Colofon. MRSA-preventie in rusthuizen

Transcriptie

1 Colofon MRSA-preventie in rusthuizen

2 Handleiding Een publicatie van VVSG-VVI-Ferubel, in opdracht van de Vlaamse overheid, m.m.v. KATHO, een uitgave van Politeia Ravensteingalerij Brussel Tel Fax Depotnummer: D/2007/8132/154 Cd-rom KATHO multimediacel, 2007, een publicatie van VVSG-VVI-Ferubel, in opdracht van de Vlaamse overheid

3 1. Inleiding 1.1. Woord vooraf De Vlaamse overheid maakte, op initiatief van minister Vervotte, in december 2006 een budget vrij voor een grootschalig vormingsproject rond de ziekenhuisbacterie MRSA voor alle Vlaamse rusthuizen en rust- en verzorgingstehuizen. In een samenwerkingsverband hebben de rusthuiskoepels van VVSG, VVI en FERUBEL voor de uitwerking van dit project gezorgd. De problematiek werd grondig besproken in stuur- en werkgroepen met het doel de preventiemaatregelen in de voorzieningen nog doeltreffender en efficiënter te maken. Deze werden toegelicht tijdens vormingsdagen voor directies, kwaliteitscoördinatoren, hoofdverpleegkundigen, verpleegkundigen en coördinerende en raadgevende artsen van RVT s. Een vormingsmap en een interactieve cdrom werden samengesteld door een apart werkgroepje, in samenwerking met de hogeschool KATHO departement Roeselare. Allen die hebben meegewerkt en zich persoonlijk hebben ingezet tot realisering van dit project willen we dan ook van harte danken. Onze speciale dank gaat uitdrukkelijk naar Prof. Dr. Annette Schuermans, mevrouw Bea Jans en dr. Jean-Paul Sion. Dit project is onder grote tijdsdruk tot stand gebracht. We ontwikkelden niet alleen een vormingspakket, maar er is ook een belangrijke bijdrage en meerwaarde geleverd aan de toepassing van eerdere inzichten van de oorspronkelijke Gospiz-richtlijnen in de rusthuizen. Het project is afgebakend tot de preventie van MRSA: het gaat over medische aspecten en verduidelijking van de richtlijnen. Daarom zijn geen praktijkvoorbeelden van opgestelde procedures bijgevoegd en wordt niet dieper ingegaan op arbeidsgeneeskundige en juridische aspecten van MRSA. Wat wij aanbieden, is naar onze mening het beste wat kon aangeboden worden binnen de toegemeten tijdslimiet. Gezien de evolutie van het wetenschappelijk onderzoek omtrent MRSA zullen er in de toekomst nog bijsturingen moeten volgen, kunnen de onopgeloste vragen misschien een antwoord vinden en kan de te bereiken doelgroep uitgebreid worden. Ondanks deze beperkingen geloven we dat het project MRSA-preventie in rusthuizen zal bijdragen tot de uitbouw van een hoogwaardige algemene hygiënestandaard in de rusthuizen, die te verzoenen is met het aspect huiselijkheid en woonklimaat. Wanneer we alle rusthuizen kunnen

4 bewustmaken van de noodzaak van een restrictief antibioticabeleid en een strikte handhygiëne is reeds een groot deel van de weg afgelegd. Wij rekenen op de overheid om ons daarin, alsook in de preventie van andere multiresistente en/of epidemiologisch belangrijke micro-organismen, te ondersteunen. Namens de projectcontractanten Elke Vastiau Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG) Tarsi Windey Verbond der Verzorgingsinstellingen (VVI) Daniël Vandermeulen Federatie Rusthuizen België (FERUBEL) Herman Ceulemans Projectcoördinator Brussel, september Inhoud 1. Inleiding 1.1. Woord vooraf Inhoud Contactpersonen Frequently asked questions (FAQ s) 2.1. Handhygiëne Reiniging en ontsmetting Dienstkledij / beschermende kledij MRSA Richtlijnen 3.1. Een algemeen infectiepreventiebeleid en specifieke voorzorgsmaatregelen ten aanzien van MRSA voor de rusthuizen en woon- en zorgcentra voor bejaarden Inleiding Algemeen infectiepreventiebeleid Aanvullende voorzorgsmaatregelen voor MRSA... 8

5 3.1.4 Actieve zoektocht naar MRSA-positieve bewoners Richtlijnen ter preventie van overdracht van Methicilline resistente Staphylococcus aureus (MRSA) Bijlage 1: Model voor transferdocument Bijlage 2: Schema voor handhygiëne Documenten 4.1. Thema 1: Handhygiëne Thema 2: Beschermende kledij Thema 3: Decontamineren Thema 4: Informatie voor familieleden en andere bezoekers Bijlagen 5.1. Tekstmateriaal studiedag Powerpointpresentaties Nuttige links Contactpersonen Als u op de cd-rom klikt op de namen van de contactpersonen vindt u meteen hun contactgegevens terug. Stuurgroep Vormingsproject MRSA-problematiek in de rusthuizen Het project dat liep van 1 december 2006 tot 15 oktober 2007 werd zowel inhoudelijk als praktisch aangestuurd door een MRSA-stuurgroep. Vertegenwoordigers van verschillende organisaties maakten deel uit van deze stuurgroep. De stuurgroep begeleide het gehele project en bewaakte dat de doelstellingen behaald werden. Prof. Dr. Annette Schuermans Dr. Jos De Smedt Karolien Rottiers Dr. Jean-Paul Sion Dr. Luc Niclaes Béatrice Jans Wendy Leysen Peter Burggraeve Elke Vastiau Tarsi Windey Daniël Vandermeulen Kurt Stabel Herman Ceulemans

6 Regionale werkgroepen Antwerpen: Jean-Paul Sion en An Henegouwen: Danielle Govaerts Luik: Patrick De Mol Namen / Luxemburg: Youri Glupczynski Oost-Vlaanderen: Kaat De Moerlose Vlaams-Brabant / Brussel: Ingrid Wybo Vlaams-Brabant / Leuven: Annette Schuermans Waals-Brabant / Brussel: Baudouin Byl West-Vlaanderen: Bart Gordts Referentiewerkgroep De referentiegroep is eveneens een tijdelijke werkgroep geweest die actief was zolang het project liep. Deze was samengesteld uit experts vanuit het werkveld zelf: directies, kwaliteitscoördinatoren en CRA's die reeds veel ervaring hadden opgedaan in de preventie van MRSA, specifiek naar de woon- en zorgcentra. Vanuit deze groep waren er enkele leden die ook zeer actief hebben meegewerkt aan het opstellen van de interactieve cd-rom. Herman Ceulemans Dr. Paul de Cort Annelies Denorre Kristien T' Kindt Wendy Leysen Walter Theys Veerle Van de Broek Daniël Vandermeulen Elke Vastiau Wim Velghe Dr. Toon van Venrooij Filip Verhoost Dirk Vroonen Tarsi Windey Afl. 1, september 2007 Inleiding / 1 2 / Inleiding Afl. 1, september 2007 Afl. 1, september 2007 Inleiding / 3 Afl. 1, september 2007 Inleiding / 5 6 / Inleiding Afl. 1, september 2007

7 2. Frequently asked questions (FAQ s) 2.1. Handhygiëne 1. Handalcohol in welk recipiënt? Mag je met de handen pompen? Het goedkoopste en eenvoudigste verdeelsysteem is de flacon met handpomp die in een houder aan de muur kan geplaatst worden of vrij op de verzorgingskar, nachtkastje, lavabo... Het feit dat de pomp bediend wordt met vuile/besmette handen vormt geen probleem aangezien de handen nadien steeds ontsmet worden. Automatische, no-touch systemen zijn duur en werken op batterijen die, wanneer ze niet systematisch vervangen worden, het systeem buiten werking stellen. Zakflacons voor individueel gebruik verplichten je om steeds een besmette hand in de eigen zak te steken. 2. Zijn stoffen handdoekrollen toegelaten? Deze rol geeft automatisch bij elk gebruik een proper stuk handdoek. Het bevuilde roldeel zit in dezelfde kas van het proper gedeelte, zij het gescheiden door een tussenpaneel. In de GOSPIZ- richtlijnen vind ik het volgende terug: Droog de handen met papieren wegwerphanddoekjes (handdoeken voor meermalig gebruik zijn af te raden). Volgens deze tekst begrijp ik dat wegwerp niet is verplicht maar aangewezen. Bij het gebruik van stoffen handdoekrollen kunnen de handen inderdaad afgedroogd worden met een zuivere handdoek maar je hebt geen middel ter beschikking om de besmette kraan te sluiten waardoor je de handen na het wassen systematisch herbesmet. 3. Kunnen Hibiscrub en isobetadine zeep? Is dit nodig of mag deze vervangen worden door een andere vloeibare zeep? Een ontsmettende zeep (bv. Hibiscrub, isobetadine) reinigt, ontsmet en heeft een residuele werking op voorwaarde dat de juiste techniek en contacttijd gerespecteerd worden. Voor de contacttijd kan men stellen dat deze gemiddeld (afhankelijk van het product) 4 minuten bedraagt. Tijdens de gewone verzorging kan men nooit 4 minuten per handwassing uittrekken, vandaar dat een ontsmettende zeep hier geen meerwaarde biedt. Ook de

8 residuele werking is niet wenselijk. 4. Welke alternatieven zijn er voor het gebruik van hydroalcoholische oplossingen als de handen door het veelvuldig wassen en ontsmetten beschadigd zijn (pijn)? In dit geval wordt best maximaal gebruikgemaakt van handschoenen die uiteraard, op indicatie, gewisseld worden. Waar nodig worden de handen opnieuw gewassen met water en een niet-agressieve vloeibare zeep. Breng een verzorgende en helende handcrème aan tijdens de pauzes, s nachts en buiten de diensturen. 5. Hoeveel % alcohol dient er gebruikt te worden bij MRSA? Wat zijn de minimale vereisten? Een handalcohol die beschouwd kan worden als een volwaardig handdesinfectiemiddel bevat tussen de 60 en 85 % alcohol. 6. Houdt een systematische handontsmetting op lange termijn nadelen in (bv. toename resistentie)? Kan een microbe resistent worden aan een hydro-alcoholische oplossing? Tot op heden werd resistentie ten aanzien van een alcoholisch ontsmettingsmiddel niet beschreven. 7. Is het nodig om handschoenen te dragen bij het uitvoeren van een intiem toilet? Is het nodig handschoenen te dragen bij het verplaatsen van een bewoner op en van het toilet (bij nietvervuilde situaties)? Warme, vochtige lichaamszones hebben een hogere kolonisatiegraad en de kans op contact met lichaamsvochten is hier zeer reëel. Ook bij potentiële contacten met lichaamsvochten/bloed moet volgens de algemene voorzorgsmaatregelen bescherming voorzien worden, zodat direct contact uitgesloten wordt. Deze werkwijze heeft als primair doel: bescherming van de werknemer. Het uittrekken van de handschoenen onmiddellijk na de activiteit voorkomt kruisbesmetting. 8. Mag een huisarts juwelen dragen? Een huisarts die hygiëne en infectiepreventie belangrijk vindt en zich bewust is van het belang van een goede handhygiëne draagt geen handjuwelen. 9. Waar plaatst men de dispensers met handalcohol? Plaatsing in de kamer van elke bewoner (dementerende bewoners) is niet zonder

9 gevaar. De RVT-inspectie maakt opmerkingen over het gevaar voor de verwarde bewoner die ervan kan drinken. Bestaat daar een oplossing voor (afsluitbare dispensers) of hoe wordt dit in andere instellingen opgevangen? Mogelijke alternatieven zijn: dispensers op de verzorgingskarren; individuele flacons: zakflacons of flacons aan een houwtouw; dispensers in afsluitbare kast op de kamer/badkamer 10. Welke richtlijnen moet het schoonmaakpersoneel krijgen (bv. voor en na het poetsen van de kamer): handen wassen of ontsmetten? Na het poetsen van huishoudelijk bevuilde kamers/ruimten volstaat het handen wassen. Bij het poetsen van sanitaire ruimten of oppervlakken bevuild met bloed/lichaamsvochten of een isolatiekamer worden handschoenen gedragen. Nadien worden de handen ontsmet. 11. Is het aangeraden de handen te wassen of te ontsmetten na het snuiten van de neus? Na het snuiten van de neus moeten de handen gewassen worden Reiniging en ontsmetting 1. Is het verwijderen van tapijten uit de kamers van bewoners een zinvolle maatregel ter bestrijding van MRSA? M.a.w., zou het verplicht verwijderen van tapijten gebeuren in het kader van een anti-mrsa beleid in een RVT? In het algemeen voorziet men best zo weinig mogelijk tapijt (los of vast) in WZC. Het onderhoud ervan is moeilijk en het houdt veel stof vast. Indien in een MRSA-isolatiekamer een los tapijt ligt, dient dit bij het opheffen van de isolatie grondig chemisch gereinigd te worden. Bij ontslag of overlijden wordt het uit de kamer verwijderd. Indien in een MRSAisolatiekamer vasttapijt ligt, wordt dit grondig chemisch gereinigd bij einde isolatie, ontslag of overlijden. 2. De onderhoudsdienst gebruikt voor het onderhoud van de woonen leefruimtes rasanten (= moppen). Met een natte rasant nemen zij het vuil op. Vervolgens nemen zij een droge rasant, drogen de kamer, bevochtigen dezelfde rasant en gebruiken die als natte

10 rasant voor het onderhoud van de volgende kamer. Kan dit? In situaties waar sprake is van een gewone huishoudelijke bevuiling kan dit. Het is niet toegelaten bij bevuiling met bloed en/of lichaamsvochten en bij het onderhoud van isolatiekamers. 3. Hoe wordt de bloeddrukmeter ontsmet? Bij aankoop let men erop te kiezen voor modellen met 2-ledige manchet (opblaasbaar gedeelte uit rubber + hoes). De hoes kan op indicatie (na zichtbare bevuiling, na gebruik op isolatiekamer, periodiek) gewassen worden in de wasmachine op 60 C. Het toestel zelf kan ontsmet worden met alcohol 70 % of HAC 3.5 %. 4. Hoe wordt een draagbare telefoon ontsmet? Draagbare telefoons kunnen ontsmet worden door ze af te wrijven met alcohol 70 %. 5. Zijn er specifieke richtlijnen voor het materiaal van de kapster / pedicure / manicure / kine / ergo / animatie? In het algemeen moet al het materiaal onderworpen worden aan een periodiek huishoudelijk onderhoud. Materiaal dat bevuild werd met bloed en/of lichaamsvochten of gebruikt werd in een isolatiekamer, moet eerst gereinigd en ontsmet worden alvorens het wordt hergebruikt.

11 2.3. Dienstkledij / beschermende kledij 1. Het personeel wast soms zijn uniform thuis samen met familiewasgoed. Wat denkt u hierover? Beroepskledij moet door de instelling zelf gewassen worden. 2. Moet men altijd een overschort, handschoenen en masker dragen als men in contact komt met bloed of lichaamsvocht of is dit enkel nodig bij een besmette bewoner? De algemene voorzorgsmaatregelen stellen dat je als gezondheidswerker elk direct of potentieel contact met bloed, lichaamsvochten en slijmvliezen moet vermijden door de gepaste beschermende kledij te dragen. Afhankelijk van de situatie kan dit masker, schort, handschoenen zijn maar soms volstaan schort en handschoenen of alleen handschoenen. 3. Aan welke kwalitatieve vereisten dient een overschort te voldoen? Er wordt best gekozen voor wegwerpschorten met lange mouwen die goed bestand zijn tegen het binnendringen van vocht (ook bij druk) maar toch comfortabel zijn om dragen (<-> zweetjasje). Een velcro sluiting is gemakkelijker dan bindlintjes. 4. Welk type maskers moet gebruikt worden als bijkomend barrièremiddel? Een drielagig verzorgingsmasker met elastiekjes verdient de voorkeur, een éénlagig volstaat niet MRSA 1. Wat is MRSA? MRSA staat voor Methicilline (M) resistente (R) Staphylococcus (S) aureus (A). Stafylokokken zijn bacteriën die ongemerkt leven bij vele mensen, bij voorkeur in de neus of op de huid. Deze bacteriën zijn vaak verantwoordelijk voor steenpuistjes en ontstoken wondjes. MRSA is een variant van deze bacterie die niet meer gevoelig is aan de klassieke antibiotica. Als men enkel drager is van deze bacterie in de neus

12 of op de huid, dan zal deze kiem net als de gewone stafylokok weinig onheil aanrichten. Voor gezonde personen is er dus geen gevaar. De bacterie kan zich echter ook verspreiden naar andere plaatsen in het lichaam, bijvoorbeeld naar de blaas, de longen of een open wonde. Bovendien kan ze zich verspreiden naar andere personen. MRSA kan een gevaar betekenen voor mensen met een verminderde weerstand en voor mensen die recent geopereerd zijn of worden. Een MRSA-infectie bemoeilijkt of vertraagt het genezingsproces. MRSA is een vaak voorkomende oorzaak van wondinfecties, maar ook andere infecties (luchtweginfecties, bloedstroominfecties, urineweginfecties en andere) komen voor. MRSA komt in alle zorginstellingen voor, zowel in ziekenhuizen als in rusthuizen, en is een belangrijke ziekteverwekkende kiem en tevens een bijzonder belangrijke oorzaak van ziekenhuisinfecties (nosocomiale infecties). Epidemieën met MRSA komen frequent voor. MRSA wordt in de volksmond ook wel dé ziekenhuisbacterie genoemd. De overdracht van MRSA, zoals van Methicilline-gevoelige Staphylococcus aureus (MSSA), gebeurt vooral via de handen van gezondheidswerkers die residenten, gekoloniseerd of geïnfecteerd met deze micro-organismen, hebben verzorgd. MRSA wordt onder druk van het overvloedig gebruik van antibiotica uitgeselecteerd maar gedraagt zich, afgezien van zijn resistentieprofiel, zoals de gevoelige Staphylococcus aureus (MSSA). Eén derde van de gezonde mensen draagt MSSA vooraan in de neusholten, keel of perineum. Methicilline-resistente varianten van Staphylococcus aureus zijn de laatste twee decennia overal op de wereld opgedoken. MRSA komt wereldwijd voor, en vooral veel in populaire vakantielanden aan de Middellandse Zee. In landen die in het verleden een restrictief antibioticabeleid voerden, komt het veel minder voor. Vandaar dat MRSA stopt aan de grens met Nederland, en ook de Scandinavische landen bleven om dezelfde reden beter gespaard van MRSA. De laatste jaren is op diverse plaatsen in de wereld, ook in Nederland en België, melding gemaakt van aanwezigheid van MRSA buiten de zorginstellingen. Ook dieren kunnen drager zijn van MRSA: honden, katten, varkens, 2. Hoe krijgt men MRSA of hoe wordt MRSA overgedragen? Mogelijkerwijs was de resident reeds drager van MRSA voor hij naar het rusthuis kwam. Misschien heeft hij MRSA verworven tijdens een eerder verblijf in het ziekenhuis of andere instelling. Hoewel er in vele van de zorginstellingen maximale inspanningen geleverd worden om overdracht van MRSA te voorkomen, moeten we ons realiseren dat elke vorm van contact,

13 ook huidcontact, een besmetting kan veroorzaken. Het risico op het verwerven van MRSA kan dus nooit volledig tot nul gereduceerd worden. Sinds 1990 is duidelijk gebleken dat de meest effectieve manier om MRSAverspreiding in te dijken de preventie is van overdracht. De overdracht van deze bacterie gebeurt voornamelijk via de handen. Doorgedreven handhygiëne van alle rusthuiswerkers, bewoners en bezoekers is dan ook absoluut noodzakelijk om verspreiding tegen te gaan! De bacterie kan men ook terugvinden in de omgeving van een besmet persoon bv. op beddengoed, bedsponden, kleding, kranen, tvafstandsbediening, deurknoppen en lichtschakelaars, De bacterie verspreidt zich vooral via de handen en besmette voorwerpen. In een aantal gevallen (uitgebreide wonden, luchtweginfectie) ook via de lucht. 3. Is er een medicijn tegen MRSA? De MRSA-bacterie is resistent tegen de meeste antibiotica. Er zijn nog wel enkele middelen, waaronder het antibioticum Vancomycine, die de bacterie kunnen doden. Deze middelen zijn erg duur en toxisch en kunnen nare bijwerkingen hebben. Omdat het gevaar bestaat dat de MRSA ook een resistentie tegen deze middelen zal ontwikkelen, worden ze alleen toegediend bij residenten met een MRSA-infectie. Dragers worden behandeld met een ontsmettende zeep en een antibiotische neuszalf. 4. Hoe vaak kan je MRSA krijgen? MRSA kan van mens tot mens overgedragen worden via de huid of slijmvliezen. Een gezonde persoon met een goede natuurlijke afweer kan MRSA met zich meedragen maar wordt er niet ziek van. Het risico op infecties verhoogt indien de eigen weerstand verminderd is bijvoorbeeld bij: regelmatig en lang antibioticagebruik; aanwezigheid van stomies, tomies, wonden (operatiewonden, chronische wonden, decubitus, ); aanwezigheid van katheters, vreemd materiaal; immobiliteit; chronisch onderliggend lijden (diabetes, MS, COPD, ). Deze risicofactoren komen vaak voor bij zwaar zorgbehoevende personen in ziekenhuis of WZC. Zij kunnen herhaaldelijk MRSA-positief zijn. 5. Is er een verschil in aanpak tussen rusthuizen en ziekenhuizen? Het WZC is een thuisvervangend milieu en het is dan ook normaal dat de houding tegenover MRSA enigszins verschillend is van deze in het

14 ziekenhuis. Isolatie heeft een vernietigende invloed op de levenskwaliteit van de bewoners en zal zo veel mogelijk vermeden worden. Er dient ook rekening gehouden te worden met architectonische en financiële beperkingen. In de WZC steunt het infectiepreventiebeleid vooral op een doorgedreven basishygiëne (naleving algemene voorzorgsmaatregelen) en strikte handhygiëne. 6. Waarop steunt het MRSA-beleid in de rusthuizen? Het MRSA-beleid berust op volgende principes: 1. een zeer restrictief antibioticagebruik aan de hand van een antibioticaformularium; 2. strikte naleving van de algemene voorzorgsmaatregelen en in het bijzonder de handhygiëne; 3. een uitgewerkt registratiesysteem voor alle positieve gevallen; 4. naleving van de specifieke voorzorgsmaatregelen bij gekoloniseerde of geïnfecteerde MRSA-bewoners; 5. goede communicatie tussen HA, CRA, VKN en paramedici. De nationale Gospiz-richtlijnen willen eenieder die actief is in de sector van woon- en zorgcentra helpen om zich deze principes eigen te maken en toe te passen. Het uitvoeren van de MRSA-richtlijnen betekent uiteraard een meerkost voor het rusthuis (bv. handalcohol, schorten, handschoenen, ). Daarnaast moet ook nagedacht worden over structurele maatregelen. Hierbij denkt men bijvoorbeeld aan een verpleegkundige gespecialiseerd in infectiepreventie die de coördinerende arts ondersteunt in de uitvoering van een coherent MRSA-beleid en aan een uitbreiding van het aantal eenpersoonskamers. 7. Welke MRSA-positieve personen houden het grootste besmettingsrisico in? In de regel verspreiden mensen met een MRSA-infectie de meeste bacteriën in de omgeving; vooral uitgebreide, niet-afdekbare en geïnfecteerde huidlaesies en luchtweginfecties gekoppeld aan een acute en productieve hoest houden een aanzienlijk besmettingsrisico in. 8. Brengt de aanwezigheid van een MRSA-infectie een bijkomend risico mee voor het verzorgend personeel? Vooral het risico t.a.v. de andere bewoners neemt toe. Daarom worden deze patiënten geïsoleerd. Indien het verzorgend personeel de isolatierichtlijnen strikt naleeft, houdt dit voor hen geen verhoogd risico in.

15 9. Waarom verspreidt MRSA zich meer in zorginstellingen dan in de thuissituatie? In zorginstellingen is de kans op verspreiding en besmetting hoger dan thuis omdat er meer risicofactoren aanwezig zijn, zoals: een hoge antibioticadruk waardoor selectie en resistentievorming; meer potentiële ingangspoorten (wonden, katheters e.d.); een intensief en direct contact tussen diverse medewerkers en residenten. 10. Kan mijn kind MRSA krijgen door in de buurt van een persoon met MRSA te zijn? Gezonde personen, inclusief kinderen, kunnen wel besmet geraken via contacten met MRSA-positieve personen maar de kans om een MRSAinfectie op te lopen is zeer klein. 11. Hoe lang kan men MRSA-positief blijven? Positieve personen met een chronisch onderliggend lijden, chronische wonden, stomies, katheters, krijgt men moeilijk definitief MRSA-vrij. Zuivere kiemdragers kan men trachten te negativeren door eenmalig het decontaminatieschema toe te passen. Bij gekoloniseerde personen waar meestal geen antibioticabehandeling wordt toegepast, ligt dit heel wat moeilijker. Zij kunnen maanden tot jaren positief blijven indien hun algemene gezondheidstoestand niet verbetert of bijvoorbeeld de wonden niet helen. 12. Overleeft een MRSA-bacterie op oppervlaktes (bv. tafel), linnen enz.? Ja, MRSA kan lang overleven op droge oppervlaktes en in stof, weken tot maanden zelfs. 13. Mag de deur van de kamer van een MRSA-besmette bewoner opengezet worden? Bij bewoners die in isolatie liggen, mag de deur opengezet worden indien dit noodzakelijk is voor het toezicht / de observatie of voor de mentale gezondheidstoestand van de bewoner. Waak er echter over dat het voor andere zorgverleners duidelijk blijft dat het een isolatie betreft waar specifieke voorzorgsmaatregelen dienen getroffen te worden bij het betreden van de kamer en de verzorging van de bewoner (bv. isolatiekaart naast de deur, rode streep op de vloer, ). Zorg er tevens

16 voor dat andere bewoners niet kunnen binnen wandelen. 14. Veel bewoners die MRSA-drager zijn worden geholpen met hulpmiddelen zoals tilliften en dergelijke. Hoe moeten wij deze hulpmiddelen (bv. tilbanden) gebruiken? We kunnen ze niet individueel houden (beperkte middelen). Het gebruik van de tillift bij MRSA-dragers vraagt geen specifieke voorzorgsmaatregelen. Indien mogelijk kan men de MRSA-dragers als laatste aan bod laten komen en nadien de tilband verwijderen en machinaal laten wassen. Het gebruik van de tillift bij isolatie vereist dat de delen van de tillift die aangeraakt werden, ontsmet worden met HAC 3,5 % of alcohol 70 en dat een persoonsgebonden tilband voorzien wordt (zonodig een paar extra tilbanden aankopen). 15. Mag een MRSA-positieve bewoner zijn rolstoel of looprek delen met andere patiënten? Bij MRSA-dragers kan dit. Indien het looprekje of de rolstoel uit een isolatiekamer komt, moet het eerst gereinigd en ontsmet worden alvorens het gebruikt mag worden bij een volgende patiënt. 16. Een MRSA-bewoner gebruikt een persoonlijk kersenpitkussentje. Mag dit opgewarmd worden in een microgolfoven die daarna gebruikt wordt om drank van andere bewoners in op te warmen? Ja, indien het in een proper zakje of recipiënt (bestemd voor de microgolf) wordt gestoken alvorens het in de microgolf wordt geplaatst. 17. Een RVT-bewoner is bij screening positief op MRSA en wordt gedecontamineerd. Controle twee dagen na decontaminatie geeft een negatieve cultuur, maar bij controle na 4 weken is de bewoner opnieuw positief. Hoe moet een bewoner beschouwd worden in de periode tussen de eerste controle (MRSA- vrij) en de tweede controle na 4 weken, waar hij opnieuw MRSA-positief kan zijn. Wordt hij in die tussenperiode beschouwd als positief met verder toepassen van de bijkomende voorzorgsmaatregelen of wordt hij beschouwd als MRSA- negatief (er was immers een negatieve cultuur) met toepassen van de algemene voorzorgsmaatregelen. In de consensustekst van 2005 vind ik daar niet direct een antwoord op. In dit geval is de bewoner negatief tot het tegendeel bewezen wordt aan de

17 hand van een positief staal. Omdat het steeds mogelijk is dat de status wijzigt en de bewoner positief wordt, is de naleving van de AVZM en de handhygiëne van het allergrootste belang. 18. Hoe moet men een matras, die niet van een volledige beschermingshoes was voorzien, behandelen na overlijden van een bewoner met MRSA in een wonde en de insteekplaats van een suprapubische sonde? De onderkant van de matras is niet beschermd en we weten niet of deze zijde besmet is met MRSA. Vanuit de algemene voorzorgsmaatregelen kan gesteld worden dat alle matrassen in de WZC best zouden uitgerust zijn met een volledig reinigbare en ontsmetbare hoes. Belangrijk is ook erop toe te zien dat de hoezen volledig intact zijn, zoniet deze zo vlug mogelijk te vervangen. Een (gedeeltelijke) onbeschermde matras afkomstig uit een isolatiekamer dient als besmet beschouwd te worden en mag niet hergebruikt worden bij een volgende bewoner.

18 19. Zal een bewoner waarvan sputum/urine/wondvocht MRSA-positief is ook systematisch gescreend worden op MRSA in keel, neus en perineum? Nee, dit is niet zinvol. 20. Indien een patiënt ontslagen wordt uit het ziekenhuis, is hij dan steeds gescreend op MRSA? Zo ja, is bij opname in het RVT/ROB een screening ter hoogte van de neus dan voldoende? Of dient er toch nog een screening te gebeuren ter hoogte van de keel en perineum? Indien er geen transferdocument voorhanden is, kan men er niet vanuit gaan dat de bewoner gescreend werd in het ziekenhuis. Bij (her)opname in het WZC voert men een screening uit ter hoogte van neus, keel en perineum. 21. Heeft een eenmalige screening (nul-meting) onder alle RVTbewoners zin? Doel: identificatie van dragers, aantal dragers in een RVT kennen en van daaruit specifieke maatregelen te nemen. Kijken of de preventiemaatregelen sluitend genoeg zijn en aantal dragers verminderen (om kruisoverdracht te beperken). Nee, er wordt enkel gescreend op indicatie: opname, heropname of epidemie. 22. Een bewoner (MRSA-drager) woont samen met zijn vrouw in het RVT. De MRSA is gevoelig voor Bactrim, moet/mag men hem hiermee behandelen? MRSA-dragers worden niet behandeld met AB, wel gedecontamineerd. Het is raadzaam om de echtgenote ook te screenen en zonodig eveneens te decontamineren. 23. Is er een farmacologisch verschil (buiten de prijs) tussen de Bactroban huidzalf en neuszalf? Ja, het oplosmiddel waarin de mupirocine (= actief bestanddeel) werd verwerkt, is verschillend. Bij de huidzalf is dit een hydrofiel preparaat. Bij de neuszalf die aangebracht wordt op neusslijmvlies is dit een lipofiel preparaat. 24. Wordt het gebruik van Bactroban huidzalf voor de verzorging van een niet met MRSA gekoloniseerde/geïnfecteerde wonde ontraden?

19 Ja, Bactroban huidzalf kent in de huisartsgeneeskunde zo goed als geen toepassing. 25. Een bewoner is enkel MRSA-positief in de keel en blijft na twee behandelingen met isobetadinespoelingen en Collu-hextril positief voor MRSA. Is er een behandelingsalternatief of wat zijn de aanbevelingen bij positieve keelkweek voor MRSA? Mogelijkerwijs geven zuigtabletten (bv. Hibitane zuigtabletten) of gelpastilles (bv. Orophar) een beter resultaat (langer en intenser contact). 26. Indien MRSA enkel aanwezig is ter hoogte van het perineum, moet men dan naast ontsmettende baden ook Bactroban gebruiken ter hoogte van de neus voor dekolonisatie? Ja, tijdens de decontaminatieprocedure worden de ontsmettende zeep en de neuszalf steeds samen toegepast. 27. Wordt een bewoner met MRSA in sputum behandeld met Bactroban in de neus? Nee, indien MRSA in sputum (= positief klinisch staal) wordt niet bijkomend gedecontamineerd. 28. Moet een bewoner (MRSA-drager) ter hoogte van de wonden, maar niet ter hoogte van de neus of keel toch een Mupirocine-kuur krijgen in de neus? Moet deze bewoner gedecontamineerd worden met isobetadine? Nee, indien MRSA in wonde (= positief klinisch staal) wordt niet bijkomend gedecontamineerd. 29. Een bewoner in onze instelling draagt MRSA in de wonde. Zij is de trotse en gelukkige bezitster van een lieve poes die ook door menig andere bewoners met plezier gestreeld wordt. Wat moeten wij doen met deze poes, kan zij andere bewoners besmetten? Welke maatregelen moeten wij toepassen? Indien de wonde afdekbaar is, wordt de bewoonster niet in isolatie verzorgd. De kat heeft dus contact met zowel de positieve bewoonster als andere bewoners. De kat kan MRSA-drager zijn of als overdrachtsweg fungeren, vandaar dat het te verkiezen valt om andere bewoners te vragen om de kat niet te aaien. Afl. 1, september 2007 FAQ s Handhygiëne / 1 2 / FAQ s Handhygiëne Afl. 1, september 2007 Afl. 1, september 2007 FAQ s Handhygiëne / 3

20 Afl. 1, september 2007 FAQ s Reiniging en ontsmetting / 5 6 / FAQ s Reiniging en ontsmetting Afl. 1, september 2007 Afl. 1, september 2007 FAQ s Dienstkledij/beschermende kledij / 7 Afl. 1, september 2007 FAQ s MRSA / 9 10 / FAQ s MRSA Afl. 1, september 2007 Afl. 1, september 2007 FAQ s MRSA / / FAQ s MRSA Afl. 1, september 2007 Afl. 1, september 2007 FAQ s MRSA / / FAQ s MRSA Afl. 1, september 2007 Afl. 1, september 2007 FAQ s MRSA / / FAQ s MRSA Afl. 1, september 2007 Afl. 1, september 2007 FAQ s MRSA / 17

21 3. Richtlijnen 3.1. Een algemeen infectiepreventiebeleid en specifieke voorzorgsmaatregelen ten aanzien van MRSA voor de rusthuizen en woon- en zorgcentra voor bejaarden Inleiding GOSPIZ heet vanaf nu BICS (Belgian Infection Control Society). Het bericht dat 20 % van onze residenten drager is van Methicilline resistente Staphylococcus aureus, de MRSA, of misschien wel de meest gekende ziekenhuisbacterie, heeft een ware beweging in onze sector veroorzaakt (bron: onderzoek 2005 Nationale MRSA-prevalentiestudie in 60 RVT's ). Is deze bacterie gevaarlijk? Bij welke bewoners komt deze bacterie voor? Is deze bacterie een dreigend gevaar voor mijzelf of voor mijn kinderen? Mag ik die bewoners nog wel verzorgen? Hoe kan ik voorkomen dat andere bewoners besmet worden? Hoe kan ik er mee voor zorgen dat onze instelling minder problemen heeft met deze bacterie? Talrijke vragen waar gezondheidswerkers in de sector terecht mee zitten. Paniekreacties zijn uit den boze. Een goede en correcte informatiedoorstroming is de enige rationele en aangewezen benadering. De Vlaamse Overheid nam het initiatief verschillende experts uit te nodigen om samen een goede informatieoverdracht, in een begrijpbare taal, te realiseren. Deze handleiding met cd-rom is één kanaal waarmee men een antwoord wil geven aan deze uitnodiging. Allen die op een bijzonder gedreven manier actief meewerkten aan de realisatie van deze handleiding en cd-rom hopen dat de via dit medium beschikbare informatie mee kan leiden tot het meer verantwoord en meer gecontroleerd omgaan met multiresistente bacteriën zoals MRSA. Deze

22 informatie moet leiden tot een betere zorg voor onze residenten, tot meer vertrouwen voor onze medewerkers. Hartelijk dank aan allen die mee aan de basis liggen van het ontwikkelen van deze handleiding en cd-rom. Jean-Paul Sion Geneesheer-ziekenhuishygiënist AZ Monica Antwerpen Algemeen infectiepreventiebeleid Een restrictief antibioticabeleid Het zou wenselijk zijn dat elke instelling onder leiding van de CRA, of de daartoe aangestelde huisarts, een antibioticaformularium opstelt dat bindend is voor het voorschrijfgedrag van de behandelend geneesheer. Het bepaalt welk antibioticum, in welke dosis en voor welke indicatie, mag worden toegediend. Een gecoördineerd en restrictief antibioticabeleid is van essentieel belang in de strijd tegen de resistentievorming. De multiresistente bacteriën waaronder MRSA maken het gebruik van steeds nieuwere en krachtigere antibiotica noodzakelijk. Deze antibiotica, soms enkel via intraveneuze weg toe te dienen, kunnen toxische nevenwerkingen veroorzaken en zijn erg duur. Daarom is een gericht gebruik van essentieel belang. Een correcte diagnosestelling aan de hand van bemonstering en microbiologisch onderzoek is vaak vereist om een adequate behandeling mogelijk te maken. Voor de startbehandeling wordt de keuze van het antibioticum bepaald in functie van de meest waarschijnlijke oorzakelijke bacterie en zijn gevoeligheidsprofiel. Wanneer de microbiologische resultaten gekend zijn, wordt de behandeling aangepast en wordt zoveel mogelijk gekozen voor een antibioticum met een nauw spectrum. Het antibioticum wordt niet langer dan nodig toegediend Algemene voorzorgsmaatregelen Aangezien het behandelen van infecties steeds moeilijker wordt, neemt het belang van preventieve maatregelen alsmaar toe. Belangrijk hierbij is te streven naar een goede basishygiëne. Hoe hoger de vooropgestelde

23 algemene hygiënenorm, hoe kleiner de kans op verspreiding van microorganismen binnen de instelling en hoe kleiner de kans dat personeelsleden besmet raken met micro-organismen afkomstig van de bewoners en hun omgeving. De uitbouw van een hoogwaardige algemene hygiënestandaard wordt de belangrijkste doelstelling voor de eerstvolgende jaren. De algemene voorzorgsmaatregelen die hierna worden beschreven, dienen door alle personeelsleden gekend te zijn en onder alle omstandigheden nageleefd te worden. Onderzocht moet worden waar de materiële voorzieningen tekort schieten om dit mogelijk te maken Persoonlijke hygiëne Personeel Elk personeelslid geeft blijk van een goede lichaamshygiëne en heeft een verzorgd voorkomen. De haren zijn dusdanig geknipt of bijeengebonden dat ze niet dienen aangeraakt te worden tijdens de uitvoering van de verzorgende taken en nooit in aanraking komen met de bewoners. Tijdens de lichamelijke zorgverlening draagt men bij voorkeur beroepskledij met korte mouwen en kan men, voor de gevallen van extreme bevuiling of voor (potentiële) contacten met bloed en lichaamsvochten, beschikken over beschermschorten met lange mouwen. Bij koude worden geen persoonlijke vestjes over de werkkledij gedragen. Een warm kledingstuk met korte mouwen, gedragen onder de werkkledij, is wel toegelaten. Bewoners Bij elke bewoner dient gestreefd te worden naar een optimale lichaamshygiëne. De materiële voorzieningen zijn hiertoe voorhanden (bv. aangepast incontinentiemateriaal, tillift, aangepast sanitair, ). Bewoners worden ook begeleid in het ontwikkelen van een correct hygiënegedrag (bv. geen rondslingerende zakdoeken, handen wassen na het gebruik van het toilet, niet spuwen, ) zoniet dienen gepaste beschermende maatregelen

24 naar de medebewoners toe getroffen te worden Handhygiëne Een strikte handhygiëne is de belangrijkste maatregel om overdracht van micro-organismen tussen bewoners te voorkomen. Een goede handhygiëne vereist de afwezigheid van handjuwelen. Ringen, armbanden en een polsuurwerk worden niet toegelaten. De nagels dienen kort en vrij van vuil te zijn, nagellak en kunstnagels zijn verboden. Wondjes ter hoogte van de handen worden afgedekt met een ondoordringbaar verband. Onder handhygiëne wordt zowel het gebruik van handalcohol als het gebruik van niet- steriele handschoenen als het handen wassen verstaan. Aangezien handalcohol zeer snel de meeste micro-organismen doodt en onder allerlei afleveringsvormen (muurdispenser, losse dispenser, zakflacon, ) beschikbaar kan gesteld worden, verdient dit de voorkeur. Men spaart tijd, bekomt een betere kiemreductie en daarenboven is het product huidvriendelijker dan water en zeep. Nochtans blijven een aantal indicaties voor het wassen van de handen bestaan. Handschoenen daarentegen worden gedragen bij elk potentieel contact met bloed, lichaamsvochten of slijmvliezen en vervullen een dubbele functie. Ze beschermen in de eerste plaats het personeelslid tegen besmetting van de handen met micro-organismen van de bewoner en indien de handschoenen onmiddellijk verwijderd worden na het risicovol contact voorkomen ze ook de overdracht van kruisinfecties naar andere bewoners.

25 Handontsmetting Techniek De handontsmetting wordt uitgevoerd met een alcoholische oplossing, in vloeibare- of gelvorm en dit gedurende minstens 15 seconden. Men neemt een voldoende hoeveelheid zodanig dat men de handen volledig kan inwrijven met het product. Men volgt hierbij de juiste techniek en volgorde (zie bijlagen). Vervolgens laat men de handen drogen aan de lucht. Indicaties na elk verzorgend contact met de intacte huid van de bewoner bv. na het geven van wisselhouding na hulp bij ochtendverzorging en aankleden na uitkleden en te bed helpen van bewoner na elk contact met materialen die langdurig in contact kwamen met de intacte huid van de bewoner of die in contact kwamen met lichaamsoppervlakken met een hogere kolonisatiegraad bv. na plaatsen bedpan na aanleggen van urinaal na droge contacten met toiletstoel of WC-bril vóór een propere of aseptische handeling bv. voor het klaarzetten van medicatie voor het plaatsen van een urethrakatheter voor het uitvoeren van wondzorg tussen 2 bewoners bij lichamelijke zorgverlening na langdurig ( +/- 15 min.) handschoengebruik Indien de handschoenen langdurig werden gedragen of de handen klam of vochtig aanvoelen na het verwijderen van de handschoenen of indien de handschoenen stuk gingen, is het noodzakelijk om na het verwijderen van de handschoenen de handen bijkomend te ontsmetten met handalcohol.

26 Handschoenen Techniek Een nieuw paar handschoenen wordt steeds uit de doos genomen. Men bewaart geen voorraad in de zakken van de eigen dienstkledij. Handschoenen worden niet gewassen en hergebruikt. Na de toepassing worden ze steeds in de afvalzak geworpen. Handschoenen worden aangetrokken net voor de specifieke toepassing en onmiddellijk verwijderd na de toepassing. Voorraden met zuiver materiaal en gemeenschappelijke zaken (linnenkar, verzorgingskar, telefoon, ) worden niet aangeraakt met (gebruikte) handschoenen. Indicaties voor elk mogelijk contact met bloed bv. bij bloedafname voor elk mogelijk contact met lichaamsvochten, excreties, secreties bv. ledigen van urinaal vervangen van incontinentieluier uitvoeren van wondzorg voor elk contact met slijmvliezen bv. mondzorg voor elk contact met materialen bevuild met bloed of lichaamsvochten bv. voor wegnemen van bebloede kompressen voor manueel reinigen van bedpan Handen wassen Techniek bevochtig de handen onder stromend water neem een dosis vloeibare zeep was de handen grondig en volledig gedurende minimum 15 seconden spoel de handen overvloedig af onder stromend water droog de handen met een papieren handdoekje sluit de kraan met het papieren handdoekje (raak de vuile kraan nooit

27 aan met de gewassen handen!) Indicaties bij aanvang van de dagtaak na het gebruik van het toilet, na het snuiten van de neus voor en na een pauze na zichtbare bevuiling igv sporulerende micro-organismen (bv. clostridium) na het beëindigen van de dagtaak Reiniging / ontsmetting De kamers Horizontale oppervlakken en kameruitrusting moeten minstens 1x per week en bij zichtbare bevuiling gereinigd worden. Hiervoor gebruikt men per kamer een schoon poetsdoekje. Het gemeenschappelijk sanitair wordt dagelijks gepoetst (behalve op zonen feestdagen). Het sanitair dat uitsluitend door 1 bewoner wordt gebruikt, dient tweemaal per week gereinigd te worden. Hiervoor gebruikt men per sanitaire cel een schoon poetsdoekje. De vloer wordt minstens éénmaal per week gereinigd. Elke bevuiling met bloed of lichaamsvochten wordt onmiddellijk weggenomen met wegwerpmateriaal (bv. cellulosedoekjes). Nadien wordt dit oppervlak zo snel mogelijk gereinigd en ontsmet. Voor kleine oppervlakken kan men alcohol 70 % gebruiken, voor grote oppervlakken producten op basis van chloor, glucoprotamin of quaternaire ammoniumverbindingen. Bij ontslag van een bewoner volstaat het de kamer grondig te reinigen. Verzorgingsmateriaal Verzorgingsmaterialen die bevuild worden met bloed en lichaamsvochten en aangewend worden voor gemeenschappelijk gebruik, moeten gereinigd en ontsmet worden alvorens ze van gebruiker mogen veranderen (bv. urinaal, bedpan, ). Indien het materiaal het toelaat, wordt hiervoor best een thermische en machinale desinfectiemethode gebruikt bv. een

28 bedpanspoeler of wasmachine. Zoniet kan er chemisch en manueel gedesinfecteerd worden door onderdompeling (bv. HAC 1% of chloramine 0.5% gedurende 1 uur) of door afwrijven (bv. HAC 3.5% in water of alcohol 70%). Voor gemeenschappelijke materialen die bij een normaal gebruik zichtbaar niet bevuild worden en enkel in contact komen met de intacte huid van de bewoner volstaat een periodieke reiniging (bv. een bloeddrukmeter). Klein materiaal dat gebruikt wordt ter hoogte van lichaamszones met een hogere kolonisatiegraad maar hierbij zichtbaar niet bevuild wordt, wordt na gebruik ontsmet met alcohol 70% (bv. scheerapparaat, thermometer). Er moet maximaal gestreefd worden naar het gebruik van individueel materiaal dat periodiek gereinigd wordt (bv. kam, scheerapparaat, prothesepotje, urinaal, waskom, ) Linnen De aanvoer van proper linnen en de afvoer van vuil linnen verlopen gescheiden van elkaar. Bedlinnen wordt vervangen bij zichtbare bevuiling en minstens wekelijks bij niet- bedgebonden bewoners. Gebruikt linnen wordt steeds als besmet beschouwd. Het wordt niet tegen de eigen kleding gehouden en zo snel mogelijk in een lekvrije linnenzak gedeponeerd. Vuil linnen wordt nooit op de kar met zuiver linnen gelegd. Al het bedlinnen wordt tijdens het wasproces gereinigd en ontsmet; hetzij thermisch, hetzij chemisch Afval Afvalzakken met niet-risicohoudend medisch afval zoals incontinentiemateriaal of voeding worden minstens dagelijks verwijderd. Alle afvalzakken zijn hermetisch afgesloten en de stockageplaats is niet bereikbaar voor ongedierte. Risicohoudend medisch afval moet in speciale kartonnen dozen met stevige gele zak of in harde plastic containers verzameld worden.

29 Scherpe voorwerpen (naalden, bistouriemesjes, mandrijns, gebroken glazen ampulles, ) moeten onmiddellijk na gebruik in harde plastic containers geworpen worden Aanvullende voorzorgsmaatregelen voor MRSA Welke aanvullende voorzorgsmaatregelen noodzakelijk zijn, is afhankelijk van de plaats en de mate waarin de bewoner besmet is met MRSA. Dragerschap betekent dat MRSA wordt teruggevonden op de huid en/of in de neus en/ of in de keel. Dit wordt aangetoond door een positieve MRSAscreening. De afname van een MRSA-screening gebeurt als volgt: men neemt 3 droge steriele wissers de eerste wisser draait men 360 rond, vooraan, in beide neusgaten met de tweede wisser wrijft men ter hoogte van beide amandelloges. met de derde wisser wist men ter hoogte van het perineum (= zone gelegen tussen de uitwendige geslachtsorganen en anus) Gekoloniseerd met MRSA betekent dat MRSA wordt terug gevonden op plaatsen waar men normaal geen stafylokokken aantreft bv. in een wonde, in urine, in het sputum MRSA wordt in dit geval geïsoleerd uit klinische stalen (lichaamsvochten) maar de bewoner vertoont geen tekens van infectie (geen koorts, geen ziektegevoel, geen pijn, geen etter, ). Geïnfecteerd met MRSA betekent dat MRSA wordt teruggevonden op plaatsen waar men normaal geen stafylokokken aantreft bv. in een wonde, in urine, in het sputum. MRSA wordt in dit geval ook geïsoleerd uit klinische stalen (lichaamsvochten) maar de bewoner vertoont hier wel tekens van infectie. Deze bewoners dienen behandeld te worden met antibiotica wat dikwijls een ziekenhuisopname vereist Indicaties waarbij de algemene voorzorgsmaatregelen volstaan MRSA-dragerschap AVZM (handhygiëne!) MRSA in sputum zonder productieve hoest AVZM (handhygiëne!) MRSA in urine aanwezigheid van een blaaskatheter AVZM (handhygiëne!)

30 Strikte naleving van de handhygiëne is hierbij van het aller grootste belang Indicaties voor aanvullende voorzorgsmaatregelen in surplus aan de algemene voorzorgsmaatregelen MRSA in wonde Afdekbaar Masker, schort en handschoenen bij wondzorg MRSA in urine Incontinent Masker, schort en handschoenen bij lichaamsverzorging Continent Afzonderlijk toilet of toiletstoel Indicaties voor isolatiemaatregelen in surplus aan de algemene voorzorgsmaatregelen MRSA in sputum Acute opstoot van productieve hoest ISOLATIE MRSA in wonde Niet-afdekbaar ISOLATIE MRSA in urine Urinair incontinent en kans op bevuiling van de omgeving ISOLATIE Organisatie van de isolatie De CRA zal, in overleg met de behandelende huisarts, de aanvullende voorzorgsmaatregelen of isolatiemaatregelen, instellen. De CRA noteert de actuele MRSA-status in het medisch dossier van de bewoner samen met de specifieke voorzorgsmaatregelen. Het is dus noodzakelijk om de CRA zo snel mogelijk in te lichten bij elk nieuw geval van MRSA. Isolatie betekent: opname in een afzonderlijke kamer met sanitaire voorzieningen. Het cohorteren of groeperen van MRSA-positieve bewoners mag maar is niet ideaal. op de kamerdeur wordt een kaartje met pictogram gehangen dat het personeel en bezoek wijst op de isolatie en het belang van een strikte handontsmetting bij het verlaten van de kamer

31 de bewoner mag de kamer niet verlaten op eigen initiatief de toegang tot de kamer wordt beperkt tot het noodzakelijke personeel en een aantal externe familieleden of vrienden de bewoner mag niet deelnemen aan groepsactiviteiten het dragen van beschermende kledij bij het betreden van de kamer. Enkel indien het een korte aanwezigheid op de kamer betreft, zonder fysiek contact met de bewoner of zijn omgeving, is geen beschermende kleding vereist. meerlagig masker: wordt in de gang opgezet en bij het verlaten van de kamer wordt het steeds weggeworpen beschermschort (best een wegwerpschort met een ondoordringbare barrière voor bloed en lichaamsvochten). Een propere schort kan aangetrokken worden in de gang. Een gebruikte schort wordt in de kamer aangetrokken en na gebruik wordt deze met de binnenzijde naar binnen opgehangen. De schort wordt minstens dagelijks en bij bevuiling, steeds vervangen. niet-steriele handschoenen Het eetgerei vergt geen afzonderlijke behandeling indien het na gebruik, machinaal op minstens 60 C, wordt afgewassen. Na manipulatie van besmet eetgerei ontsmet men steeds de handen. Het linnen wordt bij zichtbare bevuiling en minstens wekelijks vervangen. Het moet niet afzonderlijk behandeld worden aangezien al het gebruikt linnen als besmet wordt beschouwd. Belangrijk is dat gebruikt linnen rechtstreeks in een lekvrije linnenzak wordt verzameld. De zak wordt gesloten op de kamer en vervolgens onmiddellijk in de kar of ruimte voor afvoer van vuile materialen (linnen, afval, ) geplaatst. Enkel indien de zak aan de buitenzijde zichtbaar bevuild is, wordt deze dubbel verpakt. Het linnen wordt best gewassen op minstens 60 C. Indien het wasgoed thuis door de familie wordt gewassen, dient een machinaal wasproces aanbevolen te worden en best op minstens 60 C. Indien de aard van het weefsel (bv. wol) niet weerstaat aan hoge temperaturen, behandelt men de was best afzonderlijk en zo mogelijk met een voorwas. Het afval vraagt geen afzonderlijke behandeling en mag in een zak voor

32 niet-risicohoudend medisch afval verzameld worden. De zak wordt op de kamer gesloten en vervolgens afgevoerd. Enkel in geval van zichtbare bevuiling aan de buitenzijde wordt deze dubbel verpakt. Onderhoud van de kamer De kamer wordt als laatste gepoetst. De kamer wordt periodiek gereinigd, het sanitair en de oppervlakken waarmee men veel in contact komt (deurklink, optrekbeugel, bedsponden, oproepsysteem, ) worden dagelijks gereinigd en indien mogelijk, bijkomend ontsmet. Het schoonmaakpersoneel draagt eveneens de voorgeschreven beschermende kleding. Eindschoonmaak: na overlijden of bij ontslag van een bewoner in isolatie wordt het medisch en verpleegkundig materiaal gereinigd en ontsmet. De vloer en het meubilair worden gereinigd. Het sanitair en de oppervlakken waarmee men veel in contact kwam (deurklink, optrekbeugel, bedsponden, oproepsysteem, ) worden bijkomend ontsmet. De muren worden bij zichtbare bevuiling gereinigd. De gordijnen en overgordijnen worden vervangen of gewassen. Bezoekregeling: het bezoek wordt op de hoogte gebracht en met hen worden de te nemen maatregelen afgesproken. Best wordt de mondelinge uitleg ondersteund d.m.v. een folder waar bijkomende achtergrondinformatie in terug te vinden is. MRSA-positieve bewoners worden best als laatste bezocht. Het bezoek moet geen beschermende kleding aantrekken maar een handontsmetting bij het verlaten van de kamer is verplicht. Jonge kinderen of mensen met een verminderde weerstand worden best niet toegelaten. Bezoekers die quasi permanent verblijven in de isolatiekamer, mogen geen andere ruimten van de dienst of instelling betreden. Vervoer van een bewoner in isolatie Het principe is dat een bewoner in isolatie zo weinig mogelijk zijn kamer verlaat. Intern transport: voordat de bewoner zijn kamer verlaat, wordt hij afgeschermd d.m.v. een masker, propere beschermschort en handschoenen. Indien het vervoer met de rolstoel gebeurt, wordt deze afgeschermd door een proper laken of deken. Indien het om een vervoer met bed gaat, wordt het hoofd- en