Excursie naar de Moerputten bij s Hertogenbosch op 26 juli 2017

Transcriptie

1 Pimpernelblauwtje Moerputtenbrug Excursie naar de Moerputten bij s Hertogenbosch op 26 juli 2017 Woensdag 26 juli trokken we vier man sterk naar de Moerputten, een gebied ten westen van Den Bosch. We besloten i.p.v met de bus te voet te gaan, zodat we ook nog een stukje van Den Bosch zouden meepakken. Helaas kwamen we aan de andere kant van de stad uit, want het opgegeven adres voor de Moerputten, Citadellaan, bleek niet te kloppen. We moesten alsnog met de bus naar het Jeroen Bosch ziekenhuis en vandaar was het nog een flink eind lopen. Voortaan toch liever mikken op Deutersestraat. Maar mogelijk is de route er naar toe nog in te korten. We zien vrijwel direct een plassengebied in de diepte, waar een grote groep Grauwe ganzen zit en waar Grote kattenstaart een blikvanger is. Dit belooft het laagveengebied te zijn, dat de Moerputten is, 120 ha groot, Natura-2000 gebied in beheer bij Staatsbosbeheer. De Moerputten bestaat uit veel verschillende terreintypen. Er zijn hooilanden, rietvelden, moerassen, open wateren en wilgenstruwelen. Hier is een geslaagde poging gedaan het Pimpernelblauwtje, een in Nederland uitgestorven vlindersoort, te herintroduceren. Dit vlindertje was het doel van onze excursie. Bij de ingang van de Moerputten, bij het parkeerterrein de trap op, bevindt zich een informatiepaneel. We nemen de Gele paaltjes wandeling (5km), want die loopt over de Moerputtenbrug en langs de vlinderwei. Aan het begin is er een open vlakte, waar een groep jongeren zit. Hier zien we, althans dat denken we, de Melige toorts. De meeldraden zijn wittig. Onze dag kan nu al niet meer stuk, want deze soort hadden we nog nooit gezien. Maar helaas:

2 de plant ter determinatie toch op forum geplaatst, het blijkt Verbascum speciosum te zijn, weliswaar ook een nieuwe soort, maar toch maakte de euforie plaats voor teleurstelling. Door determinatie via het forum komen we uit op Kandelaartoorts, Verbascum speciosum. Als ik dan later weer op afbeeldingen kijk, begin ik onmiddellijk weer te twijfelen. Onze plant heeft niet de vorm van een kandelaar, die op de afbeeldingen wel. Rechts groeit een groep Wilgenroosjes, maar wij moeten linksaf. Langs het bospad met vooral veel Zomereiken, de spoordijk eigenlijk, groeien diverse planten, o.a. havikskruiden. Op Bijvoet treffen we een gal aan. In het Gallenboek van W.M. Docters van Leeuwen is te zien, dat het om een bladgal gaat, veroorzaakt door bladluizen. Ook zijn er aardig wat paddenstoelen, waaronder de Panteramaniet en een rode boleet. Bij rode boleet schrijf ik expres een kleine r, want hierover heb ik nog geen antwoord van het forum, over de Panteramaniet wel. Aan het eind van de spoordijk zien we zien we de Moerputtenbrug, die 600 m lang is. De brug is geel geverfd. Het is een schitterend monument. De Langstraatspoorlijn van s Hertogenbosch naar Lage Zwaluwe werd aangelegd in De oude spoorlijn werd voor het laatst gebruikt als personentrein in 1950 en als goederentrein in Ik zal er verder niet over schrijven, want er is genoeg informatie over te vinden. Wel kan ik een bezoek eraan aanraden. In de Lange Putten, de grote plas waar de brug overheen loopt, groeien Witte waterlelies, Gele plompen en Watergentianen, allen in bloei. Op de pijlers van de brug groeien diverse planten, waaronder Steenbreekvaren en Muurvaren. We zien lang niet alles, omdat we ook moeten zorgen, dat we nog met zon bij de Pimpernelblauwtjes aan zullen komen. Een witte kwikstaart vliegt van pijler naar pijler. Ook vliegen er libellen, waarvan we de Bloedrode heidelibel goed kunnen waarnemen. Na de brug en een pauze buigen we linksaf naar de Bijenwei. Langs dit pad in vochtig grasland bloeien talloze bloemen en er vliegen veel vlindertjes rond, waaronder Icarusblauwtjes. Van de bloemen herinner ik me Cichorei, Knoopkruid, Gewone rolklaver, Basterdklaver en Grijskruid. Uiteindelijk komen we bij een vlonder, vanwaar je op het veld met de Grote pimpernel kan kijken, de zogenaamde Bellevue. Je mag er niet in. De taak van de vlindertellers zit er juist op, maar ze kunnen ons nog wel de juiste vlinders aanwijzen. Het Pimpernelblauwtje doorloopt een bijzondere cyclus, wat uitgelegd wordt op borden. Na de paring op de Grote pimpernel, legt het vrouwtje haar eitjes in de bloem. Als het rupsje uitgekomen is, wordt het door speciale mieren, moerassteekmieren, meegesleept in het mierennest. Vlak voor de rups gaat verpoppen, kruipt hij uit het mierennest. In de bijenwei zien we Blauwe knoop bloeien. De rest van de planten is niet te onderscheiden. In de Plantenlijst staan een

3 aantal planten met een vraagteken. Dit komt omdat we te weinig tijd hadden, om die op het gemak te determineren. Na de bijenwei komen we wat dichter langs de begroeiing met Grote pimpernel te lopen. Hier kunnen we de Pimpernelblauwtjes dan pas goed zien en fotograferen, wat Willy goed gelukt is. We besluiten te gaan eten op het plein voor het station bij Het Gerucht, alvorens op de trein te stappen. Allemaal zijn we het er over eens, dat we volgend jaar weer moeten gaan. Priscelline Deelnemers Willy, Arnolda, Henny, Priscelline Kaart van de wandeling Natuur en cultuur / Kandelaartoorts? Bloedrode heidelibel

4 De Lange Putten Moerputtenbrug Cyclus van het Pimpernelblauwtje Vlinderbellevue Rode pimpernel en Dauwnetel Krasser

5 Planten lijst Moerputten 26 juli 2017 Eenstijlige meidoorn Engels raaigras Crataegus monogyna Lolium perenne Aalbes Ribes rubrum Fioringras Agrostis stolonifera Akkerdistel Cirsium arvense Fluitenkruid Anthriscus sylvestris Akkermunt Mentha arvensis Geel nagelkruid Geum urbanum Akkervergeet-mij-nietje Myosotis arvensis Geel walstro Galium verum Amerikaanse eik Quercus rubra Gelderse roos Viburnum opulus Amerikaanse vogelkers Prunus serotina Gele plomp Nuphar lutea Basterdklaver Trifolium hybridum Gestreepte witbol Holcus lanatus Bezemkruiskruid Senecio inaequidens Getande weegbree Plantago major subsp. Bijvoet Artemisia vulgaris intermedia Bitterzoet Solanum dulcamara Gewone berenklauw Heracleum Blaassilene Silene vulgaris sphondylium Blauwe knoop Succisa pratensis Gewone braam Rubus fruticosus Boerenwormkruid Tanacetum vulgare Gewone engelwortel Angelica sylvestris Boswilg Salix caprea Gewone ereprijs Veronica chamaedrys Brede stekelvaren Dryopteris dilatata Gewone hennepnetel Galeopsis tetrahit Canadese fijnstraal Conyza canadensis Gewone hoornbloem Cerastium fontanum Dagkoekoeksbloem Silene dioica subsp. vulgare Dauwbraam Rubus caesius Gewone klit Arctium minus Dauwnetel Galeopsis speciosa Gewone margriet Leucanthemum vulgare Duinriet Calamagrostis epigejos Gewone melkdistel Sonchus arvensis Duizendblad Achillea millefolium Gewone rolklaver Lotus corniculatus Echt bitterkruid Picris hieracioides Gewone smeerwortel Symphytum officinale Echte kamille Matricaria chamomilla Gewone vlier Sambucus nigra Echte valeriaan Valeriana officinalis Gewone vogelkers Prunus padus

6 Gewoon reukgras Anthoxanthum odoratum Gewoon varkensgras Polygonum aviculare Hop Hopklaver Humulus lupulus Medicago lupulina Glad walstro Galium mollugo Italiaans raaigras Lolium multiflorum Goudgele honingklaver Melilotus altissimus Jakobskruiskruid Jacobaea vulgaris subsp. Zeegroene muur? Stellaria palustris? vulgaris Grauwe wilg Salix cinerea Kale jonker Cirsium palustris Greppelrus Juncus bufonius Kandelaartoorts Verbascum speciosum Grijskruid Berteroa incana Kantige basterdwederik Epilobium Grote brandnetel Urtica dioica tetragonum Grote kattenstaart Lythrum salicaria Katwilg Salix viminalis Grote lisdodde Typha latifolia Kleefkruid Galium aparine Grote pimpernel Sanguisorba officinalis Klein kruiskruid Senecio vulgaris Grote ratelaar Rhinantus angustifolius Klein streepzaad Crepis capillaris Grote watereppe Sium latifolium Kleine kaasjeskruid Malva neglecta Grote waterweegbree Alisma plantago- Knoopkruid Centaurea jacea aquatica Knopig helmkruid Scrophularia nodosa Grote wederik Lysimachia vulgaris Koninginnekruid Eupatorium cannabinum Grote weegbree Plantago major subsp. Kraailook Allium vineale major Kropaar Dactylus glomerata Haagwinde Convolvulus sepium Kruipende boterbloem Ranunculus repens Harig wilgenroosje Epilobium hirsutum Kruldistel Carduus crispus Heermoes Equisetum arvense Lidrus Equisetum palustris Heggenwikke Vicia sepium Look-zonder-look Alliaria petiolata Heksenmelk Euphorbia esula Mannetjesvaren Dryopteris filix-mas Herderstasje Capsella bursa-pastoris Melkeppe Peucedanum palustre Hondsdraf Glechoma hederacea Moerasandoorn Stachys palustris Hondsroos Rosa canina Moeraskers Rorippa palustris

7 Moerasspirea Fipendula ulmaria Timoteegras Phleum pretense Muizenoor Hieracium pilosella subsp. Pratense Muskuskaasjeskruid/? Malva moschata? Reukeloze kamille Tripleurospermum Paardenbloem Taraxacum officinale maritimum Peen Daucus carota Veenwortel Persica amphibia Perzikkruid Persicaria maculosa Veldlathyrus Lathyrus pratensis Peterseliebraam Rubus laciniatus Veldzuring Rumex acetosa Pitrus Juncus effusus Vertakte leeuwentand Leontodon Reukeloze kamillle Tripleurospermum autumnalis maritimum Vijfvingerkruid Potentilla reptans Ridderzuring Rumex obtusifolius Vlasbekje Linaria vulgaris Riet Phragmites australis Vogelwikke Vicia cracca Robertskruid Geranium robertianum Watergentiaan Nymphoides peltata Rode klaver Trifolium pratense Waterlelie Nymphaea alba Ruwe berk Betula pendula Watermunt Mentha aquatica Schapenzuring Rumex acetosella Watertorkruid Oenanthe aquatica Scherpe boterbloem Ranunculus acris Wilde bertram Achillea ptarmica Schietwilg Salix alba Wilde cichorei Cichorium intybus Schijfkamille Matricaria discoidea Wilde kamperfoelie Lonicera periclymenum Schijnaardbei Potentilla indica Witte honingklaver Melilotus albus Sint-Janskruid Hypericum perforatum Witte klaver Trifolium repens Smalle weegbree Plantago lanceolata Wolfspoot Lycopus europaeus Speerdistel Cirsium vulgare Zachte ooievaarsbek Geranium molle Sporkehout Rhamnus frangula Zilverschoon Potentilla anserina Stijf havikskruid? Hieracium laevigatum? Zwart tandzaad Bidens frondosa Struisgras Agrostis spec. Zwarte els Alnus glutinosa Teunisbloem Oenothera x fallax

8 Vogels: Boerenzwaluw, Boomvalk, Buizerd, Vlaamse gaai, Grauwe gans, Huiszwaluw, Groene specht, Merel, Vlaamse gaai, Wilde eend, Witte kwikstaart, Zwarte kraai, Zwartkop, Vlinders: Atalanta, Bont zandoogje, Bruin zandoogje, Citroenvlinder, Dagpauwoog, Groot koolwitje, Hooibeestje, Icarusblauwtje, Klein geaderd witje, Klein koolwitje, Oranje zandoogje,pimpernelblauwtje Overig: Bosmuisje, Gewone oeverlibel, Rode heidelibel (zwarte pootjes), Krasser, Kustsprinkhaan, Tijgerspin Bijvoetgal: bladgal Cryptosiphum artemisiae veroorzaakt door bladluis Paddestoelen: Grote parasolzwam, Panteramaniet, rode boleet?