Drinkwater Kwantitatieve bepaling van 21 elementen met ICP-MS

Transcriptie

1 Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen Bestuur Laboratoria 2015/I-MET-196/LAB/FLVVG Drinkwater Kwantitatieve bepaling van 21 elementen met ICP-MS Versie 04 In toepassing vanaf 12/04/2016 Verantwoordelijke administratie Verantwoordelijke dienst Bestemmelingen Bestuur Laboratoria - FLVVG AC Sectie AC, medewerkers wateranalyses Naam functie / dienst Datum 1 Opmaak / revisie door: Vanessa Schotte Ingenieur AC 29/02/2016 Nazicht door: Inge Van Hauteghem Sectieverantwoordelijke AC 4/03/2016 Goedkeuring door: Mieke Van de Wiele Labmanager FLVVG 8/03/ Elektronische goedkeuring 2015/I-MET-196/LAB/FLVVG versie 04 1/19

2 Drinkwater Kwantitatieve bepaling van 21 elementen met ICP-MS Overzicht van de revisies Revisie Van toepassing vanaf Reden en omvang van de revisie v Origineel v Schrappen van meerdere QC s in de methode -> voor alle elementen slechts 1 QC ( 11.3) v Toevoegen element Ag, herzien criteria evaluatie meetreeks, nieuwe lay-out SOP en bijlagen v Opmerkingen interne audit: 5, Ag ook aanwezig in 500 ppb en in SCP standaardoplossing. Ag geen langere spoeltijd. Normen, resultaten ingave lims: update. Trefwoorden Drinkwater, elementen, ICP-MS 2015/I-MET-196/LAB/FLVVG versie 04 2/19

3 Drinkwater Kwantitatieve bepaling van 21 elementen met ICP-MS INHOUDSTABEL 1 DOEL TOEPASSINGSGEBIED WETTELIJKE EN NORMATIEVE DOCUMENTEN DEFINITIES EN AFKORTINGEN PRINCIPE PRESTATIEKENMERKEN VEILIGHEIDSVOORSCHRIFTEN EN BIJZONDERE MAATREGELEN REAGENTIA EN HULPSTOFFEN REAGENTIA HULPSTOFFEN TOESTELLEN WERKWIJZE BEREIDING VAN HET ANALYSEMONSTER BEPALING VAN DE CONCENTRATIE Algemeen ICP-MS methode Voorbereiding op de meting met ICP-MS Meten van de oplossingen met ICP-MS Uit te voeren controles ter evaluatie van de analysereeks KWALITEITSCONTROLE CONTROLE VAN DE BLANCO IJKOPLOSSING CONTROLE VAN CONTAMINATIE DOOR MEMORY EFFECT CONTROLE OP DRIFT CONTROLE OP MATRIXINTERFERENTIES CONTROLE VAN DE PERFORMANTIE VAN DE ICP-MS LINEARITEIT CONTROLE VAN DE ZELFGEMAAKTE STANDAARDOPLOSSINGEN CONTROLE VAN DE ZELFGEMAAKTE VERDUNNINGSOPLOSSINGEN EERSTELIJNSCONTROLE Evaluatie van het resultaat van de eerstelijnscontrole Gevolg van de evaluatie van de eerstelijnscontrole voor de meetreeks BEREKENING EN RAPPORTERING ICP-MS RAPPORT REGISTRATIE KWALITEITSCONTROLE Registratie controle blanco ijkoplossing Registratie controle contaminatie door memory effect Registratie controle op drift Registratie controle van de performantie van de ICP-MS Registratie lineariteit Registratie controle van de zelfgemaakte standaarden Registratie van de controle van de zelfgemaakte verdunningsoplossingen Registratie van de resultaten van de eerstelijnscontrole RESULTATEN VAN DE ANALYSESTALEN Registratie analysegegevens LIMS en resultatenkaft BIJLAGEN EN AANVERWANTE DOCUMENTEN /I-MET-196/LAB/FLVVG versie 04 3/19

4 Drinkwater Kwantitatieve bepaling van 21 elementen met ICP-MS 1 Doel Dit voorschrift beschrijft de methode voor de kwantitatieve bepaling van de elementen Ag, Al, As, B, Ba, Be, Cd, Co, Cr, Cu, Fe, Mn, Mo, Ni, Pb, Sb, Se, Sn, Sr, V en Zn met ICP-MS (Inductively Coupled Plasma Mass Spectroscopy) in drinkwater. 2 Toepassingsgebied De methode is van toepassing op voor menselijke consumptie bestemd water zoals beschreven in artikels 1 en 2 van het KB van 14 januari 2002 betreffende de kwaliteit van voor menselijke consumptie bestemd water dat in de voedingsmiddeleninrichtingen verpakt wordt of dat voor de fabricage en/of het in de handel brengen van voedingsmiddelen wordt gebruikt, met name: De methode is van toepassing op waters die: - in flessen of recipiënten bestemd voor de verkoop aan de consument worden verpakt, zoals bij voorbeeld bronwaters of tafelwaters, maar met uitzondering van natuurlijke mineraalwaters; - in voedingsmiddeleninrichtingen voor de fabricage en/of het in de handel brengen van voedingsmiddelen wordt gebruikt; - in voedingsmiddeleninrichtingen uit een tankschip of tankauto voor de fabricage en/of het in de handel brengen van voedingsmiddelen wordt geleverd. Type waters die niet zijn opgenomen in de scoop van het KB van 14 januari 2002, maar die wel behoren tot de scoop van deze methode: - waters die aan voedingsmiddelenbedrijven via een leidingnet worden verdeeld voordat elke eventuele verwerking of behandeling in het bedrijf plaatsvindt; - natuurlijke mineraalwater dat als zodanig is erkend overeenkomstig het koninklijk besluit van 8 februari 1999 betreffende natuurlijk mineraal water en bronwater; - water dat een geneesmiddel is. De bepaalbaarheidsgrens van de methode verschilt per element (Tabel 1). Tabel 1. Overzicht bepaalbaarheidsgrenzen voor elementen in drinkwater met ICP-MS Element LOQ (µg/l) Element LOQ (µg/l) Element LOQ (µg/l) Ag 1 Cr DRC 1 Se DRC 1 Al 10 Cu 10 Sn 1 As 0,2 Fe DRC 10 Sr 0,1 B 10 Mn 0,5 V 0,5 Ba 0,1 Mo 3 Zn 10 Be 0,2 Ni 1 Cd 0,2 Pb 0,5 Co 0,1 Sb 0,2 Al en B worden in routinemonsters gemeten op ICP-OES (zie methode FLVVG-209). 2015/I-MET-196/LAB/FLVVG versie 04 4/19

5 Drinkwater Kwantitatieve bepaling van 21 elementen met ICP-MS 3 Wettelijke en normatieve documenten EN ISO : 2007 Water quality - Application of inductively coupled plasma mass spectrometry (ICP-MS) - Part 1: General guidelines (ISO :2004). EN ISO : 2003 Water quality - Application of inductively coupled plasma mass spectrometry (ICP-MS) - Part 2: Determination of 62 elements. WAC/III/B/011 van juni 2014: Bepaling van elementen met inductief gekoppeld plasma massa spectrometry (ICP-MS) KB van 14 JANUARI Koninklijk besluit betreffende de kwaliteit van voor menselijke consumptie bestemd water dat in voedingsmiddeleninrichtingen verpakt wordt of dat voor de fabricage en/of het in de handel brengen van voedingsmiddelen wordt gebruikt. KB van 8 FEBRUARI Koninklijk besluit betreffende natuurlijk mineraal water en bronwater. 4 Definities en afkortingen Afkorting Origine Betekenis EN - European Norm ICP-MS - Inductively Coupled Plasma Mass Spectroscopy ISO - The International Organization for Standardization KB wetgeving Koninklijk Besluit LOD - Limit of Detection (Aantoonbaarheidsgrens) LOQ - Limit of Quantification (Bepaalbaarheidsgrens) WAC - Compendium voor analyse van water i.s. - Interne Standaard 5 Principe Het gehalte aan het element wordt rechtstreeks gemeten in de stalen water met ICP-MS. Volgende elementen worden gemeten in de standaard mode: Ag, Al, As, B, Ba, Be, Cd, Co, Cu, Mn, Mo, Ni, Pb, Sb, Sn, Sr, V en Zn, volgende elementen worden gemeten in DRC-mode: Fe,Cr en Se. 6 Prestatiekenmerken Voor de prestatiekenmerken van de methode wordt verwezen naar het validatiedossier. 2015/I-MET-196/LAB/FLVVG versie 04 5/19

6 Drinkwater Kwantitatieve bepaling van 21 elementen met ICP-MS 7 Veiligheidsvoorschriften en bijzondere maatregelen Respecteer de veiligheidsvoorschriften voor werken met de ICP-MS. 8 Reagentia en hulpstoffen Verwijzingen naar een product en/of fabrikant dienen enkel ter informatie en identificatie en houdt geen uitsluiting in van andere producten en/of fabrikanten die mogelijk ook voldoen. Deze verwijzingen dienen om vergissingen te vermijden en het uitvoeren van bestellingen te vereenvoudigen. De in de procedure vermelde reagentia en apparatuur kunnen aldus door materiaal van minstens evenwaardige kwaliteit worden vervangen. 8.1 Reagentia Water gebruikt in de analyse van metalen in water moet van zeer hoge kwaliteit zijn, nl. water type I of Milli-Q water. Reagentia moeten van bijzondere zuiverheid zijn. Pro analyse kwaliteit is meestal niet voldoende zuiver. De reagentia van J.T. Baker type Instra Analysed Reagent, of equivalent, voldoen wel Water type I (Milli-Q) HNO 3 suprapur: Nitric Acid 69 70% J.T. Baker (PA 807 = ) Calibration solution SCP33MS: 10 mg/l Ag, Al, As, B, Ba, Be, Bi, Ca, Cd, Ce, Co, Cr, Cu, Fe, K, La, Li, Mg, Mn, Mo, Na, Ni, Pb, Rb, Sb, Se, Sn, Sr, Ti, Tl, U, V en Zn in 5% HNO 3 ( ) Stockoplossing i.s. van 1000 mg Sc/l (PA 814 = ) Stockoplossing i.s. van 1000 mg Rh/l (PA 815 = ) Stockoplossing i.s. van 1000 mg Re/l (PA 817 = ) De stockoplossingen worden bewaard bij kamertemperatuur i.s. 10 mg/l i.s. 20 ppb voor aanmaak standaarden Blanco ijkoplossing met 10 ppb i.s. in 1% HNO ppb-standaard met 10 ppb i.s. in 1% HNO ppb-standaard met 10 ppb i.s. in 1% HNO ppb-standaard met 10 ppb i.s. in 1% HNO ppb-standaard met 10 ppb i.s. in 1% HNO ppb-standaard met 10 ppb i.s. in 1% HNO /I-MET-196/LAB/FLVVG versie 04 6/19

7 Drinkwater Kwantitatieve bepaling van 21 elementen met ICP-MS ppb-standaard met 10 ppb i.s. in 1% HNO ppb-standaard met 10 ppb i.s. in 1% HNO i.s. oplossing 1 voor maken van verdunning 10 x i.s. oplossing 2 voor maken van verdunning 20 x i.s. oplossing 3 voor maken van verdunning 50 x i.s. oplossing 4 voor maken van verdunning water (= 1,11 x) 100 ppb i.s. in 10% HNO i.s. oplossing 5 voor maken van verdunning 5 x De aanmaak van de verschillende standaarden, de blanco ijkoplossing en de verdunningsoplossingen wordt schematisch weergegeven in 2015/D-107/LAB/FLVVG : Flowchart aanmaak standaarden ICP-MS en 2015/D-108/LAB/FLVVG : Flowchart aanmaak i.s. oplossingen voor maken van verdunningen ICP-MS. De houdbaarheid van zelfbereide oplossingen, indien dit niet expliciet vermeld wordt, is 1 jaar bij kamertemperatuur. De geschiktheid van de gebruikte oplossingen, buffers en standaardoplossingen wordt nagegaan aan de hand van ingebouwde borgingspunten en langetermijnvalidatie. Indien hieraan voldaan wordt, wijst dit op de aanvaardbaarheid van deze reagentia en toont dit eveneens aan dat de kwaliteit van de analyse gewaarborgd blijft Setup/Stab/MassCal Solution: PE #N ; 10 ppb Mg, Cu, Rh, Cd, In, Ba, Ce, Pb, U in 1% HNO 3 (PA 809 = ) Gecertificeerde referentieoplossing Standard multi-element 5000 ppb Ag, Al, As, B, Ba, Be, Ca, Cd, Co, Cr, Cu, Fe, K, Mg, Mn, Mo, Na, Ni, Pb, Sb, Se, Sn, V en Zn in 10% HNO 3 (SCP) Multi-element standaard: 500 ppb Ag, Al, As, B, Ba, Be, Ca, Cd, Co, Cr, Cu, Fe, K, Mg, Mn, Mo, Na, Ni, Pb, Sb, Se, Sn, V en Zn in 1% HNO 3 Bereiding: - Pipetteer 5 ml gecertificeerde referentieoplossing ( ) in plastiek maatkolf van 50 ml (8.2.1). - Leng aan met gedemineraliseerd water (8.1.1) tot aan de maatstreep Certified Reference Standard: EnviroMAT Ground Water, Low (ES-L-2) Certified Reference Standard: EnviroMAT Drinking Water, Low (EP-L-3) Certified Reference Standard: EnviroMAT Ground Water, High (ES-H-2) Certified Reference Standard: EnviroMAT Drinking Water, High (EP-H-3) Certified Reference Standard: ERA #1340 Clean Water Metals Stockoplossing 1000 ppm Ag in 2% HNO 3 (PerkinElmer, ) 2015/I-MET-196/LAB/FLVVG versie 04 7/19

8 Drinkwater Kwantitatieve bepaling van 21 elementen met ICP-MS 8.2 Hulpstoffen Plastiek maatkolven van 50 ml, 250 ml en 1000 ml Plastiek proefbuisjes van 10 ml Plastiek falconbuisjes van 50 ml Plastiek flessen met brede hals van 500 ml en bijpassende schroefdop Micropipetten met passende tips (Micropipetten, LAB 22-I-LOG-AC 5) Flessen met dispensette (Dispensetten, 2015/I-LOG-AC-13/LAB/FLVVG) 9 Toestellen 9.1 ICP-MS (A ICP-MS 1, LAB 22-I-LOG-AC 8) 10 Werkwijze In alle stappen van de bepaling van het gehalte aan metalen in water dient erover gewaakt dat contaminatie via stof, contact met de huid, contact met een vuil oppervlak, vuile recipiënten, vermeden wordt. Een overzicht van de belangrijkste stappen in de werkwijze en uit te voeren controles is terug te vinden in 2015/I-MET-196-D01/LAB/FLVVG: Bijlage 1 : Flowchart drinkwater ICP-MS Bereiding van het analysemonster Het monster wordt bij ontvangst aangezuurd en koel bewaard volgens beschreven in LAB 22 D 112: Watermonsters ontvangst. Vóór de meting wordt het water verdund met verdunningsoplossing ( of eventueel ; ; of bij hoge concentraties) om een meetoplossing te verkrijgen met interne standaarden Bepaling van de concentratie Algemeen Het gehalte aan een element in de stalen wordt rechtstreeks gemeten met ICP-MS (9.1) met de methode: WATER ALLES, of een variant met minder elementen, bv. WATER Pb of WATER Fe-Cr-Se DRC voor de elementen die in DRC mode dienen gemeten te worden. De ijklijn wordt geconstrueerd met een blanco en 4 tot 7 standaardoplossingen. Voor enkele elementen (Ag, Ba, Sr, Pb en Mn) wordt de hoogste standaard niet gebruikt voor de constructie van de ijklijn, voor andere elementen (Al, B, Fe, Zn) worden de laagste standaarden niet gebruikt. Om te corrigeren voor drift en matrixeffecten wordt aan alle oplossingen eenzelfde concentratie aan interne standaard toegevoegd. Voor Ag, Be, B, Al, V, Cr, Mn, Fe, Ni, Co, Cu, Zn, As, Se, Sr, Mo, Cd, Sn, Sb en Ba wordt Rh gebruikt, voor Pb wordt Re gebruikt met een concentratie van 10 µg/l. De watermonsters worden verdund met oplossingen waaraan de juiste concentratie interne standaard is toegevoegd ( tot ) zodat na verdunnen de concentratie in de 2015/I-MET-196/LAB/FLVVG versie 04 8/19

9 Drinkwater Kwantitatieve bepaling van 21 elementen met ICP-MS meetoplossing 10 ppb bedraagt. Normaal gesproken wordt de verdunning 1,11 keer toegepast met i.s. oplossing 4 voor de verdunning van water (8.1.20). Als er echter hoge gehaltes verwacht worden kan men ook gebruik maken van de andere i.s. oplossingen ( tot of ) om meer te verdunnen en er zo voor te zorgen dat de gehaltes voor alle elementen binnen de ijklijn vallen. Vóór en na elke reeks stalen wordt een staal Milli-Q water gemeten, op dezelfde manier als de watermonsters, om eventuele contaminatie tijdens de meting met de ICP-MS (9.1) vast te stellen. Per reeks wordt een eerstelijnscontrole meegenomen ter controle van de juistheid. Met een reeks wordt het geheel aan stalen bedoeld dat in eenzelfde analysereeks gemeten wordt op de ICP-MS (9.1). Minstens om de 10 oplossingen wordt een standaard opnieuw gemeten als QC oplossing om het toestel te controleren op drift. Hiervoor wordt de 20 ppb standaard gebruikt. Het resultaat van een monster is het gemiddelde resultaat bekomen uit duplo bepaling van het monster en berekend zoals omschreven in 2015/I-MET-196-D06/LAB/FLVVG: Bijlage 6 : Berekening van het gemiddelde ICP-MS methode De volledige lijst met instellingen van de methoden voor analyse van water zijn opgenomen in 2015/I-MET-196-D02/LAB/FLVVG: Bijlage 2 : Methoden water met alle elementen. In de ICP-MS zijn nog varianten van de methode WATER ALLES beschikbaar, waarbij telkens een selectie van elementen wordt behouden. De individuele instellingen van de elementen blijven bewaard in al deze varianten. De details van de ijklijnen en massa s worden weergegeven in Tabel 2. Fe, Cr en Se worden in DRC-mode gemeten. Tabel 2. Concentraties voor opstellen van de ijklijn per element en mogelijke massa s Element Massa Conc 1 Conc 2 Conc 3 Conc 4 Conc 5 Conc 6 Conc 7 Be B B Al V Mn Ni Ni Co Cu Cu Zn Zn As Sr Sr /I-MET-196/LAB/FLVVG versie 04 9/19

10 Drinkwater Kwantitatieve bepaling van 21 elementen met ICP-MS Element Massa Conc 1 Conc 2 Conc 3 Conc 4 Conc 5 Conc 6 Conc 7 Mo Mo Mo Ag Ag Cd Cd Cd Sn Sn Sb Sb Ba Ba Pb Pb Pb Cr (DRC) Cr (DRC) Fe (DRC) Fe (DRC) Se (DRC) Se (DRC) Er worden 40 sweeps/reading, 1 reading/replicate en 3 replicates per analyse gemeten. Elementen waarvoor Rh gebruikt wordt als interne standaard zijn in de tabel aangeduid met groen, de elementen waarvoor Re gebruikt wordt als interne standaard zijn in de tabel aangeduid met rood. De vetgedrukte massa s zijn de massa s die gebruikt worden voor het berekenen van het eindresultaat (zie ook 11.4 en ). De overige massa s worden bekeken als controle. Voor methoden met Ag en/of B wordt een langere spoeltijd toegepast gezien memory effect bij diteze elementen een gekend fenomeen is. B wordt in routine op ICP-OES bepaald o.w.v. de hogere gehaltes die voorkomen in de stalen Voorbereiding op de meting met ICP-MS Voor de bepaling van chemische elementen in drinkwater met ICP-MS wordt het analyseformulier 2015/I-MET-196-F03/LAB/FLVVG: Bijlage 3: Analyseformulier WATER ICP- MS gebruikt. Hierop worden volgende gegevens genoteerd: - Analist - Datum meting - Nummer en indien relevant, aard monsters - Elementen - Code van de meegenomen controle (bv. ES-L-2) 2015/I-MET-196/LAB/FLVVG versie 04 10/19

11 Drinkwater Kwantitatieve bepaling van 21 elementen met ICP-MS Verdun de stalen water, de watermonsters en de controleoplossingen en respecteer daarbij de volgorde van verdunnen: 1/ Milli-Q water, 2/ watermonsters en controleoplossingen, 3/ Milli-Q water. - De watermonsters worden 1,11 keer verdund met i.s.- oplossing 4 (8.1.20). Hiervoor wordt 9 ml watermonster gepipetteerd in een plastiek proefbuisje (8.2.2) en wordt hierbij 1 ml i.s. oplossing 4 (8.1.20) toegevoegd met een micropipet (8.2.5). Als een hoge concentratie verwacht wordt, kan men meteen het monster meer verdunnen. Om het watermonster 5 keer te verdunnen, wordt 2 ml watermonster verdund met 8,0 ml i.s. oplossing 2 (8.1.21). Om het watermonster 10 keer te verdunnen, wordt 1000 µl watermonster verdund met 9,0 ml i.s. oplossing 1 (8.1.17). Om het watermonster 20 keer te verdunnen, wordt 500 µl watermonster verdund met 9,5 ml i.s. oplossing 2 (8.1.18). Om het watermonster 50 keer te verdunnen, wordt 200 µl watermonster verdund met 9,8 ml i.s. oplossing 3 (8.1.19). De verdunningsoplossingen zijn zo gemaakt dat in alle te meten oplossingen 10 ppb i.s. aanwezig is. - Verdun op dezelfde manier als hierboven twee stalen Milli-Q water. Let wel: het eerste staal water dient VOOR de watermonsters verdund te worden en het tweede staal water dient NA de watermonsters verdund te worden Meten van de oplossingen met ICP-MS Volg de instructies van het logboek van de ICP-MS (9.1) voor het meten van het gehalte aan een element in de oplossingen. Respecteer bij het meten van de oplossingen de volgorde: 1/ Milli-Q water, 2/ watermonsters en controleoplossingen, 3/ Milli-Q water. - Homogeniseer alle oplossingen door schudden en plaats ze daarna op de voorziene posities in de autosampler. - Plaats de juiste standaarden eveneens op de voorziene posities in de autosampler. - Roep de juiste methode op in de software: WATER ALLES of een variant met minder elementen Uit te voeren controles ter evaluatie van de analysereeks Alvorens over te gaan tot de berekening van de resultaten, moet worden nagegaan of de meting goed is verlopen. Evalueer de resultaten van de analysereeks. Controleer de resultaten van de kalibratieoplossingen, de QC oplossingen, het Milli-Q water, de controleoplossingen. Analyseer oplossingen met verdachte resultaten eerst opnieuw alvorens over te gaan tot de maatregelen hieronder beschreven. Immers, een afwijking kan bv. te wijten zijn aan contaminatie van de buisjes (8.2.2). Voor het hermeten van een oplossing: zie de instructies van het logboek van de ICP-MS (9.1). 11 Kwaliteitscontrole Opmerking: alle onderstaande criteria voor kwaliteitscontrole gelden enkel voor de massa waarmee het eindresultaat wordt berekend. Indien om een bepaalde reden een andere massa wordt gebruikt voor het eindresultaat, dienen de criteria voor deze massa geëvalueerd te worden. 2015/I-MET-196/LAB/FLVVG versie 04 11/19

12 Drinkwater Kwantitatieve bepaling van 21 elementen met ICP-MS 11.1 Controle van de blanco ijkoplossing Controleer het signaal van de blanco ijkoplossing (8.1.9). Gezien de ijklijn wordt geforceerd door nul, is het van belang dat er geen contaminatie is opgetreden in de blanco, bv. door contaminatie van de interne standaard. De richtlijnen voor evaluatie van dit criterium zijn per element beschreven in 2015/D- 113/LAB/FLVVG : Criteria blanco ICP-MS Controle van contaminatie door memory effect Contaminatie door memory effect is het achterblijven van analyt aan de onderdelen van het injectiesysteem en de sproeikamer van de ICP-MS (9.1). Na het meten van de ijklijn wordt als eerste een staal water gemeten. Op het einde van de meetreeks wordt een tweede staal water gemeten. Het water wordt behandeld zoals een analyseoplossing, het wordt m.a.w. op dezelfde manier verdund. Het resultaat van deze water -stalen wordt geëvalueerd a.d.h.v. het resultaat op het ICP-MS rapport. Dit resultaat mag niet groter zijn dan de LOD. De gegevens van de LOD zijn opgenomen in 2015/I-MET-196-D01/LAB/FLVVG: Bijlage 1: Flowchart drinkwater ICP-MS. De concentratie van een element in het staal water mag niet groter zijn dan de LOD van dat element. Indien de gemeten concentratie groter is dan de vooropgestelde grens, is er mogelijk contaminatie opgetreden. In dat geval moeten de onderdelen van het injectiesysteem en de sproeikamer van de ICP-MS (9.1) grondig gereinigd worden en moet de meting opnieuw gestart worden. Als reiniging niet volstaat, moet overwogen worden of de spoeltijd tussen twee injecties moet verhoogd worden. Boor en zilver zijn elementen die gekend zijn voor memory effect. Bij analyse van hoge concentraties is een langere spoeltijd noodzakelijk Controle op drift Drift is ongewenst. Door het gebruik van interne standaarden wordt reeds gecorrigeerd voor drift. Controle op drift gebeurt ook door het hermeten van een standaardoplossing als QC oplossing en dit met een frequentie van minstens om de 10 te meten oplossingen. In deze methode wordt de 20 ppb standaard gebruikt voor alle elementen. Criterium 1: De gemeten waarde van de QC-standaardoplossing voor de controle op drift mag niet meer dan 10% (relatief) afwijken van de nominale waarde van de standaard. Criterium 2: Het verschil tussen twee opeenvolgende resultaten van de controle op drift mag niet meer afwijken dan 10% van de nominale concentratie van de te controleren standaard. Bij controle met een standaard van 20 ppb, mag het verschil tussen twee opeenvolgende driftcontroles niet hoger zijn dan 2 ppb. Indien het resultaat van de controle niet voldoet voor het eerste criterium, worden automatisch de ijklijn en de monsters vanaf de laatste goede controle opnieuw gemeten door het toestel. Als 2015/I-MET-196/LAB/FLVVG versie 04 12/19

13 Drinkwater Kwantitatieve bepaling van 21 elementen met ICP-MS dezelfde controle oplossing opnieuw niet voldoet bij de volgende meting, wordt de analysereeks automatisch stopgezet. Het tweede criterium moet gecontroleerd worden door de analist Controle op matrixinterferenties Door het gebruik van interne standaarden wordt reeds gecorrigeerd voor matrixeffecten. In de ICP-MS (9.1) is een afwijking van maximum 20% geprogrammeerd voor de interne standaard. Indien het resultaat niet voldoet, worden automatisch de ijklijn en de monsters opnieuw gemeten. Als een tweede keer in eenzelfde meetreeks niet voldaan is aan het criterium van de interne standaard, wordt de analysereeks automatisch stopgezet. Controle op matrixinterferenties kan ook door het meten op meerdere massa s: zie Tabel 2 (zie ). De andere massa s worden mee gemeten om na te gaan of de meting correct verlopen is. Het resultaat (in concentratie) van de andere massa( s) mag niet meer afwijken dan 10% van de eerste massa. Is dit wel het geval dan wordt de meting als verdacht beschouwd en wordt de oorzaak van de afwijking onderzocht en indien nodig wordt het betreffende monster opnieuw geanalyseerd. Uitzondering: Bij water dat veel Sn bevat moet men een andere massa gebruiken voor Cd. Aangezien voor Cd op de massa s 114, 112 en 111 automatisch gebruik gemaakt wordt van een correctieformule voor Sn, kan het gemeten gehalte negatief worden. In dit geval zal enkel gekeken worden naar het gehalte op massa 110, aangezien op deze massa niet gecorrigeerd wordt voor Sn Controle van de performantie van de ICP-MS Dagelijks wordt een Daily Performance Check uitgevoerd vooraleer kan gestart worden met de analyses op ICP-MS (9.1). De uitvoering van de Daily Performance Check en de geldende criteria voor goedkeuring van de Daily Performance Check zijn beschreven in LAB 22 D 109 : Daily Performance Check Lineariteit Bij het meten van de ijklijn wordt per element en per massa de correlatie weergegeven op het verslag. De correlatiecoëfficiënt moet minstens 0,999 bedragen voor de massa waarmee het eindresultaat wordt bepaald. Als de correlatie minder is, zal het toestel de ijklijn volledig hermeten. Is de correlatie daarna nog steeds niet goed genoeg, dan wordt de analysereeks automatisch stopgezet Controle van de zelfgemaakte standaardoplossingen De blanco- en standaardoplossingen (8.1.9 tot ) worden vers aangemaakt in het laboratorium. De nieuwe standaardreeks kan worden gecontroleerd voor alle elementen met de methode WATER ALLES door gebruik te maken van de multi-element standaard 500 ppb (8.1.23) verdund met drie verdunningsoplossingen ( tot ). Zo bekomen we respectievelijk een oplossing met gehalte van 50 ppb, 25 ppb en 10 ppb. Het gehalte aan interne standaard in de nieuwe standaarden mag maximaal 10% afwijken van het gehalte in de oude standaarden. 2015/I-MET-196/LAB/FLVVG versie 04 13/19

14 Drinkwater Kwantitatieve bepaling van 21 elementen met ICP-MS Als we zien dat de correlatiecoëfficiënt van de nieuwe reeks voldoet (> 0,999), als ook voor de verdunde referentieoplossingen de verwachte gehaltes worden teruggevonden (er wordt 10% relatieve afwijking toegestaan) en als het gehalte aan interne standaarden voldoet, worden de nieuwe standaarden goedgekeurd en in gebruik genomen. De uitvoering van de controle van de zelfgemaakte standaardoplossing en de geldende criteria voor goedkeuring van een nieuwe standaardreeks zijn beschreven in 2015/D-107/LAB/FLVVG: Flowchart aanmaak standaarden ICP-MS Controle van de zelfgemaakte verdunningsoplossingen Nieuw aangemaakte verdunningsoplossingen ( tot ) worden gecontroleerd tegenover de ijklijn. De nieuwe verdunningsoplossingen worden goed bevonden als de counts van de interne standaarden gemeten in de nieuwe verdunningsoplossingen niet meer dan 10% afwijken van de counts gemeten in de ijklijn (alle kalibratieoplossingen). Zie ook 2015/D-108/LAB/FLVVG: Flowchart aanmaak verdunningsoplossingen ICP-MS Eerstelijnscontrole Bij een meetreeks wordt als eerstelijnscontrole een gecertificeerde oplossing ( tot ) meegenomen in de meetreeks. De referentieoplossingen worden in duplo geanalyseerd en worden aangemaakt verdund zoals aangegeven op het certificaat en/of instructies. Een kopij van de certificaten is terug te vinden in 2015/I-MET-196-D04/LAB/FLVVG: Bijlage 4: Certificaten referentieoplossingen. In 2015/I-MET-196-D05/LAB/FLVVG: Bijlage 5: Toleranties referentieoplossingen wordt voor alle referentieoplossingen ook duidelijk weergegeven hoe de oplossingen dienen aangemaakt te worden Evaluatie van het resultaat van de eerstelijnscontrole De waarde van de referentie oplossingen (dit is na verdunning 1000) wordt per element geëvalueerd. Als de reeks dus enkel monsters bevat waarop Pb gevraagd wordt, wordt ook alleen naar Pb gekeken om de eerstelijnscontrole goed te keuren. Bij de referentie oplossingen EP-H-3, EP-H-2, EP-L-3 en EP-L-2 ( tot ) wordt Vvoor alle elementen wordt een afwijking van 15% toegestaan op de aangegeven waarde (waarden zijn na aangegeven verdunning). Voor de ERA referentie oplossing (8.1.29) worden de op het certificaat aangegeven toleranties gebruikt. Zie 2015/I-MET-196-D04/LAB/FLVVG: Bijlage 4: Certificaten referentieoplossingen. In 2015/I-MET-196-D05/LAB/FLVVG: Bijlage 5: Toleranties referentieoplossingen worden voor alle elementen de grenzen aangegeven waartussen een gemeten waarde van een referentie oplossing dient te liggen om de eerstelijnscontrole goed te keuren Gevolg van de evaluatie van de eerstelijnscontrole voor de meetreeks Als een eerstelijnscontrole niet voldoet, wordt de eerstelijnscontrole opnieuw verdund met i.s. ( tot ) en toegevoegd aan de meetreeks om na te gaan of er bij de aanmaak hiervan niets fout is gelopen. Als de heranalyse van de eerstelijnscontrole eveneens niet voldoet, wordt de reeks volledig opnieuw geanalyseerd. 2015/I-MET-196/LAB/FLVVG versie 04 14/19

15 Drinkwater Kwantitatieve bepaling van 21 elementen met ICP-MS 12 Berekening en rapportering 12.1 ICP-MS rapport De resultaten van de meting met ICP-MS (9.1) worden automatisch uitgeprint. Het ICP-MS rapport geeft de meetresultaten van de blanco, de standaarden, de QC oplossingen, de analysemonsters en de controlemonsters. De meetresultaten worden weergegeven per geprogrammeerde massa. Verder worden de datum van analyse, de gebruikte methode en de naam van de resultatenfile weergegeven. De naam van de resultatenfile geeft informatie over de datum en de matrixgroep (bv. Water ). De resultaten worden elektronisch uitgeprint en de rapporten worden bewaard op de M-schijf op de locatie M:\AC\RUWE DATA toestellen AC Registratie kwaliteitscontrole Registratie controle blanco ijkoplossing Deze controle wordt niet op een apart document geregistreerd. De analist maakt aanduidingen op het rapport van de ICP-MS indien nodig Registratie controle contaminatie door memory effect Deze controle wordt niet op een apart document geregistreerd. De analist maakt aanduidingen op het rapport van de ICP-MS indien nodig Registratie controle op drift Deze controle wordt niet op een apart document geregistreerd. De analist maakt aanduidingen op het rapport van de ICP-MS indien nodig Registratie controle van de performantie van de ICP-MS De rapporten van de Daily Performance worden elektronisch uitgeprint en de rapporten worden bewaard op de M-schijf op de locatie M:\AC\RUWE DATA toestellen AC Registratie lineariteit De analist maakt aanduidingen op het rapport van de ICP-MS indien nodig Registratie controle van de zelfgemaakte standaarden De controle van de standaardoplossingen die nieuw in gebruik worden genomen, wordt bijgehouden in een bijlage bij het logboek van de ICP-MS (9.1): LAB 22-I-LOG-AC 8 F02 : Bijlage 2 : Aanmaak nieuwe standaarden. De resultaten van de controle van de standaardoplossingen die nieuw in gebruik worden genomen, worden elektronisch bewaard op de M-schijf op de locatie M:\AC\ICP- MS\standaarden Registratie van de controle van de zelfgemaakte verdunningsoplossingen De controle van de verdunningsoplossingen die nieuw aangemaakt worden, wordt bijgehouden in een bijlage bij het logboek van de ICP-MS (9.1): LAB 22-I-LOG-AC 8 F03 : Bijlage 3 : Aanmaak en controle verdunningsoplossingen. 2015/I-MET-196/LAB/FLVVG versie 04 15/19

16 Drinkwater Kwantitatieve bepaling van 21 elementen met ICP-MS Registratie van de resultaten van de eerstelijnscontrole De analist duidt aan op het analyseformulier (2015/I-MET-196-F03/LAB/FLVVG: Bijlage 3 : Analyseformulier WATER ICP-MS ) of de eerstelijnscontrole voldoet (bv. OK of NOK) Resultaten van de analysestalen Berekening van de resultaten van de analysestalen en eerstelijnscontrolestalen Aan de hand van de ICP-MS rapporten berekent de analist de resultaten van de stalen en de eerstelijnscontrolemonsters. Er wordt slechts gerekend met de resultaten bekomen bij de gekozen massa (zie 11.4 en Tabel 3). Algemeen is het eindresultaat van een staal gelijk aan het gemiddelde resultaat van de duplo bepaling van dat monster. Indien het eindresultaat lager is dan de LOQ voor dat element (zie 2 Tabel 1), wordt het resultaat gerapporteerd als volgt: < LOQ µg/l. Deze berekening wordt niet door de analist zelf uitgevoerd, maar gebeurt automatisch in het LIMS systeem. Indien meer dan 2 analyseresultaten bekomen werden doordat resultaten bevestigd werden n.a.v. een te groot verschil tussen duplo-resultaten (cfr ), dan wordt het eindresultaat berekend a.d.h.v. de werkwijze beschreven in 2015/I-MET-196-D06/LAB/FLVVG: Bijlage 6 : Berekening van het gemiddelde. Opmerking: duplo-resultaten kunnen ook een indicatie geven van memory effect. Indien meer dan 2 analyseresultaten bekomen werden doordat de resultaten bevestigd werden n.a.v. een overschrijding van de norm, waarbij aan het criterium i.v.m. het verschil tussen de duplo-resultaten voldaan was, dan wordt het eindresultaat berekend uit het gemiddelde van alle bekomen resultaten. Wanneer de eerste 2 analyseresultaten buiten de ijklijn liggen, wordt het staal met de juiste i.s. oplossing ( tot ) verdund opdat de concentratie binnen de ijklijn ligt. Als de waarde na verdunning overeen komt met de eerst gevonden waarde, wordt het eindresultaat berekend uit de resultaten van de verdunning. Komen de waarden gemeten na verdunning niet overeen met de eerste gevonden waarde, dan wordt het staal nogmaals in duplo hermeten. Opmerking: Analyse van een niet geopend recipiënt (bv. een andere commerciële fles water van hetzelfde laboratoriummonster, nog niet aangezuurd) kan een indicatieve waarde geven als bijkomende informatie bij overschrijding van een norm Registratie analysegegevens De analist vult de gegevens van het Analyseformulier (zie 2015/I-MET-196-F03/LAB/FLVVG: Bijlage 3 : Analyseformulier WATER ICP-MS ) aan met de evaluatie van de eerstelijnscontroles (bv. OK voor gunstige, NOK voor ongunstige). De ingevulde analyseformulieren worden bewaard in de kaft Analyseformulier WATER 2015/I-MET-196-F03/LAB/FLVVG. 2015/I-MET-196/LAB/FLVVG versie 04 16/19

17 Drinkwater Kwantitatieve bepaling van 21 elementen met ICP-MS Evaluatie van de resultaten van de stalen Er kan worden overgegaan tot de evaluatie van de resultaten van de analysemonsters als de kwaliteitscontrole gunstig werd bevonden, m.a.w. als voldaan was aan de criteria voor: - De blanco ijkoplossing, - Het staal water ter controle van memory effect, - De controle op drift, - De performantie van de ICP-MS, - De lineariteit van de ijklijn, - De eerstelijnscontrole. Algemeen geldt dat resultaten slechts gerapporteerd worden wanneer er minstens één geldig resultaat bekomen is. Duplo-resultaten van eenzelfde staal moeten ook voldoen aan het criterium i.v.m. het maximaal toegelaten verschil tussen duplo-bepalingen (cfr ) Duplo-bepalingen Algemeen worden stalen in tweevoud geanalyseerd. Indien van een monster twee resultaten beschikbaar zijn (in één analysereeks bekomen), is het maximaal toegelaten verschil tussen de duplo bepalingen 10% absoluut van het gemiddelde vanaf 1 µg/l; voor elementen met een LOQ hoger of gelijk aan 1 µg/l, vanaf de LOQ. Voor elementen met een LOQ lager dan 1 µg/l, wordt een absoluut verschil tussen de duplo s toegelaten van maximum 0,1 µg/l van de LOQ tot 1 µg/l: LOQ < 1 µg/l elementen As, Ba, Be, Cd, Co, Mn, Pb, Sb, Sr, V Gehalte: Maximaal toegelaten verschil: LOQ tot 1 µg/l 0,1 µg/l 1 µg/l 10% absoluut van het gemiddelde LOQ 1 µg/l elementen Ag, Al, B, Cr, Cu, Fe, Mo, Ni, Se, Sn, Zn Gehalte: Maximaal toegelaten verschil: LOQ 10% absoluut van het gemiddelde Opmerking: voor antimoon is in het KB van % toegelaten voor precisie, m.a.w. het criterium van 10% is strenger dan dit in het KB. Indien het gemiddelde lager is dan de LOQ, vervalt dit criterium en is het eindresultaat < LOQ. Zie ook 2015/I-MET-196-D06/LAB/FLVVG: Bijlage 6 : Berekening van het gemiddelde. Indien niet aan deze voorwaarde is voldaan, moet het monster opnieuw geanalyseerd worden. Ga eerst na of de oorzaak ligt bij de meting door de ICP-MS (9.1) door het opnieuw meten van de twee oplossingen van het staal. Als het verschil tussen de twee duplo-bepalingen te groot blijft, moet opnieuw verdund worden en de meting herdaan worden. Het eindresultaat wordt berekend a.d.h.v. de werkwijze beschreven in 2015/I-MET-196-D06/LAB/FLVVG: Bijlage 6 : Berekening van het gemiddelde Vergelijking van het resultaat met de norm Normen Niet voor alle elementen in de scoop van deze methode is een norm voorhanden. 2015/I-MET-196/LAB/FLVVG versie 04 17/19

18 Drinkwater Kwantitatieve bepaling van 21 elementen met ICP-MS In Richtlijn 98/83/EG van de Raad van 3 november 1998 betreffende de kwaliteit van voor menselijke consumptie bestemd water zijn de richtlijnen voor de chemische parameters opgenomen, waaronder elementen in de scoop van deze methode. In het KB van zijn dezelfde vereisten opgelijst. O.w.v. praktische redenen wordt een overzicht van de vigerende wetgeving bewaard in de kaft Gevraagde proeven Water. De elektronische versie is te vinden onder: M://AC/data IVH/wetteksten/water/ en een overzicht in een bijlage van de beheerslijst Resultaten vergelijken met een norm Indien een norm gekend is, wordt het eindresultaat vergeleken met de norm. Indien het eindresultaat hoger is dan de norm, wordt het monster nogmaals in duplo geanalyseerd. Het eindresultaat is het gemiddelde van alle bekomen resultaten (cfr ), tenzij bij de eerste analyse niet voldaan was aan het criterium van het verschil tussen de duplo s. In dat geval wordt het eindresultaat berekend a.d.h.v. de werkwijze beschreven in 2015/I-MET-196-D06/LAB/FLVVG: Bijlage 6 : Berekening van het gemiddelde. Indien geen norm bestaat, wordt met dit criterium geen rekening gehouden LIMS en resultatenkaft - De analist vult de eindresultaten van de analyses in op de afgedrukte lijsten met proefaanvragen voor stalen van de sectie watervoeding die worden bewaard in de kaft Gevraagde proeven WATERStalen VOEDING. De resultaten van bevestigingen worden eveneens in deze kaft genoteerd. - De eindresultaten van de analyses worden ingevoerd in het LIMS. De ingevoerde gegevens worden gevalideerd door de analist d.m.v. een elektronische handtekening. - De analist vult de afgedrukte lijsten met proefaanvragen voor stalen van de sectie water die worden bewaard in de kaft Gevraagde proeven Water aan met de resultaten van bevestigingen. 13 Bijlagen en aanverwante documenten 2015/I-MET-196-D01/LAB/FLVVG: Bijlage 1: Flowchart drinkwater ICP-MS 2015/I-MET-196-D02/LAB/FLVVG: Bijlage 2: Methoden water 2015/I-MET-196-F03/LAB/FLVVG: Bijlage 3: Analyseformulier WATER ICP-MS 2015/I-MET-196-D04/LAB/FLVVG: Bijlage 4: Certificaten referentieoplossingen 2015/I-MET-196-D05/LAB/FLVVG: Bijlage 5: Toleranties referentieoplossingen 2015/I-MET-196-D06/LAB/FLVVG: Bijlage 6: Berekening gemiddelde 2015/D-107/LAB/FLVVG: Flowchart aanmaak standaarden ICP-MS 2015/I-MET-196/LAB/FLVVG versie 04 18/19

19 Drinkwater Kwantitatieve bepaling van 21 elementen met ICP-MS 2015/D-108/LAB/FLVVG: Flowchart aanmaak i.s. oplossingen voor maken van verdunningen ICP-MS LAB 22 D 109: Daily Performance Check LAB 22 L 43: D-nummers AC 2015/D-113/LAB/FLVVG: Criteria blanco ICP-MS LAB 22 D-112: Watermonsters ontvangst 2015/I-MET-196/LAB/FLVVG versie 04 19/19

20 Bijlage 1 bij 2015/I-MET-196/LAB-FLVVG Flowchart drinkwater ICP-MS Element LOD (µg/l) LOQ (µg/l) Massa Ag 0,5 1,0 106,9 Al ,0 As 0,1 0,2 74,9 B ,0 Ba 0,05 0,1 137,9 Be 0,1 0,2 9,0 Cd 0,1 0,2 113,9 Co 0,05 0,1 58,9 Cr DRC 0,5 1 51,9 Cu ,9 Fe DRC ,9 Mn 0,25 0,5 54,9 Mo 1,5 3 97,9 Ni 0,5 1 57,9 Pb 0,25 0,5 208,0 Sb 0,1 0,2 120,9 Se DRC 0,5 1 77,9 Sn 0, ,9 Sr 0,05 0,1 87,9 V 0,25 0,5 50,9 Zn ,9 2015/I-MET-196-D01/LAB/FLVVG versie 05 datum van toepassing: /1

21 Bijlage 2 bij 2015/I-MET-196/LAB/FLVVG Methoden water 2015/I-MET-196-D02/LAB/FLVVG versie 04 datum van toepassing: /1

22 Monday, Feb 29, :19 AM

23 Monday, Feb 29, :20 AM

24 Monday, Feb 29, :20 AM

25 Monday, Feb 29, :21 AM

26 Monday, Feb 29, :21 AM

27 Analyseformulier WATER ICP-MS Bijlage 3 bij 2015/I-MET-196/LAB/FLVVG Kwantitatieve bepaling van elementen in drinkwater met ICP-MS Kwantitatieve bepaling van kwik in drinkwater met ICP-MS Analist: Datum analyse: Identificatie monster Type staal (*) Te bepalen elementen (*) indien relevant 2015/I-MET-196-F03/LAB/FLVVG versie 04 datum van toepassing: /2

28 Analyseformulier WATER ICP-MS Bijlage 3 bij 2015/I-MET-196/LAB/FLVVG Kwantitatieve bepaling van elementen in drinkwater met ICP-MS Kwantitatieve bepaling van kwik in drinkwater met ICP-MS Identificatie monster Type staal (*) Te bepalen elementen (*) indien relevant 2015/I-MET-196-F03/LAB/FLVVG versie 04 datum van toepassing: /2

29 Bijlage 4 bij 2015/I-MET-196/LAB/FLVVG Certificaten referentieoplossingen 2015/I-MET-196-D04/LAB/FLVVG versie 03 datum van toepassing: /1

30

31

32

33

34

35

36

37 Bijlage 5 bij 2015/I-MET-196/LAB/FLVVG Toleranties referentieoplossingen 2015/I-MET-196-D05/LAB/FLVVG versie 05 datum van toepassing: /1

38 Toleranties referentieoplossingen Bijlage 5 bij 2015/I-MET-196/LAB/FLVVG Kwantitatieve bepaling van elementen in drinkwater met ICP-MS Kwantitatieve bepaling van kwik in drinkwater met ICP-MS ES-L-2 EP-L-3 EP-H-3 ES-H-2 Parameter Eenheid Verdunning: 1:500 (*) Verdunning: 1:1000 (*Verdunning: 1:100 (*) Verdunning: 1:50 (*) ref waarde interval ref waarde interval ref waarde interval ref waarde interval Al µg/l 38 32,3 43, , As µg/l 4 3,4 4,6 10,6 9,0 12, ,4 464,6 B µg/l 24 20,4 27, ,2 90, Ba µg/l 20 17,0 23,0 7,91 6,72 9, Be µg/l 20 17,0 23,0 2,0 1,7 2,28 48,8 41,5 56, ,5 226,6 Ca µg/l Cd µg/l 4 3,4 4,6 2,0 1,7 2, ,7 56, Co µg/l 20 17,0 23,0 9,8 8,3 11,2 36,6 31,1 42, ,2 136,9 Cr µg/l 8 6,8 9,2 12,7 10,8 14, ,9 461,2 Cu µg/l 9 7,7 10,4 15,6 13,3 17, ,9 898,2 Fe µg/l 10 8,5 11,5 27,9 23,7 32, Hg µg/l 4,56 3,9 5,2 K µg/l 90 76, Li µg/l 19 16,2 21, ,6 110,4 Mg µg/l 75 63,8 86,3 45,8 38,9 52, Mn µg/l 40 34,0 46,0 5,9 5,0 6, , ,3 365,7 Mo µg/l 4 3,4 4,6 22,6 19,2 26, ,1 Na µg/l Ni µg/l 4 3,4 4,6 19,9 16,9 22, ,7 907,4 P µg/l 6 5,1 6,9 17,4 14,8 20, ,8 515,2 Pb µg/l 1 0,9 1,15 4 3,4 4, ,7 117,3 Sb µg/l 2 1,7 2,3 11,9 10,1 13,7 50,5 42,9 58, ,0 46,0 Se µg/l 3 2,6 3,45 58,5 49,7 67, , ,5 34,5 Sr µg/l 51 43,4 58, , Tl µg/l 27 23,0 31,1 6,3 5,3 7,19 79,4 67,5 91, ,75 40,25 U µg/l 19 16,2 21,9 19,2 16,3 22, V µg/l 5 4,3 5,75 13,6 11,6 15, ,3 917,7 Zn µg/l 10 8,5 11,5 42,5 36,1 48, Cursief gedrukte waarden zijn niet gecertifieerd. Interval = (ref.waarde - 15%) - (ref.waarde + 15%) (*) ES-L-2: tussenverdunning 10 keer; vervolgens 50 x verdunnen met i.s. oplossing 3 EP-L-3: tussenverdunning 20 keer; vervolgens 50 x verdunnen met i.s. oplossing 3 EP-H-3: tussenverdunning 10 keer; vervolgens 10 x verdunnen met i.s. oplossing 1 ES-H-2: geen tussenverdunning nodig; rechtstreeks 50 x verdunnen met i.s. oplossing /I-MET-196-D05/LAB/FLVVG versie 05 datum van toepassing: /2

39 Toleranties referentieoplossingen Bijlage 5 bij 2015/I-MET-196/LAB/FLVVG Kwantitatieve bepaling van elementen in drinkwater met ICP-MS Kwantitatieve bepaling van kwik in drinkwater met ICP-MS Instructies ERA # Clean Water Metals Metals Matrix concentrate 1 ml --> 100 ml (aanlengen met milli-q) Oplossing 1 Oplossing 2 (Voor Al, As, Ba, Be, Cd, Cr, Co, Cu, Fe, Pb, Mn, Mo, Ni, Se, Ag, Sr, Tl, V, Zn) 1. HNO µl --> 100 ml 2. Vial #1 500 µl --> (aanlengen met Metals Matrix concentrate) (Voor Sb, B, Sn, Li) Vial #2 500 µl --> 100 ml (aanlengen met Metals Matrix concentrate) --> meten op ICP-MS: verdunnen met i.s. oplossing 4, verdunning 9/10 ingeven Oplossing 1 Parameter Eenheid ref waarde interval Oplossing 2 ref waarde interval Al µg/l Sb µg/l 15,2 13,3 17,1 As µg/l 18,3 16,1 20,4 Ba µg/l Be µg/l 14,2 12,9 15,5 B µg/l Cd µg/l 17,4 15,8 19,0 Cr µg/l 34,8 31,6 38,0 Co µg/l 29,0 26,4 31,5 Cu µg/l Fe µg/l Pb µg/l 18,1 16,2 20,0 Li µg/l Mn µg/l 30,2 27,6 32,8 Mo µg/l 74,9 67,7 82,1 Ni µg/l 14,6 13,2 16,0 Se µg/l 11,2 9,84 12,6 Ag µg/l 52,2 46,9 57,5 Sr µg/l Tl µg/l 38,4 33,8 43,0 Sn µg/l V µg/l 33,6 30,9 36,3 Zn µg/l /I-MET-196-D05/LAB/FLVVG versie 05 datum van toepassing: /2

40 Bijlage 6 bij 2015/I-MET-196/LAB/FLVVG Berekening van het gemiddelde Kwantitatieve bepaling van 21 elementen in drinkwater met ICP-MS Afkortingen: X i = resultaat µ = gemiddelde LOQ = Limit of Quantification = rapporteringsgrens = bepaalbaarheidsgrens START: X 1, X 2 Bereken het gemiddelde resultaat (X 1 + X 2 ) 2 (X 1 + X 2 ) < LOQ 2 NEEN JA µ = < LOQ LOQ 1 µg/l Ag, Al, B, Cr, Cu, Fe, Mo, Se, Sn, Zn NEEN LOQ < 1 µg/l As, Ba, Be, Cd, Co, Mn, Ni, Pb, Sb, Sr, V JA JA (X 1 + X 2 ) 1 µg/l 2 NEEN [( X 1 X 2 ).100/µ] 10% X 1 X 2 0,1 µg/l NEEN JA Herneem de analyse nogmaals in duplo X 3 en X 4 µ = (X 1 + X 2 ) 2 Waarbij : X 1 X 2 X 3 X 4 µ = (X 2 + X 3 ) /I-MET-196-D06/LAB/FLVVG versie 03 datum van toepassing: /1