De Vrijheid en andere schepen op de rede van Amsterdam Ludolf Backhuysen (Emden Amsterdam)
|
|
- Emmanuel Bosmans
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 De Vrijheid en andere schepen op de rede van Amsterdam Ludolf Backhuysen (Emden Amsterdam) Nederlands Scheepvaartmuseum Amsterdam Ca Penschilderij op paneel, 75 x 140 cm. Gesigneerd midden onder, op balk: L BACKS (de S in spiegelbeeld); in originele houten lijst Herkomst: Koninklijk College Zeemanshoop, Amsterdam Penschilderijen zijn zeldzaam in het oeuvre van Ludolf Backhuysen. In totaal zijn er maar vijf bekend, waarvan het Nederlands Scheepvaartmuseum er nu twee bezit. Dit paneel, verworven dankzij de steun van de Vereniging Rembrandt, toont een rijk gestoffeerd scheepsportret van het oorlogsschip Vrijheid. Het is een virtuoos getekende illustratie van de maritieme bewapeningswedloop waarin ons land kort na1650 was verwikkeld. Het vestigt bovendien de aandacht op de rol die de stad Amsterdam daarin speelde. acteert compleet maken. Eerst enkele grote zeeschepen, waaronder een fluitschip en een groot schip met op de spiegel het Amsterdamse stadswapen, vermoedelijk de Oost-Indiëvaarder het Wapen van Amsterdam. 3 Daarachter zijn tenslotte de oevers van het IJ en een deel van het stadsprofiel van Amsterdam te zien. Een dergelijke opbouw van een havengezicht is niet ongebruikelijk: in het werk van Backhuysen zijn meer voorbeelden aan te wijzen van vergelijkbare composities. 4 DE REDE VAN AMSTERDAM Op het zacht kabbelende water van het IJ varen zeeschepen en verscheidene kleinere vaartuigen. Het schilderij toont een staalkaart van scheepstypen, zoals die rond 1660 op de rede van Amsterdam te zien waren: oorlogsschepen, koopvaarders, binnenvaart- en vissersschepen en sloepen. Backhuysen heeft de voorstelling opgebouwd in vier lagen, die tot doel hebben het perspectief te versterken, als een soort theaterdecor. Op de voorgrond heeft de kunstenaar enkele anekdotisch aandoende taferelen getekend. Links een waterschip, een vaartuig voor de visserij op de Zuiderzee, waarop men bezig is een zootje pasgevangen vis over te geven aan een man in een roeiboot. Meer naar rechts bevindt zich een bont gezelschap in een overvolle sloep. Een trompetter blaast op zijn instrument en er waait een grote Nederlandse vlag aan de achterzijde. Er is verondersteld dat een van de mannen in die sloep een schrijf- of tekenstift in de hand houdt, maar het is waarschijnlijker dat het hier gaat om een pijpje. 1 Ook de levendige drukte op het voorschip van het oorlogsschip rechts, dat bezig is onder zeil te gaan, maakt deel uit van die anekdotische voorgrond. Op het tweede plan bevindt zich de hoofdrolspeler van de voorstelling: het oorlogsschip Vrijheid, gezien van bakboord achter. Deze oorlogsbodem is in 1651 in Amsterdam gebouwd. 2 Op de spiegel is de gebruikelijke allegorische voorstelling van de vrijheid te zien: een vrouwenfiguur met een stok en daarop een hoed. Die decoratie en het aantal stukken geschut (rond de 50) laten geen twijfel bestaan over de identiteit van het vaartuig. Backhuysen laat het schip op zijn voordeligst uitkomen, met alle geschutspoorten geopend. Dat was ongebruikelijk bij een schip dat niet in een gevechtssituatie was, maar de opdrachtgever zal de kunstenaar deze artistieke vrijheid ongetwijfeld hebben vergeven. Nog verder naar achter zijn tenslotte nog twee lagen te onderscheiden die het decor waarbinnen de Vrijheid BACKHUYSEN EN DE PENSCHILDERKUNST Ludolf Backhuysen werd in 1631 in Emden (Oost- Friesland) geboren en kwam in 1649 naar Amsterdam. 5 Daar trad hij als klerk en boekhouder in dienst van de bekende koopman Bartolotti aan de Herengracht. Volgens Houbraken begon hij rond 1650 met het tekenen van schepen en heeft hij aanwijzingen gehad van Allart van Everdingen en Hendrik Dubbels. 6 Daarnaast is er duidelijke invloed te zien van tijdgenoten als Simon de Vlieger en diens leerling Willem van de Velde de Jonge. Nadat die laatste in 1672 met zijn vader Willem van de Velde de Oude naar Engeland was vertrokken, gold Backhuysen als de belangrijkste zeeschilder in de Republiek. Backhuysen bleef tot aan zijn dood in Amsterdam wonen, waar hij in 1708 overleed. Er zijn slechts vijf penschilderijen van Backhuysen bekend, waaronder het hier beschreven werk. 7 De voorstelling is met een tekenpen in zwarte inkt aangebracht op een geprepareerde witte ondergrond. Voor bepaalde partijen schaduwen, wolken is het penseel, in grijs, gebruikt. Een penschilderij is in feite een verduurzaamde tekening, meestal op paneel, maar soms ook op doek. Het is merkwaardig dat deze techniek vrijwel geheel beperkt is gebleven tot de marineschilderkunst. Een afdoende verklaring hiervoor is er niet, maar het is wel een techniek die zich bijzonder goed leent voor de weergave van het subtiele lijnenspel van de tuigage van een zeilschip en het kabbelen van de golven. Hoewel geen van Backhuysens penschilderijen gedateerd is, lijkt het erop dat hij ze alleen aan het begin van zijn carrière heeft vervaardigd. Deze werken markeren zijn overgang van kalligraaf en tekenaar van schepen naar schilder. Die ontwikkeling werd bevestigd door Backhuysens toetreding tot het Sint Lucasgilde van Amsterdam in Waarschijnlijk heeft hij zich vanaf die tijd niet meer beziggehouden met het maken van penschilderijen. De reden hiervoor kan zijn dat de vervaardiging 17 VERENIGING REMBRANDT VOORJAAR 2006
2 18 VERENIGING REMBRANDT VOORJAAR 2006
3 19 VERENIGING REMBRANDT VOORJAAR 2006
4 Noten 1. Ben Broos e.a., Ludolf Bakhuizen ( ): schryfmeester teyckenaer schilder, Amsterdam/Emden 1985, p. 27; J. Giltaij e.a., Lof der Zeevaart. De Hollandse zeeschilders van de 17e eeuw, Rotterdam 1996, p De Vrijheid was een groot oorlogsfregat van ruim 38 meter lengte en aanvankelijk 46, later 50 stukken geschut. Het aantal opvarenden bedroeg man. Vergelijking met een tekening van Willem van de Velde de Oude (Museum Boijmans Van Beuningen, Rotterdam) leert dat Backhuysen het schip zeer precies heeft weergegeven. Zie: J. Giltaij 1996 (op. cit. noot 1), p. 442 en The Willem van de Velde Drawings in the Boymans-Van Beuningen Museum Rotterdam, III, Rotterdam 1979, pp Het Wapen van Amsterdam was een retourschip van 920 ton, in 1653 gebouwd in Amsterdam. Het schip voer tussen 1654 en 1665 vijf maal naar Indië. In september 1667 leed het schipbreuk bij IJsland. 4. Bijvoorbeeld een gezicht op Rotterdam, J. Giltaij 1996 (op. cit. noot 1), cat. 74; en een gezicht op Amsterdam, Broos 1985 (op. cit. noot 1), cat. S5. 5. Gerlinde de Beer, Ludolf Backhuysen ( ). Sein Leben und Werk, Zwolle 2002, p Arnold Houbraken, De Groote Schouburgh der Nederlantsche Konstschilders en Schilderessen, I, Amsterdam 1976 (fotografische herdruk van de editie s-gravenhage 1753), p Bij Giltaij 1996 (op.cit. noot 1, p. 443 n. 8) worden 4 penschilderijen genoemd. In 2003 werd bij Sotheby s in Amsterdam een onbekend penschilderij geveild: A man-ofwar (Aurora?) together with other boats and fishermen hauling in their catch, paneel 32,5 x 41,2 cm (zie cat. AM0885, nr 38). Verder heeft Backhuysen ook gewerkt in de met het penschilderij verwante grisailletechniek, getuige twee gezichten op de stad Suratte in India (National Maritime Museum, Greenwich). 8. J. van Beylen, Scheepstypen in: Maritieme Geschiedenis der Nederlanden II, Bussum 1977, p. 63; Broos 1985 (op. cit. noot 1), p Het penschilderij diende als wandversiering van de sociëteit van het college, sinds het einde van de 19de eeuw was het gebouw van Zeemanshoop gevestigd in een groot pand op de Dam. In 1900 was het hier besproken penschilderij te zien op de tentoonstelling van het Nederlandsche Zeewezen in Den Haag. Bron: Catalogus der Geschiedkundige Tentoonstelling van het Nederlandsche Zeewezen te s-gravenhage, Juli- September 1900, nr Sjoerd de Meer, s Lands Zeemagazijn, Zutphen 1994, pp van zulke grote tekeningen veel meer arbeidsuren vergde dan een schilderij in olieverf. Ondanks de relatief vroege datering van dit schilderij in het oeuvre, omstreeks 1660, moet het gerekend worden tot de beste werken die Backhuysen heeft gemaakt. Dat is te danken aan de combinatie van een virtuoze tekentechniek, vele levendige details en een uitgekiende compositie. Met deze aankoop bezit het Scheepvaartmuseum nu twee penschilderijen van deze meester. Het andere wordt aangeduid als Scheepvaart op een Nederlandse rede (Vlissingen?). Dit paneel is veel kleiner dan het penschilderij van de Vrijheid, maar doet er qua compositie en techniek wel sterk aan denken. Ook op dit schilderij wist Backhuysen met tekenpen en penseel een fraai ruimtelijk effect te bereiken. De collectie Nederland beschikt tenslotte nog over een derde werk in deze techniek. In het Rijksmuseum bevindt zich een klein paneel dat nauw aansluit bij het nu verworven werk, een gezicht op de Amsterdamse admiraliteitswerf, te dateren rond dezelfde tijd. HISTORISCHE CONTEXT In 1648 was de Tachtigjarige Oorlog beëindigd en in de Republiek der Verenigde Nederlanden verwachtte men een periode van vrede. De omvang van de oorlogsvloot werd daarom flink teruggebracht. Alleen de Amsterdamse Admiraliteit liet in deze vredesjaren, in 1650 en 1651, twee nieuwe oorlogsschepen bouwen, middelgrote oorlogsbodems met tegen de vijftig stukken geschut. De namen van die schepen waren veelbetekenend: Vrede en Vrijheid. De vrede duurde niet lang. Vier jaar na de Vrede van Munster, in 1652, was het land opnieuw in oorlog, de Eerste Engelse Oorlog ( ). Die verliep voor de Republiek aanvankelijk niet erg gunstig en noodgedwongen besloten de Staten-Generaal toen dertig nieuwe oorlogsschepen te laten bouwen. Later werd dit aantal verdubbeld. Het bestek van de Vrijheid uit 1651 werd als uitgangspunt gekozen voor het nieuwbouwprogramma. 8 Een groot deel van die schepen werd overigens pas voltooid na het einde van de oorlog. De Vrijheid op het schilderij is dus een verwijzing naar het bewapeningsprogramma dat voor een belangrijk deel in Amsterdam werd uitgevoerd. De Vrijheid heeft aan verscheidene zeeslagen deelgenomen, zowel in de eerste als in latere zeeoorlogen met Engeland. Zo vocht het schip in de Driedaagse Zeeslag (februari 1653). Het was zelfs het vlaggenschip van de Nederlandse vloot bij Terheide (augustus 1653), toen Witte de With het commando overnam van de gesneuvelde Maarten Harpertsz Tromp. Later was het schip actief in de zeeslag bij Lowestoft (juni 1665) en in de Vierdaagse Zeeslag (juni 1666), beide tijdens de tweede zeeoorlog met de Engelsen. In 1676 behoorde de Vrijheid tot de vloot van achttien schepen van Michiel de Ruyter, bij diens tocht naar de Middellandse Zee. Zowel voor de admiraal als voor dit schip was het de laatste reis. Op 1 juni van dat jaar raakte het schip tijdens een gevecht met een Franse vloot bij Palermo in brand, waarna het ontplofte en zonk. Op de bodem van de Tyrrheense Zee kunnen dus nog restanten liggen van de Vrijheid. SCHEEPSPORTRET VOOR EEN ONBEKENDE OPDRACHTGEVER De centrale positie van de Vrijheid maakt duidelijk dat dit schilderij behoort tot de categorie scheepsportretten. Dat zijn in de regel stukken die in opdracht zijn vervaardigd. Ook het flinke formaat van het paneel maakt het zeer waarschijnlijk dat Backhuysen niet voor de vrije markt heeft geschilderd, maar op bestelling. De vraag is dan: wie was deze klant? Het moet iemand zijn geweest die een relatie had met het schip. Wellicht was het een opdracht van één van de kapiteins van de Vrijheid, de latere viceadmiraal Abraham van der Hulst. De opdrachtgever kan ook een ander lid van het Amsterdamse Admiraliteitscollege zijn geweest. Dat college is nauw betrokken geweest bij de bouw van de Vrijheid en de andere oorlogsschepen die qua ontwerp op dit schip waren gebaseerd. Waarschijn- 20 VERENIGING REMBRANDT VOORJAAR 2006
5 Scheepvaart op een Nederlandse rede (Vlissingen?). Ludolf Backhuysen Ca Penschilderij op paneel, 60 x 83,5 cm. COLLECTIE VEREENIGING NEDERLANDSCH HISTORISCH SCHEEPVAART MUSEUM, AMSTERDAM lijk hebben de geschilderde wapens van Amsterdam en Enkhuizen op de voorsteven van de sloep op de voorgrond iets met de opdrachtgever te maken, maar onderzoek daarnaar heeft nog niets opgeleverd. Ook de tot nu toe bekende eigendomsgegevens van het paneel bieden weinig aanknopingspunten over de opdrachtgever. Vast staat alleen dat het schilderij in de 19de eeuw is gelegateerd aan het Koninklijk College Zeemanshoop door bestuurslid Kapitein Arend Hulsen ( 1834). De leden van deze in 1822 opgerichte vereniging waren gezagvoerders en officieren van de koopvaardij. 9 Tot aan de verkoop aan het Scheepvaartmuseum bevond het schilderij zich in de sociëteit van deze organisatie, die in de loop der jaren op verschillende plaatsen in Amsterdam was gevestigd. S LANDS ZEEMAGAZIJN Een klein maar veelzeggend detail op het schilderij is het Zeemagazijn, dat geheel links is afgebeeld. Ook dit gebouw dankt zijn bestaan aan de versterking en modernisering van de zeemacht kort na het midden van de 17de eeuw. Nog tijdens de Eerste Engelse Oorlog besloot het stadsbestuur van Amsterdam om het voormalige bolwerk Kattenburg te bestemmen voor de scheepsbouw. De admiraliteit van Amsterdam bouwde daar vervolgens een groot marinecomplex, met een scheepswerf en een groot pakhuis voor zeilen, touwwerk, wapens en ander materiaal voor de uitrusting van oorlogsschepen. In dit Zeemagazijn is tegenwoordig het Nederlands Scheepvaartmuseum ondergebracht. Het gebouw is in 1656 in ruwbouw voltooid en twee jaar later in gebruik genomen. 10 Waarschijnlijk is dit met het schilderij van de admiraliteitswerf in het Rijksmuseum de oudste afbeelding van s Lands Zeemagazijn op een schilderij. Op grond van dit detail kan het schilderij in elk geval niet voor 1656 worden gedateerd. Het meest aannemelijke is een datering rond 1660, kort voordat Backhuysen zich geheel ging toeleggen op het schilderen in olieverf, en aan de vooravond van zijn grote succes als zeeschilders Remmelt Daalder Conservator Picturalia, Nederlands Scheepvaartmuseum Amsterdam Het Zeemagazijn van de Amsterdamse admiraliteit, detail van het schilderij, geheel links. Dit gebouw uit 1656 herbergt thans het Nederlands Scheepvaartmuseum. 21 VERENIGING REMBRANDT VOORJAAR 2006
WATERSCHEPEN OP SCHILDERIJEN
BIJLAGE C WATERSCHEPEN OP SCHILDERIJEN Schilder : Hendrik Cornelisz. Vroom (1562/63-1640) Naam : De slag op het Haarlemmermeer 26 mei 1573 Datering : circa 1621 Plaats : Rijksmuseum Amsterdam, inventaris
Nadere informatieDe Oost-Indiëvaarder Amsterdam Hans Savery de Oude (Kortrijk 1564/5 Haar
De Oost-Indiëvaarder Amsterdam Hans Savery de Oude (Kortrijk 1564/5 Haar Nederlands Scheepvaartmuseum Amsterdam Ca. 1600. Olieverf op paneel 87,5 x 156 cm. Gesigneerd m.o.: en verscheidene Amsterdamse
Nadere informatieCanonvensters Michiel de Ruyter
ARGUS CLOU GESCHIEDENIS LESSUGGESTIE GROEP 8 Canonvensters Michiel de Ruyter Michiel Adriaanszoon de Ruyter werd op 23 maart 1607 geboren in Vlissingen. Zijn ouders waren niet rijk. Michiel was een stout
Nadere informatieArchief van de collectie R.E.J. Weber
Nummer Toegang: NL-HaRKD-0352 Archief van de collectie R.E.J. Weber R.E.J. Weber, Marcia Zaaijer, 1992 RKD - Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis 1992 This finding aid is written in Dutch. 2 Weber,
Nadere informatieBehouden Vaart! Speurtocht door het Noordelijk Scheepvaartmuseum leeftijd: 10-12 jaar
Behouden Vaart! Speurtocht door het Noordelijk Scheepvaartmuseum leeftijd: 10-12 jaar Welkom in het Noordelijk Scheepvaartmuseum! Op de 1 e verdieping begint deze speurtocht die je langs alle zalen van
Nadere informatieOntdek. ons zoute DNA. Zonder de scheepvaart geen Nederland. voortgezet onderwijs 2015/2016
Ontdek ons zoute DNA Zonder de scheepvaart geen Nederland voortgezet onderwijs 2015/2016 Welkom in het scheepvaartmuseum amsterdam Het Scheepvaartmuseum is een pakhuis vol verhalen waar leerlingen op een
Nadere informatierijks museum Voorbereidende les bij de rondleiding Proef de Gouden Eeuw Geschiedenis Werkblad voor leerlingen (groep 7 en 8) 1/14
1/14 Werkblad 1 Oorlog en vrede Schuttersmaaltijd ter viering van de Vrede van Munster, Bartholomeus van der Helst, 1648 Nederland was in de 17de eeuw vaak in oorlog met verschillende landen. De langste
Nadere informatiewerkblad Michiel de Ruyter
werkblad Michiel de Ruyter Al vier jaar na het einde van de Tachtigjarige Oorlog kreeg de Republiek het aan de stok met die andere zeevarende handelsmacht: Engeland. Hun rivaliteit leidde in de 17e eeuw
Nadere informatieOntdek. ons zoute DNA. Zonder de scheepvaart geen Nederland. basisonderwijs 2015/2016
Ontdek ons zoute DNA Zonder de scheepvaart geen Nederland basisonderwijs 2015/2016 Welkom in het scheepvaartmuseum amsterdam Ontdek Het leven aan boord van verschillende schepen, doe mee aan het havenspel
Nadere informatieOnderzoeksverslag: de toeschrijving van Schepen op onstuimig water aan Hendrick Staets
Onderzoeksverslag: de toeschrijving van Schepen op onstuimig water aan Hendrick Staets Door Dr. Zoran Kwak / Mercury Institute of Fine Arts, Leiden, mei 2015 Afbeelding 1: Toegeschreven aan Hendrick Staets,
Nadere informatieDrie schilderijen in de consistorie te Oudelande
Drie schilderijen in de consistorie te Oudelande Sinds jaar en dag hangen er in de consistorie van de kerk te Oudelande drie schilderijen, twee panelen en een doek. De panelen stellen een gezicht op Oudelande
Nadere informatieKopstukken. Vorsten, regenten & burgers. Hollanders in beeld
Kopstukken Vorsten, regenten & burgers Hollanders in beeld VORSTEN, REGENTEN & BURGERS Wie liet er een portret van zich maken? In de Gouden Eeuw ging het goed met Holland. Burgers werden steeds rijker.
Nadere informatieVoorbereidende les bij de rondleiding Ik ruik, ik voel wat jij niet ziet Geschiedenis Werkblad voor leerlingen bij Gouden Eeuw (groep 7 en 8)
Voorbereidende les bij de rondleiding Ik ruik, ik voel wat jij niet ziet Geschiedenis Werkblad voor leerlingen bij Gouden Eeuw (groep 7 en 8) Werkblad 1 Oorlog en vrede Nederland was in de 17de eeuw vaak
Nadere informatieOorlog ten strijde! Kijktocht Voortgezet onderwijs havo vwo onderbouw
Oorlog ten strijde! Kijktocht Voortgezet onderwijs havo vwo onderbouw zaal 3 zaal 4 zaal 5 Oorlog ten strijde! zaal 3 4 5 zaal Ingang Uitgang begane grond In de 7de eeuw was er strijd tussen de Hollanders
Nadere informatieVan Kogge tot Coaster
Van Kogge tot Coaster Speurtocht door het Noordelijk Scheepvaartmuseum leeftijd: 12-15 jaar Welkom in het Noordelijk Scheepvaartmuseum! Met deze speurtocht kun je het museum bezoeken en allerlei vragen
Nadere informatieMichiel de Ruyter een zeeheld
Michiel de Ruyter een zeeheld Helden zijn van alle tijden. Vroeger hadden we in Nederland ook al helden. Vooral zeehelden. Mannen die grote overwinningen hadden behaald met de Nederlandse scheepsvloot.
Nadere informatieInleiding. Wat is het Vasa schip? Koningshuis Vasa (1523-1654)
Inhoudsopgave: Inhoudsopgave:... 2 Inleiding... 3 Wat is het vasa schip?... 3 Koningshuis Vasa (1523-1654)... 3 De bouw van het schip (waarom, wanneer, door wie en hoe)... 4 Waarom, met welk doel?... 4
Nadere informatieSerie van vijf behangsels Jacob van Strij (Dordrecht 1756-1815 Dordrecht) Abraham van Strij (Dordrecht 1753-1826 Dordrecht)
Havengezicht met schepen in kalm water Gesigneerd l.o.: J: VAN STRIJ Serie van vijf behangsels Jacob van Strij (Dordrecht 1756-1815 Dordrecht) Abraham van Strij (Dordrecht 1753-1826 Dordrecht) Dordrechts
Nadere informatieRembrandt vanaf 9 september te zien in Museum Boijmans Van Beuningen. Virtuositeit en verbeeldingskracht: Rembrandt-etsen uit eigen collectie
Rembrandt vanaf 9 september te zien in Museum Boijmans Van Beuningen Virtuositeit en verbeeldingskracht: Rembrandt-etsen uit eigen collectie 07 SEPTEMBER 2017 SAMENVATTING Museum Boijmans Van Beuningen
Nadere informatieEen verrassing uit de Gouden Eeuw Het schip Hilversum
Een verrassing uit de Gouden Eeuw Het schip Hilversum Adriaan Plomp hht-ep 2001/3 Een verrassing uit de Gouden Eeuw Het schip Hilversum Adriaan Plomp Het oorlogsschip de Hilversum, naar een tekening van
Nadere informatieChr. Oranjevereniging Marken en Oranje Herdenking 4 mei 2017 Thema: Verhalen van de oorlog
Chr. Oranjevereniging Marken en Oranje Herdenking 4 mei 2017 Thema: Verhalen van de oorlog Pieter er Zeeman en de konvooien naar Moermansk Pieter Zeeman (geboren op Marken op 20 december 1914) voer in
Nadere informatieDe punt op de i van de restauratie
Gerlof van der Veen De punt op de i van de restauratie Op zoek naar historische eenheid in hedendaagse verscheidenheid Aan de markten in Zutphen vormen de afzonderlijke gevels met elkaar een beschermd
Nadere informatieCo Westerik - Dagelijkse verwondering
29 november 2018, 09:10 (CET) Co Westerik - Dagelijkse verwondering 9 februari tot en met 26 mei 2019 Beeldmateriaal In 2019 brengt Museum Boijmans Van Beuningen een hommage aan de onlangs op 94-jarige
Nadere informatieBijschriften persbeelden Het Verhaal van Brabant
Bijschriften persbeelden Het Verhaal van Brabant Hieronder het beeldmateriaal (lage resolutie) met bijschriften dat op dit moment beschikbaar is. Voor meer informatie over dit persbericht of hoge resolutie
Nadere informatieRKD explore. Rkd Explore http://rkd.nl/ Adriaen Backer
Rkd Explore http://rkd.nl/ RKD explore 11377 Adriaen Backer Anatomische les van Prof. Frederik Ruysch, 1670 gedateerd Amsterdam, Amsterdam useum, inv./cat.nr. SA 2000 Download Download Download Object
Nadere informatiegermaans volk), een sterke Franse groepering. Ze verkochten haar aan de Engelsen die haar beschuldigden van ketterij (het niet-geloven van de kerk).
Jeanne d'arc Aan het begin van de 15de eeuw slaagden de Fransen er eindelijk in om de Engelsen uit hun land te verdrijven. De strijd begon met een vrouw die later een nationale heldin werd, van de meest
Nadere informatieAfkomstig uit de nalatenschap van
in de etalage Afkomstig uit de nalatenschap van Op woensdag 23 januari 2013 vond er een bijzondere onthulling plaats in het Stedelijk Museum Kampen. Een onthulling die werd verricht door Herman Krans,
Nadere informatieCOLLEGEDAG MAANDAG 18 MAART 2019 GOUDEN EEUW MUSEUM PRINSENHOF DELFT
COLLEGEDAG MAANDAG 18 MAART 2019 GOUDEN EEUW MUSEUM PRINSENHOF DELFT PROGRAMMA Ochtend 09.00 09.30 uur: Inloop met koffie/thee 09.30 09.40 uur: Welkomstwoord en inleiding door Anne Burgers, redacteur Historisch
Nadere informatieInventaris van het archief van de Admiraliteitscolleges: Verzameling D.E. Hinxt, 1753-1795
Nummer archiefinventaris: 1.01.47.09 Inventaris van het archief van de Admiraliteitscolleges: Verzameling D.E. Hinxt, 1753-1795 Auteur: J. de Hullu Nationaal Archief, Den Haag 1924 Copyright: cc0 This
Nadere informatiePERSBERICHT 16 januari 2015
Van: Carina Blokzijl Museum Gouda [Carina.Blokzijl@museumgouda.nl] Verzonden: vrijdag 16 januari 2015 12:36 Onderwerp: van Michel tot Israels Bijlagen: GeorgesMichel_Gezicht_op_de_heuvel_van_Montmartre.jpg;
Nadere informatieJohan Bernard Scheffer
RKDimages Johan Bernard Scheffer Portret van Gerrit van der Pot (1732-1807) met een portretminiatuur van Maria Catharina Pelerin (1773-1799), ca. 1800-1807 Amsterdam,, inv./cat.nr. SK-A-4151 + Leaflet
Nadere informatieVERHALEN RONDLEIDINGEN WORKSHOPS ARCHEOLOGIE ONDER WATER FORT DE SCHANS KAAP SKIL MUSEUM VAN JUTTERS & ZEELUI
VERHALEN RONDLEIDINGEN FORT DE SCHANS WORKSHOPS 2015 ARCHEOLOGIE ONDER WATER KAAP SKIL MUSEUM VAN JUTTERS & ZEELUI Kaap Skil, de Vuurtoren, de Oudheidkamer en Ecomare zijn onderdeel van Stichting Texels
Nadere informatiegouden eeuw Peter Sigmond Wouter Kloek
zeeslagen in de gouden eeuw Peter Sigmond Wouter Kloek Terschelling Vlieland Texel Kijkduin zuiderzee Lowestoft noordzee Haarlem Amsterdam Solebay Goeree Ter Heide Rotterdam Hellevoetsluis Londen Chatham
Nadere informatieHet Stadskanaal, bevaren door houten en ijzeren schepen
Het Stadskanaal, bevaren door houten en ijzeren schepen Het laatste stuk onontgonnen gebied in het zuid-oosten van de provincie Groningen was niet in handen van de provincie maar van de stad Groningen.
Nadere informatieRKDimages. Arnold van Ravesteyn. Portret van Jacob Cats ( ), 1660 gedateerd Amsterdam,, inv./cat.nr. AA 741
RKDimages Arnold van Ravesteyn Portret van Jacob Cats (1577-1660), 1660 gedateerd Amsterdam,, inv./cat.nr. AA 741 + Leaflet Map data OpenStreetMap contributors, CC-BY-SA, Imagery Mapbox herkomst verblijfplaats
Nadere informatieGelieve alle documenten uiterlijk 4 november 2018 per te versturen naar
Het Prof. J.C.M. Warnsinck Fellowship voorziet in een eenmalig stipendium van maximaal 4.000 bruto inclusief reiskosten ten behoeve van maritiem-historisch onderzoek aan de hand van objecten in de collectie
Nadere informatieRubens wordt getatoeëerd
10 december 2018, 09:15 (CET) Rubens wordt getatoeëerd Drie nimfen met de hoorn des overvloeds van Peter Paul Rubens wordt getatoeeërd op de huid, tussen zijn olieverfschetsen in de succesvolle tentoonstelling
Nadere informatieINHOUD. Inleiding Anne Frank Huis Boijmans Van Beuningen Corpus reis door de mens Gevangenismuseum...
INHOUD Inleiding...6 1 Anne Frank Huis...8 2 Boijmans Van Beuningen... 10 3 Corpus reis door de mens... 12 4 Gevangenismuseum... 14 5 Beeld en Geluid... 16 6 Museon... 18 7 Museum of the Image, MOTI...
Nadere informatieHet Frans Walkate Archief, de nalatenschap van Henk van Ulsen en een verrassende ontdekking
in de etalage Het Frans Walkate Archief, de nalatenschap van Henk van Ulsen en een verrassende ontdekking Op 28 augustus 2009 overleed geheel onverwacht op een logeeradres in Bussum de in 1927 in Kampen
Nadere informatieInhoudsopgave Inhoudsopgave...2 1. Geschiedenis...3 2. Interieur...4 3. Copy...5
De Kerk Inhoudsopgave Inhoudsopgave...2 1. Geschiedenis...3 2. Interieur...4 3. Copy...5 2 1. Geschiedenis De grote bevolkingsgroei in de tweede helft van de 14de eeuw maakte het noodzakelijk nieuwe kerken
Nadere informatieGeorge Hendrik Breitner (1857-1923)
George Hendrik Breitner (1857-1923) George Hendrik Breitner (1857-1923) George Hendrik Breitner werd op 12 september 1857 in Rotterdam geboren. Al van kleins af aan wilde hij het liefst historieschilder
Nadere informatieHenny Radijs (1915-1991)
Henny Radijs (1915-1991) Van pottenbakster naar keramisch kunstenares Tekst: Rob Meershoek Foto s: Kunsthandel Artentique Zoetermeer, september 2010 Alle rechten voorbehouden Vaas 1961, h. 42 cm. Inleiding
Nadere informatieWapens op de gevel van de herberg Sinte Michiel, geschilderd door Pieter Brueghel de Jongere (1564-1638)
Eerder in een iets gewijzigde vorm verschenen in Heraldicum Disputationes 18 (2013): 26-29. Sleutelwoorden: schilderij, herberg, St Michel, wapen, Brueghel Wapens op de gevel van de herberg Sinte Michiel,
Nadere informatieIntroductie Seinvlaggen
Introductie Seinvlaggen Zeekadetkorps Rotterdam Dienstvak Seiner 30 januari 2011 Zeekadetkorps Rotterdam Introductie Seinvlaggen, Pagina 1 Geschiedenis Seinvlaggen Op zee is het gebruik van vlaggen al
Nadere informatieNaam: DE GOUDEN EEUW en Rembrandt
Naam: DE GOUDEN EEUW en Rembrandt De Gouden Eeuw duurde niet precies honderd jaar. Hij begon aan het eind van de 16de eeuw, beleefde zijn hoogtepunt rond 1675 en was in de 18de eeuw voorbij. De Gouden
Nadere informatieKUNSTMENU DE WITT OF ORANJE. PO groep 7-8 en VO klas 1-2. Stadswandeling Het rampjaar 1672 in Leeuwarden
KUNSTMENU DE WITT OF ORANJE PO groep 7-8 en VO klas 1-2 Stadswandeling Het rampjaar 1672 in Leeuwarden 2 INHOUD INHOUD 3 PLATTEGROND 4 1. KLEIN SCHAVERNEK 14 (GEVELSTEEN TREKSCHUIT): 6 Michiel de Ruyter
Nadere informatieTENTOONSTELLINGSPROGRAMMA Rembrandt observeert mensen Etsen uit de collectie van Het Rembrandthuis
TENTOONSTELLINGSPROGRAMMA 2018-2019 Museum Het Rembrandthuis presenteert de komende twee jaar een gevarieerd programma aan tentoonstellingen. Zo ontmoeten we in 2018 Rembrandt als observator van de mens
Nadere informatieB E L E I D S P L A N S T I C H T I N G J A C O B S P I N 2 0 1 3 2 0 1 5. De schoenerbrik Jan Freseman in 1860
B E L E I D S P L A N S T I C H T I N G J A C O B S P I N 2 0 1 3 2 0 1 5 De schoenerbrik Jan Freseman in 1860 INHOUD Voorwoord.. 3 Inleiding.. 4 Doelstellingen.. 5 Missie... 6 Beleid en beheer... 7 Gegevens
Nadere informatieStrategie Ophelderen van onduidelijkheden (laatste keer in week 48: vogelgriep) Tijdsbalk (sorteren en ordenen)
Handleiding niveau C Onderwerp Michiel de Ruyter Strategie Ophelderen van onduidelijkheden (laatste keer in week 48: vogelgriep) Sleutelschema Tijdsbalk (sorteren en ordenen) Intelligenties Visueel-ruimtelijk
Nadere informatieDatum Betreft Antwoorden op schriftelijke vragen over Russische oorlogsschepen en bommenwerpers in de buurt van Nederland.
> Retouradres Postbus 20701 2500 ES Den Haag de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein 2 2511 CR Den Haag Ministerie van Defensie Plein 4 MPC 58 B Postbus 20701 2500 ES Den Haag www.defensie.nl
Nadere informatieTijdwijzer. Het begin. Voor en na Christus
138 Tijdwijzer Het begin Op deze tijdbalk past niet de hele geschiedenis van de mens. Er lopen namelijk al zo n 100.000 jaar mensen rond op aarde. Eigenlijk zou er dus nog 95.000 jaar bij moeten op de
Nadere informatieGES_WO_L GES_WO_M GES_WO_N
GES_WO_L Europa omstreeks 1789 - Groei van de Ver. Staten hoogte: 73 ( 78 ) cm breedte: 93 ( 102 ) cm Opm.: nr. III-1 van de serie ; aan de achterzijde een op het linnen gedrukte toelichting van P.E. van
Nadere informatieBreien in de late middeleeuwen Een stukje geschiedenis over een geliefd tijdverdrijf
Breien in de late middeleeuwen Een stukje geschiedenis over een geliefd tijdverdrijf Madonna met breiwerk, 1400-1410. Geschilderd door Bertram von Minden (1340-1414), detail uit het Buxtehude Altaar Onderzoek
Nadere informatieLancelot Volders. RKDimages
RKDimages Lancelot Volders Portret van Henriette Amalia van Anhalt-Dessau (1666-1726) met haar dochter Henriette Casimira van Nassau-Dietz (1696-1738), 1696-1697 Veenklooster (Kollumerland en Nieuwkruisland),
Nadere informatieHollandse Meesters. Dit werkboekje is van:
Hollandse Meesters Dit werkboekje is van: Hallo! Je gaat binnenkort op bezoek in het museum Hermitage Amsterdam. Het woord Hermitage spreek je uit als hermitaasje. Een museum is een gebouw waarin je allerlei
Nadere informatieMODELLEN EN BOUWTEKENINGEN
BIJLAGE B MODELLEN EN BOUWTEKENINGEN Model : Overnaads waterschip ZM22 uit de zestiende eeuw Functie : Reconstructie van het gevonden wrak voor archeologisch onderzoek Schaal : 1:10 Plaats : Rijksdienst
Nadere informatieMichiel de Ruyter. Succes! Zee van Geschiedenis
grijs potlood (voor iedereen één) zwarte fineliner (voor iedereen één) kleurpotloden wit vel A4- tekenpapier (voor iedereen één) stripboeken (zoals bijvoorbeeld de stripboeken van Van 0 tot nu ) Een historiestuk
Nadere informatieOpdracht door Kimberly 1213 woorden 30 september keer beoordeeld. Beeldende vorming
Opdracht door Kimberly 1213 woorden 30 september 2017 6 2 keer beoordeeld Vak Beeldende vorming Dit schilderij heet De onverschrokkenheid van Gaius Fabricius Luscinus in Pyrrhus legerkamp. De kunstenaar
Nadere informatieGerard ter Borch (II)
RKDimages Gerard ter Borch (II) Portret van Willem Craeyvanger (1643-1711), 1658 gedateerd + Leaflet Map data OpenStreetMap contributors, CC-BY-SA, Imagery Mapbox herkomst Verder zoeken in RKDimages Naam
Nadere informatieRKD explore. Rkd Explore http://rkd.nl/ Samuel van Hoogstraten
Rkd Explore http://rkd.nl/ RKD explore 4048 Samuel van Hoogstraten Groepsportret van muntmeesters en waardijns van de unt van Holland te in 1674 (met op de voorgrond Samuel van Hoogstraten zelf), 1674
Nadere informatieRembrandt en de Bijbel
Rembrandt en de Bijbel POSE CHRISTENDOM HAV0/VWO 4 - CSG CALVIJN GODSDIENST De profetie van Simeon aan Maria olieverf op paneel (55 44 cm) 1628 Kunsthalle, Hamburg - Duitsland 1 Wat gaan jullie doen? Als
Nadere informatieSessie 64. Meningen over Johan van Oldenbarnevelt. Mening in 1618. Mening Nu. Niet waar of Valt niet te zeggen
Sessie 64. Meningen over Johan van Oldenbarnevelt Mening in 1618 Mening Nu Niet waar of Valt niet te zeggen Sessie 64. Uitspraken over Johan van Oldenbarnevelt Johan van Oldenbarnevelt verdiende het om
Nadere informatieStichting historisch schip De Delft
De van De Delft Inleiding Een van de kleinere vaartuigen aan boord van De Delft was de barkas. Het bouwen van deze boot is een bijzonder leerzaam werkproject voor leerlingen van diverse niveaus. Om onze
Nadere informatieOverzicht Indeling Bibliotheek. Vanaf juli 2012
Overzicht Indeling Bibliotheek Vanaf juli 2012 Data Comp. Kast 1 О 1 Recreatievaart О 1A 1 Wyt s О 1A2 Het Nederlands Zeewezen О 1B Moormans Jaarboek О 1C Jaarboeken Scheepvaart О 1D Jaarboeken О 1E Jaarboeken
Nadere informatieWillem Maris (1844-1910)
Willem Maris (1844-1910) Willem Maris behoort tot het bekende schildersgeslacht Maris. Hij was de jongste van drie broers die allen in het schildersvak gingen, gestimuleerd door hun vader, boek- en steendrukker
Nadere informatieWerkstuk CKV Rijksmuseum
Werkstuk CKV Rijksmuseum Werkstuk door een scholier 1342 woorden 5 april 2004 5,5 34 keer beoordeeld Vak CKV Bezoek aan Het Rijksmuseum Opdracht 1: Vooronderzoek ter voorbereiding op de culture activiteit.
Nadere informatieRESEARCH CONTENT. Loïs Vehof GAR1D
RESEARCH CONTENT Loïs Vehof GAR1D INHOUD Inleiding ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ blz. 2 Methode -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Nadere informatieSYNAGOGE SCHOOL OPDRACHT. Dienst in de Grote Synagoge Vervaardiger: Martin Monnickendam. Materiaal: pastel, aquarel, plakkaatverf.
b WAT GA JE DOEN? Binnenkort geef je samen met een klasgenoot een presentatie in het. Het onderwerp van je presentatie is: ONDERWERP: SCHOOL OPDRACHT e g o g a Syn Dienst in de Grote Synagoge Vervaardiger:
Nadere informatieTen noorden van de evenaar ligt het noordelijk halfrond. Ten zuiden daarvan het zuidelijk halfrond.
Rekenen aan de aarde Introductie Bij het vak aardrijkskunde wordt de aarde bestudeerd. De aarde is een bol. Om te bepalen waar je je op deze bol bevindt zijn denkbeeldige lijnen over de aarde getrokken,
Nadere informatie125 jaar. Geïnspireerd door de beroemde werken van Nederlands schilder. Vincent van Gogh (1853-1890)
125 jaar Geïnspireerd door de beroemde werken van Nederlands schilder Vincent van Gogh (1853-1890) WWW.BNWALLCOVERINGS.COM 125 JAAR GEÏNSPIREERD DOOR DE WERKEN VAN KUNSTSCHILDER VINCENT VAN GOGH De collectie
Nadere informatieStofomschrijving Deze opdracht hoort bij 2.1-3.1 en 3.2 van De Republiek in tijd van Vorsten (Geschiedenis Werkplaats).
Het verhaal van 1588 Bodystorming Inleiding Het jaar 1588 is een belangrijk jaar in de geschiedenis van de Republiek. De gebeurtenissen die eraan vooraf gaan worden als feiten voorgelezen en tussen de
Nadere informatieKoningsstraat 20. Brussel
Koningsstraat 20 Brussel De Koningsstraat nr. 20 is gelegen in de nabijheid van het Koninklijk Paleis en het Parlement in Brussel. Hier zijn de Directie en enkele afdelingen van de bank gevestigd en op
Nadere informatieDe Franse keizer Napoleon voerde rond 1800 veel oorlogen in Europa. Hij veroverde verschillende gebieden, zoals Nederland en België. Maar Napoleon leed in 1813 een zware nederlaag in Duitsland. Hij trok
Nadere informatieSamenvatting Gouden Eeuw ABC
Samenvatting Gouden Eeuw ABC Week 1ABC: Gouden Eeuw algemeen Info: De Gouden Eeuw (1600-1700) De 17 e eeuw wordt de Gouden Eeuw genoemd, omdat er in Nederland veel geld werd verdiend. Vooral door de handel.
Nadere informatieDit is een portret van een oude man, geschilderd door Johan Christiaan Kerkmeijer
1 Dit is een portret van een oude man, geschilderd door Johan Christiaan Kerkmeijer 2 En dit is ook een portret van een oude man, geschilderd door dezelfde kunstenaar, maar dan zo n dertig jaar later.
Nadere informatieIJsselkogge Kampen. Van historisch binnenstad naar Centrum voor Middeleeuwse Scheepvaart. w w w. t e k a m p e n. n l
Kampen Van historisch binnenstad naar Centrum voor Middeleeuwse Scheepvaart 20 O k t o b e r 2013 RCE De IJsselkogge Belangwekkende vondst In de IJssel bij Kampen is tijdens bodemonderzoek het wrak gevonden
Nadere informatieTijd van regenten en vorsten: De gouden eeuw
Tijd van regenten en vorsten: De gouden eeuw Meester Rembrandt Zet een X, is het waar of niet waar? waar niet waar Rembrandt is een schilder van nu Op het plaatje staat het schilderij De nachtwacht Het
Nadere informatieDagboek Sebastiaan Matte
Vraag 1 van 12 Dagboek Sebastiaan Matte Uit het dagboek van Sebastiaan Matte: "Ik ben vandaag bij een hagenpreek geweest, in de duinen bij Overveen. Wel duizend mensen uit de stad waren bij elkaar gekomen
Nadere informatieRembrandts. late leerlingen In de leer bij een genie. David de Witt Leonore van Sloten Jaap van der Veen
Rembrandts late leerlingen In de leer bij een genie David de Witt Leonore van Sloten Jaap van der Veen Museum Het Rembrandthuis Amsterdam 2015 Inhoud Voorwoord 11 Bruikleengevers 13 1 Rembrandts late leerlingen
Nadere informatieA-tekst. De aquarel. Mesdag Israëls Mauve Breitner Mondriaan
A-tekst De aquarel Mesdag Israëls Mauve Breitner Mondriaan In de 19de eeuw maakte de Nederlandse aquarel een ongekende bloeiperiode door. De artistieke idealen van die tijd vonden in dit medium een perfecte
Nadere informatieALGEMEEN EN BEPERKT STUURBREVET 14 maart 2009
Scheepvaartcontrole City atrium Vooruitgangstraat 56 1210 Brussel ALGEMEEN EN BEPERKT STUURBREVET 14 maart 2009 Opmerking: De vermelding CEVNI heeft betrekking op de Europese reglementering en correspondeert
Nadere informatieVan de Velde & zoon, zeeschilders. Het bedrijf van Willem van de Velde de Oude en Willem van de Velde de Jonge, 1640-1707. R.
Van de Velde & zoon, zeeschilders. Het bedrijf van Willem van de Velde de Oude en Willem van de Velde de Jonge, 1640-1707. R. Daalder Remmelt Daalder, Van De Velde & Zoon, zeeschilders. Het bedrijf van
Nadere informatieDE OGEN VAN CHARLEY NIVEAU ++
NIVEAU ++ 1/5 Charley Toorop (1891-1955) kwam uit een echte kunstenaarsfamilie. Haar vader was de beroemde Jan Toorop en ook haar zonen bleken zeer creatief: één zoon werd documentairemaker, de andere
Nadere informatieLESPAKKET MICHIEL DE RUYTER
@ LESPAKKET MICHIEL DE RUYTER pagina 2 en 3! inleiding DE NEDERLANDSE ZEEHELD MICHIEL DE RUYTER Voor het maken van deze opdracht moet je eerst het stripboek Het geheim van Michiel de Ruyter hebben gelezen.
Nadere informatieHerdenking 4 mei 2015 Anouchka van Miltenburg, Voorzitter Tweede Kamer der Staten-Generaal
Herdenking 4 mei 2015 Anouchka van Miltenburg, Voorzitter Tweede Kamer der Staten-Generaal Vandaag is het precies 70 jaar geleden dat ons land werd bevrijd. Generaties Nederlanders zijn opgegroeid in een
Nadere informatiescheepswerf Draaisma, Franeker.
Archief van scheepswerf Draaisma, Franeker. Inleiding Het archiefmateriaal is afkomstig van de werf Welgelegen van de firma Draaisma te Franeker. Een groot deel van het archiefmateriaal werd bewaard bij
Nadere informatieInventaris van het archief van Adriaan Pauw,
Nummer archiefinventaris: 3.01.16 Inventaris van het archief van Adriaan Pauw, 1651-1653 Auteur: W.E. Meiboom Nationaal Archief, Den Haag 1981 Copyright: cc0 This finding aid is written in Dutch. 3.01.16
Nadere informatieTentoonstelling CKV De Ringeloor
Tentoonstelling CKV De Ringeloor Tentoonstelling door een scholier 1359 woorden 1 mei 2001 6 4 keer beoordeeld Vak CKV Inleiding Op vrijdagmiddag 17 november ben ik samen met Marcel naar galerie De Ringeloor
Nadere informatiePaul Cezánne, de vader van de moderne kunst.
Paul Cezánne, de vader van de moderne kunst. Post Impressionist, vereenvoudigde onderwerpen tot geometrische vormen, was revolutionair met zijn Nature morte avec pommes et pêches in 1905, Schilderde in
Nadere informatieAnoniem Noordelijke Nederlanden (historische regio) 1638 gedateerd
RKDimages Anoniem Noordelijke Nederlanden (historische regio) 1638 gedateerd Portret van een familie, 1638 gedateerd Antwerp,, inv./cat.nr. 986 Verder zoeken in RKDimages kunstenaar Anoniem kunstenaar
Nadere informatieGeschiedenis kwartet Tijd van jagers en boeren
Geschiedenis kwartet jagers en boeren jagers en boeren jagers en boeren Reusachtige stenen die door mensen op elkaar gelegd zijn. Zo maakten ze een begraafplaats. * Hunebedden * Drenthe * Trechterbekers
Nadere informatieRembrandt van Rijn (1606 1669) Het beroemdste werk van Rembrandt
De Gouden Eeuw De zeventiende eeuw (1600-1700) werd ook wel de Gouden Eeuwgenoemd. De Gouden Eeuw was een periode waarin het erg goed ging met Nederland. Het ging goed met de schilderkunst b.v. Rembrandt
Nadere informatieDen Haag Scheveningen Delft
Den Haag Scheveningen Delft Zaterdag en zondag 21 en 22 juni 2008 met bezoek aan Mauritshuis Museum Beelden aan zee Vermeercentrum V.V.A. afdeling Brussel G. Gilsonstraat 55, 1090 Brussel tel. 02-479.32.32
Nadere informatieDR. W.F. VAN GUNSTEREN, 1908-2000
DR. W.F. VAN GUNSTEREN, 1908-2000 DOOR U. TUKKER Op 3 november 2000 overleed op 92-jarige leeftijd in Zwitserland dr. Willem Frederik van Gunsteren. Wanneer men zijn leven bestudeert, komt men tot de ontdekking
Nadere informatie2 De oprichting van de VOC en de WIC zorgde ervoor dat overal op de wereld Zeeuwse en Hollandse schepen voeren.
Tijdvak 6 Toetsvragen 1 In de Tijd van Vorsten en Regenten werden in ook in de Nederlanden de eerste handelstochten naar Azië georganiseerd. Hoe werden deze tochten gefinancierd? A De Nederlandse overheid
Nadere informatieAlgemene Vergadering KVNRO. Zaterdag 10 mei 2014. te Amsterdam - Marine Etablissement
Algemene Vergadering KVNRO Zaterdag 10 mei 2014 te Amsterdam - Marine Etablissement 1 Welkom Voor de Algemene Vergadering van de Koninklijke Vereniging Nederlandse Reserve Officieren is gekozen voor de
Nadere informatieJan den Haen (1630-1676) Goudse zeeheld zonder praalgraf
Jan den Haen (1630-1676) Goudse zeeheld zonder praalgraf Nico Habermehl De in 1630 te Gouda geboren Jan den Haen was de zoon van messenmaker Jan Jansz den Haen en diens tweede vrouw Aefken Crijnen Hola.
Nadere informatieTijdvak I. 31 oktober 2013 8: 30-10:00.
1 SCHOOLONDERZOEK Tijdvak I GESCHIEDENIS 31 oktober 2013 8: 30-10:00. Dit onderzoek bestaat uit 38 vragen. Bij dit onderzoek behoort een antwoordblad. Beantwoord de antwoorden uitsluitend op het antwoordblad.
Nadere informatieRAADSVOORSTEL Rv. nr.: B en W-besluit d.d.: B en W-besluit nr.:
RAADSVOORSTEL 11.0141 Rv. nr.: 11.0141 B en W-besluit d.d.: 20-12-2011 B en W-besluit nr.: 11.1339 Naam programma: Cultuur, sport en recreatie Onderwerp: Aankoop schilderij Aanleiding: Leiden is de geboortestad
Nadere informatie