RAPPORT VAN BEVINDINGEN. Kwaliteitsonderzoek bij. Basisschool Vlasgaard

Transcriptie

1 RAPPORT VAN BEVINDINGEN Kwaliteitsonderzoek bij Basisschool Vlasgaard Plaats : Zeeland BRIN-nummer : 10YE Onderzoeksnummer : Datum schoolbezoek : 18 november 2010 Registratienummer : Rapport vastgesteld te Eindhoven op 26 januari 2011

2

3 Inhoud 1 Inleiding 5 2 Bevindingen 7 3 Toezichtarrangement 13 pagina 3 van 13

4

5 1 Inleiding De Inspectie van het Onderwijs heeft op 18 november 2010 een onderzoek uitgevoerd op basisschool De Vlasgaard naar aspecten van de kwaliteit van het onderwijs en de naleving van wet- en regelgeving. De aanleiding voor dit onderzoek was het volgende. De inspectie heeft voor De Vlasgaard een risicoanalyse uitgevoerd. Uit deze analyse kwam naar voren dat de opbrengsten mogelijk onvoldoende zijn. Op 13 september en 8 november 2010 heeft de inspectie de uitkomsten van deze risicoanalyse met het bevoegd gezag besproken. Naar aanleiding van deze gesprekken is besloten een onderzoek uit te voeren om eventuele tekortkomingen vast te stellen. Toezichthistorie Het laatste onderzoek op De Vlasgaard vond plaats op 12 oktober Toen heeft de inspectie weliswaar kanttekeningen geplaatst bij de resultaten van de school en bij twee normindicatoren. Er waren op dat moment echter geen redenen af te zien van een basisarrangement, zeker ook omdat de voorwaarden voor een doorgaande kwaliteitsontwikkeling van de school positief waren. Vooral binnen het aspect kwaliteitszorg kwam de inspectie tot positieve oordelen. Verder was het de verwachting van de directie, dat de resultaten van de leerlingen in 2010 wel aan de norm zouden gaan voldoen. Onderzoeksopzet Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: Een controle van de aanwezigheid van de schoolgids, het schoolplan en het zorgplan bij de inspectie. Een toets op de aanwezigheid van informatie over enkele wettelijke verplichte onderdelen in de schoolgids, het schoolplan en het zorgplan. Een controle op de onderwijstijd die de school heeft gepland. Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Analyse van documenten die betrekking hebben op zelfevaluatie-activiteiten van de school en van andere documenten die de school aan de inspectie ter beschikking heeft gesteld, zoals het verslag over de opbrengsten schooljaar ; het jaarverslag interne zorg een notitie over de kenmerken van de leerlingenpopulatie een vergelijking van de uitkomsten van het NIO-onderzoek met het advies van de school en de uitkomsten van de Eindtoets Basisonderwijs. Schoolbezoek, waarbij in vrijwel alle groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen Nederlandse taal en rekenen en wiskunde. Alleen de beide groepen acht zijn buiten de observaties gebleven, omdat daar het Drempelonderzoek plaatsvond voor een deel van de leerlingen. Een gesprek met leraren. Een (eind-)gesprek met de directie en de intern begeleider over de kwaliteit van de indicatoren. Hierbij was een vertegenwoordiging van het bevoegd gezag aanwezig. pagina 5 van 13

6 Tijdens het onderzoek beoordeelde de inspectie indicatoren van de volgende aspecten: opbrengsten, het aanbod en het didactisch handelen, inclusief de afstemming, de zorg en begeleiding en de kwaliteitszorg. Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek onder andere gebaseerd op het Toezichtkader po/vo 2009 en de notitie Analyse en waarderingen van opbrengsten primair onderwijs. Beide documenten zijn te vinden op Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek naar de onderwijskwaliteit en de wettelijke vereisten. Dit wordt gevolgd door een beschouwing waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer. pagina 6 van 13

7 2 Bevindingen 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabellen vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader primair onderwijs De indicatoren met een asterisk zijn de normindicatoren; zij spelen een beslissende rol bij de beoordeling van de kwaliteit van het onderwijs. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) In verband met het programmatisch handhaven heeft de inspectie daarnaast enkele controles uitgevoerd op bepaalde wettelijke voorschriften. Of de school wel of niet voldoet aan deze wettelijke vereisten wordt tot uitdrukking gebracht met de score 'ja' of 'nee'. Kwaliteitsaspect 1 Opbrengsten 1.1 * De resultaten van de leerlingen aan het eind van de basisschool liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht De taalresultaten van de leerlingen aan het eind van de basisschool liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht De rekenresultaten van de leerlingen aan het eind van de basisschool liggen ten minste op het niveau dat op grond van kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1.2 * De resultaten van de leerlingen voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde tijdens de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1.4 Leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften ontwikkelen zich naar hun mogelijkheden. 1.5 De sociale competenties van de leerlingen liggen op een niveau dat mag worden verwacht. 5 pagina 7 van 13

8 Kwaliteitsaspect 2 Leerstofaanbod 2.1 * Bij de aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde betrekt de school alle kerndoelen als te bereiken doelstellingen. 2.2 * De leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau van leerjaar De leerinhouden voor Nederlandse taal worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau van leerjaar De leerinhouden in de verschillende leerjaren sluiten op elkaar aan. 2.4 * De school met een substantieel aantal leerlingen met een leerlinggewicht biedt bij Nederlandse taal leerinhouden aan die passen bij de onderwijsbehoeften van leerlingen met een taalachterstand. Kwaliteitsaspect 3 Tijd 3.1 De leraren maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. Kwaliteitsaspect 4 Schoolklimaat 4.7 Het personeel van de school zorgt ervoor dat de leerlingen op een respectvolle manier met elkaar en anderen omgaan. Kwaliteitsaspect 5 Didactisch handelen 5.1 * De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof. 5.2 * De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 5.3 * De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. Kwaliteitsaspect 6 Afstemming 6.1 De leraren stemmen de aangeboden leerinhouden af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.2 De leraren stemmen de instructie af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.3 De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.4 De leraren stemmen de onderwijstijd af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Kwaliteitsaspect 7 Begeleiding 7.1 * De school gebruikt een samenhangend systeem van genormeerde instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. 7.2 De leraren volgen en analyseren systematisch de voortgang in de ontwikkeling van de leerlingen. pagina 8 van 13

9 Kwaliteitsaspect 8 Zorg 8.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen. 8.3 * De school voert de zorg planmatig uit. 8.4 De school evalueert regelmatig de effecten van de zorg. Kwaliteitsaspect 9 Kwaliteitszorg 9.1 De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 9.2 De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen. 9.3 De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. 9.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 9.5 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces. 9.6 De school verantwoordt zich aan belanghebbenden over de gerealiseerde onderwijskwaliteit. Naleving wet- en regelgeving NT1a De inspectie is in het bezit gesteld van de geldende schoolgids (art. 16, lid 2 en 3, WPO). NT1b In de schoolgids is informatie opgenomen over standaard gecontroleerde onderdelen (art. 13 WPO) NT2a De inspectie is in het bezit gesteld van het geldende schoolplan (art. 16, lid 1 en 3, WPO) NT2b In het schoolplan is informatie opgenomen over een of meer standaard gecontroleerde onderdelen (art. 12 WPO). NT3a De inspectie is in het bezit gesteld van het geldende zorgplan (art. 19, lid 3, WPO). NT3b In het zorgplan is informatie opgenomen over een of meer standaard gecontroleerde onderdelen (art. 19, lid 2, WPO). NT4a Er is voldoende onderwijstijd geprogrammeerd om te kunnen voldoen aan de daarvoor gestelde minima (art. 8, lid 7 onder b, WPO). NT4b Er is maximaal zevenmaal een onvolledige schoolweek geprogrammeerd voor de groepen 3 t/m 8 (artikel 8, lid 7 onder b, WPO). ja nee 2.2 Beschouwing Algemeen beeld Basisschool De Vlasgaard heeft enkele jaren geleden een stevig traject ingezet om de kwaliteit van het onderwijs structureel te verbeteren. In een aantal opzichten zijn de effecten daarvan al zichtbaar in de school. Hoewel de eindresultaten van de school in de laatste drie schooljaren niet overtuigend zijn, voldoen ze toch net aan de norm. Vandaar dat de school in aanmerking komt voor een basisarrangement. Op alle andere normindicatoren en beide aspecten van de kwaliteitszorg scoort de school namelijk minstens op een voldoende niveau, met enkele uitschieters richting 'goed'. Slechts op een enkele andere indicator signaleert de inspectie, net als de school zelf, duidelijke verbetermogelijkheden. Deze thema's zijn al opgenomen in het werkplan van de school voor het nu lopende schooljaar. Een lastig punt in de uiteindelijke beoordeling van de school blijft het gegeven, dat de school een relatief groot aantal zorgleerlingen opvangt, zonder dat de inspectie daar (in de ogen van de school) afdoende rekening mee kan houden. pagina 9 van 13

10 Hieronder volgt een toelichting op het oordeel. Toelichting De met het onderwijs behaalde resultaten Binnen de kaders die de inspectie hanteert voor het bepalen van de resultaten van de leerlingen in groep acht, blijkt dat De Vlasgaard in de laatste drie schooljaren twee keer onder de norm heeft gepresteerd en één keer precies op de ondergrens is uitgekomen. Het eindoordeel voor de betreffende indicator komt daarmee uit op 'voldoende'. Over de uitkomst voor 2008 bestaat geen discussie. De betreffende groep stond al langer bekend als zwak. Voor 2009 geldt dat de inspectie pas na een toegestane correctie tot het oordeel voldoende kon komen, omdat de gemiddelde score op de Eindtoets precies uitkwam op de ondergrens. De resultaten over het schooljaar komen, ook na correctie voor een aantal zorgleerlingen, eveneens uit onder de geldende ondergrens. Het in oktober 2009 vastgelegde lichte optimisme voor de te verwachten eindopbrengsten van die groep is daarmee niet uitgekomen. De resultaten op enkele cruciale momenten en toetsen gedurende de schoolperiode (technisch lezen in de groepen 3 en 4, rekenen in de groepen 4 en 6 en begrijpend lezen in groep 6) kunnen in totaal als voldoende worden beoordeeld. Alleen de resultaten voor het technisch lezen bleven eind vorig schooljaar achter bij de verwachtingen. Om het beeld compleet te maken heeft de inspectie ook nog gekeken naar de prestaties van de leerlingen in de huidige groep acht. Aan het eind van het vorige leerjaar scoorden zij zowel op de toets voor begrijpend lezen, als die voor rekenen gemiddeld een voldoende. Vandaar dat de schoolleiding nu een onderbouwde, positieve verwachting heeft voor de eerstkomende Eindtoets. Op dit moment kan de inspectie nog niet een volmondig positief oordeel geven over de wijze waarop de school invulling geeft aan de ontwikkelingsperspectieven voor specifieke zorgleerlingen. Daarvoor is namelijk nodig dat de school hier al enkele perioden mee werkt en de profielen heeft geëvalueerd en (zo nodig) bijgesteld. Wel heeft de inspectie vastgesteld dat de school voor een aantal leerlingen uit de vorige groep acht die zijn uitgestroomd naar het praktijkonderwijs over dergelijke perspectieven beschikte. Voor andere zorgleerlingen is de procedure nog niet helemaal doorlopen. De kwaliteit van het onderwijsleerproces Op hoofdlijnen voldoet De Vlasgaard aan de belangrijkste indicatoren die te maken hebben met het onderwijsleerproces. Ook enkele (norm-)indicatoren die de inspectie in oktober 2009 als onvoldoende beoordeelde voldoen inmiddels aan de criteria. Dit betreft zowel de aansluiting van de leerinhouden, als het geven van uitleg. pagina 10 van 13

11 Voor beide thema's heeft de school, mede ingegeven door het vorige inspectieonderzoek, trajecten uitgezet en daarbij externe ondersteuning gezocht. Het aanschaffen en implementeren van een sluitend aanbod voor de groepen 1 en 2, met de daarbij horende leerlijnen vormt hiervan een eerste indicatie. Het traject om de kwaliteit van de uitleg te verbeteren is eveneens in volle gang. De inspectie heeft tijdens de geobserveerde lessen in voldoende mate kunnen vaststellen dat de leraren daarvan belangrijke onderdelen toepassen. Verder heeft de school zich bezonnen op de manier waarop de afstemming van het onderwijs op vastgestelde verschillen efficiënter kon worden vormgegeven. De doorgevoerde veranderingen hebben niet alleen een positief effect op de werksfeer in de groepen en de betrokkenheid van de leerlingen bij het gegeven onderwijs. Ook stelt de inspectie vast, dat de beschikbare capaciteit aan ondersteuning van leerlingen en groepsleraren nu doelmatiger wordt ingezet. Een goed voorbeeld hiervan is dat de school heldere afspraken heeft gemaakt met een REC-4 school over het (grotendeels) zelf uitvoeren van de ambulante zorg. Het vrij grote aantal leerlingen dat hiervoor in aanmerking komt vormt hiervoor een van de aanleidingen. De opzet en inrichting van de zorg en begeleiding In het afgelopen schooljaar heeft De Vlasgaard een begin gemaakt met het aanbrengen van enkele structurele veranderingen in de opzet en uitvoering van de zorg en begeleiding. Alle wijzigingen zijn goed beschreven en vastgelegd in voor alle betrokkenen duidelijke documenten. De rol van de groepsleraren komt steeds meer centraal te staan in de vastgelegde procedures. Die van de interne begeleiding en de remedial teaching krijgt parallel hieraan steeds meer het karakter van begeleider van leraren en minder het begeleiden van leerlingen. De cultuurverandering die hiervoor nodig is, net als het scholen van alle betrokkenen, heeft de volle aandacht van de schoolleiding. Dit schooljaar staat het werken met groepsplannen voor spelling en het opstellen van handelingsplannen voor technisch lezen centraal. De groepsleraren worden hierin planmatig begeleid en ondersteund. Gezien het uitgezette traject is het niet vreemd dat nog niet alle leraren voldoende in staat zijn diepergaande analyses te maken van de achterliggende problematiek van hun zorgleerlingen én daar kwalitatief goede plannen voor op te stellen. Tot voor kort was dat immers het werk van het interne zorgteam. De inspectie heeft dan ook de nodige verschillen vastgesteld in de kwaliteit van de opgestelde plannen. Dit neemt niet weg dat de groepsleraren, de remedial teachers en de interne begeleiding voldoende aandacht geven aan de uitvoering van de opgestelde plannen. Ook de evaluatie van de plannen gebeurt nog op basis van oude patronen, aangevuld met nieuwe afspraken. Als het gaat om een verdere groei van de aandacht voor zorgleerlingen, dan ziet de inspectie twee aandachtspunten. De eerste betreft het leggen van een heldere verbinding tussen de opgestelde plannen voor de langere en de middenlange termijn naar de dagelijkse gang van zaken in de groepen. In de lesvoorbereiding en de vertaling daarvan naar de dagen of weektaken van de leerlingen signaleert de inspectie een leemte. pagina 11 van 13

12 Een tweede aandachtspunt vormt de vraag of de school op den duur voldoende in staat zal zijn of blijven om de relatief grote aantallen zorgleerlingen optimaal te kunnen bedienen. Deze vraag zal overigens niet alleen op schoolniveau, maar ook op lokaal niveau, op bestuursniveau en op het niveau van het samenwerkingsverband beantwoord moeten worden. In dit geval gaat het onder andere om de vraag of de school de instroom van zorgleerlingen uit andere scholen volledig kan verwerken en of ze daar voldoende kennis en middelen voor beschikbaar heeft. De geldende afspraken met een REC4 instelling passen overigens prima in één van de antwoorden op deze vraag. De kwaliteit van de kwaliteitszorg Op het gebied van de interne kwaliteitszorg voldoet basisschool De Vlasgaard niet alleen helemaal aan de normen die horen bij het systeem van kwaliteitszorg. Ook de voorwaarden voor kwaliteitszorg zijn meer dan voldoende ontwikkeld. Vooral de manier waarop de schoolleiding de kenmerken van de leerlingenpopulatie in kaart heeft gebracht vormt een prima basis voor het volgende schoolplan. Deze positieve ontwikkeling komt bovenop het al in 2009 gegeven oordeel 'goed' voor de manier waarop de school de resultaten van de leerlingen analyseert en daar conclusies aan verbind. Die praktijk is volledig doorgezet. Dat de ontwikkeling van de school breed wordt gedragen en het implementatieproces voorspoedig verloopt komt onder andere tot uiting tijdens de lesobservaties. Daarin is een doorgaande lijn te herkennen door de hele school heen, iets wat bevorderd wordt door de dwarsverbanden tussen groepen en leerjaren die in de interne organisatie zijn doorgevoerd. Om te onderbouwen dat de inspectie (samen met het bevoegd gezag) voldoende vertrouwen heeft in de uitkomsten van het ingezette verbetertraject heeft de inspectie in dit onderzoek tevens de voorwaarden van de kwaliteitszorg beoordeeld en van een positieve waardering voorzien. pagina 12 van 13

13 3 Toezichtarrangement Geen belangrijke tekortkomingen in de onderwijskwaliteit De Inspectie van het Onderwijs kent aan de basisschool De Vlasgaard het basisarrangement toe. Dit betekent dat de inspectie op dit moment geen reden heeft om het toezicht te intensiveren. pagina 13 van 13