Jaarverslag 2012 Stilstaan bij vooruitgang

Transcriptie

1 Jaarverslag 2012 Stilstaan bij vooruitgang Over probleemgestuurd onderwijs, internationalisering, onderzoek, commissies, evaluaties, prestaties en een lunchbox

2

3 Stenden Hogeschool Jaarverslag 2012 Stilstaan bij vooruitgang Over probleemgestuurd onderwijs, internationalisering, onderzoek, commissies, evaluaties, prestaties en een lunchbox Colofon Stenden Hogeschool, 2013 Samenstelling en eindredactie: Willem Bakker Ontwerp: Visser en de Graef b.v., Leeuwarden Foto cover: Stenden Hogeschool Stenden Hogeschool

4 2

5 Voorwoord College van Bestuur Het jaar 2012 is voor Stenden te kenschetsen als een jaar van herbezinning, verantwoording en consolidatie. In dat jaar is, na de instellingsbrede herziening van de curricula in 2010 en de clustering van de opleidingen in Schools in 2011, het onderwijsbeleid geëvalueerd. Op grond van deze evaluatie en van een reeds in 2011 ingezette brede dialoog over de strategie van de Hogeschool, is er voor de nieuwe beleidsperiode gekozen om strategisch beleid en onderwijsbeleid te integreren in één Stendenbreed Instellingsplan. Onderzoek is, naast Probleemgestuurd Onderwijs en Internationalisering, de derde pijler in het Instellingsplan. Deze keuze is in 2012 zichtbaar geweest door een steviger invulling van onderzoek binnen alle zeven Schools. Daarnaast zijn inhoudelijke en procedurele eisen aan de afstudeerscripties aangescherpt en hebben de Schools in de curricula een doorgaande onderzoekslijn aangebracht of die lijn versterkt. Stenden is ervan overtuigd dat de student van nu, de medewerker van straks, hiermee een sterkere positie heeft bij het vervullen van een positie in het beroepenveld waarvoor hij of zij is opgeleid. In 2012 heeft Stenden, zoals alle Instellingen voor Hoger Onderwijs, zogenaamde Prestatieafspraken gemaakt met het Ministerie van OCW. Stenden heeft de prestatie-indicatoren ingediend met de onderbouwende notitie Niet bij prestatie-afspraken alleen. Stenden heeft de ambitie uitgesproken om ervoor te zorgen dat het rendement zal toenemen, de uitval zal dalen en de switch zal stijgen. Jaarverslag De accreditaties zijn, ook in 2012, alle succesvol verlopen. De (overheids-) maatregelen die hebben geleid tot een dalend budget, heeft Stenden op kunnen vangen door een stringent en solide financieel beleid. Hierbij is prioriteit gegeven aan het primaire proces en de doorontwikkeling van de faciliteiten, waaronder onze ICT-voorzieningen. Met het formuleren van het Instellingsplan, de vaststelling van de Prestatieafspraken en het succesvolle financiële beleid heeft Stenden in 2012 heldere kaders geformuleerd om ook in de komende jaren haar maatschappelijke taak uitstekend te kunnen vervullen. Leeuwarden, 10 juni 2013 College van Bestuur, Leendert Klaassen Klaas-Wybo van der Hoek Stenden Hogeschool

6 4

7 Voorwoord Raad van Toezicht De Raad van Toezicht constateert met tevredenheid dat Stenden Hogeschool ook in 2012 succesvol is verdergegaan met haar kwalitatieve groei. Hierbij heeft de aandacht voor onderzoek en opleiding van het eigen personeel vruchten afgeworpen binnen de curricula. Daarnaast heeft de brede dialoog over de strategische koers van Stenden, samen met de evaluatie van haar onderwijsbeleid, een Instellingsplan opgeleverd dat voor de periode tot en met 2017 beschrijft op welke manier Stenden wil voldoen aan haar opdracht. De Raad constateert dat het overleg met het College van Bestuur ook in 2012 helder, open, constructief was en op de juiste momenten heeft plaatsgevonden; hiervoor spreekt de Raad haar waardering uit naar het College van Bestuur. Het jaar 2012 is voor Stenden een jaar van consolidatie geworden waarin de aandacht nog sterker dan voorheen was gericht op kwaliteit, op de toekomst van de instelling en vooral op de combinatie van die twee thema s. Hierbij speelt de medewerker van Stenden, zowel in het primaire proces als in de ondersteuning, een cruciale rol. De Raad spreekt in de richting van de medewerkers haar grote waardering uit voor de inzet en de geboekte resultaten. Jaarverslag 2012 Cees Bijl, Voorzitter Raad van Toezicht Stenden Hogeschool 5 Leeuwarden, 10 juni 2013 Stenden Hogeschool

8 6

9 Leeswijzer Dit Jaarverslag van Stenden Hogeschool is opgebouwd volgens de strategische pijlers van de onderwijsstrategie. Hoofdstuk 1 gaat over het onderwijs, dat op Stenden probleemgestuurd is en altijd dicht tegen de praktijk aanzit. Stenden spreekt daarom van Real Life Learning. Dit hoofdstuk schetst de kwantitatieve en kwalitatieve ontwikkelingen die zich in 2012 hebben voorgedaan. Met de voorbereidingen voor de prestatieafspraken en de instellingsaccreditatie kan het jaar worden gekenschetst als de aanloop voor de sprong naar de toekomst. Hoofdstuk 3 gaat over Internationalisering, de tweede pijler van het beleid van Stenden. Het hoofdstuk beschrijft de drie manieren waarop internationalisering binnen Stenden vorm krijgt: internationalisation abroad, international mobility of students and staff en internationalisation at home. Bij de ontwikkelingen die zich voor hebben gedaan, nemen de maatregelen waarmee Stenden heeft gereageerd op het Inspectierapport een belangrijke plaats in. Hoofdstuk 4 gaat over de derde en nieuwste pijler van het Stendengebouw: onderzoek. Onderzoek speelt een belangrijke rol in het onderwijs, maar in dit hoofdstuk wordt ingezoomd op het toegepaste onderzoek van de lectoren en op de kennisvalorisatie via de commerciële dienstverlening. Hoofdstuk 5 gaat over de ondersteuning van onderwijs, internationalisering en onderzoek. Hier gaat het over de mensen die het onderwijs mogelijk maken, over de voortdurende verbeteringen in gebouwen en ICT en over de interne onderwijskundige en organisatorische ondersteuning. Jaarverslag Hoofdstuk 6 gaat over Governance. Het hoofdstuk maakt duidelijk dat de besturing van de instelling en de contacten met de buitenwereld zodanig zijn vormgegeven dat de publieke middelen op de juiste manier worden aangewend. Het bevat onder meer het verslag van de activiteiten van de Raad van Toezicht en van de Medezeggenschapsraad. Hoofdstuk 7 (Financiën) gaat specifiek over die middelen en verantwoordt de uitgaven die gemoeid zijn met het beleid dat in hoofdstukken daarvoor is geschetst. Van de Bijlagen moet bijlage 8 over Helderheid apart genoemd worden. Stenden maakt daarin duidelijk dat de organisatie volstrekt transparant is waar het gaat om de scheiding van publieke en private middelen, om maatwerktrajecten en om uitbesteding van het onderwijs. Stenden Hogeschool

10 8

11 Hoogtepunten Een jaarverslag is in eerste instantie een zakelijk verantwoordingsdocument. Toch noemen wij hier in het kort de hoogtepunten van De Hogere Hotelschool viert zijn vijfentwintigjarig bestaan, wordt herdoopt tot Stenden School of Hotel Management en ontvangt het bijzonder kwaliteitskeurmerk Real Life Learning. In Meppel start de eerste internationale Pabo van Nederland: the International Teacher Education for Primary Schools (ITEPS). Het leerbedrijf ACTrain (een bedrijf van trainingsacteurs) van de school of Social Work and ArtsTherapies kent een succesvolle start. School of Business start een Research Center met verschillende onderzoekslijnen. De opleidingen Media and Entertainment Management en Informatica bezetten de eerste plaats in de nationale rankings van Elsevier. Het fablab Stenden My Concept trekt meer dan 2000 bezoekers (veel basisscholen en verschillende technasia). De School of Commerce verbindt zich met duurzame techniek en met international trade. De opleiding International Tourism Management (HTRO) ontvangt een internationale accreditatie van het International Center of Excellence in Hospitality and Tourism Education (ICE). Upgrade van het Stenden European Tourism Futures Institute tot Center of Expertise in Hospitality Tourism & Leisure, samen met NHTV Breda en Hogeschool Zeeland. Verbouwingen in Emmen en in Meppel. Kenniscampus Leeuwarden uit de startblokken. Jaarverslag Stenden Hogeschool

12 10

13 Inhoud Voorwoord College van Bestuur 3 Voorwoord Raad van Toezicht 5 Leeswijzer 7 Hoogtepunten 9 Hoofdstuk 1 Profiel van Stenden 13 Hoofdstuk 2 Onderwijs Wat voor onderwijs? De kerngegevens De accenten van Hoofdstuk 3 Internationalisering Wat doet Stenden aan internationalisering? Kerngegevens Accenten in Hoofdstuk 4 Onderwijs en Onderzoek Wat doet Stenden aan Onderzoek? De kerngegevens De accenten in Jaarverslag Hoofdstuk 5 Ondersteuning van Onderwijs en Onderzoek HRM De fysieke leeromgeving Ondersteuning van onderwijsorganisatie, -ontwerp en ontwikkeling (ESO) 54 Hoofdstuk 6 Governance Algemeen College van Bestuur Raad van Toezicht Interne beheersing en control Horizontale verantwoording Medezeggenschap Rechtsbescherming en financiële ondersteuning Helderheid Duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen 69 Hoofdstuk 7 Financiën 73 Bijlagen 81 Bijlage 1: Organogram Stenden Hogeschool Bijlage 2: Juridische Structuur Stenden Hogeschool Bijlage 3: Lijst met Opleidingen 84 Bijlage 4: Raad van Toezicht Bijlage 5: Bestuur & Management Stenden Hogeschool 88 Bijlage 6: Instroom en Inschrijvingen. Tabellen en diagrammen 98 Bijlage 7: Publicaties 102 Bijlage 8: Helderheid 106 Bijlage 9: Mijlpalen Stenden Hogeschool 114 Bijlage 10: Afkortingenlijst 116 Stenden Hogeschool

14 12

15 Hoofdstuk 1 Profiel van Jaarverslag Stenden Stenden Hogeschool

16 Stenden Hogeschool is een middelgrote instelling voor hoger beroepsonderwijs met vestigingen in Nederland (Leeuwarden, Emmen, Assen, Groningen en Meppel) en in het buitenland (Zuid-Afrika, Qatar, Thailand en Indonesië). Stenden ziet zichzelf nadrukkelijk als een instelling met een maatschappelijke rol. De missie van Stenden luidt Unleashing potential in students, staff and surrounding communities. Stenden doet dit vanuit de visie Serving to make a better world. Vanuit dat vertrekpunt wil Stenden met gemotiveerde studenten, docenten en medewerkers een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van werkvelden en samenleving. In een wereld waarin zoveel talenten herkend, erkend en ontwikkeld moeten worden, wil Stenden een betekenis geven aan verschijnselen, processen en systemen. Zo helpt Stenden bedrijven, instellingen, gemeenschappen en regio s zich verder te ontwikkelen. 14 Nieuwsgierige mens Stenden gaat uit van het mensbeeld van de nieuwsgierige mens. De nieuwsgierige mens is op zoek naar informatie. De nieuwsgierige mens wil weten wat de waarde is van een onderzoek, theorie of oplossing en wat dat betekent voor de bruikbaarheid ervan voor mensen, organisaties en de samenleving. Het beeld van de nieuwsgierige mens verwijst naar het mensbeeld dat ontstond in de Renaissance (16 e en 17 e eeuw), het tijdperk van de Grand Tour. De ramen werden opengezet, de blik naar buiten gericht en oorspronkelijke bronnen werden onderzocht om tot eigen oordelen te komen. Die nieuwsgierigheid dient daarbij een groter doel dan het individuele. Stenden ziet het als haar opdracht om aan de potentiële nieuwsgierigheid in de student te appelleren en om die te stimuleren. Zoals de missie aangeeft, worden studenten uitgedaagd om het beste uit zichzelf te halen. De school wil studenten graag persoonlijk en duurzaam leiderschap laten zien en leren, zodat ze people, profit and planet met elkaar leren verbinden. Als instelling voor hoger onderwijs heeft Stenden sinds 1845 een maatschappelijke opdracht. Het is een opdracht die past bij Stenden, want volgens onze visie willen wij immers dienstbaar zijn om de wereld te verbeteren. En hoger onderwijs werkt. Mensen met hoger onderwijs hebben perspectief op een beter bestaan, zijn leiders in hun gemeenschappen, genieten een betere gezondheid en leven langer. Daarin ligt onze passie. Het is een opdracht die het onderwijs past, want Education is the most powerful weapon which you can use to change the world (Nelson Mandela). Stenden heeft zich de afgelopen beleidsperiode geprofileerd als een zeer internationale instelling waarin Probleemgestuurd onderwijs (PGO) een centrale plaats inneemt. In 2012 is onderzoek daar als derde profielbepalende element aan toegevoegd. Dat past enerzijds bij de ontwikkelingen die reeds op Stenden waren ingezet (zoals het omvangrijke academiseringsprogramma) en anderzijds bij de opdracht die de overheid het hoger onderwijs geeft. Drie pijlers: PGO, onderzoek en internationalisering Daarmee bestaat het profiel van Stenden uit vier elementen. Het mensbeeld is het fundament: de nieuwsgierige mens. Vervolgens onderscheiden we drie pijlers van het Stendenprofiel, die op dat fundament steunen. Vanuit deze drie pijlers - ProbleemGestuurd Onderwijs (PGO), Onderzoek en Internationalisering - draagt Stenden bij aan de ontwikkeling van de nieuwsgierige mens, passend bij diens levenshouding en leerstijl. De verbindingen tussen PGO, onderzoek en internationalisering en de toepassing daarvan in de werkvelden (leerbedrijven, stages, real world learning) zorgen voor een sterk en onderscheidend profiel van Stenden. Waardengedreven organisatie Stenden is daarbij een waardengedreven organisatie. De waarden die ons drijven zijn: meesterschap, intercultureel en ondernemend. Deze waarden geven aan wat wij belangrijk vinden. Zij bepalen hoe de pijlers eruit zien: wat belangrijk is en wat prioriteit heeft. De waarden van Stenden krijgen betekenis tegen de achtergrond van de visie Serving to make a better world.

17 Grondslag/missie/visie Waardengedreven Meesterschap Intercultureel Ondernemend PGO Internationalisering Onderzoek Jaarverslag 2012 Nieuwsgierige mens 15 Aan de hand van de dimensies zoals die in Europees verband gebruikelijk zijn, wordt hieronder op hoofdlijnen het portret van Stenden eind 2012 geschetst. Onderwijs Stenden biedt een portfolio aan opleidingen binnen de domeinen Economie, Educatie, Gedrag & Maatschappij en Techniek. Voor het overgrote deel zijn dit Bacheloropleidingen, maar er worden ook vijf Masteropleidingen 1 en zes Associate degrees aangeboden. De opleidingen zijn sinds 2011 gegroepeerd in zeven Schools. Qua omvang zijn de domeinen Economie en Educatie het grootst, maar er zijn nauwe verbindingen tussen deze domeinen en de kleinere domeinen Techniek en Gedrag & Maatschappij. Voor alle vestigingen en opleidingen van Stenden geldt dat er sprake is van een sterke verbinding met de werkvelden waarvoor wordt opgeleid. Die verbinding is hoewel enigszins afhankelijk van de vestigingsplaats en de opleiding - zowel regionaal, nationaal als internationaal. De internationale opleidingen en contacten van Stenden helpen de regio de toegang tot netwerken en markten in het buitenland te vergemakkelijken. De sterke praktijkoriëntatie van de opleidingen komt ook tot uitdrukking in de leerbedrijven. Vanuit het mensbeeld van de nieuwsgierige mens en vanuit een sociaalconstructivistische visie op onderwijs, wordt het onderwijs op Stenden in hoofdzaak uitgevoerd als Probleemgestuurd Onderwijs (PGO). Onderzoek Onderzoek en onderwijs zijn onlosmakelijk verbonden. Probleemgestuurd Onderwijs bevordert een onderzoekende houding van de studenten. Iedere opleiding ontwikkelt een heldere onderzoekslijn. Gepromoveerde docenten zijn aangesteld als research lecturer. De meeste bacheloropleidingen worden afgesloten met een praktijkgericht onderzoek. Onderzoek van studenten, docenten en lectoren sluit zoveel mogelijk op elkaar aan en vindt plaats binnen onderzoekslijnen. 1 Drie geaccrediteerde masteropleidingen en twee masteropleidingen die in licentie worden verzorgd. Stenden Hogeschool

18 Stenden heeft vijftien lectoraten. Iedere lector heeft een kenniskring, die bestaat uit docenten en uit vertegenwoordigers van het beroepenveld of uit de wetenschap. De lectoren stimuleren het onderzoek en de kennisuitwisseling met het beroepenveld. Het onderzoeksthema van de lectoraten bevindt zich in het algemeen op het grensvlak van verschillende opleidingen of Schools. Om de wisselwerking met het onderwijs te versterken zijn de lectoraten sinds 1 januari 2012 verbonden aan de Schools. In twee Schools zijn de lectoren onderdeel van een omvangrijker, extra gesubsidieerd Kenniscentrum (een zogenaamd Center of Expertise): In de School of Tourism and Leisure betreft dit het Stenden European Tourism Futures Institute (Stenden ETFI), dat onderzoek doet op het gebied van scenarioplanning, zowel in regionaal als in Europees verband. De School of Media Entertainment Management and Technology huisvest de onderzoekseenheid Stenden Polymore Research and Education (Stenden PRE), die onderzoek doet naar de vernieuwing van kunststoffen (recycling en het maken van kunststoffen uit of met gebruikmaking van organische materialen). In een breder verband participeert Stenden vanuit het Stenden ETFI samen met NHTV Breda, de Universiteit van Wageningen, de Universiteit van Tilburg en de Hogeschool Zeeland in het Center of Expertise for tourisme, leisure and hospitality. 16 In het kader van het topsectorenbeleid participeert Stenden vanuit PRE samen met de Hogeschool Windesheim in het Center for Open Chemical Innovation Noordoost-Nederland (onderzoekseenheid in oprichting).

19 Profiel van de studenten Verreweg de meeste studenten (92%) studeren in voltijd, 3% is deeltijdstudent en 5% volgt een duale opleiding. 4,6 % van de studenten is dertig jaar of ouder. De Nederlandse studenten komen overwegend uit Friesland, Drenthe en Groningen, maar één van de vijf in Nederland ingeschreven studenten komt uit het buitenland. Kennisuitwisseling Kennisuitwisseling vindt plaats via vijf sporen: door de export van onderwijs via de International Branch Campuses (de op samenwerking met locale partners gestoelde Stendenlocaties in het buitenland); door de vorm van het onderwijs, dat sterk verweven is met de praktijk, wat met name tot uitdrukking komt in de leerbedrijven en in het bijzonder kwaliteitskenmerk Real World Learning, dat is toegekend aan de Hogere Hotelschool van Stenden; door onderzoek en kennisvalorisatie via vijftien lectoraten en twee kenniscentra, het Stenden European Futures Tourism Institute (Stenden ETFI) en Stenden PRE (het kenniscentrum kunststoftechnologie Polymore Research and Education); door onderzoek, training en advies via Lumius en kennisoverdracht op het gebied van international hospitality management via het Stenden University Hotel; door het onderzoek van studenten in het kader van praktijkopdrachten, stages, minoren en afstudeerprojecten. Kennisuitwisseling impliceert op alle genoemde sporen tweerichtingsverkeer. Zo zorgt de internationalisation abroad voor een adequate wisselwerking tussen de staf in Nederland en in het buitenland ter voortdurende verbetering en internationalisering van de betrokken opleidingen. Jaarverslag Internationale oriëntatie Stenden Hogeschool is een van de meest internationale hogescholen van Nederland. Stenden onderscheidt drie vormen van internationalisering: internationalisation abroad, international mobility of students and staff en internationalisation at home. - Internationalisation abroad Stenden heeft vier International Branch Campuses, in Zuid-Afrika, Qatar, Thailand en Indonesië, waar drie opleidingen worden aangeboden (International Hospitality Management, Tourism Management en International Business and Management Studies) aan in totaal 656 (lokale) fulltime studenten. Deze vorm van internationalisering biedt Stenden daarnaast de mogelijkheid haar studenten de Grand Tour aan te bieden. In 2012 hebben 445 studenten van die mogelijkheid geprofiteerd. - Mobility Diplomamobiliteit. Stenden heeft een aanzienlijke internationale instroom van studenten. De diplomamobiliteit 2 (buitenlandse studenten die een volledige studie op Stenden volgen om hun diploma te halen) vormt 22 % van de totale instroom. Of 26 % als de studenten op de International Branch Campuses meegeteld worden. Studiepuntenmobiliteit (credit mobility). Exclusief de tientallen studenten die hun stage of afstudeerproject in het buitenland deden, brachten meer dan 600 studenten van Stenden Nederland in 2012 een studieperiode in het buitenland door (445 Grand Tour en 180 Exchange). Stenden ontving in buitenlandse studenten voor een kortere studieperiode, waarvan vijf in het kader van de Grand Tour. - Internationalisation at home De samenwerking met de International Branch Campuses, waar drie van de bacheloropleidingen worden aangeboden, de aanzienlijke internationale instroom, het tweerichtingsverkeer van credit mobility en het aanbod van verschillende opleidingen die naar hun aard internationaal zijn, zijn even zovele factoren die als vanzelf de internationalisering van het onderwijsaanbod (internationalisation at home) bevorderen. 2 Bij diplomamobiliteit gaat het om studenten die de hele opleiding in het buitenland volgen om daar hun diploma te halen. Bij credit mobility (studiepuntenmobiliteit) gaat het om studenten die een deel van de opleiding in het buitenland volgen, bijvoorbeeld in het kader van een Europese uitwisseling. Stenden Hogeschool

20 Vanuit de instelling wordt de internationalisation at home verder expliciet gestimuleerd door: het bevorderen van een internationale samenstelling van het docentencorps; de gebruikmaking van internationale literatuur en standaarden; de inzet van probleemgestuurd onderwijs; het bevorderen van de interculturele sensitiviteit; het aanbieden van een consequent tweetalige leeromgeving; de beoordeling van de eigen prestaties op het gebied van internationalisering met behulp van het nationale benchmarkinstrument MINT; het nastreven op opleidingsniveau van het Bijzonder Kwaliteitskenmerk Internationalisering. 18 Regionale verankering Stenden heeft een sterke regionale verankering. 59% van de studenten komt uit de provincies Friesland, Drenthe en Groningen. Ongeveer 50% van de afgestudeerden werkt twee jaar na afstuderen in de regio. Ongeveer 5% van de inkomsten van Stenden komt uit locale of regionale bronnen. Dat zijn deels subsidies, maar het grootste deel komt van de dienstverlening van Lumius (onderzoek, training en advies) en van de omzet van het Stenden University Hotel. De onderzoeksthema s worden vaak ingegeven door de regionale problematiek en veel onderzoek komt direct ten goede aan de omgeving. In 2012 heeft Stenden met verschillende initiatieven deze band met de omgeving bevestigd. Te denken valt aan de optredens van het Stendenkoor, aan vele studentenprojecten (bijvoorbeeld bij de opening van het winkelcentrum Zaailand in Leeuwarden) en aan het project BindNu in Emmen (ter bestrijding van de krimp). Stenden vervult regionaal nog steeds een belangrijke emancipatoire rol. Voor naar schatting de helft van de afgestudeerden geldt dat het de eerste generatie hogeropgeleiden in de familie is. In Emmen staat de vestiging van Stenden aan de rand van het grootste industrieterrein van Noord-Nederland. Op de campus in Emmen bevindt zich het ondernemersplein van Emmen, met onder andere de Drentse vestiging van de Kamer van Koophandel. Op het snijvlak van economische ontwikkeling en noodzakelijke verandering ligt een geweldige, kansrijke opgave voor de noordelijke hogescholen. Het onderwijs versterken, het opleidingsniveau substantieel verhogen, kennis verbinden aan economische bedrijvigheid, praktijkgericht onderzoek voor het midden- en kleinbedrijf en via incubators het ondersteunen en begeleiden van jonge starters: het zijn kerntaken van het hoger onderwijs. Samen met de Hanzehogeschool Groningen, de NHL Hogeschool en Hogeschool Van Hall Larenstein, leidt Stenden tweederde van de hoger opgeleiden op die in Noord-Nederland jaarlijks nieuw instromen op de arbeidsmarkt. Met haar opleidingen en haar praktijkgericht onderzoek draagt Stenden zo bij aan de transitie naar de kenniseconomie. Dit is ook de achtergrond voor het Sectorplan Noord-Nederland (Scholen voor Ambitie, 2010) dat de hboinstellingen uit het Noorden hebben gepubliceerd. Volgens dat plan is Stenden in Noord-Nederland de trekker voor Toerisme en voor Educatie. De daarvoor benodigde samenwerkingsverbanden staan in de steigers. Kerngegevens Stenden Hogeschool heeft 869 werknemers (701 fte) (telling 31 december) en studenten (exclusief masters en studenten op de International Branch Campuses) (telling 1 oktober 2012). Alles inbegrepen telde Stenden in studenten.

21 Jaarverslag Stenden Hogeschool

22 20

23 Hoofdstuk 2 Onderwijs Jaarverslag Stenden Hogeschool

24 2.1 Wat voor onderwijs? Stenden biedt een breed palet aan opleidingen aan binnen de domeinen Economie, Educatie, Gedrag en Maatschappij en Techniek. De bacheloropleidingen vormen de kern van het aanbod, maar Stenden biedt ook master- en Associate degree-opleidingen aan. Drie van de bacheloropleidingen en een toenemend aantal minoren wordt ook op de buitenlandse locaties van Stenden aangeboden, de zogenaamde International Branch Campuses. Het opleidingenaanbod en het onderzoek (lectoraten en kenniscentra) zijn geclusterd per School. Alle in Nederland aangeboden bachelors- en Associate degree-opleidingen zijn bekostigd, evenals de Master Learning and Innovation. Voor deze master werd tot eind 2012 inhoudelijk samengewerkt met Hogeschool Windesheim. Stenden Hogeschool heeft verder de geaccrediteerde masteropleidingen Master International Leisure and Tourism Management en Master International Service Management in het opleidingenportfolio. Onder licentie van de London Metropolitan University biedt Stenden de Master International Event Management aan. De master Special Educational Needs wordt door Lumius (de commerciële tak van Stenden) aangeboden onder licentie van Hogeschool Windesheim. Op het gebied onderzoek werken de masteropleidingen nauw samen met de aan de School verbonden lectoraten. 22 In 2011 is het aanbod van Associate degree-opleidingen fors uitgebreid. De nieuwe AD-opleidingen in Emmen zijn een invulling van de afspraken in het Sectorplan Noord en dragen bij aan de ontwikkeling en de verhoging van het opleidingsniveau in Zuidoost-Drenthe. De AD Hoger Hotelonderwijs in Emmen werkt voor de praktijkcomponent samen met meer dan tien grotere, regionale horecaondernemers. In samenwerking met het Alfa College is in Hoogeveen een schakelminor aangeboden. In 2013 zal dat ook in Hardenberg gebeuren. Voor het onderzoek werken de docenten van de AD samen met de kenniskring van het lectoraat Duurzame Innovatie in de Regionale Kenniseconomie. Zie bijlage 3 voor het complete onderwijsaanbod.

25 2.2 De kerngegevens Ingeschreven studenten Eenheid Totaal aantal studenten 2 Indiv Nederlandse studenten bekostigd 3 Indiv Buitenlandse studenten bekostigd Indiv Nederlandse studenten BNGR Indiv Buitenlandse studenten BNGR Indiv Ned. studenten niet-bekostigd Indiv Buitenl. studenten niet-bekostigd Indiv (Overige) Studenten Non-EER Indiv Studenten IBC s Indiv Masterstudenten 4 Indiv Grand Tour -deelnemers Indiv Totale instroom Indiv Nederlandse 1e jaars bekostigd Indiv Buitenlandse 1e jaars bekostigd Indiv Nederlandse studenten BNGR Indiv Buitenlandse studenten BNGR Indiv Ned. 1e jaars niet-bekostigd Indiv Buitenl. 1e jaars niet-bekostigd Indiv (Overige) 1e Jaars Non-EER Indiv e jaars IBC s Indiv Instroom Masterprogramma s 5 Indiv Propedeuserendement na 2 jaar 6 % 56,6 52,7 54,5 48,4 46,1 Uitvallers na 2 jaar % 36,4 38,7 37,4 38,9 39,6 Afstudeerrendement na 5 jaar 7 % 53,3 50,7 50,6 48,6 45,6 Gemiddelde studieduur Jaren 3,5 3,5 3,6 3,6 3,8 Personeelsomvang Indiv (Onderwijzend & Ondersteunenden beheerpersoneel) Fte Personeel 40 jaar % Ratio OP/ OBP Fte 1,63 1,53 1,58 1,67 1,61 Ratio vrouw/man Indiv. 1,13 1,15 1,21 1,25 1,19 Ratio bekostigde student/docent Ind./Fte 22,6 19,5 19,9 17,9 19,5 Ratio (on)bekostigde student/docent 8 Ind./Fte 24,0 24,6 25,3 23,1 23,3 Ratio bekostigde student/lector Ind./Fte Ratio docent/lector Fte/Fte Jaarverslag ) Peildatum instroom- en inschrijvingsgegevens is per 1 september; peildatum personele gegevens is per eind december. 2) Dit zijn alle ingeschreven studenten van Stenden in Nederland, vermeerderd met de studenten die een geaccrediteerde Master volgen én de studenten die studeren aan één van de buitenlandse Campus Sites van Stenden, niet zijnde Grand Tour -studenten noch studenten in de zin van de WHW. Niet meegeteld zijn de extranei, ook wel examenstudenten genoemd. In 2012 waren dat er 103, in , in , in en in ) Sinds het studiejaar geldt een nieuwe bekostigingsgrondslag. Hogescholen krijgen studenten uitsluitend nominaal bekostigd, d.w.z. maximaal vier jaar voor een bachelor, onder voorwaarde dat deze nog geen graad heeft behaald. Daardoor tellen de zogenoemde BNGR-studenten (Boven Nominaal of behaalde GRaad) niet meer mee voor de bekostiging. 4) Dit zijn de inschrijvingen voor de geaccrediteerde Masteropleidingen Master Learning & Innovation (MLI), Master in International Leisure and Tourism Studies (MILTS) en Master in International Service Management (MISM). Niet meegeteld zijn inschrijvingen voor de leergang Leadership in Education (een masterclass verzorgd door Lumius), voor de Master International Event Management (door Stenden Stenden Hogeschool

26 aangeboden onder licentie van de London Metropolitian University) en de Master Special Educational Needs (door Stenden aangeboden onder licentie van Hogeschool Windesheim). Om deze reden wijken de inschrijvingen voor de masteropleidingen af van de historische gegevens in eerdere jaarsverslagen. 5) Omdat alle Masteropleidingen een omvang van 60 ec hebben en de masterstudenten slechts één keer collegegeld betalen, zijn de instroomcijfers van de masteropleidingen per definitie gelijk aan de inschrijvingen. 6) Propedeuserendement betreft het cohort 2 jaar voor genoemde peildatum. 7) Afstudeerrendement na 5 jaar betreft cohort 5 jaar voor peildatum. 9) Het totaal aantal studenten vermindcrd met het aantal studenten op de IBC s gedeeld door de totale formatie aan OP van Stenden Hogeschool. 24 Analyse Het totaal aantal ingeschreven studenten blijft de laatste jaren stabiel. De instroom van Nederlandse studenten vertoont echter een neerwaartse trend. Het afgelopen jaar bedroeg de daling 7%. Dat is een veel sterkere daling dan landelijk (-2%), terwijl de instroom op de overige noordelijke hogescholen stabiel bleef. De instroom van studenten uit de Europese Economische Regio toont zich echter stabiel. De daling van de Duitse instroom wordt opgevangen door een stijging van de instroom uit de Baltische staten. De instroom van bachelorstudenten uit landen van buiten de EER vertoont een dalende trend en is het afgelopen jaar gedaald met bijna 25%. Het aantal studenten dat niet bekostigd wordt omdat ze langer dan vier jaar studeren of al een graad hebben behaald blijft maar stijgen. Voor een op de vijf studerende studenten ontvangt Stenden geen bekostiging. Ook het propedeuserendement en het afstudeerrendement kennen een licht neerwaartse ontwikkeling. Drie van de vier personeelsleden zijn inmiddels ouder dan veertig jaar. In een tijd van een licht dalende instroom en teruglopende overheidsbijdragen blijkt het onmogelijk de tendens van vergrijzing te keren. Associate degree Totaal aantal ingeschreven op 20 september 2012, aantal AD-studenten dat de instelling in 2012 heeft verlaten en het aantal in 2012 behaalde getuigschriften. CROHO-naam Associate degree AANTAL UITVAL GRAAD AD Commerciële Economie AD Hoger Hotelonderwijs AD Hoger Toeristisch & Recreatief Onderwijs AD ICT-Beheer AD Small Business & Retail Management AD Vrijetijdsmanagement Totaal Instroomcijfers naar nationaliteit Nationaliteit Ontwikkeling Nederlands totaal ,1% Bekostigd ,2% Onbekostigd ,8% EER ,1% Bekostigd ,5% Onbekostigd ,1% Niet EER ,8% Bekostigd ,6% Onbekostigd ,1% Totale instroom ,4%

27 De instroom uit de overige EER-landen (naast Duitsland dus) vertegenwoordigt zestien nationaliteiten. De instroom uit de niet-eer-landen komt uit 59 landen. In totaal zijn op Stenden onder de niet-nederlandse studenten 76 nationaliteiten vertegenwoordigd. Dit is de top 10 daarvan: Belangrijkste landen van herkomst Aantal Duitsland 476 China 204 Bulgarije 27 Roemenië 23 Letland 19 Estland 14 Litouwen 12 Kameroen 10 Oostenrijk 8 Rusland De accenten van 2012 Prestatie-afspraken In 2012 is veel aandacht en tijd (en daarmee geld) gegaan naar de voorbereiding van de Prestatieafspraken zoals iedere instelling voor hoger onderwijs die in 2012 moest maken met het Ministerie van OCW. Stenden heeft de prestatie-indicatoren ingediend met de onderbouwende notitie Niet bij prestatie-afspraken alleen (2012). Stenden heeft de ambitie uitgesproken om ervoor te zorgen dat het rendement zal toenemen, de uitval zal dalen en de switch zal stijgen. Jaarverslag Dit zijn de door Stenden geformuleerde prestatie-indicatoren. Verplichte indicatoren Onderwerp 0-meting Ambitie Stenden Per 1 oktober 2015 Studiesucces* Uitval in het eerste studiejaar 28,6% 27% Kwaliteit/ excellentie Maatregelen Switch 3% 4,5% Bachelorrendement 69,8% 72% Studentoordeel NSE opleiding in het algemeen 63,1% 65% Onderwijsintensiteit : 12 klokuren contact in het eerste studiejaar 50% van de opleidingen Indirecte kosten 1,46 1,5 100 % van de opleidingen Docentkwaliteit 53% MA- niveau 65% * Definities: zie Beoordelingkader en Overzicht Indicatoren Reviewcommissie Hoger Onderwijs en Onderzoek De reviewcommissie, die voor het ministerie de voorstellen moest toetsen op ambitieniveau en realiteitsgehalte, op aansluiting bij gewenste ontwikkelingen op stelselniveau en op uitvoerbaarheid, heeft het voorstel van Stenden als goed beoordeeld. Ten opzichte van de nulmeting die begin 2012, vóór het indienen van de prestatie-afspraken, is uitgevoerd, is er ultimo 2012 sprake van een lichte daling van het rendement (met 0,9% naar 68,9%) en een lichte stijging van de uitval (met 0,2% naar 28,8%). De switch daarentegen stijgt (van 3,0% naar 3,2%). Ten aanzien van de afspraken op het gebied van academisering heeft zich in 2012 een positieve ontwikkeling voorgedaan in de richting van de gestelde ambitie. Stenden Hogeschool

28 Om de uitval te beperken en het rendement te vergroten is in 2012 een aantal maatregelen genomen: een betere voorlichting door de introductie van de Studiekeuze Events, met speciale dagen voor de mbo-instroom; de afsluiting van het Noordelijk convenant mbo-hbo; de verhoging van de norm voor het bindend studieadvies tot 51 EC met ingang van studiejaar ; workshops van het studentendecanaat onder de titel Student snel op de goede plek (zie ook Hoofdstuk 5); de invoering van een registratiesysteem van het decanaat met de mogelijkheid managementsrapportages te genereren (zie ook Hoofdstuk 5). Hoe en waar zijn de studenten geworven? In 2012 zijn studenten geworven met een mix aan activiteiten. Deze vonden ten dele bij de toeleverende scholen plaats, zoals de beurzen en de externe voorlichtingen, en ten dele bij Stenden zelf, zoals de Open Dagen en het Proefstuderen. Voor Duitsland was er elke maand een Open Dag en in 2012 is er ook voor het eerst een Internationale Open dag geweest. Hierbij kwamen studenten uit met name de Baltische staten bij Stenden kijken. In 2012 zijn er in totaal informatieaanvragen verzameld, 2000 meer dan in In september 2012 zijn de traditionele open dagen vervangen door tweedaagse studiekeuze events, met één dag die speciaal gericht is op de mbo-instroom. Tijdens deze events worden de opleidingen gepresenteerd in ingerichte studentenkamers. 26 De verschuiving naar online wervingsactiviteiten heeft zich in 2012 voortgezet. Niet alleen nationaal, maar ook internationaal: sinds 2012 heeft Stenden een Chinese website. In 2012 zijn ook de sociale media Facebook en Twitter bewust ingezet voor informatie en feedback. Sinds november kunnen de online activiteiten en het effect ervan goed worden gevolgd met behulp van een op maat gemaakt analyse-instrument. De online verzamelde contacten zijn door middel van gestructureerde campagnes benaderd, wat vooral op de internationale markten een verbeterslag betekende. Het in 2012 geïmplementeerde CRM-systeem stelt Stenden ook in staat scholen en decanen nog gerichter te benaderen. Hoe was de aansluiting? Aansluitingsnetwerk vo-ho Evenals voorgaande jaren speelt Stenden een actieve rol in het aansluitingsnetwerk vo-ho Fryslân. Dit heeft ook in 2012 geresulteerd in verschillende voorlichtingsactiviteiten voor uiteenlopende doelgroepen in het vo, zoals dig-it (een activiteit om leerlingen in het voortgezet onderwijs te helpen een bewustere profielkeuze te maken) en proefstuderen voor leerlingen uit de examenklassen. Vanuit Stenden wordt meegewerkt aan het docentontwikkelteam economie, een samenwerking tussen docenten economie van het hoger onderwijs met docenten economie van het voortgezet onderwijs. Het doel is om de programma s zo goed mogelijk op elkaar te laten aansluiten. Voor het opzetten van een vo-ho netwerk in Drenthe zijn in 2012 de eerste verkennende stappen gezet. Aansluiting mbo-hbo Vooruitlopend op het wetsvoorstel Kwaliteit in Verscheidenheid, hebben de hogescholen in Noord-Nederland gekozen voor een gezamenlijke aanpak, waaraan zowel het mbo als het hbo hun bijdrage leveren. Het doel is om de talenten van het mbo een grotere slaagkans in het hbo te bieden. Het intensiveren van de loopbaanbegeleiding in het mbo en de doorstroomprogramma s van mbo en hbo samen, blijven daarbij relevant. Op 21 december 2012 hebben vertegenwoordigers van vier hogescholen, zes ROC s en de Onderwijsgroep Noord een convenant getekend ter bevordering van de succesvolle doorstroom tussen mbo- en hbo-instellingen (de ROC s Noorderpoort, Friesland College, Friese Poort, Drenthe College, Nordwin College en Alfa-college en de hogescholen NHL, Stenden, Van Hall Larenstein en de Hanzehogeschool Groningen).

29 De hbo-instellingen in het Noorden zijn voornemens om dezelfde toelatingseisen te stellen aan de mbo ers die geen toelatingsrecht hebben. Gekoerst wordt op een toelatingstraject met twee elementen: een actief keuzetraject en een inhoudelijk goede voorbereiding, getoetst in een deficiëntieonderzoek. Het actieve keuzetraject is voor alle doorstromende mbo ers, het deficiëntieonderzoek alleen voor degenen die geen toelatingsrecht hebben. In de uitwerking van het deficiëntieonderzoek kan een koppeling gelegd worden met de huidige succesvolle bilaterale doorstroomprogramma s van Stenden en de nieuw te ontwikkelen vrije keuzeruimte in de nieuwe kwalificatiedossiers. De nieuwe opzet van de studievoorlichting in de vorm van een tweedaags Studiekeuze Event met een aparte dag voor de mbo-instroom, sluit goed aan op de nieuwe initiatieven. Hoe hebben wij het onderwijs aangeboden? Probleemgestuurd Onderwijs Probleemgestuurd Onderwijs behoort tot het DNA van Stenden Hogeschool. Aangezien het samenwerken in kleine groepen een van de kenmerken van PGO is, is de scholing van de begeleidende tutoren essentieel. Ook in 2012 heeft de tutorentraining weer drie keer plaatsgevonden en hebben 32 deelnemers een certificaat ontvangen. In iedere training waren ook vertegenwoordigers van het onderwijsondersteunend personeel aanwezig. Deze driedaagse training voor beginnende tutoren is in 2012 vernieuwd en uitgebreid met intervisie-elementen. Sinds 2012 worden tijdens de trainingen de voertalen Engels en Nederlands afgewisseld, wat positief blijkt te werken en aanknopingspunten geeft voor het uitwisselen van ervaringen met culturele diversiteit. Jaarverslag Omdat PGO een van de pijlers van het onderwijsbeleid van Stenden is, hechtte het College van Bestuur er ook in 2012 aan dit te onderstrepen door persoonlijk tijdens zogenaamde PGO-koffiemomenten met de medewerkers in gesprek te gaan over de betekenis, de uitwerking en de kansen van PGO. Real World Learning Het leren in PGO is contextueel: er wordt gebruik gemaakt van (semi-)authentieke beroepssituaties. Dit kenmerk wordt vergroot ingezet in het concept van het leerbedrijf. Daarin komen overigens ook de andere kenmerken van PGO terug: samenwerkend leren, zelfsturend leren en leren door de voorkennis bewust in te zetten. - Stenden University Hotel De leerbedrijven zijn sinds jaar en dag gezichtsbepalend voor het onderwijs van Stenden. Het vlaggenschip van de leerbedrijven is het Stenden University Hotel, het praktijkplatform voor de Stenden Hotel Management School. Dit hotel-restaurant wordt hoofdzakelijk gerund door studenten, waarbij de eerstejaars studenten uitvoerende taken hebben, de tweedejaars coördinerende taken en de derdejaars de verantwoordelijkheid dragen. De praktijk in het leerbedrijf wordt systematisch afgewisseld met meer theoretische modules in een onderwijssetting. Voor deze vorm van onderwijs heeft de NVAO in 2012 (naar aanleiding van de visitatie in 2011) het bijzonder kwaliteitskenmerk Real World Learning toegekend. - Andere leerbedrijven Behalve het Stenden University Hotel bleven in 2012 de volgende leerbedrijven actief: Stenden Meeting-U (evenementenorganisatie) Ervarings- en leerbedrijf Personeel & Arbeid Leerbedrijf MEM O3 Present Promotions (in samenwerking met ROC Frieslandcollege) Global Goals 2015 (in samenwerking met het ROC Frieslandcollege) Ontmoetingscentrum Jonge Ouders (in samenwerking met het ROC Frieslandcollege) AkaDeCe (in samenwerking met het Drenthe College) - Nieuw in 2012: ACTrain Een nieuwe loot aan de tak van de leerbedrijven was in 2012 ACTrain. Dit leerbedrijf is opgestart vanuit de Stenden Hogeschool

30 School of Social Work and Arts Therapies. Studenten die via de minor Trainer/acteur een opleiding hebben gehad tot acteur, worden ingezet in onderwijs en cursussen, waar gewerkt wordt met acteurs (vaak in assessments of rollenspelen). Het eerste semester was een pilot; in augustus volgde de officiële doorstart als leerbedrijf. Inmiddels zijn al meer dan twintig trainingen verzorgd. Intern bijvoorbeeld voor Lumius, voor de opleiding HRM en voor de afdeling Marketing (om studentvoorlichters te trainen), extern gaat het om uiteenlopende opdrachten, van acteren in een film over eetstoornissen van de GGZ Friesland tot het geven van een training aan radiologen op de Hanzehogeschool. - Het strategische belang van leerbedrijven: een illustratie aan de hand van het leerbedrijf Jonge Ouders Het in 2010 gestarte project- en leerbedrijf Jonge Ouders heeft in 2012 succesvol gedraaid. 265 Jonge Ouders uit Friesland zijn bij het Ontmoetingscentrum geregistreerd. Via activiteiten en via social media wordt contact met hen onderhouden. 32 hbo ers en 9 mbo ers hebben stage gelopen of een opdracht verricht in dit leerbedrijf. Voor hen was dat een vorm van onderwijs in een authentieke beroepsomgeving. Voor een belangrijk deel van de deelnemende Jonge Ouders wordt voorkomen dat ze een valse start in het leven maken. Door middel van netwerkvorming worden ze gestimuleerd een startkwalificatie te halen en/of te participeren in het arbeidsproces. Ten slotte wordt de School of Social Work and Arts Therapies op deze wijze actief betrokken bij de actuele decentralisaties op het terrein van jeugdzorg, onderwijs en arbeidsmarktbeleid Lumius en My Concept Ook Lumius, de commerciële tak van Stenden, en Stenden My Concept creëren authentieke beroepssituaties voor het leerproces van stdudenten. My Concept is het zogenaamde fablab uit Emmen, waar met behulp van geavanceerde apparatuur bijna alles ontworpen en gemaakt kan worden. Het concept is geboren op de Massachusetts Institute of Technology. My Concept wordt gerund door de technische opleidingen in Emmen, maar studenten spelen een belangrijke en zelfstandige rol in de bedrijfsvoering. Stenden My Concept heeft in 2012 meer dan 2000 bezoekers ontvangen, voor een belangrijk deel uit het basisonderwijs. Zo wordt op jonge leeftijd de basis gelegd voor de belangstelling voor wetenschap en techniek. Stenden My Concept vervult ook een belangrijke rol op de profielkeuzedagen voor het voortgezet onderwijs uit de regio. Ten slotte laten de Drentse technasia hun leerlingen er hun meesterproef maken. - Jong Ondernemen Studenten worden niet alleen ingezet in de genoemde leerbedrijven, maar worden ook gestimuleerd om met studentenondernemingen mee te doen aan de jaarlijkse, nationale wedstrijd die de stichting Jong Ondernemen uitschrijft voor mbo- en hbo-opleidingen. In tegenstelling tot eerdere jaren leidde dat in 2012 niet tot prijzen. Hoe hebben wij de opleidingen in 2012 verder verbeterd? Na de instellingsbrede herziening van de curricula in 2010 en de clustering van de opleidingen in Schools in 2011, stond het onderwijs van Stenden Hogeschool in 2012 in het teken van herbezinning, verantwoording en consolidatie. Het tot 2012 geldende onderwijsbeleid (Wereldwijs Onderwijs) is in 2012 geëvalueerd. Op grond van deze evaluatie en van een al in 2011 ingezette brede dialoog over de strategie van de Hogeschool, is er voor de nieuwe beleidsperiode gekozen om strategisch beleid en onderwijsbeleid te integreren in één beleidsnota. In dat nieuwe beleid is onderzoek toegevoegd als derde pijler van Stenden. Het nieuwe Stendenbeleid heeft als titel Wereldwijs, om zowel de internationale oriëntatie als de continuïteit in het beleid te benadrukken. Het is in april 2013 officieel vastgesteld. De keuze voor onderzoek als derde pijler heeft er toe geleid dat in 2012 in alle Schools onderzoek steviger is aangezet. Veel opleidingen hebben de inhoudelijke en procedurele eisen aan de afstudeerscripties aangescherpt en hebben in de curricula een doorgaande onderzoekslijn aangebracht of die lijn versterkt. Op het gebied van onderzoek wordt de samenwerking en de integratie gezocht met lectoraten, kenniscentra en bedrijfsleven, en het onderzoek van studenten, docenten (in het kader van een Master- op PhD-traject) en lectoren wordt steeds vaker trapsgewijs en thematisch verbonden.

31 De School of Commerce bereidt de oprichting van een onderzoekseenheid International Trade voor, in het bijzonder gericht op Duitsland. Maatschappelijk verantwoord ondernemen en Biobased Economy hebben daarin een centrale plaats. In de verbinding tussen economie en techniek wordt aansluiting gezocht met het Kenniscentrum Stenden PRE, dat zich onder meer bezighoudt met duurzame kunststoffen. De Stenden Hotel Management School lanceerde in 2012 de Stenden Academy of International Hospitality Research (Stenden AIHR). Het betreft een samenwerking tussen de twee bij de School betrokken lectoraten, de masteropleiding International Service Management en de research lecturers van de School. Stenden AIHR beoogt de onderzoekscultuur onder studenten en staf te bevorderen. De Academy is verantwoordelijk voor de Journal of Hospitality Research en voor een nieuwe opzet van de jaarlijkse conferentie Lines of Flight. De School of Business heeft een Research Center gevormd, als opvolger van het Kenniscentrum Sociale Innovatie, waarvan de subsidietermijn begin 2012 afliep. Als uitvloeisel van het KSI is de notitie De medewerker van de 21 e eeuw aangeboden aan het College van Bestuur. Door het Research Center zijn onderzoekslijnen rond thema s gedefinieerd, die opleidingen en het lokale bedrijfsleven verbinden. Als antwoord op een rapport over de demografische krimp in Zuidoost-Drenthe participeert de School of Business via onderzoek van docenten en studenten in de operatie BindNu, een gezamenlijk initiatief van de overheden, onderwijs en ondernemers. Onderzoek is voor Stenden dus nadrukkelijk geen apart departement, maar is ook en vooral geïntegreerd in het onderwijs. Om die reden zijn de lectoraten vanaf 1 januari 2012 bij de Schools ondergebracht. Er is een nauwe relatie tussen de pijlers onderzoek en PGO, dat naar zijn aard onderzoekend is. Onderzoek wordt gefaciliteerd door cursussen Informatievaardigheden voor docenten en studenten en door de maatwerkcursus Scriptiebegeleiding voor docenten. Deze aanpak wordt ondersteund en versterkt door het Academiseringstraject voor docenten. Jaarverslag In 2012 is instellingsbreed een audit van de beoordeling van de afstudeerscripties geïnitieerd. Deze audit was ingegeven door nationale ontwikkelingen, maar ook door het nieuwe, eigen accent op onderzoek. De audit is instellingsbreed geïnitieerd, maar op Schoolniveau uitgevoerd en van vervolgacties voorzien. Ten slotte stond het onderwijs ook in het teken van de verantwoording. In de eerste plaats zijn alle Onderwijs- en Examenreglementen juridisch gescreend. Een inhoudelijke screening volgt in In de tweede plaats heeft Stenden de deskundigheid van de examencommissies in 2012 verder bevorderd. Vanuit de door de afdeling Legal Affairs georganiseerde jaarlijkse scholingsdag is een initiatiefgroep ontstaan die zich richt op het realiseren van een platform waarop leden van Examencommissies elkaar kunnen informeren over examenaangelegenheden en casuïstiek kunnen voorleggen. Tevens wordt er voor deze doelgroep een viertal scholingsbijeenkomsten georganiseerd, waarvan de door Legal Affairs verzorgde scholingsdag er één van is. De thema s voor deze scholingsdagen worden mede gebaseerd op de uitkomst van een behoefte-onderzoek dat gehouden is door een lid van de initiatiefgroep. In de derde plaats hebben alle opleidingen hun course document geactualiseerd en in een vergelijkbaar format opgesteld. Het course document is richtinggevend voor de inhoud, de vormgeving en de toetsing van het onderwijs. In 2012 was het in veel opleidingen meer dan ooit een levend document, op basis waarvan een onderwijsinhoudelijke discussie werd gevoerd. In de vierde plaats werden zowel het toetsbeleid als de toetspraktijk aangescherpt. Dit was enerzijds een gevolg van de aangescherpte accreditatie-eisen en anderzijds van de versterkte rol van de examencommissie. Het Kader Integraal Toetsbeleid van Stenden Hogeschool is nu op ook op School- en opleidingsniveau uitgewerkt. De toetsdeskundigheid van de docenten is in 2012 verder bevorderd. Ook de procedures bij de vaststelling van het eindniveau zijn waar nodig verder aangescherpt. Het vierogenprincipe wordt inmiddels algemeen toegepast en steeds vaker worden externen betrokken bij de validatie van de toetsing. De digitale voortgangstoetsing rukt langzaam maar gestaag op. Stenden Hogeschool

32 Hoe wordt dat extern beoordeeld? Nationale Studentenenquête De belangrijkste graadmeter voor de tevredenheid van studenten is de jaarlijkse Nationale Studentenquête. Alle andere overzichten zijn hierop gebaseerd. In 2012 beantwoordde 28,5% van de studenten van Stenden de enquête, waarmee Stenden achterbleef op de nationale respons van 33 %. Stenden scoorde op de volgende onderdelen hoger dan gemiddeld: algemene vaardigheden, wetenschappelijke vaardigheden, voorbereiding op de beroepsloopbaan, studiefaciliteiten, studielast en studiebegeleiding. Als de themascores van Stenden in 2012 vergeleken worden met die van 2011, kan worden geconcludeerd dat de tevredenheid van de studenten over Stenden in 2012 licht gestegen is. Stenden heeft de resultaten van 2011 gehandhaafd of verbeterd. Onderstaande grafiek illustreert dit. 4,10 3,90 Stenden 2012 Stenden 2011 Landelijk ,70 3, ,30 3,10 2,90 2,70 2,50 Inhoud Algemene vh Wetenschappelijke vh Voorbereiding beroepsloopbaan Docenten Informatievoorziening Studiefaciliteiten Informatiepunt Toetsing en beoordeling Studierooster Studielast Studiebegeleiding Studieomgeving Huisvesting Betrokkenheid Accreditaties Alle opleidingen van Stenden zijn uiteraard geaccrediteerd. Sinds 2012 wordt die accreditatie verleend op basis van het nieuwe kader van de Beperkte OpleidingsBeoordeling van de NVAO. De visitatie voor de bijbehorende instellingstoets kwaliteitszorg vindt in het najaar van 2013 plaats. In 2012 ontving Stenden de accreditatie voor de in 2011 gevisiteerde opleidingen Creatieve Therapie en Hoger Hotelonderwijs. De opleiding Hoger Hotelonderwijs viel nog onder het oude accreditatieregiem: één aspect werd als excellent beoordeeld (de faciliteiten), twaalf als goed en de overige acht als voldoende. Aan de opleiding werd verder het al eerder vermelde bijzonder kwaliteitskenmerk Real World Learning toegekend. Creatieve Therapie was de eerste opleiding van Stenden die de beperkte opleidingsbeoordeling onderging. Alle drie de standaarden werden als voldoende beoordeeld. In 2012 vond ook de visitatie van de opleiding Hoger Toeristische en Recreatief Onderwijs plaats (interne benaming: International Tourism Management). Ook deze opleiding mag drie keer een voldoende tegemoet zien. Ten behoeve van een internationale accreditatie werd de laatste opleiding, die geheel Engelstalig is, ook met goed gevolg gevisiteerd door het International Center of Excellence in Hospitality and Tourism Education (ICE).

33 Jaarverslag Stenden Hogeschool

34 32

35 Hoofdstuk 3 Internatio- Jaarverslag nalisering Stenden Hogeschool

36 3.1 Wat doet Stenden aan internationalisering? Stenden Hogeschool internationaliseert het onderwijs op drie manieren. Internationalisation abroad Stenden biedt diverse opleidingen en minoren aan op vier locaties in het buitenland. Deze zogenaamde International Branch Campuses 3 zijn gevestigd in Zuid-Afrika (Port Alfred), Qatar (Doha), Thailand (Bangkok) en Indonesië (Bali). Op alle locaties neemt Stenden de exclusieve eindverantwoordelijkheid voor het onderwijs. De juridische grondslag voor de internationalisation abroad wordt toegelicht in het hoofdstuk Governance. Mobility of students and staff Stenden stimuleert de internationale mobiliteit van studenten en medewerkers, vooral door de Grand Tour (een studie- of werkperiode op een van de International Branch Campuses) en door deelname aan het Europese Erasmus uitwisselingsprogramma. 34 Internationalisation at home Ten slotte krijgt de internationalisering vorm via de internationalisering van de curricula. De leer- en onderwijsomgeving is naar vorm en inhoud in steeds meer opleidingen zodanig ingericht dat ook studenten van buiten Nederland het onderwijs kunnen volgen. Inhoudelijk heeft het onderwijs een kosmopolitisch accent en bereidt het de studenten voor op hun rol als wereldburger in een geglobaliseerde samenleving. Het beleid van de instelling en de voorzieningen (onder meer een consequente tweetalige inrichting) zijn hierop afgestemd. 3.2 Kerngegevens De International Branch Campuses Studiejaar IBC Instr Inschr Instr Inschr Zuid-Afrika (Port-Alfred) Gestart in2002 Opl: IHM en ITM Qatar (Doha) Gestart in 2002 Opl : IHM, ITM en IBandMS Thailand (Bangkok) Gestart in 2006 Opl : IHM Indonesië (Bali) Gestart in 2009 Opl : IHM Totaal IBC s Instroom en diploma: van 1 oktober 2010 (resp. 2011) tot en met 30 september 2011 (resp. 2012). Ingeschreven: op 30 september 2011, resp Mobiliteit Mobiliteit in 2012 Uitgaand Inkomend Studenten Grand Tour Studenten Exchange Staff Exchange Voorheen Global Campus Sites genoemd. Met de benaming International Branch Campus hanteren wij een internationaal gangbaar begrip.

37 Internationalisation at home Stenden Hogeschool heeft veertien bacheloropleidingen en drie masteropleidingen die (ook) volledig Engelstalig zijn. Daarnaast zijn er 49 Engelstalige minoren. De meeste opleidingen hebben gedefinieerd welke internationale en interculturele competenties worden nagestreefd. 3.3 Accenten in 2012 In 2012 heeft een Taskforce Internationalisering zich gebogen over de rol van internationalisering als onderdeel van het strategisch en onderwijskundig beleid van de instelling en over de samenhang tussen de drie onderscheiden vormen van internationalisering. Op basis van een eerder uitvoerig intern onderzoek uit 2011, is in 2012 het nieuwe integrale internationaliseringplan van Stenden Hogeschool uitgebracht (Internationalisation. A short course, A reader, And Policy, 2012) Internationalisation abroad Ook wat internationalisering betreft was 2012 een jaar van consolidatie. Stenden heeft sinds 2000 in Nederland een pioniersrol vervuld als het gaat om het aanbieden van opleidingen in het buitenland. De invulling van deze internationalisation abroad is in 2011 positief beoordeeld door een internationaal expertpanel. Tegelijkertijd deed de Inspectie in 2011 onderzoek naar vermeende misstanden bij het aanbieden van opleidingen in het buitenland. Het rapport verscheen in februari De Inspectie heeft de wijze waarop Stenden de graadverlening in het buitenland verzorgt, getoetst aan de zogeheten Plasterkbrief ( Nederlands hoger onderwijs in het buitenland, wat er wel en wat er niet kan, 2007 ). In deze brief staan vijf criteria genoemd. Stenden concludeert dat er in het rapport weliswaar sprake is van een uiterst zorgvuldige en grondige toetsing aan de Plasterkbrief, maar dat genoemde brief zoals de Inspectie zelf feitelijk ook aangeeft niet de enige beleidsnotitie is op dit terrein. Mede door deze keuze zijn dan ook niet alle kwaliteitsborgingen die Stenden toepast meegenomen in het onderzoek. Daarnaast houdt het rapport geen rekening met het eindresultaat van de opleiding, namelijk een kwalitatief goed opgeleide student in zowel de Nederlandse als de mondiale context. Dit eindresultaat blijkt onder meer uit het hoge plaatsingspercentage van onze afgestudeerde studenten in vervolgopleidingen en hun succes op de arbeidsmarkt. Overigens heeft Stenden de feitelijk genoemde procedurele tekortkomingen serieus genomen, de op- en aanmerkingen van de Inspectie opgevolgd en de minister laten weten te zullen opereren conform de beleidslijn neergelegd in de hiervoor genoemde notitie Nederlands hoger onderwijs in het buitenland. De reeds in 2011 of eerder ingezette - en ook door de Inspectie gesignaleerde - verbetertrajecten zijn in 2012 geïntensiveerd: Jaarverslag Overeenkomstig de belangrijkste bevinding van de Inspectie moeten studenten die zich na 1 juni 2012 hebben ingeschreven op een van de International Branch Campuses van Stenden, voortaan 60 EC op een van de Nederlandse locaties behalen. Reeds eerder op de IBC s studerende studenten worden aangemoedigd een jaar in Leeuwarden te studeren. De rol van de examencommissies van de betrokken opleidingen is verder versterkt: Er is een nieuwe diplomeringsregeling opgesteld voor studenten die hun opleiding op een van de International Branch Campuses hebben gevolgd. Alle afstudeerscripties en stageverslagen worden voortaan extern beoordeeld onder verantwoordelijkheid van de Nederlandse examencommissie. In 2012 is het Responsibility Document (dat de wederzijds verantwoordelijkheden vastlegt en beoogt de gelijke kwaliteit te borgen) verder vervolmaakt; dit document wordt regelmatig geactualiseerd. Last but not least is in 2012 ook de transcontinentale personele samenwerking geïntensiveerd. De functie van Head of Sites is ingesteld en in 2013 vervuld. De Head of Sites vertegenwoordigt de IBC s in het overleg van Heads of School. De moduulcoördinatoren hier en daar werken tot volle wederzijdse tevredenheid samen en er vinden regelmatig werkbezoeken plaats om ook op locatie de onderwijsorganisatie en inhoud inhoudelijk af te stemmen. Stenden Hogeschool

38 3.3.2 Mobility De uitgaande studentenmobiliteit is in 2012 afgenomen. Het aantal Grand Tour studenten daalde met 10 % ten opzichte van De beperking van het aantal plaatsen (in verband met de beperkte organisatorische en logistieke capaciteit) op het populaire programma Event Management op Bali vormt hiervoor de belangrijkste verklaring. Het aantal gewone, uitgaande uitwisselingstudenten (Exchange als onderdeel van het Europese Erasmusprogramma) daalde eveneens licht. De economische recessie lijkt een matigend effect op de uitgaande mobiliteit te hebben. Daarnaast lijken Europese bestemmingen terrein te verliezen aan transcontinentale bestemmingen. De inkomende studentenmobiliteit kende een kleine stijging, zowel wat de Exchange als de Grand Tour betreft, al laat het absolute aantal van de laatste mogelijkheid nog volop ruimte voor groei. De uitgaande stafmobiliteit kende een sterk stijgende lijn, mede tengevolge van een intensivering van de promotieactiviteiten en het vereenvoudigen van de administratieve processen. 36 Studiejaar Exchange (uitgaand) Exchange (inkomend) Grand Tour (uitgaand) Grand Tour (inkomend) Staff/docenten mobiliteit (2012) (2011) Tabel 1: Aantallen per academisch studiejaar Aantal modules Module Module Module Module Zuid Afrika Qatar Bali Thailand TOTAAL Tabel 7: Aantal Grand Tour modules TOTAAL 2012 Inhoudelijk is het programma-aanbod van de Grand Tour gediversifieerd, zijn naast Leeuwarden ook andere binnenlandse locaties intensief betrokken bij de promotie en de werving en zijn in het kader van de samenwerking binnen de opleiding IBandMS als pilot delen van de Grand Tour opengesteld voor NHL Hogeschool en Hogeschool Van Hall Larenstein. De nazorg voor studenten die na een verblijf in het buitenland terugkomen was ook in 2012 nog een punt van verbetering. Het internationale studentenvolgsysteem OIEM en het calamiteitenplan zijn in tegenstelling tot de voornemens nog niet geïmplementeerd Internationalisation at home Alle Schools stimuleren de internationalisering. Sommige zijn met opleidingen vertegenwoordigd op de International Branch Campuses. Alle Schools faciliteren de studentenmobiliteit via de Grand Tour of via Exchange. Daarnaast is de Internationalisation at home in alle Schools in 2012 verder bevorderd. Opleidingen worden gestimuleerd de mate van internationalisering in kaart te brengen met behulp van het instrument MINT (Mapping Internationalisation) van NUFFIC. Dit kan aanleiding zijn bij de volgende accreditatie het Bijzonder Kwaliteitskenmerk Internationalisering aan te vragen. Dat gebeurt in 2013 bij de opleiding International Business and Management Studies.

39 De hoge mate van internationalisering van de opleiding International Tourism Management is erkend door de accreditatie door het International Center of Excellence in Hospitality and Tourism Education (ICE). Om zichzelf te meten aan internationale standaarden hanteren Schools in toenemende mate het instrument van de internationale benchmark. Veel Schools en opleidingen waren in 2011 en in 2012 bezig met het maken van een course document (waarin het curriculum wordt verantwoord). Hierin wordt altijd aangegeven hoe, waarom, in welke mate en waar de internationalisering van de opleiding invulling krijgt. De School of Education heeft in 2012 in Meppel in samenwerking met universiteiten uit Denemarken, Noorwegen en Zweden de eerste internationale Pabo van Nederland gelanceerd (ITEPS: International Teacher Education for Primary Schools). ITEPS is in 2012 van start gegaan met een eerste lichting van 25 studenten. Ter bevordering van de internationalisation at home zijn voor docenten en voor zover het de eerste cursus betreft medewerkers van het OBP in 2012 instellingsbreed de volgende cursussen aangeboden: Intercultural sensitivity International Classroom Skills Jaarverslag Stenden Hogeschool

40 38

41 Hoofdstuk 4 Onderwijs en Jaarverslag Onderzoek Stenden Hogeschool

42 Zowel in Europees als in nationaal verband wordt het toenemende belang van het onderzoek in het hoger beroepsonderwijs onderstreept. Stenden Hogeschool heeft onderzoek daarom in 2012 benoemd als haar derde profielbepalende pijler, naast internationalisering en Probleemgestuurd onderwijs. 4.1 Wat doet Stenden aan Onderzoek? Onderzoek is onlosmakelijk verbonden met het onderwijs (zie hoofdstuk 1). Daarnaast wordt onderzoek gedaan door de lectoraten. Dan gaat het om toegepast en academisch onderzoek. Om de verbinding tussen onderwijs en onderzoek nog meer te versterken, zijn de lectoraten met ingang van 1 januari 2012 ondergebracht bij de Schools. De inzet van lectoraten en kenniskringen bevordert de kwaliteit van het onderzoek (en daarmee ook de kenniscirculatie) van de beroepsgebieden waar het hoger onderwijs zich op richt. Hiermee wordt de lijn in de beroepskolom van (v)mbo en hbo doorgetrokken tot het wetenschappelijke niveau. De lectoren zorgen kortom voor trek in de schoorsteen van een kennisinstelling. 40 De lectoraten worden gefaciliteerd door het Projectbureau Academisering, dat ook waakt over de synergie en de onderzoekskwaliteit van de lectoraten. Het Projectbureau Academisering heeft ten slotte een representatieve taak als het om het onderzoek van Stenden als geheel gaat. Ten slotte vindt het onderzoek ook plaats in Lumius, de commerciële tak van Stenden. Lumius, de commerciële tak van Stenden en als zodanig onderdeel van de aparte vennootschap Wyswert BV, biedt bedrijfsoplossingen aan door procesverbetering, marktonderzoek en professionalisering van medewerkers. Lumius is gericht op kennisvalorisatie (via onderzoek, training en advies) en brengt de kennis die binnen Stenden aanwezig is tegen betaling in de praktijk. Ook dit onderzoek staat niet los van het onderwijs. Het wordt vaak uitgevoerd door docenten en studenten. Ook de inhoudelijke relatie tussen Lumius en de Schools zal in 2013 verder versterkt worden. Zie verder 4.2 voor Lumius.

43 4.2 De kerngegevens Tabel 1: Overzicht lectoraten School of Lectoraat Lector Bijzonderheden Business Economie op Mensenmaat Ir. Piet van Elswijk Commerce Ondernemerschap, innovatie Dr. Jan Waalkens en kenniscirculatie Education Fries en Meertaligheid Dr. Alex Riemersma In samenwerking met de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden Ontwikkeling Veelvormig Chr. Basisonderwijs Dr. Cil Wigmans Early Childhood Dr. Ineke Oenema-Mostert Dr. Sineke Goorhuis- Brouwer Hospitality Management Service Studies Dr. Elena Cavagnaro Gastronomy Dr. Peter Klosse Jaarverslag 2012 Media and Entertainment and Technology Organizations and Social Media Dr. Jim Slevin 41 Social Work and Arts Therapies Duurzame Kunststoffen Dr. Jan Jager Kenniscentrum Stenden Dr. Rudy Folkersma PRE Social Work and Arts Dr. Marinus Spreen Therapies Leadership and Change Management Mens en Organisatie Dr. Gabriël Anthonio Dr. Adriaan Bekman Tourism and Leisure Scenario Planning Dr. Albert Postma Kenniscentrum ETFI Mariene Wetlands Studies Drs. Hans Revier Kenniscentrum ETFI Duurzame Innovatie in de Regionale Kenniseconomie Dr. Ineke Delies In samenwerking met het Alfa College Stenden Hogeschool

44 Tabel 2: Lumius Cluster Focus Productvorm Werkveld Organisatie Ontwikkeling Externe oriëntatie in bedrijven (marketing) Structuur en systemen Ontwikkeling van medewerkers (HRD) Onderzoek Advies Trainingen Varia Onderwijs Ontwikkeling - Team Language & Culture Breed portfolio aan taaltrainingen Onderzoek Advies Trainingen Primair Onderwijs Voortgezet Onderwijs Expertise Centra - Stenden Academy Opleiden van kwalitatief goede onderwijsmanagers Begeleiden van scholen bij optimaliseren van het proces Professionalisering medewerkers - My Stenden Academy Professionalisering Stenden medewerkers Intern De accenten in Ontwikkelingen lectoraten Eind 2012 heeft Stenden Hogeschool vijftien lectoraten en kenniskringen met in totaal zeventien lectoren. Om meer focus aan te brengen in het onderzoek van Stenden Hogeschool en om de versnippering tegen te gaan, is in de loop van 2012 besloten de lectoraten Tourism for Peace, Hospitality Management en Humanitarian Assistance niet voort te zetten. Na het pensioen van Drs. Henk Pol gaat het lectoraat Veelvormig Christelijk Basisonderwijs verder met één lector. In de School of Education is daarnaast het (dubbel-)lectoraat Early Childhood gestart. Prof. dr. Sieneke Goorhuis-Brouwer en dr. Ineke Oenema-Mostert zijn op 16 november officieel geïnstalleerd als lectoren, maar waren al eerder met hun onderzoek begonnen. Het lectoraat Social Work & Arts Therapies (SW&AT), met lector Dr. Marinus Spreen, is in 2012 verlengd voor een periode van vier jaar. Voor enkele nieuwe lectoraten zijn voorbereidingen getroffen. De lectoraten sluiten aan op de opleidingsdomeinen en het strategisch profiel van Stenden. Alle lectoren en kenniskringen voeren toegepast wetenschappelijk onderzoek uit, onderhouden netwerkrelaties met maatschappelijke en wetenschappelijke vakgebieden en publiceren in relevante researchmedia en vakbladen. Nederlandse en internationale vakdeskundigen maken als extern lid deel uit van de kenniskringen. Zowel bachelor- als masterstudenten worden betrokken bij bestaande en toekomstige onderzoeksprojecten. Erkende kwaliteit De instellingsbrede audit die in het kader van de Validatie Kwaliteitsonderzoek Onderzoek (VKO) heeft plaatsgevonden, is in 2012 met een positief resultaat afgesloten. De VKO-commissie heeft uitgesproken dat het systeem van kwaliteitszorg van onderzoek reden geeft tot vertrouwen in het proces van permanente bewaking en verbetering van het onderzoek en van de organisatie van het onderzoek door Stenden. Ook de evaluaties door een externe instantie van het lectoraat Social Work and Arts Therapies en het lectoraat Leadership and Change Management werden in 2012 met succes afgesloten. In 2013 zal de eerste externe evaluatie van een onderzoekseenheid nieuwe stijl, namelijk van een cluster van lectoraten, plaatsvinden. De onderzoekseenheid van de School for Tourism & Leisure zal hier de spits afbijten. In april 2012 hield de nieuw ingestelde Advisory Board for Research and Academization haar eerste zitting. In september volgde de tweede bijeenkomst van deze externe adviesraad met vertegenwoordigers van universiteiten uit binnen- en buitenland. De Advisory Board heeft als doel om te reflecteren op de academisering en het onderzoek van Stenden.

45 Overzicht per lectoraat Economie op Mensenmaat dr. Piet van Elswijk School of Business Dit lectoraat is gestoeld op de visie die John Rawls verwoordt in zijn boek A Theory of Justice en op de principes van de cybernetica zoals bijvoorbeeld het principe van sturen zo dicht mogelijk bij het proces. Uit deze theorieën komt de grondgedachte van de Economie op Mensenmaat voort die omschreven kan worden als: Het moet economisch aantrekkelijk worden om maatschappelijk gewenst te handelen. Het lectoraat Economie op Mensenmaat heeft een Economisch Laboratorium opgezet met het doel om onderzoek te doen naar de effecten van economische processen. De eerste proefsessie met ongeveer 60 studenten is naar volle tevredenheid verlopen. In een spelsimulatie kunnen de studenten kiezen tussen het huidige economische model en economie op mensenmaat. Het lectoraat richt zich in het bijzonder op de krimpregio s en zoekt in dat verband samenwerking met de lokale overheden, woningcorporaties en met Hogeschool Zuyd (vanwege de parallellen met krimpregio Limburg), wat moet leiden tot een Europese subsidieaanvraag via Neth-ER. Naast de reguliere, beperkte kenniskring verzorgt het lectoraat ook expertmeetings met een grotere kring van docenten uit de Schools of Business en Commerce. Ondernemerschap, innovatie en kenniscirculatie dr. Jan Waalkens School of Commerce Ook in 2012 heeft het onderzoek van het lectoraat bedrijven in de regio aantoonbaar geholpen om meer inzicht te krijgen in de (internationale, met name de Duitse) markt. Daarmee is een solide basis gelegd voor het ServicePunt Stenden dat in 2012 gestart is (een centraalloketfaciliteit voor vragen van ondernemers). Het onderzoek van het lectoraat ging over marketing, culturele inzichten en kennis van import en export. Concrete producten en resultaten van het lectoraat zijn marketingstudies, haalbaarheidsonderzoeken en lunchen ontbijtsessies met lokale ondernemers. Ook werd onder de naam Whose crazy idea is it anyway? een congres georganiseerd over Kunst, Cultuur en Media. Ten slotte heeft het lectoraat een studie gedaan voor de aanvraag van het Associate degree Commerciële Economie, Ondernemerschap en Techniek en heeft het zich met een zelfevaluatie voorbereid op de externe evaluatie in Jaarverslag Ontwikkeling van Veelvormig Christelijk Basisonderwijs - dr. Cil Wigman - School of Education Het lectoraat was in 2012 intensief betrokken bij de Master Learning and Innovation, ook onderdeel van de School of Education. De lector heeft met colleges bijgedragen aan het onderwijs in de master. Samen met Dr. Frits Haringh heeft hij op verzoek van de opleiding een review gedaan van het niveau van de mastertheses. Hij heeft meegewerkt aan een audit ter voorbereiding op de accreditatie en meegedacht over de toekomst van MLI. Verder is de lector betrokken bij de begeleiding van diverse promotietrajecten. Het lectoraat was in 2012 verder betrokken bij de voorbereiding en de uitvoering van de identiteitsscan van de School of Education (voortvloeiend uit de organisatorische samenvoeging van de christelijke, openbare en algemeen bijzondere pabo s van Stenden). Voor de opleiding tot Leraar Basisonderwijs heeft hij diverse colleges en een studium generale verzorgd. Dit alles culmineerde in de centrale presentatie van het nieuwe boek van de lector Je kunt me nog meer vertellen (Wigmans, 2012). Fries en Meertaligheid in Onderwijs en Opvoeding dr. Alex M.J. Riemersma School of Education / lectoraat in samenwerking met de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden De inauguratie van de lector vond plaats tijdens een studiebijeenkomst op 9 februari met bijdragen van prof. Jarmo Lainio (Stockholm) en de leden van de kenniskring. Het lectoraat doet onderzoek naar de didactische concepten en de praktijk van drietalig basisonderwijs. Het ontwikkelt toetsen voor het Fries voor het primair en het voortgezet onderwijs, die geijkt zijn aan het Common European Framework for Languages. Met de toetreding van drs. Roelien Bos-Wierda tot de kenniskring, kan het concept van My Schools Network (een virtueel learning lab dat leerlingen en leraren over de hele wereld met elkaar verbindt) ook toegepast worden voor de ontwikkeling van kleinere doeltalen zoals het Fries. Een eerste evaluatie in november leidde tot de aanbevelingen voor meer focus, versterking van de contacten met scholen en inbedding in het curriculum van de Opleiding tot Leraar Basisonderwijs in de vorm van een minor Fries en Meertaligheid. Stenden Hogeschool

46 Early Childhood - prof. dr. S.M. Goorhuis-Brouwer en dr. C.E.Oenema-Mostert School of Education Het lectoraat Early Childhood School of Education is op 1 februari 2012 van start gegaan. Tot het werkterrein van het lectoraat Early Childhood behoort de ontwikkeling van een curriculum jonge kind voor pabostudenten, de professionalisering van medewerkers in het werkveld primair onderwijs en het toegepast onderzoek, gericht op een inventarisatie van de sterke punten en de leerpunten van de huidige begeleiding van en het onderwijs aan jonge kinderen in de leeftijd van 3-7 jaar. Belangrijke thema s zijn: observatie, spel, taal en rekenen, gedrag en de doorgaande lijn voor- en vroegschoolse educatie. Daarnaast moet deze actuele kennis geïntegreerd worden in het pabocurriculum en in het nascholingsaanbod. Service Studies dr. Elena Cavagnaro Stenden Hotel Management School Voor het lectoraat Service Studies was 2012 een oogstjaar. Twee belangrijke publicaties zagen het licht: Three levels of Sustainability (Cavagnaro en Curiel, 2012) en Events and Sustainability (Cavagnaro, Postma en Neese, 2012). Three levels of Sustainability werd in april gelanceerd tijdens een reeks van evenementen in Nederland en op Curaçao. In maart werd het door Deike Schulz geleide SIA-RAAK-project Greening Generation Y succesvol afgesloten tot tevredenheid van alle betrokkenen. Prof. Dr. Lindenbergh van de RUG noemde de communicatietechnieken die tijdens het project zijn ontwikkeld innovatief en effectief. Het lectoraat heeft ten slotte bijgedragen aan de ontwikkeling van de Academy of International Hospitality Research, het kenniscentrum van de Stenden Hotel Management School. 44 Gastronomie dr. Peter Klosse Stenden Hotel Management School Gastronomie is de wetenschap van smaak en proeven, en bestudeert de relatie tussen de proevende mens en de smaak van alles wat eet- en drinkbaar is. De missie van Gastronomie is om lekker beter te begrijpen. Dat is minder triviaal dan het lijkt. Iets wel of niet lekker vinden, stuurt ons gedrag en bepaalt ook mede onze tevredenheid. Gastronomie hoort daarom thuis in de Hotelschoolopleiding. Onder auspiciën van het lectoraat is een succesvolle minor Gastronomy ontwikkeld, die twee keer per jaar wordt aangeboden. Bovendien zijn elk semester ongeveer 15 studenten betrokken bij Gastronomisch onderzoek. In 2012 heeft lector Peter Klosse het manuscript voltooid van zijn Engelstalige handboek dat al in de minor wordt gebruikt. The Essence of Gastronomy, understanding the flavour of foods and beverages zal naar verwachting in 2013 gepubliceerd worden. Organizations and Social Media Dr. Jim Slevin School of Media and Entertainment & Technology Het lectoraat telt drie promovendi die naast hun werk voor de kenniskring ook werkzaam zijn voor de School of Media and Entertainment Management & Technology. In 2012 heeft elk van deze kenniskringleden zijn kennis en ervaring gekoppeld aan een of meer van de onderzoekslijnen van het lectoraat, te weten: nieuwe vormen van informatieoverdracht, strategische verbanden, solidariteit en kosmopolitisme. Onderwerpen van onderzoek zijn: gebruik van sociale media en cultuurbeleid, eco-labeling-initiatieven, entertainment Education, nieuwe business modellen in de muziekindustrie en ondernemerschap. Ten slotte is er ook aandacht voor meer fundamentele vragen zoals: wat zijn sociale media en hoe draagt hun gebruik bij tot een duurzame maatschappij? Hiermee wordt een basis gelegd voor de eerste publicaties in Het lectoraat verrijkt de School door bij te dragen aan de professionele ontwikkeling van de medewerkers, door direct en indirect bij te dragen aan de kwaliteit van het onderwijs, door het genereren en verspreiden van nieuwe kennis en inzichten en door het aangaan van waardevolle strategische verbanden met de buitenwereld. Duurzame Kunststoffen - dr. J. Jager en dr. R. Folkersma, associate lector ir. D.van Rooijen School of MEMTech / kenniscentrum Stenden PRE Het onderzoek van het lectoraat is ingebed in de opleidingen Werktuigbouwkunde, Chemie en Biologie & Medisch Laboratoriumonderzoek. In 2012 zijn binnen de onderzoekslijnen van het lectoraat de volgende thema s opgezet: Ontwikkelen mono fill voor 3D-printing van duurzame kunststoffen; Onderzoek naar additieven in duurzame kunststoffen (onder andere vlamvertragers); Opzetten nieuwe onderzoekslijn: biocomposieten (hiervoor is een associate lector aangesteld). Op het thema recycling/upcycling zal binnenkort een onderzoekstraject met NHL en Philips worden opgezet.

47 Binnen het lectoraat zijn op onderwijsgebied de vakken Materiaalkunde Kunststoffen en Duurzame Productontwikkeling 3 in het curriculum van Werktuigbouwkunde ontwikkeld. Binnen de opleiding Life Science is de minor Duurzame Kunststoffen aangeboden. Daarnaast zijn verschillende projecten afgerond met zowel studenten Werktuigbouwkunde als Life Science: Eiwitten uit eendenkroos Vlamvertragers 3D-printing PLA plaatmateriaal Duurzame cosmetica verpakking Ontwerp duurzame lunchbox. Binnen Stenden PRE is samen met Windesheim een aanvraag gedaan voor een masteropleiding Polymer Engineering. Naar het zich laat aanzien zal de NVAO positief beslissen. Bij voldoende aanmeldingen zal de master in september 2013 starten. Met ingang van 1 januari 2013 maken Stenden PRE en het lectoraat Duurzame Kunststoffen onderdeel uit van het nieuwe Center of Expertise Smart Polymeric Materials. Dit Center of Expertise is samen met Windesheim opgezet. In het kader van het Center of Expertise zal er een aanvraag gedaan worden voor een zogenaamde COCI (Center of Open Chemical Innovation). Als de aanvraag wordt toegekend, wordt dit de vierde COCI in Nederland. Jaarverslag 2012 Lectoraat School Social Work and Arts Therapies dr. Marinus Spreen School of Social Work and Arts Therapies De algemene onderzoeksmissie van het lectoraat SW&AT is het gezamenlijk met docenten, werkveld en studenten ontwikkelen en onderzoeken van innovatiemethoden om de positie van de kwetsbare mens in de maatschappij te verbeteren. De kenniskring bestaat uit zowel interne als externe leden waardoor er een directe lijn is met het werkveld. Het lectoraat is actief betrokken bij het onderwijs. 45 Het lectoraat heeft vele externe contakten met instellingen uit het werkveld, waarbij in toenemende mate studenten in het onderzoek van het lectoraat ingezet worden. In 2012 is de implementatie van het onderzoeksonderwijs in de opleidingen voortgezet. Het lectoraat verzorgt zowel algemene onderzoekscolleges als de minor Behandelevaluatie. Vanuit het lectoraat is eind 2012 het Ehbo-spreekuur (Eerste Hulp Bij Onderzoek) ingevoerd. De methode N=1 (de evaluatie van cliëntbehandeling met behulp van het netwerk van de cliënt) als centrale onderzoeksmethodiek vindt steeds meer ingang in zowel het onderwijs (SPH en CT) als in het onderzoek in het werkveld. Lectoraat Leadership and Change Management 2012 dr. Gabriel Antonio School of Social Work and Arts Therapies Het lectoraat heeft op 1 juni 2012 een externe proefvisitatie ondergaan en is op alle onderdelen positief beoordeeld. Vooral de hoge productie in publicaties, onderzoekstrajecten en de samenwerking met het werkveld werden als zeer positief beoordeeld. Naast het onderhouden van de relaties met het werkveld en het begeleiden van onderzoek, heeft de lector in 2012 ook een aantal bijzondere lezingen en gastcolleges verzorgd, waaronder de Teade Sminia en Comenius lezing. Tevens heeft hij enkele gastcolleges verzorgd voor de Universiteit Groningen en Nyenrode Business Universiteit. De lezingen en trainingen werden alle zeer positief gewaardeerd. Mens en Organisatie dr. Adriaan Bekman School of Social Work and Arts Therapies Op het snijvlak van onderwijs en onderzoek werd door het lectoraat twee keer de minor Mens en Organisatie verzorgd. Tevens werd een bijdrage geleverd aan de minor Adviesvaardigheden. Het onderzoek van de kenniskring richtte zich op de afronding van het boek Zorg voor Zin!, dat in mei 2013 gepubliceerd wordt bij Van Gorcum uitgeverij in Assen. Lectoraat Scenarioplanning - drs. Albert Postma School of Tourism and Leisure / kenniscentrum ETFI In januari is de lector geïnaugureerd en is het team van onderzoekers tot zeven uitgebreid. Bij de projecten Stenden Hogeschool

48 wordt nauw samengewerkt met studenten van de opleidingen Leisure Management en Tourism Management (derdejaars projecten en stagiairs). Een aantal projecten heeft tot veel publiciteit in de media geleid, zoals het project Er kan meer!, waarin de kansen en mogelijkheden zijn onderzocht van Noord-Nederland als internationale vakantiebestemming, en het project Jeugd & Watersport, waarin scenario s worden geschetst om de watersportsector in Friesland meer te laten aansluiten bij de interesses van de hedendaagse jeugd. De portefeuille van projecten en lezingen laat zien dat de erkenning van Stenden ETFI binnen en buiten Nederland snel is toegenomen. Daarmee hebben Stenden ETFI en het lectoraat bijgedragen aan de profilering van de School of Leisure and Tourism Management en Stenden Hogeschool in het algemeen. Onderzoek In het jaar 2012 heeft Stenden ETFI zes onderzoeksprojecten opgeleverd ter versterking van het toeristische werkveld. Tijdens het jaarlijkse overleg van het European Tourism Network, hebben de vijftien deelnemende opleidingsinstituten de onderzoeksagenda vastgesteld. Het absolute hoogtepunt van 2012 was de upgrade van het ETFI tot Center of Expertise in Hospitality Tourism & Leisure, samen met NHTV Breda en Hogeschool Zeeland. 46 Onderwijs Het ETFI en lectoraat scenarioplanning hebben een actieve bijdrage geleverd aan het onderwijs binnen de School door het implementeren van de leerlijn scenarioplanning binnen LM en ITM, het geven van hoor- en werkcolleges over scenarioplanning bij Toegepaste bedrijfskunde en door gastcolleges over de onderzoekslijnen van ETFI bij de bachelor- en masterstudies. Kennisdeling Het afgelopen jaar heeft het ETFI vijf masterclasses gegeven aan ongeveer 60 deelnemers uit de toeristische en vrijetijdssector. Daarnaast heeft het ETFI wederom de Fryske Toerisme Kongresdei georganiseerd waar 150 deelnemers uit het toeristische werkveld werden geïnformeerd over onderzoeksresultaten en ontwikkelingen in de sector. Lectoraat Mariene Wetlands Studies, drs. Hans Revier, School of Tourism and Leisure Het onderzoek van de lector en leden van de kenniskring concentreert zich in 2012 vooral op de ontwikkeling van het toerisme in de kustregio. In overleg met verschillende lokale groepen (onder andere uit Pingjum en Holwerd) worden mogelijkheden voor een toeristische ontwikkeling verkend, de informatievoorziening over de landschappelijke en cultuurhistorische waarden in kaart gebracht en de wensen van de belangrijkste stakeholders geïnventariseerd. De werelderfgoedstatus van de Waddenzee blijkt nog steeds een ondergeschikte rol te spelen in de motieven van de bezoekers aan het waddengebied. De uitkomsten van dit onderzoek worden onder meer door het ETFI gebruikt bij het formuleren van toekomstscenario s voor het toerisme in Noord-Nederland. De lector is betrokken bij het opstellen van een aanvraag voor het Waddenfonds van de Stichting Waddengroep. Het project Expeditie Waddenland beoogt een netwerk van kleinschalige recreatieondernemers tot stand te brengen die optimaal gebruik maken van de bijzondere waarden van het kustgebied. Mocht het Waddenfonds positief beschikken dan zal vanuit het lectoraat de kenniscomponent van dit project worden vormgegeven, onder andere op het terrein van het gebruik van streekproducten, communicatie over de werelderfgoedwaarden en de verdere ontsluiting van het noordelijk kustgebied. Door de integratie van het lectoraat in de School of Tourism and Leisure weten de onderzoekers en studenten het waddengebied steeds vaker te vinden. Zo dragen ze bij aan meer kennis en inzicht omtrent de ontwikkelingen van toerisme en recreatie in dit unieke kustgebied. Duurzame innovatie in de regionale kenniseconomie dr. Ineke Delies School of Tourism and Leisure / Lectoraat in samenwerking met het Alfa College In 2012 lag het accent op de afronding van de dataverzameling voor de centrale onderzoeksagenda, op de verduurzaming van de ingezette innovatieprocessen (onder andere door de samenwerking met andere lectoraten en de wetenschappelijke wereld) en de verlenging van het lectoraat, met nog eens vier jaar en nagenoeg dezelfde opdracht. Het lectoraat heeft tientallen publicaties en presentaties verzorgd en is betrokken bij diverse publicaties van anderen.

49 Twee grote meerjarige innovatieprojecten hebben een krachtige impuls gegeven aan de betrokkenheid van het reguliere onderwijs bij het lectoraat. Het betreft de Community of Practice Toerisme bij het Samenwerkingsverband Noord-Nederland (SNN) en het Regionaal Comakership Laboratorium bij Het landelijk Platform Beroepsonderwijs (HPBO). In het kader van deze projecten participeren ongeveer 50 MKB-bedrijven, 20 docenten en minstens 50 studenten in ruim 40 reallife opdrachten uit het MKB. De lector leidt in het Sectorplan Noord namens Stenden het thema Toerisme en coördineert het thema Healthy Ageing. Ze participeert vanaf 2012 ook in de University Campus Fryslân en begeleidt vier PhD-trajecten in samenwerking met diverse universiteiten. Het lectoraat participeert in de onderzoekslijnen Lerende netwerken van prof. dr. M. de Laat en Vernieuwend Vakmanschap van prof. dr. L. Nieuwenhuis. 4.2 Ontwikkelingen Lumius Aanpassing en flexibilisering van de organisatie van de commerciële tak van Stenden Hogeschool hebben er toe geleid dat ondanks de mondiale crisis en landelijke bezuinigingen, 2012 toch is afgesloten met een licht positief rendement uit normale bedrijfsuitoefening (nagenoeg gelijk aan de begroting). Met name de Schoolleidersopleidingen en de opleidingen gericht op de verwerving van kennis van talen en culturen (onder meer de cursussen voor het Cambridge-certificaat) hebben hieraan een belangrijke bijdrage geleverd. In Emmen is geïnvesteerd in de opbouw van een kennismakelaarsrol (Servicepunt Stenden). Hierbij worden bedrijven en instellingen met kennisvraagstukken op gerichte wijze in contact gebracht met de Stendenopleidingen. Docenten, studenten en/of lectoren spannen zich vervolgens door middel van opleiden, advies, of toegepast onderzoek in voor beantwoording van deze vraagstukken. In 2012 is een stevige basis gelegd voor deze nieuwe makelaarsrol. De activiteiten zijn met een kleine positieve bruto marge afgesloten. Jaarverslag In 2012 zijn onder de vlag van de eind 2011 gelanceerde Stenden Academy in samenwerking met verschillende bachelor- of masteropleidingen de eerste externe opleidingstrajecten aangeboden. Met name in samenwerking met de School of Education en de School of Social Work and Arts Therapies is een aantal stevige trajecten in de Academy geplaatst. Voor de medewerkers van Stenden is er in nauwe samenwerking met afdeling HRM een intern opleidingsaanbod ontwikkeld dat zijn plek heeft gevonden in de My Stenden Academy. Van hieruit worden opleidingen zoals Cambridge Engels, maar ook opleidingen op het terrein van bijvoorbeeld persoonlijke effectiviteit en vakdidactiek, ontwikkeld. Een deel van deze activiteiten zal in een later stadium ook extern aangeboden worden. Vlak na de zomervakantie heeft een directiewisseling bij Lumius plaatsgevonden. Vervolgens is versneld een aantal stappen gezet in de strategische herijking van de contractactiviteiten van Stenden en de toekomstige positionering van Lumius. Vergelijkbaar met de ontwikkeling die bij de lectoraten reeds eerder was ingezet, wordt in de toekomst het primaat voor programmering en uitvoering van contractactiviteiten bij de Stendenopleidingen gelegd. Lumius zal zich verder ontwikkelen als ondersteuner van de Stendenopleidingen bij de programmering, de verwerving, de vormgeving en de organisatie van de contractactiviteiten. Een en ander is verwoord in een herpositionerings- en herinrichtingsplan dat is vastgesteld door het College van Bestuur van Stenden en dat is voorzien van positieve adviezen van de (deel)medezeggenschapsraad van Lumius. Ook met de marktactiviteiten draagt Stenden bij aan de realisatie van zijn missie om de talenten in de omringende gemeenschappen te ontwikkelen. Deze contacten met het beroepenveld bevorderen bovendien de actualiteit van het onderwijs. Zowel kosten als opbrengsten worden uitsluitende toegerekend aan de aparte bv Wyswert Beheer. Stenden Hogeschool

50 48

51 Hoofdstuk 5 Ondersteuning Jaarverslag van Onderwijs en Onderzoek Stenden Hogeschool

52 De drie pijlers Onderwijs (PGO), Internationalisering en Onderzoek, worden mogelijk gemaakt door de randvoorwaardelijke organisatie van de: - human factor (HRM) - fysieke leeromgeving (Facilities en ICT) - ondersteuning en advisering bij de organisatie, het ontwerp en de ontwikkeling van het onderwijs (ESO). 5.1 HRM Stendens missie gaat over de ontwikkeling van de talenten, ook van de medewerkers. ( unleashing potential in students, staff and surrounding communities ). In de lijn van deze missie staat in het strategisch HRM-beleid talentontwikkeling centraal. Dit zijn de strategische doelen van het HRM-beleid: het realiseren van de juiste kwaliteit en kwantiteit van medewerkers, d.w.z. een naar leeftijd, geslacht, nationaliteit, competenties en ervaring evenwichtig opgebouwd personeelsbestand; het benutten en behouden van de kwaliteiten van medewerkers; het bevorderen van een cultuur die past bij de ambities van Stenden; het creëren van een meer blijvende verbinding tussen de verschillende organisatieonderdelen. 50 In deze paragraaf gaan wij in op de volgende vragen: Hoe is in 2012 de deskundigheid bevorderd? Hoe gezond waren de medewerkers in 2012? Hoe tevreden waren de medewerkers in 2012? Hoe zit het met de cijfers? Welk beleid voert Stenden met betrekking tot uitkeringen na ontslag? Deskundigheid en academisering Het omvangrijke academiseringsproject van Stenden is in 2012 krachtig voortgezet. In de Prestatieafspraken is vastgelegd dat binnen Stenden in % van de docenten op masterniveau is geschoold. Eind 2012 bedroeg dit percentage 56%, maar waren 64 medewerkers studerende voor hun master. Dat rechtvaardigt de verwachting dat de doelstelling van de prestatieafspraken al in 2015 gehaald kan worden. In totaal heeft Stenden geïnvesteerd in mastertrajecten, waarvan zo n vergoed is vanuit de lerarenbeurs. De eigen ambitie van Stenden is daarnaast dat 10% van de docenten (inclusief lectoren, Heads of School en Academic Deans) een PhD heeft. Eind 2012 bedroeg dat percentage 3%, maar waren 24 docenten bezig met hun promotieonderzoek (4%) en zijn 14 collega s (2%) gestart met verkenningen om een promotietraject te starten 4. Ook deze doelstelling is nog binnen bereik. In 2012 heeft Stenden vanuit de centrale registratie geïnvesteerd in promotietrajecten. Decentraal is voor eenzelfde bedrag tijd geïnvesteerd in de kenniskringen van de betrokken lectoraten. Ook naast dit academiseringsproject is in 2012 fors geïnvesteerd in de deskundigheid van het personeel, onder andere via de POP-trajecten. Van de 900 medewerkers stonden in geregistreerd voor een cursus of training gericht op de eigen ontwikkeling of de deskundigheidsbevordering. In totaal is besteed aan korte trainingen en opleidingen, congressen en seminars, waarvan (0,8% van de salariskosten conform de CAO) voor POP-trajecten. De interne opleidingen worden aangeboden onder de vlag van de My Stenden Academy, vaak in samenwerking met Lumius of het Educational Support Office. Het scholingsaanbod sluit aan bij de pijlers van Stenden: internationalisering, PGO en onderzoek. Wat internationalisering betreft, volgden 51 medewerkers in 2012 de cursus voor het Cambridge Engels, wat het totaal aantal medewerkers met een Cambridge Certificate op 292 bracht. Verder werden de cursussen International Classroom Skills en Intercultural Sensitivity aangeboden (zie ook Hoofdstuk 3). Wat PGO betreft, werd ook in 2012 de tutortraining voor beginners aangeboden (zie ook Hoofdstuk 2). Training op het gebied van onderzoek gebeurt binnen de Schools vanuit de lectoraten. In 2013 staat instellingsbreed onder meer een cursus Academisch schrijven gepland. 4 Percentages gebaseerd op de onderwijsgevenden binnen de Schools.

53 Hoe is de gezondheid van medewerkers bevorderd? Het doel van het gezondheidsbeleid van Stenden is duurzame inzetbaarheid van medewerkers: In staat zijn tot het hebben en houden van werk, met behoud van fysieke en mentale gezondheid, in een omgeving die je daartoe in staat stelt, daarbij ondersteunt. Met het doel de inzetbaarheid van medewerkers duurzaam te bevorderen, worden vanuit het in 2010 ontwikkelde kader voor integraal gezondheidsmanagement de volgende instrumenten ingezet: een Personal Vitality Plan onder de titel How are you? ; een Health scan ; een Werk Vermogens Monitor. In november 2012 is voor de tweede keer een Health Scan uitgevoerd op de locaties van Stenden Hogeschool, waar 245 medewerkers aan mee hebben gedaan. 230 medewerkers hebben ook de WerkVermogensMonitor ingevuld. In dezelfde maand is ook een speciale Vitality Week georganiseerd. Tijdens deze week was er de mogelijkheid deel te nemen aan verschillende workshops of te ontspannen tijdens een stoelmassage. Iedere medewerker beschikt over een Fitpas die hij kan inzetten ter bevordering van gezondheid en vitaliteit om de duurzame inzetbaarheid te bevorderen. Gestimuleerd door een maandelijkse nieuwsbrief, maken steeds meer medewerkers met de Fitpas gebruik van het aanbod in het kader van het Personal Vitality Plan. Preventie (onder meer door werkpek- en verlichtingsadviezen en pauzesoftware voor beeldschermwerkers), interventie, re-integratie en verzuimbeleid zijn daarom belangrijke instrumenten van het Gezondheidsbeleid van Stenden. Met dit gezondheidsbeleid sluit Stenden bewust aan op de afspraken in de CAO-hbo over verbetering van de gezondheid, inzetbaarheid en productiviteit van medewerkers. Het netto verzuimpercentage in 2012 van Stenden Hogeschool bedroeg 4,3 % (exclusief SUH met 5,2 % en Lumius met 6 %). Landelijk is dat percentage 4,2% (in 2011). Jaarverslag Medewerkerstevredenheid In het voorjaar van 2012 heeft het bureau Integron voor de tweede keer een medewerkerstevredenheidsonderzoek uitgevoerd. De respons van 64% komt overeen met het landelijk gemiddelde van 63%. Ten opzichte van de vorige meting in 2009 is de tevredenheid op veel punten toegenomen. Het gemiddelde rapportcijfer viel hoger uit (+0,6 punt), net als het percentage (zeer) tevreden medewerkers, dat steeg van 50% naar 79%. Het thema dat organisatiebreed het best wordt gewaardeerd is inhoud werk en perspectief. De werknemer vindt zijn werk afwisselend, heeft genoeg vrijheid in de uitvoering ervan en doet het met plezier (+0,7 punt). De grootste stijging is echter waar te nemen wat betreft het MT (+1.3). Ook de werkdruk (+0.8) en de middelen en veiligheid (+0.9) zijn bovengemiddeld positiever beoordeeld dan in Ook de werksfeer binnen de opleiding/afdeling stemt tot tevredenheid. De tevredenheid over de samenwerking tussen de organisatieonderdelen is met 0,7 punt gestegen, maar laat nog steeds te wensen over. Ook de vergelijking met andere hogescholen valt vaak gunstig uit. Het percentage (zeer) tevreden werknemers is hoger dan landelijk (79 vs 71%). Ook de tevredenheid over het MT en de werkdruk is hoger dan gemiddeld. Lager dan de benchmark scoren de inhoud van de opleidingen, het niveau van de opleidingen en de aansluiting tussen het onderwijs en de beroepspraktijk. De uitkomst is voor Stenden een signaal dat de ingezette acties naar aanleiding van het vorige onderzoek, tezamen met de organisatorische veranderingen, voor een opwaartse tendens hebben gezorgd. De medewerker telt mee Stenden telde eind medewerkers. (zie Tabel 13 en verder). De totale formatie bleef in 2012 vrijwel gelijk aan die in Stenden Hogeschool

54 Tabel 13. Stenden-personeel per ultimo (peilmoment 31-12) Jaar Personeel Individuen Fte De verhouding tussen OP en OBP is in 2012 vrijwel ongewijzigd gebleven (een verschil van 1% ten gunste van het OBP). Tabel 14. Onderwijzend- en Ondersteunend- & Beheerpersoneel (fte) per ultimo 2012 (peilmoment ) Abs Rel Abs Rel Abs Rel Abs Rel Abs rel Abs rel Abs rel Abs rel Abs rel OP OBP % van de Stendenmedewerkers is vrouw. 52 Tabel 15. Vrouwelijk en mannelijk personeel naar leeftijd (peilmoment ) <40 jaar 40 jaar Alle leeftijden Abs Rel Abs Rel Abs Rel Vrouw Man Allen De bekostigde student/docent-ratio van Stenden (zie Tabel 16) is 1 docent op 19,5 studenten. Tabel 16. Student/docent-ratio Stenden hogeschool Bron: Stenden Ratio S/D 22,6 19, 5 19,9 22,6 19,5 Beleid uitkeringen na ontslag Stenden voert een sober beleid uitkeringen na ontslag. Periodiek wordt informatie geaggregeerd over verloop en integrale kosten van de wettelijke ww-uitkeringen (via de site van het UWV) en de bovenwettelijke ww-uitkeringen (via de site van Loyalis). Deze uitkeringen worden vermeld in periodieke rapportages en in de jaarrekening. Kilometervergoeding Met de vakorganisaties zijn in 2009 afspraken gemaakt over de vergoeding van kosten van het woonwerkverkeer en voor dienstreizen. In het formeel overleg is besloten deze vergoeding ook voor 2012 te continueren.

55 5.2 De fysieke leeromgeving Gebouwen In 2012 is het Langetermijnhuisvestingsplan aangenomen. Dit plan is het kader voor de oplossing van knelpunten op huisvestingsgebied van de vijf binnenlandse locaties. Daarnaast zijn uitgangspunten geformuleerd om de locaties toekomstbestendig te maken voor onderwijs en onderzoek. De verbouwingen in Meppel en Emmen zijn de eerste uitwerkingen van het Langetermijnhuisvestingsplan. Een volgende stap (in 2013) is de planvorming voor de locaties Leeuwarden en Groningen, die naar verwachting in 2014 gevolgd wordt door een verbouwing en de uitbreiding van het aantal vierkante meters. In Emmen is een nieuwe entree gerealiseerd, is het studielandschap vernieuwd en uitgebreid en hebben de Schools een herkenbare plaats in het gebouw gekregen. Daarnaast is het parkeerterrein aangepast en is een grote CV-installatie vervangen. In Meppel is de eerste fase van de verbouwing afgerond: de ondersteunende diensten zijn centraal bij elkaar geplaatst, de onderwijsvoorzieningen en de overige faciliteiten zijn aan de eisen des tijds aangepast. In het hoofdgebouw in Leeuwarden heeft een grote verhuizing plaatsgevonden om enerzijds de opleidingen per School in elkaars nabijheid te positioneren en anderzijds om de beschikbare vierkante meters beter te benutten. Tevens is het studenteninformatiecentrum I-Study verbouwd. Het gebouw van Stenden Leeuwarden maakt samen met de NHL Hogeschool deel uit van de Kenniscampus Leeuwarden, een gezamenlijk initiatief van de hogescholen en de gemeente. Met deze Kenniscampus moet het hoger onderwijs in de regio verbeterd worden en de economische positie van Leeuwarden versterkt. Een projectontwikkelaar gaat studentenwoningen op de campus bouwen. De hiermee gepaard gaande overdracht van grond is in 2012 in een afrondende fase gekomen. Het nieuwe Bewegingscentrum op de campus heeft in 2012 de deuren geopend. Jaarverslag Om knelpunten in de roostering van het onderwijs op te lossen, huurt Stenden vanaf september 2012 een vleugel in dit gebouw. Het beheer en de exploitatie van de Kenniscampus ligt in handen van de Beheersorganisatie Kenniscampus. Vanuit de Beheersorganisatie worden diverse verbeteringen in en om de campus gerealiseerd. Aanbestedingen In 2012 zijn door Facilities de volgende (Europese) aanbestedingen gegund: gefrankeerde post, telefonie, koffievoorziening, multifunctionals en afvalverwerking. Daarnaast zijn diverse nieuwe aanbestedingen opgestart die in 2013 zullen worden afgerond. ICT ICT & Media heeft in 2012 het Stenden ICT Strategieplan (Stenden 2.0) opgeleverd. Dit plan is samengesteld in samenwerking met het onderwijs, de ondersteunende diensten, de leveranciers en collega-hogescholen. Stenden 2.0 staat voor interactief onderwijs in een inspirerende omgeving waarbij de ICT-middelen ingezet kunnen worden om voor de nieuwe generatie studenten het nieuwe leren mogelijk te maken - Any Time, Any Place, AnyWhere and Any Device. Tegen die achtergrond is er geïnvesteerd in de ICT-infrastructuur, vooral in de netwerkcomponenten. Dit laatste is noodzakelijk om Stenden voor te bereiden op Bring your own device en het stijgende gebruik van de ICTvoorzieningen door inzet van nieuwe middelen in het onderwijs, zoals tablets, maar ook smartphones, kortom het mobiele werken en leren. Daarnaast is in 2012 de in 2010 begonnen vervanging van de werkstations voor studenten en medewerkers voortgezet. Ruim 460 werkplekken zijn voorzien van nieuwe apparatuur. In het kader van Operational Excellence is in 2012 een productendienstenboek opgeleverd, direct gekoppeld aan alle activiteiten binnen ICT & Media. Hiermee is enerzijds de dienstverlening van ICT & Media transparant gemaakt en is anderzijds een relatie gelegd met Activity Based Costing. Activity Based Costing is een onderdeel van de professionalisering rondom ICT & Media en maakt het mogelijk om tot een optimale afstemming te komen tussen de vraag van het onderwijs en het aanbod van ICT & Media. Stenden Hogeschool

56 Ten slotte hebben de afdelingen Facilities en ICT vanaf het voorjaar 2012 in het kader van de Herijking Corporate Office (HCO) diverse verkenningen uitgevoerd om vanaf 2013 gezamenlijk de dienstverlening ten behoeve van onderwijs, onderzoek en internationalisering te optimaliseren. 5.3 Ondersteuning van onderwijsorganisatie, -ontwerp en ontwikkeling (ESO) De ondersteuning van het onderwijs vond in 2012 nog plaats vanuit het Educational Support Office. In het kader van de Herijking van het Corporate Office zijn de activiteiten van ESO met ingang van 1 januari 2013 geïntegreerd in het nieuwe cluster Expertise Services and Research. Onderwijskundige expertise De onderwijskundigen vanuit ESO ondersteunen de curriculumcommissies van de opleidingen. Zij dragen ook actief bij aan de kwaliteit van toetsing via ondersteuning van (of participatie in) de toetscommissies. De vermindering van de formatie van ESO in het najaar van 2012 heeft geleid tot een herschikking van taken. Hierbij is ingezet op een versterking van het ondersteunen van de opleidingen aan de voorkant : opleidingsontwikkeling, toetsontwikkeling, deskundigheidsbevordering. De ondersteuning aan de achterkant (met name de accreditatievoorbereiding) werd afgebouwd. De opleidingen zijn hier zelf inmiddels voldoende toe in staat. 54 Een nieuw taakgebied van de onderwijskundigen in 2012 was de deelname aan de multidisciplinaire adviesteams (bestaande uit HR-adviseurs, controllers en onderwijskundigen) die de Heads of School ondersteunen bij het doorlopen van de Planning & Control-cyclus. Roostering In 2012 is ingezet op de verdere verbetering van de procesbewaking (deadlines hanteren), het opschroeven van het kwaliteitsniveau (meetbaar via onder andere de NSE-resultaten) en de communicatie omtrent rooster(verwante)zaken. In 2012 is er in samenwerking met Omix (een specialist op het gebied van onderwijslogistieke processen) een werkgroep roostering opgericht. Deze werkgroep heeft de randvoorwaarden voor de roostering bepaald en een opzet gemaakt voor een roosterbeleidsplan. Daarnaast is er veel energie gestoken in het intensiveren van de verbinding met de opleidingen. De roostermakers zijn een dag in de week bij de opleiding aanwezig om het proces rondom de roostering verder te optimaliseren. Roosters worden nu een week voor de start van het nieuwe moduul gepubliceerd. Dit tot tevredenheid van de studenten, wat ook zichtbaar is in de uitkomst van de laatste NSE. Inschrijving Ook de processen rond de inschrijving zijn aangescherpt en geprofessionaliseerd. Veel meer studenten hebben zich keurig voor 1 september heringeschreven (1900 meer dan in 2011). Door een verbeterde samenwerking met de afdeling Marketing konden de meeste visa voor het studiejaar tijdig worden aangevraagd en konden verreweg de meest niet-eer-studenten tijdig met hun studie beginnen. De Stendenbrede implementatie van één studentenvolgsysteem is in 2012 vrijwel afgerond. Sinds het najaar werken alle nationale Stendenlocaties met het systeem Progress.net VOLG, wat het genereren van onderwijskengetallen vanaf 2013 aanzienlijk zal vergemakkelijken. Studentendecanaat De studentendecanen hebben een werkdocument genaamd Student snel op de goede plek in het eerste jaar geschreven, waarin aandacht gegeven wordt aan begeleiding van eerstejaars studenten. College van Bestuur en opleidingen zijn geadviseerd over de begeleidingsmogelijkheden. Daarnaast zijn de studentendecanen zelf met ingang van collegejaar 2012/2013 gestart met het aanbieden in elk moduul van een aantal workshops speciaal voor eerstejaars studenten. Voorbeelden: Uitstelgedrag, MC toetsen, Van lezen naar leren, Study Skills en Time Management. Ook de tijdige oriëntatie en verwijzing tijdens het eerste jaar krijgt extra aandacht in de workshops. Hogerejaars studenten zijn eveneens welkom bij deze workshops.

57 Verder heeft het Studentendecanaat een nieuw webbased Registratiesysteem ingevoerd, dat binnen de Progress-omgeving is ingebouwd en vanaf 1 januari 2012 in gebruik is genomen. Daardoor heeft de studentendecaan snel digitaal inzicht in de gehele studie- en inschrijvingssituatie van de student die voor begeleiding komt, worden gesprekken webbased vastgelegd en zijn deze voor studentendecanen op elke wenselijke locatie inzichtelijk en te gebruiken. Vanaf 2013 kunnen er ook rapportages gemaakt worden die aangeven voor welke zaken (categorieën) studenten begeleiding vragen en op welke wijze de studentendecanen er vervolg aan kunnen geven (afhandelingen). Ook kunnen aantallen (cohort, opleiding) worden benoemd en (dwars) verbanden worden gelegd met andere data. Mediatheken Sinds eind december zijn alle boekencollecties van Stenden in één centraal bibliotheeksysteem aan elkaar gekoppeld en daarmee is het aanbod voor medewerkers en studenten aanzienlijk vergroot (afronding project LBS4). In samenwerking tussen onderwijskundigen en informatiemedewerkers is de notitie Informatievaardigheden opgesteld. Deze notitie beoogt de informatievaardigheden van medewerkers en studenten te verbeteren en zo uiteindelijk de kwaliteit van het onderwijs te verbeteren. De notitie wordt begin 2013 voorgelegd aan de Heads of School. Sinds 2012 wordt samengewerkt met de mediatheek van de NHL. Over en weer kunnen studenten lenen uit beide bibliotheken en daar maken ze goed gebruik van. Bij Stenden staan momenteel 628 leners van de NHL geregistreerd, die in publicaties geleend hebben. 55 Jaarverslag 2012 Stenden Hogeschool

58 56

59 Hoofdstuk 6 Governance Jaarverslag Stenden Hogeschool

60 6.1 Algemeen De actuele volledige governancestructuur staat op de website ( en behelst informatie over de Raad van Toezicht, het College van Bestuur, de Medezeggenschap binnen Stenden Hogeschool, het Organogram (zie ook Bijlage 1 Organogram van dit Jaarverslag), het Remuneratierapport en de Eénloketfaciliteit College van Bestuur Het College van Bestuur werd in 2012 ondersteund door het Corporate Office (bestaande uit diverse stafdiensten). De Schools ( het onderwijs ) werden in 2012 ondersteund door het Educational Support Office, zowel op het organisatorische, logistieke en administratieve vlak (roostering en inschrijving), als inhoudelijk (kwaliteitszorg, onderwijskundige ondersteuning en studieloopbaanbegeleiding). De reorganisatie van het onderwijsaanbod in zeven Schools, die in 2010 is ingezet en die in 2011 zijn beslag heeft gekregen, is logischerwijs gevolgd door een herijking van de ondersteunende diensten. Deze herijking is geagendeerd in 2011, voorbereid in 2012 en met ingang van 1 januari 2013 daadwerkelijk gerealiseerd. Vanaf dat moment zijn er naast drie stafafdelingen (Legal Affairs, Quality Assurance en Corporate Communication) vier dienstenclusters: Finance, Control & Procurement Human Resource Management Expertise, Services and Research Facilies & ICT. De herijking bestond ook uit de gedeeltelijke decentralisatie (naar de Schools) van communicatie en marketing. Stenden hanteert conform de notitie Helderheid een strikte scheiding tussen private en publieke geldstromen. De commerciële activiteiten van Stenden en het niet bekostigde onderwijs zijn ondergebracht in de aparte BV Wyswert Beheer. Wyswert Beheer BV is een 100% dochter van Stichting Stenden Hogeschool. De rechtsvorm van Wyswert is een BV met een gewone structuur. De statutaire zetel van Wyswert Beheer BV is Leeuwarden. Stenden hogeschool werkt actief aan de zogenaamde International Branch Campuses in het buitenland (Zuid- Afrika, Qatar, Thailand en Indonesië). Voor iedere buitenlandse campus is een aparte BV opgericht, die is ondergebracht bij Wyswert Beheer BV. Voor de buitenlandse onderwijsactiviteiten geldt in drie van de vier gevallen dat samenwerking wordt gezocht met een locale partner, in de vorm van een Joint Venture. Bij de vennootschap Wyswert Beheer waren in 2012 gemiddeld 194 personeelsleden werkzaam (2011: 200), waarvan 70 personeelsleden werkzaam zijn in het buitenland bij de joint ventures waarin Wyswert Beheer BV een 50% belang heeft. Voor de juridische structuur van de stichting Stenden Hogeschool en de groepsmaatschappijen verwijzen wij naar bijlage 2. Het College van Bestuur van Stenden Hogeschool bestaat uit Mr. Leendert Klaassen en Drs. Klaas-Wybo van der Hoek. Het CvB vergadert wekelijks. Het CvB heeft in 2012 maandelijks overlegd met de Heads of School en de Clusterdirecteuren. Het CvB heeft zes keer vergaderd met de RvT en maandelijks met de Centrale Medezeggenschapsraad. Stenden heeft sinds 2009 een klokkenluidersregeling en sinds 2011 een integriteitscode. Beide zijn te vinden op de website. De bezoldiging van het College van Bestuur is overeenkomstig de geldende normering van de hbo-raad.

61 Naam bestuurder Tijdvak Salaris Pensioenpremie werkgever Bezoldiging L.J. Klaassen t/m K. W. van der Hoek t/m Toelichting. Salaris: som van uitgekeerde maandsalarissen, vakantie-uitkering en bijtelling privégebruik (lease)auto. Onkostenvergoeding: in 2012 zijn geen onkostenvergoedingen uitbetaald. Pensioenpremie werkgever: het door de werkgever betaalde deel aan pensioenpremies. Bezoldiging: totaal van salaris, onkostenvergoeding en pensioenpremie werkgever. Aan de bestuurders zijn verder de volgende bedragen aan declaraties uitgekeerd. Kostensoort L.J. Klaassen K.W. van der Hoek Representatiekosten 27 - Reiskosten binnenland Reiskosten buitenland Overige kosten Totaal Er hebben zich in 2012 geen vormen van belangenverstrengeling voorgedaan. Jaarverslag Raad van Toezicht Samenstelling en profiel Raad van Toezicht De Raad van Toezicht van Stichting Stenden Hogeschool bestaat volgens de statuten uit minimaal zeven en maximaal negen leden. In november 2012 is de heer Hans Haerkens toegetreden tot de Raad. In de zomer van 2011 heeft mevrouw mr. drs. Margreeth Smilde te kennen gegeven geen gebruik te maken van de herbenoemingsmogelijkheid en haar lidmaatschap per 31 december 2012 neer te leggen. Ter vervanging is een werving -en selectieprocedure uitgevoerd door een extern bureau. Deze procedure heeft twee uitstekende kandidaten opgeleverd. De werving- en selectiecommissie heeft voorgesteld om in het licht van het rooster van aftreden en met het oog op de goede balans binnen de Raad, beide kandidaten als benoembaar voor te dragen. De Raad heeft dit voorstel aangenomen. Leden Raad van Toezicht Stenden Hogeschool per 31 december 2012 Mr. Cees Bijl, voorzitter en voorzitter Remuneratiecommissie Bart Bruggeman, vicevoorzitter en lid Remuneratiecommissie Mevrouw Anneke Beukers, lid Onderwijscommissie Mevrouw mr. drs. Margreeth Smilde, lid Onderwijscommissie tot juli 2012 Tiens Eerenstein, lid Onderwijscommissie Prof. dr. Han van Dijk, voorzitter Onderwijscommissie Drs. ing. Jacob Reitsma, lid Auditcommissie Frits Schepers, voorzitter Auditcommissie Hans Haerkens, (lid sinds november 2012) Vergaderfrequentie De Raad van Toezicht vergaderde op 13 februari, 16 april, 11 juni, 24 september en 10 december. Op 9 en 10 november vond het zogeheten werkweekend plaats. De Raad van Toezicht vergadert in aanwezigheid van het College van Bestuur. De voorzitter van de Raad voert maandelijks bilateraal overleg met de voorzitter van het College van Bestuur. Rol Raad van Toezicht De rol van de Raad van Toezicht is vastgelegd in de statuten van Stichting Stenden Hogeschool. De rol van de Raad is drieledig. De Raad is adviseur/klankbord van het College van Bestuur, oefent toezicht uit op het College Stenden Hogeschool

62 van Bestuur en zijn beleid en heeft de bevoegdheid de leden van het College van Bestuur te benoemen, te ontslaan of te schorsen. De Raad werkt overeenkomstig de Branchecode Governance hbo. Vanuit zijn eigen achtergrond geeft de Raad zijn visie op hoger onderwijs en legt daarmee een relatie tussen wat er in de samenleving speelt en welke strategie de hogeschool daarin kan voeren. De Raad geeft voorts zijn oordeel over strategische beslissingen van het College van Bestuur. Ook is de Raad nauw betrokken bij de cyclus van Planning & Control van Stenden. Daarnaast wijst de Raad de accountant aan en bespreekt jaarlijks een Verslag van Bevindingen, de Jaarrekening en het Jaarverslag in aanwezigheid van de accountant. De Raad keurt de Jaarrekening, het Jaarverslag en de begroting goed en verleent het College van Bestuur decharge. De voorzitter en vicevoorzitter van de Raad voeren in de hoedanigheid van werkgever jaarlijks een beoordelingsgesprek met de leden van het College van Bestuur. De Raad woont twee maal per jaar een vergadering tussen de Medezeggenschap en het College van Bestuur bij. De Raad wordt periodiek geïnformeerd over T-rapportages, accreditaties en visitaties. Aan de hand van een opleidings- c.q. afdelingsrapportage worden de leden op de hoogte gehouden van activiteiten en de stand van zaken van projecten. Daarnaast wordt jaarlijks uitvoerig aandacht besteed aan Kwaliteitsmanagement. 60 Specifieke gesprekspunten Jaarrekening 2011 en Verslag van Bevindingen De Jaarrekening en Verslag van Bevindingen Stichting Stenden Hogeschool zijn in aanwezigheid van de accountant besproken en in de vergadering van 11 juni 2012 goedgekeurd. De Managementletter is in februari 2012 met het College van Bestuur besproken. Begroting 2012 De begroting voor 2013 is op 10 december 2012 goedgekeurd door de Raad onder de voorwaarde dat de CMR positief adviseert. De positieve advisering van de CMR volgde enige tijd later. Bezoldiging College van Bestuur In december heeft de Raad van Toezicht het Remuneratierapport 2012 vastgesteld. Het rapport is na vaststelling gepubliceerd op de website van de instelling. Onderzoek Inspectie van het Onderwijs De Raad is periodiek en, waar nodig, tussentijds op de hoogte gesteld van het in juni 2011 gestarte onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar de kwaliteit van het leerwerktraject van Stenden University Hotel, het instroomniveau van de Masteropleidingen en de kwaliteit van het onderwijs op de buitenlandse sites van Stenden. In maart 2012 heeft de Inspectie een eindrapport opgeleverd. De Raad onderschrijft de reactie zoals gegeven door het college richting alle stakeholders van Stenden en de maatregelen die zijn genomen ter verdere borging van de diplomakwaliteit. Werkweekend Raad van Toezicht en College van Bestuur De Raad van Toezicht en het College van Bestuur hebben het goede gebruik om in het najaar een zogeheten werkweekend te organiseren. In dat weekend worden actuele thema s met betrekking tot onderwijs en/of toezicht behandeld en daarnaast is het een uitgelezen moment om heteigen functioneren te evalueren. In 2012 stond het weekend in het teken van de herijking van Lumius, de Visitatie Kwaliteitszorg Onderzoek (VKO) en een contourennota Financiën 2013 e.v. In een diner pensant heeft de Raad in aanwezigheid van de heer Henk Koopmans, directeur Inventures Management, over diverse actuele, onderwijsaanpalende thema s gediscussieerd. Lumius De directeur ad interim van Lumius BV heeft in december op verzoek van de Raad een eindpresentatie verzorgd teneinde inzicht te verschaffen in de wijze waarop de activiteiten van Lumius geherpositioneerd kunnen worden binnen de Stendenorganisatie.

63 Prestatieafspraken In het kader van de Prestatieafspraken hbo heeft de Raad van Toezicht in mei 2012 de conceptafspraken die Stenden wenst te maken met de staatssecretaris, goedgekeurd. De ingediende plannen zijn in de zomer van 2012 beoordeeld en goedgekeurd door een zogeheten Reviewcommissie onder leiding van prof. Frans van Vught. De afspraken zijn in september 2012 gefinaliseerd en worden vanaf 2013 periodiek gemonitord door de Raad. Herijking Strategie In 2012 is gestart met een zogeheten herijking van de strategische koers voor Stenden in het tijdvak De opzet en de profilering is in de verschillende fasen aan de orde geweest. Overige onderwerpen Verder kwamen aan de orde: het reglement voor de Centrale Medezeggenschapsraad (goedkeuring), de uitkomst van het Medewerkerstevredenheidsonderzoek (informatie), de uitkomst van de Nationale Studentenenquête (informatie), het langetermijnhuisvestingsplan (goedkeuring), Noordelijke samenwerking (informatie), oprichting International Advisory Board (goedkeuring), onderzoek van de Arbeidsinspectie naar non-eu stagiairs (informatie) en de BTW-plicht voor toezichthouders (vaststelling). Samenstelling en bevoegdheden van de commissies De Raad kent vier commissies. Een Financiële Auditcommissie, een Onderwijscommissie, een Remuneratiecommissie en een Werving- en Selectiecommissie. In de loop van 2011 is besloten om de Remuneratiecommissie samen te voegen met de Werving- en Selectiecommissie. Jaarverslag De leden van de Raad van Toezicht ontvangen de notulen van de commissies, die worden vastgesteld in de plenaire vergadering. Alle leden nemen plaats in een commissie. Auditcommissie Deze commissie bestond in 2012 uit F. Schepers (voorzitter) en J. Reitsma. De commissie is vijf maal bijeen geweest. De commissie heeft de volgende voorbereidende en adviserende taken: accorderen van voorstellen over het inlenen van externe financiële auditoren; zeker stellen dat externe financiële partners zoals de accountant op de daartoe aangewezen tijdstippen rouleren en dat er geen verstrengeling van belangen plaatsvindt; review van de begroting en kwartaal- en jaarrapportages en andere publieke informatie over de financiële bedrijfsvoering; zeker stellen dat aan de statutaire eisen wordt voldaan, de van toepassing zijnde accountingstandaarden worden toegepast en de regels van de Nederlandse (belasting)autoriteiten worden gerespecteerd; monitoren en reviewen van het te volgen riskmanagementsysteem, interne financiële controlemechanismen, accountingprocedures en dergelijke; op verzoek van hetzij de Raad van Toezicht, hetzij het College van Bestuur uitvoeren van specifieke taken. Onderwijscommissie Deze commissie bestond in 2011 uit prof. dr. J.K. van Dijk (voorzitter), T. Eerenstein, mevrouw mr. drs. M.Ch.A. Smilde (tot juli 2013) en mevrouw A. Beukers. De commissie is in 2012 vijf maal bijeen geweest. Eén van de taken van de commissie is het gevraagd en ongevraagd adviseren van het College van Bestuur over: onderwijszaken en onderwijskwaliteit, waaronder proefvisitaties en accreditaties; kenniskringen en lectoraten; over de interactie tussen onderzoek, commercie en onderwijs (kennisvalorisatie en kenniscirculatie); identiteitsvraagstukken in het onderwijs; de verdere academisering van Stenden. Daarnaast bereidt de commissie agendapunten voor op het gebied van onderwijs en onderzoek, die op de agenda van de Raad van Toezicht staan. In de commissievergadering wordt regelmatig een lector uitgenodigd om een presentatie over zijn/haar werk en onderzoek te verzorgen. Stenden Hogeschool

64 Remuneratie- en Werving en Selectiecommissie Deze commissie bestond in 2012 uit mr. C. Bijl (voorzitter) en de heer B. Bruggeman. De commissie heeft de volgende voorbereidende taken: het doen van een voorstel aan de Raad van Toezicht betreffende het te voeren bezoldigingsbeleid; het doen van een voorstel inzake de bezoldiging van de individuele leden van het College van Bestuur; het opstellen van een remuneratierapport; het opstellen van selectie- en benoemingscriteria inzake leden van de Raad van Toezicht en het College van Bestuur; de werving en selectie van kandidaat-leden Raad van Toezicht; opstellen van de profielschets van de Raad van Toezicht. De bezoldiging van het College van Bestuur is in de vergadering van 10 december 2012 aan de orde geweest Interne beheersing en control Intern risicobeheersings- en controlesysteem Stenden gebruikt bij de inrichting van haar interne risicobeheersingsysteem het concept van COSO 5 als uitgangspunt. Hiervoor is gekozen omdat dit wereldwijd de meest geaccepteerde en toegepaste methode is. Hieronder wordt kort uiteengezet op welke wijze Stenden: de risicohouding heeft geformuleerd; de organisatorische verankering van risicomanagement heeft vormgegeven; het systeem van planning & control als uitvloeisel van risicomanagement procesmatig heeft vormgegeven; haar strategische risico s heeft geïdentificeerd; de financiële risico s beheerst; de processen beheerst. Risicohouding (in relatie tot de context van Stenden) Stenden beschikt ultimo 2012 over een stabiele financiële situatie. De solvabiliteit van 32,1% is van voldoende niveau om de te continuïteit te kunnen borgen. Wij zullen verder werken aan de versterking van de kwaliteit van ons onderwijs en onderzoek en aan onze sterke profilering. Organisatorische verankering van risicomanagement De verantwoordelijkheid voor het realiseren van de doelstellingen van Stenden is primair belegd bij het management van de bedrijfsonderdelen en uiteindelijk bij het College van Bestuur. Het management beschikt over een eigen intern risicobeheersingsysteem waarbij een aantal deskundigen (HRM voor HRM zaken, ESO voor onderwijs en F&C voor bedrijfsvoering) hun expertise beschikbaar stellen. Specifiek op het gebied van bekostiging beschikt Stenden over een zogenoemde Bekostigingscommissie die fungeert als advies- en toetscommissie bij bekostigingsvraagstukken. Als sluitstuk fungeert binnen de Raad van Toezicht een Auditcommissie die zich onder meer bezig houdt met het monitoren en reviewen van het interne risicobeheersingssysteem. Het systeem van planning & control Stenden voert jaarlijks een omgevingsanalyse uit om de strategische risico s in beeld te houden. Deze risico s vormen mede de basis voor de herijking van het meerjarenbeleidsplan. Hieruit volgen een aantal concreet meetbare jaardoelstellingen (opgenomen in de kaderbrief). Deze doelstellingen vormen de basis voor de jaarplannen die vervolgens financieel zijn vertaald in begrotingen. Nadat goedkeuring van de begroting heeft plaatsgevonden, zijn de plannen ten uitvoer gebracht. Via een viermaandse cyclus van rapportages heeft in 2012 bewaking en monitoring plaatsgevonden van (de voortgang van) de gestelde doelen. Periodiek is verantwoording afgelegd over de mate waarin (strategische) doelstellingen zijn gerealiseerd binnen de daartoe gestelde middelen. Tevens is daarbij inzicht gegeven in de performance van operationele processen, activiteiten, projecten etc. om daarmee op basis van dit inzicht te kunnen bijsturen. De voortgang van doelstellingen kan worden beïnvloed door omgevingsfactoren (risico s), zoals de 5 COSO is een managementmodel dat is ontwikkeld door The Committee of Sponsoring Organizations of the Treadway Commission (COSO).

65 in 2012 met het ministerie van OCW gemaakte prestatieafspraken (vanuit de Strategische Agenda Kwaliteit in verscheidenheid en het Hoofdlijnenakkoord). De vanuit de omgevingsanalyse onderkende strategische risico s leiden waar nodig tot een herijking van het meerjarenbeleidsplan. Strategische risico s Zoals hiervoor aangegeven voert Stenden jaarlijks een omgevingsanalyse uit. De hieruit voortvloeiende strategische risico s worden beoordeeld in relatie tot de mate van risicoafkeer en vervolgens verwerkt in de bestaande strategie. Deze analyse heeft geleid tot het benoemen van de volgende strategische risico s: Overheidsfinanciën versus ambitieniveau: Stenden wil de kwaliteit van het onderwijs verhogen, onder andere door invulling te geven aan de Strategische Agenda Kwaliteit in verscheidenheid (vertaalt naar het Hoofdlijnenakkoord) en de beleidsagenda van de hogescholen Kwaliteit als opdracht. Hiermee wil Stenden bijdragen aan de toekomstbestendigheid van het hogeronderwijsstelsel en de realisatie van de ambities van de BV Nederland. Gezien de (staat van de) overheidsfinanciën (begrotingstekort) is het zeer waarschijnlijk dat Stenden daarbij, in relatie tot de beschikbare financiële middelen, gedwongen wordt keuzes te maken ten aanzien van de realisatie van die strategie (en de daarvan afgeleide doelstellingen). De krimp in Noordoost- Nederland en de teruglopende bijdrage van de overheid zijn in dat verband voor Stenden redenen om de competitie op de internationale markten aan te gaan. Overheden en de publieke opinie hebben veel aandacht voor de kwaliteit van het onderwijs. De duidelijke en indringende kritiek op de kwaliteit, de borging ervan en het niveau was hiervoor de aanleiding; het vertrouwen in het hoger onderwijs is gedaald. Enerzijds kan dit voor de individuele hogeronderwijsinstelling, dus ook Stenden, effect hebben op de instroom van studenten en de relatie met het werkveld. Anderzijds worden vanuit de politiek de teugels strakker aangetrokken gericht op kwaliteitsverbeteringen onder meer in de vorm van met OCW gemaakte prestatieafspraken, maar ook door verscherping en uitbreiding van de wet- en regelgeving, bijvoorbeeld op het gebied van de examinering en toetsing. Stenden zal hierop moeten anticiperen en er alles aan moeten doen om het vertrouwen te herstellen. Jaarverslag Door verschillende maatregelen wordt de speelruimte van studenten en instellingen beperkt. We noemen: het bekostigingsstelsel waarbij de overheid zich in principe verantwoordelijk houdt voor het opleiden van de Nederlandse burger tot één bachelor- en één mastergraad tegen een wettelijk (laag) collegegeld; de voorwaardelijke bekostiging van hogeronderwijsinstellingen met de prestatieafspraken; de ophanden zijnde afschaffing van de studiefinanciering en daarmee de invoering van het leenstelsel. Het effect van deze zaken op bijvoorbeeld het gedrag van studenten is op dit moment niet helder. Maar het risico bestaat dat het aantal studenten zal afnemen. Stenden zal hierop moeten anticiperen, keuzes maken en waar nodig kosten reduceren. Een ander risico met betrekking tot de realisatie van onze doelstellingen, is het aantrekken en behouden van kwalitatief goed personeel. Door onder andere de demografische ontwikkelingen (vergrijzing, ontgroening en krimp) en de beperkte carrièremogelijkheden binnen onderwijs wordt het steeds lastiger om personeel met de juiste competenties aan ons te binden. Financiële beheersing Alle activiteiten die binnen Stenden worden uitgevoerd op verschillende niveaus hebben op een bepaalde manier een financiële impact. De verwachte financiële impact wordt weergegeven in het jaarlijkse budget. Via een cyclus van maand- en 4-maandrapportage vindt intensieve bewaking plaats van de uitputting van financiële middelen, waarbij met behulp van prognoses het jaarbudget wordt bewaakt. Jaarlijks vindt hierover verantwoording plaats via de jaarrekening. De jaarrekening komt tot stand op basis van een stelsel van rapportagevoorschriften en rapportageprocedures. Naast interne controle op de jaarrekening vindt ook externe controle hierop plaats door de externe accountant. Uiteindelijk dient het eigen vermogen zoals gepresenteerd in de jaarrekening van Stenden als buffer (beheersingsmaatregel) om de geïdentificeerde risico s af te dekken. Stenden Hogeschool

66 Procesbeheersing Procesbeheersing gaat over de wijze waarop operationele risico s en risico s gerelateerd aan wet- en regelgeving en betrouwbaarheid van informatie worden beheerst. De bestaande situatie wordt inzichtelijk gemaakt en beoordeeld op mogelijkheden voor verbeteringen en risico op fouten. Verwacht wordt dat het geven van dit inzicht een bijdrage gaat leveren aan de betrokkenheid en bekendheid van risicomanagement bij proceseigenaren. Enkele voorbeelden van onderkende operationele risico s waar Stenden maatregelen op heeft getroffen en acties op heeft uitgezet om deze risico s te mitigeren, zijn (niet limitatief): Operationeel niveau: verschillende onderzoeken (onder meer de Nationale Studenten Enquête en het Medewerkerstevredenheidsonderzoek) laten zien dat er in de basisprocessen verbeteringen zijn bereikt, maar dat ze de nodige aandacht behoeven. Mankementen aan de kleine kwaliteit leiden immers af van de inhoud en de hoofdzaken. Daarom moeten ze worden verholpen. Operationeel niveau: het onderscheidend vermogen bevindt zich nog niet op het niveau dat Stenden nastreeft. Innovatie (en daarmee actualisatie) van ons onderwijs en onderzoek krijgt blijvend onze aandacht. 64 Wet- en regelgeving: het voldoen aan wet- en regelgeving, waaronder publiekprivaat. Stenden beschikt over de juiste organisatiestructuur om er voor te (kunnen) zorgen dat er geen vermenging optreedt tussen publieke en private middelen. Om het risico van weglek van publieke middelen naar het private domein van Stenden te minimaliseren, zijn de beheersingsmaatregelen op dit gebied, waar nodig en in overleg met OCW, verder aangescherpt. Wet- en regelgeving: de accreditatiewaardigheid, maar dit zien wij als een basisvoorwaarde en niet zozeer als een bestaand risico. Tot slot Stenden wil het denken in kansen en risico s integraal onderdeel laten zijn van het dagelijks handelen, zodat het nog meer systematisch wordt verankerd. In het geval van de strategische risico-inventarisatie is dit al een onderdeel van een continue proces: de cyclus van planning & control. Kwaliteitszorg Stenden Hogeschool heeft een systeem van kwaliteitszorg dat drie aandachtsvelden bestrijkt: algemeen onderwijs onderzoek. Kwaliteitszorg algemeen betreft de kwaliteitszorg op instellingsniveau en de wijze waarop zaken op instellingsniveau adequaat kunnen worden geregeld teneinde bij te dragen aan de kwaliteit van onderwijs, onderzoek en internationalisering. Kwaliteitszorg onderzoek gaat over de afspraken en instrumenten die worden ingezet om de kwaliteit van het onderzoek zeker te stellen. Tevens met als doel de kwaliteit van het onderwijs te verhogen. Tot slot beschikt Stenden ook over instrumenten en structuren om de kwaliteit van het onderwijs te kunnen garanderen. Dit alles binnen de kaders van de strategie van Stenden Hogeschool. Stenden Hogeschool beschikt over een kwaliteitssysteem waarvan auditing een onderdeel is. Los van de periodieke visitaties in het kader van de kwaliteitsbewaking door de NVAO, organiseert Stenden zelf in de diverse onderdelen van de organisatie verschillende audits. De kwaliteit van de auditpanels wordt geborgd door hetzij de inzet van gecertificeerde interne auditoren, hetzij van externe panels. In onderstaand figuur wordt dit inzichtelijk gemaakt.

67 Audits Stenden Onderwijs Onderzoek Afdelingen Proefvisitaties EFQM meting Midterm audit Proefevaluatie Midterm audit Proces audit - Instellingsaudit kwaliteitszorg (accreditatie) - Audit kwaliteitszorg onderzoek (validatie VKO) - Corporate EFQM - Thema audits (audit trails) Figuur 2: Auditsoorten Stenden (P&C en Kwaliteitsmanagement) Jaarverslag 2012 Als onderdeel van het kwaliteitszorgsysteem van Stenden zijn er twee soorten audits: de midterm audit en de thema-audit. 65 In 2012 hebben er midterm audits plaatsgevonden bij de volgende bacheloropleidingen: Small Business and Retail Management en Logistiek en Economie, bij de masteropleiding Learning & Innovation en ten slotte bij de Opleiding tot Leraar Basisonderwijs voor de verstrekking van het Diploma Christelijk Basisonderwijs. In de doorontwikkeling van het kwaliteitszorgsysteem is de thema-audit een nieuw instrument op corporate niveau om de kwaliteit van de processen en/of producten te bewaken en te verbeteren. Het doel van een thema-audit is: Inzicht creëren in de kwaliteit van alle opleidingen/afdelingen van Stenden op een specifiek onderwerp om verbeterpunten te kunnen signaleren teneinde de kwaliteit van de opleidingen/afdelingen te kunnen verbeteren en garanderen De eerste thema-audit (van eind 2011) ging over de studentendossiers. In 2012 heeft een thema-audit over de beoordeling van de afstudeerscripties plaatsgevonden. Iedere School heeft naar aanleiding daarvan zo nodig zelf actie ondernomen. De resultaten van alle externe en interne onderzoeken en de daaruit voortvloeiende aandachtspunten vinden hun neerslag in het interne jaarverslag De kwestie van kwaliteit, waarvan de vijfde editie in augustus 2012 is verschenen. Daaruit kwamen de volgende aandachtspunten naar voren: Stenden Hogeschool

68 Aandachtspunten 2012/ Kwaliteit personeel De volgende subthema s vragen met name aandacht: Inhoudelijke deskundigheid Didactische kwaliteit Kwaliteit van feedback De mate van inspirerend zijn De kennis van de beroepspraktijk Tijdig publiceren van toetsresultaten 2. Curriculum(verantwoording) De volgende subthema s vragen met name aandacht: Course Document Toetsbeleidsplan 3. Studentdossiers Het archiveren van de studentdossiers op een volledige en eenduidige wijze volgens de Inhoudsopgave studentdossiers, september Niveau afstuderen De doorvoering in de curricula van de School van de verbeterpunten voortkomend uit de moderatie op de afstudeerwerken. Ten slotte is in het voorjaar van 2012 begonnen met de voorbereiding van de instellingstoets door de NVAO in Horizontale verantwoording De Hogeschool legt niet alleen verantwoording af aan de overheid via dit jaarverslag, maar zoekt ook de horizontale dialoog met de stakeholders om opening van zaken te bieden over het gevoerde beleid en om vanuit een nadrukkelijk aanvaarde maatschappelijke verantwoordelijkheid de organisatie zo vraaggericht mogelijk te laten opereren. Met de toeleverende scholen wordt overlegd in het kader van verschillende aansluitingsnetwerken (hbo-vo Fryslân voorop), via jaarlijkse decanendagen, via inhoudelijke samenwerking (met de ROC s als het gaat om Associate degrees; met de Drentse technasia als het gaat om het faciliteren van onderzoekend en ontwerpend onderwijs) en via werkbezoeken van het College van Bestuur. De dialoog met het personeel wordt gevoerd via de formele weg van deelmedezeggenschapsraden en Centrale Medezeggenschapsraad, maar ook via de informele weg van de regelmatige informatiebijeenkomsten die het College van Bestuur op de diverse locaties organiseert en waar ruimte is voor directe dialoog en discussie. Ook de jaarlijkse samenscholingsdag en de intiemere, maar openbare thematische koffiemomenten van het College van Bestuur over PGO moeten in dit verband genoemd worden. De nieuwe, begin 2013 vast te stellen onderwijsstrategie, is gestart met een brede dialoog met de medewerkers en stakeholders, ondersteund door een informatiecampagne op intranet I-Stenden. Deze dialoog is in 2012 afgerond. Het contact met de aspirant-studenten wordt vooral onderhouden via de website (onder andere door middel van polls over beleidskeuzes van Stenden) en via de sociale media. Het formele overleg met de actuele studentenpopulaties loopt via de aan de medezeggenschap gekoppelde studentenraden ( Stura s ), via paneldiscussies over kwaliteitsaspecten en via de opleidingscommissies. De informele dialoog wordt gevoerd in het overleg met de studentenverenigingen, maar steeds vaker ook via de website en de sociale media. Deze dialoog wordt sterk bevorderd door de opzet van de gebouwen en de onderwijskundige keuzes (leerbedrijven en kleine groepen in PGO). Het contact met de alumni verliep in 2012 deels via de uitgave Stenden Connects (met ledenlijst) en

69 deels - en in toenemende mate - via de sociale media (opleidingsgebonden groepen op LinkedIn bijvoorbeeld). De Stenden Hotel Management School heeft een uitgebreide en zeer actieve eigen alumnivereniging. De dialoog met de werkgevers krijgt structureel vorm door de Raden van Advies. Iedere opleiding heeft zijn eigen Raad van Advies (werkveldcommissie), die regelmatig bijeenkomt en waarvan de adviezen zwaar wegen (zie bijlage 5). Het College van Bestuur heeft jaarlijks een overleg met alle voorzitters van de Raden van Advies van de opleidingen. Dit overleg fungeert als een Raad van Advies op instellingsniveau. In Emmen is de dialoog met de werkgevers fysiek georganiseerd rond het Ondernemersplein, waar de Gemeente, de Kamer van Koophandel en het MKB elkaar ontmoeten in de zogenaamde Kenniscampus. Het College van Bestuur overlegt regelmatig met de provincies (bijvoorbeeld in het kader van de uitvoering van de plannen in het Sectorplan Noord, in het kader van de University Campus Fryslân of in het kader van het gezondheidstoerisme of de duurzame vezelchemie in Drenthe), met alle gemeenten waarin de Hogeschool vertegenwoordigd is (Leeuwarden, Emmen, Groningen, Assen en Meppel), maar daarnaast ook met de gemeente Hoogeveen. De stakeholders zijn via de Raden van Advies betrokken bij het beleid ten aanzien van het opleidingenaanbod. Alumni, studenten en werknemers zijn via respectievelijk de hbo-monitor, de NSE en het medewerkerstevredenheidsonderzoek betrokken bij de kwaliteit van de opleidingen. Ook in de werkveldcommissies is dit een majeur punt. Het toelatingsbeleid is een punt van overleg met toeleverende scholen en met collega-hogescholen in het Noorden. Jaarverslag De dialoog over het toegepaste onderzoek en de kenniscirculatie wordt gevoerd met de voorzitters van de Raden van Advies en sinds 2012 met de nieuwe Advisory Board for Research and Academization. Voor de marktactiviteiten (van Lumius) volgt Stenden de Gedragscode Praktijkgericht Onderzoek van het hbo. In het algemeen heeft Stenden ook in 2012 weer geprobeerd zijn maatschappelijke rol te vervullen door aan te haken bij brede maatschappelijke initiatieven (zoals BindNu, het antwoord van Zuidoost Drenthe op de krimp, en het Leerbedrijf Jonge Ouders in Leeuwarden) en door over de gemaakte keuzes op toegankelijke wijze te communiceren in lokale media (bijvoorbeeld via een tweewekelijkse bijdrage aan het blad Emmen.nu). Voor alle stakeholders geldt dat de dialoog in toenemende mater verloopt via de sociale media. 6.6 Medezeggenschap Aan het begin van 2012 heeft de Centrale Medezeggenschapsraad (CMR) zijn visie op medezeggenschap binnen Stenden hogeschool ontwikkeld: Kritisch Meedenken in Transparantie. Kritisch geeft aan dat de Raad zijn taak en positie serieus neemt en niet alles klakkeloos overneemt. De CMR wil het beste voor Stenden hogeschool, dus voor studenten en medewerkers. Meedenken geeft aan dat de Raad in een vroegtijdig stadium betrokken willen worden in de besluitvorming. De CMR kan dan een constructieve bijdrage leveren en zelfs waar nodig met alternatieven komen. Er wordt meegedacht op hoofdlijnen. Transparantie is hierbij van groot belang. De CMR wil helder communiceren in een open en eerlijke sfeer. De Raad wil weten wat er speelt en gaat ervan uit dat er geen vertrouwelijkheid is op dossiers, tenzij dit personen betreft. Daartoe zijn de vergaderingen openbaar en is de informatie beschikbaar via Blackboard. De directe communicatie met de achterban was in 2012 een punt van aandacht en wordt in 2013 opgepakt door de Communicatiecommissie. De CMR heeft een toetsingskader ontwikkeld, waarmee elk dossier benaderd wordt. Het kader bestaat uit de volgende toetsstenen: onderwijskwaliteit, concreet resultaat, studenten en communicatie. De CMR heeft in 2012 ingestemd met diverse onderwerpen, waaronder het CMR-Reglement, Herinrichting Corporate Office, de verhoging van het Bindend StudieAdvies naar 51 EC, het - en internet protocol, het Langetermijnhuisvestingsplan, het Masterplan Educatie, de Onderwijs en Examenreglementen, het Studentenstatuut en de onderwijsjaarplanning van Stenden Hogeschool

70 De CMR heeft over andere onderwerpen advies gegeven, waaronder het Instellingscollegegeld voor de studenten van buiten de EER en de Begroting De input van de CMR over de Prestatieafspraken en de bezuinigingen heeft geleid tot betere besluiten. Begin 2013 was nog een aantal onderwerpen onder discussie, waaronder het Instellingsplan Er moest ook een verdere invulling gegeven moeten worden aan de kaders van de komende Kaderbrief van het CvB, die richtinggevend is voor de operationalisering van de beleidskeuzes in School/Diensten Medezeggenschap Als vervolg op herinrichting van de onderwijsorganisatie in zeven Schools is in 2012, is een begin gemaakt met de School Medezeggenschapsraden (SMR). Na de Herinrichting van het Corporate Office, zullen de vier dienstenclusters in 2013 een eigen Dienstenraad krijgen. Ook zal er een Deelradenreglement worden vastgesteld. Overleg In 2012 is overleg gevoerd met de andere Noordelijke Hogescholen, onder meer over de invulling van het Sectorplan Noord. Met de vakbonden en de personeelsvertegenwoordiging van het Stenden University Hotel vonden de reguliere overlegbijeenkomsten plaats. 68 Organisatorisch Zaken In september heeft de CMR de vergadercyclus aangepast. Elk onderwerp kan nu in principe afgerond worden binnen een cyclus van zes weken. De woensdag is de vaste CMR-dag geworden. In tegenstelling tot de studentengeleding is de medewerkersgeleding redelijk stabiel. Alle zetels in de Raad zijn bezet. 6.7 Rechtsbescherming en financiële ondersteuning Klachtenmanagement Conform de WHW beschikt Stenden over de zogenoemde Eenloketfaciliteit (ELF) voor klachten van studenten. Dit loket wordt beheerd door de afdeling Legal Affairs. ELF heeft in vragen, klachten, bezwaarschriften en beroepschriften binnengekregen, die vervolgens naar de juiste persoon/afdeling/commissie binnen Stenden zijn doorgeleid. Het ging hierbij onder meer om verkeerd doorverwijzen, teruggave collegegeld, studieadvies met afwijzing en datum afstuderen. Daarnaast zijn via ELF achttien bezwaren ingediend bij de Geschillen- en Klachtenadviescommissie betreffende de maatregel langstuderen. In verband met de voorgenomen afschaffing van de genoemde maatregel is de behandeling van deze achttien bezwaren opgeschort. Het College van Beroep voor de Examens van Stenden Hogeschool (COBEX) bestaat uit een voorzitter, een plaatsvervangend voorzitter, twee studentleden en drie docentleden. Het College behandelt en beoordeelt bezwaren van studenten over beslissingen van examencommissies. Beroep tegen beslissingen van het College van Beroep voor de Examens staat alleen open voor de student. In 2012 zijn er bij het COBEX 82 beroepschriften ingediend. Voordat tot behandeling is overgegaan zijn er drie beroepschriften ingetrokken door de betreffende studenten. Het COBEX heeft 79 beroepschriften behandeld. Daarvan zijn 43 beroepszaken geschikt, 3 gegrond verklaard, 23 ongegrond verklaard; 10 beroepszaken zijn ten tijde van behandeling ingetrokken. Er is vanuit het COBEX één beroepszaak bij het College van Beroep voor het Hoger Onderwijs (CBHO) geweest. Deze zaak kende een gunstige uitslag voor Stenden Hogeschool. In 2011 is de Geschillenadviescommissie geïnstalleerd. In 2012 is de naam commissie aangepast in Geschillenen Klachtenadviescommissie. De reden hiervoor is dat deze commissie belast is met zowel de behandeling van klachten als van bezwaren gericht aan het College van Bestuur. De commissie bestaat uit drie leden. De voorzitter is onafhankelijk. Deze commissie adviseert met betrekking tot klachten en bezwaarschriften die gericht zijn aan het College van Bestuur. Het College van Bestuur neemt de uiteindelijke beslissing. Tegen beslissingen op bezwaar (van het College van Bestuur) staat beroep open bij het College van Beroep voor het hoger onderwijs. Tegen beslissingen van het College van Bestuur op klachten staat geen beroep open. In 2012 zijn er bij de Geschillen- en Klachtenadviescommissie 21 zaken binnengekomen. Het betrof 4 klachten en

71 17 bezwaren. Veertien bezwaren hadden betrekking op het opleggen van de langstudeerboete. Er zijn in 2012 twee beroepszaken bij het College van Beroep voor het Hoger Onderwijs (CBHO) geweest. In deze zaken heeft het CBHO het beroep niet ontvankelijk verklaard. Profileringfonds Stenden beschikt over een zogenoemd Profileringfonds (conform artikel 7.51 WHW), ten behoeve van studenten die door bijzondere omstandigheden (zoals ziekte, zwangerschap en familieomstandigheden) studievertraging hebben opgelopen. Ook kunnen studenten, onder voorwaarden, aanspraak maken op de sinds 2011 bestaande Regeling Financiële Ondersteuning Topsport Stenden Hogeschool. Studentenverenigingen kunnen, mits zij zijn opgenomen in het Studentenstatuut, een bestuursbeurs aanvragen in het kader van de Regeling Financiële Ondersteuning Medezeggenschapsraden en Studentenorganisaties. Ingediende aanvragen worden beoordeeld door de Commissie Profileringsfonds, bestaande uit medewerkers die bekend zijn meet het onderwijssysteem van Stenden. In 2012 hebben achttien individuele studenten en één studentenvereniging een aanvraag ingediend bij het Profileringsfonds Stenden. Daarvan is voor 10 aanvragers (individueel) een positief besluit genomen. Deze groep betrof negen EER studenten en een non-eer student. De overige acht zijn afgewezen of hebben de aanvraag ingetrokken. De aanvraag van de studentenvereniging is gehonoreerd. Jaarverslag 2012 De totale toekenning van beurzen van het profileringsfonds in 2012 bedroeg ,27. Noodfonds Stenden kent ook een Regeling Studenten Noodfonds ten behoeve van studenten die incidenteel en onvoorzien in financiële moeilijkheden zijn geraakt en daardoor in hun studievoortgang worden belemmerd. Conform het Studentenstatuut beheert de Commissie Profileringfonds (eveneens) dit Noodfonds. Het fonds heeft jaarlijks een budget van Dit budget wordt niet uit de Rijksbijdrage gefinancierd, maar uit het vermogen van de private Stichting Noodfonds Stenden hogeschool. 69 Steunfonds De Stichting Steunfonds ten slotte stelt middelen ter beschikking voor het Studentenpastoraat (Expect), het Centrum voor Levensbeschouwing en de Douwe Tammingabeurzen. 6.7 Helderheid Met vier deelnemingen in het buitenland en met een aanzienlijke commerciële tak (Lumius en Stenden University Hotel) is Stenden zich als geen andere hogeschool bewust van de noodzaak van een strikte scheiding tussen publieke en private geldstromen. De hoofdlijn is dat de private geldstromen via de aparte Wyswert BV lopen en dat de interne planning- en controlesystematiek voorkomt dat er publieke gelden weglekken naar private activiteiten. Het Inspectierapport heeft in 2012 bevestigd dat met de financiering van het onderwijs in het buitenland op geen enkele wijze Nederlands overheidsgeld is gemoeid. Dit en andere thema s uit Helderheid zijn opgenomen in bijlage Duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen Met zijn missie ( Unleashing potential in students, staff and surrounding communities ) en visie ( Serving to make a better world ) geeft Stenden expliciet aan dat medewerkers en studenten hun maatschappelijke verantwoordelijkheid behoren te nemen. Duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen worden binnen Stenden uitgedragen via: Internationalisering. De International Branch Campuses leveren een bijdrage aan het ontwikkelingspeil en potentieel van lokale gemeenschappen. Daarnaast draagt een verblijf aldaar voor Nederlandse studenten bij aan hun vorming het is in veel gevallen een life changing experience. Onderwijs. In vrijwel alle opleidingen is duurzaamheid een thema binnen het curriculum. Enkele Schools Stenden Hogeschool

72 geven duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen ook een vooraanstaande plaats in hun onderzoek, zoals de School of Commerce met biobased economy en de technische opleidingen met duurzame kunststoffen. De opleiding International Tourism Management (HTRO) heeft op basis van het driesterren keurmerk van de stichting Duurzaam Hoger Onderwijs (DHO) het bijzonder kwaliteitskenmerk Duurzaam Onderwijs van de NVAO gekregen. Leisure Management (Vrijetijdskunde) heeft het tweesterrenkeurmerk; de accreditatie voor het bijzonder kenmerk van de NVAO wordt nog aangevraagd. Bij de opleiding International Hospitality Management is de DHO-audit in voorbereiding. Onderzoek. Hoewel duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen in verschillende lectoraten een belangrijke rol spelen, zijn er drie lectoraten die specifiek op die thematiek gericht zijn: Service Management (met in 2012 de publicatie van Three levels of sustainability) Duurzame Kunststoffen (met toegepast onderzoek naar de inzet van duurzame en biobased materialen) Economie op mensenmaat (met een pleidooi voor een andere invalshoek op groei en rendement). Leerbedrijven. Het leerbedrijf Stenden University Hotel heeft een geheel groene bedrijfsvoering: van de keuze van de ingrediënten in de keuken, via het recyclebare wegwerpbestek in de schoolkantines tot de spaarlampen op de gastenkamers. Hiervoor heeft het hotel het Green Key gold Certificate. Het leerbedrijf Jonge Ouders is maatschappelijk verantwoord in zijn opzet en doelstelling: het voorkomen van maatschappelijke uitval of achterstand van tienerouders. 70 Ook in de dagelijkse bedrijfsvoering probeert Stenden maatschappelijk te ondernemen. In ons streven naar duurzaamheid en het doorzetten van de MJA3 afspraken, zijn in Emmen - als eerste locatie van Stenden - zonnepanelen geplaatst. Duurzaamheid is een criterium bij aanbestedingen, zoals bij de nieuwe verwarmingsketels in Emmen. Stenden maakt sinds 1 januari 2012 gebruik van groene stroom. Vanaf 1 januari 2013 wordt ook duurzaam gas afgenomen. Voor kopieer- en drukwerk wordt uitsluitend gecertificeerd papier gebruikt.

73 Jaarverslag Stenden Hogeschool

74 72

75 Hoofdstuk 7 Financiën Jaarverslag Stenden Hogeschool

76 Kengetallen Kengetallen financiële positie Solvabiliteit eigen vermogen/totaal vermogen 31,8% 30,0% (eigen vermogen+voorzieningen)/totaal vermogen 35,9% 36,5% Liquiditeit current ratio: vlottende activa/kortlopende schulden 59,7% 67,5% quick ratio: (vlottende activa voorraden)/kortlopende schulden 59,3% 67,0% Rentabiliteit resultaat/eigen vermogen 3,5% 0,7% Geconsolideerde balans van Stichting Stenden Hogeschool per na resultaat bestemming ( x 1.000) Activa Materiële vaste activa Financiële vaste activa Vaste activa Voorraden Vorderingen Liquide middelen Vlottende activa Totaal activa Passiva Eigen vermogen Voorzieningen Langlopende schulden Kortlopende schulden Totaal passiva

77 Geconsolideerde staat van baten en lasten 2012 van Stichting Stenden Hogeschool ( x 1.000) jaar 2012 begroting 2012 jaar 2011 Baten Rijksbijdrage OCW Collegegelden Baten werk in opdracht van derden Overige baten Totaal baten Lasten Personele lasten Afschrijvingen Huisvestingslasten Overige instellingslasten Totaal lasten Saldo baten en lasten Saldo financiële baten en lasten Belastingen Resultaat Jaarverslag 2012 Toelichting balans en staat van baten en lasten Grondslagen De jaarrekening is opgesteld conform de inrichtingsvereisten van boek 2, titel 9 van het Burgerlijk Wetboek en de Richtlijnen voor de jaarverslaggeving met inachtneming van de specifieke bepalingen zoals opgenomen in RJ De toegepaste waarderingsgrondslagen gaan uit van de historische kosten, waarbij voor zover niet specifiek vermeld de activa en passiva tegen nominale waarde zijn opgenomen. Baten en lasten worden toegerekend aan het jaar waarop deze betrekking hebben. Baten worden slechts opgenomen voor zover zij op de balansdatum zijn gerealiseerd. Lasten worden in acht genomen zodra zij kunnen worden geconstateerd. Voor een meer uitgebreide uiteenzetting van de grondslagen verwijzen wij naar de geconsolideerde jaarrekening 2012 van Stichting Stenden Hogeschool. Ontwikkeling De balansafname laat zich vooral verklaren door de vrijval van voorzieningen, een lagere debiteurenstand per ultimo 2012 en de reguliere aflossingen op de langlopende schulden. De toename van het eigen vermogen betreft de toevoeging van het resultaat. Voor een uitgebreide toelichting op de balans verwijzen wij naar de geconsolideerde jaarrekening 2012 van Stichting Stenden Hogeschool. Het resultaat over 2012 is hoger dan begroot en hoger dan het resultaat Het resultaat is grotendeels incidenteel van aard door de vrijval van een aantal voorzieningen dat in het verleden is gevormd vanwege toenmalige risico s. De hogere opbrengsten uit Rijksbijdrage en Collegegelden (t.o.v. de begroting) zijn ingezet in het onderwijs, waarmee ook de hogere personeelslasten zijn verklaard (meer personele inzet). Voor een uitgebreide toelichting op de staat van baten en lasten verwijzen wij naar de geconsolideerde jaarrekening 2012 van Stichting Stenden Hogeschool. Vooruitblik 2013 Samenvatting jaarplan 2013 De steeds snellere veranderingen en de invloed daarvan op het onderwijs (internationale, digitale en economische ontwikkelingen), het ingezette overheidsbeleid ( Kwaliteit in verscheidenheid ), maar ook onze resultaten van de afgelopen jaren (accreditaties, studenttevredenheid) bevestigen ons in de door ons ingeslagen richting. Stenden Hogeschool

78 Met het jaarplan 2013 Focus op kwaliteit en profiel kiezen we dan ook voor het consolideren en versterken van die ingeslagen richting. Wij zullen verder werken aan de versterking van de kwaliteit van ons onderwijs en onderzoek en aan onze sterke profilering. Hiertoe zetten we alle inkomsten in voor de uitvoering van ons onderwijs, innovaties en onze bedrijfsprocessen. 76 Voor 2013 ligt het accent op de volgende beleidsprioriteiten, activiteiten en acties: De doorontwikkeling van een herkenbaar Stendenprofiel met de nieuwsgierige mens als fundament en PGO, Onderzoek en Internationalisering als pijlers. De kwaliteit en actualiteit van ons onderwijs; de (voortdurende) doorontwikkeling van ons onderwijsprogramma en waar nodig revisie. Daarnaast worden mogelijkheden bekeken om (ver)nieuw(d)e opleidingen en keuzeprogramma s aan te bieden. De doorgaande investeringen in de kwaliteit van zowel de onderwijsinhoud als van de leer- en werkomgeving. De versterking van de kennisvalorisatie door de ontwikkeling, inrichting en uitvoering van de Centers of Expertise samen met onze partners (werkvelden, andere onderwijsinstellingen). De doorontwikkeling van onderzoekslijnen en de verdere verbinding van ons onderwijs met de lectoraten. De versteviging van de kwaliteit van docenten en medewerkers door scholing en opleiding, in het bijzonder de vergroting van het aantal docenten met een master of PhD. Maar vanzelfsprekend ook de scholing en deskundigheidsbevordering op de gebieden onderzoeksvaardigheden, didactische vaardigheden, vakkennis en werkveldkennis. De versterking van de doorlopende beroepskolom: het (door)ontwikkelen van Associate degrees, Masters en duaal- en deeltijdvarianten. De realisatie van de prestatieafspraken, waaronder: de verhoging van de intensiteit van het onderwijs in het eerste jaar (waar nodig), de verdere professionalisering van de studieloopbaanbegeleiding, de doorontwikkeling van studiekeuzegesprekken, de doorontwikkeling van de moduulevaluaties en het verstevigen van de samenwerking met onze ROC s en VO-partners en met andere noordelijke hoger onderwijsinstellingen. De versterking van onze buitenlandse vestigingen: gericht op kwaliteit en op een robuuster aantal studenten. De verbetering van de kleine kwaliteit, zoals de roostering en afhandeling van klachten. Verder zullen in 2013 de diverse accreditatietrajecten (zowel van opleidingen als onderzoekseenheden) veel van onze tijd en energie vragen, evenals de instellingstoets kwaliteitzorg die voor het najaar 2013 staat gepland. Begroting 2013 De in het jaarplan 2013 opgenomen begroting, waarin kosten en opbrengsten zijn geraamd op 86,9 mln., sluit op een resultaat van nul. De solvabiliteitsratio (EV/TV) is eind 2013 geprognosticeerd op 33% en de begroting gaat uit van consolidatie van het aantal studenten van rond de Binnen de begroting is circa 2,0 mln. beschikbaar voor scholing en opleiding (in het bijzonder voor de vergroting van het aantal docenten met een master of PhD), is 1,7 mln. beschikbaar voor onderzoek en het doorontwikkelen van onderzoekslijnen, bedraagt de investeringsbegroting 4,7 mln. en zijn diverse projecten benoemd, waaronder: het Center of Expertise Center for Open Chemical Innovation (COCI) en het Center of Expertise Tourism, Leisure & Hospitality; doorlopende projecten zoals de internationale pabo, de inbedding van diverse Associate degrees, de doorontwikkeling van de duale varianten en de inbedding van kenniscentra; doorlopende subsidieprojecten zoals het European Tourism & Futures Institute, Ontmoetingscentrum Jonge Ouders en Stenden PRE; een nog nader in te zetten en te oormerken centraal projectbudget voor onder andere digitale archivering, nieuwe opleidingen en verlenging/ vernieuwing lectoraten. Investeringsbeleid Stenden hecht eraan ook in 2013 te blijven investeren in de fysieke leeromgeving: de kwaliteit van de gebouwen, de installaties en de ICT-voorzieningen. Het begrote investeringsniveau bedraagt 4,7 mln. De belangrijkste investeringen zijn:

79 het opzetten van een leerbedrijf Hospitality in Emmen in samenwerking met het Drenthe College; investeringen in de (upgrade van de) leer- en werkomgeving op de vestigingen; investeringen in onze ICT faciliteiten; investeringen in het Stenden University Hotel; investeringen in telefonie. Kasstromen en financieringsbehoeften Stenden verwacht voor 2013 een negatieve kasstroom van 3,0 mln. De grootste kasstroom is die uit investeringsactiviteiten ad 4,7 mln. De financiële dekking vindt plaats uit de operationele kasstromen en de huidige liquide middelen. Treasurybeleid Stenden Hogeschool conformeert zich, zoals vastgelegd in het treasurystatuut, aan de richtlijnen van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap zoals vastgelegd in de Regeling beleggen en belenen door instellingen voor onderwijs en onderzoek. Samenvattend en geoperationaliseerd betekent dit, dat Stenden doet aan schatkistbankieren en de middelen hoofdzakelijk belegt en beleent bij het ministerie van Financiën. Verder heeft Stenden als beleidslijn dat hypothecaire leningen worden opgenomen bij het Ministerie van Financiën. Jaarverslag 2012 Ook voor het valutabeleid kiest Stenden voor prudent en eenvoudig beleid (geen complexe instrumenten) gericht op minimalisatie van de (koers)risico s. 77 Stenden Hogeschool

80 78

81 Jaarverslag Stenden Hogeschool

82 80

83 Bijlagen Jaarverslag Stenden Hogeschool

84 Bijlage 1: Organogram Stenden Hogeschool 2012 College van Bestuur Secretaris College van Bestuur Academic Affairs Educational Support Office Corporate Office Corporate Communication Facilities Finance & Control Human Resource Management ICT & Media International Affairs Legal Affairs Marketing Purchasing Department Quality Assurance Stenden Hogeschool, Nederland Assen, Emmen, Groningen, Leeuwarden, Meppel 82 School of Leisure and Tourism Management School of Media & Entertainment Management and Technology School of Education School of Hospitality Management School of Business School of Commerce School of Social Work and Arts Therapies Hoger Toeristisch en Recreatief Onderwijs (Ad) ICT-Beheer (Ad) Opleiding tot Leraar Basisonderwijs (B) Hoger Hotelonderwijs (Ad) Bedrijfseconomie (B) Small Business en Retail Management (Ad) Sociaal Pedagogische Hulpverlening (B) Vrijetijdsmanagement (Ad) Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek (B) Master in Leadership in Education (Driebergen) (M) Hoger Hotelonderwijs (B) Logistiek en Economie (B) Small Business & Retail Management (B) Creatieve Therapie (B) Hoger Toeristisch en Recreatief Onderwijs (B) Informatica (B) Learning & Innovation (M) International Service Management (M) Toegepaste Bedrijfskunde (B) International Business and Languages (B) Social Work and Arts Therapies Vrijetijdsmanagement (B) Technische Informatica (B) Frysk en Meartalingens Service Studies Personeel en Arbeid (B) Commerciële Economie (B) Mens en Organisatie International Leisure and Tourism Studies (M) Media en Entertainment Management (B) Ontwikkeling van Veelvormig Christelijk Basisonderwijs Hospitality Management Studies International Business and Management Studies (B) Ondernemerschap, innovatie en kenniscirculatie Leadership and Change Management Tourism for Peace Chemie (B) Early Childhood Gastronomy Humanitarian Assistance Mariene Wetlands Studies Werktuigbouwkunde (B) Economie op Mensenmaat Duurzame Innovatie in de Regionale Kenniseconomie Duurzame Kunststoffen Stenden KSI Scenario Planning Organisations and Social Media Stenden ETFI Stenden PRE

85 Bijlage 2: Juridische Structuur Stenden Hogeschool 2012 Stichting Stenden Hogeschool te Leeuwarden (KvK ) Wyswert Beheer BV (100%) te Leeuwarden (KvK ) Meerdere deelnemingen; zie vervolg juridische structuur Stichting Steunfonds (100%) te Leeuwarden (KvK ) Stichting Studenten Noodfonds (100%) te Leeuwarden (KvK ) Stichting Management Training Centrum (100%) te Leeuwarden (KvK ) Jaarverslag 2012 Wyswert Beheer BV te Leeuwarden (KvK ) 83 Kenniscampus Beheer BV (33,33%) te Leeuwarden (KvK ) Beheersorganisatie Kenniscampus BV (50%)te Leeuwarden (KvK ) LumiusBV (100%) te Leeuwarden (KvK ) Stenden University Hotel BV (100%) te Leeuwarden (KvK ) Zie vervolg juridische structuur Kenniscampus CV te Leeuwarden (KvK ) (Kenniscampus Beheer is Beherende vennoot) (4%), Wyswert Beheer BV is commanditaire vennoot (32%) Wyswert Beheer BV te Leeuwarden (KvK ) Sub BV (100%) te Leeuwarden (KvK ) Stenden South AfricaBV (100%) te Leeuwarden (KvK ) Stenden University Qatar BV (100%) te Leeuwarden (KVK ) Stenden University Asia BV (100%) te Leeuwarden (KvK ) Stenden Masters B.V. (100%) te Leeuwarden (KvK ) Sub ggmbh te Berlijn (100%) EISS PTY Ltd. (100%) te Port Alfred Stenden University Qatar (50%) a joint venture with Al RayyanInternational Education Company W.L.L. (Doha, Qatar) Stenden Rangsit University (50%) a joint venture with RangsitUniversity, (Bangkok, Thailand) Stenden University Bali (50%) a joint venture with Sekolah TinggiIlmu Ekonomi Pariwasata Stenden Hogeschool

86 Bijlage 3: Lijst met Opleidingen Opleidingen die schuingedrukt staan, worden ook in het Engels aangeboden. Opleidingen die vetgedrukt staan, worden uitsluitend in het Engels aangeboden. 84 School of Leisure and Tourism Management Leeuwarden Emmen Ad Hoger Toeristisch en Recreatief Onderwijs voltijd Ad Vrijetijdsmanagement voltijd voltijd B Hoger Toeristisch en Recreatief Onderwijs voltijd B Vrijetijdsmanagement M International Events Management* M Master International Leisure and Tourism Studies voltijd, duaal * In licentie van London Metropolitan University School of Media & Entertainment Management and Technology Leeuwarden Emmen AD ICT-Beheer voltijd B Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek voltijd B Chemie voltijd B Informatica voltijd B Media en Entertainment Management voltijd B Technische Informatica voltijd B Werktuigbouwkunde voltijd School of Education Leeuwarden Emmen Groningen Assen Meppel B Opleiding tot leraar Basisonderwijs voltijd 1 voltijd 12 voltijd 1 voltijd 2 voltijd 2 M Learning & Innovation deeltijd M Special Educational Needs 3 voltijd, deeltijd 1 Christelijke Opleiding tot leraar Basisonderwijs 2 Openbare Opleiding tot leraar Basisonderwijs 3 Opleiding tot Leraar Speciaal Onderwijs in licentie van Christelijke Hogeschool Windesheim School of Hospitality Management Leeuwarden Emmen AD Hoger Hotelonderwijs voltijd, deeltijd, duaal voltijd B Hoger Hotelonderwijs voltijd, deeltijd, duaal M International Service Management voltijd, deeltijd School of Business Leeuwarden Emmen B Bedrijfseconomie voltijd B International Business and Management Studies voltijd* B Logistiek en Economie voltijd, duaal B Human Resource Management voltijd B Toegepaste Bedrijfskunde voltijd, deeltijd * in samenwerking met Hogeschool Van Hall Larenstein en NHL Hogeschool, ex art. 8.1 WHW School of Commerce Leeuwarden Emmen AD Commerciële Economie voltijd AD Small Business en Retail Management voltijd, duaal B Commerciële Economie voltijd B International Business and Languages voltijd B Small Business en Retail Management voltijd, duaal School of Social Work and Arts Therapies Leeuwarden B Creatieve Therapie Voltijd B Sociaal Pedagogische Hulpverlening voltijd, deeltijd

87 Bijlage 4: Raad van Toezicht 2012 Mr. C. Bijl (herbenoemd in 2012, herbenoembaar in 2016) Voorzitter Burgemeester Gemeente Emmen. Nevenfuncties: Voorzitter ledenvereniging Evean-Icare; Voorzitter Stichting Nazorg Ouwsterhaule; Voorzitter Stichting Veiligheidszorg Drenthe; Voorzitter Raad van Toezicht Stichting Grote Kerk Cultureel; Voorzitter gemeenschappelijke regeling veiligheidsregio Drenthe; Plaatsvervangend voorzitter Regionaal College Drenthe; Voorzitter Vereniging van Drentse Gemeenten; Lid landelijke Scoutingscommissie Partij van de Arbeid; Plaatsvervangend lid Raad van Europa (Straatsburg); Voorzitter College van Vereffenaars Cevan; Adviserend lid Dagelijks Bestuur SNN (Samenwerkingsverband Noord-Nederland) Lid comité van aanbeveling: Hospice Emmen; Stichting biljarten voor goede doelen; Stichting leergeld; Wensstichting Zalavolbate; Landelijke Stichting Tegen Zinloos Geweld; Stichting Toon Hermanshuis; Challenge your future; Demma Foundation; Stichting Drentse Veteranen. Jaarverslag A. Bruggeman (herbenoemd in 2012, herbenoembaar in 2016) Vicevoorzitter Secretaris internationaal CNV Vakmensen. Nevenfuncties: Vicevoorzitter bestuur Bedrijfschap Horeca en Catering en vicevoorzitter bestuur Productschap Tuinbouw; Lid Raad van Commissarissen N.V. Schade; Lid Commissie Maatschappelijke Agenda van de Besturenraad; Vicevoorzitter Kenwerk, kenniscentrum voor de Horeca; Bestuurslid Kenteq, kenniscentrum voor de techniek; Voorzitter Raad van Toezicht LOGOS, stichting voor Prot.Chr.basisonderwijs in Gorinchem/Leerdam; Voorzitter Productschap Vis; Lid Raad van Toezicht Revalidatiefonds/Fonds Verstandelijk Gehandicapten. Stenden Hogeschool

88 Mw. J.G. Beukers-Maatje, MGM (benoemd in 2011, herbenoembaar in 2015) Directeur Anneke Beukers Advies Nevenfuncties: Lid Raad van Commissarissen Sociale Werkvoorziening Almelo (Soweco); Lid Provinciale Staten Overijssel; Voorzitter ad interim Roeivereniging Salland Gramsbergen. Prof. dr. J.K. van Dijk (herbenoemd in 2012, aftredend in 2014) Emeritus-hoogleraar Personeel en Organisatie Gezondheidszorg Erasmus Universiteit/Erasmus MC; Zelfstandig bestuursadviseur Personeel, Organisatie en Innovatie (Dijkadvies). Nevenfuncties: Voorzitter Stichting Capaciteitsplanning Zorg en Welzijn; Lid Bestuur Stichting i.o. Innovaties in de Zorg; Bestuursadviseur FWG Advies te Utrecht. 86 T. Eerenstein (herbenoemd in 2012, aftredend in 2015) Wethouder Gemeente Hoogeveen. Nevenfuncties: Bestuurslid Recreatieschap Drenthe; Lid van de Bondsraad van de ANWB; Bestuurslid Coöp. Uitvaartvereniging Zuid-Oost-Drenthe; Commissaris Waterleiding Maatschappij Drenthe; Lid Raad van Toezicht Tourist Info Drenthe. Drs. ing. J. Reitsma (herbenoemd in 2012, aftredend in 2016) Gepensioneerd Voorheen: Burgemeester van de gemeente Wymbritseradiel; Lid van de Tweede Kamer der Staten Generaal voor het CDA ( ); Voorzitter Koninklijke Nederlandse Schaatsenrijders Bond ( ). Nevenfuncties: Voorzitter Stichting Steunfonds Stenden Hogeschool; Adviseur IJswegencentrale Sneek-Wymbritseradiel IJlst; Voorzitter Stichting Elfmeren op de schaats; Voorzitter Stichting Indië-Monument Friesland; Voorzitter Schaats Trainings Club Rutten; Voorzitter Klankbordgroep Reststoffen Energie Centrale Harlingen.

89 F. Schepers (herbenoemd in 2012, aftredend in 2016) Gepensioneerd Voorheen: Financieel Directeur Wavin BV. Nevenfuncties: Lid Raad van Advies Verhoek International BV; Lid Raad van Commissarissen AVEBE U.A.; Lid Raad van Toezicht Saxenburgh Groep; Bestuurslid Stichting Zwieseborg; Lid Raad van Toezicht Vechtdal College; Voorzitter Verantwoordingsorgaan Pensioenfonds OWASE. Mw. mr. drs. M.Ch.A. Smilde (aftredend in 2012) Lid van de Tweede Kamer der Staten Generaal voor het CDA. Nevenfuncties: Bestuurslid Stichting Vrienden van de Dorpskerk Eelde; Bestuurslid Stichting Steunfonds Christelijke Pers, Leeuwarden; Lid Comité van Aanbeveling Stichting Present Groningen. Jaarverslag Stenden Hogeschool

90 Bijlage 5: Bestuur & Management Stenden Hogeschool College van Bestuur Mr. L.J. Klaassen Drs. K.W. van der Hoek Voorzitter Vicevoorzitter 88 Portefeuilleverdeling College van Bestuur Mr. L.J. Klaassen - Algemeen bestuur - Strategie-ontwikkeling - Contactpersoon voor Raad van Toezicht en Centrale Medezeggenschapsraad - School of Tourism & Leisure - School of Business - School of Hospitality Management - Afdeling Finance & Control - Afdeling Corporate Communicatie - Afdeling Legal Affairs - Commerciële organisatie-onderdelen, inclusief de leerbedrijven - Afdeling Quality Assurance - Internationalisering Nevenactiviteiten Mr. L.J. Klaassen - Voorzitter Raad van Toezicht Wilhelminaziekenhuis (WZA), te Assen - Voorzitter Raad van Toezicht Regionale Omroep RTV Noord, te Groningen - Voorzitter Raad van Toezicht Stichting ZINN, te Haren/Groningen - Voorzitter Maatschappelijke Adviesraad Stichting Philadelphia, te Nunspeet - Lid Raad van Toezicht Groninger Forum, te Groningen - Voorzitter NNO fonds (instrumentenfonds Noord Nederlands Orkest), te Groningen Drs. K.W. van der Hoek - Waarnemend voorzitter - School of Social Work and Arts Therapies - School of Education - School of Media & Entertainment Management and Technology - School of Commerce - Onderzoek - Afdeling ESO - Afdeling HRM (inclusief Management Development) - Afdeling Marketing - Afdeling Facilities - Afdeling Inkoop - Afdeling ICT Nevenactiviteiten Drs. K.W. van der Hoek - Gemeenteraadslid Zuidhorn - Voorzitter VV Grijpskerk - Bestuurslid Stichting Knappe Koppen (Fryslân Unlimited) - Bestuur Stichting Verkiezing Friese Ondernemer van het Jaar - Bestuur De Maatschappij Afdeling Friesland - Bestuur Waddengroep Secretaris College van Bestuur Mw. mr. A. van Weelden

91 Corporate Office Finance & Control Directeur Drs. H. Wolters Human Resource Management Directeur Mw. drs. A. Hospers Corporate Communicatie Manager Drs. P.J. Mulder Corporate Quality Assurance Manager Mw. D. Riedstra MBA Marketing Manager J. Steppé (tot 1 september 2012) Mw. C. van der Meij (vanaf 1 september 2012 ad interim) Legal Affairs Manager Mw. mr. I. Janssen Jaarverslag Educational Support Office (ESO) Directeur Drs. P.L. van Amsterdam (tot 1 februari 2012, ad interim) Drs. R. Nijenbanning (vanaf 1 februari 2012) Teamleider Educational Technology Center Mw. drs. E.B. Vonkeman Teamleider Student Mobility Center Hr. J. van Beusekom Teamleider- Planning Center Mw. D. Hoekstra Teamleider Information & Registration Center Mw. H. Westerhuis Teamleider Library & Knowledge Center Hr. J. van Beusekom Teamleider Student Career Center Drs. P.L. van Amsterdam (tot 1 februari 2012 ad interim) Drs. R. Nijenbanning (vanaf 1 februari tot 1 april 2012) Mw. W. Wiersma (vanaf 1 april 2012) Teamleider Quality Center Mw. drs. C.J.F. Meijer Stenden Facilities Manager Mw. drs. R.A. Coumou Informatie- & Communicatie Technologie en Media Manager Ing. E. van Gorkum Stenden Hogeschool

92 Inkoop Manager Mw. J.E. Postma Stenden Lumius Directeur Hr. W. Goodijk (tot 17 september 2012) Drs. T. Hooghiemstra (vanaf 17 september 2012 ad interim) Stenden International Affairs Directeur Dr. R. Coelen Stenden university Qatar (Campus Site: Doha) President Mr. W. Johnson 90 Supervisory Board Mr. M. Bin Faisal Bin Qassim Al Thani Mrs. A. Bint Faisal Bin Qassim Al Thani Mr. M. Dobashi Dr. M. Najdawi Mr. L.J. Klaassen Mr. K.W. van der Hoek Dr. R. Coelen Dr. F. de Klerk Wolters Mr. W. Johnson Vice Chairman, Aamal Company Q.S.C. Vice Chair, Executive Committee, AlFaisal Without Borders Foundation Board Member, Al Faisal Holding Co. Board Member, Al Faisal Holding Co. President Stenden University Vice President Vice President International Dean Tourism Management President Stenden University Qatar Advisory Board Mr. K.W. van der Hoek Mr. W. Johnson Dr. S. Abul Haija Mr. G. Friend Mr. W. Adbull-Rassul Ms. I. Weesenaar Mr. J. Coubat Mr. H. Hassan Mr. A. Al Nuaimi Mr. H. Al Mulla Mr. A. Al Mustafawi Mr. M. Saaranay Mr. J. Groffen Mr. J. Menting Vice President Stenden University President, Stenden University Qatar Senior Academic Advisor, Stenden University Qatar General Manager, Grand Hyatt Doha Alumni Student, Risk Manager Commercial Bank Learning Advisor, Shell Service Company W.L.L. General Manager, Rotana Hotel Doha Training Manager Mövenpick Tower & Suites Chairman, Qatar Tourism & Exhibitions Authority Chief HR & Admin Officer, Qatar National Hotels Company Chief Executive Officer, HSBC Managing Director Hospitality Division, Retaj Hotels Ambassador of the Netherlands Partner IT Advisory, KPMG Stenden Rangsit university (Campus Site: Bangkok, Thailand) Academic Director Dr. W. Panmunin

93 Supervisory Board Thailand Mr. L.J. Klaassen Dr. R. Coelen Mr. J. Schedler Mr. S. Wangpaijtr Advisory Board Thailand Mr. R. Rijnders Mrs. S. Bunnag Mrs. L. Chow Mr. V. Geertsen Drs. K.W. van der Hoek Mrs. Prof. C. Hsu Mrs. M. Jansen Dr. T. Radev Mrs. Prof. E. Roberts Mr. D. Seigneur Senior Vice-President Operations, Onyx Hospitality Group, Thailand (chair) Project Manager, The Tawana Bangkok, Thailand CEO, CSM Academy International, Singapore Director Leisure Sales Thailand & Cambodja, Starwood Hotels, Thailand Vice president Stenden university Associate Director Academic Affairs, Hong Kong Polytechnic University, School of Hotel & Tourism Management, Hong Kong Senior Lecturer Emeritus and Author in Hospitality Management, Netherlands Rector and Director, International University College Albena, Bulgaria Head of School of Hotel, Resort and Tourism Management, Faculty of Business, Technology & Sustainable Development, Bond University, Australia Vice President Human Resources Asia & French Polynesia, Accor Hospitality Asia, Singapore Jaarverslag Stenden university South Africa (Campus Site: Port Alfred) Dean Dr. W. Hensens Board of Governors Mr. A. Gardiner (chairman) Mr. L. Klaassen Mrs. L. Swanepoel Mr. S. Liebenberg Dr. R. Coelen Dr. R. Mornet Owner and CEO Mantis Collection President Stenden University Local Municipal Representative CEO Eastern Cape Parks and Tourism Board Vice President International Stenden University Represents the Executive board in their absence Chairman, Stenden Academic Advisory Board Advisory Board Dr. R. Mornet (chairman) Drs. K.W. van der Hoek Mr. T. Xhali Mr. S. Lourens Mrs. H. Sadiki Mrs. D. Joshua Retired Dean, Hotel School of Witwatersrand Vice President, Stenden University General Manager, MyPond Hotel, Alumnus Stenden South Africa Group Operations Manager PE Hotels Provincial Director, Standard Bank of South Africa Business Development Consultant Mr. P. Myles Tourism Specialist, Kyle Business Projects / NMMU Research Associate Dr. C. Thompson Dean IHM, Stenden University Dr. W. Hensens (secretary) Academic Dean, Stenden South Africa Stenden Hogeschool

94 Mr. E. van Zyl Mr. C. van Oudtshoorn Mr. G. Chowles Ms. C. Arends General Manager, Courtyard Hotel Port Elizabeth General Manager, Raddison Blue Hotel Port Elizabeth Fedics Port Elizabeth Nelson Mandela Bay University Tourism Department Stenden university Indonesia (Campus Site: Bali) General Manager Mrs. M. van der Meché Supervisory Board Bali Mr. L.J. Klaassen Dr. R. Coelen Mr. P. Suarthana Advisory Board Bali (wordt momenteel samengesteld) 92 Stenden Projectbureau Academisering (vanaf 1 januari 2012), voorheen Stenden School of Graduate Studies Directeur Dr. H. Blom Stenden Advisory Board for Research and Academization (opgericht per 17 april 2012) Prof. Dr. H.C. Moll Professor Milieukunde en directeur van het Instituut IVEM van de RUG Prof. Dr. J.F. Lehmann Degree Course Director Master in European Studies aan de Hochschule Bremen, University of Applied Sciences Prof. Dr. M. A. Allers Professor Economie van de Lagere Overheden en Directeur Instituut COELO van de RUG Prof. T. Buzan Uitvinder en ontwikkelaar van de Mindmap Drs. Ing. M. Geersing Voorheen lid van het CvB van de Rijksuniversiteit Groningen Stenden School of Business Head of School Mw. A.B. Mannen Msc. Personeel en Arbeid (per 1 september 2012 Human Resource Management) Raad van Advies (werkveldcommissie) Personeel en Arbeid Hr. J. Schagen (voorzitter) Drs. H.C. Blanksma Drs. A. Bosma Hr. R.A.F. Jansen Hr. F. van Dijk Mw. drs. M. Koning Mw. A. de Haan Directeur Reax Adviseur P&O projecten Zorggroep Noorderbreedte Ondernemer / psycholoog Forest Advies Directeur Dienst Sociale Zaken NW-Fryslan Teamcoördinator UWV Werkbedrijf Leeuwarden Manager Human Resources Forbo Novilon bv Directeur adviesbureau de Rijk

95 Toegepaste Bedrijfskunde Raad van Advies (werkveldcommissie) TBK Hr. H. van der Veen (voorzitter) Drs. B.J.J. Kollmer (vice voorzitter) Mw. M. van der Burgt Hr. H. Borgstein Mw. G. Zondervan Hr. F. Snellens International Business and Management Studies Raad van Advies (werkveldcommissie) IBandMS Hr. W. de Haan Hr. J. Zeinstra Hr. E. Schouwstra Mw. D. Bergsma Mw. M. van Bergen Hr. B. van Vliet Hr. J. Bruinsma Hr. J. van der Werf Regiodirecteur Randstad Programmadirecteur School of Technology Hogeschool Inholland Adviseur secretariële opleidingen ECABO Hoofd Informatie en Automatisering Provincie Friesland Manager Wever en van Wijnen BV Philips Add Export Import Consultancy bv Zet BV Kamer van Koophandel ABN Amro Mirjam van Bergen projectmanagement, interim management, beleidsadvisering YKK Global Marketing Group Van der Meulen Meesterbakkers Saxion, RUG Jaarverslag Logistiek en Economie Raad van Advies (werkveldcommissie) Logistiek en Economie Hr. W. van der Ark MCS Multimodaal Containertransport Hr. M. Boelens Distributiecentrum Super de Boer NV Hr. G.F. Hes Koopman Logistics Group BV Hr. R.M.J. van Heeswijk Waterschap Reest en Wieden Hr. H. Mulder Rietplas Consultancy BV Hr. P. Olthof Transport en Logistiek Bedrijfseconomie Raad van Advies (werkveldcommissie) Bedrijfseconomie Hr. H. Tebbes Hr. J.B. van der Slijk Mw. R. Hilbrands-Lubbers Hr. A.J. Pothof Hr. T. van der Veen Hr. M.R. Spit Hr. A. Meijer de Jong & Laan accountants Rabobank Emmen-Coevorden Ernst & Young Van der Zee slagerijen De Hypotheekshop Drachten UMCG Kroese & Wevers Stenden School of Education Head of School Mw. I.I. Janssen Stenden Hogeschool

96 Opleiding tot Leraar Basisonderwijs Raad van Advies (werkveldcommissie) - Van OLB vh CHN Mw. S. Amels-De Vries (voorzitter) Hr. S. van der Wal (vicevoorzitter) Hr. J. Buitink Hr. A. Fickweiler Hr. P. Bootsma Mw. L. Zandbergen WSNS Coördinator SWV Westerkwartier Roden Voorzitter Centrale Directie Noventa Voormalig Universitair hoofddocent RUG Senior Adviseur BMC Voorzitter KOC Groningen Algemeen Directeur CSG Groningen 94 - Van OLB vh HD Hr. P. Moltmaker (voorzitter) Hr. Z. Wijnholds (vicevoorzitter) Mw. J. van Dorland Hr. J. Imbos Hr. T. Meijer Hr. J. Timmermans Mw. A. Vastenburg Directeur Plateau Openbaar Onderwijs Assen Bovenschools manager Openbaar Primair Onderwijs Emmen Directrice Het Octaaf, COG Drenthe Directeur OBS Delftlanden Directeur BWB School Dalen Lid College van Bestuur Aves Opleidingsmanager Drenthe College Stenden School of Leisure and Tourism Head of School Dr. F. de Klerk Wolters Raad van Advies (werkveldcommissie) School of Leisure and Tourism Management Hr. J.K. Janssen Directeur Fonds DuurSaam Hr. A.T. van Eijk Directeur Travel Counsellors Nederland BV Mw. L. Weinans (voorzitter) Directeur Bal-lorig Mw. R. Waale Directeur Keunstwurk Drs. S. Tijsma Afdelingshoofd Economie, Recreatie & Toerisme Provinsje Fryslân Mr. L.J. D Amore President IIPT Drs. J.R. Ybema Regiomanager HISWA Hr. T. Hartog Directeur Activa Tours Mr. D. Holecek Michigan State University Hr. R. Ermers Directeur SRC cultuurreizen Hr. J. Boelens Directeur Bewegingscentrum Drachten/Norg Hr. Messchaert manager international projects WSSA Hr. S. Bruin project manager Norvell Jefferson Hr. S. Pilkes ROC Friesland College Hr. B. Cameron Stenden School of Hospitality Management Head of School Hr. S.T. van der Galiën LLM International Hospitality Management Raad van Advies (werkveldcommissie) IHM Hr. G. Bos lookingforbooking.com

97 Hr. D.A. Boucke Hr. D. Bramwell Ltd. Hr. I. Buick MBA Mw. R. Deken Hr. C. Hubar Drs. E.G. Hoogendoorn Hr. J.St. John Mw. H. Koopman Hr. P. Kuiper Hr. T. Lodder Hr. W.A.J.P. Madlener Hr. R.N. Mankarious Hr. R. Nahon Hr. M.D. Olsen, Phd. Hr. R. Payer Mw. C. Pinck Hr. J.T. Roersma Hr. A. Rouwendal Hr. J. Schaatsbergen Hr. G. Vass Hr. R. Visser Drs. P.W.M. Vrancken Mw. Walstra Hr. W. Waninge Hr. B. van de Winkel Hr. T.H.B. de Wolff Hr. V.C. van Wulfen Mw. L. Zhang General Manager N.V. Hotelmaatschappij Torarica Managing Director DuncanBramwell & Company Managing Director Buick Systems International LTD Manager Corporate Recruitment Randstad Nederland AB member in Escorial Managing Director Horwath Consulting President & CEO Mantis International General Manager Radisson SAS Hotel Amsterdam Airport Directievoorzitter Stichting Kinderopvang Nederland Director T3 HOTELS Directeur Facilitair Bedrijf Zorggroep Noorderbreedte Chief Executive Officer Cedar Capital Partners Consultant Customer Care Consultancy Professor Pamplin College of Business, Department of Hospitality and Tourism Management General Manager Hilton Amsterdam Senior Salesmanager Tempo-Team Nationaal Branche and Account Centrum Managing Director Hospitality Support Group General Manager Movenpick Hotel Amsterdam SVP KLM Facility Services afdeling SPL/YA General Manager Ellenborough Park Operations Director Center Parcs Student Counsellor Lindecollege Economic Affairs Council Leeuwarden Member of the managementteam Horeca Bedrijfschap General Manager Hilton Athens Director Hotel Tjaarda Manager ICP-group Academic Medical Center General Manager Four Points Sheraton Shenzhen Jaarverslag Stenden School of Commerce Head of School Mw. drs. J.T. van Geffen Commerciële Economie Raad van Advies (werkveldcommissie) Commerciële Economie Hr. A. Nijholt (vz) Randstad Hr. M. Kooi Honeywell BV Hr. K. Smid (vicevz) Gemeente Hoogeveen Mw. M. v.d. Veen-Hoekstra De Hypotheekshop Drachten Hr. D. Schenk Gemeente Emmen Hr. J. Schaafsma Now Creative (algemeen directeur) Hr. J. Noort Kunst en Cultuur Drenthe Hr. H de Lang SportDrenthe Stenden Hogeschool

98 Small Business and Retail Business Raad van Advies (werkveldcommissie) Small Business and Retail Management Hr. J. van Nuenen Lid Raad van Commissarissen Hr. E. Diekstra CEO Hamilton Bright Hr. R. Jager Operationeel Directeur Kenniscentrum Handel Hr. H. de Brouwer Organistatie adviseur Hr. R.Thewessen Directeur StudentenWerk Hr. B. van den Nieuwenhof International Sales Director International Business and Languages Raad van Advies (werkveldcommissie) International Business and Languages 96 Mw. R. Biemans Hr. C. van der Blij Hr. A.F. Aartnzen Mw. A.M. Dijk Hr. W Melenberg Hr. W Couprie gemeente Emmen Fresenius Hemocare Röchling Engineerings Plastics nieuwe werkgever Universiteit Groningen, Language Center CFO at Omale Coördinator Economisch en Ruimtelijk Beleid Stenden - School of Social Work and Arts Therapies Head of School Mw. drs. A. Schokker Raad van Advies (werkveldcommissie) School of Social Work and Arts Therapies Drs. K.H.A. van Anken (vz) Directeur-bestuurder Zienn Mw. R. Mossel Manager Palet (ouderenzorg) Hr. O. Herder Projectmanager WMO Gemeente Leeuwarden Mw. A. Kooyman Creatief therapeute beeldend bij GGZ Friesland Mw. A. Adema Sectormanager Sociaal cultureel Werk, Jeugd en Samenlevingsopbouw bij Sinne Welzijn Drs. H.C. Staverman Psychiater GGZ Friesland en zorgprogrammadirecteur Spoedeisende Psychiatrie Mw. J. Slagter Manager Zeuvenakker/Hanzeborg Appelscha Mw. J. Molenaar Zelfstandig Creatief therapeute en contextueel pastoraal hulpverlener Drs. J. van Oijen Directeur Behandelzaken Jeugdhulp Friesland Stenden School of Media & Entertainment Management and Technology Head of School Mr. P.P.C.J. Bemelmans Raad van Advies (werkveldcommissie) Media en Entertainment Management Mw. N. van Thoor Spargle Hr. M. Scholten RTL Nederland Mw. J. Hommenga Media Academie Hr. W.J.L. Mutsaers 3FM Mw. L. Jagersma Sanoma Media Raad van Advies (werkveldcommissie) Techniek

99 Ing. P. Breukers Hr. J. Drees Hr. A. Fennema Hr. H. Groen Hr. D. Huisman Mw. K. van Huisstede Hr. J. Jager Hr. R. Jipping Hr. E. Koorman Hr. E. Koster, PhD Ing. M. van de Kraats Hr. K. Ophoff Ing. M. el Ouarti Hr. P. Roper (voorzitter) Hr. R. Schuitema Hr. J. Sikkenga Hr. J. Sytsma Hr. R. Tuinhout Schoeller Arca Systems BV Centric Managed ICT Service BV Pezy Products Innovation BV IQ Therapeutics BV Drenthe College Leveste Medische Microbiologie Applied Polymer Innovations Institute Emmtec Services BV Multimove BV Spark Holland BV Stichting STODT Wavin Technology & Innovations BV Ordina Application Outsourching BV The Compleat Consultant TASS SG automatisering BV Philips Consumer Lifestyle BV Logica Nederland BV Jaarverslag Stenden Hogeschool

100 Bijlage 6: Instroom en Inschrijvingen. Tabellen en diagrammen 98 Tabel 1. Instroom bekostigde studenten per opleiding 2008/ /13 Bron: Stenden 1 ; peildatum: 1 september 2012 Stendenopleiding Cursusjaar 08/09 09/10 10/11 11/12 12/13 Hoger Economisch Onderwijs Bedrijfseconomie (BE) Commerciële Economie (CE) Associate degree CE (ADCE) 3 Logistiek & Economie (L&E) International Business & Management Studies (IBandMS) International Business & Languages (IBL) Leisure Management (LM) Associate degree LM (ADLM) Tourism Management (TM) Associate degree TM (ADTM) 7 6 Media & Entertainment Management (MEM) Small Business & Retail Management (SBRM) Associate degree RM (ADRM) International Hospitality Management (IHM) Associate degree HM (ADHM) Toegepaste Bedrijfskunde (TBK) Personeel en Arbeid (HRM) Hoger Pedagogisch Onderwijs Opleiding Leraar Basisonderwijs (OLB) Master Learning & Innovation Hoger Sociaal-Agogisch Onderwijs Creatieve Therapie (CT) Sociaal Pedagogische Hulpverlening (SPH) Hoger Technisch en Natuurwet. Onderwijs Biologie & Medisch Laboratoriumonderwijs (B&ML) Chemie (Ch) Informatica (I) Associate degree Informatica ICT-beheer (ADI) 3 6 Technische Informatica (TI) Werktuigbouwkunde (WTB) Totaal

101 Tabel 3. Inschrijving bekostigde studenten per opleiding 2008/ /13 Bron: Stenden; peildatum: 1 september 2012 Stendenopleiding Studiejaar 08/09 09/10 10/11 11/12 12/13 Hoger Economisch Onderwijs Bedrijfseconomie (BE) Commerciële Economie (CE) Associate degree CE (ADCE) 5 Logistiek & Economie (L&E) International Business & Management.Studies (IBandMS) International Business & Lanquages (IBL) Vrijetijdsmanagement (VM) Associate degree VM (ADVM) Tourism Management (TM) Associate degree TM (ADTM) 8 11 Media & Entertainment Management (MEM) Retail Management (RM) Associate degree RM (ADRM) International Hospitality Management (IHM) Associate degree HM (ADHM) Toegepaste Bedrijfskunde (TBK) * Personeel en Arbeid (HRM) Hoger Pedagogisch Onderwijs Opleiding Leraar Basisonderwijs (OLB) Assen OLB Emmen OLB Groningen OLB Leeuwarden OLB Meppel Master Learning & Innovation Hoger Sociaal-Agogisch Onderwijs Creatieve Therapie (CT) Sociaal Pedagogische Hulpverlening (SPH) Hoger Technisch en Natuurwet. Onderwijs Biologie & Medisch Laboratoriumonderzoek (BML) Chemie (Ch) Informatica (I) Associate degree Informatica ICT-beheer (ADI) 5 7 Technische Informatica (TI) Werktuigbouwkunde (WTB) Totaal Jaarverslag Stenden Hogeschool

102 Diagram 1. Instroom bekostigde studenten naar opleidingsvorm Bron: Stenden; peildatum: 30 september Deeltijd Duaal Voltijd Totaal 100 Instroom bekostigde buitenlandse (bachelor)studenten

103 Instroom onbekostigde buitenlandse (bachelor)studenten Jaarverslag Diagram 3. Vooropleiding (%) Stenden-instroom Bron: Stenden HAVO VWO MBO HO OVRG Totaal: Masteropleidingen Cohort MLI MILTS MISM Totaal Eindtotaal Stenden Hogeschool

104 Bijlage 7: Publicaties De onderstaande lijst bevat een representatieve selectie uit de (onderzoeks)publicaties van docenten en lectoren van Stenden. De talrijke in- en externe presentaties, workshops en populaire artikelen in diverse media zijn buiten beschouwing gelaten. Lectoraat Ondernemerschap, innovatie en kenniscirculatie Roelofs, H., Nieuwenhuis, A. & Saleem, R. (2012). Reference Creation As An Effective Learning System For Teaching Languages (Chinese, Hindi) In A Network Of Participants Using The Edupreneurial Method And Zapp-Learning. First Steps Towards Organizing An Unconscious Learning Methodology. Second International Conference on Language, Thought and Education: exploring networks. Góra: University of Zielona Góra (Poland). Fries en meertaligheid Riemersma, A. (2012). Gelijkwaardigheid en continuïteit van meertalig onderwijs in Europees perspectief. Inaugurale rede lectoraat Fries en meertaligheid. Leeuwarden: Stenden Hogeschool. 102 Lectoraat Ontwikkeling Veelvormig Christelijk Basisonderwijs Pol, H. (2012). Zeven mijmeringen (voor een week van zeven dagen). In P. de Jong e.a. (red.) Aaldoags geleuven. Bedum, Wigmans, C.M. (2012). En toch: Een gans andere school. Narthex, tijdschrift voor levensbeschouwing en educatie, 12 (1), Wigmans, C.M. (2012). Je kan me nog meer vertellen. Over tegenspraak als vormingsdoel voor christelijk geïnspireerd onderwijs. Kwintessens/Besturenraad Lectoraat Early Childhood Goorhuis-Brouwer, S.M. (2012). Opbrengstgerichte of pedagogisch-didactische aandacht voor het jonge kind? In van der Doef. P. (red.). De kracht van opvoeden. Pedagogisch werkzame factoren in jeugdzorg en onderwijs. Amsterdam: SWP. Goorhuis-Brouwer, S.M. (2012). Palet van achtergronden en expressie bij kinderen met spraak- en taalproblemen. Orthopedagogiek: onderzoek en praktijk 51 (5) Goorhuis-Brouwer, S.M. (2012). Spelenderwijs. Ontwikkeling en opvoeding van het jonge kind. Amsterdam: SWP. Goorhuis-Brouwer, S.M. & A.L. Keegstra. (2012). Spraak- en taalstoornissen. In J.K.M. Aps et al (red.). Het tandheelkundig jaarboek (p ). Houten: Bohn Stafleu van Loghum. Goorhuis-Brouwer, S.M. (2012). Taalachterstanden bij peuters en kleuters, een moderne hype. In Bakel, H.van., Groot, R. de, Ploeg, J.v.d.(red.). Van klein tot groot. De ontwikkeling van het jonge kind. Antwerpen, Apeldoorn : Garant. Goorhuis-Brouwer, S.M. (2012). Inaugurele rede lectoraat Early Childhood. WAT, WAAROM, HOE, WANNEER. Leeuwarden: Stenden Hogeschool. Oenema-Mostert, C.E. (2012). Inaugurele rede lectoraat Early Childhood. De opdracht aan het onderwijs aan jonge kinderen; een dynamische visie op ontwikkeling. Leeuwarden: Stenden Hogeschool.

105 Lectoraat Service Studies Cavagnaro, E. and Curiel, G.H. (2012). Three Levels of Sustainability. Sheffield: Greenleaf. Cavagnaro, E., Postma, A. and Neese, T. (2012). Events and Sustainability. In Events management, An international perspective, ed. By N. Ferdinand and Kitchin, P., Sage Publications, Chapter 9. Schulp, J.A., Cavagnaro, E. and Hanqing, L. (2012). Key values of Chinese consumers buying sustainable goods: the case of Green Food in Fuzhou, Journal of Research in Hospitality Management, 1 (2) Lectoraat Organizations and Social Media Slevin, J. (2012). Organizations, social media and imagination. Geraadpleegd op 28 augustus 2012, via Slevin, J. (2012). Challenges to our understanding of organizations and social media. Geraadpleegd op 2 september 2012, via Slevin, J. (2012). Social media and political campaigning: it s not just votes that count. Geraadpleegd op 2 september 2012, via Jaarverslag 2012 Lectoraat Duurzame Kunststoffen Timans, W., Antony, J., Ahaus, K. & Solingen, R. van. (2012). Implementation of Lean Six Sigma in Small and Medium Sized Manufacturing Enterprises in the Netherlands. Journal of the Operational Research Society 63, Lectoraat Social Work and Arts Therapies Brand, E., Ter Horst, P. & Spreen, M. (2012). Risicotaxatie van de toekomst. De ontwikkeling van de HKT. In Vliet, J. van, Andreas, A., Keuning, B. & Zandbergen, W. (red.). Verbinden in de Keten. Forensisch psychiatrisch toezicht bekeken. Amsterdam: SWP Uitgeverij. Bogaerts, S., Spreen, M., & Zwets, A. (2012). High and Low Aggressive Narcissism and Anti-social Lifestyle in Relationship to Impulsivity, Hostility and Empathy in a Group of Forensic Patients in the Netherlands. The Journal of Forensic Psychology Practice, 12 (2), Hakvoort, L., Bogaerts, S., & Spreen, M. (2012). (Dys)Functional behavior in forensic psychiatric patients: Study of analogy between music therapy and group work. The Arts in Psychotherapy, 39 (4), Kremer, S., Beintema, H., Spreen, M. (2012). Ethical Dilemma s in Professional Structured Judgements. In Oei, K & Groenhuijsen, M. (red.). Progression in Forensic Psychiatry: About Boundaries. Groningen: Kluwer. Veenstra, L.M. & Spreen, M. (2012). De invloed van culturele factoren op de risicotaxatie in een forensisch psychiatrisch centrum. GGzet Wetenschappelijk, 16 (1/2), Vries, de K., & Spreen, M. (2012). De HKT-30 als instrument voor beslismomenten binnen een tbs-behandeling. Tijdschrift voor psychiatrie. 54 (4), Lectoraat Leadership and Change Management Anthonio, G.G. (2012). Waarden Gedreven Leiderschap, in het uur van de waarheid. Dialoog 4 (1), 6. Anthonio, G.G. & van Oijen, J. (2012). Handtekeningencircus in de jeugdzorg op de schop. Jeugdbeleid 3 (september 2012), Anthonio, G.G. (2012). Leiderschap vanuit Verbinding. Centric Magazine, nr 2 sept 2012, Stenden Hogeschool

106 Anthonio G.G. (2012). Kinderen voelen zich vaak tweedehands. Aan de Hand. Tijdschrift voor Bewust Opvoeden, Oktober 2012, Boer, E.A. de, Zandberg, T. (2012). Decision making by organizational routines: the influence of agency and personality traits on deviating from formal organizational routines. Journal of Quality Assurance in Hospitality and Tourism 13 (4), Lectoraat Scenarioplanning Heijden, J. van der, De Roo, G., Zuidema, C., & Hartman, S. (2012). Het stand still beginsel in de Omgevingswet. Baarn: AT & Osborne. Postma, A. (2012). It komt dochs altyd oars, inaugurele rede, uitgesproken bij de publieke aanvaarding van de benoeming tot Lector Scenarioplanning, Stenden university o.a.s., 20 Januari Revier, H., & Postma, A., (2012). Badgasten in een werelderfgoed; de ontwikkeling van het toerisme in het Nederlandse waddengebied nader beschouwd. Vrijetijdsstudies, 30(3). Schanzel, H. Yeoman, I., & Backer, E. (2012, Eds.). Family Tourism: Multi Disciplinary Perspective. Bristol: Channelview Publications. 104 Yeoman, I, & Mars, M. (2012). Robots, Men and Sex Tourism. Futures, 44 (4), Yeoman, I. (2012). 2050: Tomorrows Tourism. Bristol: Channelview Publications. Yeoman, I. (2012). Our Sustainable Future Looking Back from In G. Lipman, T. Delacy, S. Vorster, R. Hawkins, en M. Jiang (Eds.). Green Growth and Travelism Letters from Leaders. Oxford: Goodfellow. Lectoraat Marine Wetland Studies Revier, H., (2012). Het speciale waddengevoel. Terugblik: 150 jaar waddentoerisme. WADDENmagazine , Revier, H., (2012). Hopen op meer toeristen. WADDENmagazine , Revier, H., & Postma, A., (2012). Badgasten in een werelderfgoed; de ontwikkeling van het toerisme in het Nederlandse waddengebied nader beschouwd. Vrijetijdsstudies, 30(3). Duurzame innovatie in de regionale kenniseconomie Delies, I. ( 2012).The future of sustainable innovation in the regional knowledge economy. Good relations important for innovation. In: GPS. Global Positioning of the School of Leisure and Tourism Management. From data collection to scenario planning. Leeuwarden: Stenden University (School of Leisure and Tourism Management). Kasper, J.( 2012) Duurzame regionale samenwerking. Multidisciplinaire keten Toerisme Zuid-OostDrenthe. Leeuwarden: Stenden Hogeschool (in de reeks ETFI-publicaties). Niet aan een lectoraat gebonden publicaties Ding, F. (2012). elearning and Social Media in Higher Education With an Interactional Approach. In H. Beldhuis (Ed.). 11th European Conference on e-learning (ECEL 2012) at University of Groningen, The Netherlands. Reading: Academic Publishing International Limited. Ding, F. (2012). Hitting two birds with one stone: The necessity of continuous organisational learning for shared value creation in media organisations. Paper presented at Strategy work in the media- building practically relevant theory, at Jönköping International Business School, Jönköping, Sweden.

107 Flohr, R. (2012). De Bayesiaanse benadering. Basisprincipes en technieken van de Bayesiaanse statistiek. SdU Uitgevers: Den Haag. Grit, R. (2012). Projectaanpak in zes stappen. Groningen: Noordhoff Uitgevers. Hovens, N., Graaf, F.J. de & Blom, H. (2012). Noord-Europa als rolmodel. Succesvol ondernemen in een globaliserende economie. Assen: Van Gorcum. Los, G-J. & Riet, P. van t. (2012). Onderzoeksverslag ICT voor Competentiegericht onderwijs. Een praktijkverkennende multi-case study van het lectoraat ICT en Onderwijsinnovatie. Zwolle: Hogeschool Windesheim. Smegen, I. (2012). Speel je wijs. Theater, drama en spel voor taalontwikkeling op de basisschool. Assen: Van Gorcum. Jaarverslag Stenden Hogeschool

108 Bijlage 8: Helderheid In deze bijlage wordt gerapporteerd over de activiteiten van Stenden in het kader van voor Stenden relevante thema s uit de notitie Helderheid in de bekostiging van het hoger onderwijs ; OCW, 29 augustus 2003 en Aanvulling op de notitie Helderheid in de bekostiging van het hoger onderwijs ; OCW, 27 augustus Hieronder worden deze notities verder aangeduid als Helderheid, respectievelijk Aanvulling op Helderheid. 1. Uitbesteding (thema 1) Stenden verantwoordt zich hier over het uitbesteden van (delen van het) bekostigd onderwijs aan zowel niet- als wel-bekostigde instellingen, tegen betaling van de geleverde prestatie. Grand Tour Wat heeft Stenden uitbesteed? Stenden heeft in 2012 studenten in het kader van de Grand Tour in de gelegenheid gesteld een of twee modulen (maximaal een half jaar) te studeren aan één van de International Branch Campusdes van Stenden. 106 Hoeveel studenten namen deel aan het uitbestede programma?tegen welke kosten? Per International Branch Campus ging het om de volgende aantallen studenten: Aantal studenten in (Semester 2) (Semester 1) Zuid Afrika Qatar Bali Thailand Bali/Zuid Afrika 5-5 Bali/Thailand Thailand/Bali TOTAAL TOTAAL In 2012 namen in totaal 457 Stenden-studenten in het kader van Grand Tour deel aan modules die door Stenden zijn uitbesteed aan de International Branch Campuses van Stenden. Omdat de buitenlandse vestigingen zo een deel van het onderwijs van de opleidingen in Nederland verzorgden, hebben ze daarvoor een bedrag van 1,3 miljoen euro ontvangen. Vanuit welke overwegingen? Stenden is ervan overtuigd dat een internationale oriëntatie voor jonge mensen een belangrijke succesfactor is in een globaliserende wereld. Verder kijken dan eigen dorp, regio of land helpt de moderne mens zijn talenten te herkennen en ontwikkelen en zo een bijdrage te leveren aan een complexe wereld. Daartoe biedt de hogeschool een internationaal werk- en leerklimaat op alle locaties, als voorbereiding op de realiteit van een interculturele werkomgeving waarin vele afgestudeerden terecht komen. In dit perspectief heeft Stenden het Grand Tour -concept ontwikkeld, waarmee zij studenten de mogelijkheid biedt om een of twee periodes (maximaal een semester) te studeren aan een van de buitenlandse vestigingen van Stenden. Omdat de modules worden georganiseerd op eigen vestigingen (dus onder eigen auspiciën, met eigen kwaliteitseisen en -systemen) is het mogelijk te garanderen dat er volledige aansluiting bestaat tussen de onderwijsonderdelen die in Nederland en elders worden gevolgd. Het Grand Tour concept biedt studenten de kans een unieke ervaring op te doen in het buitenland, met programma s die worden verzorgd op een gelijk kwaliteitsniveau en plaats vinden in een veilige context. De Grand Tour staat open voor studenten van alle opleidingen van alle vestigingen.

109 Stenden University Hotel Wat heeft Stenden uitbesteed? Stenden University Hotel is niet alleen een commercieel vier sterren-hotel, het is ook een leerbedrijf van en voor vooral de opleiding Hotel Management van Stenden. Elk jaar, zo ook in 2012, participeren studenten in dit leerbedrijf, waar zij praktijkonderwijs ontvangen Hoeveel studenten namen deel aan het uitbestede programma? Tegen welke kosten? In 2012 namen ca studenten deel aan dit leerbedrijf. Aan dit (uitbestede) praktijkonderwijs Hotel Management is een bedrag van 2,2 mln besteed. Vanuit welke overwegingen? Het concept leerbedrijven vormt een belangrijk element van de onderwijsfilosofie van Stenden met zijn nadruk op PGO. Het gaat uit van een beschermde omgeving waarin de student zijn of haar leerdoelstellingen kan verwezenlijken. In een leerbedrijf van Stenden oefent de student relevante competenties door op een werkplek in de rol van werknemer realistische beroepstaken uit te voeren op hbo-niveau. De leerbedrijven voeren op commerciële basis werkzaamheden uit binnen de hogeschool en voor externe partijen. De studenten werken uitsluitend onder begeleiding van docenten. Stenden MeetingU Wat heeft Stenden uitbesteed? Stenden MeetingU verzorgt voraal in opdacht van onderdelen van Stenden congressen, studiedagen, evenementen, accreditaties en getuigschriftenuitreikingen. Bijna 10% van de opdrachten komt uit het werkveld. SMU is niet alleen een commercieel bedrijf, het is ook een leerbedrijf, waarin studenten worden opgeleid tot Professional Conference Organizer. Jaarverslag Hoeveel studenten namen deel aan het uitbestede programma? In 2012 namen 16 studenten deel aan dit leerbedrijf. De kosten die hiermee zijn gemoeid zijn inbegrepen in het bedrag van 2,2 mln in verband met het (uitbestede) praktijkonderwijs Hotel Management (zie boven onder Stenden University Hotel). Vanuit welke overwegingen? Zie de toelichting onder Stenden University Hotel. Overige vormen van samenwerking Naast deze uitbestedingen werkt Stenden op diverse punten samen met andere bekostigde instellingen, waarbij partijen hun aandeel inbrengen in een gemeenschappelijk product, zonder strikt genomen onderwijstaken uit te besteden in de zin van Helderheid en Aanvulling op Helderheid. Twee voorbeelden illustreren dit. Academische Pabo (AOLB) Deze opleiding, die in september 2010 in Groningen van start ging, is een samenwerkingsverband tussen de Rijksuniversiteit Groningen, de Hanzehogeschool Groningen, de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden en Stenden Hogeschool. Genoemde instellingen bieden met deze opleiding studenten de mogelijkheid zowel de hbo-bachelor Leraar Basisonderwijs als de WO-bachelor Pedagogische Wetenschappen te behalen. Het betreft hier een samenwerkingsverband, waarin partijen hun aandeel in het onderwijs inbrengen en zelf uitvoeren. Formeel wordt er niets uitbesteed. International Business and Management Studies Stenden biedt in samenwerking met Van Hall Larenstein en NHL Hogeschool de opleiding IBandMS aan. IBandMS is een gemeenschappelijke regeling ex artikel 8.1 WHW. Vanaf september 2007 is Stenden penvoerder. Dit is een samenwerkingsverband waarin partijen hun aandeel in het onderwijs inbrengen en zelf uitvoeren. Formeel wordt er, behalve genoemd penvoerderschap, niets uitbesteed. Stenden Hogeschool

110 2. Investeren van publieke middelen in private activiteiten (thema 2) In 2012 heeft Stenden niet geinvesteerd 6 in materiële vaste activa in buitenland en/of binnenland. International Branch Campuses Stenden heeft (wel) werkzaamheden op het gebied van het onderwijsprogramma verricht voor de verschillende International Branch Campuses en de directe kosten doorbelast. De Inspectie heeft in haar onderzoek van 2011 geconcludeerd, dat Stenden (de financiële administraties van) haar publieke en private activiteiten op correcte wijze heeft gescheiden. De doorbelaste directe kosten zijn onderdeel van de financiële verantwoording van een International Branch Campus, c.q. houdstermaatschappij. Daarnaast heeft Stenden Hogeschool in 2012 een lump sum aan indirecte kosten 7 in rekening gebracht bij Wyswert Beheer in verband met vooral bestuursactiviteiten ten behoeve van de IBC s. Hiermee zijn alle activiteiten verrekend die vanuit het publieke domein zijn verricht ten behoeve van private activiteiten Bekostiging van buitenlandse 8 studenten in het kader van uitwisselingsprogramma s (thema 4) Het totaal aantal Stenden-studenten dat in 2012 participeerde in een uitwisselingsprogramma bedroeg 180, van wie 141 in Europa (EER) en 39 daarbuiten (zie de Tabel op de volgende bladzijden). Daar staan in exchange-studenten tegenover, die door Stenden zijn ontvangen. Deze studenten studeerden een semester op één van de Stenden-locaties in Leeuwarden, Emmen of Meppel. 6 Conform de definitie die voor investeringen wordt gehanteerd. 7 Naar verwachting zal in 2012 de lopende discussie worden beslecht over de basis van verrekening van indirecte kosten. Na 2012 zal voor deze berekening gebruik worden gemaakt van een urenregistratiemodule, die wordt ingericht in het nieuwe financiële systeem. 8 Het betreft hier niet-stenden studenten die studeren aan een buitenlandse instelling en gebruik makend van een uitwisselingsprogramma een deel van hun studie volgen aan Stenden Hogeschool.

111 Partner universiteiten binnen Europa Land inkomende Exchange studenten uitgaande Exchange studenten Facultad de Ciencias Economicas Argentinie 2-2 Universidad de Tandil Argentinie Southern Cross University Australia Artesis Hogeschool Antwerpen Belgie 0 Haute Ecole Mosane d Enseignment Supérieur Belgie 0 Helmo Belgium Belgie 3 3 Hogeschool West-Vlaanderen Belgie 0 KATHO Katholieke Hogeschool Zuid-West-Vlaanderen Belgie 0 International College Albena Bulgarije 1 1 University of Veliko Tarnovo St. Cyril and St. Methodius Bulgarije 0 Brescia University college Canada Universiad Mayor Chile 6-6 Polytech University of Hong Kong China 1-1 TEKO - VIA University College Denemarken 2-2 University College Lillebaelt Denemarken 0 University College Sjælland Denemarken 0 VIA University College, Denemarken 0 VIA University College, School of Education Denemarken 0 Fachhochschule Hannover Duitsland 0 Fachhochschule Heilbronn Duitsland Fachhochschule Kempten Duitsland 0 Fachhochschule Osnabrück Duitsland 1-1 Fachhochschule Wurzburg-Schweinfurt-Abteilung Duitsland 0 Hochschule Bremen Duitsland Hochschule Bremerhaven Duitsland 2 2 Hochschule der Medien Stuttgart Duitsland 2-2 Hochschule für technik und wirtschaft Zittau-Görlitz Duitsland Hochschule Magdenburg-Stendal Duitsland 0 Kempten University of Applied Sciences Duitsland 2 2 Jade Hochschule Duitsland 1 1 Ludwigshafen University of Applied Sciences Duitsland 1-1 Munich University of Applied Sciences Duitsland Paedagogische Hochschule Weingarten Duitsland 0 Birmingham College Engeland 5-5 Coventry University Engeland 0 Stranmillis University College Engeland 0 Strathclyde Business school Engeland 1 1 London Metreopolitan University Engeland 1-1 The Scottish Agricultural College Engeland 0 The University of Strathclyde Engeland Trinity College Engeland 1-1 University of Northampton Engeland 0 University of Northumbria at Newcastle Engeland 0 University of Ulster Engeland 6-6 balans Jaarverslag Stenden Hogeschool

112 Haaga-Helia University of Applied Sciences Finland Hamk University of applied science Finland 1-1 JAMK University of Applied Sciences Finland Kymenlaakson Polytechnic, University of Applied Sciences Finland North Karelia Polytechnic Finland 0 Satakunta University of Applied Sciences Finland 0 Tampere University of Applied Sciences Finland TAMK University of Applied Sciences Finland 0 Champagne School of Management Frankrijk Ecole Superieure de Commerce Frankrijk 6-6 Group Ecole Supérieure de Commerce de Troyes Frankrijk 5-5 Hautes Etudes Commerciales Lieges Frankrijk 0 IUT Annecey Frankrijk 4 4 Université d Angers Frankrijk 0 Université de Savoie Frankrijk Université du Havre Frankrijk Universite Montesquieu Bordeaux Frankrijk 0 Alexander Technological Educational Institute of Thessaloniki Griekenland The Hong Kong Instiute of Education Hong Kong 0 Budapest Business School Hongarije Insitute of Technology Tralee Ierland 2-2 Institute of Technology Carlow Ierland 0 Universita Della Calabria Italie 0 University of Parma Italie 1-1 Zagreb School of Economics and Management Kroatie 0 Riga Technical Uni, Letland 0 Kauno Kolegija Litouwen 0 Vilniaus University of Applied Sciences Litouwen 0 Vilnius Co-operative College Litouwen 1 1 Real Centro Universitario Escorial de Madrid Madrid 0 University of Malta Malta 0 University of Macedonia of Economic and Social Sciences Marcedonie 1 1 Instituto de Estudios Superiores de Tamaulipas Mexico 2 2 Universidad de Guadalajara Mexico 9-9 BI Norwegian Business School Noorwegen 3-3 Finnmark University College Noorwegen 6-6 Hogskolan i Harstad Noorwegen 1-1 Molde University College Noorwegen 1-1 Oslo and Akerhus University College for Applied Sciences Noorwegen 0 Sor Trondelag University College Noorwegen 0 Fachhochschule Voralberg Oostenrijk 1-1 Internationales Institut fur Tourismus und Man. Oostenrijk 0 Internationales Man. Center Krems Ges.M.B.H. Oostenrijk 0 Pädagogische Hochschule Oostenrijk 0 Pädagogische Hochschule OÖ Oostenrijk 2 2 Veterinaermedizinishe Universitaet Wien Oostenrijk 1-1

113 Academy of Finance in Warsaw Polen 0 Akademia Wychowania Fizycznego Polen 0 Lublin University of Maria Curie-Sklodowska Polen 1 1 Radom Acadamy of Economics Polen 0 Instituto Artes Visuais Design e Marketing Portugal 0 Instituto Politécnico de Coimbra Portugal 0 Instituto Politécno de Lisboa, Escola Superior de Educao Portugal 0 University of Ljublana Slovenie 5-5 University of Primorska Slovenie 0 Universidad de Almería Spanje 1-1 Universidad de Cordoba Spanje Universidad de Deusto Bilbao Spanje 0 Universidad de Deusto San Sebastian Spanje 3-3 Universidad de Las Palmas de Gran Canaria Spanje Universidad of Valencia Spanje Universidad Rey Juan Carlos Spanje Universidat Autonoma de Barcelona Spanje 4-4 University of Alicante Spanje University of Cadiz Spanje University of Extremadura Spanje University of Genova Spanje 0 University of Granada Spanje 2 2 University of Huelva Spanje 8-8 University of Zaragoza Spanje 0 Gymnazium Jeronymova, Liberec Tsjechie 1 1 Technical University of Ostrava Tsjechie 0 University of Hradec Králové Tsjechie 2 2 Akdeniz Universitesi Turkije 0 Anadolu University Turkije 0 Beykent University Turkije 4-4 Cukurova University Turkije 0 Izmir University of Economics Turkije 2-2 Yasar University Turkije 3-3 Michigan State University USA University of Tennessee Knoxville USA University of Winconsin USA 0 Kyung Hee university Zuid-Korea Linnaeus University Zweden Mid Sweden University Zweden 3-3 University West Zweden 0 Deutschsprachige Pädagogische Hochschule, PHBern Zwitserland 1 1 Pädagogische Hochschule des Kantons St. Gallen Zwitserland 0 0 Totaal Jaarverslag Stenden Hogeschool

114 4. Bekostiging van maatwerktrajecten (thema 8) Alle maatwerktrajecten waarover hieronder wordt gerapporteerd betreffen reguliere opleidingen, waarbij Stenden Hogeschool aanvullende inspanningen verricht tegen geëxpliciteerde meerkosten voor rekening van de vragende partij. In geen van deze trajecten is sprake van ingrepen in het reguliere publiek opleidingsprogramma, noch in de inhoud, noch in de omvang. Stenden biedt de maatwerktrajecten aan onder voorwaarden conform de notitie Helderheid : Zo wordt er gewerkt met een contract, waarin de bedrijfsvraag en de inspanningen van Stenden Hogeschool worden geëxpliciteerd, als ook de meerkosten voor het bedrijf van de aanvullingen op het reguliere programma. Vanzelfsprekend is het bedrijf ook geïnformeerd over alle randvoorwaarden die publieke bekostiging en CROHOregistratie betreffen. Tevens volgen studenten ten minste tweederde van de opleiding in het kader van deze maatwerktrajecten op een locatie 9 van Stenden Hogeschool, conform de Beleidsregel doelmatigheid hoger onderwijs. Voor het overige betreft het in alle genoemde gevallen een reguliere opleiding, die ook werd en wordt aangeboden aan (andere) studenten die aan de normale toelatingseisen voldoen De (hoofd-)vestigingsplaats van hieronder te noemen bedrijven waarmee Stenden een maatwerktraject is overeengekomen, is nadrukkelijk niet de vanzelfsprekende locatie waar (een deel van) de betreffende opleiding plaats heeft gevonden in 2011.

115 Bachelor Vrijetijdsmanagement Duaal Aanbieder: Stenden, School of Tourism & Leisure Maatwerktraject voor Holland Casino in Hoofddorp (11 studenten) Bachelor en Associate degree Small Business & Retail Management Aanbieder: Stenden, School of Commerce Maatwerktraject voor (met aantal studenten): Agrifirm (1) Albert Heijn (1) BAS group (28) C&A (5) C1000 (9) Coop (2) Expert (2) Free Record Shop (1) Gamma (2) Hema (4) Hunkemöller (2) KPN Retail (1) Men at Work (1) Perry Sport (4) Plus Retail (2) Post NL (74) Praxis (1) Quality Brands (1) Ruitenberg (1) Scapino (5) St. Pieter BV (1) Staples Office Center (3) Vodaphone (3) Vroom & Dreesmann (5) Warenhuis Noordwijkerhout BV (1) Warenhuis Hoogeveen (1) Jaarverslag Stenden Hogeschool

116 Bijlage 9: Mijlpalen Stenden Hogeschool Meppel Start particuliere opleiding voor onderwijzers Coevorden De pabo begint aan de Boermarkeweg als rijksnormaallessen Meppel Particuliere onderwijzersopleiding verandert in een rijksopleiding Groningen Startsein voor de eerste christelijke kweekschool in Noord-Nederland Leeuwarden Vestiging van een kweekschool (de Pedagogische Academie Mariënburg) in villa Mariënburg in Leeuwarden Meppel Rijksopleiding wordt Rijkskweekschool voor onderwijzers en onderwijzeressen Emmen Oprichting Christelijke kweekschool Assen Begin hervormde kweekschool Meppel Rijkskweekschool wordt omgevormd tot Pedagogische Academie Assen Hervormde kweekschool gaat over in Pedagogische Academie Emmen Rijks Pedagogische Academie verhuist naar de huidige locatie Groningen De opleiding van Kweekschool met den Bijbel verandert in Christelijke Pedagogische Academie De Nijenborg Emmen De Hogere en Middelbare Laboratoriumschool gaat van start, als voorloper van de latere HTS 1981 Meppel Particuliere opleiding voor onderwijzers wordt omgezet naar een rijksopleiding Emmen Met de nieuwe opleidingen Informatica en Instrumentele technologie (later: Werktuigbouwkunde) is er nu officieel sprake van een HTS. De eerdere laboratoriumschool wordt omgedoopt tot Instituut voor Hoger Beroepsonderwijs Emmen (Ihbo) Meppel Pedagogische Academie wordt pabo Leeuwarden Pedagogische Academie Mariënburg, de Academie Fiswerd (jeugdwelzijnswerk) en de Hotel Management School Leeuwarden (HMSL) fuseren tot Christelijke Hogeschool Noord-Nederland (CHNN) Emmen Christelijke Pedagogische Academie gaat deel uitmaken van de CHNN Emmen Ontstaan Hogeschool Drenthe uit fusie van diverse scholen. Het Instituut voor Hoger Beroepsonderwijs gaat op in Hogeschool Drenthe Meppel Pabo Meppel gaat samen met de pabo s van Assen en Emmen op in Hogeschool Drenthe Assen Pabo De Eekhorst gaat op in Hogeschool Drenthe Groningen Christelijke Pedagogische Academie De Nijenborg gaat deel uitmaken van Christelijke Hogeschool Noord Nederland Leeuwarden Begin van nieuwbouw CHN aan de Rengerslaan Groningen CHNN-vestiging Groningen verhuist naar het Wiebengacomplex aan het Eyssoniusplein. 2002/03 Qatar en Zuid-Afrika De eerste Global Campus Sites van CHN gaan van start Leeuwarden Opening vernieuwde campus door Koningin Beatrix. Viering 100-jarig bestaan Groningen CHN-vestiging Groningen betrekt weer eigen gebouw, nu aan de Phebensstraat Bangkok Eerste studiejaar Campus Site Bangkok Leeuwarden Emmen Groningen Meppel Assen Christelijke Hogeschool Nederland en Hogeschool Drenthe fuseren, op het niveau van bestuur, toezicht en medezeggenschap, tot Stenden Hogeschool Bali Eerste studiejaar Campus Site Bali Stenden university of applied sciences (alle locaties) Juridische fusie van Stichting Stenden Hogeschool v/h CHN en Stichting Stenden Hogeschool v/h HD tot Stichting Stenden Hogeschool. Eerst genoemde stichtingen zijn daarbij opgeheven. Totaal aantal ingeschreven studenten overschrijdt

117 2011 Stenden Nederland Samengaan (materiële fusie) van Stenden-opleidingen in zeven schools: School of Education School of Business School of Commerce School of Hospitality School of Social Work and Arts Therapies School of Media & Entertainment and Technology School of Tourism and Leisure De opleiding Hoger Hotelonderwijs viert haar 25 jarig bestaan. ITEPS start als eerste internationale pabo van Nederland. Jaarverslag Stenden Hogeschool

118 Bijlage 10: Afkortingenlijst 116 Abs Absoluut (in aantallen) Ad Associate degree B&ML Biologie & Medisch Laboratoriumonderzoek BNGR Boven Nominaal of behaalde Graad BV Besloten Vennootschap CAO Collectieve Arbeidsovereenkomst, in dit geval: de cao-hbo voor CE Commerciële Economie CEO Corporate Executive Officer C(h) Chemie CHN Christelijke Hogeschool Nederland CHOI Centrum Hoger Onderwijs Informatie CMR Centrale Medezeggenschapsraad CO Corporate Office COBEX College van Beroep voor de Examens COELO Centrum voor Onderzoek van de Economie van de Lagere Overheden COSO Referentiekader voor interne controle (ontwikkeld door de The Committee of Sponsoring Organizations of the Treadway Commission (COSO). CRM Customer Relationship Management CROHO Centraal Register Opleidingen Hoger Onderwijs COCI Center of Open Chemical Innovation CT Creatieve Therapie CV Centrale Verwarming CvB College van Bestuur DHO (stichting) Duurzaam Hoger Onderwijs DNA Desoxyribo Nucleic Acid: een verzameling van moleculen waarin de informatie voor erfelijke eigenschappen opgeslagen ligt; ook figuurlijk gebruikt als wezenskenmerk Dr. Doctor Drs. Doctorandus EC European Credit (studiepunt in het HO) (een studiejaar omvat 60 EC) EER Europese Economische Ruimte EFQM (oorspronkelijk) European Foundation for Quality Management Ehbo Eerste Hulp Bij Ongelukken, in dit verband: Eerste Hulp Bij Onderzoek ESO Educational Support Office ETFI European Tourism Futures Institute F&C (de afdeling) Finance & Control FabLab Fabrication Laboratorium Fte Full Time Equivalent HAVO Hoger Algemeen Voortgezet Onderwijs hbo Hoger BeroepsOnderwijs HCO Herijking Corporate Office HD Hogeschool Drenthe HHO Hoger Hotel Onderwijs HISWA Nederlandse Vereniging voor Handel en Industrie op het gebied van Scheepsbouw en Watersport HPBO Het landelijk Platform BeroepsOnderwijs HTRO Hoger Toeristisch en Recreatief Onderwijs HO Hoger Onderwijs HRM Human Resource Management HTS Hogere Technische School I Informatica

119 IBC IBL IBandMS ICE ICT IHM Inspectie Ir. ITEPS ITM KSI International Branch Campus International Business & Languages International Business and Management Studies International Center of Excellence in Hospitality and Tourism Education Informatie & Communicatie Technologie International Hospitality Management Inspectie van het Onderwijs Ingenieur (WO) International Teacher Education for Primary Schools International Tourism Management, de Engelse benaming voor Hoger Toeristisch en Recreatief Onderwijs Kenniscentrum Sociale Innovatie LBS4 Lokaal BibliotheekSysteem (versie 4) L&E Logistiek & Economie MC Multiple Choice, meerkeuzetoetsen MILTS Master of International Leisure and Tourism Management MINT Mapping Internationalisation: een gedigitaliseerde vragenlijst om de mate van internationalisering van een opleiding of een instelling in kaart te brengen MISM Master of International Service Management MLI Master Learning & Innovation mbo Middelbaar BeroepsOnderwijs MEM Media & Entertainment Management MKB Midden- en Kleinbedrijf Mr. Meester in de rechten MT ManagementTeam MTO Medewerkertevredenheidsonderzoek Neth-ER Neth-ER (Netherlands house for Education and Research) is de vertegenwoordiging van het Nederlandse kennisveld in Brussel NHL Noordelijke Hogeschool Leeuwarden NHTV Nederlandse Hogeschool voor Toerisme en Vrijetijd NSE Nationale StudentenEnquête NVAO Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie OBP Ondersteunend- en beheerspersoneel OCW (Ministerie van) Onderwijs, Cultuur en Wetenschap OIEM Online International Education Management System OLB Opleiding tot Leraar Basisonderwijs OP Onderwijzend Personeel Pabo Pedagogische academie voor het basisonderwijs (verouderd, maar nog steeds gebruikelijk) P&O Personeel & Organisatie PGO ProbleemGestuurd Onderwijs PhD Doctor of Philosophy PLA PLA (polylactic acid) is een lineair, aliphatisch polyester dat door fermentatie door micro-rganismen uit zetmeel of suiker gewonnen wordt POP Persoonlijk OntwikkelingsPlan PRE Polymore Research & Education Prof. Professor Rel Relatief, in percentages RM Retail Management ROC Regionaal Opleidingen Centrum RUG Rijksuniversiteit Groningen RvT Raad van Toezicht SBRM Small Business & Retail Management SIA-RAAK Stichting Innovatie Alliantie Regionale actie en aandacht voor kennisinnovatie Jaarverslag Stenden Hogeschool

120 SNN Samenwerkingsverband Noord-Nederland SPH Sociaal Pedagogische Hulpverlening SUH Stenden University Hotel SW&AT Social Work and Arts Therapies TBK Toegepaste BedrijfsKunde (voorheen: Office Management) TI Technische Informatica TM Tourism Management T-rapportage Trimesterrapportage, managementrapportage per vier maanden VM Vrijetijdsmanagement VKO Validatie Kwaliteitsonderzoek Onderzoek VO Voortgezet Onderwijs VWO Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs WO Wetenschappelijk Onderwijs WTB Werktuigbouwkunde 118

121 Jaarverslag Stenden Hogeschool

122 Stenden Hogeschool jaarverslag 2012