Ouderbetrokkenheid in het secundair onderwijs

Transcriptie

1 Ouderbetrokkenheid in het secundair onderwijs Handleiding voor lerarenopleiding

2 Diversiteit, gelijke kansen en taalbeleid in het secundair onderwijs Ouderbetrokkenheid in het secundair onderwijs Mei 2011 Project 2 binnen NOvELLe: Diversiteit, gelijke kansen en taalbeleid in het secundair onderwijs Focus project: ouderbetrokkenheid. We hebben graag dat de output van ons project wordt gebruikt. Uit respect voor ons werk wensen we dat de bron wordt vermeld en/of dat er verwezen wordt naar de projectgroep van NOvELLe. Het overnemen van (elementen) van onze output in eigen werk kan echter maar mits schriftelijke toestemming van de projectgroep van NOvELLe. project2.novelle@uhasselt.be Met dank voor het respect voor ons werk.

3 Inhoud Voorwoord... 3 Inleiding Opzet van iouder Visie op ouderbetrokkenheid Wat is ouderbetrokkenheid? Waarom is ouderbetrokkenheid belangrijk? Voorwaarde - creërende initiatieven: initiatieven om de communicatie op gang te trekken Terreinen en initiatieven m.b.t. ouderbetrokkenheid Inspraakgehalte Aan de slag met de iouderkoffer Inleiding Beschrijving van het materiaal Affiches met teasers Stellingen m.b.t. waarom ouderbetrokkenheid en notitiebladen Posters/overzichtsbladen Situatiekaarten en blancokaarten Ouderkaarten Inspiratiebronnen Stickers Tijdscapsule Checklist CD-rom Verloop Wat wordt er verstaan onder ouderbetrokkenheid Welke mogelijke initiatieven zijn er Initiatieven plaatsen binnen de terreinen en inspraakgehalte Verdiepen en verbreden van initiatieven Doelen en acties a. Bepalen van doelen b. Bepalen van acties c. Tijdscapsule Evaluatie Richtlijnen voor het gebruik van de iouder- koffer Belang van gedragenheid Aandacht voor weerstanden

4 4. Bijlagen Bijlage 1: Teasers Bijlage 2: Stellingen Bijlage 3: Situatiekaarten Bijlage 4: Ouderkaarten Bijlage 5: Checklist Bronnen

5 Voorwoord De iouder als koffer is ontwikkeld binnen het project Diversiteit, gelijke kansen en taalbeleid in het secundair onderwijs. Dit project is één van de projecten binnen NOvELLe. NOvELLe staat voor Netwerk voor de Ontwikkeling van Expertise voor de Limburgse Lerarenopleiding en werd opgericht naar aanleiding van het decreet betreffende de lerarenopleidingen in Vlaanderen van 6 december In dit decreet wordt de samenwerking tussen verschillende aanbieders van de lerarenopleiding aangemoedigd via de uitbouw van een expertisenetwerk of regionaal platform voor lerarenopleidingen. Het doel is de expertise van de verschillende lerarenopleidingen in complementariteit te bundelen en te ontwikkelen ter verbetering van de kwaliteit van de lerarenopleidingen en ter versterking van de dienstverlening op het vlak van de continue professionalisering van leraren. De volgende personen en onderwijsinstellingen werkten mee aan dit project. Projectleden: Els Keunen, CVO Limlo Diepenbeek - promotor Greet Van Doren, CVO Limlo Diepenbeek - promotor Guido Swinnen, KHLim - copromotor Ingrid Heps, XIOS Hogeschool Limburg Marijke Hendrickx, XIOS Hogeschool Limburg Leon Timmermans, CVO STEP Hasselt In en werkten respectievelijk ook nog mee: Johan Arduï, KHLim Daniël Vandersmissen, KHLim Ondersteund door de coördinatiecel van NOvELLe: Prof. Dr. Jan Broeckmans Marijke Huber Lien Vanhoef Onze welgemeende dank gaat uit naar de scholen die we mochten interviewen en naar alle scholen, onderwijs- en pedagogische diensten die ons feedback hebben gegeven gedurende de looptijd van het project. Contactname kan via: novelle@uhasselt.be of project2.novelle@uhasselt.be 3

6 Inleiding Binnen het project diversiteit, gelijke kansen en taalbeleid in het secundair onderwijs hebben we gekozen voor de focus ouderbetrokkenheid. Ouderbetrokkenheid is een hefboom naar gelijke onderwijskansen. Ervaring en onderzoek tonen aan dat een goede samenwerking tussen ouders en school het welbevinden en de leerprestaties van leerlingen bevordert. Heel wat scholen zijn hiervan overtuigd. Ze nemen initiatieven m.b.t. ouderbetrokkenheid en hebben al doende hun eigen specifieke deskundigheid opgebouwd. Andere scholen zitten met heel wat vragen. Scholen willen vaak graag pasklare antwoorden. Dit is niet zo eenvoudig. Een initiatief opzetten is altijd maatwerk. Men dient rekening te houden met de situatie van de school: de grootte, de leerlingenpopulatie (leeftijd, afkomst, ), de schoolcultuur, de visie op samenwerking, inspraak enz. Het opzet van ons project is tweeledig. Enerzijds trachten we secundaire scholen te ondersteunen om met het hele schoolteam een visie te ontwikkelen. Anderzijds willen we voor de lerarenopleiding inhoudelijk en methodische handvatten aanreiken om de competenties uit de Functionele gehelen 6 en 8 te versterken. We beogen een bijdrage te leveren aan vooral volgende basiscompetenties: Functioneel geheel 6: De leraar als partner van de ouders of verzorgers. 6.1 De leerkracht kan zich informeren over en discreet omgaan met gegevens over de leerling. De ondersteunende kennis omvat elementen van deontologie in verband met gegevens over de leerling. 6.2 De leerkracht kan met ouders of verzorgers communiceren over het kind in de school op basis van overleg met collega's of externen. De leerkracht kan : met de hulp van collega's informatie verstrekken over leervorderingen, studiekeuze en/of beroepskeuze, gedrags- en houdingsaspecten; in overleg adviezen voor de studieaanpak thuis geven; doorverwijzen naar interne begeleidingsvoorzieningen. De ondersteunende kennis omvat agogische inzichten met betrekking tot de communicatie tussen school en ouders, kennis van interne en externe begeleidingsdiensten en van externe hulpverleningsinstanties. 6.3 De leerkracht kan in overleg met het team, communiceren met de ouders of verzorgers over het klas- en schoolgebeuren, rekening houdend met de diversiteit van de ouders. De ondersteunende kennis omvat kennis van de diversiteit van sociale en culturele realiteiten van ouders of verzorgers, en communicatietechnieken. 4

7 6.4 De leerkracht kan met ouders of verzorgers dialogeren over opvoeding en onderwijs. De ondersteunende kennis omvat referentiekaders om onderwijskundige thema's en ontwikkelingen te duiden. 6.6 De leerkracht kan strategieën ontwikkelen om te communiceren met anderstalige ouders. De ondersteunende kennis omvat de mogelijkheden die de communicatie met anderstalige ouders kunnen vergemakkelijken. Functioneel geheel 8: De leraar als partner van externen Attitudes 8.1 De leerkracht kan in overleg met collega's contacten leggen, communiceren en samenwerken met externe instanties die onderwijsbetrokken initiatieven aanbieden. De leerkracht kan : in overleg met collega's contacten leggen, communiceren en samenwerken met onderwijsbetrokken initiatieven gericht op kinderen en jongeren; in overleg met collega's contacten leggen, communiceren en samenwerken met onderwijsbetrokken initiatieven gericht op leerkracht- en teamondersteuning. De ondersteunende kennis omvat zoekmethoden om initiatieven of instanties op te sporen die actief zijn in een betrokken regio. 8.3 De leerkracht kan, onder meer met het oog op gelijkeonderwijskansen en in overleg met collega's, contacten leggen, communiceren en samenwerken met de brede sociaal-culturele sector. De ondersteunende kennis omvat zoekmethoden om in de betrokken regio actieve instanties en initiatieven op te sporen. De ondersteunende kennis omvat communicatiestrategieën voor taalgebruik in functionele situaties. Ook aan volgende attitudes van de studenten lerarenopleiding trachten we een aanzet te geven rond ouderbetrokkenheid: A1 beslissingsvermogen: durven een standpunt in te nemen over ouderbetrokkenheid of tot een handeling over te gaan, en er ook de verantwoordelijkheid voor dragen A2 relationele gerichtheid: in contacten met ouders en anderen kenmerken van echtheid, aanvaarding, empathie en respect tonen 5

8 A3 kritische ingesteldheid: bereid zijn zichzelf en zijn omgeving ter discussie te stellen, de waarde van een bewering of een feit, de wenselijkheid en haalbaarheid van een vooropgesteld doel te verifiëren, alvorens een stelling in te nemen A7 verantwoordelijkheidszin: zich verantwoordelijk voelen voor ouderbetrokkenheid op school en het engagement aangaan om een positieve ontwikkeling van het kind te bevorderen A8 flexibiliteit: bereid zijn zich aan te passen aan wijzigende omstandigheden, zoals middelen, doelen, mensen en procedures. De volledige lijst van basiscompetenties van de leraar secundair onderwijs vinden jullie via volgende link: Gedurende de looptijd van ons project hebben we een WIKI ontwikkeld en deze iouder. Beiden zijn aanvullend. Via de iouder bieden we een methodiek aan om over de eigen visie op ouderbetrokkenheid en mogelijke initiatieven na te denken. Via de WIKI worden inspiratiebronnen aangereikt. We kozen voor de methodiek een koffer en noemde hem iouder. iouder staat voor: de interessante ouder, de intelligente ouder, in interactie met ouders, de ouder en ik. Het is het resultaat van een zoektocht om studenten een speelse werkvorm aan te bieden die hen toelaat zich op een interactieve wijze in te leven in ouderbetrokkenheid. In deze handleiding vind je eerst meer uitleg omtrent de opzet van de iouder en een visie op ouderbetrokkenheid. Daarna wordt uitgebreid beschreven wat je in de koffer vindt en hoe je ermee aan de slag kan gaan. Op momenten dat de WIKI aanvullend kan gebruikt worden, wordt er naar verwezen ( ). 6

9 1. Opzet van iouder Zoals in de inleiding reeds geschetst is de opzet tweeledig. Enerzijds is onze methodiek gericht naar secundair onderwijs en anderzijds naar de lerarenopleiding. Het is uiteraard belangrijk dat studenten in de lerarenopleiding ook voldoende competent zijn om als toekomstige leerkracht aan ouderbetrokkenheid te werken. Voor de lectoren in de lerarenopleiding is het belangrijk dat zij kennis hebben van hoe de hier voorgestelde methodiek kan gehanteerd worden in de secundaire scholen, zodat ze in overeenstemming hiermee ook hun lessen rond ouderbetrokkenheid vorm kunnen geven. Als lector kan je ook de handleiding voor de secundaire scholen raadplegen die ook in deze koffer te vinden is. Vooral paragraaf 3. Aan de slag met de iouderkoffer verschilt fundamenteel. a. Een methodiek voor secundaire scholen om als team de eigen visie en initiatieven m.b.t. ouderbetrokkenheid in kaart te brengen en te optimaliseren. Voor de lerarenopleiding: een methodiek om de studenten te laten nadenken over en een visie te laten ontwikkelen op ouderbetrokkenheid. Ook zullen ze worden aangezet om na te denken over welke initiatieven een invulling kunnen geven aan ouderbetrokkenheid. b. Doel: Voor secundair onderwijs: Spiegel voorhouden Om van daaruit een visie uit te werken of te verfijnen alsook initiatieven te verfijnen en/of op te zetten waarbij inspiratiebronnen en uitwisseling met andere scholen en organisaties interessant kunnen zijn. Via dit instrument als team de eigen visie en initiatieven m.b.t. ouderbetrokkenheid in kaart brengen. Het is belangrijk om als team aan de slag te gaan ervoor te zorgen dat de visie en initiatieven gedragen zijn door het hele schoolteam. Voor lerarenopleiding: Meer aandacht voor het versterken van de competenties uit de Functionele gehelen 6 en 8 (zie inleiding) Door: als student een visie op ouderbetrokkenheid te ontwikkelen als student na te denken over mogelijke initiatieven die een invulling kunnen geven aan ouderbetrokkenheid als student via stage -opdrachten rond en aan ouderbetrokkenheid te werken 7

10 c. Materiaal: Koffer: iouder WIKI o Visietekst o Inspiratiebronnen: praktijkvoorbeelden, weblinks, literatuurlijst Concrete doelen en mogelijkheden van het materiaal: Reflecteren over de visie op ouderbetrokkenheid en deze expliciet maken. Initiatieven m.b.t. ouderbetrokkenheid aangebracht door de studenten in kaart brengen i.f.v. de vraag op welke terreinen willen we ouders betrekken en in hoeverre willen we ze betrekken (inspraakgehalte). Vanuit de twee vorige punten doelen en acties bepalen. Om over te gaan tot concrete acties kan het interessant zijn om inspiratie te putten uit dingen die reeds bestaan. Inspiratiebronnen bestaan uit: interviews met secundaire scholen, gepubliceerde good practices, weblinks, literatuurlijst, Deze zijn te vinden op onze WIKI Omwille van de inspiratiebronnen (met vermelding van de geïnterviewde scholen), weblinks naar organisaties, biedt het project ook kansen tot uitwisseling met elkaar (scholen onderling en/of uitwisseling tussen scholen en andere organisaties). d. Hoe met de koffer en WIKI aan de slag gaan? Bij het aan de slag gaan met de koffer zal je merken dat volgende vragen aan bod komen: 1) Waarom vinden we de betrokkenheid van ouders belangrijk? 2) Op welke terreinen dienen ouders betrokken te zijn? 3) Welk inspraakgehalte willen we de ouders geven en via welke initiatieven willen we dit realiseren? 4) Kunnen we dit realiseren? Iedere leerling, iedere ouder, maar ook iedere leerkracht heeft zijn eigenheid: taal(gebruik), (sub)cultuur, kwaliteiten, opleidingsniveau, onderlinge relationele voorgeschiedenis, leeftijd, Daarom is het belangrijk om je af te vragen wat het betrekken van ouders vraagt. Wat vraagt dit van ons als school? Welke competenties worden er van een leerkracht gevraagd en zijn de verwachtingen hieromtrent realistisch? 5) Wat hebben we nog nodig om ouderbetrokkenheid verder uit te bouwen? Wat moeten we nog weten: bijv. wat willen ouders? Welke ondersteuning hebben we nodig? Bijv. communicatievaardigheden, kennis van andere culturen, contacten met brugfiguren Met wie en hoe gaan we samenwerken? De ouders zelf, de brugfiguren, 6) Wat willen we concreet realiseren? Bepalen van doelen (smartdoelen) Bepalen van acties inclusief het bepalen van de betrokkenen (schoolteams, ouders, externe organisaties) en bepalen van het moment waarop de verschillende stakeholders betrokken worden (visie, planning van initiatief uitvoering evaluatie). 7) Evalueren van doelen en aanpak (PDCA-cirkel) 8

11 Schematisch voorgesteld 9

12 e. Voorbereiding door de lector Via de iouder willen we je een methodiek aanbieden om met je studenten aan de slag te gaan rond ouderbetrokkenheid. Het is belangrijk om eerst de handleiding volledig door te nemen vooraleer je aan de slag gaat. Zo ben je goed voorbereid. 10

13 2. Visie op ouderbetrokkenheid Voor je aan de slag gaat met de iouder willen we eerst nog het één en ander toelichten m.b.t. ouderbetrokkenheid. 2.1 Wat is ouderbetrokkenheid? Ouderbetrokkenheid gaat over de betrokkenheid van ouders m.b.t. het leren en welbevinden van hun kind op school. Het verwijst naar de betrokkenheid van ouders op het schoolgebeuren in zijn algemeenheid en naar de betrokkenheid van ouders op het schoolgebeuren van het eigen kind in het bijzonder. Dit alles met het doel het welbevinden en de ontplooiingskansen niet alleen van het eigen kind maar dat van àlle leerlingen te bevorderen. We zouden dan tot de volgende driedeling kunnen komen. Betrokkenheid van ouders op hun kind als leerling Betrokkenheid van ouders op het niveau van de klas Betrokkenheid van ouders op het niveau van de school Ouderbetrokkenheid en ouderparticipatie worden nogal eens onder dezelfde noemer gevat. Echter, ouderparticipatie is slechts één aspect van ouderbetrokkenheid. Ouderparticipatie gaat over ouders die daadwerkelijk binnen de school actief zijn als vrijwilliger of via formele participatieorganen. Ouderbetrokkenheid omvat meer en kan ook gaan over de betrokkenheid van de ouders thuis op hun kind als leerling. De driedeling zoals hierboven geschetst, wordt verder uitgediept in de paragraaf terreinen en initiatieven m.b.t. ouderbetrokkenheid. 11

14 2.2 Waarom is ouderbetrokkenheid belangrijk? Diverse onderzoeken tonen aan dat ouderbetrokkenheid een hefboom is naar gelijke onderwijskansen. Het is belangrijk dat ouders en school partners zijn. Immers voor een optimaal verloop van de onderwijsloopbaan is het belangrijk dat ouders en school elkaar regelmatig informeren: over leefregels, over de vorderingen of eventuele stagnatie, over de sociaal-emotionele ontwikkeling van de leerling, over de thuissituatie, over de didactiek en evaluatie, enz. Men kan met andere woorden spreken over een pedagogisch partnerschap. Ouders en school zijn aanvullend. Ouders en school zijn beiden betrokken op de leerling, ieder vanuit zijn deskundigheid en eindverantwoordelijkheid. Ouders kennen hun kind anders, in andere situaties, ze hebben meestal een goed zicht op zijn/haar talenten en tekortkomingen. De school kent het kind vanuit een ander perspectief, ziet de leerling(en) functioneren in een klasgroep, heeft inzicht m.b.t. didactiek, enz. Ouders zijn de eindverantwoordelijken m.b.t. de opvoeding van hun kind. De school draagt de eindverantwoordelijkheid m.b.t. de organisatie en inrichting van het onderwijs. Voor verdere informatie verwijzen we naar de aparte visietekst (deze is ook te downloaden via de WIKI 12

15 2.3 Voorwaarde - creërende initiatieven: initiatieven om de communicatie op gang te trekken Wil men als school op een vlotte manier aan ouderbetrokkenheid werken dan is het belangrijk dat er een goede band is tussen ouders en de leerkrachten zodat men vlot met elkaar kan communiceren. Creëer daarom als school een klimaat waarin ouders zich welkom voelen, zich gewaardeerd voelen. Hierbij is een regelmatig contact met ouders noodzakelijk. Informele contacten binnen de schoolmuren kunnen ervoor zorgen dat ouders zich op hun gemak voelen, dat er een vertrouwensband kan groeien. Op momenten van meer formeel overleg (n.a.v. hun kind, n.a.v. problemen, n.a.v. meedenken over, ) zal een grotere diversiteit van ouders deelnemen. Dit formeel overleg kan ook vlotter verlopen en vanuit een echte dialoog omdat er meer begrip is voor elkaar en inleving is in elkaars situatie. Deze open communicatie en dus het partnerschap kan versterkt worden door bijvoorbeeld tijdens elke activiteit waarop ouders aanwezig zijn te investeren in het contact met deze ouders. We zien dat scholen heel wat initiatieven opzetten om ouders op een informele manier te bereiken. We denken hierbij aan een oudercafé (scholen richten vaak n.a.v. bijv. een gezamenlijk oudermoment n.a.v. een andere schoolactiviteit de refter in als een ontmoetingszaal waar een drankje kan genuttigd worden) of aan een kienavond of kaas- en wijnavond, Maar we merken ook dat deze initiatieven soms hun doel voorbijschieten. Ouders lopen er wat doelloos rond, ze willen wel een praatje slaan, maar ze weten niet goed hoe er aan te beginnen, waarover te praten, Ze vragen zich af of ze hun kind zo misschien niet in diskrediet brengen, ze weten niet goed wie de leerkrachten van hun kinderen zijn en de leerkrachten (buiten de klastitularis en enkele leerkrachten van de hoofdvakken) lijken niet te weten van wie zij de ouder(s) zijn. Scholen laten hier soms kansen liggen. Scholen zouden van dergelijke situaties gebruik kunnen maken om de band met de ouders te versterken. Dit kan door als leerkrachtenkorps bewust deze momenten te benutten om in contact te gaan met ouders. Opgespelde naamkaartjes bijvoorbeeld, zowel voor ouders als voor leerkrachten, kunnen hierbij helpen. Leerkrachten en klastitularis kunnen als doel stellen om bijv. met X- aantal ouders van leerlingen aan wie ze lesgeven een informele babbel te slaan. Later, op momenten waarop over meer cruciale dingen dient te worden gesproken, zal het gesprek veel vlotter verlopen omdat men van persoon tot persoon spreekt. Niet alle ouders zullen door de school bereikt worden via deze initiatieven. Voor sommige ouders zal men extra initiatieven dienen op te zetten om hen te bereiken. We denken hierbij aan huisbezoeken, tolken, brugfiguren, enz. Voor meer informatie verwijzen we naar de WIKI. WIKI/visietekst - WIKI/links/ verbeteren van het contact Raadpleeg ook de bronnen achteraan deze handleiding. Tekst van VCOV Leuven: Ouderbetrokkenheid als hefboom naar Gelijke onderwijskansen. 13

16 2.4 Terreinen en initiatieven m.b.t. ouderbetrokkenheid In deze paragraaf lichten we toe op welke terreinen ouders betrokken kunnen zijn op hun kind als leerling of op de school als organisatie waar geleerd en geleefd wordt. Tevens schetsen we mogelijke initiatieven via dewelke de betrokkenheid gestalte kan krijgen. We willen hier de driedeling van paragraaf 2.1 verder uitdiepen. Betrokkenheid van ouders op hun kind als leerling Informatie over leerling via communicatie met a. De school: oudercontacten, briefwisseling, leerplatform, agenda, informele gesprekken tijdens andere schoolactiviteiten dan de oudercontacten, enz. b. De leerling zelf: ouders vragen hen wat ze op school hebben meegemaakt, ouders gaan in gesprek met hen over hoe ze zich voelen op school, wie hun vrienden zijn, wat ze geleerd hebben, ze bekijken en volgen het portfolio van hun kind op, enz. Onderwijsgerichte ondersteuning a. hulp bij huiswerk: zorgen voor een rustige plaats voor huiswerk; bekijken van agenda,overhoringen, huiswerk, rapport enz. b. interesse tonen voor het schoolse leven: vragen stellen over het verloop van de dag, uitstappen, het te maken huiswerk, wanneer de examens eraan komen, hoe hun kind zich voelt op school, het lievelingsvak, de bekommernissen van hun kind, c. jongeren stimuleren om de algemene kennis te vergroten: uitstappen waar jongeren iets van kunnen leren, jongeren stimuleren tot lezen, tot bijzijn m.b.t. actualiteit enz. d. zich informeren omtrent studiekeuzes en hierover praten met hun kind Betrokkenheid van ouders op niveau van klas a. Weten wat er leeft in de klas, weten wat het doel is van bepaalde activiteiten zoals huiswerk en groepswerk enz., weten wanneer er speciale activiteiten zijn, weten wat er geleerd wordt, enz. Ook deze informatie wordt ofwel door de school meegedeeld ofwel door de leerling zelf. b. Ondersteuning van de klaswerking bijv. het inrichten van klaslokaal n.a.v. GIP-proef of voorstelling van andere projecten. c. Feedback en advies m.b.t. klaswerking op vlak van klasklimaat en didactiek in de brede zin. 14

17 Betrokkenheid van ouders op het niveau van de school a. Weten wanneer er speciale activiteiten zijn op school zoals een opendeurdag, projecten in het kader van VOETen, toneelvoorstellingen enz. Opnieuw wordt de informatie meegedeeld door de school of door de leerling. b. Deelnemen aan deze activiteiten c. Meehelpen aan deze activiteiten d. Feedback en advies geven aan scholen m.b.t. deze activiteiten, m.b.t. reilen en zeilen en schoolreglement. Dit alles duidt op een duidelijke wisselwerking tussen ouder en school. De school informeert de ouders over hoe het kind functioneert op school, over hoe de school werkt, welke dingen de school verwacht. En anderzijds informeren de ouders de school over het kind en over de thuissituatie voor zover dat van belang is voor de bijdrage van de school aan de ontwikkeling en het leren van de jongere als leerling of voor het optimaliseren van de schoolwerking om het onderwijsdoel efficiënter en effectiever te bereiken voor zoveel mogelijk leerlingen. Op basis hiervan komen we tot een kader m.b.t. de terreinen waarop ouders betrokken zijn als ook de initiatieven die een invulling geven aan de betrokkenheid op dat terrein. Zie onderstaande tabel. Men kan als school de oefening maken of men al dan niet iets doet op een bepaald terrein en welke initiatieven men heeft. Vandaar dat de kolom aanwezig is toegevoegd. 15

18 Tabel : Terreinen en initiatieven m.b.t. ouderbetrokkenheid. Terreinen en initiatieven Terrein Initiatieven Aanwezig Aanwezig Betrokkenheid van ouders op hun eigen kind: welbevinden en prestaties Contact tussen ouders en leerkracht(en): oudercontact individueel klassikaal schoolpoort huisbezoek telefonisch andere Schoolagenda Brieven e-communicatie andere Contact thuis tussen ouder en de leerling: Betrokkenheid m.b.t. huiswerk en studiemethode interesse voor schoolse leven (huiswerk, examens, lievelingsvakken, bekommernissen,..) studiekeuze gezamenlijke activiteiten gericht op verruimen van algemene kennis tijdens oudercontact hierover communiceren project leren thuis leren buddy s aanwezigheid van ouders tijdens de studiemomenten (naschoolse studie in de school) andere 16

19 Betrokkenheid m.b.t. studieoriëntering. informatiebrochure voor ouders informatieavond voor ouders oudercontact individueel (ander moment dan rapport afhaling) andere betrokkenheid op didactisch gebied: bij leer- en denkstrategieën van de leerling, bij invoering van nieuwe media, nieuwe werkvormen, tijdens oudercontact vormingsmomenten, thema avond enquête denktank van ouders andere Betrokkenheid op sociaal-emotioneel gebied, klas-en schoolklimaat tijdens oudercontact enquête rond klasen schoolklimaat denktank ouders m.b.t. klas- en schoolklimaat vormingsavonden rond bijv. puberteit, depressie andere Betrokkenheid m.b.t. feesten, activiteiten, infrastructuur Betrokkenheid m.b.t. reilen en zeilen van de school; schoolreglement; schoolorganen, schoolbeleid opendeurdagen vormingsavonden praatcafé op het einde van informatieavond, vormingsavond sportdagen meerdaagse uitstappen verfraaiing van de school andere oudercontacten enquête denktank ouders ouderraad oudercomité andere Andere 17

20 18 Het is belangrijk om als school een visie uit te werken m.b.t. de ouderbetrokkenheid Daarna of parallel kan u kijken tot op welke hoogte en waarin ouders willen betrokken worden. Het win-win spel van KOOGO kan bruikbaar zijn. (zie bronnenlijst)

21 2.5 Inspraakgehalte Men kan ouders bij de verschillende terreinen en initiatieven - waar men de betrokkenheid van ouders belangrijk vindt - meer of minder inspraak geven. Het lijkt ons belangrijk om als school hier goed over na te denken. We schetsen hieronder de verschillende gradaties m.b.t. de mate waarin men inspraak geeft. 1. Meeweten: Ouders komen dingen te weten. Als school zorgt men dat de ouders op de hoogte zijn van wat er leeft in het bijzonder rond hun kind en in zijn algemeenheid in de school. De informatie wordt gegeven via oudercontacten (gezamenlijke, individuele), inschrijving, nieuwsbrief, leerplatform, huisbezoeken, schoolagenda, posters en uithangborden, enz. 2. Meedelen Ouders delen dingen mee aan de school. De school wint met andere woorden informatie in bij de ouders. Dit kan gaan over informatie omtrent de leerling. Zo zal men op een oudercontact bevragen hoe de leerling thuis functioneert, welke zij n interesses, kwaliteiten en achtergronden zijn. Men verruimt en/of toetst de eigen zienswijze af. Het kan ook gaan over ruimere aangelegenheden: als school neemt men bijv. een enquête af over een bepaald aspect van het schoolleven om zo relevante informatie te verkrijgen, de eigen zienswijze af te toetsen in functie van verbeterprojecten. Het is ook mogelijk dat een ouder op eigen initiatief naar een leerkracht of de school stapt om iets mee te delen: een bekommernis, een ongenoegen enz. Via de informatie die men van ouders krijgt worden ouders tot op zekere hoogte gehoord en kan men aldus komen tot een betere afstemming tussen thuis- en schoolcultuur. Bij het meedelen weet je als ouder echter niet altijd van waaruit de school de dingen bevraagt en wat men met de meegedeelde informatie gaat doen. Hier zit het verschil met niveau van meedenken (niveau 4) waar er echt sprake is van overleg. 3. Meehelpen De ouders worden hier op vraag van de school aangesproken om een welomschreven verantwoordelijkheid en taak op zich te nemen. Er wordt een actiever engagement gevraagd van hen. Ook dit kan op individueel niveau of op klas- en schoolniveau. Op individueel niveau vraagt men aan ouders om de leerling te ondersteunen via het nakijken van de schoolagenda, er op toe te zien dat de leerling in een rustige omgeving studeert, het opvolgen van een gedragskaart, enz. Op klas- en schoolniveau vraagt men de ouders om bijv. te komen helpen in een project rond gezonde voeding, of ouders steken een handje toe bij de opendeurdag. 19

22 4. Meedenken Ouders mogen meedenken. In tegenstelling tot het niveau van meedelen, gaat het hier over de echte uitwisseling, men gaat in dialoog. Het gaat over samen denken, samen praten waarbij expliciet ieders mening, visie op de tafel komt en als gelijkwaardig wordt beschouwd. Op dit niveau beslist de school nog, maar ze geeft wel uitleg aan de ouders waarom ze bepaalde keuzes wel of niet maakt. Als school is men dus heel transparant in zijn keuzes en de redenen waarom men deze keuzes maakt. 5. Meebeslissen Ouders mogen meebeslissen Vanuit het overleg met de ouders komt men gezamenlijk tot besluiten en keuzes. Men zal dan ook in gedeelde verantwoordelijkheid taken uitvoeren die voortvloeien uit de besluitvorming. Op leerlingenniveau kan dit betekenen dat men samen doelen stelt voor de leerling en dat men overlegt hoe men die opvolgt. Op klas- en schoolniveau kan dit betekenen dat men met ouders rond de tafel zit rond hoe een opendeurdag of een project rond VOETen kan worden opgevat. Men komt samen tot de inhoudelijke invulling ervan en beslist samen over de verantwoordelijkheden en taakverdeling. Het is duidelijk dat hier sprake is van een continuüm. Vertrekkende bij een eerder passieve en vrijblijvende vorm van inspraak, naar steeds meer actievere inbreng. Op basis van het inspraakgehalte en de terreinen, komen we tot onderstaande tabel. 20

23 Tabel: terreinen en inspraakgehalte Inspraakgehalte Terreinen Meeweten Meedelen Meehelpen Meedenken Meebeslissen Betrokkenheid op leerling: welbevinden prestaties Betrokkenheid m.b.t. huiswerk en studiemethode Betrokkenheid m.b.t. studieoriëntering Betrokkenheid op didactisch gebied Betrokkenheid op sociaal- emotioneel gebied, klas- en schoolklimaat Betrokkenheid m.b.t. feesten en activiteiten Betrokkenheid m.b.t. reilen en zeilen van de school Andere 21

24 22 We hopen jou te hebben warm gemaakt om rond ouderbetrokkenheid aan de slag te gaan. In de volgende paragraaf beschrijven we het materiaal van de iouder en hoe je concreet te werk kan gaan.

25 3. Aan de slag met de iouderkoffer Inleiding In paragraaf 2 (Visie op ouderbetrokkenheid/kadering m.b.t. ouderbetrokkenheid) kon je reeds het één en ander lezen over ouderbetrokkenheid, de terreinen, de initiatieven en het inspraakgehalte. Heel deze iouder-koffer draait dan ook rond het hoe en waarom van ouderbetrokkenheid. Het is belangrijk om als school hieromtrent een visie te vormen. Volgende vragen zijn binnen deze methodiek dan ook belangrijk. 1) Wat betekent voor ons als school deze ouderbetrokkenheid, waarom vinden wij dat belangrijk? 2) Op welke terreinen vinden wij dat ouders betrokken dienen te zijn? 3) Via welke initiatieven, activiteiten kan er invulling gegeven worden aan de betrokkenheid op een bepaald terrein. 4) Hoeveel inspraak, overlegruimte wordt er aan ouders geboden om vorm te geven aan een bepaald terrein en/of initiatief. In deze methodiek wordt vertrokken vanuit het perspectief van de school. Eerst moet de school reflecteren over de eigen mogelijkheden en grenzen en over de dingen die men wel en niet verlangt van ouders. Maar het is uiteraard belangrijk om ook de ouders te betrekken in de beleidsvorming omtrent ouderbetrokkenheid. Wat vinden zij haalbaar en wenselijk. Het win-win spel van KOOGO kan inspiratie bieden om de communicatie met ouders hieromtrent aan te gaan. (We verwijzen hiervoor naar de WIKI/visietekst zie of zie bronnenlijst achteraan in deze handleiding) Hieronder volgt een toelichting over het materiaal, het verloop en richtlijnen voor het gebruik. 23

26 3.1 Beschrijving van het materiaal Affiches met teasers Teasers zijn bijgevoegd in de koffer en kunnen afgehaald worden van de bijgevoegde CD-rom. Welke de teksten zijn bij de teasers kan je lezen in bijlage 1. Voorbeeld van een teaser: Doel: de deelnemers nieuwsgierig maken en motiveren om actief te participeren aan deze sessie rond ouderbetrokkenheid. 24

27 3.1.2 Stellingen m.b.t. waarom ouderbetrokkenheid en notitiebladen De kaartjes met stellingenn vind je in de koffer en kunnen afgehaald worden van de bijgevoegde CD-rom. Welke de stellingen zijn, kan je ook lezen in bijlage 2. Voorbeeld van een stellingenkaart Voorkant: Achterkant: Het betrekken van ouders komt het welbevinden en de individuele prestaties van leerlingen ten goede 25

28 De notitiebladen vind je in de koffer en kunnen afgedrukt worden via de bijgevoegde CD-rom. Afbeelding Notitieblad: Doel: brainstorming rond het waarom van ouderbetrokkenheid 26

29 3.1.3 Drie posters/overzichtsbladen Poster 1: Overzicht terreinen en inspraakgehalte Inspraakgehalte Terreinen Meeweten Meedelen Meehelpen Meedenken Meebeslissen Betrokkenheid op leerling: welbevinden prestaties Betrokkenheid m.b.t. huiswerk en studiemethode Betrokkenheid m.b.t. studieoriëntering Betrokkenheid op didactisch gebied Betrokkenheid op sociaalemotioneel gebied, klas- en schoolklimaat Betrokkenheid m.b.t. feesten en activiteiten Betrokkenheid m.b.t. reilen en zeilen van de school Andere 27

30 De poster vind je in de koffer. Hij kan desgewenst ook afgehaald worden van de CD-rom. Doel: beginsituatieanalyse: op welke terreinen zijn we reeds bezig, via welke initiatieven en welk is hierbij het inspraakgehalte van de ouders. De situatiekaartjes en blanco kaartjes kunnen hierin gekleefd worden of via magneten bevestigd worden. Zo krijgt men al vlug een overzicht omtrent de terreinen en inspraakgehalte men wel en (nog) niet iets doet. 28

31 Poster 2: Brainstorming: wat zou je graag willen Doel: brainstormen, fantaseren over wat wenselijk is: toverstok -denken Poster 3: Actieplan Doel: Bepalen van prioritaire doelen Bepalen van acties: wie doet er wat. 29

32 3.1.4 Situatiekaarten en blancokaarten Situatiekaart Voorkant: Achterkant: Op p het oudercontact druk ik mijn bezorgdheid uit naar de ouders m.b.t. leerprestaties en welbevinden en ik vraag hen (en de leerling) met wat het te maken heeft dat de leerresultaten zo laag zijn. Ik bevraag me ook of ik het juist interpreteer dat de leerling er wat passief bijzit. Ik laat hen meedenken over de oorzaken van resultaten en welbevinden en tracht samen naar oplossingen te zoeken (nu of in een vervolggesprek) vervolggesprek). Doel: deze kaarten geven aan de deelnemers inspiratie om na te denken over de initiatieven die ze zelf reeds kennen en/of ondernomen hebben, over het inspraakgehalte en over de nog zelf op te zetten initiatieven. Blancokaart Doel: langs de achterkant kunnen de deelnemers zelf initiatieven en activiteiten beschrijven die ze nu reeds organiseren of in de toekomst wensen te organiseren. 30

33 3.1.5 Ouderkaarten Voorkant Achterkant Als ouder vind ik het moeilijk om bepaalde problemen aan te kaarten. Ik ben altijd bang dat dit in het nadeel van mijn kind gaat spelen. Vooral wanneer het gaat over de wijze waarop de school of een bepaalde leerkracht mijn kind benadert. Doel: de deelnemer wordt hier gedwongen om vanuit het standpunt van de ouder te kijken. 31

34 3.1.6 Inspiratiebronnen Bij dit project hoort een WIKI: Hier vindt men: Goodpractices: geïnterviewde scholen en organisaties m.b.t. brugfiguren. Literatuurlijst weblinks Doel: bij het opzetten en verfijnen van eigen initiatieven (in de fase van actieplan) kan men hier inspiratie halen Stickers Doel: uit het geheel van doelen, prioritaire doelen bepalen. Om de prioritaire doelen te bepalen krijgt iedere deelnemer 3 groene stickers en 1 rode. Hij kleeft de groene bij de doelen die hij zinvol vindt. Een rode sticker kan, maar moet niet gebruikt worden. Deze sticker kleeft men bij doelen waar men knelpunten ziet of waarbij men alert moet zijn m.b.t. het actieplan omdat het toch bijv. extra acties of voorwaarde creërende acties vereist (zie paragraaf 2.3). 32

35 3.1.8 Tijdscapsule Doel: het actieplan (van de secundaire school) wordt hierin bewaard + de vooropgestelde datum waarop men terug rond de tafel zit. De tijdscapsule kan op een zichtbare plaats worden gelegd zodat het thema verder leeft Checklist Zie bijlage 5 De checklist is ook te vinden op de CD-rom. Doel: Via deze checklist krijg je een overzicht m.b.t. de vragen die je je bij het opstellen van een beleid rond ouderbetrokkenheid kan stellen. In die zin is het een nuttig instrument voor zowel beleidsmakers binnen het secundair onderwijs, als voor de lector binnen de lerarenopleiding omdat je zo inhoudelijk een goed overzicht krijgt voor je lessen rond het thema ouderbetrokkenheid CD-rom Alle voorgaande tekstmaterialen zijn hierop terug te vinden. 33

36 3.2 Verloop Zoals eerder reeds geschetst kan de methodiek zowel gebruikt worden in secundaire scholen als in de lerarenopleiding. We willen ons in deze handleiding vooral toespitsen op het gebruik binnen de lerarenopleiding. Voor het verloop en gebruik binnen het secundair onderwijs verwijzen we naar de desbetreffende handleiding Wat wordt er verstaan onder ouderbetrokkenheid Het is belangrijk om eerst tot een duidelijke en eenduidige definiëring van ouderbetrokkenheid te komen. In groepjes of klassikaal kan er worden nagedacht over wat men verstaat onder ouderbetrokkenheid en waarom men dit belangrijk vindt. Inhoudelijke achtergrond is te vinden in paragrafen 2.1 en 2.2, in de visietekst in de WIKI en in de checklist (bijlage 5) Welke mogelijke initiatieven zijn er Laat studenten in kleine groepjes nadenken over welke initiatieven ze kennen. Laat hen deze opschrijven op de blanco kaartjes. Geef hen ter inspiratie ook nog situatiekaartjes. De situatiekaartjes zijn als volgt genummerd: Bijv. nr. 1a, 1b, 1c De nummers verwijzen naar het terrein waarop ouder kunnen betrokken zijn/worden. De letters verwijzen naar het niveau van inspraakgehalte. Je kan ervoor kiezen om van 1 terrein de gehele kaartenreeks (dus alle niveaus van inspraakgehalte te geven) of je kan ervoor kiezen om gewoon willekeurig een aantal kaartjes te geven. 34

37 3.2.3 Initiatieven plaatsen binnen de terreinen en inspraakgehalte Plenum: De poster wordt op het bord gehangen. Een aantal initiatieven worden gelezen en men tracht deze in poster 1 te plaatsten Terreinen en initiatieven De inhoud van poster 1 wordt nu pas toegelicht. Op die manier krijgt men meer aha-erlebnis, ervaart men veel sterker de verschillende gradaties van inspraak Men kan er natuurlijk als lector er ook voor kiezen om vooraf deze inhoud aan te reiken. Een deel van het zelf ervaren, van het tot ontdekking komen, zal dan minder zijn.! Doordat de poster met de kaartjes ophangt, krijgt men visueel een heel duidelijk beeld van de ingevulde terreinen en inspraakgehalte en kan men samen na denken over de betekenis hiervan. Wat vinden wij als toekomstige leerkrachten belangrijk? Waarin willen we ouders betrekken, waarin vinden we dat ze betrokkenheid moeten tonen? Hoever mag of dient dit dan te gaan? In deze fase worden nog geen concrete initiatieven besproken. Men tracht alleen van ideeën te wisselen omtrent de terreinen en inspraakgehalte. In de volgende stap gaat men verder nadenken over initiatieven Verdiepen en verbreden van initiatieven De studenten brainstormen over: hoe ze m.b.t. de terreinen en initiatieven, die ze daarstraks op de blanco kaartjes schreven of die als situatiekaartjes in de vorige stap werden weerhouden, tot een hoger niveau kunnen krijgen nieuwe initiatieven en het inspraakgehalte ervan en hoe men dit concreet kan vorm geven (lector kan hier aan de deelgroepjes de opdracht geven om na te denken over initiatieven op terreinen die in de vorige stap nog niet waren ingevuld). Om het geheel diepgang te geven, kunnen er inspiratiebronnen (te downloaden uit de WIKI of CD-rom vooraf door lector of tijdens de les door de studenten) én ouderkaarten worden gegeven. De ouderkaarten dwingen hun om vanuit het perspectief van ouders te gaan kijken. Ieder groepje vult zijn besluiten in op poster 2 ( Wat zou je graag willen?) en/of op blancokaartjes (die dan daarna in poster 1 kunnen worden geplaatst) Dit wordt vervolgens weer in het plenum gebracht. 35

38 3.2.5 Doelen en acties a. Bepalen van doelen Ook al gaat het om een gesimuleerde situatie. Het is belangrijk dat studenten leren nadenken over doelen en acties. Doelen dienen als smartdoelen te worden geformuleerd. Dus: Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Realistisch en Tijdsgebonden. Bijv. Als school willen we de ouders meer betrekken bij het welbevinden en leerprestaties van hun kind. We willen hen hier bij betrekken op het niveau van meedenken. Hiervoor zullen we onze oudercontacten langer laten duren dan 10 minuten, namelijk minimum 15 minuten. We willen met dit doel van start gaan vanaf volgend schooljaar bij het oudercontact n.a.v. het rapport van het eerste trimester. Dit doel is specifiek meetbaar, realistisch en tijdsgebonden en wordt wellicht ook als acceptabel bevonden door het lerarenkorps. Dit laatste is uiteraard belangrijk. Immers men komt maar in actie als men achter het doel kan staan, als men er het nut van inziet. b. Bepalen van acties Doelen zijn op zich natuurlijk niet voldoende om een veranderingsproces op gang te krijgen. Daarom is het belangrijk om de studenten te laten nadenken over mogelijke acties. Belangrijke aandachtspunten hierbij zijn: - Bepalen welke acties er nodig zijn om de doelen te kunnen bereiken? - Bepaal wie die acties gaat opzetten en binnen welke termijn. Het kan zijn dat leerkrachten aangeven dat ze om op het niveau van meedenken met ouders in overleg te gaan, toch graag een bijscholing hebben. Ook dit kan bij de acties worden opgenomen. - Het is ook belangrijk dat, als men de ouders op een hoger niveau van inspraakgehalte zal betrekken, men dit ook communiceert aan de ouders. Belangrijk om dan volgende vragen te stellen: Via welk kanaal gaan we dit doen? Wie stelt deze brief of bevraging op, wie verwerkt de eventuele resultaten? Het kan ook zijn dat leerkrachten aangeven dat het allemaal niet zo vanzelfsprekend is als men met allochtonen ouders werkt. Ook hier kan gekeken worden hoe men het best zijn vooropgesteld doel communiceert aan deze doelgroep. Het kan misschien goed zijn om een interculturele bemiddelaar te vragen waar men allemaal moet op letten bij het overleg met allochtone ouders. Het kan ook zijn dat een school zich heel erg bewust wordt van de noodzaak van een tolk, enz. Doelen en acties kunnen worden ingevuld op poster 3. 36

39 c. Tijdscapsule De bedoeling van de tijdscapsule wordt uitgelegd aan de studenten. Doel van tijdscapsule voor secundaire scholen: de doelen en actiepunten zoals ingevuld op poster 3 verdwijnen in de tijdscapsule. Ze worden op een duidelijke plaats gelegd bijv. in de leraarskamer. Op die manier wordt het thema ouderbetrokkenheid levendig gehouden. Men kan hierin ook de datum van de evaluatie opnemen Evaluatie Het is belangrijk dat studenten zich bewust worden dat eens de doelen en acties operationeel zijn en geresulteerd hebben in initiatieven, dat men dan ook regelmatig dient te evalueren. Dit betekent kijken of iets werkt en bijgestuurd dient te worden. Cfr PDCA-cirkel 37

40 3.3 Aandachtspunten bij het werken rond ouderbetrokkenheid Belang van gedragenheid Gedragenheid en een open teamsfeer zijn heel belangrijk m.b.t. het welsagen van een project. Dit geldt zeker ook m.b.t. het uitwerken van een visie en initiatieven m.b.t. ouderbetrokkenheid. Maak de studenten bewust dat daarom in de mate van het mogelijke alle medewerkers worden betrokken. Verder is het belangrijk dat men nagaat wanneer en op welk moment men andere partners én de ouders betrekt (zie ook bijlage 5 de cheklist vraag 7) Aandacht voor weerstanden Het is mogelijk dat er weerstanden leven in het team omtrent ouderbetrokkenheid. We denken hierbij aan volgende gevoelens en bedenkingen: Het is een pakket er bovenop. Het is wel zinvol en kan geïntegreerd worden, maar er is te weinig tijd en ruimte om iets degelijks te ontwikkelen. We hebben teveel moeilijke ouders en hebben al alles geprobeerd. Hier dient in elke fase aandacht voor te zijn. Veel succes! 38

41 4. Bijlagen Bijlage 1: Teasers Ouders kunnen je gezondheid schaden. Ouders nu baas op school. De ouder is klant. De klant is koning. WIJ moeten HUN kinderen opvoeden. Ouders een sterk merk 39

42 Bijlage 2: Stellingen Ouders dienen betrokken te worden. Ze zijn immers de eerste en belangrijkste opvoeders van het kind. Zij kennen het kind anders of beter. Door met de ouders in communicatie te gaan wordt er een betere afstemming gerealiseerd tussen de pedagogische aanpak op school en thuis. De school krijgt een beter zicht op de brede context van de leerling en kan op die manier beter inspelen op de ontwikkeling van de leerling. De ouders krijgen een beter zicht op de aanpak en houdingen binnen de school en kunnen hun eigen aanpak m.b.t. het schoolse functioneren van hun kind hierop afstemmen. Het betrekken van ouders komt het welbevinden en de prestaties van de individuele leerling ten goede. Het betrekken van ouders komt het welbevinden en de prestaties van àlle leerlingen ten goede. Het betrekken van ouders biedt kansen tot een optimaal leer- en leefklimaat voor àlle leerlingen of voor een bepaalde leerling(engroep) in het bijzonder. Immers ouders kunnen een ruimer beeld schetsen van de leefwereld, de interesses, de talenten van jongeren in én buiten de school. Ouderbetrokkenheid komt het welbevinden van de leraar ten goede. Als men via ouderbetrokkenheid het welbevinden van de leerling kan verhogen dan zit deze leerling ook meer meewerkend in de klas en dit heeft zijn invloed op het comfort van de leerkracht. Ouderbetrokkenheid verhoogt het wederzijds begrip en doorbreekt de stereotiepe beeldvorming over elkaar. Als je ouders betrekt dan besteed je aandacht aan het principe van de interne democratisering van de instelling 'school'. Onderhandelen is in onze samenleving het dominante communicatiemodel. Het is dan ook belangrijk om ouders te betrekken op terreinen waar vroeger de school alles te zeggen had. 40

43 Het erkennen van elkaars deskundigheid geeft de samenwerking een meerwaarde. Immers hoe meer visies des te beter kan je optimaliseren. Ouderbetrokkenheid is belangrijk m.b.t. het hele schoolgebeuren. De school en dus ook àlle leerlingen worden er beter van. Ouders betrekken is gewoon interessant. Immers de hand- en spandiensten van ouders kunnen een praktische verbetering betekenen. Soms biedt het binnenbrengen van de know-how en ervaringen van ouders ook een extra meerwaarde op pedagogisch en vakinhoudelijk gebied. Ik denk dat we ouders meer moeten beluisteren en als gelijkwaardige partners moeten laten mee zoeken naar wat het beste is voor hun kind op gebied van leren en sociaal-emotioneel welbevinden Ik denk dat een ouder- denktank wel iets kan zijn. Ouders hebben zicht op de leefwereld van jongeren, op hoe ze omgaan met media, misschien kan het ons wel inspireren. Ik voel er wel wat voor om als school meer laagdrempelig te zijn. Ouders die meer over de vloer komen en waarmee we al eens een praatje kunnen maken op een informele manier. Op die manier krijg je een vertrouwensband die belangrijk is om de communicatie vlotter te laten lopen op cruciale momenten. Hoe breder het draagvlak hoe beter dat iets werkt. Daarom zijn naast leerkrachten, ook de ouders een onmisbare partner. Bij het installeren van nieuwe systemen (bijv. het deliberatiesysteem, smartschool als communicatiemiddel) wordt er een informatievergadering gehouden voor de ouders. Op dergelijke informatie komen ouders massaal af. Deze momenten bieden tegelijkertijd de kans tot informele contacten tussen ouders en leerkrachten en werken aldus drempelverlagend voor de ouders om ook op andere momenten contact op te nemen met de school. Uit interview met stedelijke humaniora Dilsen De ouders worden nadrukkelijk bij het onderwijs betrokken. Goede samenwerking met de ouders leidt immers tot succes in het onderwijs en in de opvoeding. Men kan niet zonder de ouders. Hoe meer je ouders betrekt hoe meer ze betrokken geraken en hoe meer ze een volwaardige partner worden en dus feedback en input geven aan de school. Uit: interview met Lucernacollege 41

44 Bijlage 3: Situatiekaarten 1. Terrein: Betrokkenheid van ouders op hun eigen kind. a. Meeweten: op het oudercontact vertellen wij aan ouders hoe het met de leerling gaat op gebied van leerprestatie en op gebied van welbevinden. b. Meedelen: Op een oudercontact vinden wij het belangrijk dat ouders ook vertellen over hun kind, over zijn/haart talenten en over hoe zij een aantal dingen ervaren. c. Meehelpen: Op het oudercontact drukken wij onze bezorgdheid uit naar de ouders m.b.t. leerprestaties en welbevinden. We bespreken met hen hoe zij hun kind kunnen helpen via een degelijke huiswerkbegeleiding (rustige ruimte, goede planning, ), veel aanmoediging, samen over dingen praten, samen dingen doen. d. Meedenken: op het oudercontact drukken wij onze bezorgdheid uit naar de ouders m.b.t. leerprestaties en welbevinden en vragen wij hen (en de leerling) met wat het te maken heeft dat de leerresultaten zo laag zijn. We laten hen meedenken over de oorzaken van resultaten en welbevinden. We laten hen ook meedenken over hoe het één en ander thuis en op school het best zou worden aangepakt. Hoe we het in de school zullen aanpakken, blijft uiteindelijk wel onze beslissing. e. Meebeslissen: op het oudercontact drukken wij onze bezorgdheid uit naar de ouders m.b.t. leerprestaties en welbevinden. We leggen aan de ouders de voorstellen voor m.b.t. doelen en de aanpak die we hebben bedacht op de klassenraad en we laten hen meebeslissen of ze dit een gepaste aanpakwijze vinden en laten hen meezoeken naar een aanpak die misschien beter aansluit bij hun en bij de leerling. 2. Terrein: Betrokkenheid m.b.t. huiswerk- en studiemethode a. Meeweten: Leerlingen moeten regelmatig huiswerk maken. De ouders/verantwoordelijken kan via de agenda volgen welke taken de leerlingen moeten maken en ook wanneer welke taak moet ingeleverd worden. b. Meedelen: Leerlingen moeten regelmatig huiswerk maken. Wij bezorgen de ouders minstens eenmaal per schooljaar een vragenlijst waarin gevraagd wordt naar de tijd die zoon/dochter thuis besteedt aan het maken van taken en leren voor de school. c. Meehelpen: Leerlingen moeten regelmatig huiswerk maken. We vinden het belangrijk dat ouders betrokken zijn op het huiswerk. Zij kunnen ondersteunend zijn door de agenda regelmatig na te kijken, samen met de leerling te zoeken naar een goede planning, door erop toe te zien dat de leerling zich regelmatig ontspant, enz. d. Meedenken: Leerlingen moeten regelmatig huiswerk maken. Bij elke taak kan de ouder/verantwoordelijke zijn mening geven. De ouder/verantwoordelijke kan bijvoorbeeld aanduiden of de taak volgens hun zinvol was, kan naast de geschatte te besteden tijd de effectief bestede tijd invullen, de ouder kan een voorstel voor een andere taak doorgeven. Sommige ouders geven ons ook artikels door omtrent huiswerk- en huiswerkbeleid op school. e. Meebeslissen:Leerlingen moeten regelmatig huiswerk maken. We willen als school dat huiswerk zinvol blijft. We denken erover om een aantal nieuwe initiatieven op te zetten omtrent huiswerk en studiemethode. We denken dat een delegatie van ouders en leerkrachten een aantal nieuwe dingen kunnen uitwerken. 42

45 3. Terrein: betrokkenheid m.b.t. studie-oriëntering a. Meeweten: Een meer bewuste oriëntatie in het secundair onderwijs draagt bij tot een meer succesvolle doorstroming en tot betere schoolresultaten van de leerling. Daarom spannen we ons als school in om de ouderbetrokkenheid te versterken in het begeleiden van de schoolloopbaan en de studiekeuze van de leerlingen. De ouders worden geïnformeerd over de initiatieven die de school zal nemen om de leerlingen voor te bereiden op hun studiekeuze. b. Meedelen: Een meer bewuste oriëntatie in het secundair onderwijs draagt bij tot een meer succesvolle doorstroming en tot betere schoolresultaten van de leerling. Daarom spannen we ons als school in om de ouderbetrokkenheid te versterken in het begeleiden van de schoolloopbaan en de studiekeuze van de leerlingen. Zowel de ouders als de leerlingen worden via een invulformulier bevraagd over hun interesse in bepaalde studiegebieden. c. Meehelpen: Een meer bewuste oriëntatie in het secundair onderwijs draagt bij tot een meer succesvolle doorstroming en tot betere schoolresultaten van de leerling. Daarom spannen we ons als school in om de ouderbetrokkenheid te versterken in het begeleiden van de schoolloopbaan en de studiekeuze van de leerlingen. De ouders worden uitgenodigd om als ervaringsdeskundigen deel te nemen aan workshops waar leerlingen geïnformeerd worden over studierichtingen in het secundair onderwijs. Verschillende ouders komen getuigen over hun eigen studie- en beroepskeuze. d. Meedenken: Een meer bewuste oriëntatie in het secundair onderwijs draagt bij tot een meer succesvolle doorstroming en tot betere schoolresultaten van de leerling. Daarom spannen we ons als school in om de ouderbetrokkenheid te versterken in het begeleiden van de schoolloopbaan en de studiekeuze van de leerlingen. De ouders worden uitgenodigd mee te denken over de initiatieven die de school wenst te nemen i.v.m. studieoriëntering. Een speciale werkgroep zal de bevindingen bestuderen en de eigen initiatieven bijsturen. e. Meebeslissen: Een meer bewuste oriëntatie in het secundair onderwijs draagt bij tot een meer succesvolle doorstroming en tot betere schoolresultaten van de leerling. Daarom spannen we ons als school in om de ouderbetrokkenheid te versterken in het begeleiden van de schoolloopbaan en de studiekeuze van de leerlingen. Ouders zijn het best op de hoogte van wat hun kind tijdens het opgroeien blij en gelukkig maakte, wat het kind boeide en waarvan het droomde. De ouders worden uitgenodigd om samen met hun kind en begeleiders van studierichtingen mee te denken welke studierichting best past bij de interesses en eigenheid van hun kind. De uiteindelijke beslissing ligt toch bij de leerling en zijn ouders. 4. Terrein: betrokkenheid op didactisch gebied VOETen: context: omgeving en duurzame ontwikkeling. a. Meeweten: e dikke truiendag is een activiteit waaraan jouw school deelneemt. Deze dag vormt het sluitstuk van project rond klimaatopwarming. Het schoolteam heeft beslist om de ouders via brief en elektronisch leerplatform te informeren over het verloop van dit project en de invulling van de dikke truiendag. b. Meedelen: De dikke truiendag is een activiteit waaraan jouw school deelneemt. Deze dag vormt het sluitstuk van project rond klimaatopwarming. Het schoolteam bevraagt de ouders wat ze van hun initiatief vonden. Men wil vernemen of het iets van mentaliteitswijziging teweeg heeft gebracht bij de leerlingen en hun gezin. 43

46 c. Meehelpen: De dikke truiendag is een activiteit waaraan jouw school deelneemt. Deze dag vormt het sluitstuk van project rond klimaatopwarming. Het schoolteam beslist om ouders niet enkel te informeren maar ook om de opdrachten die de lln moeten uitwerken/uitvoeren mee te ondersteunen. Zo wordt er gevraagd om tijdens de dikke truiendag thuis de verwarming ook een graadje lager te zetten indien de familiale situatie het toelaat. Ouders die expertise hebben ivm dit project worden aangesproken om deel te nemen aan workshops rond klimaatopwarming die op deze dag worden georganiseerd. d. Meedenken: De dikke truiendag is een activiteit waaraan jouw school deelneemt. Deze dag vormt het sluitstuk van project rond klimaatopwarming. Het schoolteam werkt het project uit. De school plant een sessie waarop ouders mogelijkheid krijgen om feedback te geven, voorstellen te doen vanuit hun eigen expertise,.. De werkgroep die belast is met het uitwerken van deze activiteit verwerkt de info die uit het overleg met de ouders naar voren komt. e. Meebeslissen: De dikke truiendag is een activiteit waaraan jouw school deelneemt. Deze dag vormt het sluitstuk van project rond klimaatopwarming. Ouders worden geïnformeerd over het project. Tevens wordt er een oproep gedaan aan ouders om te kijken hoe het project rond klimaatopwarming anders en beter kan worden ingevuld. Ouders die interesse hebben worden uitgenodigd om samen mee te denken en beslissingen te nemen omtrent hoe men als school en als leerling meer bewust kan omspringen met energie en hoe men dit bewustzijn via het project kan verhogen. Ouders en school werken dit project samen uit. 5. Terrein: betrokkenheid op sociaal- emotioneel gebied a. Meeweten: Als school doen we heel wat om het welbevinden van leerlingen te bevorderen. Binnenkort gaan we met de leerlingen naar de film. Deze film gaat over kritisch omgaan met internet en media. Er volgt ook een bespreking over de film. De bedoeling is om leerlingen kritisch en weerbaar te maken t.a.v. informatie en communicatie technologie- en verkeer. We gaan met de fiets naar de bioscoop. Op die manier doen we tegelijkertijd ook iets rond gezondheidseducatie. De ouders worden via een brief (die met de leerlingen meegegeven wordt) op de hoogte gebracht van deze activiteiten. We vinden het niet belangrijk dat we ook nog vermelden dat dit binnen bepaalde VOETen kadert. b. Meedelen: Als school doen we heel wat om het welbevinden van leerlingen te bevorderen. Binnenkort gaan we met de leerlingen naar de film. Deze film gaat over kritisch omgaan met internet en media. Er volgt ook een bespreking over de film. De bedoeling is om leerlingen kritisch en weerbaar te maken t.a.v. informatie en communicatie technologie- en verkeer. We gaan met de fiets naar de bioscoop. Op die manier doen we tegelijkertijd ook iets rond gezondheidseducatie. Als school vragen we regelmatig aan ouders wat ze eigenlijk vinden van dergelijke activiteiten. c. Meehelpen: Als school doen we heel wat om het welbevinden van leerlingen te bevorderen. In het kader van VOETen doen we wel al eens iets rond preventie en weerbaarheid m.b.t. alcohol en andere drugs, media en internet gebruik, voorlichting rond gezonde voeding, Tijdens zo een evenement laten we ouders helpen bij de organisatie en als er ouders zijn die 44

47 professioneel actief zijn op één of ander terrein spreken wij hen aan om een bijdrage te leveren. d. Meedenken: Als school doen we heel wat om het welbevinden van leerlingen te bevorderen. In het kader van VOETen doen we wel al eens iets rond preventie en weerbaarheid m.b.t. alcohol en andere drugs, media en internet gebruik, voorlichting rond gezonde voeding, het is al eens gebeurd dat we ouders lieten meedenken m.b.t. welke thema s er nog belangrijk zijn en op welke manier we de dingen best vorm geven, zodat het echt iets wordt wat aanslaat bij de leerlingen. We kijken dan of we de ideeën van de ouders goed vinden, maar de uiteindelijke beslissing ligt wel bij ons. e. Meebeslissen: Als school doen we heel wat om het welbevinden van leerlingen te bevorderen. In het kader van VOETen doen we al eens iets rond preventie en weerbaarheid m.b.t. alcohol en andere drugs, media en internet gebruik, voorlichting rond gezonde voeding, Omdat ouders soms toch dichter bij de jongeren en jongerencultuur staan, vinden we het beter dat we hen mee laten beslissen over welke thema s we iets opzetten in onze school. 6. Terrein: Betrokkenheid m.b.t. feesten, activiteiten, klussen. a. Meeweten: Eindelijk werden de duffe gangen van de school in een nieuw kleurtje gezet, een beetje opfrissing doet ons deugd. Wanneer alles klaar is, houden we een eetfestijn, waarop de ouders ook de vernieuwde sfeer kunnen beleven. b. Meedelen: Eindelijk werden de duffe gangen van de school in een nieuw kleurtje gezet, een beetje opfrissing doet ons deugd. Wanneer alles klaar is, houden we een eetfestijn, waarop de ouders ook de vernieuwde sfeer kunnen beleven en we feedback van hen kunnen krijgen. c. Meehelpen: We hebben wat budget kunnen vrijmaken voor nieuwe verf. Als we zelf voor de werken zorgen, kunnen we zowel de A- als B-blok in een nieuw kleurtje zetten. Een handvol leerkrachten engageert zich. We zoeken nog 5 ouders die op een zaterdag mee de handen uit de mouwen willen komen steken. d. Meedenken: Het leerkrachtenteam wil graag het schoolinterieur wat opfrissen. Ze kunnen hiervoor beschikken over een klein budget, de opbrengst van de laatste kienavond. Via de nieuwsbrief en smartschool wordt een oproep aan ouders gelanceerd voor suggesties om dit budget maximaal te benutten. De ideeën worden door een werkgroep verzameld om later beslissingen te nemen over hoe de vernieuwingen aan te pakken met het beschikbare budget. e. Meebeslissen: We vinden het hoog tijd dat het interieur van de school wat opgefrist wordt. In een gezamenlijke vergadering met ouders erbij bekijken we op welke manier we dit kunnen doen. 7. Terrein: Betrokkenheid m.b.t. reilen en zeilen van de school a. Meeweten: Zoals de meeste scholen heeft ook op jouw school het ELP een prominente plaats ingenomen in het ondersteunen van het leerproces van leerlingen, het informeren van ouders m.b.t. de prestaties van hun kind(eren),.. M.a.w. het ELP is een belangrijk communicatiemiddel tussen school en ouders. 45

48 46 We laten aan de ouders weten dat er geen rapport meer rond dagelijks werk wordt meegegeven, geen brieven meer, maar dat ze dit alles dienen te vernemen via ELP. Via een brief brengt de school de ouders op de hoogte van wat zij van hen verwachten m.b.t. het raadplegen en gebruiken van het ELP. b. Meedelen: Zoals de meeste scholen heeft ook op jouw school het ELP een prominente plaats ingenomen in het ondersteunen van het leerproces van leerlingen, het informeren van ouders m.b.t. de prestaties van hun kind(eren),.. M.a.w. het ELP is een belangrijk communicatiemiddel tussen school en ouders. We vragen aan de ouders naar hun mening over het feit dat ze nu de meeste informatie via ELP moeten vernemen. c. Meehelpen: Zoals de meeste scholen heeft ook op jouw school het ELP een prominente plaats ingenomen in het ondersteunen van het leerproces van leerlingen, het informeren van ouders m.b.t. de prestaties van hun kind(eren),.. M.a.w. het ELP is een belangrijk communicatiemiddel tussen school en ouders. Omdat de school weet dat niet elk gezin toegang heeft tot internet (geen PC, financieel), roept de school ouders op om samen een actie te ondersteunen die er op gericht is de toegang voor alle ouders te verzekeren d. Meedenken: Zoals de meeste scholen heeft ook op jouw school het ELP een prominente plaats ingenomen in het ondersteunen van het leerproces van leerlingen, het informeren van ouders m.b.t. de prestaties van hun kind(eren),.. M.a.w. het ELP is een belangrijk communicatiemiddel tussen school en ouders. Omdat de school een voldoende groot draagvlak wil hebben om het ELP te implementeren wordt beslist om eerst een enquête af te nemen bij ouders waarin gepeild wordt naar hun verwachtingen en mogelijkheden. Men vraagt aan ouders ook om voorstellen en ideeën te geven. Het heeft immers weinig zin om iets nieuws te gaan implementeren als men niet eerst onderzoekt of het kans op slagen heeft. Op basis hiervan zal de school beslissingen nemen omtrent welke informatie er wel en niet via het ELP kan doorstromen. e. Meebeslissen: Zoals de meeste scholen heeft ook op jouw school het ELP een prominente plaats ingenomen in het ondersteunen van het leerproces van leerlingen, het informeren van ouders m.b.t. de prestaties van hun kind(eren),.. M.a.w. het ELP is een belangrijk communicatiemiddel tussen school en ouders. Omdat de school een voldoende groot draagvlak wil hebben om het ELP te implementeren gaat men met enkele ouders rond te tafel zitten. Deze ouders en leerkrachten beslissen samen - op basis van de bevindingen uit de enquête (die eerder werd afgenomen bij alle ouders)- welke informatie er wel en niet via het ELP kan doorstromen.

49 Bijlage 4: Ouderkaarten Het oudercomité geeft regelmatig aan dat er ouders zijn die willen meehelpen aan (pedagogische) activiteiten zoals opendeurdagen, organisatie van sportdag, organisatie en inhoudelijke ondersteuning bij projecten die kaderen binnen VOETen, Zo hebben we onlangs gewerkt rond gezonde voeding en een moeder van een leerling is toen een uiteenzetting komen geven. Het oudercomité geeft regelmatig aan dat er ouders zijn die willen meedenken rond de organisatie en inhoud van een aantal thema s op school. Op gebied van leren: nadenken over nieuwe media, nieuwe werkvormen, over leerstijlen van jongeren, Ouders hebben immers een goed zicht op de leefwereld van jongeren. Op sociaal-emotioneel gebied: nadenken over betekenis van gsm - gebruik, behoeften en leefwereld van jongeren, en de betekenis hiervan voor school- en onderwijsgebeuren. Via een brief brengt de school de ouders op de hoogte van wat zij van hen verwachten m.b.t. het raadplegen en gebruiken van het ELP. Leerlingen laten horen dat hun ouders geen internet in huis willen omwille van het gevaar. Deze ouders willen dat de informatie niet enkel digitaal wordt verstuurd. Als ouder heb ik een zaak als stielman. Wanneer er werken op de school gebeuren, frustreer ik me er vaak in dat het geld niet optimaal gebruikt wordt. Vaak zijn er heel wat mogelijkheden om meer werk te doen met hetzelfde budget. Waarom vraagt men nooit de mening aan ouders met expertise op dit vlak? De school weet het toch altijd beter welke studierichting meest geschikt is voor ons kind. Waarom zouden we ons dan nog moe maken om naar een ouderavond te gaan? Als ouder vind ik het moeilijk om bepaalde problemen aan te kaarten. Ik ben altijd bang dat dit in het nadeel van mijn kind gaat spelen. Vooral wanneer het gaat over de wijze waarop de school of een bepaalde leerkracht lesgeeft en de dingen didactisch aanpakt en evalueert. Nochtans zou ik de communicatie willen aangaan want mijn dochter dreigt heel onzeker te worden en gedemotiveerd voor een bepaald vak en het begint zich de vorm te krijgen van echte schoolmoeheid. Het Als ouder vind ik het moeilijk om bepaalde problemen aan te kaarten. Ik ben altijd bang dat dit in het nadeel van mijn kind gaat spelen. Vooral wanneer het gaat over de wijze waarop de school of een bepaalde leerkracht mijn kind benadert. Bijv. een leerkracht die geen of nauwelijks positieve feedback geeft. Een leerkracht die wantrouwig staat naar leerlingen: een leerkracht die voor elke kleine misstap punten aftrekt, enz. 47

50 Bijlage 5: Checklist Zie volgende blz. 48

51 Checklist om de eigen visie en initiatieven m.b.t. ouderbetrokkenheid in kaart te brengen en te optimaliseren 1. WAAROM WILLEN WE OUDERS BETREKKEN? Pedagogische redenen. Eens eens - oneens Oneens a. Zowel ouders als school zijn verantwoordelijk. De ouders zijn de eerste en belangrijkste opvoeders van het kind. Zij kennen het kind anders en/of beter. Er wordt een betere afstemming gerealiseerd tussen de pedagogische aanpak op school en thuis. De school krijgt een beter zicht op de brede context van de leerling en kan op die manier beter inspelen op de ontwikkeling van de leerling. De ouders krijgen een beter zicht op de aanpak en houdingen binnen de school en kunnen hun eigen aanpak m.b.t. het schoolse functioneren van hun kind hierop afstemmen. School en ouders kunnen elkaar tot steun zijn in die taken waarin ze elkaar overlappen. Het heeft ook als voordeel dat er een gedeelde verantwoordelijkheid ontstaat bij problemen b. Scheppen van een goed leer- en leefklimaat en het bevorderen van welbevinden van leerling, leerkrachten en ouders. Het betrekken van ouders komt het welbevinden 49

52 en de prestaties van de individuele leerling ten goede. Het betrekken van ouders komt het welbevinden en de prestaties van àlle leerlingen ten goede. Het betrekken van ouders biedt kansen tot een optimaal leer- en leefklimaat voor àlle leerlingen of voor een bepaalde leerling(engroep) in het bijzonder. Immers ouders kunnen een ruimer beeld schetsen van de leefwereld, de interesses, de talenten van jongeren in én buiten de school. Ouderbetrokkenheid komt het welbevinden van de leraar ten goede. Als men via ouderbetrokkenheid het welbevinden van de leerling kan verhogen dan zit deze leerling ook meer meewerkend in de klas en dit heeft zijn invloed op het comfort van de leerkracht. Doordat ouders zich gehoord voelen, zal ook hun welbevinden stijgen. Ouderbetrokkenheid verhoogt het wederzijds begrip en doorbreekt de stereotiepe beeldvorming over elkaar. Beleidsmatige en maatschappelijke redenen. Aandacht besteden aan het principe van de interne democratisering van de instelling 'school'. Onderhandelen is in onze samenleving het dominante communicatiemodel. Het is dan ook belangrijk om ouders te betrekken op terreinen waar vroeger de school alles te zeggen had. Het erkennen van elkaars deskundigheid geeft de samenwerking een meerwaarde. Immers hoe meer visies des te beter kan je optimaliseren. Ouderbetrokkenheid is belangrijk m.b.t. het hele schoolgebeuren. De school en dus ook àlle leerlingen worden er beter van. 50

53 Praktische redenen. De hand- en spandiensten van ouders kunnen een praktische verbetering betekenen. Soms biedt het binnenbrengen van de know how en ervaringen van ouders ook een extra meerwaarde op pedagogisch en vakinhoudelijk gebied. CONCLUSIE Algemene bedenkingen en conclusies m.b.t. het waarom van ouderbetrokkenheid in onze school Huidige situatie? (positief/negatief) Veranderen/verbeteren? Op welke manier? Ideeën/acties Wat is er al aanwezig en wat is er nog nodig om de visie op ouderbetrokkenheid verder uit te bouwen? 51

54 2. TERREINEN EN INITIATIEVEN VAN OUDERBETROKKENHEID EN DE MATE WAARIN MEN OUDERS HIERIN INSPRAAK GEEFT 1. Kruis de terreinen aan waarop ouders betrokken worden/zijn 2. Kruis de initiatieven aan die in uw school aanwezig zijn om de ouders m.b.t. een bepaald terrein te betrekken. 3. K ruis het niveau van inspraakgehalte aan (meeleven- meeweten-meehelpen-meedenken-meebeslissen) van de ouders. Zet een kruisje op het niveau zoals het zich op dit moment voordoet. Terrein en initiatieven Inspraakgehalte Terrein Initiatieven Meeleven meedelen meehelpen meedenken Meebeslissen Aanwezig Aanwezig Betrokkenheid van ouders op hun eigen kind: welbevinden en leerprestaties Contact tussen ouders en leerkracht(en): oudercontact individueel klassikaal schoolpoort huisbezoek telefonisch andere Schoolagenda Brieven e-communicatie andere Contact thuis tussen ouder en de leerling: interesse voor 52

55 schoolse leven (huiswerk, examens, lievelingsvakken, bekommernissen,..) studiekeuze gezamenlijke activiteiten gericht op verruimen van algemene kennis Betrokkenheid m.b.t. huiswerk en studiemethode tijdens oudercontact hierover communiceren project leren thuis leren buddy s aanwezigheid van ouders tijdens de studiemomenten (naschoolse studie in de school) andere Betrokkenheid m.b.t. studieoriëntering informatiebrochure voor ouders informatieavond voor ouders oudercontact individueel (ander moment dan rapport afhaling andere 53

56 Betrokkenheid op didactisch gebied: bij leer- en denkstrategieën van de leerling, bij invoering van nieuwe media, nieuwe werkvormen, tijdens oudercontact vormingsmomenten, wetenthema - avond denktank van ouders andere Betrokkenheid op sociaalemotioneel gebied, klas- en schoolklimaat tijdens oudercontact denktank ouders m.b.t. klas- en schoolklimaat vormingsavonden rond bijv. puberteit, depressie andere Betrokkenheid m.b.t. feesten, activiteiten, infrastructuur, opendeurdagen vormingsavonden praatcafé op het einde van informatieavond, vormingsavond sportdagen meerdaagse uitstappen verfraaiing van de school andere 54

57 Betrokkenheid m.b.t. reiken en zeilen van de school; schoolreglement; schoolorganen, schoolbeleid oudercontacten enquêtes denktank ouders ouderraad oudercomité andere Andere CONCLUSIE Algemene bedenkingen en conclusies m.b.t. inspraakgehalte Huidige situatie Veranderen/verbeteren? Op welke manier? Ideeën/acties. Welke ondersteuning hebben we daarbij nodig? 55

58 3. PRIORITAIRE DOELEN Doel 1 Doel 2 Doel 3 56

59 4. WIE GAAT ER WELKE ACTIE ONDERNEMEN OM DEZE DOELEN TE RALISEREN? Actie Personen/instanties Doel 1 Doel 2 Doel 3. 57

60 5. KUNNEN WE DIT REALISEREN? WAT HEBBEN WE NOG NODIG? Haalbaarheid voor ouders: Voorwaarde- creërende initiatieven: initiatieven om de communicatie met ouders op gang te trekken Aandacht om elk contact dat de ouder heeft met de school te benutten om band te maken met elkaar Aandacht voor de communicatie met kansengroepen via initiatieven als huisbezoeken, brugfiguren, tolk, enz. Haalbaarheid voor leerkrachten: Ervaren knelpunten waardoor ouderbetrokkenheid in vraag wordt gesteld. Er leven in het team weerstanden omtrent ouderbetrokkenheid: o Het is een pakket er bovenop. o Het is wel zinvol en kan geïntegreerd worden, maar er is te weinig tijd en ruimte om iets degelijks te ontwikkelen. o Leerkrachten hebben het gevoel dat er teveel moeilijke ouders zijn en dat ze al alles hebben al alles hebben geprobeerd. Er zijn knelpunten, maar we zijn bereid om op een constructieve manier naar oplossingen te zoeken. o Leerkrachten zijn bereid zich bij te scholen o Men neemt contact met brugfiguren Aanwezig potentieel Er is openheid in het team om moeilijkheden met ouders bespreekbaar te maken. Leerkrachten voelen zich competent om ouders te betrekken. Er is bereidheid om in de veelheid van taken ouderbetrokkenheid als een prioritair actiepunt naar voor te schuiven. Haalbaarheid voor de school Hebben leerkrachten voldoende zicht op de leefwereld en (sub) cultuur van ouders en/of zijn bereid hierin bij te scholen Is er ruimte en tijd om rond ouderbetrokkenheid bezig te zijn. Is er voldoende ondersteuning en gedragenheid Is er infrastructuur om gesprekken met ouders aan te gaan (rustig kunnen telefoneren, apart lokaal enz) Is er een structuur binnen het team om aan ouderbetrokkenheid op school te werken Is het administratief haalbaar 58

61 6. MAKEN WE DE OUDERS DUIDELIJK DAT WE ZE WILLEN BETREKKEN? Huidige situatie. Veranderen/verbeteren. Op welke manier? Ideeën/acties. Op welk tijdstip maken we dit duidelijk? Hoe maken we dit duidelijk? Welke communicatiekanalen gebruiken we hiervoor? Maken we ouders duidelijk dat we hen als deskundig en competent ervaren? Hoe doen we dit? Geven we hen het gevoel dat ze invloed hebben? Hoe doen we dit? Hebben we het gevoel dat onze boodschap overkomt? Hoe merken we dit? 59

62 7. WIE IS ER ALLEMAAL BETROKKEN BIJ HET BELEID INZAKE OUDERBETROKKENHEID? 7.1 Wie wordt er betrokken? Werken aan ouderbetrokkenheid is een beleidskeuze waarin heel wat actoren kunnen betrokken worden: - Het schoolteam: directie, leerkrachten, interne leerlingbegeleiders, logistiek personeel, coördinatoren. - Ouders: ouderraad, schoolraad, individuele ouders, - Externe organisaties: buurtopbouwwerk, lokale verenigingen, Integratiecentrum, onderwijsondersteunende diensten, externe hulpverleners, Schoolteam a. Ja, want b. Ja, behalve c. Neen, want Huidige situatie Veranderen/verbeteren Op welke manier? Ideeën/acties Ouders a. Ja, want b. Ja, behalve c. Neen, want Externen a. Ja, want b. Ja, behalve c. Neen, want 60

63 7.2 Op welk moment worden de actoren betrokken? Het ontwikkelen van initiatieven om ouders te betrekken bij de school kent een procesverloop waarin verschillende fasen onderscheiden worden: visie planning, uitvoering en evaluatie. Schoolteam betrokken bij a. Visie op ouderbetrokkenheid b. Planning van initiatief c. Uitvoering van initiatief d. Evaluatie van initiatief Huidige situatie Veranderen/verbeteren Op welke manier? Ideeën/acties Ouders betrokken bij a. Visie op ouderbetrokkenheid b. Planning van initiatief c. Uitvoering van initiatief d. Evaluatie van initiatief Externen betrokken bij a. Visie op ouderbetrokkenheid b. Planning van initiatief c. Uitvoering van initiatief d. Evaluatie van initiatief 61

64 Bronnen BEEK, Suzanne, VAN ROOIJEN, Arie en DE WIT Cees, Samen kun je meer dan alleen. Educatie partnerschap met ouders in primair en voortgezet onderwijs. s Hertogenbosch, KPC Werkgroep, (deze brochure kan je downloaden van ) COHEN, Kristine. Rapport ouderbetrokkenheid: Studie naar de effecten van Leren Thuis Leren op vlak van ouderbetrokkenheid. DEBOUTTE Gie, Doet iedereen mee? Participatie als hefboom voor GOK. Ouderbetrokkenheid en participatie vergroten? Ook in een secundaire school? Een oriënterend kader voor scholen. Oriënterende basistekst ouderparticipatie, (te downloaden op DE METS, Jan, Samen school maken. Allochtone ouders op school. Brussel, Koning Boudewijn Stichting, DE WIT, Cees, Ouders en school school en ouders, s Hertogenbosch, KPC Groep, (te downloaden op en school). ERNALSTEEN, Veerle, Brede schouders: een werkboek. Gent, Steunpunt Intercultureel Onderwijs UG, LEONARD, H. Samenwerken met ouders. Publicatie bij nascholing Universiteit Antwerpen Centrum Nascholing Onderwijs PIOT Liesbeth, Succesvolle ouderparticipatie in concentratiescholen. Een kritische analyse van de determinanten. Verhandeling aangeboden tot het verkrijgen van de graad van Licentiaat in de Pedagogische Wetenschappen aan de KUL, RUYSSINCK Kathy en BOERAEVE Ann, Kijk wijzer naar ouders. Een kijkwijzer voor scholen die met ouders willen werken rond onderwijs. Schoolopbouwwerk Brussel vzw, VAN MULLIGEN, W., GIELES, P. en NIEUWENBROEK, A., Tussen thuis en school. Over contextuele leerlingbegeleiding. Leuven, Acco, VERHOEVEN, Jef e.a. Ouders op school en thuis. Onderwijskundig onderzoek in opdracht van de Vlaamse Minister van onderwijs en vorming, Brussel, Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 2003 (te downloaden van VERHOEVEN, J.C., DEVOS, G., STASSEN, K. & WARMOES, V., Ouders over scholen. Antwerpen, Garant, VCOV Leuven, Ouderbetrokkenheid als hefboom naar Gelijke Onderwijskansen.(te downloaden op 62

65 Alle dagen oudercontact. Klasse voor leraren januari 2011 (p 14-15) GOK-dag Aalst 23 november 2004: Oriënterende basistekst ouderbetrokkenheid Win-Winspel: Win-Spel_V4%20met%20lege%20kaartjes.pdf of via

66 Regionaal Platform Lerarenopleiding Limburg