Onbekommerd wonen in Breda

Transcriptie

1 Onbekommerd wonen in Breda Verslag van de aanpak GWI

2

3 Verslag van de aanpak GWI

4 Ook op latere leeftijd kun je zin geven aan je leven, ondanks dat je lichamelijk achteruit gaat en je geleidelijk vrienden en familieleden verliest. Met hun ervaring en wijsheid kunnen ouderen een bijdrage leveren aan het oplossen van actuele problemen. VU-onderzoeker Piet Houben, oud-hoogleraar Gerontologie 2 Geschikt Wonen voor Iedereen

5 Inhoud Woord vooraf Wat hebben we bereikt? 7 2 Verzilvering GWI Highlights 15 GWI-gebieden Onbekommerd wonen in de ideale wijk 35 4 Bijlage Samenstelling GWI-werkgroepen in de 15 GWI-gebieden 54 Onbekommerd wonen in Breda 3

6 Zorginstellingen kunnen medewerkers vragen hoe ze de veiligheid tijdens het werk beleven en hoe die kan verbeteren. Met de uitkomst kunnen ze zelf maatregelen bedenken die het werken in de wijk prettiger maken. Als we ook in de toekomst op goede zorg willen rekenen, moeten we nu ook goed voor onze zorgers zorgen. Aloys van Kempen, adviseur Integrale veiligheidszorg politie Midden- en West-Brabant 4 Geschikt Wonen voor Iedereen

7 Woord vooraf Voor u ligt het boekje Onbekommerd wonen in Breda. In dit boekje wordt in hoofdlijnen verslag gedaan van de GWI-aanpak , waartoe het geleid heeft en welke zaken we in de toekomst willen aanpakken. De samenleving vergrijst. Het toenemend aantal 55-plussers geeft een hele nieuwe wending aan onze economie. Daarnaast ligt er een opgave om aan wonen, welzijn en zorg voor de toekomst te werken. Daar richt het beleid Geschikt Wonen voor Iedereen (GWI) zich op. De gemeenteraad heeft al in een vroegtijdig stadium ingespeeld op de vergrijzing. Sinds 1998 voert het gemeentebestuur van Breda een consequent ouderenbeleid samen met ouderenorganisaties en maatschappelijke partners. Dat heeft vorm gekregen in het project Geschikt wonen voor Iedereen. Het beleid vormgeven kan niet vroeg genoeg beginnen en is een kwestie van lange adem. In de afgelopen periode zijn goede resultaten geboekt. Niet heel spectaculair misschien, maar wel concreet en tastbaar. Zaken die het ouder worden voor burgers in Breda veraangenamen wanneer zorg nodig is. Die aanpak hadden we niet kunnen realiseren zonder hulp van veel consumenten- en ouderenorganisaties en de vele maatschappelijke partners zoals woningcorporaties, zorginstellingen en welzijnsorganisaties. Ik heb veel respect voor hun inbreng. Ook in de collegeperiode staat het ouderenbeleid hoog op de politiek agenda. Eind 2011 is de nota Verzilvering@Breda vastgesteld. Op basis daarvan hebben de werkgroepen GWI de uitvoeringsplannen in hun wijk waar nodig aangepast en geactualiseerd. Dat onderstreept dat GWI een continue proces is. De gemeente heeft veel geïnvesteerd in het proces, omdat ze gelooft in een duurzame aanpak. Een zorgzame samenleving kan alleen goed gedijen als er vertrouwen is tussen mensen, tussen wijkbewoners, tussen organisaties om dingen voor elkaar te krijgen en er samen voor te zorgen dat kwetsbare mensen niet tussen de wal en het schip terecht komen. In dit boekje blikken we terug op de afgelopen jaren en kijken we vooruit naar ons ideaalbeeld: onbekommerd wonen in de ideale wijk. Ik hoop dat iedereen met dezelfde energie en enthousiasme blijft werken aan GWI, zodat Breda geschikt wordt voor iedereen. Bob Bergkamp Wethouder Wonen en Leven Onbekommerd wonen in Breda 5

8 Deze gemeente heeft alles in huis om van GWI een groot succes te maken. Maar de soms oeverloze vergadercultuur staat een slagvaardige aanpak nogal eens in de weg. Er zijn nogal wat organisaties die graag meepraten aan diverse beleidstafels, maar er tegelijkertijd een eigen agenda op nahouden. Soms moet je met je vuist op tafel slaan, dan gebeurt er tenminste iets. Joep Knapen, voorheen lid Raad van Bestuur van Verpleeg- en Verzorgingshuis De Leystroom 6 Geschikt Wonen voor Iedereen

9 : Wat hebben we bereikt? 1 Hoe begonnen we? In Nederland is sprake van een dubbele vergrijzing. Het aantal ouderen neemt flink toe en ze worden steeds ouder. Bovendien is er een vermaatschappelijking van de zorg, waardoor mensen met een beperking vaker thuis blijven wonen. Daarom is het gemeentebestuur van Breda in 1998 gestart met een methodische aanpak voor het levensloopbestendig maken van woningen en wijken onder het motto Geschikt Wonen voor Iedereen (GWI). Hiermee liep Breda vooruit op de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Deze wet vraagt van gemeenten om samen met de maatschappelijke partners voldoende ondersteuning te organiseren, waardoor burgers actief aan de samenleving deel kunnen (blijven) nemen. De ideale woonwijk Het zou ideaal zijn als iedereen in Breda een drempelloos huis had, zonder obstakels voor de deur. Met de juiste zorg op loopafstand, of zorg aan huis. Met leuke activiteiten dichtbij in het buurtcentrum en de dagelijkse boodschappen bij de winkel op de hoek. En dat iedereen een prettige en goede plek heeft om te leven. Van welke leeftijd, kleur of afkomst ook. Binnen GWI wordt zo n ideale woonwijk een centrale zone genoemd. In die zones kunnen senioren en mensen met een beperking gebruikmaken van de hulp en diensten die ze nodig hebben om zelfstandig te kunnen wonen. Zelfstandig leven Mensen willen het liefst hun eigen leven zoveel mogelijk zelf inrichten, zichzelf kunnen redden en kunnen deelnemen aan de samenleving zoals zij dat willen. Daarin ligt de uitdaging voor GWI: mensen in staat stellen zo zelfstandig mogelijk te leven in hun eigen huis en wijk, ook wanneer zij behoefte hebben aan begeleiding, ondersteuning of zorg. Dat kan alleen als voorzieningen op het gebied van wonen, welzijn en zorg daar een essentieel onderdeel van zijn, anders dreigt het gevaar van sociaal isolement. Het streven van GWI is erop gericht dat jong en oud, mobiel of immobiel, snel of wat langzamer, voor dagelijkse levensbehoeften goed terecht kunnen in hun levensloopbestendige woonwijk. Voor elke Bredase woonwijk wordt daarom gestreefd naar: voldoende aanbod van geschikte woningen voor mensen met een beperking voldoende benodigde voorzieningen voor welzijn en zorg een voldoende levensloopbestendige omgeving (verbetering van) kleinschalige dienstverlening dicht bij huis het tot stand brengen van sociale cohesie Geschikt Wonen voor Iedereen levert uiteindelijk veilig en goed wonen op voor alle inwoners van Breda. Speciale aandacht gaat hierbij uit naar ouderen, mensen met een lichamelijke, verstandelijke of psychische beperking, en naar chronisch zieken. Onbekommerd wonen in Breda 7

10 Bets Schaerlaeckens-Baelemans voorzitter wijkraad Chassé-Oud-Boeimeer We moeten mensen duidelijk maken dat niet alles meer kan Via de wijkraad Chassé-Oud-Boeimeer zit ik al een aantal jaren in de werkgroep GWI. Daarnaast ervaar ik als senior en bewoonster van een appartement in het Chassé Park dagelijks wat GWI voor mensen kan betekenen. Soms gaat dat om simpele dingen. Zoals het openen van de zware galerijdeuren, wat voor veel ouderen heel lastig is. Zeker met een volle boodschappentas of vanachter een rollator. Daar heeft de woningcorporatie Singelveste Allee Wonen nu een technische oplossing voor aangebracht en dat scheelt enorm. Ook zijn er drempels weggehaald. Overigens zie je dat dit appartementencomplex oorspronkelijk niet is ingericht voor senioren of mensen met een beperking. Tijdens een schouw, die georganiseerd was door de BCG, kwam dat nog eens duidelijk naar voren. Voorzien van een blindenstok of gezeten in een rolstoel moest men controleren hoe toegankelijk een gebouw is. Dat viel niet mee, constateerden de aanwezige studenten architectuur die zich verdiepten in aanpasbaar bouwen. Ik vond het heel goed dat zij erbij waren, want zij moeten in de toekomst al aan de tekentafel bedenken hoe je een woning kunt bouwen die voor iederéén geschikt is. Verder werd op tal van plaatsen in de binnenstad geconstateerd dat veel openbare gelegenheden, zoals cafés en restaurants, absoluut niet toegankelijk zijn voor mensen met een beperking. Daar valt nog veel winst te halen in GWI-verband. Zo staan er vaak obstakels op de stoepen, wat echt heel hinderlijk is voor mensen met een rollator of rolstoel. Ook de geleidingsrichels en de stoplichttikkers voor slechtzienden ontbreken bij veel oversteekplaatsen. Dat beperkt deze mensen enorm in hun bewegingsmogelijkheden en veroordeelt hen tot thuis blijven. En dat is nou net niet de bedoeling van GWI! Een goed initiatief is het bewegingsprogramma voor senioren. Helaas zijn er plannen om het Rondeel te sluiten, zodat mensen veel verder moeten om er gebruik van te maken. Dat lukt niet iedereen natuurlijk. Een zorgpunt is ook dat er geen huisartsen in het centrum actief zijn. Ook daarvoor moet je ver van huis. Senioren die minder mobiel zijn, hebben daar echt problemen mee. Dit is een van de punten die de komende jaren verbeterd zouden moeten worden. Daarnaast maak ik me zorgen over de hoge prijzen van verzorgingstehuizen, zoals Vredenbergh. Ik woon zelf in hun cirkelgebied. Verder denk ik dat we mensen goed duidelijk moeten maken dat niet alles meer kan. Ze moeten inzien dat ze ook zelf initiatief moeten nemen en zorg aan huis regelen. Die moet dan wel voldoende beschikbaar zijn. Op die manier kan GWI veel betekenen voor de mensen. 8 Geschikt Wonen voor Iedereen

11 In veel allochtone culturen regelt men eerst hulp bij de eigen familie. Daardoor weten ze niet precies welke diensten en voorzieningen er allemaal beschikbaar zijn. De laatste jaren zie je echter dat kinderen minder tijd hebben voor de verzorging van hun ouders. Dan assisteer ik bij het regelen van bijvoorbeeld thuiszorg. Ik denk dat steeds meer migranten de weg gaan vinden naar zorginstellingen. Driss Siraji, secretaris Migrantenraad Onbekommerd wonen in Breda 9

12 Aanpak De aanpak van GWI is klantgestuurd. Dat wil zeggen dat de behoeften en keuzevrijheid van klanten voorop staat bij het aanbod van wonen, zorg en welzijn. Om dat te kunnen bereiken moet het doel van GWI worden onderschreven en werken partijen nauw samen. Geschikt wonen voor iedereen ontstaat alleen als corporaties, diverse soorten zorginstellingen, de gemeente, bewonersverenigingen, (vertegenwoordigers van) gehandicapten, ouderen, jongeren en de buurtbewoners zelf de handen ineen slaan. Dat gebeurt allereerst in het Bredaas Integraal Beraad (BIB), waar het overleg tussen de deelnemende organisaties plaatsvindt. BIB werkt voor bewoners In het Bredaas Integraal Beraad (BIB) werken Bredase organisaties voor wonen, zorg en welzijn nauw samen. De afgelopen tijd werd duidelijk dat voorzieningen op deze terreinen veel succesvoller zijn als ze voldoen aan duidelijke, vooraf omschreven eisen. Het BIB wil de positie van de Bredase belangenbehartigers verbeteren. Door te toetsen of organisaties voldoende rekening houden met de vraag van de klant, of de dienstverlening betaalbaar is en wat hun klanten van de service vinden. Hieruit vloeien activiteiten voort, zoals een Bredaas keurmerk of symposia over vraaggestuurd werken. Zo kunnen de organisaties in de toekomst in heel Breda effectieve welzijnsvoorzieningen creëren voor alle wijkbewoners. Geschikt wonen in heel Breda In 1999 is het project GWI gestart in Ginneken, Overakker, Blauwe Kei, IJpelaar en Bavel. De inrichting van centrale zones en een gebiedsgewijze zorg- en dienstverlening vanuit een zorgkruispunt staan daarbij centraal. Het eerste zorgkruispunt wordt gerealiseerd in Ginneken. In 2001 is het projectgebied uitgebreid met Brabantpark en Heusdenhout en is ook Prinsenbeek getoetst aan de criteria en normen van GWI. Begin 2004 besluit de Gemeente Breda om in alle wijken van Breda aan de slag te gaan met GWI. Ulvenhout/Bavel, Prinsenbeek, Teteringen, Hoge Vucht en Doornbos-Linie zijn het eerst aan de beurt. Proeftuin Wmo In augustus 2005 is Breda door het Ministerie van VWS uitverkozen tot proeftuin van de nieuwe Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Hiervoor heeft de gemeente een subsidie van ,- ontvangen. De proeftuin in de wijken Hoge Vucht en Heksenwiel borduurt voort op het eerdere project Over schuttingen en geraniums. Het doel ervan is om mensen met een beperking te helpen bij hun vrijetijds- en dagbesteding. En hen ondersteuning te geven bij het opbouwen van een sociaal netwerk in hun eigen wijk. Daarbij staat de vraag centraal hoe je mensen kunt vinden die niet bereikt worden, terwijl dat wel nodig is. 10 Geschikt Wonen voor Iedereen

13 Frans Saeijs, lid Dorpsraad Bavel en Frans Mertens, lid KBO-Bavel Goede voorzieningen geven senioren de kans langer in hun eigen omgeving te blijven wonen Vanuit de Dorpsraad Bavel hebben er altijd vertegenwoordigers zitting gehad in de werkgroep GWI Bavel-Ulvenhout. Dat is ook een logische combinatie. Immers in Bavel zijn intussen veel senioren die hier geboren zijn en er eigenlijk altijd willen blijven wonen. In de Dorpsraad hebben we al lang geconstateerd dat er voor deze mensen veel te weinig voorzieningen zijn. En aangezien hier geen verzorgingsen/of verpleegaccommodatie is, moet je dat voorlopig anders oplossen. De werkgroep GWI heeft vorig jaar een convenant opgesteld met allerlei betrokken partijen zoals de KBO-Bavel, Gemeente Breda, Elisabeth, Thebe, Careyn, Laurentius, etc. Daarin hebben we afspraken vastgelegd om bijvoorbeeld de toegankelijkheid van openbare gebouwen te verbeteren en een aantal noodzakelijke voorzieningen te realiseren. Binnenkort start er een project Woon Morgen Zonder Zorgen, bedoeld om voorzieningen bij senioren thuis te realiseren waardoor ze langer in hun eigen huis kunnen blijven wonen. En daarnaast voorzieningen van organisaties zoals de Thuiszorg om deze mensen de aanvullende begeleiding en zorg te bieden. Dat laatste is heel belangrijk, want alleen met wat handgrepen in de badkamer ben je er natuurlijk niet. Daar horen ook een veilige oversteekplaats bij, of de WIJ-bewegingsprogramma s voor senioren. Dit soort zaken zijn inmiddels succesvol gerealiseerd. Net als een laagdrempelig spreekuur bij Careyn. Ook voor mensen met een beperking zijn toegankelijkheid en bereikbaarheid essentiële voorwaarden om zo goed mogelijk zelfstandig te kunnen functioneren. Inmiddels zijn hier alle openbare gebouwen en winkels toegankelijk voor rolstoelgebruikers. Op verschillende locaties in Bavel wonen cliënten van Amarant (begeleid wonen), die een natuurlijk deel uitmaken van onze dorpsgemeenschap. Een belangrijk streven van de werkgroep GWI in Bavel is het vestigen van een verzorgingshuis. Je moet bedenken dat, als je senioren gaat verkassen naar een verzorgingshuis elders, ze meteen hun netwerk in Bavel kwijt zijn. Zo raken ze ontworteld en dat is natuurlijk niet wenselijk. We zijn druk bezig met Elisabeth en projectontwikkelaars, maar dat is een langdurige kwestie. Wij hopen vurig dat het van de grond komt. Daarmee ontstaat er een centrale plek in Bavel waar alle senioren voor allerlei belangrijke zaken terecht kunnen. Denk aan maaltijden verstrekken en elkaar kunnen ontmoeten bij gelegenheden waar het nuttige en aangename wordt verenigd. Zo hou je hen in hun eigen omgeving. Om de communicatie in en over het dorp te bevorderen is er een eigen website actief ( die ook wordt aangesloten op het gemeentelijke Wijkwijs. Daardoor heb je een breed aanbod van interessante onderwerpen. Daarnaast is er een gratis nieuwsbrief die mensen informeert over het wel en wee in Bavel. Tot slot hebben we in elke straat in Bavel (inclusief Nieuw-Wolfslaar) een straatcontactpersoon die contacten legt, een signaalfunctie heeft naar mantelzorgers en informatie geeft. Op die manieren proberen we verbindingen te leggen en te onderhouden. Onbekommerd wonen in Breda 11

14 Veel hangt af van het creëren van een goed vangnet per wijk. Zorg- en welzijnsorganisaties moeten van elkaar op de hoogte zijn wie wat aanbiedt. Natuurlijk is concurrentie goed, want dan valt er iets te kiezen. Maar allereerst zullen we toch de samenwerking goed op poten moeten zetten. Daar zijn de cliënten het beste mee geholpen. Coach Leny Willers, Onderling Sterk (belangenvereniging voor mensen met een verstandelijke beperking) Dagelijks ervaar ik dat iedere oudere een eigen, persoonlijke benadering vraagt. Het maakt nogal wat uit of je slecht ter been bent, financiële problemen hebt of al licht dementerend bent. Het is de kunst om voor elke behoefte de juiste zorg te arrangeren. Dat valt niet altijd mee. Gerda Sijssens, ouderenadviseur van de Stichting Ouderenwerk Breda 12 Geschikt Wonen voor Iedereen

15 Breda opplushoofdstad van Nederland Als met het ouder worden ook de gebreken komen, zijn veel mensen genoodzaakt naar een speciale woonvorm te verhuizen. Een groot deel van de bestaande woningen is namelijk niet geschikt voor ouderen en mensen met een handicap. Drempels zijn te hoog, bovenramen onbereikbaar, vloeren te glad enzovoort. Breda is al een aantal jaren zeer actief op het gebied van het opplussen van woningen. Bestaande woningen en woongebouwen worden verbeterd, zodat meer mensen in een toegankelijk, bruikbaar en veilig huis kunnen wonen. In het projectgebied van GWI zijn in 2005 al 641 woningen aangepakt. Evaluatieperiode : GWI-beleid succesvol Uit het rapport GWI-beleid blijkt dat Breda goed scoort met zijn gebiedsgerichte aanpak. Er zijn 9300 aangepaste woonvormen voor mensen met een beperking, in 55 straten zijn veilige, gele voetpaden aangelegd, en er zijn meer zorg- en welzijnsactiviteiten voor ouderen dan vier jaar geleden. Het rapport vormt de basis voor overleg met de instellingen voor wonen, zorg en welzijn over wat er de komende jaren moet gebeuren om de Bredase wijken nog geschikter te maken voor iedereen. Maar er valt nog een heleboel te doen. GWI is nog niet erg bekend. Ook constateert men dat organisatorische verschillen in de bedrijfsvoering, planning, logistiek, financiering of doelstellingen tussen de instellingen voor wonen, zorg en welzijn vaak de mogelijkheden voor een vlotte samenwerking beperken. Concurrentie speelt daarbij een rol. Verder is het zaak voor de gemeente om een juiste balans te vinden tussen meer regie of juist meer afstand houden en facilitering van de samenwerking. Onbekommerd wonen in Breda 13

16 Geschikt wonen volgens Paul van der Weijden Geschikt wonen volgens Kasper 1 Samen met 13 anderen woont Paul in het complex van de stichting 2x7 in Teteringen. Om het wat huiselijker en overzichtelijk te houden zijn er twee eetgroepen gevormd (vandaar de naam 2x7 ). Zij koken en eten apart in twee huiskamers/keukens maar doen verder alles samen. In zijn eigen appartement hangt een grote foto van Paul s idool Bob Marley. 1 Kasper heeft een lichte vorm van autisme (Asperger). Hij werkt momenteel als vrijwilliger bij de SOB. Elly Beek begeleidt hem bij zijn werkzaamheden. Vrijwilligers krijgen er volop de gelegenheid om hun talenten in te zetten. 3 4 Paul doet samen met een begeleider zelf boodschappen in het dorp. De lokale winkeliers kennen de bewoners van 2x7 goed. Kasper vindt het fijn om in zijn eentje op pad te zijn. Daarbij kan hij te afwegen hoeveel contact hij maakt als hij iets bezorgt. Soms weinig e keer gaat hij een gesprekje aan. Het maakt wel wat uit of hij mensen 2 Eén van Paul s hobby s is keyboard spelen. Hij kan aardig muziek lezen en oefent dagelijks. Op de foto is ook goed te zien wat zijn andere passie is: lezen! 5 Overdag is Paul actief op zorgboerderij Zwanenhoeve in Zevenbergen. Daar kan hij fijn buiten werken. Hij verzorgt bijvoorbeeld de kippen. 2 Kasper bezorgt post en bestellingen op de verschillende locaties in en buiten Breda waar SOB actief is. Dit werk bevalt hem goed, vooral omdat het in tijd en afspraken goed afgebakend is. Hij heeft een vrij strak programma voor zichzelf en kan daar moeilijk van afwijken. 4 Voor zijn rust heeft Kasper een afgewogen privéleven nodig, w en tijd gebeurt. Een van zijn favoriete hobby s is gamen. Gelu analytisch denken dus dat komt goed van pas. 3 Zo vaak hij kan, gaat hij naar de huiskamer. Paul is wat je noemt een sociaal dier. Samen hebben de bewoners en begeleiders het erg gezellig. Ze doen veel spelletjes, kijken tv en kletsen met elkaar. De bewoners leven erg met elkaar mee, in vreugde en verdriet. Net als in een gezin. 14 Geschikt Wonen voor Iedereen Kasper maakt een agenda eken waarin 6 Een andere taak van Paul is brood snijden en in de keuken helpen.

17 Ben Martens, voorzitter Kringbestuur KBO GWI moet veel meer bekendheid krijgen bij de mensen lkens zelf n een andere wat langer kent. Sinds anderhalf jaar ben ik namens de OBB betrokken bij GWI. Ik onderschrijf van harte het initiatief of mensen zo lang mogelijk in hun eigen woning en omgeving te laten blijven. Mits die woningen uiteraard veilig en comfortabel genoeg zijn gemaakt voor senioren. GWI met alle participerende organisaties kunnen daar veel voor betekenen. Helaas constateer ik dat de bezuinigingen van de gemeente een flinke streep door alle goede bedoelingen en plannen kunnen trekken. Zo is het voor dorpen en wijken van enorm belang om een vitale ontmoetingsplek te hebben voor ouderen en mensen met een beperking. Het feit dat de gemeente dan uitgerekend in de buurthuizen gaat snoeien, is volgens mij desastreus. De nota Verzilvering@Breda toont nu juist aan dat dergelijke ontmoetingsplekken goed verspreid over de gemeente moeten liggen, zodat mensen er te voet of met een rollator heen kunnen. Zodra ze te ver moeten lopen of extra vervoer nodig hebben, doen ze het niet meer. Dan blijven ze achter de geraniums, waar we ze nou net achter vandaan willen hebben. Door de sociale ontmoetingen, bijvoorbeeld aan de kaarttafel, komen ook de persoonlijke problemen aan de orde. Zo ontstaat een netwerk waar mensen iets voor elkaar kunnen betekenen en doen. Tel daar bij op het wegvallen van allerlei subsidies, waardoor contributies hoger worden. Ook dat kan leiden tot thuis blijven. Als dat gebeurt, is dat in mijn ogen een dreun voor het jaren geleden ingezette GWI-beleid. Wat ik een heel goede zaak vind, dat is het inrichten van 15 GWI-gebieden, elk met een centraal informatiepunt. Steeds meer senioren, en dan vooral de alleenstaande, kunnen in hun eigen huis blijven wonen en bepaalde diensten bij een zorgkruispunt afnemen. Denk aan een warme maaltijd, gezelschap, allerlei activiteiten om sociale contacten te onderhouden, nuttige informatie etc. aarin ook veel op uur kkig is hij sterk in Een zorg van veel mensen is dat er in de toekomst minder vrijwilligers beschikbaar zullen zijn. Ons huidige ik-tijdperk is daar debet aan. Toch zullen er op korte termijn enorm veel vrijwilligers nodig zijn om alle GWI-plannen te kunnen realiseren. Daarom alleen al is GWI waardevol, omdat er veel organisaties in samenwerken. Dan kun je elkaar aanvullen en samen problemen aanpakken. Zo hebben wij als KBO geregeld gesprekken met WIJ. Professionals en vrijwilligers slaan daarbij de handen ineen. Dat is winst natuurlijk. Voor de komende jaren moet er nog wel een en ander gebeuren. Zo was GWI mij tot anderhalf jaar geleden nooit opgevallen, terwijl ik al heel mijn leven maatschappelijk actief ben. Ik vind het dan ook erg belangrijk om de komende jaren veel meer bekendheid te geven aan de activiteiten. Daarnaast is het van het grootste belang om goed naar de ouderen te luisteren en uit te gaan van de mensen zelf en niet van een organisatie. Ik merk dat ook daar vooruitgang in zit. Onbekommerd wonen in Breda 15

18 Manifest Geschikt wonen voor iedereen Op 7 november 2007 wordt een belangrijke mijlpaal bereikt in het GWI-proces. 26 maatschappelijke instellingen ondertekenen samen met de Gemeente Breda het Manifest Geschikt wonen voor iedereen en het daarbij horende convenant. Daarmee onderschrijven ze niet alleen de uitgangspunten op stedelijk niveau van het GWI-beleid, maar ook de uitvoeringsafspraken op het terrein van wonen, zorg en welzijn tot Voor elk van de 15 GWI-gebieden gaan de samenwerkende organisaties aangeven wat zij willen en kunnen realiseren in de komende jaren. De participerende partijen die het Manifest Geschikt wonen voor iedereen ondertekend hebben zijn: Amarant, Bredaas Centrum Gehandicaptenbeleid (BCG), Concern Aeneas & Oranjehaeve, IJpelaar, Gemeente Breda, GGZ Regio Breda, Gezamenlijk Overleg Bredase Ouderen bonden (GOBO), Huispitaal, Instituut Maatschappelijk Welzijn (IMW), Mark en Maasmond, MEE West-Brabant, Nederlandse Stichting voor Woon- en Activiteitencentra voor lichamelijke gehandicapten, meervoudige gehandicapten en niet aangeboren hersenletsel (NSWAC), Overleg Ouderenbeleid Breda (OOB), Stedelijke Woonconsumenten Organisatie Breda (SWOB), Stichting Elisabeth, De Donk, Stichting Ouderenwerk Breda, Stichting Vertizontaal, verpleeg- en verzorgingshuis De Leystroom, Woonstichting Singelveste, WonenBreburg, Woningstichting Laurentius, Woonzorgcentrum De Breedonk, Zorgcentrum Raffy, Zorgcentrum Ruitersbos, Zorgcentrum Vredenbergh, Zorgcentrum De Werve, Zorgcentra Zuiderhout en Zorgspectrum Breda. De aanwezige VNG-voorzitter Wim Kuiper spreekt in zijn toespraak onomwonden van een unieke prestatie. Dit symposium is een mooie gelegenheid om te kunnen voelen hoe de praktijk zich ontwikkelt. De invulling van de regierol, zoals de Gemeente Breda die met GWI en de Wmo oppakt, is precies wat de overheid vraagt van de gemeenten. Het bijzondere van de Bredase prestatie is dat bij dit soort processen veel collegeleden en partijen betrokken zijn. In de 16 Geschikt Wonen voor Iedereen

19 De echte vrijheid voor een cliënt is waardegestuurde maatschappelijke dienstverlening. Daarbij heb je volop vrije keuze in diensten, producten en aanbieders, en je kunt goed advies vragen. Dus geen sturing ván klanten of óp klanten, maar sturing dóór de klanten zelf. Daarvoor heb je wel mondige klanten met een persoonsgebonden budget nodig, die maximale keuze in smaken en aanbieders hebben. Prof. dr. Lucas Meijs Onbekommerd wonen in Breda 17

20 praktijk blijkt het dan dikwijls vrij lastig om iedereen achter je plannen te krijgen. Verder is het heel complex om fysiek en sociaal, en zorg en welzijn met elkaar te verbinden. Ook hier is Breda heel goed in geslaagd. Tot slot is het van belang om in het GWI-proces van begin af aan de groepen erbij te betrekken waar het allemaal om gaat. Zoals dat hier gebeurt, met het gezamenlijk ondertekenen van een manifest, is essentieel. Want het gaat altijd om de persoonlijke factor. Ik durf te stellen: Breda is zeer goed bezig met een inspirerend voorbeeld voor de rest van het land. Informatiecafé Om de informatie makkelijker toegankelijk te maken, organiseerde SOB op 29 september 2008 voor alle bewoners van Breda een gezellige bijeenkomst in Café de Molshoop in Ginneken. SOB heeft ervoor gezorgd dat daar die middag de gemeente en alle belangrijke Bredase organisaties op het gebied van wonen, zorg en welzijn klaar stonden om bewoners advies te geven en hun vragen te beantwoorden. Door goed naar bewoners te luisteren, kunnen de organisaties in de toekomst nog beter tegemoetkomen aan de wensen van alle wijkbewoners. Maatschappelijke partners Bij GWI zijn bewust veel maatschappelijke organisaties betrokken die daadwerkelijk willen investeren in de realisering van een levensloopbestendige woonwijk. Het gaat om welzijnsorganisaties, woningcorporaties, dorps- en wijkraden, concerns voor thuiszorg, verpleging en verzorging, ouderenorganisaties, organisaties voor mensen met een functiebeperking en voor zorg aan GGZ-cliënten. In veel GWI-gebieden is al een scala aan activiteiten en doen zich kansen voor. De uitdaging is om partijen die actief zijn op het terrein van wonen, welzijn en zorg te stimuleren om slimme verbindingen in die wijken te maken. Afhankelijk van de vraag welke bijdrage de partijen leveren om knelpunten in de wijk aan te pakken, kunnen andere organisaties geïnteresseerd raken om mee te doen. Uitgangspunt is om voldoende relevante partners bij elkaar te brengen die een bijdrage willen leveren aan de vormgeving van de centrale zones in levensloopbestendige woonwijken. Daarbij speelt ook marktwerking een rol. Wensen Turkse en Marokkaanse ouderen in beeld Turkse en Marokkaanse ouderen blijken de weg naar diverse instellingen nog niet goed te vinden. Om hierin verbetering te brengen heeft de afdeling Onderzoek en Informatie de zorg-, woon- en welzijnswensen van oudere Turkse en Marokkaanse Bredanaars in beeld gebracht. Door het inschakelen van intermediairs uit de Turkse en Marokkaanse gemeenschap is het gelukt om de ouderen van de eerste generatie bij het onderzoek te betrekken. Zij hebben hun wensen en verwachtingen op de terreinen wonen, zorg en welzijn duidelijk op tafel gelegd. 18 Geschikt Wonen voor Iedereen

21 Marian Verheij, voorzitter dorpsraad Princenhage Mensen moeten veilig ergens kunnen komen Via de dorpsraad Princenhage ben ik bijna drie jaar betrokken bij GWI, in samenwerking met de wijk Heuvel en het buitengebied De Rith. In dit gebied wonen relatief veel ouderen, die er al heel hun leven wonen en hier ook graag willen blijven wonen. Door de situatie van mijn eigen ouders ben ik extra geïnteresseerd geraakt in dit vraagstuk. Je vraagt je geregeld af: hoe moeten zij de rest van hun leven goed verzorgd leven? Wij zijn als laatste gebied aangesloten bij de werkgroep GWI. Wat ik meteen merkte, was het enthousiasme bij de mensen die zich hier al langer voor inzetten. Het is goed om te zien dat er zoveel verschillende organisaties aan tafel zitten die allemaal de inzet hebben om iets tot stand te brengen wat ertoe doet. Uiteindelijk begint het altijd met praten en nog eens praten. Maar dan gaat het erom iets concreets te realiseren waar de mensen baat bij hebben. Princenhage is al behoorlijk voorzien op het gebied van zorginstellingen. Denk aan Lucia, Haga, Princenhof, Amarant en Beukenhof. Veel van die bewoners zijn een vast onderdeel van het Princenhaagse straatbeeld. Ze horen er gewoon bij. Bij Haga zie je nu een ontwikkeling om van een tamelijk gesloten zorgvoorziening in een meer open centrum te veranderen. Daardoor kunnen dorpsbewoners hier in de toekomst gebruik maken van hun faciliteiten. Iets dergelijks zie je ook bij Lucia. Er komt een expertisecentrum waar ook senioren baat bij hebben, die wel in hun eigen huis kunnen blijven wonen. Daar zie je duidelijk het effect van GWI. Op de dorpsraadagenda is GWI een vast onderdeel. Neem bepaalde voorstellen voor bouwprojecten. Als er woningen voor ouderen gepland worden die te ver van het centrum en de voorzieningen liggen, keuren wij dat af. Dan veroorzaak je immers een situatie waarbij deze mensen geïsoleerd komen te wonen, en afhankelijk zijn van allerlei vervoer. Dat moet je niet willen, zeker niet als het ook anders kan. Een aandachtspunt voor de toekomst blijft de bereikbaarheid en toegankelijkheid van winkels en gebouwen. Het centrum van Princenhage is heel oud, met nauwe straten en smalle stoepen. Dat is niet altijd handig voor rollator- en rolstoelgebruikers. Ik denk dat we nog meer moeten investeren in betere bestrating, zodat ouderen veilig ergens kunnen komen. Op het gebied van de toegankelijkheid van winkels en gebouwen als banken kan er ook nog veel verbeteren. Binnenkort gaan we met de gebiedsbeheerder weer een schouw doen om te bekijken hoe het er momenteel voor staat. Wat zijn hinderlijke obstakels voor ouderen? Wat kan er beter? Natuurlijk spreken we winkeliers erop aan en we blijven het volgen tot het verbeterd is. Ons streven is dat ouderen en mensen met een beperking ergens veilig kunnen komen en er binnen kunnen. Dat is een realistische ambitie waar we samen flink aan gaan werken de komende jaren. Onbekommerd wonen in Breda 19

22 Mensen komen hier op een ongedwongen manier andere mensen tegen en dat is voor sommigen al heel wat. Vergeet niet dat er tussen zitten die moeilijk hun huis uit te krijgen zijn. Als ze eenmaal de drempel over zijn, zie je ze elke keer weer terugkomen. Je merkt ook dat iedereen na het eten nog lekker blijft hangen en zo kunnen ze ook met anderen in contact komen. Mercedes, gastvrouw tijdens het maandelijkse eetfestijn in Huize Raffy 20 Geschikt Wonen voor Iedereen

23 Kerngroep GWI In 2007 is ook een Kerngroep GWI geïnstalleerd die meedenkt over de knelpunten die zich (gaan) voordoen bij de uitvoering van het manifest en de thema s die erin zijn benoemd. Denk aan De ouderen van vandaag en morgen, Vergrijzing in Breda en Slimme zorg en veiligheid. Een en ander leidt eind 2009 tot de publicatie Verder denken, praten en doen. Op basis van onderzoek en inhoudelijke discussies over de vraag of de aanpak van GWI toekomstbestendig is, komt men tot de volgende conclusie en aanbeveling: De Kerngroep GWI heeft alom waardering voor GWI. We constateren dat GWI tot prima resultaten heeft geleid. Om ook in de toekomst geschikt wonen voor iedereen mogelijk te maken is echter een verandering nodig: zowel in de doelstellingen als in de aanpak daarvan. Centrale zones Elke wijk heeft wel een straat of plein met veel winkels voor dagelijkse boodschappen. Rondom dat punt wordt een cirkel getrokken met een straal van 500 meter. In zo n centrale zone zorgt de gemeente samen met de woningcorporaties voor veel aangepaste woningen. Ook komen er handige (zorg)voorzieningen zoals winkels geldautomaten, een huisarts en een verzorgingshuis. Van deze voorzieningen moet er minimaal één in de centrale zone aanwezig zijn. GWI op gebiedsniveau In het Manifest GWI zijn de algemene prestatieafspraken voor de hele stad benoemd. Op basis hiervan gaan de samenwerkende partijen concreet op gebieds- of wijkniveau aan de slag, want daar ligt immers de focus van GWI. Dit gebeurt in de vorm van uitvoeringsplannen, waarin partijen hun ambities vastleggen in een wijkconvenant. Waarom een wijkconvenant? Bij het vormgeven van een levensloopbestendige woonwijk zijn altijd veel partijen betrokken. Al die organisaties hebben een eigen cultuur, eigen regels en eigen financiële kaders. En vaak hebben ze al zelf de nodige plannen voor een wijk. Zo wordt maatwerk op gebiedsniveau mogelijk en benut men de kennis uit het gebied zelf goed. Eerdere ervaringen uit de zogenoemde Wmo-proeftuinen Heksenwiel en Hoge Vucht hebben geleerd, dat plannen hanteerbaarder zijn door op gebiedsniveau te bekijken welke problemen moeten worden opgelost, welke afspraken er al zijn gemaakt, welke functies je kunt combineren, wat nog ontbreekt in een wijk, wat er nog kan worden verbeterd en op welke termijn dat moet gebeuren. Het is daarom wenselijk om de GWI-voornemens te vertalen naar een samenwerkings overeenkomst met doelen en heldere afspraken waaraan alle partijen zich verbinden. Het betreft concrete resultaten, verantwoordelijkheden en verplichtingen, en de benodigde inzet, die gezamenlijk zijn vastgelegd in een uitvoeringsplan tot Onbekommerd wonen in Breda 21

24 Riet van Gils, accountmanager wonen, welzijn, zorg bij WonenBreburg GWI is niet alleen voor organisaties, maar voor elke burger een uitdaging! Voor mij betekent GWI vooral samenwerken op het gebied van wonen, zorg en welzijn. Juist op dat punt van samenwerken valt nog veel winst te behalen, zeker in deze tijd van bezuinigingen. Natuurlijk is het daarbij belangrijk om eerst goed na te denken, partijen bij elkaar te brengen en de neuzen dezelfde kant op te krijgen. Een van de grote voordelen van GWI is juist het structurele contact dat maatschappelijke partijen met elkaar hebben. Daardoor kun je ook als woningcorporatie veel makkelijker met anderen een initiatief nemen. Als je elkaar beter kent, zoek je sneller contact om samen een project te starten. Denk aan het creëren van zorgkruispunten en ontmoetingsplekken in buurten. Voor WonenBreburg is wonen meer dan het aanbieden van een woning die wind en waterdicht is. Het gaat ook om zorg voor leefbaarheid in wijken en buurten en zorg voor kwetsbare doelgroepen. Wij bekommeren ons om het welzijn van onze huurders en uiteraard om de woonomgeving die vaak nodig is om ergens geschikt te kunnen wonen. Zo hebben we de afgelopen jaren veel geïnvesteerd in sociale activiteiten in bijvoorbeeld de wijken Heuvel en Hoge Vucht. Dankzij GWI kun je samen met andere organisaties een voedingsbodem leggen of zelfs extra inzet plegen op leefbaarheid, toegankelijkheid en dergelijke. Zo hebben we flink bijgedragen aan het realiseren van zorgcentrum Heuvel en zorgsteunpunt Grote Houw. Voor een woningcorporatie is dat ook een vorm van eigenbelang. Want hoe leefbaarder een wijk, des te meer in trek zijn onze woningen. Er dient dus ook een wisselwerking te zijn tussen investering en opbrengst. In een tijd waarin de overheid de komende jaren flink zal snijden in welzijnsactiviteiten, in het aantal buurthuizen, en in ondersteunende begeleiding, dagbesteding en dagverzorging, staat GWI onder druk. Voor ons geldt dat de huismeesters en consulenten nog veel actiever situaties zullen moeten signaleren, waarin dringende hulp en begeleiding nodig is. En vervolgens hun netwerk in de wijk moeten inschakelen. We zullen met bewoners samen moeten zoeken naar slimme en goedkope oplossingen. Voor de instellingen is het daarbij een uitdaging om bureaucratische richtlijnen en regelgeving te beperken en vooral de creativiteit te stimuleren. Maar belangrijker nog, vind ik, is dat alle organisaties anders moeten leren denken. Je moet uit je eigen context durven dromen en vervolgens daadwerkelijk stappen zetten. Niet je eigen organisatie maar de mensen zelf zijn het uitgangspunt van wonen, zorg en welzijn. We moeten mensen met een beperking veel meer vragen waar zij behoefte aan hebben en wat zij zelf nog kunnen. Zij willen en kunnen vaak ook zelf goed bijdragen aan oplossingen. De uitdaging voor zowel professionals als bewoners is dus om elkaar meer op te zoeken en samen de schouders eronder te zetten. Laten we in de toekomst ieders talent benutten, want ongeacht de bezuinigingen, is dat voldoende aanwezig! 22 Geschikt Wonen voor Iedereen

25 Soms gaat het simpelweg om een nogal bureaucratische muur waar je tegenaan botst. Alle partijen hebben de intentie om er iets goeds van te maken, maar dan zitten er allerlei regeltjes en procedures in de weg. De één gaat daar wat soepeler mee om dan de ander. Gelukkig zien we op dat punt een positieve ontwikkeling. Hans Halfwerk, voorzitter Stedelijke Woonconsumenten Organisatie Breda (SWOB) Onbekommerd wonen in Breda 23

26 Samen eten Om Bredase eetgelegenheden toegankelijker te maken voor mensen met een beperking, hebben MEE West-Brabant, Onderling Sterk en Stichting Ouderenwerk Breda de handen ineengeslagen. Een van de eerste succesvolle resultaten is het maandelijkse eetfestijn in Huize Raffy. Ruim 50 enthousiaste klanten kunnen er voor een gering bedrag komen eten, maar de meesten komen vooral voor de sfeer. Raffy is een heel open huis met een buurtfunctie, dus deze activiteit past daar prima. Behalve buurtbewoners uit Noordoost, komen er mensen uit andere Bredase wijken en zelfs uit Etten-Leur. Vooruitgang De samenwerking in GWI heeft in de afgelopen tien jaar een sterke progressie geboekt. Zo zijn Werkgroepen GWI in het leven geroepen per GWI-gebied. Daarin zitten de vertegenwoordigers van de wijkraden en vertegenwoordigers van de instellingen voor wonen, zorg en welzijn, soms ook een gehandicapten- of ouderenorganisatie. Verder zijn er Gebiedsvisies waarin de precieze behoeften en moeilijkheden per buurt zijn vastgelegd. Op basis hiervan stellen de werkgroepen Uitvoeringsplannen op waarin onderlinge prestaties en afspraken zijn opgenomen. Voor ieder gebied zijn er Gebiedsbeheerders GWI aangesteld die de samenwerking entameren en mogelijk coördineren. In elk GWI-gebied worden Zorgkruispunten opgezet: een fysiek inlooppunt in de buurt waar vraag en aanbod van wonen, zorg en welzijn bij elkaar komen. In diverse GWI-gebieden zijn Kleine Allianties ontstaan: een praktische samenwerking om concrete plannen te verwezenlijken, zoals de woonzorgwelzijnswijk in de Hoge Vucht. De voortgang van de uitvoeringsplannen wordt jaarlijks gemonitord. Zware rugzak Een twintigtal MAX-jongeren heeft in 2007 in theater Avenue de voorstelling Iedereen een rugzak opgevoerd. MAX staat voor maximaal laadvermogen en is daarmee een eretitel voor jongeren die hun chronisch zieke vader, moeder, broertje of zusje helpen verzorgen. Die rugzak symboliseert de last die ze daardoor dagelijks (en vaak s nachts) met zich meetorsen. De vele toeschouwers, onder wie twee wethouders, lokale politici, ambtenaren, vertegenwoordigers van belangenorganisaties, (jeugd)zorgaanbieders en vrijwilligers in de zorg konden tijdens de voorstelling moeiteloos in gedachte de titel aanvullen. Iedereen heeft een rugzak... maar die van deze jonge mantelzorgers is toch wel loodzwaar. Deze kranige MAX-jongeren hebben het verhaal zelf geschreven. Het is een uitbeelding geworden van hun dagelijks leven om mensen te laten zien wat er allemaal in hun loodzware rugzak zit. 24 Geschikt Wonen voor Iedereen

27 Fer Mathijssen, locatiemanager Zorgcentrum Westerwiek Westerwiek is een echte ontmoetingsplek voor de wijk geworden GWI is een prachtig concept. Sinds 2004 ben ik er actief bij betrokken. Voor die tijd was ons zorgcentrum een nogal van de omgeving afgesloten instelling. Samen met enkele GWI-partners hebben wij geleidelijk onze deur geopend door voorzieningen voor mensen in de wijk aan te bieden. Als je nu op een willekeurig moment de hal van Westerwiek binnenloopt, zie je allerlei wijkbewoners die van onze dienstverlening gebruikmaken. Dat varieert van de prikpost tot bingo en het 7 dagen per week verzorgen van middagmaaltijden en 5 keer per week s avonds. Daar maken steeds meer mensen gebruik van. Daarnaast hebben we Braintrainer-plus waarmee ouderen hun geheugen kunnen stimuleren, en binnenkort bieden we dit ook voor kinderen aan. In Westerwiek organiseren we onder meer activiteiten voor handwerk en Meer beweging voor ouderen. Op die manier leggen we verbindingen tussen allerlei groepen mensen uit de wijk, ongeacht leeftijd, afkomst of situatie. We hebben gelukkig veel vrijwilligers die het GWI-idee actief ondersteunen. Westerwiek is steeds meer een dynamisch centrum in de wijk geworden waar letterlijk iedereen terecht kan. Wij dragen bij aan de sociale hechting in de buurt, die steeds minder wordt omdat overdag veel mensen werken. Dat betreft zowel zorg als welzijn. Een van onze nieuwe activiteiten om mensen te binden is ons cybercafé. Daar brengen jongeren de ouderen op de hoogte van de digitale wereld. Zo leren ze veilig met allerlei moderne hulpmiddelen omgaan. Dat gebeurt onder andere ook door studenten die hier hun maatschappelijke stage zinvol invullen. Een ander concreet succes is de Varia-avond. Daarbij ontmoeten senioren uit verschillende complexen elkaar en doen allerlei gezamenlijke activiteiten. Je ziet de buurtbewoners elkaar echt opzoeken. Voor de komende jaren hoop ik dat nog meer organisaties zich bij ons zullen aansluiten, juist om GWI in de wijk zelf nog meer gestalte te geven. Denk aan de sterk toenemende problematiek als verwaarlozing, waar je bemoeizorg en GGZ-achtige begeleiding bij nodig hebt. Juist in een periode van bezuinigingen moeten instellingen meer samenwerken. Zo zouden de ouderenadviseur van WIJ en de dementieconsulent van Elisabeth en GGZ de handen ineen moeten slaan. Daarnaast speelt een andere problematiek. Momenteel wordt dagverzorging voor ouderen nauwelijks nog geïndiceerd. Westerwiek gaat samen met WIJ de pilot Open dagbesteding starten, waarmee we onder meer de mantelzorgers ontlasten. Graag zouden we wijkbewoners die ervoor in aanmerking komen, elke dag een gevarieerd pakket van activiteiten aanbieden, inclusief een maaltijd. Tot slot zou ik op Westerwiek graag een wijkarts hebben die verbinding kan leggen tussen vraag en aanbod van zorg en eenvoudig de specialist ouderengeneeskunde en andere professionals kan consulteren. Dat zou een rijke aanvulling voor de bewoners van de wijk zijn. Onbekommerd wonen in Breda 25

28 De essentie van vraagsturing is dat organisaties op het gebied van wonen, welzijn en zorg beter naar individuele klanten luisteren en dat die klanten zelf in staat zijn om hun zorg en dienstverlening te kiezen. Het sluit naadloos aan bij de trend dat mensen zoveel mogelijk de regie willen houden over hun eigen leven. Bij aanbieders heeft dat geleid tot een begrip als klantgestuurd. Katinka Vriends en Riet van Eyck, Overleg Ouderenbeleid Breda (OOB) 26 Geschikt Wonen voor Iedereen

29 Belangrijke pijler Algemeen wordt erkend dat een van de belangrijkste pijlers van GWI het creëren van een breed draagvlak is. Er is in Breda veel tijd en energie gestoken in het systematisch werken naar een gezamenlijk resultaat. Dat ging volgens een denk-spoor en een doe-spoor. Voor het eerste is instituut Jonker Verwey ingezet en het meubilair ingericht met een Zorgtafel, Welzijnstafel, Woontafel en BIB-tafel. Ook is er een onderzoek naar de zorginfrastructuur uitgevoerd met het Zorgkantoor. Tot slot moest intern bij de gemeente het GWI-denken tussen de oren komen bij alle verschillende diensten en afdelingen. Die hele exercitie was nodig om die vele organisaties op één lijn te krijgen. Maar nu is GWI in de Maatschappelijke visie en de Woonvisie heel sterk aanwezig. Dat illustreert de cultuuromslag binnen het stadskantoor, waar men inmiddels elk nieuwbouw- of herstructureringsplan toetst aan GWI-criteria. Dezelfde omslag is aanwezig bij de woningcorporaties en consumenten- en welzijnsorganisaties. Het is nu veel professioneler en minder vrijblijvend. Gebiedsvisies Het opstellen van een grondige visie is voor de ontwikkeling van een GWI-gebied van grote betekenis. Een gebiedsvisie bevat een uitgebreide en integrale beschrijving van de situatie in een GWI-gebied. Hierbij is er niet alleen aandacht voor de opbouw van de bevolking en hun woonsituatie, maar ook voor de inrichting en toegankelijkheid van de woonomgeving, de leefbaarheid, de aanwezigheid van zorgvoorzieningen en de sociale infrastructuur (welzijn, onderwijs, gezondheid, sport e.d.). Op basis van al die informatie kunnen partijen vervolgens samen aan de slag door speerpunten en aandachtspunten te vertalen naar een uitvoeringsprogramma en het vastleggen van de onderlinge afspraken in een gebiedsconvenant. Daarin zijn de verantwoordelijkheden vastgelegd zodat duidelijk is wie aanspreekbaar is voor een bepaalde activiteit. Onbekommerd wonen in Breda 27

30 In feite gaat het om een enorme cultuurverandering. Niet alleen bij de zorg- en welzijnsinstellingen, die niet meer in doelgroepen moeten denken maar in functies. Ook de bewoners moeten zelf meer initiatief gaan nemen om hun problemen op te lossen, samen met vrijwilligers en mantelzorgers. Jos Brok, voorheen projectleider invoering Wmo in Breda 28 Geschikt Wonen voor Iedereen

31 Verzilvering GWI 2 GWI-gebied Prinsenbeek Woon Morgen Zonder Zorgen project aanpassing woningen door oudere eigenaar-bewoners Wethouder Bergkamp reikt certificaten uit aan 37 cursisten, die ouderen in hun eigen wijk gaan adviseren over mogelijkheden om hun eigen woning comfortabel en levensloopbestendig te maken. Het initiatief in Prinsenbeek wordt nu in bijna alle GWI-gebieden uitgevoerd. GWI-gebied Haagse Beemden NW Wooncentrum Heksenwiel met Wijkwijs, het eerste wijkinformatiepunt Bij Wijkwijs, waar deskundige vrijwilligers van WIJ werken, kunnen mensen uit de wijk terecht voor allerlei vragen op het terrein van wonen, welzijn en zorg. GWI-gebied Hoge Vucht Wijkrestaurant Raffy Zorgcentrum Raffy is een intramurale instelling met een landelijke en regionale functie voor Indische en Molukse ouderen. In het centrum zijn ook andere functies gehuisvest zoals Careyn Thuiszorg en Wonen Breburg. Veel mensen uit de buurt komen graag tussen de middag lunchen. Onbekommerd wonen in Breda 29

32 GWI-gebied Belcrum/Doornbos-Linie Opening Balienweide Het dienstcentrum Balienweide is gemoderniseerd en in 2011 geopend door wethouder Bergkamp. Het is een plek waar bewoners terecht kunnen voor informatie, advies en dienstverlening. Er is een wekelijks spreekuur van de wijkverpleegkundige en de huismeester en er worden kleinschalige activiteiten georganiseerd. GWI-gebied Teteringen Looplint (in uitvoering) In Teteringen wordt gewerkt om de toegankelijkheid van de routes tussen de verschillende voorzieningen te optimaliseren. Daardoor kunnen ouderen en mensen met een beperking veilig naar voorzieningen en winkels. GWI-gebied Tuinzigt/Westerpark Verhalenzuil (oud en jong komen bij elkaar) Bij de verhalenzuil in zorgcentrum Westerwiek kun je met behulp van een beeldscherm met tiptoetsen korte filmpjes oproepen over geschiedenis, muziek, cultuur en evenementen die heel herkenbaar zijn voor de ouderen. 30 Geschikt Wonen voor Iedereen

33 GWI-gebied Centrum (Zorg-)Hotel Merlinde Zorghotel Merlinde van stichting Elisabeth heeft bijna 50 kamers, waar mensen kort kunnen herstellen en revalideren voordat ze naar huis gaan. Het zorghotel is gevestigd in een autenthiek gebouw dat is gerenoveerd en is aangepast voor minder valide gasten. Eind 2010 werd het zorghotel geopend door wethouder Boelema. GWI-gebied Brabantpark/Heusdenhout Fitness toestellen in de openbare ruimte In samenspraak met wijkbewoners is er een fitnesstoestel voor ouderen geplaatst in de tuin van gemeenschapshuis de Poelewei. Iedereen kan hier vrij gebruik van maken. De cursisten van Meer bewegen voor ouderen maken er ook gebruik van. GWI-gebied Princenhage/Heuvel Nieuw kleinschalig zorgcentrum in de Heuvel (Thebe) Het nieuwe zorgcentrum is een mooi voorbeeld van het GWI-concept waar intramurale zorg verbonden wordt met de buurt (biljartclub, fysiotherapeut, naailessen van de stichting Theehuis). Onbekommerd wonen in Breda 31

34 GWI-gebied Boeimeer/Ruiterbos Wijkrestaurant Aeneas In wijkrestaurant d n Ondtmoeting kunnen ook wijkbewoners in een gezellige omgeving de maaltijd gebruiken. GWI-gebied Zandberg/Sportpark Nieuwbouw zorgresidentie Vredenbergh Zorgresidentie Vredenbergh is helemaal vernieuwd en werd in april 2011 opgeleverd. Vredenbergh vervult de functie van zorgkruispunt voor het gebied Zandberg en Sportpark. GWI-gebied IJpelaar/Overakker/Ginneken Woonvoorziening De Terp, voor mensen met schizofrenie Op 20 december 2008 hebben de 12 bewoners de sleutel van hun appartement gekregen. Na het verzetten van veel werk door ouders en bewoners kon men er 1 februari daadwerkelijk gaan wonen. De bewoners hebben ieder een eigen appartement. Daarnaast is er een inloopruimte om gezamenlijk te eten en elkaar te ontmoeten. 32 Geschikt Wonen voor Iedereen