Beleidsnotitie Zorg

Transcriptie

1 Gemeente Hof van Twente November 2012

2 Inhoudsopgave Voorwoord 1. Inleiding Waarom deze notitie Wat is onze doelstelling Leeswijzer Zorg in de Hof nu Situatie Veranderende rol van de overheid in de samenleving Zorg als gemeentelijke taak Lokale en landelijke trends / ontwikkelingen in zorg Regionale speerpunten in zorg Zorg in de Hof periode Zorg : Beleidskader Welzijn Wat willen we bereiken (doel in 2017) Hoe gaan we dat doen Kansen en knelpunten Financiën Wat is er beschikbaar Wat is er nodig in Bijlage 1: Subsidierelaties per activiteit...25 Bijlage 2: Welzijn Nieuwe Stijl (WNS)...28 Pagina 2

3 Voorwoord Op 10 juli 2012 heeft de raad het Beleidskader Welzijn vastgesteld. De visie en ambities op welzijn zijn hierin vastgelegd en vertaald naar uitgangspunten voor het nieuwe beleid. Voor de verschillende beleidsterreinen binnen welzijn is het Beleidskader Welzijn hiermee richtinggevend. Zo ook voor het beleidsterrein Zorg. Daarnaast zijn er beleidsnotities geschreven voor de beleidsterreinen: sport, cultuur en jeugd. Alle beleidsnotities bouwen voort op het Beleidskader en hebben als doel inzichtelijk te maken hoe wij de visie en ambities vertalen in concrete acties. In deze notitie zijn de welzijnskaders gesteld voor het zorgbeleid voor de periode Deze notitie beschrijft hoe de invulling op zorggebied wordt vormgegeven. Er wordt onder meer ingegaan op het waarom hiertoe gekomen is, wat onze doelstellingen zijn, wat de rol van de gemeente is en waarvoor zij staat. Het accent voor zorg ligt op het versterken van de kracht van de samenleving; het versterken van de zelfredzaamheid; en het bevorderen van de maatschappelijke participatie. Onze inzet is dan ook om activiteiten te organiseren waarvan burgers gebruik kunnen maken en waardoor burgers actief mee blijven doen en waar burgers andere mensen kunnen ontmoeten en helpen. Daarnaast bieden we zorg en ondersteuning aan burgers die op eigen kracht (nog) niet in staat zijn om mee te doen of om te voorkomen dat zij een (groter) beroep doen op duurdere ondersteuning en zorg. Evenals het Beleidskader Welzijn is deze notitie aan vertegenwoordigers van organisaties en verenigingen die in Hof van Twente op het gebied van Zorg actief zijn voor inspraak voorgelegd. Met deze notitie denken wij een goed toekomstgericht antwoord te hebben op het beleidsterrein Zorg. Deze notitie geeft een beeld hoe Zorg er nu en in de toekomst (2017) in Hof van Twente uit gaat zien. Wel merken wij op dat deze beleidsnotitie een momentopname is. Naarmate de tijd vordert zullen meer zaken, onder andere de bezuinigingsopgaven, concreet worden ingevuld. Burgemeester en wethouders gemeente Hof van Twente November 2012 Pagina 3

4 1. Inleiding 1.1 Waarom deze notitie De gevoelde noodzaak om vernieuwing door te voeren, de vraag naar meer efficiency en doelmatigheid en de werkelijkheid van minder beschikbare middelen, maken dat er in de organisatie van welzijn in Hof van Twente veranderingen door moeten worden gevoerd. De raad heeft daarvoor op 10 juli jl. het Beleidskader Welzijn 1 vastgesteld. Het kader en de uitgangspunten omvatten de primaire welzijnstaak van onze gemeente die omschreven hebben is als: het streven naar een samenleving waarin mensen optimale kansen krijgen om zich te ontwikkelen en te ontplooien, waarbij burgers zich op een waardevolle manier met elkaar kunnen verbinden en waarbij wederkerigheid van toepassing is. Het versterken van de kracht van de samenleving is een belangrijke doelstelling hierin. Tevens zal het welzijnsbeleid moeten voldoen aan een tweeslag namelijk: enerzijds een krachtige maatschappelijke samenleving maken en anderzijds de gespecialiseerde ondersteuning bieden aan wie dat echt nodig heeft. In onderliggende beleidsnotitie Zorg is het welzijnsbeleid op zorggebied voor de aankomende periode beschreven. Bij de totstandkoming van deze beleidsnotitie is het de uitdaging geweest om het zorgbeleid zodanig in te richten dat deze optimaal beantwoordt aan de genoemde tweeslag. Daarnaast heeft met de komst van de Wmo welzijn de taak gekregen om voorliggend ingezet te worden daar waar duurdere inzet van individuele zorg of ondersteuning voorkomen kan worden. Daarom wordt in deze notitie ingegaan op het aanbod van collectieve diensten en voorzieningen die op het terrein van Zorg geboden worden behorende bij programma 5: Welzijn en onderwijs. De inzet van individuele zorg en ondersteuning valt buiten het Beleidskader Welzijn en komt aan de orde binnen programma 6 (Werk, inkomen en Zorg). 1.2 Wat is onze doelstelling Kijkend naar de activiteiten die onder Zorg vallen, bestaan deze uit het helpen van de burgers in Hof van Twente om activiteiten te ontplooien, te participeren en actief mee te doen in de samenleving. Voorop staat dat burgers zich met elkaar kunnen verbinden en elkaar kunnen helpen daar waar dat nodig is. Daarnaast heeft de zorg binnen welzijn zich meer en meer ontwikkeld tot een terrein van ondersteuning. Ondersteuning van burgers die zonder deze hulp niet actief mee kunnen doen aan de samenleving. Zo worden zorgactiviteiten ingezet om de eigen kracht en zelfredzaamheid te bevorderen. Hiermee kan soms voorkomen worden dat mensen een (groter) beroep op betaalde zorg gaan doen. 1 Beleidskader Welzijn Hof van Twente Richting voor het uitvoeringsprogramma. Hof van Twente, 4 juli 2012 Pagina 4

5 Wanneer mensen in een kwetsbare positie verkeren is ondersteuning in het zoeken naar het juiste antwoord voor hun problemen een eerste vereiste. Wanneer de lokale zorgvoorzieningen zoals algemeen maatschappelijk werk geen passende antwoorden op hun problemen geven worden oplossingen elders gezocht. Bijvoorbeeld in de GGZ, verslavingszorg of andere passende zorg. Ook het verder professionaliseren van het procesmanagement is een aandachtspunt binnen Zorg. Hierin formuleert een procesmanager samen met aanbieders van zorg en ondersteuning één samenwerkingsconcept voor de aanpak van huishoudens met een complexe problematiek. Tevens is het prettig wonen en blijven wonen een aandachtspunt van zorg geworden. Met het tot stand brengen van woonservicegebieden wordt geprobeerd mensen, met de voor hun noodzakelijke ondersteuning, te laten wonen in de leefomgeving waarin zij zich prettig voelen. Om binnen het beleidsterrein Zorg meer grip te krijgen op de genoemde activiteiten is er een tweedeling aangebracht. Zo zijn binnen Zorg twee terreinen te herkennen waarop interventies worden gericht. Enerzijds is dat de zorg en ondersteuning aan wie dat echt nodig heeft en anderzijds is dat gericht op de leefbaarheid en participatie ter bevordering van een krachtige maatschappelijke samenleving. De doelstelling van zorg en ondersteuning binnen Zorg, omvat: - Burgers ondersteunen of te verzorgen die (nog) niet in staat zijn om op eigen kracht sociaal en maatschappelijk te participeren. Bij ondersteunen of verzorgen wordt primair de eigen kracht en de eigen verantwoordelijkheid aangesproken of versterkt; - Een aanbod van algemeen maatschappelijke diensten realiseren, ter ondersteuning van eenvoudige problemen van burgers. Bij het oplossen van problemen zijn algemeen maatschappelijke diensten voorliggend aan dure ondersteunings- of zorgdiensten. De doelstelling van leefbaarheid en participatie binnen Zorg, omvat: - Burgers zelfredzaam laten zijn door ze zo lang mogelijk zelfstandig te laten functioneren en wonen in de eigen woonomgeving eventueel met behulp van laagdrempelige (welzijns)voorzieningen in de buurt of wijk; - Een aanbod van algemeen maatschappelijke voorzieningen realiseren, ter ondersteuning van eenvoudige problemen van burgers. Bij het oplossen van problemen zijn algemeen maatschappelijke voorziening voorliggend aan dure ondersteunings- of zorgvoorzieningen. 1.3 Leeswijzer Deze notitie beschrijft het beleid dat de gemeente voorstaat voor de Zorg voor de aankomende periode tot Hierin wordt beschreven hoe de gemeente invulling wil geven aan het preventieve zorgbeleid. Tevens wordt gebouwd aan een toekomst bestendig zorgbeleid dat klaar is voor de transitie uit de AWBZ en antwoord heeft op de landelijke ontwikkelingen binnen de Wmo (zoals: compensatieplicht, kanteling, het gesprek, welzijn nieuwe stijl). Deze notitie is gebaseerd op het Beleidskader Welzijn en geeft een beschrijving van het nieuwe welzijnswerk binnen Zorg. Specifiek gaat het hier om de collectieve diensten en voorzieningen die in dit kader geboden worden. De individuele diensten en voorzieningen worden binnen programma 6 uitgewerkt. Pagina 5

6 In deze notitie wordt nog niet ingegaan op de wijze waarop de gemeente het sociale domein opnieuw wil gaan inrichten. Dit is mede afhankelijk van de ontwikkelingen die de transitie AWBZ met zich meebrengt. Pagina 6

7 2. Zorg in de Hof nu 2.1 Situatie 2012 De zorg binnen Hof van Twente is verdeeld over twee programma s. Binnen programma 5 (Welzijn en Onderwijs) zijn alle collectieve zorgdiensten/-voorzieningen samengevat en binnen programma 6 (Werk, Inkomen en Zorg) zijn de individuele zorgdiensten/-voorzieningen neergelegd. Dit heeft als nadeel dat de uitvoering van deze programma s belemmerend kan werken op de integrale benaderingswijze die we voorstaan. Aan de andere kant is op deze wijze het gebruik en de inzet van collectieve versus individuele zorgdiensten/-voorzieningen beter te monitoren. Tevens is de financiering en daarmee de relatie met aanbieders van de zorgdiensten/-voorziening beter te onderscheiden. Zo kenmerkt de financiering van collectieve zorgdiensten/-voorzieningen zich over het algemeen als een subsidierelatie en die van individuele zorgdiensten/-voorzieningen als een inkooprelatie. Deze scheiding is enigszins arbitrair en kan mogelijk in de toekomst een andere invulling krijgen. Eén en ander is afhankelijk van de ontwikkelingen met betrekking tot de transities van de AWBZ en Jeugdzorg naar de Wmo. Binnen deze beleidsnotitie wordt ingegaan op de collectieve zorgdiensten/-voorzieningen die de Hof van Twente biedt aan haar burgers. Het betreft de volgende diensten en voorzieningen: 1. Op 1 december 2008 is de Wet publieke gezondheid (WPG) in werking getreden. Deze wet vervangt de Infectieziektewet, de Quarantainewet en de Wet Collectieve Preventie Volksgezondheid (WCPV). Alle taken en bevoegdheden op het gebied van infectieziektebestrijding zijn nu ondergebracht in één wet. Het betreft hier de basisgezondheidszorg. De GGD Regio Twente is de uitvoerder van deze wet in samenwerking met de 14 Twentse gemeenten. Publieke Gezondheidszorg is van mensen zelf. Wie sport en gezond leeft, heeft minder overgewicht, loopt minder risico op een ziekte en zal op latere leeftijd minder snel ondersteuning of zorg nodig hebben. Toch zijn gemeenten verantwoordelijk voor publieke gezondheid. Publieke gezondheid richt zich dan met name op zaken waar burgers niet snel om zullen vragen, maar die wel nodig zijn voor een gezonde samenleving. Het gaat hierbij vaak om zaken waar gemeenten via hun beleid invloed op uit oefenen, zoals maatschappelijke ondersteuning, veiligheid, woonomgeving, milieu, groenbeheer en sport. Een goede gezondheid werd binnen het gezondheidsdomein lang gezien als doel op zich, terwijl het nog belangrijker is te koersen op gezondheid als middel. Gezondheid als economische factor, publieke gezondheid als investering, publieke gezondheid als pijler van een redzame samenleving. 2. De zorg voor Collectieve Preventie GGZ (CP GGZ). Met de komst van de Wmo zijn gemeenten tevens verantwoordelijk geworden voor de collectieve preventie ggz; dit werd eerder gefinancierd vanuit de AWBZ. De verantwoordelijk betreft: universele preventie (preventie gericht op het algemeen publiek); selectieve preventie (preventie gericht op groepen mensen waarvan bekend is dat ze een grote kans hebben om op termijn psychische stoornissen te ontwikkelen). Pagina 7

8 Gemeenten ontvangen binnen de Wmo-uitkering middelen voor het uitvoeren van de taak collectieve preventie ggz. Het gaat hier om middelen die vanuit de AWBZ naar de gemeenten zijn overgeheveld, te weten de subsidieregeling collectieve preventie (CP GGZ) en de subsidieregeling Zorgvernieuwingsprojecten ggz (ZVP GGZ). De GGD Regio Twente is voert in samenwerking met gemeenten deze taken uit. 3. In het kader van Openbare Geestelijke Gezondheidszorg (OGGZ) hebben gemeenten vanuit de Wmo taken op het gebied van maatschappelijke opvang, openbare geestelijke gezondheidszorg, verslavingszorg en vrouwenopvang/huiselijk geweld 2. Deze gebieden worden in de Wmo aangeduid als de prestatievelden 7, 8 en 9. Hoewel het beleid op dit terrein de verantwoordelijkheid is van gemeenten, ligt het huidige zwaartepunt van de inzet in de praktijk vooral bij centrumgemeenten. Voor de gemeente Hof van Twente is dat de gemeente Enschede. Kenmerkend voor de OGGZ is de meervoudige en diverse problematiek van de doelgroep. Deze brengt een (wisselende mate van) betrokkenheid mee van ketenpartijen op uiteenlopende domeinen, zoals zorg, huisvesting, werk en inkomen, en veiligheid. Vanuit de Wmo heeft de gemeente op al deze domeinen de verantwoordelijkheid. In de kern is OGGZ dus een tijdelijk beleid voor mensen die om welke reden ook op andere domeinen buiten de boot vallen en die gebaat zijn bij ondersteuning voor het zoeken naar een duurzame (individuele) oplossing. Vanuit het perspectief van optimalisering is het van belang dat de focus binnen OGGZ wordt gericht op een doelmatige inzet van schaarse (publieke) middelen die het meest optimaal bijdraagt aan het bereiken van haar kerndoelen. Dit betekent dat andere domeinen adequaat hun taak moeten vervullen. In de praktijk is de afbakening tussen de verschillende domeinen (nog) niet uitgekristalliseerd. Zeker met de ontwikkelingen rondom AWBZ en Wmo, de Wet op de Jeugdzorg en de Wet werken naar vermogen wordt de noodzaak om af te spreken wie welke verantwoordelijkheid heeft groter om te voorkomen dat mensen buiten de boot vallen. Binnen de Hof van Twente is gestart met het vormgeven van een zorgstructuur. Hierin zijn afspraken, overlegvormen en werkwijzen vastgelegd, die ervoor zorgen dat mensen in meervoudige probleemsituaties zo vroeg mogelijk opgespoord worden en met vereende krachten ondersteund worden naar een zo zelfredzaam mogelijk functioneren. De zorgstructuur behelst tevens afstemming en samenwerking met de overige Wmo-prestatievelden. 4. De Wet Maatschappelijke Ondersteuning (Wmo) regelt dat mensen met een beperking de voorzieningen, hulp en ondersteuning krijgen die ze nodig hebben. Hierdoor kunnen zij mee blijven doen aan de maatschappij en zelfstandig blijven wonen. De Wmo beslaat: woningaanpassingen, vervoersvoorzieningen en rolstoelen (voorheen via de WVG); welzijnsbeleid (voorheen via de Welzijnswet 1994); huishoudelijke verzorging (voorheen via de AWBZ); bestrijding van huiselijk geweld; vrouwenopvang; zorg voor dak- en thuislozen (Maatschappelijke Opvang). 5. Collectieve (welzijns)diensten/-voorzieningen. Het huidige aanbod van collectieve welzijnsdiensten /-voorzieningen dat in de Hof van Twente aanwezig is, is gevormd op 2 Met de term huiselijk geweld wordt gedoeld op alle vormen van geweld in afhankelijkheidsrelaties. Daardoor vallen ook bijvoorbeeld eergerelateerd geweld of machtsmisbruik door loverboys onder deze term. Pagina 8

9 basis van het oude Beleidskader Welzijn 3. De hoofddoelstellingen is toen als volgt geformuleerd: het welzijnsbeleid is erop gericht de bestaanszekerheid, zelfredzaamheid en zelfstandigheid en de participatie te bevorderen. Er is tevens onderscheid gemaakt tussen wettelijke en wenselijke voorzieningen. De wettelijke voorzieningen vormen een door de gemeente gewaarborgd pakket die voor subsidie in aanmerking komen. De overige voorzieningen en activiteiten zijn wenselijke voorzieningen, waarvan de gemeente het belangrijk vindt dat deze in stand worden gehouden dan wel worden georganiseerd. In de deelnotitie zorg (2009) is de hoofddoelstelling van het welzijnsbeleid nader verwoord, waarbij de gemeente ervoor moet zorgen dat: iedere inwoner van de gemeente Hof van Twente bij hem of haar passende kansen krijgt om aan het maatschappelijk leven deel te nemen en daardoor in staat wordt gesteld zijn of haar kwaliteit van het bestaan te verhogen; de leefbaarheid in (de kernen van) de gemeente wordt geoptimaliseerd (mede in samenhang met en complementair op ander te voeren gemeentelijk beleid); de participatie van burgers binnen de (kernen van de) gemeente wordt bevorderd. De indeling van de huidige collectieve (welzijns)diensten/-voorzieningen, en die voor subsidie in aanmerking komen, zijn (zie bijlage1: subsidierelaties per activiteit): Vrijwillige hulp- en zorgverlening; Vrijetijdsbesteding voor mensen met een beperking; 1 e lijns psychosociale hulp; Hulp en ondersteuning op het gebied van de geestelijke gezondheidszorg; Slachtofferhulp; Ondersteuning mantelzorgers. 2.2 Veranderende rol van de overheid in de samenleving Met de komst van de Wmo is de Welzijnswet komen te vervallen. Het beleidskader Welzijn maakt dus onderdeel uit van het Wmo-beleidsplan In het daarop volgende Wmo-beleidsplan wordt ingegaan op de veranderde rol van de overheid in de samenleving. Met de invoering van de Wmo wilt de overheid namelijk, op langere termijn, de AWBZ-zorg waarborgen voor mensen met een ernstige, zeer langdurige hulpvraag. De Wmo moet mensen, die daartoe zelf in staat zijn, meer dan nu stimuleren om zelf oplossingen te bedenken, voor zichzelf maar ook voor zijn/haar sociale omgeving waar zich problemen kunnen voordoen. In de Wmo wordt dus de verantwoordelijkheid verlegd van de overheid naar het maatschappelijk middenveld en de burgers zelf (de civil society). Om ervoor te zorgen dat burgers zelf oplossingen bedenken en om een goed aanbod te bieden vanuit het maatschappelijk middenveld, is het van belang om zicht te krijgen op de extra ondersteuning die nodig is voor de burgers. Binnen de Wmo zijn hiervoor negen prestatievelden uitgewerkt (zie onderstaand figuur). Samen vormen deze prestatievelden een ladder. Naarmate het prestatieveld hoger ligt (tot 9), is de kwetsbaarheid van de burger groter en daarmee de benodigde ondersteuning. Hoe meer ondersteuning nodig is, hoe duurder deze wordt. Het is dus van belang om burgers zoveel mogelijk te ondersteunen vanuit de laagste prestatievelden (in prestatievelden 1en 2: civil society en preventie) en het maatschappelijk middenveld (in prestatievelden 3 en 4: collectieve diensten en voorzieningen) om de druk op de duurdere prestatievelden (in 3 Beleidskader Welzijn. Hof van Twente, 9 september 2003 Pagina 9

10 prestatievelden 6 t/m 9: individuele voorzieningen en ondersteuning en opvang voor de meest kwetsbare burgers) te voorkomen dan wel te verminderen.! # $%& " ""' " (" ' Het zorgbeleid binnen het welzijnskader (prestatievelden 3 en 4) krijgt hiermee een zwaardere verantwoordelijkheid, immers als de aanpak -zoals in deze beleidsnotitie wordt neergelegd- goed wordt uitgevoerd en veel burgers kan bedienen, wordt de vraag om duurdere diensten en voorzieningen beperkt. Met de komst van de Wmo en ontwikkelingen als Welzijn Nieuwe Stijl (WNS, zie bijlage 2) heeft de gemeente dus een duidelijke regie- en netwerkrol gekregen. Dit betekent dat gemeenten beleid formuleren op tal van terreinen en dat de uitvoering hiervan samen met andere partijen, die actief zijn op betreffende beleidsterrein, wordt vormgegeven. Daar waar gemeenten in het verleden enkel de rol van subsidiegever hadden, moeten zij zich steeds meer gaan ontwikkelen in de rol van opdrachtgever. De gemeenten sturen hiermee steeds meer op outcome, ofwel effectsturing. Dit verandert direct de relatie tussen de gemeenten en welzijn. De oude vertrouwde welzijnsorganisaties moeten hun aanbod in effecttermen formuleren en zijn niet meer vanzelfsprekend opdrachtnemer. Met deze ontwikkelingen moet er een nieuwe balans komen tussen de gemeentelijke rol van opdrachtgever en die van partner dan wel die van financier en die van partner, waarin gemeenten steeds meer een sturende en stimulerende rol op zich nemen. Deze nieuwe benadering vraagt van iedereen een aanpassing. Gemeente, burgers, professionals en welzijnsorganisaties zijn gezamenlijk verantwoordelijk om (de kwaliteit van) het welzijn te borgen. Dat brengt een nieuwe rol(verdeling) met zich mee. Voor het beleidsterrein Zorg ziet die rol(verdeling) er als volgt uit. Burgers: De nieuwe rol betekent voor burgers dat zij meer dan voorheen aangesproken worden op het gebruik maken van hun talenten en dat deze niet van hen wordt overgenomen. Actief burgerschap wordt bevorderd door niet alleen individuele zelfredzaamheid maar ook collectieve zelfredzaamheid te faciliteren. Hierbij worden andere burgers aangesproken hun talenten en mogelijkheden in te zetten. Hun inzet is van cruciaal belang voor de kracht van de samenleving. Vrijwilligers en mantelzorgers: Problemen die burgers ervaren worden zoveel mogelijk met de inzet van het sociale netwerk en informele inzet opgelost. De inzet van vrijwilligers en mantelzorgers is van cruciaal belang. Vrijwilligers en mantelzorgers worden ondersteund, zodat zij hun hulp kunnen blijven bieden. Vrijwilligers en mantelzorgers gaan nauwer samenwerken met (welzijns)organisaties om problemen vroegtijdig te kunnen signaleren en vroegtijdig actie te ondernemen. De (welzijns)organisaties werken Pagina 10

11 gezamenlijk met de vrijwilligers en mantelzorgers. Zij nemen de ondersteuning niet direct over maar vullen elkaar aan. Welzijnsorganisaties: Alle ondersteuning die welzijnsorganisaties bieden is gericht op het vergroten van de eigen kracht, de zelfredzaamheid en het nemen van verantwoordelijkheid. Belangrijke activiteit hierbij is de functie van informatie, advies en de vraagverheldering. De eerste aandacht gaat hierbij uit naar de eigen kracht en de mogelijkheid om zo snel mogelijk weer zelfstandig (eventueel met behulp van het eigen sociale netwerk) te functioneren en zelfredzaam te zijn. Mocht dit niet aanwezig of onvoldoende aanwezig zijn, dan kan (tijdelijk) gebruik worden gemaakt van de capaciteiten van algemeen maatschappelijke (welzijns)organisaties eventueel in combinatie met een diensten- of voorzieningenaanbod dat binnen de Hof van Twente algemeen toegankelijk is. De ondersteuning die gegeven wordt loopt op van licht naar zwaar, zijnde: faciliteren, ondersteunen, interveniëren, beschermen. Welzijn Nieuwe Stijl (WNS) wordt gehanteerd om resultaten beter te kunnen kwantificeren maar ook om afspraken te maken met de maatschappelijke organisaties over de realisatie van de resultaten. De acht bakens uit het WNS (zie bijlage 2) zijn hierin ondersteunend en stimulerend. Professionele (zorg)organisaties wordt ruimte geboden om vorm te geven aan maatschappelijk ondernemerschap en verantwoording te nemen voor de uitvoering en resultaten. In de financiële afspraken met deze organisaties zal meer worden gestuurd op de realisatie van maatschappelijke effecten. Niet enkel op producten maar ook op de resultaten. Daarnaast vertonen professionele zorg- en welzijnsorganisaties een actieve terughoudendheid. Zij helpen de burger zijn probleem zelf of met behulp van onderlinge sociale verbanden (gezin, vrienden, buurt, school, werk, sport, vereniging) op te lossen. Zij vormen een aanvulling op welzijnsorganisaties en informele aanbieders als vrijwilligers en mantelzorgers. Pas wanneer dit niet werkt, bieden de organisaties professionele zorg. Gemeente: Bijzondere aandacht krijgt het wijkgerichte werken. Van welzijnsorganisaties en professionele organisaties wordt verwacht dat zij inzetten op een outreachende 4, wijkgerichte dienstverlening, zodat dicht bij de burger in de buurt ondersteuning geboden kan worden. Problemen worden op deze wijze laagdrempelig en daarmee sneller opgelost. Beleidssturing (politieke en beleidsmatige uitvoering) en frontlijnsturing (het werk in het veld zelf) zal gecombineerd worden zodat ze in goede balans staan. Dit kan worden bereikt door verder te gaan met de professionalisering van procesmanagement, woonserviceteams, wijkbeheerders etc. Er zal meer op samenwerking gestuurd worden tussen (welzijns)verenigingen, woningbouwcorporaties, wijk- en buurtschappen, vrijwilligersorganisaties en aanbieders van zorg (het maatschappelijk middenveld) die zich bezig houden met het aanbieden van ondersteuning en zorg. 2.3 Zorg als gemeentelijke taak Gemeenten krijgen omvangrijke en complexe nieuwe taken in de zorgverlening aan burgers. Zij krijgen steeds meer onderdelen en verantwoordelijkheden vanuit de AWBZ naar zich toe. Het domein van de AWBZ 5 en de zorgverzekeringswet wordt kleiner en als 4 5 Een outreachende werkwijze houdt in dat burgers actief worden benaderd door ze in hun eigen omgeving op te zoeken. Met de AWBZ en de zorgverzekering wil de overheid dat deze zorg alleen toegankelijk is Pagina 11

12 een communicerend vat wordt het domein van de Wmo en de publieke gezondheidszorg groter. Dit impliceert dat de gemeente een belangrijke speler wordt in een complex krachtenveld met nieuwe maatschappelijke uitdagingen. Er is een bestuurlijke urgentie ontstaan in het sociale domein om krachten te bundelen. Door nu te investeren in preventie, wordt voorkomen dat de gemeentelijke financiën te zeer belast worden met uitgaven voor zorg en ondersteuning. Nu investeren in preventie draagt bij aan het welzijn van de individuele burger. Burgers doen nu eenmaal een beroep op ondersteuning en zorg vooral bij de gemeente omdat mensen 'dichtbij'geholpen willen worden. Om dit slim te organiseren, zonder dat daarvoor een beroep wordt gedaan op extra financiële middelen, ligt het antwoord in het bundelen en verbinden van de gemeentelijke beleidsterreinen (zoals: (gezondheids)zorg, sport, wonen, milieu, welzijn, arbeid). Met deze krachtenbundeling - dichtbij de burger - komen tot een krachtige samenleving. Een krachtige samenleving die bij tegenslag elkaar ondersteund. Daar waar geen helpende hand beschikbaar is of waar het burgers niet lukt hiervan gebruik te maken kan welzijn een kleine rol spelen. Maar nog belangrijker is het om mogelijkheden aan te grijpen in afstemming met andere gemeentelijke beleidsterreinen om dit te beïnvloeden. Te denken valt o.a. aan: financiële ondersteuning, onderwijs ter bestrijding van analfabetisme, laagdrempelig werkaanbod, inzet van vrijwilligers, etc. Met het nieuwe Beleidskader Welzijn, het werken met wijkgerichte teams en het aangaan van allianties met en tussen verschillende organisaties en beleidsterreinen kan een goed en toekomstgericht antwoord worden gegeven. Nog belangrijker is het dat de mogelijkheid ontstaat om de huidige tendensen, ontwikkelingen en projecten aan elkaar te koppelen, opdat deze elkaar versterken en aanvullen. Dit zijn onder andere: de ontwikkeling van de woonservicegebieden; de actieve buurtschap de Pothoek (zelfredzaamheid); zorgaanpak in Diepenheim (afstemming 0e en 1e lijns zorg); het nieuwe Wmo-beleidsplan ; de invoering van de Kanteling en het Gesprek; antwoord op de demografische ontwikkelingen; inzet van buurtsportcoaches; uitwerking en invoering van Welzijn Nieuwe Stijl (WNS). 2.4 Lokale en landelijke trends / ontwikkelingen in zorg Aan de raad is toegezegd dat er beleidsnotities worden opgeleverd voor alle in het beleidskader welzijn genoemde deelgebieden. Deze deelnotities moeten de periode 2014 tot en met 2017 bestrijken. Dit is precies de periode waarin er voor de gemeente op het gebied van zorg en welzijn grote veranderingen optreden. Deze veranderingen zijn ook al genoemd in het welzijnskader. Het kader is zo geschreven dat onze gemeente zich kan klaarmaken en voorbereiden op de wijzigingen en taakuitbreidingen die komen gaan. Deze beleidsnotitie sluit daar bij aan. voor mensen met een ernstige, zeer langdurige hulpvraag of een plotseling onverwacht optredend ernstige hulpvraag. Alle andere hulpvragen moeten anders opgelost en bekostigd worden. Pagina 12

13 Het te formuleren zorgbeleid zal een antwoord moeten hebben op de ontwikkelingen. Er is behoefte aan het inzichtelijk maken van de noodzakelijk te zetten stappen in de voorbereiding op deze ontwikkelingen; in het onderzoeken van nieuwe werkwijzen en methoden voor de Hof van Twente. Regionaal wordt veel samengewerkt zowel op ambtelijk als bestuurlijk niveau. Er ligt op dit moment een keuze en visiedocument transitie AWBZ met betrekking tot de invoering en uitvoering van de transitie AWBZ. Deze zal in de loop van 2012/2013 verder worden uitgewerkt in een lokaal projectplan en lokale visie op de zorg. 2.5 Regionale speerpunten in zorg Ad. 1 De Wet Publieke Gezondheidzorg (WPG) De collectieve preventie gezondheidszorg wordt door Hof van Twente uitgevoerd door de GGD regio Twente, waarin de gezamenlijke 14 Twentse GGD-en zijn georganiseerd. De samenwerking in regionaal verband heeft een aantal voordelen als het gaat om gezondheidszorg. Zo wordt de kern van het Twentse gezondheidsbeleid gevormd door een gemeenschappelijke aanpak op vier speerpunten te weten: het terugdringen van schadelijk alcohol gebruik, roken, overgewicht en depressie. Het participeren in de regionale aanpak voor het lokaal gezondheidsbeleid biedt de gemeente Hof van Twente tevens de mogelijkheid om grensoverschrijdende onderwerpen of problematiek in samenwerking met buurgemeenten en de GGD effectiever op te pakken. Daarnaast biedt het de mogelijkheid om deskundigheid uit te wisselen. De gezondheidsnota 6 Hof van Twente geeft de lokale invulling weer van het regionale gezondheidsplan. Op dit moment wordt er gewerkt aan een nieuwe nota lokaal gezondheidsbeleid voor de komende 4 jaar. In de nieuwe nota lokaal gezondheidsbeleid 2012/2013, wordt aangesloten bij maatschappelijke vraagstukken en verbinding gelegd met andere gemeentelijke beleidsterreinen. Zo zal in deze nota eveneens de verwachte effecten van gezondheidsbeleid aansluiten op de doelstellingen: meer zelfredzaamheid, meer eigen kracht en meer participatie. Ad 2. Collectieve Preventie GGZ (CP GGZ). Er wordt in toenemende mate onderzoek gedaan naar de effectiviteit van interventies op het gebied van geestelijke gezondheidszorg. Helaas toont onderzoek aan dat het geringe bereik van preventie een belangrijk knelpunt is. Zo worden met depressiepreventie slechts ongeveer vierduizend mensen per jaar bereikt, terwijl jaarlijks ruim 350 duizend mensen een depressie ontwikkelen (bron: RIVM). Voorlichting, vroegsignalering en advisering moeten ertoe bijdragen dat het bereik van de preventie wordt verhoogd. Bij de subsidiering van interventies moet duidelijk zijn op welke manier geborgd wordt dat een zo groot mogelijke groep bereikt wordt. Budgettaire kaders maken dat de gemeenten keuzes moeten maken in het preventieaanbod. De Twentse gemeenten hebben ervoor gekozen om zich te richten op de problemen die het meeste voorkomen of een grote ziektelast kennen. Op basis van de Nemesis-studie en cijfers van het RIVM blijkt dat stemmingsstoornissen, angststoornissen en alcoholmisbruik/-afhankelijkheid het meeste voorkomen. Deze stoornissen behoren 6 Lokaal gezondheidsbeleid Hof van Twente 2008 tot en met 2011, Goor De Twentse aanpak voor het lokale gezondheidsbeleid is een coproductie tussen de GGD Regio Twente en de 14 Twentse gemeenten. Pagina 13

14 eveneens tot de ziekten en aandoeningen met de hoogste ziektelast. Daarnaast zijn er nog drie redenen om in te zetten op deze stoornissen: er zijn bewezen effectieve interventies voor deze stoornissen; en kan er veel gezondheidswinst behaald worden; en er kan veel maatschappelijke winst behaald worden. Op basis van de beleidsuitgangspunten 7 kiezen de Twentse gemeenten voor de komende jaren dat inzet gepleegd wordt op het gebied van stemmingsstoornissen (o.a. depressie), angststoornissen en alcoholafhankelijkheid. Ad 3. Openbare Geestelijke Gezondheidszorg (OGGZ) OGGZ is een taak voor alle gemeenten. Centrumgemeenten (Enschede en Almelo) hebben aanvullende taken op het gebied van de OGGZ en moeten in overleg met de regionale gemeenten tot een goede besteding van de OGGZ-middelen komen. In plaats van OGGZ-doelgroep spreekt men ook wel van 'mensen in multiprobleemsituaties'. Bij deze mensen spelen meerdere problemen tegelijkertijd, zoals psychische problemen, verslaving, verwaarlozing, huiselijk geweld, schulden, dakloosheid of dreigende huisuitzetting. De hulp die GGD Regio Twente voor Hof van Twente biedt zijn de volgende: Woningvervuiling Voor alle gemeenten in Twente is bij de GGD Twente het team Vangnet en Advies werkzaam om in deze gevallen hulp bieden. In het team werken sociaal verpleegkundigen die de melding aannemen. Als de indruk bestaat dat er iets aan de hand is wordt er actie ondernomen. Er wordt contact gelegd met de veroorzaker en huisbezoeken gedaan om de situatie op te lossen of te verbeteren. Hierbij wordt indien nodig samengewerkt met andere hulpverleners. Bemoeizorg De gemeente Hof van Twente werkt op casusniveau samen met het Meldpunt Bemoeizorg. Bij dit Meldpunt komen meldingen binnen waarbij ernstige zorgen zijn om een persoon of gezin en waar de nodige hulp niet zelf te organiseren is. Te denken valt aan overlastgevend of zorgwekkend gedrag. Hier kunnen verschillende oorzaken de reden van zijn, zoals: psychische aandoeningen, verslaving, vereenzaming, schulden of dreigende dakloosheid. Verschillende instellingen werken samen om de persoon te bereiken en te motiveren om verandering in zijn situatie aan te brengen. Dit zijn het Algemeen Maatschappelijk Werk, GGZ Mediant en Dimence, Tactus Verslavingszorg, MEE Twente en de GGD Twente. Spreekuur dak- en thuislozen Dak- en thuislozen in Enschede kunnen met gezondheidsklachten terecht bij een speciaal voor hen ingesteld inloopspreekuur. De gemeente Enschede wil de medische zorg voor deze groep verbeteren. Op dit spreekuur kunnen gezondheidsvragen beantwoord worden of er kan doorverwezen worden naar een huisarts of diverse instellingen, waaronder Mediant, Tactus, de afdeling SOA en/of TBC van de GGD Twente. 7 Regionaal Beleidskader Collectieve Preventie GGZ. Regio Twente, 2009 De Twentse aanpak voor de collectieve preventie GGZ is een coproductie tussen de GGD Regio Twente en de 14 Twentse gemeenten. Pagina 14

15 Ad 4. Wet Maatschappelijke Ondersteuning (Wmo) versus Ad 5. Collectieve (welzijns)diensten/-voorzieningen. Voor wat betreft de transitie AWBZ wordt regionaal samengewerkt om te komen tot een goede invulling van de nieuwe taken onder de Wmo. Omdat het om een zeer diverse groep aan cliënten gaat met een grote hoeveelheid aan diensten en voorzieningen is strikt vasthouden aan de bestaande AWBZ-protocollen niet werkbaar. Deze sluiten immers niet aan bij de compensatieplicht en de Kanteling in de Wmo. De uitdaging is om te sturen op resultaten en niet op diensten en voorzieningen. Innovatie op dit terrein bestaat niet altijd uit het aanbieden van iets nieuws. Het kan ook gaan om het zoeken van verbindingen of het aanbieden van bestaand aanbod aan een andere doelgroepen (te denken valt o.a. aan de OGGZ-doelgroep). Deels kan dit aanbod bestaan uit individuele zorgdiensten/-voorzieningen, maar deels kan een gemeente aanbod hebben in het collectieve domein met collectieve zorgdiensten/-voorzieningen. Op dit punt wordt met de Twentse gemeente gezamenlijk onderzoek verricht, waarbij de uitkomst per gemeente verschillend kan zijn. Eén en ander is erg afhankelijk van de aansluiting op de lokale situatie. Het uitgangspunt van Hof van Twente is dat welzijns zorgdiensten/-voorzieningen voorliggend ingezet wordt daar waar duurdere inzet van individuele zorg of ondersteuning voorkomen kan worden. Vanuit programma 5 en 6 zal dit dan ook gezamenlijk opgepakt worden.. Pagina 15

16 3. Zorg in de Hof periode Zorg : Beleidskader Welzijn De nieuwe rol betekent voor Hof van Twente dat de geformuleerde welzijnsdoelen uitgevoerd wordt in samenwerking met vele partijen. Deze doelen betreffen: het versterken van de kracht van de samenleving; het versterken van de zelfredzaamheid; en het bevorderen van de maatschappelijke participatie. Het zorgbeleid in de Hof van Twente omvat dat deel van het maatschappelijk leven waarin diensten en voorzieningen worden verleend die erop gericht zijn het persoonlijke en maatschappelijke functioneren van mensen te bevorderen en belemmeringen die daarbij optreden zo veel mogelijk op te heffen. Deze definitie wordt uitgewerkt in twee functies, namelijk: preventie (leefbaarheid en participatie) en zorg (zorg en ondersteuning). Onder preventie vallen alle activiteiten waarvan burgers gebruik kunnen maken en waardoor burgers actief mee blijven doen (participatie) en waar burgers andere mensen kunnen ontmoeten (leefbaarheid). Deze activiteiten hebben het karakter van welzijnsactiviteiten en zijn voor iedereen toegankelijk, de zgn. collectieve diensten en voorzieningen. Deze activiteiten hebben tevens de functie om te voorkomen dat mensen een (groter) beroep op duurdere ondersteuning en zorg hoeven doen. Uitgangspunten die voor preventie gelden zijn: 1. het gebruik van welzijnsdiensten en voorzieningen bevordert de zelfredzaamheid (zelfredzaamheid); 2. participatie voorkomt sociaal isolement (maatschappelijke participatie); 3. het zelf organiseren van onderlinge hulp versterkt de sociale cohesie (kracht van de samenleving). Onder zorg vallen alle diensten en voorzieningen die mensen in een kwetsbare positie ondersteunen bij het zoeken naar het juiste antwoord voor hun problemen. Wanneer de lokale collectieve diensten en voorzieningen geen passende antwoorden op hun problemen geven is er verwijzing naar duurdere ondersteuning en/of zorg nodig. Meestal wordt deze ondersteuning of zorg individueel of in groepsverband op maat geboden. De gemeente koopt hiervoor bij de gespecialiseerde instellingen een traject in, gericht op begeleiding en terugkeer naar de thuissituatie (behandeling valt onder AWBZ). Uitgangspunten die voor zorg gelden zijn: 1. Zorg en ondersteuning is gericht op het gebruiken van eigen talenten en mogelijkheden (eigen kracht en zelfredzaamheid); 2. Problemen worden met behulp van onderlinge sociale verbanden opgelost (collectieve zelfredzaamheid); 3. Inzet van collectieve diensten en voorzieningen is voorliggend aan individuele diensten en voorzieningen (kostenefficiëntie). Pagina 16

17 3.2 Wat willen we bereiken (doel in 2017) Het zorgbeleid binnen welzijn heeft in 2017 bereikt dat: Alle burgers kunnen participeren in de samenleving. Indien er sprake is van uitval/terugval is er vroegtijdig gesignaleerd (preventie) en het duurzame karakter van de gevonden oplossingen zijn gewaarborgd (nazorg). Subdoelen hierin zijn: Zorg en ondersteuning o Burgers benutten hun mogelijkheden optimaal, ook wanneer zij kwetsbaar zijn; o Diensten zijn niet alleen gericht op ondersteuning en zorg, maar ook op preventie en herstel van de eigen kracht en het nemen van verantwoordelijkheid; o Er is afstemming dan wel een nauwe samenwerking tussen vrijwilligers, mantelzorgers, welzijnsorganisaties en professionals; o Afspraken en resultaten zijn ingericht volgens de 8 bakens van WNS (zie bijlage 2); o Er is een vangnetstructuur wat een sluitende aanpak is en een sluitende keten vormt van het totale zorgaanbod; waar vroegtijdig wordt gesignaleerd en adequaat wordt ingegrepen in multiproblem situaties met de benadering van een gezin, een plan ; en waarbij verbinding wordt gelegd tussen zorg en veiligheid. Leefbaarheid en participatie. o Burgers wonen en leven zelfstandig, zijn zelfredzaam en helpen elkaar; o Er is sprake van een outreachende, wijkgerichte dienstverlening, zodat dicht bij de burger in de buurt, laagdrempelig ondersteuning geboden word; o Er zijn in de wijken combinaties te vinden van ontmoeting, activiteit en activering. o Er is sprake van vernieuwingen van gecombineerde zorg-, welzijns-, en werkvoorzieningen. 3.3 Hoe gaan we dat doen Om te kunnen beschrijven hoe we onze doelen willen realiseren is het belangrijk om een visie hierover te hebben. Het visiemodel wat wij voor ogen hebben is een model van een zelfregulerende gemeente 8. Uit alle onderzoeken van afgelopen jaren blijkt dat in de Hof van Twente een hoge mate van betrokkenheid 9 tussen de burgers bestaat en dat er een grote mate van participatie op basis van mantelzorg dan wel vrijwilligerswerk 10 is. Deze sociale samenhang in combinatie met leefbaarheid zijn in de laatste jaren ook speerpunten van Hof van Twente geweest en is veel in geïnvesteerd. Het behouden en vergroten van sociale samenhang en leefbaarheid staat dan ook centraal in het beleid. De ondersteuning die burgers ontvangen komt met name vanuit sociale kring, bijvoorbeeld buren, vrienden, vrijwilligers en mantelzorg. Een zelfregulerende gemeenschap betekent dat het initiatief en de verantwoordelijkheid van ondersteuning meer en meer bij de burgers wordt gelegd. Zij kunnen en moeten de ondersteuning zoveel mogelijk zelf organiseren. De rol van de Scenario s voor de invulling van de Kanteling. Scio Consult, Deventer juli 2012 Leefbaarheidsonderzoek Hof van Twente. Een onderzoek naar de beleving van leefbaarheid in de kernen van de gemeente Hof van Twente, maart Tevredenheidsonderzoek Wmo over Mantelzorgers Gemeente Hof van Twente. SGBO Benchmarking, Den Haag 2012 Pagina 17

18 gemeente is faciliteren, ondersteunen en verbinden. De gemeente zal de juiste prikkels geven om samenwerking tussen burgers te realiseren. Deze visie leidt tot de volgende aandachtspunten en acties die wij aankomende periode als uitgangspunten nemen ter realisatie van onze doelstelling: Zorg en ondersteuning: Professionele organisaties heldere opdrachten meegeven en voorwaarden stellen aan binding en begeleiding van vrijwilligers; Preventieactiviteiten ontwikkelen in samenwerking met professionele organisaties en vrijwilligersorganisaties, op basis van onderzoeksgegevens en ervaringsfeiten. Dit kunnen initiatieven zijn die te maken hebben met bewegen en gezond eten, voorlichting over verslavingen, activiteiten gericht op het voorkomen van eenzaamheid; Vrijwilligersinitiatieven stimuleren die onderlinge zorg en ondersteuning verlenen; Mantelzorgondersteuning uitbreiden; meer kennis verzamelen van de behoeften van mantelzorgers; In samenwerking met vrijwilligers en professionele organisaties dagbesteding organiseren voor ouderen en mensen met belemmeringen of beperkingen; Meer inspanningen verrichten om mensen met een bijstandsuitkering in te schakelen voor aangepast werk dan wel vrijwilligerswerk. Intensiveren van netwerken rond zorg en welzijn in de verschillende kernen van Hof van Twente om zo een warme overdracht te waarborgen voor burgers die uit de opvang komen en zelfstandig gaan wonen (zorgstructuur). Leefbaarheid en participatie: Ontplooien van initiatieven om netwerken te ontwikkelen, uitbreiden en onderhouden van zowel vrijwilligers(organisaties) als professionals; Samenwerking tussen Scala, SIZ (Stichting Informele Zorg), SWO (Stichting Welzijn Ouderen) en AMW (Algemeen Maatschappelijk Werk) op inhoudelijk en organisatorisch vlak vormgeven; mogelijkheid van één welzijnsstichting in beeld brengen; Mogelijkheden verkennen van bundeling van verschillende subsidieregelingen op wijkniveau. De subsidies voor participatie en leefbaarheid lenen zich ervoor omdeze tot een eenvoudige regeling maken. De toekenning vind plaats op wijkniveau. Hierdoor kan meer maatwerk worden geboden. Wijkserviceteams in de kernen oprichten. Wijkserviceteams signaleren problemen en lossen deze met inwoners op/adviseren hoe inwoners deze zelf kunnen aanpakken; Initiatieven ontwikkelen (in samenwerking met Servicepunt Vrijwilligerswerk), waarbij maatschappelijke stages ingezet kunnen worden; Verbindingen stimuleren en leggen tussen professionele organisaties wonen, welzijn en zorg en vrijwilligersorganisaties t.b.v. elkaar kennen, coördinatie, afstemming en vernieuwing; Bewustwording over de mogelijkheden van domotica stimuleren, in samenwerking met zorgorganisaties en woningcorporaties; Buurtbemiddelingsproject monitoren; Stimuleren levensloopbestendig wonen middels informatieverstrekking en voorlichting; Hulpdiensten (klusjes, boodschappen, vervoer) stimuleren. Wat verder van belang is, is dat de partnerorganisaties en professionele organisaties verder kijken dan tot waar hun eigen verantwoordelijkheid reikt en waar mogelijk burgers die in de problemen dreigen te raken naar de juiste kanalen voor ondersteuning weet door Pagina 18

19 te verwijzen. Als er door de betreffende burger geen ondersteuning wordt gezocht (potentiële zorgmijders) dan kunnen de organisaties een signaal afgeven als zij potentiële problemen bij een burger of gezin signaleren. Het is niet alleen belangrijk dat een probleem wordt gesignaleerd, het is net zo belangrijk dat zij dan ergens met dit signaal terecht kunnen. Wij zullen hier een rol in gaan vervullen. Onze aandacht is er in eerste instantie op gericht om de samenleving te ondersteunen het probleem zelf op te lossen. Maar wij nemen de regie om verbindingen te leggen en partijen bij elkaar te brengen. Wij doen dit vanuit een faciliterende rol, we nemen de verantwoordelijkheid niet over. Afhankelijk van de aard en de ernst van het probleem, zullen wij de regie nemen om in meer of mindere mate actie te ondernemen. Onze ogen en oren worden niet alleen gevormd door professionele instellingen, maar ook door vrijwilligers, buren, de sportvereniging, horeca, etc. Ook voor hen moet duidelijk zijn waar zij terecht kunnen met een signaal dat iemand in de problemen dreigt te raken. Met behulp van voorlichting kunnen we mensen informeren hoe hier mee om te gaan. Vanuit het netwerk in de gemeente wordt duidelijk wat veel voorkomende problemen zijn. In het aanbod van groepsgerichte activiteiten (zoals bijvoorbeeld voorlichting) kan worden ingezet op deze problematiek om vergelijkbare problemen bij anderen te voorkomen of helpen op te lossen. Kleinschaligheid en flexibiliteit in de wijk is van groot belang. Hiermee borgen we maatwerk, gericht op de specifieke problematiek van de wijk/kern. Specifieke aandacht krijgen de vrijwilligers en mantelzorgers in Hof van Twente. Binnen de Hof van Twente hebben we actieve vrijwilligersorganisaties. Deze zijn georganiseerd bij verenigingen in allerlei branches. Zo zien wij dat er veel met vrijwilligers wordt gewerkt in de zorgbranche, de sportverenigingen en vrijetijdsactiviteiten, maaltijdvoorziening en vrijwillige vervoersdiensten, maar ook binnen kerken en ouderenbonden zijn vrijwilligers actief betrokken. Zo doen vrijwilligers en ouderenwerkers huisbezoeken en brengen zij de problemen en het sociale netwerk van iemand in kaart. Vervolgens maken zij afspraken om een oudere weer te activeren. De vrijwilligers en ouderenbezoekers gaan met mensen die dat willen dagjes uit en doen klusjes waar nodig. De rol van ons blijft deze burgerinitiatieven te stimuleren en te faciliteren. En eventueel daar ondersteuning te bieden zodat de vrijwilligers met plezier hun diensten blijven bieden eventueel in samenwerking met semiprofessionele instellingen. 3.4 Kansen en knelpunten We hebben aangegeven dat we de aankomende tijd een aantal zaken gaan oppakken waarbij de kreet: we gaan het anders doen de boventoon voert. Andere rollen, andere verantwoordelijkheden en andere taakuitvoeringen. De wijze waarop we dat gaan doen is in grote lijnen benoemd in termen van: outreachend werken, dicht bij de burger, de zelfregulerende gemeente, geen plicht maar compensatie. De echte uitwerking hiervan en hoe deze processen op elkaar in kunnen grijpen is echter nog niet in detail uitgewerkt. Veel hangt af van de ontwikkelingen die landelijk worden ingegeven, maar ook de omslag die we met elkaar moeten maken heeft een eigen realiteitszin. Onderstaand proberen we de kansen en knelpunten (welke niet limitatief zijn) die deze omslag met zich meebrengt te benoemen, zodat we in de uitwerking van de plannen deze kunnen aanschouwen. Uit de kansen putten we voornamelijk enthousiasme, mogelijkheden en nieuwe kracht. De knelpunten proberen we in discussies naar boven te halen, zodat we met elkaar hiervoor de oplossingen gaan creëren. Pagina 19

20 Met betrekking tot de burgers Kans: Burgers ervaren dat zij zelf invloed hebben op hun leefomgeving, welzijn en de eigen gezondheid. Zij worden gestimuleerd hun talenten te gebruiken, hun interesses kenbaar te maken. De burgers ervaren ondersteuning bij het verwoorden van hun problemen maar bovenal bij het oplossen van de problemen. Er blijkt ook meer mogelijk te zijn met hulp van anderen, is ook gezelliger bovendien. Er is meer aandacht voor de burgers dan alleen een voorziening achter de voordeur neer te zetten. Knelpunt: Burgers ervaren dit als het afschuiven van de verantwoordelijkheid van zowel overheid als de gemeente. Ook de veranderingsbereidheid van de burgers is een punt van aandacht. Goede informatie en advies kan hierin veel betekenen. Maar ook het betrekken van de burgers bij vraagstukken op dit terrein kan veel onwetendheid en achterdocht aan de voorkant weghalen. Met betrekking tot het zorg- en hulpaanbod Kans 1: We maken een sterk onderscheid tussen de zorgdiensten/-voorzieningen die collectief worden geboden en zorgdiensten/-voorzieningen die individueel worden geboden. De zorgdiensten/-voorzieningen die collectief geboden worden hebben een algemeen karakter en zijn beschikbaar en toegankelijk voor iedereen. De zorgdiensten/- voorzieningen die individueel geboden worden zijn zorg en ondersteuningsproducten op maat. Omdat wij als gemeente de verantwoording hebben om burgers, die hulp nodig hebben, te compenseren is het belangrijk dat wij weten wie, welke specifieke hulp nodig heeft. Deze kan dan adequaat ingekocht en geleverd worden. Ook het sturen op effecten van interventie is met deze wijze effectiever en beter te monitoren. Knelpunt 1: In de relatie met de huidige instellingen kan dit betekenen dat zij anders moeten gaan verantwoorden, namelijk op cliëntniveau en op effectmeting. Dit heeft ook consequenties voor de financiering van producten. De collectieve diensten worden vaker middels een subsidie bekostigd en individuele diensten worden vaker middels inkoop bekostigd (al dan niet aanbesteed). Kans 2: Instellingen en organisaties die binnen de Hof actief zijn, geven informatie, advies en ondersteuning aan onze burgers. Op het moment dat delen van de AWBZ naar de Wmo worden overgeheveld, wordt het aantal burgers die hulp en ondersteuning nodig hebben groter, maar ook het aantal instellingen en organisaties wordt groter die actief worden binnen de Hof. Met name op de genoemde functies is een kwaliteitsslag te maken door deze te bundelen. Voorwaarde is dat dit dan een onafhankelijk karakter krijgt. Knelpunt 2: Voor organisaties kan dit betekenen dat door het afstoten van deze activiteit zij minder toeleiding naar de eigen producten zullen krijgen. Door een onafhankelijke vraagverduidelijking wordt mogelijk voor een ander aanbod of voor een combinatie van meerdere diensten gekozen, waardoor er minder van hun producten nodig is. Pagina 20