Mantelzorgondersteuning in de palliatieve zorg

Transcriptie

1 1 Mantelzorgondersteuning in de palliatieve zorg In gesprek met de mantelzorger Voorkom dat er achter de patiënt nog een patiënt opduikt!

2 Doel en globaal programma Doel: - Informeren over en motiveren voor mantelzorgondersteuning en het Model vh IKNL Globaal programma: - Waarom ga je er mee werken? - Wat is je rol? - Hoe werkt het model en wat kan en moet je er mee?

3 Eerst wat begrippen op een rij Bespreek kort met elkaar de begrippen: - informele zorg - mantelzorg - vrijwilligerszorg Wat weet je ervan? Welke betekenis hebben ze in jullie werkpraktijk, met name in de palliatieve zorg, maar ook in het algemeen?

4 Wat is Mantelzorg Intensieve en/of regelmatige zorg Van huisgenoten, familie of vrienden Onbetaald Voortkomend uit de persoonlijke relatie Varieert van huishoudelijke en praktische hulp, persoonlijke verzorging, begeleiding tot emotionele steun. Mantelzorg stopt niet als zorgvrager naar een verzorgings- of verpleeghuis of hospice verhuist.

5 Wat is vrijwilligerszorg? Onbetaalde en niet verplichte werkzaamheden In georganiseerd verband Voor anderen die zorg en ondersteuning nodig hebben Met wie -bij aanvang- geen persoonlijke betrekking is. Levert een bijdrage aan kwaliteit van leven van zorgvragers èn aan eigen leven en ontwikkeling Aanvullend op werk van beroepskrachten

6 Mantelzorg cijfers en meer Landelijk mantelzorgers (>3 maanden of > 8 uur per week) gemiddeld 19 uur mantelzorg per week zwaar- tot overbelast 17% wordt zelf zorgvrager (palliatieve zorg 45%) Bezoeken vaker de huisarts (palliatieve zorg 7 x) Mantelzorgprofiel: 45+ dochter die zorgt voor zelfstandig wonende ouder (ook oudere en jonge MZ)

7 Mantelzorg, palliatieve zorg 33% overlijdt thuis terwijl 75% heeft de wens thuis te overlijden Overplaatsing kort voor overlijden veelal gevolg van overbelasting mantelzorger Opname kort voor overlijden: grote impact op welbevinden van stervende en mantelzorger Mantelzorgers die hun naaste tot en met het overlijden thuis hebben verzorgd, zijn minder zwaar belast dan mantelzorgers van wie de dierbare in een instelling overlijdt

8 Mantelzorg, palliatieve zorg Ongeveer mantelzorgers in PZ per jaar 45 % wordt zelf zorgvrager Gemiddeld 33 uren per week (vs 19 uren ) Gemiddeld 5 maanden lang Van alle transities vindt 39% plaats in de laatste week voor het overlijden Overbelasting mantelzorgers is belangrijke oorzaak van (ziekenhuis)opname voor ouderen.

9 Mantelzorg gaat ook over: Positieve aspecten en zorgvreugde! Liefde Vreugde Humor Dankbaarheid Voldoening Zelfrespect Zingeving Bijdrage aan rouwverwerking

10 Waarom werken met Model Mantelzorgondersteuning/mantel scan? Belang van goede mantelzorgondersteuning is duidelijk (zie ook de cijfers) Het Model Mantelzorgondersteuning is een kapstok voor gesprek, een instrument/hulpmiddel om goede zorg te leveren en indicaties te onderbouwen. Het model is één van de goede voorbeelden palliatieve zorg, maar het is breed inzetbaar, namelijk in alle mantelzorgsituaties met name als er langdurig en/of 24/7 gezorgd wordt.

11 Waarom werken met Model Mantelzorgondersteuning? Overheidsbeleid is gericht op versterken, verlichten en verbinden van mantelzorg. Ziektekostenverzekeraars vragen nadrukkelijk aandacht voor onderbouwing van indicaties en voor kwaliteit van zorg.

12 1 2 et Mantelscan Mantelscan MantelScan kenmerkt zich door: de inhoud die aansluit bij de praktijk van de professional; een gestructureerde aanpak; het inzichtelijk maken van de complexiteit van een zorgnetwerk; een overzichtelijke visuele weergave van het netwerk.

13 Wat is mijn rol als zorgverlener (wijk)verpleegkundige? In zekere zin niks nieuws. Samenwerking met zorgvrager en mantelzorger krijgt al veel aandacht, zeker ook in de palliatieve zorg Signalering van (dreigende) overbelasting is een belangrijke taak van alle zorgverleners. Wat kunnen naar jouw idee signalen daarvan zijn? Bespreek dat met elkaar. Wat doe je tot nu toe als je zorgen hebt over de belasting van de mantelzorger?

14 Wat is mijn rol als zorgverlener (wijk)verpleegkundige? In het samenspel van mantelzorger, zorgvrager en professional heb je een belangrijke rol! Mantelzorgers zijn zowel: Dat vraagt om: Partner in de zorg Samenwerken Cliënt Ondersteunen Persoonlijke betrokkene Faciliteren Ervaringsdeskundige Afstemmen SOFA: ga eens samen op de bank zitten

15 Waarom is gesprek zo van belang? Mantelzorgers: Willen gezien en erkend worden. Kunnen niet goed aangeven of de zorg te zwaar is (morele plicht). Cijferen zichzelf weg terwijl ze op een sleutelpositie zitten. Realiseren zich niet hoe kwetsbaar zij zijn. Gaan regelmatig over hun grens omdat ze geen andere mogelijkheid zien en/of hun grens niet voelen. Zijn vraagverlegen. Notabene: De omgeving is aanbodverlegen.

16 Wat is mijn rol als (wijk)verpleegkundige? Je werkt samen met ZV en MZ(s) in de zorgdriehoek of zorgtriade. Belangrijk om het hart van de zorg te laten kloppen en met name de communicatie goed te laten verlopen. Hoe zie je jouw rol in die driehoek? Wat bespreek je met zorgvrager en mantelzorger samen? Wanneer en waarom kies je voor gesprek met één van hen apart? Het gespreksmodel is bedoeld voor zorgverlener met MZ, maar het kan ook gepast zijn met zorgvrager erbij!

17 Hoe werkt het model en wat kan en moet ik er mee? Het model is bedoeld voor mantelzorgondersteuning! /docs/pdf/sofa_model.pdf /docs/pdf/tool_mantelscan.pdf /docs/pdf/handreiking_mantelscan.pdf

18 Waar gaat het om bij mantelzorgondersteuning

19 Model Mantelzorgondersteuning Meten belasting mantelzorgers, kapstok voor gesprek! Model bestaat uit: Algemeen deel De EDIZ-schaal (gevalideerd en subjectief) Een objectieve schaal Aanvullende vragen Ruimte voor samenvatting en advies Optioneel een ecogram

20 Werkinstructies Op zoek naar de (centrale) mantelzorger(s) Afspraak en gesprek a.h.v. het formulier: - Uitleg en open vraag - MZ vult de EDIZ in - Kenmerken mantelzorg invullen - Je scoort de uitkomsten - Je bespreekt ondersteuning (NB ecogram?) - Je vat samen, adviseert (en verwijst) - Je sluit af met evaluatie en afspraken

21 Opdracht Voer een gesprek a.h.v. het model (liefst in twee- of drietal) Neem een mantelzorger uit de praktijk in gedachten of beantwoord vanuit eigen (privé) ervaring

22 Ecogram G G H P G P H = Gezelschap = Persoonlijke zorg = Huishoudelijke hulp Esther, dochter, 1948 Roelof 1923 Wende, schoondochter, 1951 A G H P R K A E = Regeltaken = Klussen/tuinieren = Advies en informatie = Emotionele steun G G Lizzy, kleindochter, 1981 Geke, kleindochter, 1975 Rob, zoon, 1952 G E R = Neutrale relatie = Gespannen relatie = Zorgrelatie = Potentiële zorgrelatie G

23 Opdracht Ecogram Werken jullie wel eens met een netwerkkaart of een ecogram of een genogram? Wat zou er nodig zijn om een ecogram in te vullen? Wat zou het jou en de betrokkenen op kunnen leveren? Zie je jezelf iets dergelijks doen in de praktijk?

24 Ondersteuningmogelijkheden VPTZ (Vrijwilligers Palliatieve Terminale Zorg) Brochure met ervaringsverhalen op Welke ondersteuningsmogelijkheden kennen en benutten jullie nog meer?

25 Nabespreking Wat is nu je indruk over het model? Wat spreekt je aan, waar heb je vragen of opmerkingen over? Wat heb je nodig om er mee te kunnen werken en hoe zie je het voor je in de praktijk? Hoe zie je het gesprek? Tweegesprek of driegesprek?

26 Tot slot

27 Tips voor een goed gesprek Laat ieder om de beurt zijn of haar verhaal doen Geef ieder de ruimte om te vertellen hoe het voor hen is en welke wensen en mogelijkheden ze hebben voor het vervolg. Niet meteen onderbreken of in discussie (laten) gaan. Wel verhelderende vragen.

28 Tips voor een goed gesprek - Gebruik LSD Luisteren Samenvatten Doorvragen - Laat OMA thuis Oordelen, Meningen, Adviezen - Neem ANNA mee Altijd Navragen Nooit Aannemen - Smeer NIVEA Niet Invullen Voor Een Ander - Wees een OEN Open Eerlijk en Nieuwsgierig - Maak je niet DIK Denk In Kwaliteiten