INTRODUCTIEBROCHURE VOOR NIEUWE MR-LEDEN 701/mho/ tekst zonder opmaak

Transcriptie

1 INTRODUCTIEBROCHURE VOOR NIEUWE MR-LEDEN 701/mho/ tekst zonder opmaak

2 Inleiding Op een bepaald moment wordt er aan u gevraagd of u zich verkiesbaar wilt stellen voor de medezeggenschapsraad ( mr) van de school. Vaak is dat pas het moment waarop u gaat nadenken over medezeggenschap en komen er vragen op als "wat is de mr eigenlijk en wat doet die zoal?", "wat moet ik in de mr gaan doen als ik gekozen word?" of "wat verwachten de andere mr-leden van mij?". In deze brochure proberen we een antwoord te geven op dit soort vragen. De informatie is algemeen van aard. Het kan dus best dat het in de mr van uw school net iets anders toegaat of is geregeld, maar dat kunnen zittende of vertrekkende mr-leden u wel vertellen. De opzet van deze brochure is zodanig dat personen in alle sectoren van het onderwijs, die wat meer over medezeggenschap willen weten, deze kunnen gebruiken. Waar nodig is er gespecificeerd naar de sectoren primair onderwijs (PO), voortgezet onderwijs (VO). doel van medezeggenschap Het primaire doel van medezeggenschap in het algemeen, en dat geldt ook in het onderwijs, is de mogelijkheid van belanghebbenden om mee te praten over beslissingen aangaande onderwerpen die henzelf aangaan. Waar men later direct te maken krijgt met de uitvoering van dat beleid, heeft men vooraf behoefte daarop invloed uit te oefenen. Een aansluitend doel daarbij is zoveel mogelijk de belangen van de diverse groeperingen in de school te behartigen. In het onderwijs gaat het dan om de belangen van personeel, ouders en leerlingen bij diverse (beleids)onderwerpen. Als een besluit wordt beoordeeld, wordt vooral gelet op de consequenties die dit besluit heeft voor het gehele personeel en voor alle ouders en leerlingen die met dit besluit te maken krijgen. De mr heeft niet tot taak de belangen van één individu te behartigen. Kwaliteitsbevordering van beleid kan ook een doel zijn dat bij medezeggenschap wordt nagestreefd. Immers, waar meer mensen, naast degenen die de beslissingen nemen, meedenken en meepraten, komen meer aspecten van een bepaald onderwerp aan de orde en zal het eindresultaat meer doordacht en completer zijn. Medezeggenschap heeft ook ten doel een sfeer van openheid en een democratische structuur te bevorderen, zodat alle bij de school betrokkenen kunnen vernemen wat er gaande is en daarop kunnen reageren. De mr zal zelf ook een belangrijke bijdrage moeten leveren aan het bereiken van dit doel. Tenslotte is een belangrijk doel dat voor beslissingen een breed draagvlak binnen de schoolgemeenschap wordt geschapen. Schoolbesturen die 'wat kritisch' tegen medezeggenschap(sraden) aankijken, vergeten dat wel eens. Het is een enorm voordeel dat bij belangrijke beslissingen als bijvoorbeeld wijziging van de onderwijstijd of de benoeming van een nieuwe directeur, het uiteindelijk besluit mede wordt gefiatteerd en dus gedragen door personeel, ouders en leerlingen. Dat vergemakkelijkt acceptatie en uitvoering ervan en ook de eventueel noodzakelijke medewerking daaraan. Doelstellingen van medezeggenschap zijn niet slechts abstracties die aan het papier worden toevertrouwd of in een introductiebrochure worden opgenomen. Nee, elke mr zal zichzelf moeten afvragen op welke wijze hij met de uitoefening van medezeggenschap zal omgaan. Afhankelijk van samenstelling en bemensing zullen er tussen mr en wat dat betreft grote verschillen bestaan. De een is afwachtend, de ander neemt initiatieven, een derde zal zich als een kritische opponent gedragen en weer een ander als een orgaan dat zoveel mogelijk in overleg met het bestuur tot een resultaat wil komen. Welke keus men daarbij maakt, doet er niet zoveel toe. Belangrijker is dat elke mr periodiek, bij voorkeur bij elke gewijzigde samenstelling, wat dat betreft zijn eigen koers uitzet.

3 wetgeving medezeggenschap De WMS De Wet Medezeggenschap op Scholen (WMS) regelt de medezeggenschap van personeel, ouders en leerlingen in het primair en voortgezet onderwijs en is redelijk gedetailleerd. Dat neemt niet weg dat een nadere invulling op schoolniveau nodig is via het zogenoemde medezeggenschapsreglement en het medezeggenschapsstatuut. hoofdpunten van de WMS Verplichting mr en samenstelling mr De wet verplicht elke school om een medezeggenschapsraad (mr) te hebben en bij elk bestuur waar meer scholen van dezelfde onderwijssoort onder vallen, moet een gmr ingericht worden. Wat betreft omvang en samenstelling van de mr en gmr zijn er enkele voorschriften. Een mr en gmr bestaan altijd uit een even aantal leden. Dat komt omdat de geleding personeel en de geleding ouders/leerlingen evenredig vertegenwoordigd moeten zijn in de mr en de gmr. De vertegenwoordigers van deze beide geledingen bezetten elk de helft van het aantal zetels in de mr en gmr. In het voortgezet onderwijs is er tevens sprake van een geleding leerlingen. De WMS stelt dat het aantal leden van de leerlingengeleding en de oudergeleding gelijk moeten zijn. Kiest men voor een vertegenwoordiging van 2 leerlingen, dan is er ook een oudervertegenwoordiging van 2 en, omdat personeelsgeleding en ouder/leerlingengeleding ook gelijk moeten zijn, bestaat de vertegenwoordiging van het personeel dan uit 4 personen. Gekozen uit en door wie Waar in de vorige wet, de WMO, gesteld werd dat de gmr-leden gekozen werden door en uit de mr-leden, is deze koppeling in lidmaatschap in de WMS vervallen. Zowel mr-leden als gmr-leden worden rechtstreeks gekozen uit de ouders en personeel van de school en in het voortgezet onderwijs geldt dat ook voor leerlingen. Aantal leden Het minimale aantal leden van de mr en gmr is in de wet gesteld op vier. Het maximale aantal leden is vrij. Het is mogelijk om per school een personeelslid en een ouder/leerling naar de gmr te sturen. Bij besturen met veel scholen leidt dit echter tot een grote gmr. Men kan er ook voor kiezen een aantal scholen te clusteren in die zin, dat een aantal scholen gezamenlijk een personeelslid en een ouder/leerling afvaardigen naar de gmr. Voor personeel werkzaam in een REC of Centrale Dienst, wordt een mr gestart met uitsluitend personeelsleden en het minimum aantal leden is twee. Andere raden naast mr en gmr Daarnaast geeft de WMS ruimte om naast en mr en gmr andere raden in te richten, zoals een groeps-mr, een deelraad, een (gemeenschappelijke) themaraad en zelfs bovenbestuurlijke medezeggenschap. Voor meer informatie raden wij u aan de brochure (g)mr en verkiezingen te bestellen bij CNV Onderwijs : info@cvno.nl (alleen voor leden van CNV Onderwijs)

4 Relatie bevoegd gezag en mr De wet beschrijft de vormgeving van medezeggenschap vooral in de relatie tussen het zogenoemde bevoegd gezag en de mr. Veelal zal de gesprekspartner van de mr de directie van de school zijn en niet het (college van) bestuur. Beide 'partijen' hebben daarbij zowel rechten als plichten. Eén van de belangrijkste rechten van de mr is dat het bevoegd gezag voorafgaande aan besluitvorming over bepaalde zaken de mr moet raadplegen of zelfs zijn goedkeuring moet vragen. We noemen dat bijzondere bevoegdheden van de mr, waarover later meer. Deze formele rechten van de mr moeten niet worden onderschat. Vaak lijkt in een school de invloed van bijvoorbeeld het personeelsteam bij diverse zaken groot. Als het er echter op aankomt, kan het team zich nooit beroepen op formele rechten en staat het dus met lege handen. De mr kan evenwel altijd terugvallen op wettelijke bevoegdheden. De wet kent ook een uitgebreide geschillenregeling, voor het geval het bestuur en de mr niet tot overeenstemming komen. Afhankelijk van de situatie gaat dan de mr of het bestuur het geschil voorleggen aan de zogenoemde geschillencommissie WMS, die dan een bindende uitspraak doet. Tenslotte moet de mr ook de middelen hebben om zijn werk te doen. In de wet is in het algemeen het recht op scholing (bijvoorbeeld deelname aan cursussen) en voorzieningen (vergaderfaciliteiten, materialen, faciliteiten in tijd en geld, inhuren deskundigen) opgenomen. Over de faciliteiten van de mr en gmr heeft CNV Onderwijs een aparte brochure geschreven. Deze kunt u bestellen bij : info@cvno.nl (alleen voor leden van CNV Onderwijs) Bevoegdheden van de mr De mr kent twee soorten bevoegdheden: algemene bevoegdheden en bijzondere bevoegdheden algemene taken en bevoegdheden Bij de algemene bevoegdheden gaat het bijvoorbeeld om het recht op voldoende en tijdige informatie, niet alleen bij de beoordeling van een bepaald voorstel, maar ook periodiek. Zo moet het bevoegd gezag aangeven welke beleidsvoornemens het heeft voor het komende schooljaar en moet daar ook een begroting bij aanleveren. De mr ontvangt jaarlijks en

5 financieel jaarverslag en wordt op de hoogte van alle zaken die in de school spelen en die van belang zijn voor de mr. De mr heeft ook altijd de mogelijkheid om een overlegvergadering met zijn overlegpartner (de directie) te beleggen. Heel zinvol is ook het zogenoemde initiatiefrecht van de mr. Dat houdt in dat over elke zaak die de school aangaat door de mr een uitspraak of een concreet voorstel aan het bestuur kan worden gedaan. Zo kan een mr bijvoorbeeld, met het idee dat het bestuur weinig aanstalten lijkt te maken, het voorstel doen dat een eerste opzet voor wijziging van het taakbeleid binnen vier maanden ontwikkeld moet zijn. De directie is verplicht beargumenteerd op een dergelijk voorstel te reageren. bijzondere bevoegdheden: advies of instemming mr Bij de bijzondere bevoegdheden gaat het om initiatieven van de kant van het bestuur. Het bestuur wil over een bepaalde zaak een besluit nemen of beleid vaststellen. Dat kan tal van (beleids)onderwerpen betreffen: bijvoorbeeld in de sfeer van de organisatie van de school, van onderwijskundig beleid, financieel beleid of van personeelsbeleid, maar ook heel concrete besluiten als de benoeming van een directeur, de fusie van de school, of een verbouwing van de school. Adviesbevoegdheid We kennen dus twee soorten bijzondere bevoegdheden: de adviesbevoegdheid en de instemmingsbevoegdheid. De wet geeft exact aan bij welke onderwerpen welke bevoegdheid hoort. De mr heeft bijvoorbeeld adviesbevoegdheid bij de benoeming van een directeur van de school, maar ook bij het samenwerking met een andere instelling en zaken als een onderwijskundig project, verbouwing van de school of het beleid ten aanzien van toelating van leerlingen. De adviesbevoegdheid houdt concreet in dat een mr tijdig in de gelegenheid moet worden gesteld om advies te geven voordat de beoogde beslissing wordt genomen. Tijdig, om zich voldoende op het advies te kunnen beraden, maar ook om te waarborgen dat het gegeven advies van invloed kan zijn op de besluitvorming. Dat neemt niet weg dat het bestuur wel van een dergelijk advies kan afwijken. Het kan dus een besluit nemen dat niet (geheel) in overeenstemming met het advies van de mr is. Het bestuur moet daarvoor dan wel zijn redenen geven. Is de mr van mening dat het bestuur te weinig rekening heeft gehouden met het advies, dan kan de mr dit voorleggen aan de Commissie voor Onderwijsgeschillen WMS. Instemmingsbevoegdheid

6 De instemmingsbevoegdheid wordt in het algemeen gezien als een verdergaand recht dan de adviesbevoegdheid. Instemmingsrecht betekent dat de directie bij een voorgenomen besluit de instemming, zeg maar goedkeuring, nodig heeft van de mr. Wordt deze niet verkregen, dan kan de directie het beoogde besluit simpelweg niet nemen. Dat ligt dus fundamenteel anders dan bij het adviesrecht. Wil het bestuur bij niet verkregen instemming toch aansturen op het nemen van dat besluit, dan kan dat alleen maar door inschakeling van de Commissie voor Onderwijsgeschillen WMS. In de praktijk gebeurt dat vaak pas als blijkt dat nader overleg met de mr of het voorleggen van een compromis ook niet tot overeenstemming tussen partijen leidt. De mr heeft instemmingsrecht bij onderwerpen als het schoolplan, de algemene klachtenregeling, regels over veiligheid en gezondheid en een scholenfusie. gedeeld instemmingsrecht Niet alleen de mr als geheel heeft instemmingsbevoegdheid. Ook de beide delen van de mr, het personeelsdeel en het ouders/leerlingendeel, hebben elk zelfstandig instemmingsrecht over onderwerpen die die groepering in het bijzonder aangaan. Voor de ouders/leerlingen is dat bijvoorbeeld onderwijstijd, tussen- en naschoolse opvang of het communicatieplan van bevoegd gezag naar ouders en vice versa. Voor het voortgezet onderwijs is er een extra gedeeld instemmingsrecht gekomen. Daar zijn exclusieve bijzondere bevoegdheden toebedeeld aan de oudergeleding en aparte bevoegdheden aan de leerlingengeleding. Voor het personeelsdeel bestaan de onderwerpen vooral uit arbeidsvoorwaardelijke regelingen. Dan gaat het bijvoorbeeld om het formatiebeleid, personele gevolgen bij een samenwerking met een andere instelling, een arbeids- en rusttijdenregeling, om functiedifferentiatie, om taakbeleid of om nascholing. Bij al deze zaken heeft het bestuur de instemming van de personeelsgeleding van de mr nodig.. In enkele gevallen moet het bestuur echter met de onderwijsvakbonden overleg voeren. Dat gebeurt in het zogenoemde Decentraal Georganiseerd Overleg (DGO) regelend recht Zoals gezegd zijn de bijzondere bevoegdheden van de (delen van de) mr wettelijk geregeld. Niettemin kent de wet op dit punt ook het zogenoemde 'regelend recht'. Dat houdt in dat op schoolniveau ervoor gekozen kan worden van die wettelijke bevoegdheden af te wijken, zowel in 'positieve' als in 'negatieve' zin. Zo kan bijvoorbeeld de wettelijke adviesbevoegdheid bij de aanname van een directeur worden omgezet in een instemmingsrecht voor de mr. In dit geval verandert de 'aard' van de bevoegdheid. Deze gaat immers van advies naar instemming. Ook de 'drager' van een bevoegdheid kan veranderen, bijvoorbeeld het instemmingsrecht van het ouderdeel bij "bestemming van de ouderbijdragen" verhuist naar het instemmingsrecht van de gehele mr. De drager is dan niet meer de oudergeleding van de mr, maar de gehele mr. De wet stelt echter dat het niet mogelijk is om een bevoegdheid over te dragen van de ene geleding van de mr naar de andere geleding van de mr. De bevoegdheden van de aparte geledingen kunnen allen overgedragen worden aan de hele mr. Daarbij is wel de keuze of de bevoegdheid de instemming blijft houden, of omgezet wordt naar advies. Bovendien kunnen onderwerpen die de wet niet noemt worden toegevoegd, bijvoorbeeld "verhuizing van de school". Daaraan moet dan nog de bevoegdheid (aard) en de drager ervan worden gekoppeld. De mr kan hiervoor een voorstel doen. De directie moet wel akkoord gaan met deze wijzigingen. Komen directie en mr niet tot overeenstemming, dan blijven de bevoegdheden uit de wet gelden.

7 CAO s CAO s zijn opgesteld door de werkgevers- en werknemersorganisaties in het onderwijs en beschrijven de eisen aan of de inhoud van het te voeren personeelsbeleid en de te hanteren arbeidsovereenkomsten op de scholen in die sectoren. Zo is er in het PO en het VO sprake van respectievelijk de CAO-PO en de CAO-VO. Ook aan deze CAO s kan het personeelsdeel van de mr bij een aantal onderwerpen een instemmingsrecht ontlenen. Daarnaast wordt hierin het recht op een zekere facilitering of tijdscompensatie voor het werk van personeelsleden in de mr aangegeven. plichten De mr heeft naast rechten ook plichten. Zo moet de mr alle bij de school betrokkenen schriftelijk verslag doen van zijn werkzaamheden. Daarbij kunt u denken aan minimaal het opstellen en bekendmaken van het jaarverslag van de mr en het bekendmaken van agenda's en verslagen van mr-vergaderingen. Ook moet de mr openbaarheid en onderling overleg bevorderen. Daar tegenover staat de plicht van de mr tot geheimhouding over alle vertrouwelijk verstrekte gegevens, maar ook over zaken waarvan men het vertrouwelijk karakter zou moeten begrijpen. Het medezeggenschapsreglement status en inhoud In de praktijk heeft een mr de wet nauwelijks nodig. Anders ligt dat met het medezeggenschapsreglement (mr-reglement), zoals gezegd een nadere invulling van de wet. Wanneer een mr op vragen stuit hoe te werk te gaan, dan is het antwoord vaak in het mr-reglement terug te vinden. Het ligt dus voor de hand bij mr-vergaderingen altijd het reglement bij de hand te hebben. Wij raden u ook aan het reglement vooraf of in het begin van uw deelname aan de mr door te nemen, zodat u weet wat erin staat. Wat treffen we zoal aan in een mr-reglement? We zagen al dat eventuele afwijkingen van de wettelijke bevoegdheden in het reglement moeten staan. Met het reglement in de hand kunt u dus altijd nagaan welke feitelijke bevoegdheid de mr heeft bij een bepaald onderwerp. Daarnaast staan erin de feitelijke samenstelling van de mr (bijvoorbeeld 4 personeelsleden, 2 ouders en 2 leerlingen), de zittingsduur (veelal 2 of 3 jaar) van de leden van de mr en de manier waarop de leden aftreden (en bloc of via een rooster van aftreden). Ook maken allerlei afspraken over de communicatie tussen bevoegd gezag en mr deel uit van het mr-reglement, zoals de termijnen waarbinnen de mr moet reageren op vragen van het bestuur en de wijze waarop het bestuur relevante informatie aan de mr verschaft. Vanwege deze tweezijdige afspraken zal het duidelijk zijn dat bestuur en mr in overleg het mr-reglement vaststellen. De formele vaststelling (of wijziging) gebeurt de directie, maar pas nadat de mr met tweederde van zijn leden daaraan zijn instemming heeft gegeven.

8 Medezeggenschapstatuut Binnen de WMS is de koppeling tussen lidmaatschap mr en gmr los gelaten en kunnen er naast de mr en gmr andere raden ontstaan. Omdat de wetgever een groot belang hecht aan transparantie en open communicatie, is in de WMS het zogenoemde medezeggenschapsstatuut verplicht gesteld. In het medezeggenschapsstatuut moeten de volgende zaken aan de beschreven worden. - de wijze waarop gebruik is gemaakt van artikel 20 en de bevoegdheden van de themaraden; - de samenstelling van de medezeggenschapsraad, de gemeenschappelijke medezeggenschapsraad en de raden, bedoeld in artikel 20; - de wijze waarop en de termijnen waarbinnen aan de medezeggenschapsraad, de gemeenschappelijke medezeggenschapsraad, de geledingen dan wel de raden, bedoeld in artikel 20, informatie beschikbaar wordt gesteld, die noodzakelijk is voor het uitoefenen van de medezeggenschap; - de wijze waarop de medezeggenschapsraad, de gemeenschappelijke medezeggenschapsraad, de geledingen dan wel de raden, bedoeld in artikel 20, elkaar en de geledingen waaruit zij zijn gekozen informatie verstrekken over hun activiteiten; - de wijze waarop met inachtneming van artikel 28 invulling wordt gegeven aan de beschikbaarstelling van faciliteiten aan ouders, leerlingen en personeel, die deelnemen in de medezeggenschapsraad, de gemeenschappelijke medezeggenschapsraad, de geledingen dan wel de raden, bedoeld in artikel 20; - indien besprekingen als bedoeld in artikel 6, eerste lid, namens het bevoegd gezag worden gevoerd, in welke gevallen en door wie dat geschiedt en in welke gevallen die persoon op zijn verzoek van die taak wordt ontheven. N.B. In artikel 20 is beschreven welke raden er mogelijk zijn. In artikel 28 is het recht op faciliteiten van de raden beschreven. positie en rol van een mr-lid relatie met achterban Leden van de (g)mr worden gekozen door en uit de geleding waartoe zij behoren (het team of de ouders/leerlingen) en zijn dus aan te merken als vertegenwoordigers van die geleding. Niettemin vervullen zij hun rol in de mr 'zonder last of ruggespraak'. Ze kunnen dus zelfstandig besluiten of ze voor of tegen een voorstel zijn. Dat neemt niet weg dat het een

9 vreemde zaak zou zijn als een mr-lid steeds andere gedachten heeft dan redelijkerwijs door zijn of haar achterban verwacht mag worden. Het is zelfs raadzaam bij belangrijke besluiten daadwerkelijk de achterban te raadplegen. In elk geval is het noodzakelijk dat de mr de achterban informeert over zijn werkzaamheden. Dat kan via een goede bekendmaking of verspreiding van agenda's en verslagen van de vergaderingen van de mr, van een prettig leesbaar jaarverslag, maar ook via bijvoorbeeld een periodiek verschijnende nieuwsbrief. In het mr-reglement is opgenomen op welke wijze de mr de achterban betrekt bij zijn werkzaamheden. werkplan Ook binnen de mr is het goed te weten wat de rol van individuele leden is. Naast de verdeling van reguliere functies als voorzitter, secretaris of zelfs een penningmeester, zijn ook afspraken mogelijk over een bepaalde specialisatie van de leden, bijvoorbeeld via taakgebieden als onderwijsbeleid, financiën/organisatie, personeelsbeleid enz.. De betreffende leden kunnen dan 'op hun eigen gebied' wat extra voorwerk verrichten of zelfs concept-reacties ter vergadering voorleggen. Het is ook denkbaar personeel of ouders die deskundig zijn op een bepaald gebied te vragen de mr te adviseren over die zaken. Steeds meer mr en gaan aan de slag met een werkplan waarin, naast zaken rond taakverdeling, is opgenomen welke inhoudelijke doelstellingen een mr nastreeft. Denk aan een nieuwe opzet van een leerlingvolgsysteem of een grondige discussie over het gewenste taakbeleid. De mr hoeft dan niet af te wachten waar het bestuur mee komt, maar kan ook zelf met (inhoudelijke) initiatieven komen. In een dergelijk werk- of activiteitenplan kan worden opgenomen welke leden welke cursussen willen gaan volgen, welke (veel tijd vergende) activiteiten nog meer worden ontplooid en welke kosten dat met zich meebrengt. Daarmee is dan meteen een basis gelegd voor het overleg met het bestuur over faciliteiten in tijd en/of geld, benodigd voor de werkzaamheden van de mr. mr-dienstverlening Scholing en ondersteuning van CNV Onderwijs Academie: Cedeo-erkend De CNV Onderwijs Academie staat mr en graag met raad en daad terzijde bij de scholing over medezeggenschap en alle onderwerpen die de taak als mr-lid met zich meebrengt. CNV Onderwijs Academie biedt een tal van cursussen aan op het gebied van medezeggenschap en de onderwerpen waar de mr mee te maken krijgt. Ook bieden wij adviestrajecten, begeleidingstrajecten en ondersteuningstrajecten aan. De cursussen worden op locatie gegeven en op maat. CNV Onderwijs Academie heeft twee Cedeo-erkenningen, namelijk voor maatwerk en voor begeleidings- en adviestrajecten. Deze predikaten betekenen volgens CEDEO: een erkenning van kwaliteit, continuïteit en bedrijfsgerichtheid. De Cedeoerkenning wordt uitsluitend verleend aan organisaties waarvan is gebleken dat minimaal 80% van de opdrachtgevers tevreden tot zeer tevreden is over de kwaliteit van de opleidingen en begeleidingstrajecten en de performance van het opleidingsinstituut. Bel gerust eens met de CNV Onderwijs Academie: (030) of mail naar: MR-Partnerschap Wilt u het hele jaar door gebruik willen maken van de expertise van onze medewerkers? Wilt u een vast contactpersoon binnen de bond hebben, waar u al uw mr-vragen aan kunt stellen? Dan verwijzen we u graag naar het MR-Partnerschap. Meer informatie hierover treft u aan op de volgende pagina en op onze site: