reststoffen (BVOR) Sinds 1989 branche organisatie

Nadere informatie

Technische fiche activiteit TRA ACT 125 versie n 2 11/06/2015

Technische fiche activiteit TRA ACT 125 versie n 2 11/06/2015 Korte omschrijving Fabrikant meststoffen dierlijke bijproducten Beschrijving Code Plaats Fabrikant PL43 Activiteit Vervaardiging AC39 Product Meststoffen, bodemverbeterende middelen, teeltsubstraten PR128

Nadere informatie

WERKEN AAN EEN GROENE TOEKOMST

WERKEN AAN EEN GROENE TOEKOMST WERKEN AAN EEN GROENE TOEKOMST GRONDSTOFFEN VOOR EEN BIOBASED ECONOMIE MIDDEN- N EDERLAND OVER WAGRO Van oorsprong een groen composteringsbedrijf met een terrein van maar liefst 11 hectare, gelegen te

Nadere informatie

WERK VAN DEN AKKER Afdeling Herentals PELARGONIUM EN GERANIUM.

WERK VAN DEN AKKER Afdeling Herentals PELARGONIUM EN GERANIUM. WERK VAN DEN AKKER Afdeling Herentals PELARGONIUM EN GERANIUM. Lesgever: Bart Peers 29-01 - 2012 Verslag: Michel Peeters 1. PELARGONIUM. 1.1 Inleiding Pelargonium ofwel in de volksmond geranium is een

Nadere informatie

Hout uit natuur en openbaar groen

Hout uit natuur en openbaar groen Hout uit natuur en openbaar groen Paul Sessink Projectgroep Biomassa en WKK 23 maart 2010 BVOR landelijke branchevereniging (1989) van composteerinrichtingen organisch afval m.n. groenafval bio-energie

Nadere informatie