KW1C-InformatieArchitectuurPrincipes

Transcriptie

1 KW1C-InformatieArchitectuurPrincipes Document-historie: Datum Versie Auteur Wijzigingen SH Initiële versie. Concept ter review datateam IEY Aangepaste versie na overleg met datateam JDL Toevoegingen waaronder Central-Point-Of-Information JS Enkele aanpassingen en toevoegingen RM Aanpassingen SH Aanpassingen SH Redactionele aanpassingen SH Aanpassingen n.a.v. overleg over regels 101 t/m 109 in vs204 dd 18 mei SH Aanpassingen n.a.v. overleg dd 2 juni SH Bijlage bij 104 toegevoegd n.a.v. brede DIM-discussie over afwijking van dit principe bij invoering FMIS 1.0 KVU Versie vastgesteld dd 19 november 2015

2 Kernuitgangspunten: De primaire en secundaire bedrijfsprocessen van het KW1C zijn in veel gevallen afhankelijk van een goede informatievoorziening. Zowel gegevensopslag als informatieverstrekking dienen juist en op tijd te zijn. Omdat het KW1C meerdere informatiesystemen in gebruik heeft die elkaars gegevens gebruiken is eenduidigheid over de inhoud en afstemming tussen de processen van groot belang: gegevensverwerkende processen en informatieverstrekkingen dienen ingericht te worden conform collegebrede regels. De genoemde eisen en richtlijnen in dit document (Informatiearchitectuurpricipes) zijn leidend bij de keuzes voor doelarchitecturen en bedoeld om daaraan op een duurzame wijze te kunnen voldoen. Als af wordt gezien van een architectuurprincipe, wordt Architectuurschuld opgebouwd. Dit kan alleen wanneer onderbouwd en goedgekeurd door eigenaar van de Informatie Architectuur Principes, directeur Dienst Informatiemanagement. Deze schuld zal later ingelost moeten worden of er moeten voorzieningen getroffen worden om de gevolgen van deze afwijking te ondervangen. Wijzigingen op dit document moeten worden voorzien van vaststelling door eigenaar van de Informatie Architectuur Principes, directeur Dienst Informatiemanagement.

3 (NB: de getoonde volgorde is willekeurig) # Eis/Principe # Toelichting/Verantwoording Vastgesteld 101a Gegevensdefinities: Elk KW1C-gegeven is eenduidig gedefinieerd en wordt dienovereenkomstig gebruikt. Dit principe wordt door de KW1C-proceseigenaren bij de inrichting van hun processen gevolgd. 101b Door het vastleggen van de definitie en eigenschappen van een KW1C-gegeven in een centraal KW1C-Informatiemodel (door DIM) wordt gegarandeerd dat informatie-voorziening/-verstrekking op basis van dat gegeven eenduidig, betekenisvol en juist is. Maar het belangrijkste doel is dat de betekenis overeenkomt met de definities uit de bedrijfsprocessen. Conceptueel is dit principe als volgt door DIM geïmplementeerd: een gedefinieerd KW1C-begrip/object uit de processen wordt als een of meerdere informatieentiteiten opgenomen in het KW1C-informatiemodel en aangevuld met hun onderlinge relaties. Het centrale KW1C-informatiemodel bevat ook bedrijfsregels die niet altijd door een bronsysteem afgedwongen worden. Daarnaast kunnen vanuit het model gegevens uit verschillende bronsystemen gecombineerd worden. Het KW1C-informatiemodel is de basis voor technische systeemintegratie en procesintegratie. 102a Technisch is dit principe als volgt door DIM geïmplementeerd: Elke KW1C-object is als entiteit de basis voor een technische datacomponent in de KW1C-datalaag. De datacomponenten worden gebruikt bij realisatie van rapportages en koppelingen. Toewijzing bronsysteem: Elk KW1C-gegeven kent slechts 1 primaire bron (d.w.z. bronproces & bronopslag) en 1 eigenaar; andere processen en gegevensverzamelingen moeten kopie-gegevens van de bron afnemen. (Interoperabiliteit van processen en systemen). Deze afname gebeurt per definitie geautomatiseerd. Bij uitzondering kan voor handmatige afname akkoord worden gegeven. 102b NB: merk op dat de KW1C-definitie in principe onafhankelijk is van de definitie in de bronsystemen; een bronsysteem kan daarom vervangen worden zonder dat de KW1C-informatie-voorziening grote gevolgen ondervindt. Ook bij nieuwe releases van bronsystemen is de informatievoorziening onafhankelijk van de bronsystemen. Correcte interoperabiliteit tussen KW1C-gegevensverzamelingen garandeert dat elk gegeven slechts op 1 plaats correct geregistreerd hoeft te worden door daarvoor aangewezen en verantwoordelijke medewerkers. Tegelijk wordt gegarandeerd dat kopie-gegevens in andere systemen en processen dezelfde vorm en inhoud hebben. 103a Gevolgen Eigenaarschap: 103b Dus:

4 # Eis/Principe # Toelichting/Verantwoording Vastgesteld 104a De data in systemen die door het KW1C gebruikt worden zijn en blijven eigendom van het KW1C. Leveranciers die een informatiesysteem leveren faciliteren (on-premise of in-the-cloud) gegevens-opslag en - verwerking en -presentatie van die gegevens middels hun applicatie; de leveranciers mogen niet naar eigen willekeur over de gegevens beschikken, anders dan door het KW1C expliciet geaccordeerd. Real-time-datatoegang: De data die door KW1C-processen worden opgeslagen in leveranciersystemen (*1,*3) worden, behalve via de standaard leveranciers- applicaties/-tools, door de leverancier ook near-real-time (*2) beschikbaar gesteld en voor het KW1C geautomatiseerd bereikbaar gemaakt op een door het KW1C te bepalen wijze (*3). (*1) Dat geldt ook en met name bij cloud-opslag. (*2) Met het woord near in near-real-time wordt bedoeld dat de brongegevens in de kopie zonder vertraging beschikbaar zijn, anders dan de vertraging die voortkomt uit het technisch kopieerproces. Er wordt dus geen vertraging bewust in het kopieerproces ingebouwd. De technische kopieerproces-vertraging moet bovendien onder een afgesproken waarde zijn. (*3) Elke brondatabase van een leverancier wordt door de leverancier naar een KW1C-kopie op een server in het de leverancier mag geen datamining voor eigen belang doen. de leverancier mag geen dataverstrekking aan derden doen. 104b (zie ook bijlage 104) KW1C wenst haar processen real-time te kunnen integreren: als in een bronsysteem een verandering plaats vindt moet die nearreal-time in een ander informatieproces te gebruiken zijn. De KW1C-ESB moet deze events dan ook near-real-time kunnen afvangen. Dat gebeurt in de near-real-time kopie. Daarnaast moet KW1C zelf haar eigen informatie-voorziening/- verstrekking kunnen inrichten op basis van data uit leveranciersystemen zonder dat die bronsystemen daardoor overbelast raken. NB1: Het feit dat een bepaald systeem op enig moment nog niet real-time ontsloten hoeft te worden sluit niet uit dat dat in de toekomst wel nodig is; vandaar de waarde van dit principe bij de initiële aanschaf & inrichting van een bronsysteem. NB2: er zijn bronsystemen die services leveren waarmee het KW1C-informatiemodel gevoed zou kunnen worden. Aangezien het om veel data gaat, verdient replicatie de voorkeur aangezien

5 # Eis/Principe # Toelichting/Verantwoording Vastgesteld 105a 106a KW1C-datacenter gekopieerd. Die kopie is van de soort Microsoft SQL Server (nadere specs door KW1C aan te leveren). Informatieverstrekking: Informatieverstrekking aan KW1C-belanghebbenden gebeurt via de KW1C-datalaag (door gebruik te maken van de datacomponenten uit de KW1C-datalaag). Afhankelijk van het doel van de informatie-verstrekking (strategisch, tactisch, operationeel) kunnen daarvoor verschillende publicatietools ingezet worden; deze betrekken echter allen hun data uit de KW1C-datalaag. Uitzondering hierop betreft de verstrekking van informatie direct uit de brondatabase aan goed gedefinieerde beperkte doelgroepen die met het bronsysteem zelf (kunnen & mogen) werken. Per uitzondering wordt een afweging gemaakt en worden voorwaarden vastgelegd. Interfacing: Data-integratie tussen bron- en doelsystemen gebeurt via de KW1C-Enterprise Service Bus (ESB). Proces-integratie tussen KW1C-processen, voor zover geautomatiseerd, gebeurt via de KW1C-Enterprise Service Bus (ESB). 105b 106b dit een betere performance heeft. Bovendien moet zo n service event-driven i.p.v. request-driven zijn om wijzigingen in het bronsysteem instantaan naar de kopie te brengen. Tenslotte: webservices (api s) worden voor een vooraf gedefinieerde beperkte subset van data gemaakt en zullen i.h.a. geen volledige database kopiëren. Reden hiervoor is: eenduidigheid van betekenis van de informatie (want eenmalig in datalaag vastgelegd) uniforme kwaliteit van de informatie continuïteit van de informatieverstrekking bij gewijzigd bronsysteem zie # 101. (zie ook #115) Reden hiervoor is: De KW1C-ESB verzorgt via het publish&subscribe-principe aanlevering van mutaties aan geabonneerde systemen en processen. KW1C ziet de functionele inrichting van dat principe als voorwaardelijk voor een gezonde bedrijfsvoering. KW1C zal derhalve de ESB zelf inrichten, teneinde altijd in-control te zijn. De beschrijving van de interfaces wordt goed gedocumenteerd. Indien een interface tussen twee bronsystemen niet in beheer is bij KW1C, moet duidelijk zijn wie verantwoordelijk is en hoe

6 # Eis/Principe # Toelichting/Verantwoording Vastgesteld Uitzondering op dit principe zijn de interfaces die twee leveranciers in eigen beheer en eigen verantwoordelijkheid onderling uitwisselen tussen KW1Cgegevensverzamelingen. Per uitzondering wordt een afweging gemaakt en worden voorwaarden (*1) vastgelegd. problemen aangekaart en opgelost worden. Zowel functionele als technische documentatie wordt opgesteld. 107a 108a 109a 110a (*1) voorwaarden inzake inrichting, beheer & onderhoud, duurzaamheid,... In de SLA tussen leverancier en KW1C is vastgelegd welke leverancier verantwoordelijk is voor deze interface. Het beheer ligt niet bij KW1C. Point-in-time-recovery: Leveranciers van bedrijfkritische bronsystemen moeten in staat zijn om, in geval van calamiteiten, een herstel uit te voeren op de data tot op het tijdstip van de calamiteit. OTAP: Voor alle bedrijfkritische bronsystemen is een O-TA-P omgeving voorwaardelijk. Bij outhosting (of cloud) bij een leverancier voorziet de leverancier in deze drie opties inclusief een met KW1C afgestemd beheerprotocol. Releases: Wijzigingen in een bronsysteem (database) moeten tijdig (minstens een maand voor productie-release) door de leverancier gemeld zijn. Inzage gegevensmodel Bronsysteem: In het geval van data-ontsluiting door replicatie: De leverancier van een bronsysteem moet inzage en toelichting geven in het gegevensmodel van de 107b 108b 109b 110b De bedrijfsvoering mag geen last hebben van calamiteiten in de bronsystemen of, in geval van in-the-cloud, van de omgeving waarin de bronsystemen zijn geplaatst. In onze beheer en ontwikkel-processen is een O-TA-P straat noodzakelijk om op een beheerste en gecontroleerde manier software (interfaces, rapportages,..) te ontwerpen, testen en deployen. Er is tijd nodig om de impact te bepalen van wijzigingen op het KW1C-informatiemodel en eventuele interfaces. Voor het KW1C-informatiemodel is het nodig dat kennis over de (meta)gegevens uit het bronsysteem overgedragen wordt naar het KW1C.

7 # Eis/Principe # Toelichting/Verantwoording Vastgesteld brondatabase. In het geval van data-ontsluiting door een event-driven API moet deze door de leverancier volledig en voor KW1C 111a 112a 113a duidelijk gedocumenteerd zijn. Single-Sign-On: Het moet mogelijk zijn dat een gebruiker van een bronsysteem d.m.v. single-sign-on toegang krijgt tot dat bronsysteem, d.w.z. - na inlog op het KW1C-netwerk is geen herhaalde inlog per applicatie meer nodig, en - na inlog op HetPortaal.nl buiten het college is geen herhaalde inlog meer nodig per applicatie die vanuit Het Portaal beschikbaar wordt gesteld. Toegangsbeheer op de AD en op de diverse bronsystemen ligt bij KW1C. Technisch moet het single-sign-on-principe ingericht worden door gebruik te maken van ADFS en SAML. Support- & Performance-level: Vóór het moment van in productie gaan moet er een SLA tussen leverancier en KW1C zijn waarin de resultaatverplichtingen van de leverancier zijn vastgelegd. Daarin krijgen performance-eisen en support-level een plaats. Toegang Bron-database: Functioneel beheerders hebben in bepaalde gevallen rechtstreeks toegang (leesrechten) tot de replicatiedatabase van het bronsysteem, buiten de datalaagcomponenten om. Ook in het geval van in-thecloud moet dit mogelijk zijn. 111b 112b 113b Single-sign-on vergroot het gebruiksgemak van de diverse bronsystemen. Daarnaast moet KW1C ten alle tijden weten (en bepalen) wie er gebruik mag maken van welke applicatie en welke rechten binnen deze applicatie gekoppeld zijn. Het moet duidelijk zijn welke verwachting er mag zijn t.a.v. beheer en support door de leverancier. Per applicatie moet bekeken worden of deze eis noodzakelijk is. Als aan eis 104 voldaan is, is ook aan 114 voldaan. 114a Central-Point-Of-Information: 114b Gebruikers verkrijgen via Het Portaal of de KW1C-App toegang tot

8 # Eis/Principe # Toelichting/Verantwoording Vastgesteld 115a 116a Informatieverstrekking aan geautoriseerde gebruikers van het college gebeurt via één Centraal KW1C Informatiepunt. Uitzondering (1) zijn de medewerkers die vanwege hun functie de bronapplicatie bedienen. Uitzondering (2) zijn ook de op wettelijke voorschriften gebaseerde afwijkende gegevensaanleveringen. Security Alle gegevenstransportverbindingen (voor de applicatie en real-time replicatie en informatieverstrekking) voldoen aan het KW1C-ISMS. Ter toetsing door de KW1C-securityofficer. Bewaartermijn gegevens Historische gegevens moeten beschikbaar blijven voor een termijn die wettelijk of anderszins door KW1C-beleid bepaald is. Zowel de minimum- als de maximumbewaartermijn wordt vastgesteld. 115b 116b de centraal georganiseerde informatievoorziening van het Koning Willem I College. (zie ook #105) Uitzondering (1): systeembeheerders. Uitzondering (2): bijv. BRON-aanlevering, EDP-audits, etc. Teneinde te voorkomen dat gegevens tijdens transport bekend worden bij ongeautoriseerde derden. KW1C hanteert securityeisen die minimaal aan de ISO certificering bijdragen. (ISMS: Information Security Management System). Teneinde te voldoen aan wetgeving en het beheersbaar houden van de gegevensverzamelingen.

9 Bijlage 104. Nadere beargumentering principe 104: Voordelen van Real-time-replicatie Performance Interoperabiliteit tussen verschillende bedrijfsprocessen en applicaties Consistentie van informatie Data-eigendom Flexibel, toekomstvast. Proven technology Voor KW1C beter bruikbaar dan webservices Beschikbaarheid Nadelen van niet-real-time-oplossingen Vertraging in de informatie Nadelen van webservice-oplossingen Minder geschikt voor grote, laat staan de hele dataset Database staat op eigen server. Query s worden daarop gedraaid. Bronsysteem heeft er geen last van (performance). We kunnen bronnen van verschillende leveranciers zelf combineren en zodoende een geïntegreerde informatie voorziening leveren. Real-time data maken het mogelijk dat zinvolle workflows worden gestuurd. Er ontstaat geen vertraging op de versheid van de data en daardoor is er minder kans op inconsistentie van de informatie. (geen achterstand ) De data is van KW1C en daarom is het zinvol om over alle data te kunnen beschikken, op elk gewenst moment. Het gebruik van onze data wordt flexibeler. Daar waar een api of webservice een van te voren gedefinieerde beperkte set data aanbiedt zal een kopie database de nu nog onbekende- toekomstige informatiebehoefte volledig afdekken. Het is een bewezen principe (Eduarte). Webservices of api s (push dan wel pull) zullen altijd aan de kw1c-zijde moeten worden aangesloten. Een kopie MsSQL-database die actuele data bevat is door KW1C flexibeler te ontsluiten. Als het bronsysteem tijdelijk niet beschikbaar is zal de KW1C-kopie in de KW1C-datalaag de integratie met de andere systemen nog steeds kunnen ondersteunen. (zij het met bevroren data). De informatievoorziening wordt dan principieel gebaseerd op verouderde data In geval het om kleine afgeronde informatie-eenheid gaat (zoals doorstroomdossier) kun je wel gebruik maken van webservices. Bij grotere

10 verzamelingen is het veel werk om alle triggers en alle informatie over te hevelen. Je hebt te maken met voor-gedefinieerde brokjes informatie. Zodra er iets gewijzigd moet worden, betekent dit werk voor leverancier én voor KW1C. Beperkte datatoegang Nadelen van Real-time-replicatie Wijzigingen in structuur van het bronsysteem De webservice is vooraf gedefinieerd. Mocht de informatiebehoefte niet door de huidige webservice worden afgedekt, dan moet de leverancier de webservice uitbreiden. Als de leverancier een wijziging in de data-structuur aanbrengt zullen die na communicatie via release-notes- aan KW1C-kant ook bijgewerkt worden.