Inhoudsopgave. Voorwoord. Samenvatting 1. Aanbevelingen in het kort 5
|
|
- Cecilia Lenaerts
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Inhoudsopgave Voorwoord I Samenvatting 1 Aanbevelingen in het kort 5 Deel I Visie van de werkgroep 1. Inleiding: de legitimiteit betwist Begrippen en definities Lekenrechtspraak Alternatieve geschillenbeslechting: mediation en herstelrecht Participatie van het slachtoffer in het strafproces Het vervolgingsbeleid van het Openbaar Ministerie Hervormingen bij de Hoge Raad Omgang met internationaal recht Culturele pluriformiteit binnen de rechterlijke macht 61 Slotwoord: de gerechtelijke organisatie 65 Deel II Onderzoek I. Lekenrechtspraak 71 I.1 Vormen van lekenrechtspraak 71 I.2 Discussie over lekenrechtspraak in Nederland 76 I.3 Conclusie en aanbeveling: lekenrechtspraak en legitimiteit 86 II. Alternatieve geschillenbeslechting: mediation en herstelrecht 89 II.1 Mediation in het civiel recht en het bestuursrecht 89 II.1.1 De opkomst van mediation in het civiel recht en bestuursrecht 89 II.1.2 Mediation als gevestigd alternatief in het civiel recht 91 II.1.3 Mediation in verhouding tot rechtspraak: voor- en nadelen 93 II.1.4 Conclusie en aanbeveling: mediation en legitimiteit 95 II.2 Bemiddeling in het strafrecht: herstelrecht 96 II.2.1 Herstelgerechtigheid in theorie 96 II.2.2 Visies op herstelrecht 97 II.2.3 Herstelrecht in de praktijk: experimenten en wetswijziging 99 II.2.4 Conclusie en aanbeveling: herstelrecht en legitimiteit 103 III
2 III. Participatie van het slachtoffer in het strafproces 107 III.1 Veranderende opvattingen over het slachtoffer in het strafproces 107 III.2 Het wettelijk spreekrecht en de schriftelijke slachtofferverklaring 110 III.3 Discussie over de positie van het slachtoffer in het strafproces 111 III.4 De fasering van het spreekrecht voor slachtoffers binnen het strafproces 113 III.5 Conclusie en aanbeveling: het slachtoffer in het strafproces en legitimiteit 115 IV. Het vervolgingsbeleid van het Openbaar Ministerie 117 IV.1 Het vervolgingsbeleid in Nederland 117 IV.2 Het vervolgingsmonopolie van het Openbaar Ministerie 119 IV.3 Prestaties in de strafrechtketen 124 IV.4 Conclusie en aanbeveling: het vervolgingsbeleid en legitimiteit 129 V. Hervormingen bij de Hoge Raad 131 V.1 De toegang tot cassatierechtspraak 131 V.2 Dissenting opinions 143 V.3 Conclusie en aanbeveling: cassatierechtspraak en legitimiteit 147 VI. Omgang met internationaal recht 149 VI.1 Twee ontwikkelingen rondom artikelen 93 en 94 Grondwet 149 VI.2 Conclusie en aanbeveling: internationaal recht en legitimiteit 153 VII. Culturele pluriformiteit binnen de rechterlijke macht 155 VII.1 Afspiegeling van waarden 155 VII.2 Personele afspiegeling 158 VII.3 Mogelijke oorzaken van de ondervertegenwoordiging van culturele minderheden in de rechterlijke macht 160 VII.4 De spontane orde van Friedrich Hayek 161 VII.5 Conclusie en aanbeveling: culturele pluriformiteit en legitimiteit 163 VIII. De gerechtelijke organisatie 165 VIII.1 Het manifest van Leeuwarden 165 VIII.2 De verhouding tussen de juridische rationaliteit en de organisatorische rationaliteit 166 VIII.3 Conclusie: de gerechtelijke organisatie en legitimiteit 172 Personalia 175 IV
3 Samenvatting Gedurende de afgelopen jaren is het vertrouwen in de rechterlijke macht steeds hoog geweest in vergelijking met de regering en de Tweede Kamer. Toch is diezelfde rechterlijke macht in Nederland de afgelopen jaren ook in zwaar weer beland. Dat is het gevolg van aan het licht gekomen gerechtelijke dwalingen in zaken als de Schiedammer parkmoord, Ina Post en Lucia de Berk. De rechtszaak rond Geert Wilders stelde eveneens het rechterlijk gezag op de proef, niet alleen vanwege de politieke aard van het proces maar ook vanwege het gebrekkig professioneel openbaar optreden van de rechterlijke actoren. Het rapport Prestaties in de strafrechtketen, dat de Algemene Rekenkamer in 2012 uitbracht, signaleerde bovendien een bijzonder laag percentage veroordelingen van veelvoorkomende criminaliteit: 5% van de ruim 1 miljoen meldingen tussen oktober 2009 en september Dergelijke cijfers en kwesties stellen ons voor de vraag waar het vertrouwen in de rechterlijke macht op gebaseerd is. Voor de vitaliteit van de democratische rechtsstaat kan het belang van vertrouwen in de rechtspraak moeilijk overschat worden. In tegenstelling tot de instituties van de wetgevende en uitvoerende macht heeft de burger voor de rechterlijke macht immers niet de kans om eens in de zoveel jaren schoon schip te maken. Dat is met het oog op de noodzakelijke onafhankelijkheid van de rechterlijke macht een groot goed. Maar des te essentiëler is het vertrouwen van de burger in de rechtspraak, zodat rechterlijke beslissingen landen in de samenleving. Van een legitimiteitscrisis in de rechterlijke macht is geen sprake. Het is bovendien onmogelijk om vast te stellen wanneer de rechtspraak voldoende vertrouwen geniet. Maar het zwaar weer voor de rechtspraak kan wel aanleiding zijn om de legitimiteit van de rechterlijke macht te betwisten. Gezien het niet te onderschatten belang van vertrouwen in de rechterlijke macht heeft een werkgroep van de Teldersstichting manieren onderzocht om de legitimiteit van de rechterlijke macht te behouden en te versterken. De onderzoeksvraag luidt: hoe kan de legitimiteit van de rechterlijke macht behouden blijven en versterkt worden? Allereerst heeft de werkgroep een toetsingskader voor legitimiteit gedefinieerd. Daarvoor heeft zij de maatschappelijk functie van de rechterlijke macht beschreven en een definitie van legitimiteit geformuleerd. Ook heeft de werkgroep haar visie gegeven op de kernwaarden van de rechterlijke macht. De primaire maatschappelijke functie van de rechterlijke macht is het voorkomen dat burgers het recht in eigen hand nemen. Deze functie is geïnspireerd op de liberale filosoof John Locke, die schreef dat zonder staatsmacht de veiligheid en het eigendom van burgers niet gegarandeerd zou zijn. Zonder autoriteit die over burgers kan oordelen en de individuele vrijheid van burgers beschermt, zal weinig nodig zijn of willekeur regeert en het recht van de sterkste geldt. Het unieke gezag van de rechterlijke macht over anderen te oordelen bestaat 1
4 samenvatting niet alleen vanwege de verankering ervan in de wet, maar ook omdat dit gezag wordt erkend door de burgers waarover zij gezag heeft. Zonder wet en zonder erkenning van gezag, geen legitimiteit van de rechterlijke macht. Legitimiteit definieert de werkgroep daarom als de bereidheid om het gezag van de rechterlijke macht, sprekende via haar beslissingen, te erkennen. Twee basisvoorwaarden voor legitimiteit zijn volgens de werkgroep legaliteit en vertrouwen. Legaliteit verwijst naar de plaats van de rechterlijke macht binnen de democratische rechtsstaat. Magistraten dienen te handelen in overeenstemming met die plaats en burgers dienen de rechterlijke macht als gezagdrager naast de wetgevende en uitvoerende machten te erkennen. Legaliteit verwijst tevens naar de correcte toepassing van het recht in individuele zaken. Met vertrouwen, de andere basisvoorwaarde voor legitimiteit, bedoelt de werkgroep een soort diffuse steun, ontleend aan het begrip diffuse support van de Amerikaanse politicoloog en wetenschapsfilosoof David Easton. Het gaat er bij vertrouwen om dat de rechterlijke macht zich onpopulaire beslissingen kan veroorloven, juist omdat de burger een algehele waardering (positieve houding) heeft voor het instituut rechterlijke macht als zodanig. De specifieke steun voor een afzonderlijk vonnis staat los van de diffuse steun waarvan het gezag van de rechterlijke macht is afgeleid. De werkgroep grijpt terug op de kernwaarden van de rechterlijke macht zoals geformuleerd in internationaal en nationaal verband in de Bangalore Principles of Judicial Conduct (Verenigde Naties) en de Gedragscode rechtspraak (Nederlandse Vereniging voor Rechtspraak). Het gaat hier om kernwaarden zoals onafhankelijkheid, onpartijdigheid, integriteit, deskundigheid en professionaliteit. De werkgroep vult deze lijst aan met enkele kernwaarden waarmee zij benadrukt dat de rechterlijke macht aansluiting moet houden bij de samenleving waarin zij rechtspreekt. Transparantie in het rechterlijk denken en verankering in het culturele en politieke realiteitsbeeld zijn twee voorbeelden van de door de werkgroep geformuleerde kernwaarden voor de rechterlijke macht. Het toetsingskader voor de legitimiteit van de rechterlijke macht (dat wil zeggen haar maatschappelijke functie, de definitie van legitimiteit en de kernwaarden) is vervolgens inzet geweest in een zevental hoofdstukken. Deze hoofdstukken bespreken de thema s lekenrechtspraak, mediation en herstelrecht, de participatie van het slachtoffer in het strafproces, het vervolgingsbeleid van het Openbaar Ministerie, hervormingen bij de Hoge Raad, de omgang met internationaal recht en de culturele pluriformiteit binnen de rechterlijke macht. De werkgroep heeft een studie gemaakt naar relevante ontwikkelingen en het publieke debat over deze onderwerpen. Deze studie is opgenomen in deel II van dit geschrift. Aan ieder hoofdstuk ligt de vraag ten grondslag hoe de genoemde onderwerpen zich verhouden tot de legitimiteit van de rechterlijke macht: in welk opzicht zijn bijvoorbeeld lekenrechtspraak en het spreekrecht voor het slachtoffer in een strafproces bevorderend voor de legitimiteit en wanneer wordt juist afbreuk aan de legitimiteit gedaan? Het eerste blijkt het geval wanneer 2
5 samenvatting de rechterlijke macht meer aansluiting zoekt bij de samenleving of de burgers die direct betrokken zijn bij een zaak. Zo wordt de betrokkenheid van leken bij de rechtspraak, niet op grond van deskundigheid, maar enkel vanwege het staatsburgerschap, in ons omringende landen vanzelfsprekend als een kwestie van legitimiteit gezien. Ook de uitbreiding van de participatie van het slachtoffer in een strafproces, waarmee de direct betrokken burger een groter aandeel heeft gekregen in de rechtspraak, wordt als legitimiteitversterking gezien. Ontwikkelingen rondom het zevental bestudeerde thema s doen juist afbreuk aan de legitimiteit wanneer die ertoe leiden dat er een grotere afstand van de rechterlijke macht tot de burger ontstaat. Bij lekenrechtspraak in het buitenland is dat bijvoorbeeld het geval als lekenparticipatie betekent dat het proces zodanig traag verloopt dat de behoorlijke rechtsgang in het geding komt. Het spreekrecht van het slachtoffer in een strafproces kan afbreuk doen aan de legitimiteit van een strafproces zodra bij de verdachte mogelijk de perceptie ontstaat dat hij of zij geen eerlijk proces meer krijgt. Kortom, de legitimiteit verzwakt zodra individuele rechten niet meer voldoende worden gewaarborgd, de maatschappelijke functie van de rechterlijke macht niet wordt uitgevoerd en de kernwaarden op het spel komen te staan. In deel I van het geschrift heeft de werkgroep per thema een conclusie (bevindingen) geformuleerd op de vraag hoe het kan bijdragen aan het behoud of de versterking van de legitimiteit van de rechterlijke macht. De bevindingen resulteren per thema in één of enkele aanbevelingen, die in het kort na deze samenvatting zijn opgenomen. De rode draad in de conclusies van de werkgroep is dat voor de erkenning van het gezag van de rechterlijke macht door burgers van wezenlijk belang is dat de rechtspraak is ingebed in de samenleving. Daarmee wordt bedoeld dat de rechtspraak een voldoende weerspiegeling is van de waarden en (rechts)normen die in de samenleving heersen. De werkgroep meent met haar aanbevelingen die inbedding te bevorderen, terwijl tegelijkertijd steeds de maatschappelijke functie van de rechterlijke macht en haar kernwaarden voorop staan. Ter illustratie worden hier enkele aanbevelingen genoemd. De werkgroep beveelt aan een experiment in te stellen met lekenbijzitters in een strafrechtzaak. Aangezien Nederland uniek is onder democratische rechtsstaten vanwege het volledige gebrek aan lekenparticipatie op grond van het feit dat een burger Nederlands staatsburger is, acht de werkgroep het niet meer dan vanzelfsprekend dat Nederland initiatieven ontplooit om te onderzoeken in hoeverre lekenrechtspraak de legitimiteit van de rechtspraak versterkt. De werkgroep beveelt ook aan een experiment in te stellen met het volledig spreekrecht voor het slachtoffer in een strafproces na beantwoording van de schuldvraag en voorafgaand aan de strafoplegging. Ook de verdachte krijgt in die extra zittingsfase spreekrecht. Zo doet de werkgroep geen afbreuk aan de onschuldpresumptie, terwijl wel de meerwaarde van het spreekrecht als emotionele genoegdoening in het strafproces wordt ingebracht. Het Openbaar Ministerie moet de discretionaire bevoegdheid krijgen om een herstelgerichte procedure (een herstelgesprek tussen dader en 3
De legitimiteit van de rechterlijke macht
De legitimiteit van de rechterlijke macht Ideeën voor behoud en versterking Charlotte Maas (scribent), Marianne Kallen-Morren, Geert-Jan Knoops, Rob Loeb, Hans Nieuwenhuis en Tom Zwart (voorzitter) Prof.mr.
Nadere informatieDE LEGITIMITEIT VAN DE RECHTERLIJKE MACHT Ideeën voor behoud en versterking
119 119 De rechterlijke macht geniet in Nederland steevast aanzienlijk meer vertrouwen dan de Tweede Kamer en de regering, zo blijkt uit continu onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau. Toch
Nadere informatieVoorwoord 11. Lijst van afkortingen 13
Voorwoord 11 Lijst van afkortingen 13 1 Togadragers in de rechtsstaat en toegang tot recht 17 1.1 Inleiding en historie 17 1.2 Rechtsstaattheorieën 22 1.3 De moderne democratische rechtsstaat 24 1.4 De
Nadere informatieAan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG
1 > Retouradres Postbus 20301 2500 EH Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Turfmarkt 147 2511 DP Den Haag Postbus 20301 2500 EH Den Haag www.rijksoverheid.nl/venj
Nadere informatieOpgave 3 De burger als rechter
Opgave 3 De burger als rechter Bij deze opgave horen tekst 5 en de tabellen 2 en 3 uit het bronnenboekje. Inleiding Hoe behoren volgens het Nederlandse publiek veroordeelde plegers van misdrijven gestraft
Nadere informatieOnder de rechter. Proefschrift
Onder de rechter Proefschrift ter verkrijging van de graad vari doctor aan de Universiteit van Tilburg, op gezag van de rector magnifìcus, prof. dr. F.A. van der Duyn Schouten, in het openbaar te verdedigen
Nadere informatieADVIES. Conceptwetsvoorstel inzake het recht op een eerlijk proces in de Grondwet
ADVIES Conceptwetsvoorstel inzake het recht op een eerlijk proces in de Grondwet Oktober 2014 1 Inleiding Een ieder heeft het recht op een eerlijk proces. Of het nu in een strafzaak of in een civiele zaak
Nadere informatieThe Impact of the ECHR on Private International Law: An Analysis of Strasbourg and Selected National Case Law L.R. Kiestra
The Impact of the ECHR on Private International Law: An Analysis of Strasbourg and Selected National Case Law L.R. Kiestra Samenvatting Dit onderzoek heeft als onderwerp de invloed van het Europees Verdrag
Nadere informatieInhoudsopgave Dankwoord Inhoudsopgave Afkortingen Figuren en tabellen DEEL I Hoofdstuk 1. Inleiding
Inhoudsopgave Dankwoord 5 Inhoudsopgave 7 Afkortingen 13 Figuren en tabellen 15 DEEL I Hoofdstuk 1. Inleiding 17 1 Late start van het debat omtrent waarborgen in herstelgerichte processen 21 2 Het juridische
Nadere informatieDeelneming aan een criminele organisatie
Deelneming aan een criminele organisatie Participation in a criminal organization Een onderzoek naar de strafbaarstellingen in artikel 140 Sr A research into the offences in Article 140 Penal Code PROEFSCHRIFT
Nadere informatieMANAGEMENTSAMENVATTING. Achtergrond van het onderzoek
MANAGEMENTSAMENVATTING Achtergrond van het onderzoek In 2012 en 2013 verschenen de rapportages over de eerste slachtoffermonitor, waarin ruim duizend slachtoffers van misdrijven is gevraagd naar de ervaringen
Nadere informatiePolitieke legitimiteit
Politieke legitimiteit Op het snijvlak van wetenschap en samenleving Geerten Waling De Responsieve Rechtsstaat, 22 september 2016 Bij ons leer je de wereld kennen 1 Routeplanner Even voorstellen Wat is
Nadere informatieInterventie Syrië. Faculteit der Rechtsgeleerdheid Afdeling Internationaal en Europees recht
Faculteit der Rechtsgeleerdheid Afdeling Internationaal en Europees recht Oudemanhuispoort 4-6 1012 CN Amsterdam Postbus 1030 1000 BA Amsterdam T 020 5252833 Interventie Syrië Datum 29 augustus 2013 Opgemaakt
Nadere informatieAlgemene beginselen inzake deskundigenadvisering aan bestuur en bestuursrechter 11 Ingrid Opdebeek, Steven Denys en Stéphanie De Somer
Inhoud Algemene beginselen inzake deskundigenadvisering aan bestuur en bestuursrechter 11 Ingrid Opdebeek, Steven Denys en Stéphanie De Somer I Probleemstelling, afbakening en onderzoeksvragen 11 1 Maatschappelijke
Nadere informatieInhoudsopgave. Voorwoord. Samenvatting. I. Inleiding Ten Geleide Onderzoeksvragen & leeswijzer 10
Inhoudsopgave Voorwoord Inhoudsopgave Samenvatting I III V I. Inleiding 1 1.1 Ten Geleide 1 1.2 Onderzoeksvragen & leeswijzer 10 II. Nederland: migratie en sociale zekerheid 13 2.1 Ten Geleide 13 2.2 Immigratie
Nadere informatieInhoud. Voorwoord XI. 3 Staatshoofd en ministers 46 3.1 De liefde van een crimineel 46 3.2 De Grondwet 47 3.3 Het Statuut 50
Inhoud Voorwoord XI 1 Nederland vergeleken 1 1.1 Bestaat Nederland nog? 1 1.2 De Staat der Nederlanden 3 1.3 Nederland en de wereld 6 1.4 Vragen en perspectieven 8 1.5 Nederland vergeleken 12 Internetadressen
Nadere informatieBIJLAGEN. bij de MEDEDELING VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD. Een nieuw EU-kader voor het versterken van de rechtsstaat
EUROPESE COMMISSIE Straatsburg, 11.3.2014 COM(2014) 158 final ANNEXES 1 to 2 BIJLAGEN bij de MEDEDELING VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD Een nieuw EU-kader voor het versterken van
Nadere informatieDE RECHTERS ZIJN GESCHEIDEN
DE RECHTERS ZIJN GESCHEIDEN www.rechtvoorjou.nl Hoofdstuk 3.0 Wat is een democratische rechtsstaat? Maak de volgende oefeningen met behulp van de informatie op de website. Naam Leerling: Klas:. 3.0 a.
Nadere informatieOverzicht van stemmingen in de Tweede Kamer
Overzicht van stemmingen in de Tweede Kamer afdeling Inhoudelijke Ondersteuning aan De leden van de vaste commissie voor Binnenlandse Zaken en de Hoge Colleges van Staat / Algemene Zaken en Huis der Koningin
Nadere informatieEUROPEES PARLEMENT Commissie burgerlijke vrijheden, justitie en binnenlandse zaken ONTWERPVERSLAG
EUROPEES PARLEMENT 2009-2014 Commissie burgerlijke vrijheden, justitie en binnenlandse zaken 20.1.2014 2014/2006(INI) ONTWERPVERSLAG over evaluatie van de rechtspleging met betrekking tot het strafrecht
Nadere informatieSlachtoffer-daderbemiddeling: wie is partij in een strafrechtelijke context? Ivo Aertsen Leuvens Instituut voor Criminologie
Slachtoffer-daderbemiddeling: wie is partij in een strafrechtelijke context? Ivo Aertsen Leuvens Instituut voor Criminologie Vragen Is bemiddeling tussen slachtoffer en dader wel mogelijk? Wenselijk? Wie
Nadere informatieEen eerlijk proces. Grondslagen van het Recht Thema 4
Een eerlijk proces Grondslagen van het Recht Thema 4 Typering proces Gereguleerde wraak / vergelding (strafrecht (geen eigenrichting)) Gereguleerde strijd (privaatrecht/bestuursrecht) 1. Basiswaarde proces
Nadere informatieEindexamen vwo maatschappijwetenschappen 2014-I
Opgave 1 Recht van spreken Bij deze opgave horen de teksten 1 tot en met 4 uit het bronnenboekje. Inleiding In het tijdschrift Crimelink van mei 2012 staat een bespreking van het boek Slachtoffer-dadergesprekken
Nadere informatieGrondwet van de Tweede Republiek der Nederlanden Neerlandiæ
Grondwet van de Tweede Republiek der Nederlanden Neerlandiæ De Republiek der Nederlanden, verenigd in een micronatie sinds de uitroeping van de Unie van Utrecht 2007, beseffend dat een grondige hervorming
Nadere informatieGeachte leden van de Eerste Kamer,
Eerste Kamer der Staten-Generaal Aan de leden van de vaste commissie voor Justitie & Veiligheid Postbus 20017 2500 EA DEN HAAG Datum 18 februari 2019 Onderwerp Inbreng NVvR t.b.v. uw bespreking in de Staat
Nadere informatieBrussel, 14 mei 2003 (16.05) SECRETARIAAT. het secretariaat de Conventie De rol van de nationale parlementen in de ontwerp-grondwet
EUROPESE CONVENTIE Brussel, 14 mei 2003 (16.05) SECRETARIAAT CONV 738/03 NOTA van: aan: Betreft: het secretariaat de Conventie De rol van de nationale parlementen in de ontwerp-grondwet Het secretariaat
Nadere informatieACTUALIA OVERHEID EN EIGENDOM
ACTUALIA OVERHEID EN EIGENDOM Stijn Verbist (ed.) Antwerpen Cambridge Actualia Overheid en Eigendom Stijn Verbist (ed.) 2015 Antwerpen Cambridge www.intersentia.be Omslagfoto BELGA/AFP ISBN 978-94-000-0602-7
Nadere informatie7 posters met de opties. U kunt de posters downloaden op https://www.prodemos.nl/leren/hoelossen-we-op-rechtsstaat/
HOE LOSSEN WE DIT OP? KORTE OMSCHRIJVING WERKVORM U beschrijft steeds een conflictsituatie. Daarna vraagt u hoe de leerlingen dit probleem zouden oplossen. Zouden ze naar de politie stappen? Een advocaat
Nadere informatieDE GEWONE RECHTER EN DE BESTUURSRECHTSPRAAK. mr. J.A.M. van Angeren. Tweede druk
DE GEWONE RECHTER EN DE BESTUURSRECHTSPRAAK mr. J.A.M. van Angeren Tweede druk Kluwer - Deventer - 2008 DEEL I DE RECHTSMACHT 1 1 De Grondwet 3 1. Waarborg 3 2. Exclusiviteit 4 3. Doorbreking bij de wet
Nadere informatieDEEL I DE RECHTSMACHT 1
VOORWOORD V DEEL I DE RECHTSMACHT 1 1 DE GRONDWET 3 1 Waarborg 3 2 Exclusiviteit 4 3 Doorbreking bij de wet 5 4 Het begrip rechterlijke macht 5 5 Burgerlijke rechten 6 6 Conclusie burgerlijke en bestuursrechtelijke
Nadere informatieDe Europese Unie is niet alleen een munt of een markt, maar ook een Unie die gebouwd is op gemeenschappelijke waarden.
Debat over Polen in het Europees Parlement Interventie van de heer Koenders - minister van Buitenlandse Zaken - Nederlands voorzitterschap Dank u meneer de voorzitter, De Europese Unie is niet alleen een
Nadere informatieInleiding. Geen one size fits all
Kabinetsreactie op advies nr. 27 van de Commissie van Advies inzake Volkenrechtelijke Vraagstukken (CAVV) inzake aansprakelijkheid van internationale organisaties Inleiding In december 2015 heeft het kabinet
Nadere informatieDe concrete voorstellen in dit pamflet dragen in de optiek van de VVD bij aan het verwezenlijken van deze doelstellingen.
Slachtoffer zijn van een misdrijf is ingrijpend. Het draagt bij aan de verwerking van dit leed als slachtoffers het gevoel hebben dat zij de aandacht krijgen die zij verdienen. Dat zij zo goed mogelijk
Nadere informatieBeginselen van de democratische rechtsstaat
Beginselen van de democratische rechtsstaat Prof. mr. M.C. Burkens Prof. mr. H.R.B.M. Kummeling Prof. mr. drs. B.P. Vermeulen Prof. mr. R.J.G.M. Widdershoven Inleiding tot de grondslagen van het Nederlandse
Nadere informatieDr. M. Timmermans Drs. J. van den Tillaart Drs. G. Homburg
MANAGEMENTSAMENVATTING Ervaringen van slachtoffers met justitiële slachtofferondersteuning (eerste meting) - eindrapport - Dr. M. Timmermans Drs. J. van den Tillaart Drs. G. Homburg Amsterdam, mei 2013
Nadere informatieWat is een rechtsstaat?
Wat is een rechtsstaat? Nederlanders hebben veel vrijheid. We hebben bijvoorbeeld vrijheid van meningsuiting: we mogen zeggen en schrijven wat we willen. Toch heeft deze vrijheid grenzen. Zo staat er in
Nadere informatieEVRM, minderjarigheid en ouderlijk gezag
EVRM, minderjarigheid en ouderlijk gezag 'A whole code of juvenile law' M.L.C.C. de Bruijn-Lückers W.EJ. Tjeenk Willink Zwolle Inhoudsopgave Lijst van afkortingen xiü Inleiding 1 Algemeen deel Hoofdstuk
Nadere informatie32635 Strategie van Nederlands buitenlandbeleid. Brief van de minister van Buitenlandse Zaken
32635 Strategie van Nederlands buitenlandbeleid Nr. 5 Brief van de minister van Buitenlandse Zaken Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den Haag, 26 april 2012 Mede namens de Staatssecretaris
Nadere informatieDEEL I. Bestuurlijke handhaving in vogelvlucht door Ingrid Opdebeek en Stéphanie De Somer
Woord vooraf Inhoud Afkortingen V VII XIII DEEL I. Bestuurlijke handhaving in vogelvlucht door Ingrid Opdebeek en Stéphanie De Somer Hoofdstuk I. Inleiding 3 1. Handhaving: een samenwerking tussen rechters,
Nadere informatieONTBINDING, SCHADEVERGOEDING EN NAKOMING. De remedies voor wanprestatie in het licht van de beginselen van subsidiariteit en proportionaliteit
ONTBINDING, SCHADEVERGOEDING EN NAKOMING De remedies voor wanprestatie in het licht van de beginselen van subsidiariteit en proportionaliteit mr. M.M. Stolp Kluwer - Deventer - 2007 Inhoudsopgave Deel
Nadere informatieCOLLEGE VOOR DE RECHTEN VAN DE MENS. Zijne Excellentie. dr. R.H.A. Plasterk. Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksre[aties.
S Postbus i6oot KIenesing& i- T 030 88838 88 in(o@rnon5er,rechtcn.r,i Voorzitter Grondwet 2500 EA DEN HAAG Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksre[aties dr. R.H.A. Plasterk Zijne Excellentie Postbus
Nadere informatieInhoudsopgave. 1 Inleiding 1
1 Inleiding 1 2 Onderzoeksopzet en verantwoording 5 2.1 Synopsis 5 2.2 Relevantie van het onderzoek 6 2.3 Afbakening en verantwoording van het onderzoek 7 2.4 Probleemstelling 9 2.5 Opbouw van het boek
Nadere informatieHoofdstuk 3.0 Wat is een democratische rechtsstaat?
Scheiding der machten De rechters zijn gescheiden www.rechtvoorjou.nl Hoofdstuk 3.0 Wat is een democratische rechtsstaat? Maak de volgende oefeningen met behulp van de informatie op de website*. Naam Leerling:...Klas:...
Nadere informatieGedragsregels van de Raad van Advies van Sint Maarten Omtrent de handhaving van de onafhankelijkheid van de Raad en de kwaliteit van zijn adviezen
I. Inleiding Gedragsregels van de Raad van Advies van Sint Maarten Omtrent de handhaving van de onafhankelijkheid van de Raad en de kwaliteit van zijn adviezen De Raad van Advies streeft na de beginselen
Nadere informatieEindexamen vwo maatschappijwetenschappen 2014-I
Opgave 1 Recht van spreken 1 maximumscore 2 a Het volgende citaat of een deel ervan (regels 27-37): Zebel concludeert de dader. 1 b Voorbeelden van een andere mogelijkheid zijn: 1 De dader erkent zijn
Nadere informatieINHOUD. Inleiding... 1 DEEL I. DE HISTORISCHE EVOLUTIE VAN DE BURGERLIJKE VORDERING UIT EEN MISDRIJF... 5
INHOUD Inleiding............................................................. 1 DEEL I. DE HISTORISCHE EVOLUTIE VAN DE BURGERLIJKE VORDERING UIT EEN MISDRIJF...................................................
Nadere informatieINHOUDSOPGAVE LIJST VAN AFKORTINGEN 21 INLEIDING Algemene inleiding Aanleiding Probleemstelling en onderzoeksvragen 31
De rol van de rechter bij de waarheidsvinding in de correctionele procedure. Een rechtsvergelijkend onderzoek naar Belgisch, Frans en Nederlands recht. Daniel DE WOLF WAV TO KNOWLfDGE \UGrfV r die keure
Nadere informatieRolnummer 4560. Arrest nr. 21/2009 van 12 februari 2009 A R R E S T
Rolnummer 4560 Arrest nr. 21/2009 van 12 februari 2009 A R R E S T In zake : de prejudiciële vraag over artikel 13 van de wet van 21 april 2007 betreffende de verhaalbaarheid van de erelonen en de kosten
Nadere informatieSamenvatting Maatschappijleer Hoofdstuk 1 + 2
Samenvatting Maatschappijleer Hoofdstuk 1 + 2 Samenvatting door een scholier 1853 woorden 27 oktober 2014 4,5 1 keer beoordeeld Vak Methode Maatschappijleer Delphi Hoofdstuk 1 Paragraaf 1 Een staat of
Nadere informatieLijst van afkortingen DEEL I BASIS ONDERZOEK NAAR OFFICIEREN VAN JUSTITIE. Hoofdstuk 1 Officieren van justitie: ambtenaren, werkers en magistraten 9
Lijst van afkortingen xi Inleiding 1 DEEL I BASIS ONDERZOEK NAAR OFFICIEREN VAN JUSTITIE Hoofdstuk 1 Officieren van justitie: ambtenaren, werkers en magistraten 9 Hoofdstuk 2 Onderzoek naar officieren
Nadere informatieManagement samenvatting
Management samenvatting Achtergrond, doelstelling en aanpak Op 1 januari 2014 is de Wet conservatoir beslag ten behoeve van het slachtoffer (hierna: conservatoir beslag) 1 in werking getreden. Doel van
Nadere informatieHoe beleven leerlingen de rechtsstaat? Workshop: rechtsstaat in de les; leerlingen activeren
Hoe beleven leerlingen de rechtsstaat? Workshop: rechtsstaat in de les; leerlingen activeren Rollenspel Befje op Befje af Hoger Lager Dilemma s Hoe lossen we dit op? Opgepakt, wat dan? Rechtenteller Landenspel
Nadere informatieDe Verlichting. De Verlichting
De Verlichting =18 de eeuwse filosofische stroming die de nadruk legt op rationaliteit (zelf nadenken), vrijheid en gelijkheid en dit toepast in alle maatschappelijke velden (politiek, economie, religie
Nadere informatieBeleidskader herstelbemiddeling ten behoeve van slachtoffers
Beleidskader herstelbemiddeling ten behoeve van slachtoffers Datum: september 2016 Status: definitief 1 Woord vooraf Voor u ligt het beleidskader voor herstelbemiddeling ten behoeve van slachtoffers. Het
Nadere informatieVoorwoord 9. Inleiding 11
inhoud Voorwoord 9 Inleiding 11 deel 1 theorie en geschiedenis 15 1. Een omstreden begrip 1.1 Inleiding 17 1.2 Het probleem van de definitie 18 1.3 Kenmerken van de representatieve democratie 20 1.4 Dilemma
Nadere informatieHOE LOSSEN WE DIT OP
HOE LOSSEN WE DIT OP APRIL 2014 - POLITIEK IN PRAKTIJK DE WERKVORM IN HET KORT U beschrijft aan de leerlingen een conflictsituatie. Daarna vraagt u hoe zij dit probleem zouden oplossen. Zouden ze naar
Nadere informatieDemocratiequiz met achtergrondinformatie over democratie en rechtstaat
Democratiequiz met achtergrondinformatie over democratie en rechtstaat Beschrijving van de activiteit De quiz wordt gespeeld op de wijze van petje op, petje af. In de plaats van petjes krijgen de kinderen
Nadere informatie3 Onrechtmatige overheidsdaad
Monografieen Privaatrecht 3 Onrechtmatige overheidsdaad Rechtsbescherming door de burgerlijke rechter Prof. mr. G.E. van Maanen Prof. mr. R. de Lange Vierde druk Deventer - 2005 Inhoud VERKORT AANGEHAALDE
Nadere informatieNederland is een rechtsstaat. Een belangrijk onderdeel van een rechtsstaat is onafhankelijke rechtspraak. Iedereen heeft wel eens ruzie met een
Wat is rechtspraak? 2 Nederland is een rechtsstaat. Een belangrijk onderdeel van een rechtsstaat is onafhankelijke rechtspraak. Iedereen heeft wel eens ruzie met een ander. Stel je hebt een conflict met
Nadere informatieEindexamen maatschappijleer vwo I
Vraag Antwoord Opgave 2 Strafrecht en volkswil Scores 14 maximumscore 2 Voorbeelden van juiste antwoorden zijn: kenmerk 1 Het zich afzetten tegen het politieke establishment / het gevestigde politieke
Nadere informatieRaison d'être. Een onderzoek naar de rol van de rechter-commissaris in ons strafproces
Raison d'être Een onderzoek naar de rol van de rechter-commissaris in ons strafproces Een wetenschappelijke proeve op het gebied van de Rechtsgeleerdheid PROEFSCHRIFT ter verkrijging van de graad van doctor
Nadere informatieVerdieping: Positie van het slachtoffer
Verdieping: Positie van het slachtoffer Korte omschrijving werkvorm: In de afgelopen jaren is de positie van het slachtoffer in het strafrecht almaar versterkt, maar in de huidige wetgeving is er geen
Nadere informatieInhoudstafel. Deel I De fiscale strafvervolging naar Belgisch recht
fisc.strafvervolging.book Page v Friday, January 20, 2006 4:15 PM v Dankwoord...............................................i Voorwoord............................................... iii Ten geleide: doelstelling
Nadere informatieRolnummer 4151. Arrest nr. 80/2007 van 16 mei 2007 A R R E S T
Rolnummer 4151 Arrest nr. 80/2007 van 16 mei 2007 A R R E S T In zake : het beroep tot vernietiging van de wet van 31 januari 2007 inzake de gerechtelijke opleiding en tot oprichting van het Instituut
Nadere informatieSamenvatting Maatschappijleer Hoofdstuk 1 en 2
Samenvatting Maatschappijleer Hoofdstuk 1 en 2 Samenvatting door een scholier 1954 woorden 19 november 2009 8,1 55 keer beoordeeld Vak Methode Maatschappijleer Delphi Samenvatting Maatschappijleer Hoofdstuk
Nadere informatieVerslag college 1: Democratische waarden onder druk?
Verslag college 1: Democratische waarden onder druk? In de collegereeks Democratie en burgerschap, georganiseerd door ProDemos en de Universiteit van Amsterdam, kijken we naar de huidige stand van zaken
Nadere informatieMaatschappijleer in kernvragen en -concepten
Maatschappijleer in kernvragen en -concepten Deel I Kennis van de benaderingswijzen, het formele object Politiek-juridische concepten Kernvraag 1: Welke basisconcepten kent de politiek-juridische benaderingswijze?
Nadere informatieSamenvatting. Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum Monitor Mediation
Samenvatting Aanleiding Mediation is een vorm van geschilbeslechting waarbij een onafhankelijke neutrale derde, de mediator, partijen begeleidt om tot een oplossing te komen van hun onderlinge conflict.
Nadere informatieVeroordeling tot betaling van kosten van juridische bijstand in NAI arbitrages
Veroordeling tot betaling van kosten van juridische bijstand in NAI arbitrages Handreiking voor arbiters. 1. Deze handreiking beoogt niet meer te zijn dan een notitie die arbiters van nut kan zijn als
Nadere informatieHervorming van de Vennootschapswetgeving Impact op Coöperaties
Hervorming van de Vennootschapswetgeving Impact op Coöperaties Standpunt van Coopkracht het netwerk voor coöperaties in Vlaanderen Antwerpen, 10 oktober 2017 Op initiatief van Minister van Justitie Koen
Nadere informatieActuele vragen met betrekking tot de vrijheid van onderwijs. Fenneke Zeldenrust
Actuele vragen met betrekking tot de vrijheid van onderwijs Fenneke Zeldenrust Vrijheid van onderwijs, artikel 23 Grondwet - Vrijheid van stichting - Vrijheid van richting - Vrijheid van inrichting Een
Nadere informatieFaculteit der Rechtsgeleerdheid Amsterdam Center for International Law Postbus 1030 1000 BA Amsterdam
Faculteit der Rechtsgeleerdheid Amsterdam Center for International Law Postbus 1030 1000 BA Amsterdam T 020 535 2637 Advies Luchtaanvallen IS(IS) Datum 24 september 2014 Opgemaakt door Prof. dr. P.A. Nollkaemper
Nadere informatieINHOUD. VOORWOORD... v HOOFDSTUK 1. DISCRIMINATIE OP DE WERKVLOER EN DE WETTEN VAN 10 MEI 2007... 1
INHOUD VOORWOORD....................................................... v HOOFDSTUK 1. DISCRIMINATIE OP DE WERKVLOER EN DE WETTEN VAN 10 MEI 2007........................................ 1 I. Inleiding
Nadere informatieLijst met veel gebruikte afkortingen. Introductie 1. Deel I Grondslagen van partneralimentatie in het Nederlandse recht 9
INHOUDSOPGAVE Lijst met veel gebruikte afkortingen XII Introductie 1 Deel I Grondslagen van partneralimentatie in het Nederlandse recht 9 Hoofdstuk 1 Het onderscheid tussen de twee grondslagen in het huidige
Nadere informatieDE TOEPASSING VAN HET INTERNATIONAAL VERDRAG INZAKE DE RECHTEN VAN HET KIND IN DE NEDERLANDSE RECHTSPRAAK
DE TOEPASSING VAN HET INTERNATIONAAL VERDRAG INZAKE DE RECHTEN VAN HET KIND IN DE NEDERLANDSE RECHTSPRAAK 1 JANUARI 2002-1 SEPTEMBER J.H. de Graaf N.N. Bahadur N. van der Meij Ars Aequi Libri Nijmegen,
Nadere informatieBeginselen van het Nederlands Staatsrecht
Prof.mr. A.D. Belinfante Mr. J.L. de Reede Beginselen van het Nederlands Staatsrecht druk Samsom H.D. Tjeenk Willink Alphen aan den Rijn 1997 VOORWOORD II AFKORTINGEN 13 I INLEIDING 15 1. Benadering van
Nadere informatieSamenvatting Maatschappijleer Politieke beluistvorming
Samenvatting Maatschappijleer Politieke beluis Samenvatting door een scholier 1711 woorden 16 februari 2005 4,3 19 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer Begrippen politieke beslui Trias politica = Driedeling
Nadere informatieDatum 24 oktober 2016 Onderwerp Antwoorden Kamervragen over de uitlevering van verdachten aan Rwanda
1 > Retouradres Postbus 20301 2500 EH Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Turfmarkt 147 2511 DP Den Haag Postbus 20301 2500 EH Den Haag www.rijksoverheid.nl/venj
Nadere informatie12494/1/07 REV 1 yen/il/lv 1 DG H 2B
RAAD VAN DE EUROPESE UNIE Brussel, september 2007 (2.09) (OR. en) 2494//07 REV COPEN 23 NOTA van: het voorzitterschap aan: het Comité van artikel 36/het COREPER/de Raad nr. vorig doc.: 257/07 COPEN 7 Betreft:
Nadere informatieHerstelgerichte politie
Herstelgerichte politie Peter van Os, programmamanager Ontwikkeling gebiedsgebonden politie Ontwikkelingen politieregio s Kerntakendiscussie Wijkagent doet te veel aan dienstverlening Doelloos vriendschappelijke
Nadere informatieDe (on)rechtmatigheid van humanitaire interventie:
RIJKSUNIVERSITEIT GRONINGEN De (on)rechtmatigheid van humanitaire interventie: Respect voor staatssoevereiniteit versus bescherming van mensenrechten? PROEFSCHRIFT ter verkrijging van het doctoraat in
Nadere informatieINHOUD. Voorwoord... v Verkorte inhoudsopgave... vii Lijst van verkort geciteerde werken... xv DE CORRECTIONELE TERECHTZITTING
INHOUD Voorwoord............................................................ v Verkorte inhoudsopgave............................................... vii Lijst van verkort geciteerde werken......................................
Nadere informatieHet bestaansrecht van de rechter schuilt erin dat mensen hem of haar weten te vinden.
Jaarbericht Dit document bevat de alternatieve tekst van het origineel. Dit document is bedoeld voor mensen met een visuele beperking, zoals slechtzienden en blinden. Jaarverslag Rechtspraak 2017 Het bestaansrecht
Nadere informatieInhoudsopgave. 1. Inleiding 5
Inhoudsopgave 1. Inleiding 5 2. Een liberale visie op gezondheidszorg 11 2.1 Het individu als ultieme waarde 11 2.2 Gezondheidszorg in een liberale rechtsstaat 14 2.3 Kortom: een liberale visie op gezondheidszorg
Nadere informatieGegevens uitwisseling van informatie over rulings met een internationaal karakter
Bijlage IV Gegevens uitwisseling van informatie over rulings met een internationaal karakter In -verband en in -verband wordt informatie uitgewisseld over rulings met een internationaal karakter (hierna:
Nadere informatieSpeech Gerbrandy-debat
Speech Gerbrandy-debat Goedemiddag allemaal, Woorden doen ertoe. Vandaag en toen. De woorden van premier Gerbrandy hebben een belangrijke rol gespeeld in de Nederlandse geschiedenis. Via de radio sprak
Nadere informatieSTRAFVERVOLGING VAN PROCES-VERBAAL TOT VEROORDELING
STRAFVERVOLGING VAN PROCES-VERBAAL TOT VEROORDELING Christophe THIEBAUT Advocaat PAQUES, NOPERE & THIEBAUT Assistent UCL Maître de conférences FUCAM II- DE OPSPORING * Basisstuk van de strafprocedure *
Nadere informatieUITGEBREIDE INHOUDSOPGAVE
UITGEBREIDE INHOUDSOPGAVE Inleiding Algemeen deel in drievoud 1 1 Synthese 2 Leeswijzer 3 Nieuwe visie 4 Forumgedachte 5 Discipline in transitie 6 Privaatrecht 1 Pluriforme rechtswetenschap 7 1.1 Een identiteitscrisis?
Nadere informatieRechtsvinding en fiscale werkelijkheid
Dr. H.J.M. Nieuwenhuizen Rechtsvinding en fiscale werkelijkheid Een onderzoek naar de betekenis van drie spanningsvelden bij het bepalen van defiscalewerkelijkheid Qp Kluwer Deventer - 2010 a Wolters Kluwer
Nadere informatiePOLITIE IN DE STAAT. Bestuursrechtelijke beschouwingen over functie en organisatie van de politie
97 U 5 2 3 7 POLITIE IN DE STAAT Bestuursrechtelijke beschouwingen over functie en organisatie van de politie Een wetenschappelijke proeve op het gebied van de rechtsgeleerdheid Proefschrift ter verkrijging
Nadere informatieSamenvatting Maatschappijleer Hoofdstuk 2, Rechtsstaat
Samenvatting Maatschappijleer Hoofdstuk 2, Rechtsstaat Samenvatting door een scholier 1842 woorden 10 november 2010 5,4 12 keer beoordeeld Vak Methode Maatschappijleer Delphi Hoofdstuk 2: Geen willekeur,
Nadere informatieINHOUDSTAFEL. VOORWOORD... v
INHOUDSTAFEL VOORWOORD... v DEEL I GRONDBEGINSELEN VAN EEN EUROPEES PERSONEN- EN FAMILIERECHT GEFORMULEERD VANUIT HET PERSPECTIEF VAN DE MENSENRECHTEN...1 INLEIDING...3 HOOFDSTUK I. SITUERING VAN HET ONDERZOEK...4
Nadere informatieINHOUD. WOORD VOORAF... v. VOORWOORD... vii. AFKORTINGEN... xi. LIJST VAN RELEVANTE WETGEVING... xiii DEEL I. EVOLUTIE... 1
INHOUD WOORD VOORAF.................................................... v VOORWOORD...................................................... vii AFKORTINGEN.....................................................
Nadere informatietot de verwerking van persoonsgegevens (hierna WVG"); Advies nr. 37/2019 van 6 februari 2019
1/6 Advies nr. 37/2019 van 6 februari 2019 Betreft: Adviesaanvraag over een voorontwerp van wet tot wijziging van Boek XVII "Bijzondere rechtsprocedures" van het Wetboek van economisch recht en van het
Nadere informatieSamenvatting, conclusies en aanbevelingen
Samenvatting, conclusies en aanbevelingen Slachtoffers van misdrijven kunnen (indien gewenst) voor praktische, emotionele, juridische en financiële ondersteuning terecht bij diverse instanties, functionarissen
Nadere informatiewaardigheid participatie gelijke rechten solidariteit individuele vrijheid
individuele vrijheid participatie gelijke rechten solidariteit waardigheid Basisrechten Santé België is een rechtsstaat en een democratie die ieders mensenrechten e De Staat garandeert de naleving van
Nadere informatieDE DEMOCRATIE-INDEX GROEP 1: 1815-1848. 3. Hebben alle partijen min of meer gelijke kansen in de campagneperiode?
DE DEMOCRATIE-INDEX GROEP 1: 1815-1848 ACHTERGRONDINFORMATIE PERIODE 1815-1848 DE EERSTE JAREN VAN HET KONINKRIJK DER NEDERLANDEN Tussen 1795 en 1813 was Nederland overheerst geweest door de Fransen. In
Nadere informatieSamenvatting Maatschappijleer Inleiding recht
Samenvatting Maatschappijleer Inleiding recht Samenvatting door M. 714 woorden 27 oktober 2016 0 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer Inleiding Recht Wat is recht Recht geheel van overheidsregels Komen
Nadere informatieconflicten en hun oplossing
conflicten en hun oplossing Dirk HUYGENS Corbus Advocaten cvba Amerikalei 79, 2000 ANTWERPEN T : +32 3 286 06 50 F : +32 3 230 45 30 E : dirk.huygens@corbus.be W : www.corbus.be 1 1. Klassieke benadering
Nadere informatie15445/1/06 REV 1 wat/hor/mg 1 DG H 2B
RAAD VAN DE EUROPESE UNIE Brussel, 24 november 2006 (01.12) (OR. en) 15445/1/06 REV 1 COPEN 119 NOTA van: het voorzitterschap aan: de Raad nr. vorig doc.: 15115/06 COPEN 114 nr. Comv.: COM(2005) 91 def.
Nadere informatie