Visplan Twentekanalen

Transcriptie

1 Visplan Twentekanalen Concept 28 november 2012 Beheerseenheid Twentekanalen (BET) Visserijbedrijf V.O.F F. Komen & Zn. VBC Twentekanalen

2

3 Visplan Twentekanalen Concept 28 november 2012 Beheerseenheid Twentekanalen (BET) /Hengelsportfederatie Oost- Nederland Visserijbedrijf V.O.F F. Komen & Zn. VBC Twentekanalen Met ondersteuning van: Sportvisserij Nederland (J. Quak/M.K. Hoorweg) Combinatie van Beroepsvissers (M.v.d. Meer) Status Het concept-visplan d.d. 28 november 2012 is opgesteld in overleg tussen de visrechthebbende(n) en houder van schriftelijke toestemming (aalvisserij, gebruik beroepsvistuigen) die deelnemen aan de VBC Twentekanalen. De deelnemende partijen verbinden zich aan de maatregelen en afspraken die voortvloeien uit het voorliggende visplan, onder inachtneming van het daarover gestelde in het convenant VBC Twentekanalen. Het visplan is opgesteld en voorzien van akkoordverklaringen, op basis van de op dit moment bekende feitelijkheden. Ook de voorgestelde maatregelen en activiteiten zijn daarop gebaseerd. De voorgenomen uitvoering wordt herzien, als nieuwe feiten en inzichten bijstelling noodzakelijk maken, eveneens overeenkomstig het daarover gestelde in het convenant van de VBC Twentekanalen. De ondertekende akkoordverklaringen van de visrechthebbende zijn opgenomen als bijlage 7 Het visplan, respectievelijk de daarin opgenomen afspraken, maatregelen en activiteiten, treedt in werking op het moment van ontvangst van schriftelijke goedkeuring door het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie. Deze schriftelijke goedkeuring vormt een onlosmakelijk onderdeel van dit visplan. De akkoordverklaringen van de BET en visserijbedrijf Komen zijn separaat opgenomen. De ondertekening voor gezien door voorzitter en secretaris van de VBC Twentekanalen, vindt plaats na definitieve goedkeuring door het ministerie van Economische zaken, Landbouw en Innovatie. Voor gezien, VBC-Twentekanalen: voorzitter: (P.Bos) secretaris:. (G.H. Sloot) (d.d..) (d.d..).

4

5 Inhoud Inhoud Wijzigingsblad Inleiding Aanleiding Doelstellingen Visplan Uitvoering en looptijd Werkwijze Huidige situatie gebied en beleid Gebiedsbeschrijving en begrenzing Beleid en beheer Rijkswaterstaat Rijksbeleid voor de binnenvisserij Huidige situatie visserij, visserijbeheer en visstand Visrechten en visserijgebruik Visstand en viswatertype Visuitzettingen Visonttrekking Vismortaliteit Visserijkundig onderzoek, monitoring en vangstregistratie Vangstregistratie (zie bijlage 6) Regelgeving Controle en handhaving Bereikbaarheid en bevisbaarheid Gewenste situatie en streefbeelden Visrechten en visserijgebruik Visstand en viswatertype Visuitzettingen [ 6.1, 6.2] Visonttrekking Vismortaliteit Visserijkundig onderzoek, monitoring en vangstregistratie Regelgeving Controle, handhaving en sanctionering Bereikbaarheid en bevisbaarheid Voorgenomen maatregelen en activiteiten...33 Literatuurlijst... 1 Bijlagen... 3

6

7 Wijzigingsblad Op dit blad zullen toekomstige wijzigingen worden geregistreerd, onder verwijzing naar hoofdstuk, paragraaf en paginanummer.

8

9 1. Inleiding 1.1 Aanleiding In lijn met het vigerend Rijksbeleid voor de binnenvisserij, geeft de Visstandbeheercommissie (VBC) Twentekanalen vorm aan een planmatig visserijbeheer, gericht op een duurzame visstand en een daarop afgestemd gebruik. Noodzakelijk hiervoor is het opstellen van een visplan. Het beheer en de visserij zal worden uitgevoerd conform dit visplan. Hiermee voldoet de VBC ook aan de door het ministerie van EL&I gestelde bijzondere voorwaarden in de huurovereenkomst voor het visrecht. Het ministerie verhuurt visrechten onder voorwaarden dat de visrechthebbenden deelnemen aan de VBC en bijdragen aan het opstellen en uitvoeren van een visplan. Het voorliggende visplan is gebaseerd op het in februari 2008 verschenen Visplan Twentekanaal dat in opdracht van de Beheerseenheid Twentekanalen (BET) is opgesteld. Het visplan is qua vorm geactualiseerd op basis van het door Sportvisserij Nederland en de Combinatie van Beroepsvissers opgestelde sjabloon. Inhoudelijk is op onderdelen geactualiseerd voor wat betreft de huidige en gewenste situatie, respectievelijk de (voorgenomen) beheermaatregelen voor en door de sport- en beroepsvisserij. De gewenste afstemming met het waterbeheer, waaronder de KRW-uitwerking voor het Twentekanaal, vormt ook een onderdeel van het visplan. Het Visplan Twentekanalen heeft conform het VBC-convenant (bijlage 1) een aantal doelstellingen die voortvloeien uit het Rijksbeleid. Concreet wordt ingegaan op de actuele situatie en de gewenste mogelijkheden voor de sport- en beroepsvisserij. Voor de onderwerpen uitzetten en onttrekken van vis is de KRW- kaderstellend. Door Rijkswaterstaat is hiervoor een landelijk toetsingskader opgesteld. Voor het thema benutting /onttrekken van vis, zal door de beroepsvisserij het instrumentarium uit Vissen met verstand worden gevolgd. Voor het beheer van de aal (en wolhandkrabben), wordt aangesloten bij het vigerend Rijksbeleid. Voor de aal betreft dit het Nationaal Aalbeheerplan, dat door EL&I is opgesteld als uitvloeisel van de EU- Aalverordening. 1.2 Doelstellingen Visplan Het gezamenlijk vormgeven en uitvoeren van een planmatig, doelmatig en duurzaam visstandbeheer en visserijbeheer, op basis van gezamenlijk vastgestelde uitgangspunten, doelstellingen en uitvoeringsprogramma voor het visstandbeheer en de visserij. Het bijdragen aan het realiseren en in stand houden van een duurzame visstand. Het versterken van de samenwerking in het visstandbeheer en de visserij door het betrekken van en afstemmen met beleids- en beheerdoelstellingen van deelnemende belanghebbenden. Een transparante regelgeving in de visserij. Het verkrijgen van inzage in de huidige en voorgenomen bevissing als onderdeel van een duurzaam visserijbeheer. 1

10 1.3 Uitvoering en looptijd Dit visplan richt zich primair op het maken van duidelijke afspraken over de uitvoering van de visserij, het verkrijgen van (betrouwbare) gegevens en het beschrijven van maatregelen en activiteiten om de komende jaren de doelen te bereiken. Het voorliggende visplan is daarmee ook richting gevend voor de VBC-agenda. Het voorliggende visplan heeft het karakter van een groeidocument. Het visplan is daarom losbladig samengesteld. Toekomstige actualisatie van het plan kan hierdoor gemakkelijk worden vormgegeven. Toekomstige wijzigingen zullen worden bijgehouden op het wijzigingsblad (na de inhoudsopgave), onder verwijzing naar hoofdstuk, paragraaf, pagina nummer en datum. Indien nodig zal het plan elk jaar worden bijgesteld en aangevuld zodat in de loop der tijd een volwaardig visplan ontstaat. De BET/FON zijn als deelnemers aan de VBC Twentekanalen, van mening dat dit visplan een degelijke aanzet vormt voor een toekomstig duurzaam visserijbeheer waarin voor alle partijen duidelijke afspraken staan over het beleid en de uitvoering daarvan, gericht op het bereiken van de doelstellingen. Looptijd van het visplan Het visplan heeft geen specifieke looptijd. Volgens de door de Staat opgelegde verplichting dient er per 1 januari 2013 altijd een visplan aanwezig te zijn. Het visplan wordt jaarlijks geëvalueerd. Tussentijdse bijstelling van het visplan gebeurt uitsluitend na bespreking in de VBC, vastgelegd in goedgekeurde notulen, met schriftelijke instemming van de betrokken partij(en) en onder voorbehoud van toetsing en goedkeuring van overheidswege. 1.4 Werkwijze Bij het schrijven van het visplan is gebruik gemaakt van het landelijke sjabloon visplan opgesteld door Sportvisserij Nederland en de Combinatie van Beroepsvissers. Beide organisaties hebben de totstandkoming van het visplan ondersteund en gefaciliteerd. Het bestaande visplan van de BET is hiertoe overgezet naar dit sjabloon. Aanvullende informatie, voor zover beschikbaar, is verzameld over de in het slabloon opgenomen onderwerpen. Vervolgens zijn de wensen van sport- en beroepsvisserij als streefbeeld geformuleerd. Voor de realisatie van de streefbeelden zijn maatregelen en activiteiten benoemd en opgenomen in een uitvoeringsprogramma. De VBC wil de visserij duurzaam en ecologisch verantwoord uitvoeren. Daarom is binnen de VBC afgesproken dat ten aanzien van de exploitatie (onttrekking) van vis de landelijke richtlijn Vissen met Verstand gevolgd wordt. 2

11 2 Huidige situatie gebied en beleid 2.1 Gebiedsbeschrijving en begrenzing Het Twentekanaal ligt in de provincies Gelderland en Overijssel, tussen Zutphen/Eefde en Enschede/Almelo (0). Het gedeelte tot Enschede is in de dertiger jaren gegraven en in 1936 opengesteld voor de scheepvaart. De zijtak naar Almelo werd in 1938 geopend. In 1953 is het Zijkanaal aangesloten op het kanaal Almelo-De Haandrik. Het Twentekanaal heeft naast de (hoofd)functie voor de scheepvaart ook een (hoofd)functie voor de aanen afvoer van water. In afwachting van de wet- en regelgeving voor visplannen, zal op termijn met andere visrechthebbenden als huurders van niet-rijkswater worden overlegd over hun participatie bij de VBC en het visplan. Zo nodig zal de definitieve begrenzing van de visserijkundige eenheid dan worden aangepast. Figuur 1. Overzichtskaart Twentekanaal, met daarin de genummerde stuwpanden. Topografische ondergrond: Topografische Dienst, Emmen De totale lengte van het Twentekanaal (vanaf de sluis bij Eefde) bedraagt circa 63 kilometer. De breedte is gemiddeld 50 meter en de gemiddelde diepte is 3,5 tot 4 meter. Er worden 3 stuwpanden onderscheiden: het eerste stuwpand van Eefde tot Delden inclusief het Zijkanaal naar Almelo (totaaloppervlak 290 hectare), het tweede stuwpand 3

12 van Delden tot Hengelo (oppervlak 51 hectare) en het derde stuwpand van Hengelo tot Enschede (43 hectare). In dit visplan is het eerste stuwpand opgesplitst in twee delen, namelijk: het traject Eefde-Delden (eerste stuwpand exclusief Zijkanaal, oppervlakte van 191 ha) en het traject Zijkanaal (oppervlakte van 99 ha). Het verval over het Twentekanaal, vanaf Enschede tot aan de IJssel is ongeveer 21 meter. De sluis bij Hengelo overbrugt het grootste hoogteverschil (9 meter), de overige twee sluizen overbruggen beide 6 meter hoogteverschil. Om het waterverlies van schutten tegen te gaan is naast de 3 sluizen een gemaal geplaatst. De aanleg van het Twentekanaal heeft tot gevolg gehad dat enkele beken zijn doorsneden. Sommige beken zijn verstuwd en voeren hun overtollige water af op het Twentekanaal. De Schipbeek, Oelerbeek en Boekelerbeek lopen onder het Twentekanaal door via zogenaamde onderleiders. Een belangrijk hydrologisch kenmerk van het Twentekanaal is de stroming in beide richtingen. De stroomrichtingen worden bepaald door de (piek)afvoer van regenwater of het inlaten van IJsselwater om het waterpeil te handhaven. De wisselende herkomst van water in het Twentekanaal betekent soms ook een wisseling in waterkwaliteit (gebiedseigen water versus rivierwater) ( t Lam, 2007). 2.2 Beleid en beheer Rijkswaterstaat Algemeen Kaderstellend voor de sport- en beroepsvisserij is het externe beleid en beheer t.b.v. de Kaderrichtlijn Water (KRW), zoals vastgelegd in het Beheer en ontwikkelingsplan voor de Rijkswateren ; Programma Rijkswateren Zie ook Stroomgebiedsbeheerplan Rijn. Zie verder voor achtergronden en meer gedetailleerde informatie het brondocument Waterlichaam Twentekanalen, Rijkswaterstaat [ Zie onder /Twentekanalen]. N.B. Dit brondocument bevat een aantal omissies, o.a. op het gebied van de belastingen. De belangrijkste aspecten voor omschrijving en beoordeling Twentekanalen zijn: - Deelstroomgebied Rijn-oost - Watertype M7b, grote diepe kanalen met scheepvaartfunctie, kunstmatig aangelegd - Stoffen die de norm overschrijden: De prioritaire stoffen HCH en PAK s overschrijden de norm. HCH is nalevering van industriele verontreiniging. Daarnaast vormen de overige relavante stoffen barium, kobalt, vanadium en PCB s een knelpunt. - Fytoplankton: incidentele blauwalgenbloei in het pand Hengelo-Enschede - Macrofyten: matig door onvoldoende ondiepe oeverzones en natuurlijke land waterovergangen - Macrofauna: matig door beperkt geschikt habitat, matige waterkwaliteit - Vissen: matig door beperkt paai- en opgroeimogelijkheden, matige waterkwaliteit. 4

13 2.2.2 Actuele situatie en beoordeling De actuele situatie en beoordeling van de KRW-parameters is opgenomen in tabel 1. Tabel 1. Overzicht huidige situatie en beoordeling algemeen fysisch chemisch en biologische kwaliteitselementen Twentekanalen parameter eenheid Huidige situatie ( ) Eefde Wiene Enschede Temperatuur (celcius) 24,40 25,09 26,13 Zuurstof (%) 94,52 89,39 95,15 Chloride (mg/l) 62,0 54,57 78,81 ph 7,89 7,81 7,85 Doorzicht 1 0,44 P (mg/l) 0,11 0,14 0,07 N (mg/l) 4,5 5,17 3,03 Voldoet aan GEP Voldoet niet aan GEP; kwaliteitsoordeel matig Voldoet niet aan GEP; kwaliteitsoordeel ontoereikend Voldoet niet aan GEP; kwaliteitsoordeel slecht Biologische Huidige situatie (2006- GEP kwaliteitselementen 2008) Fytoplankton 0,8 0,6 Macrofyten/Fytobenthos 0,34 0,44 Macrofauna 0,56 0,6 Vissen 0,51 0,6 Goede ecologische toestand matig Verontreinigde waterbodems Deze volgende verontreinigde locaties zijn in het Twentekanaal bekend: Twentekanaal km Markerink Lochem Havens Hengelo Hengelo Pand Spaarbekkenbovenpand Twenthekanaal Toeloop sluis Hengelo. De locaties zijn niet geprogrammeerd in het saneringsprogramma De locaties komen wel in aanmerking voor een nadere verkenning aan de hand van een nieuw toetsingskader voor waterbodemkwaliteit onder de Waterwet en zullen op basis van die beoordeling zonodig alsnog worden geprogrammeerd. Deze verkenning wordt ook opgenomen in het BPRW Gering doorzicht wordt veroorzaakt door opwerveling van sediment door de scheepvaart. Dit is functioneel gebruik; aanpak knelpunt is niet mogelijk. 5

14 PCB/dioxines in aal Volgens de rapportage van RIKILT/Imares/WUR 2007 en 2009 (Hoogenboom et.al, 2007) over contaminanten PCB en dioxinen is er sprake van normoverschrijding bij rode aal met een lengte boven 40 cm (totaal TEQ = 31,8 pg TEQ/g). Naar verwachting zullen deze normen door de EU in 2010/2011 verder worden aangescherpt in het kader van de voedselveiligheid Maatregelen in planperiode aanleg 56,5 km natuurvriendelijke oever te realiseren bij de verruiming van de Twentekanalen. Uitvoeren studie naar de mogelijkheden tot verbetering van de doorstroming in het pand Delden-Enschede. Verruiming Twentekanalen De scheepvaart en waterhuishouding vereisen een breder en dieper kanaal dat meer water kan bevatten. Maar ook op het gebied van landschap, natuur en recreatie zijn er nieuwe spelregels. Om te voldoen aan de eisen van deze tijd, richt Rijkswaterstaat het Twentekanaal opnieuw in. Het kanaal wordt verruimd om bepaalde schepen (klasse Va met een laadvermogen tot 2000 ton) volledig te kunnen beladen tot een diepgang van 2,80 meter. Dit stimuleert het economische verkeer op het water. De verruiming bestaat voornamelijk uit een verdieping van het kanaal. Door de verdieping kan het kanaal bij wateroverlast ook een grotere hoeveelheid water afvoeren. De oevers worden door Rijkswaterstaat zoveel mogelijk natuurvriendelijk ingericht. Het traject Eelde-Delden is al verruimd (fase 1). Er zijn natuurvriendelijke oevers en faunauittreedplaatsen (FUP s) aangelegd. Te water geraakte dieren kunnen bij Fauna Uittreedt Plaatsen (FUP s) makkelijker uit het water komen. Het Zijkanaal en de stuwpanden Delden-Hengelo en Hengelo-Enschede zullen vanaf 2010 worden aangepakt (fase 2). Ook zal bij Eefde een tweede sluiskolk worden aangelegd. Ook hierbij worden zoveel mogelijk natuurvriendelijke oevers aangelegd. Natuurvriendelijke oevers zullen bestaan uit een ondiep waterzone (moeraszone) die door een damwand van de vaarzone gescheiden is. In deze moeraszone kunnen vissen, insecten en padden hun eitjes leggen en kunnen waterplanten tot ontwikkeling komen. Daarnaast wordt onderzocht of oude zwaaikommen heringericht kunnen worden voor de natuur. In juni 2010 is de planstudie voor de verruiming van fase 2 en de aanleg van de 2 e kolk bij Sluis Eefde gestart. De planstudie zal worden afgerond in december Realisatie zal vanaf 2012 plaatsvinden, mits er geen andere politieke afwegingen worden gemaakt. Zie voor de actuele situatie: n/index.aspx N.B. Zowel de BET/FON als visserijbedrijf Komen participeren als belanghebbende in het verdere planproces. Zo nodig kan in VBC-verband nader overleg en afstemming plaatsvinden ( afspraak VBC-vergadering ). 6

15 2.3 Rijksbeleid voor de binnenvisserij Algemeen: Zie voor vigerend Rijksbeleid binnenvisserij de Inleiding van het convenant VBC Twentekanalen, info in bijlage 1. en op Ten aanzien van exploitatie /bevissing als onderdeel van het visplan, is vanuit de Rijksoverheid het volgende kaderstellend: In het visplan wordt ten minste vastgelegd welke vissoorten, in welke hoeveelheden (dan wel met welke hoeveelheden en welk type vistuigen), op welke momenten, op welke locaties, door welke visser en met inachtneming van welke bijzondere voorwaarden mogen worden bevist. De visserij (sport- en beroepsvisserij) door de individuele vissers in het betreffende VBC-gebied dient plaats te vinden conform de hierover vastgelegde afspraken in het visplan. Alle bestaande, in de huurovereenkomsten of schriftelijke toestemmingen opgenomen, bepalingen zijn vanaf het moment van in werking treden van het visplan ondergeschikt aan de afspraken zoals die zijn vastgelegd in het visplan. EU-Aalverordening: Vanaf 1 januari 2009 is de EU-aalverordening van kracht. Deze verordening voorziet in de bescherming en herstel van de aal en verplicht de lidstaten om het aalbeheer in een beheerplan uit te werken. Het beheer moet gericht zijn op het realiseren van een uittrek van paai rijpe aal (schieraal) ter grootte van 40% van de uittrek in een natuurlijke situatie (referentie is 1980). In het Nederlandse Beheerplan zijn een aantal maatregelen opgenomen. De voor dit visplan relevante maatregelen zijn: Tegengaan van schieraalsterfte door gemalen en het bevorderen van vrije migratie door de aanleg van vispassages. Dit is gebiedsgericht opgenomen in de KRWmaatregelen. Uitzet van glasaal en pootaal Sluiting van de beroepsmatige visserij op aal in de uittrekperiode van schieraal (september t/m november) Meeneemverbod van gevangen aal door sportvissers; gevangen aal moet door sportvissers levend worden teruggezet. In opdracht van EL&I worden voor de beroepsvisserij vanaf medio 2010 de mogelijkheden voor decentraal aalbeheer onderzocht als alternatief voor deze generieke maatregelen, passend bij de in de EU-aalverordening opgenomen doelstelling. 7

16 8

17 3 Huidige situatie visserij, visserijbeheer en visstand 3.1 Visrechten en visserijgebruik Sportvisserij De eigenaar van het Twentekanaal tot aan de Lonnekerbrug in Enschede is de Staat. De visrechten van dit deel van het Twentekanaal zijn verhuurd aan de BET. De BET huurt het volledige visrecht op het Twentekanaal, met uitzondering van enkele havens, kantstroken en de natuurvriendelijke oeverzones. Door EL&I is het Rijksbeleid deels vertaald in de voorwaarden bij de huurovereenkomst voor het visrecht, documentnr In een van de voorwaarden van de huurovereenkomst wordt de BET verplicht gesteld om bij te dragen aan een visplan voor het Twentekanaal. De BET is eveneens in de huurovereenkomst verplicht een schriftelijke toestemming voor de aalvisserij uit te geven aan een door de Staat aan te wijzen beroepsvisser. Huurovereenkomst en schriftelijke toestemming zijn in bijlage 2 opgenomen. De eigenaar van het Twentekanaal vanaf de Lonnekerbrug tot het eindpunt in Enschede, inclusief de havens, is de gemeente Enschede (24,2 hectare). De gemeente Enschede verhuurt het volledig visrecht aan HSV VIOS te Enschede. Bij de BET zijn 41 hengelsportverenigingen aangesloten die gezamenlijk bijna leden tellen. Het Twentekanaal is opgenomen in de Landelijke en federatieve lijst van Viswateren bij de VISpas Het Twentekanaal heeft voor de sportvisserij een belangrijke regionale betekenis, onder andere vanwege de schaarste van visplaatsen in Oost-Overijssel en vanwege de specifieke kwaliteiten van het water. Het Twentekanaal is een belangrijk wedstrijdwater. Jaarlijks worden er ongeveer 300 wedstrijden georganiseerd waaraan gemiddeld 45 vissers deelnemen. De vislokaties zijn weergegeven in bijlage 3. Uit veldonderzoek (Verhagen, 1997) is gebleken dat de brasem de meest favoriete vissoort is onder sportvissers langs het Twentekanaal (46%), gevolgd door blankvoorn (20%) en karper (19%). Omdat het veldonderzoek in de zomerperiode is uitgevoerd zijn de gegevens over sportvissers die op roofvis vissen nauwelijks vertegenwoordigd in dit onderzoek. Uit hetzelfde onderzoek blijkt dat de vaste hengel en werphengel ongeveer even vaak worden gebruikt (37%), verder wordt gebruik gemaakt van winkle picker of feederhengel (25%). Volgens Zoetemeijer (1996) vindt de visserij vooral plaats in de periode mei tot en met september. De meest beviste soorten zijn dan brasem, blankvoorn en karper. In het najaar werd vooral op snoekbaars gevist. De BET schat in dat de visserij op snoekbaars ten opzichte van 1996 is afgenomen, onder andere door het advies om vis uit het Twentekanaal niet te consumeren, ingesteld ter bescherming van de voedselveiligheid. Voor de snoekbaars werd een overschrijding van de toenmalige normen voor de voedselveiligheid geconstateerd. 9

18 3.1.2 Beroepsvisserij Het door de Staat aangewezen Beroepsvisserijbedrijf F. Komen & Zn. heeft van de BET een schriftelijke toestemming voor de aalvisserij op de Twenthekanalen voor zover Staatswater. Tot 2009 betrof dit het traject Eefde tot zijtak Almelo. Na beëindiging van het visserijbedrijf Tuin betreft dit sinds 2009 het gehele complex Twentekanalen, voor zover Staatswater (huurovereenkomst in bijlage 2). In tabel 2. wordt het huidige visserijgebruik beschreven. Tabel 2. Gemiddelde visserijgebruik beroepsvisserij Twentekanalen tot 2010 Beroepsvisser F. Komen type Visserij-inspanning periode aanpassingen (per jaar) schietfuik 20 nachten 200 stuks wisselend geen tong in schietfuik, 13,6 mm aalring, grote maas (diam 13 mm), niet vissen indien paaiende vis wordt gevangen hoekwant beaasd 8 nachten 10 spleet (220 wisselend met worm/stukjes vis haken op een spleet) dobbervisserij 6 nachten 150 wisselend dobbers/haken electrovisserij 2 maal delen oever * wisselend Afstelling / hantering correct * electrovisserij langs delen oever: alleen langs de steen- en rietoevers en bij wilduittreedplaatsen T.a.v. het visserijgebruik heeft visserijbedrijf Komen aanvullend het volgende meegedeeld: Er is sinds 2002 geen visserij meer op schieraal. Het bedrijf wil hiermee een bijdrage leveren aan de vergroting van de paaipopulatie. Hierbij wordt uitgegaan van een vrije uittrek van schieraal naar zee met een laag gehalte aan PCB. Gerichte schieraalvisserij vond voorheen in het najaar plaats met hokfuiken voor het sluizencomplex te Eefde. Met overige aalvistuigen wordt slechts incidenteel een schieraal gevangen. Er wordt gericht op rode aal gevist (zie tabel 2.) Om bijvangst te vermijden, wordt een ring van 13,6 mm toegepast, wordt gevist met grotere mazen (13mm) dan gebruikelijk en grotendeels PE-schutwant i.v.m. stekers. De schietfuiken worden in principe om de dag gelicht. Rendabele visserijen zijn momenteel nog mogelijk op niet-gebaggerde gedeelten en langs de steen- en rietoevers. Het kanaal is volgens de beroepsvisser praktisch het gehele jaar bevisbaar en wordt met name gebruikt als elders de visserijmogelijkheden beperkt zijn, bijv. in koude perioden en bij stijgend rivierwater. Wel wordt gesteld dat bij grote vangsten de vis voor circa 80% uit dezelfde soort van (vaak) dezelfde afmeting bestaat. Met name brasem, kolblei en blankvoorn, meestal aangevuld met karper en roofvis. Met de Karper Studiegroep is de afspraak gemaakt geen spiegelkarper te benutten. 10

19 In verband met het dioxine-aalvangstverbod op de Gelderse IJssel en de uitbreiding met de wateren van J. Tuin, is het aantal visdagen op de Twentekanalen toegenomen. 3.2 Visstand en viswatertype Algemeen Voor een goede beschrijving van de visstand, zijn volgens de VBC in principe representatieve gegevens d.m.v. gestandaardiseerde bemonsteringen noodzakelijk. Waar mogelijk aangevuld met gestandaariseerde gegevens over vangsten van de sport- en beroepsvisserij. Momenteel is in VBC-verband nog geen uitwerking gegeven aan de aard, omvang en kwaliteit van de gegevens die feitelijk nodig zijn voor een goed visserijbeheer. Tussen 2004 en 2009 hebben verschillende onderzoeken plaats gevonden. Door onderlinge verschillen in de bemonsteringstechniek, perioden en lokaties, zijn de resultaten echter niet kwantitatief vergelijkbaar en te clusteren. De VBC beoordeelt de bestaande informatie als indicatief, maar wel bruikbaar als een van de bouwstenen van dit visplan. Voor een uitgebreidere analyse en beschrijving van de uitgevoerde onderzoeken wordt verwezen naar de volgende rapporten (zie ook 3.6): - Evaluatie Visstandbeheerplan Twentekanalen (Leijzer & Beekman, 2004) - Onderzoek naar de visdichtheid in de Twentekanalen m.b.v. sonar (Kemper, 2006) - Aanvulling Visplan Twentekanaal plan Hengelo-Enschede (van Aalderen, 2008). In het kader van de Actieve Vismonitoring (MWTL-programma) is in 2008/2009 het Twentekanaal onderzocht. De data-kwaliteit van dit onderzoek is door Rijkswaterstaat als onvoldoende beoordeeld (mededeling E. Lammens, Waterdienst). Hieruit staan dus geen gegevens ter beschikking Visstand In deze paragraaf worden per vissoort een aantal gegevens gepresenteerd. Tussen de BET en visserijbedrijf Komen bestaat deels verschil van inzicht in de representativiteit van de gegevens en de toepassing ervan. In bijlage 6. is verder werkmateriaal voor de VBC opgenomen. De toepassing hiervan voor het te voeren visserijbeheer, zal verder moeten worden uitgewerkt, zo nodig/mogelijk aangevuld met nieuwe gegevens. De gegevens in het rapport van Van Aalderen (2008) over het pand Hengelo- Enschede zijn het meest recent. 11

20 Aantal en typering soorten Op het Twentekanaal worden circa 18 vissoorten aangetroffen. Het merendeel hiervan behoort tot de eurytope soorten, waarbij brasem, pos, blankvoorn en kolblei het meest algemeen lijken voor te komen. Rheofiele soorten en plantminnende soorten komen volgens F. Komen in redelijke aantallen voor. Hengelvangstregistraties laten juist zeer lage aantallen van deze vissoorten zien. Snoekbaars is de belangrijkste roofvis. Het aantal exoten neemt de laatste jaren sterk toe. Dit beeld van de visstand stemt overeen met het viswatertype, zoals onderstaand beschreven. Viswatertype Het Twentekanaal wordt qua milieukenmerken getypeerd als het zogenaamde brasemsnoekbaars viswatertype. Dit viswatertype wordt gekenmerkt door het (vrijwel) ontbreken van waterplanten en een doorzicht rond de 40 centimeter. Kenmerkende vissoorten van dit watertype zijn blankvoorn en brasem en de belangrijkste roofvis is de snoekbaars. De biomassa aan snoek en baars is in dit type relatief klein. Het water wordt steeds helderder (doorzicht > 60 centimeter) en er is een omslag waarneembaar naar het blankvoorn-brasem viswatertype. Dit uit zich o.a. in een grote biomassa aan baars. Blauwalgenbloei treedt alleen op in het stuwpand Hengelo-Enschede, waarschijnlijk als gevolg van te weinig doorspoeling (mededeling BET). Indicatieve schatting biomassa (visie BET) Op basis van de verschillende onderzoeken, zijn verschillende indicatieve schattingen opgesteld (sonaronderzoek Dit materiaal is terug te vinden in bijlage 4. Op basis van best knowledge is de volgende tabel opgesteld: Tabel 4a. Indicatieve schatting totale visbiomassa (visie BET) Kanaaldeel / traject Geschatte totale visbiomassa (situatie 2008) in kg/ha Eefde Delden 310 Zijknaal 250 Delden-Hengelo 70 Hengelo -Enschede 150 Tabel 4b. Indicatieve schatting biomassa per vissoort per traject (visie BET) Vissoort Eefde-Delden Zijkanaal Delden- Hengelo Hengelo- Enschede Brasem Blankvoorn Snoekbaars 9,3 7,5 2,1 14,1 Overig 43,7 68,5 22,9 30,9 Totaal 310 kg/ha 250 kg/ha 70 kg/ha 150 kg/ha Visserijbedrijf Komen heeft een andere visie op de indicatieve biomassaschatting en stelt 12

21 voor deze gegevens bij te stellen op bwasis van eigen gegevens en de gegevens uit het onderzoek Actieve monitoring (MWTL, 2009). Dit zou leiden tot percentueel licht hogere biomassa s voor baars, blankvoorn en kolblei en een lagere voor roofblei. Zoals eerder aangegeven, is door Rijkswaterstaat dit onderzoek als niet representatief beoordeeld. Aal (visie visserijbedrijf Komen) Volgens mededeling van de beroepsvisser, trof hij in 1996 een onbeviste stand aan, bestaande uit grote exemplaren roofaal, vooral bij versteende oevers en de wilduittreedplaatsen. De intensieve bevissing van de roofaal, heeft naar zijn mening geleid tot een toename van het bestand, jonge rode aal. Met de massale opkomst van vlokreeften, werd het vetgehalte hiervan hoger, zodat rond 2002 rendabel werd gevist. De beroepsvisser signaleert een achteruitgang van de aalstand. De baggeractiviteiten, waarbij veel aal is afgevoerd, en het aanbrengen van een nieuwe voedselarme bodem hebben naar zijn mening de aalstand in de gebaggerde gedeelten gedecimeerd. De beroepsvisser schat de fysiek / technische optrekmogelijkheden voor aal van de rivier naar het kanaal als voldoende in. Wel is hij van mening dat het kanaal nu minder voedselrijk is dan de IJssel, in tegenstelling tot bijv. de periode , en dat deze omslag de optrek heeft doen verminderen. Duidelijk is daarnaast ook dat het aanbod aan glasaal landelijk en Europees sinds 1980 buitengewoon sterk is gedaald, waardoor er ook voor het Twenthekanaal een veel lager aanbod beschikbaar is. 2/3 van de geëxploiteerde aal heeft een lengte > 50 cm, 1/3 is van de lengteklasse cm. Brasem In tabel 5. is de indicatieve, geschatte biomassa van de brasem per traject weergegeven. Deze schatting is gebaseerd op materiaal zoals opgenomen in bijlage 4. Tabel 5. Geschatte biomassa brasem per lengteklasse en per traject Lengteklasse Eefde-Delden (kg/ha) Zijkanaal (kg/ha) Delden- Hengelo (kg/ha) Hengelo- Enschede (kg/ha) 0-15 cm , cm * > 35 cm ,7* Totaal ,4 * De tweede categorie loopt van cm, de derde categorie > 40 cm. Karper (visie BET) Tussen 1988 en 2001 is er regelmatig karper uitgezet in de Twentekanalen. Op basis van de uitzettingen is de verwachting dat er een aanzienlijk karperbestand aanwezig is op het Twentekanaal. Aan de hand van de uitzetgegevens is berekend dat het maximale bestand in potentie circa 150 kg/ha bedraagt. Vanwege grote karpersterftes in 2002 en 2003 en mogelijke migratie zal het werkelijke bestand aanzienlijk lager liggen. Een uitgebreidere berekening en analyse van de karperstand is opgenomen in bijlage 5. Recent is ook de aanwezigheid van kleine karper gesignaleerd. Mogelijk heeft in een of meerdere van de afgelopen jaren een natuurlijke recrutering plaatsgevonden. Snoekbaars (visie BET) In tabel 6. is de indicatieve, geschatte biomassa van de snoekbaars per traject 13

22 weergegeven. Deze schatting is gebaseerd op materiaal zoals opgenomen in bijlage 4. Tabel 6. Geschatte biomassa snoekbaars per lengteklasse en per traject Lengteklasse Eefde-Delden (kg/ha) Zijkanaal (kg/ha) Delden- Hengelo (kg/ha) Hengelo- Enschede (kg/ha) 0-42 cm 1,86 1,50 0,42 0, cm 3,72 3,00 0,84 10,8 > 70 cm 3,72 3,00 0,84 2,5 Totaal 9,30 7,50 2,10 14,1 Schubvis (visie visserijbedrijf Komen) De beroepsvisserij concludeert uit vangsten en bijvangsten sinds 1996 een min of meer stabiele visstand met relatief veel pos, veel jonge kolblei, een toename van baars en van grote exemplaren van snoekbaars en brasem. Rode lijst soorten (visie visserijbedrijf Komen) De beroepsvisserij signaleert een toename van Rode lijstsoorten sinds de aanleg van nvo s, relatief in overeenstemming met de ontwikkeling van deze soorten in de aanliggende binnenwateren ( volgens opgave beroepsvisserij aan RWS in kader MWTL). De beroepsvisserij hield in opdracht van IMARES tot april 2011 de vangsten bij van de rode lijstsoorten en overige bijzondere vangsten. Deze opdracht is inmiddels verlopen en worden door visserijbedrijf Komen alleen nog de bijzondere vangsten geregistreerd. Deze gegevens zullen niet voor de VBC beschikbaar worden gesteld. 3.3 Visuitzettingen De afgelopen tien jaar zijn door de BET geen visuitzettingen gedaan. Tot en met 2001 is jaarlijks karper uitgezet. Verder zijn er in 1999 en 2000 jaarlijks 4000 eenjarige snoekbaarsjes uitgezet. In 1999 is er kilogram blankvoorn uitgezet en in 2001 is 800 kilogram winde uitgezet. In tabel 7 zijn de visuitzettingen door de BET weergegeven. Door visserijbedrijf Komen is in september kg aal, in kg aal < 32 cm en in kg aal uit de Waal uitgezet in de haven van Lochem. Een groot gedeelte hiervan is door baggerwerkzaamheden verloren gegaan. Thans zijn pogingen tot nieuwe uitzettingen in voorbereiding. Tabel 7. Visuitzettingen van 1999 tot en met 2008 Jaar Karper (kg) (400 K2, 400 K3) (400 K2, 400 K3) (800 K3) Geen uitzettingen Snoekbaars Blankvoorn (stuks) (kg) Winde (kg) 14

23 Totale uitzet (800 K2, 1600 K3) Spiegelkarperproject Vanuit RWS is op 31 maart 2011 akkoord gegeven voor het uitzetten van poot- en spiegelkarpertjes in het Twentekanaal a.h.v. de hengelvangstregistratie en geschatte karperpopulatie van de Karper Studiegroep Nederland regio Oost. Voorwaarde die er vanuit RWS als waterkwaliteitsbeheerder wordt gesteld is dat het gaat om een experiment van vijf jaar. Daarnaast dient voor uitzet de herkomst van de vissen aan RWS staat gemeld te worden. Er is toestemming om gedurende vijf jaren achterheen 384 kilogram, één per hectare, pootkarpers te mogen uitzetten naar verhouding verdeeld over de stuwstukken. Voor een goede vangstregistratie gaat de voorkeur uit naar spiegelkarpertjes. Gemiddeld betekend dit circa 260 spiegelkarpertjes á 1500 gram per jaar. De eerste uitzet was in De uitgezette vis wordt gemeten, gewogen en gefotografeerd. Waardoor ze bij terugvangst herkend kunnen worden. Bij vangst kunnen waardevolle gegevens omtrent groei, trekgedrag en migratie worden verzameld. Dergelijke gegevens kunnen onder andere gebruikt worden voor VBC Twentekanaal. RWS ontvangt jaarlijks een rapportage van de ingewonnen gegevens met betrekking tot de spiegelkarper uitzet. De KSN regio Oost heeft zich bereid verklaard de monitoring van de vissen voor haar rekening te nemen. Visserijbedrijf Komen heeft met de KSN regio Oost een overeenstemming bereikt dat eventueel door hem gevangen spiegelkarpers in het haventje bij Lochem altijd worden teruggezet. Communicatie mbt visuitzet Afgesproken is om alle voornemens tot het uitzetten van vis te melden binnen de VBC. 3.4 Visonttrekking Sportvisserij Onttrekking van vis uit het Twentekanaal wordt door de BET afgeraden met betrekking tot de volksgezondheid. De sportvisserij zal ondanks het negatieve meeneemadvies vis onttrekken. Het betreft voornamelijk snoekbaars en in mindere mate baars en snoek. Er is echter nu nog geen inzicht in de werkelijke onttrekking door sportvissers. Daarnaast respecteren de sportvissers al jaren het negetieve advies met betrekking tot het onttrekken van vis voor consumptie en hoeven we vooralsnog geen rekening te houden met een onttrekking. Momenteel wordt er door IMARES in samenwerking met Sportvisserij Nederland aan de hand van een landelijke enquête onderzoek gedaan naar het gedrag van sportvissers. Ook het meenemen van snoekbaars wordt aan de hand van deze enquête in kaart gebracht. Aan de hand van deze resultaten kan in een volgend visplan de onttrekking van snoekbaars door de sportvisserij beter worden beschreven. 15

24 Beroepsvisserij Visserijbedrijf Komen exploiteert rode aal. Per visdag wordt gemiddeld 50 kg gevangen. Meegevangen wolhandkrabben en uitheemse rivierkreeften worden als bijvangst geëxploiteerd. Tabel 8. Gemiddelde visonttrekking beroepsvisserij tot 2010 Beroepsvisser F.Komen (360 ha) aantal visdagen gemiddelde vangst kg/dag (2,7) vangst aal totaal kg/jr (kg/ha/jr) vangst aal < 50 cm kg/jr (kg/ha /jr) 300 (0,8) vangst aal > 50 cm kg/jr (kg/ha/j r) 700 (1,9) Tabel 9. Visonttrekking beroepsvisserij 2011 Vissoort Kg/jr Aal 693 Daarnaast zijn er in het kader van overheidsprojecten in blankvoorn, 25 brasem, 25 snoekbaars (stuks/ongewogen) onttrokken. 3.5 Vismortaliteit De beroepsvisserij meldt nagenoeg geen sterfte onder de bijvangst te hebben, behoudens wolhandkrab en uitheemse kreeften. F. Komen schat in dat de stroperij op het 1 ste traject Twentekanaal verwaarloosbaar is, zijns inziens omdat het drukke scheepvaartverkeer de stroperij met bootjes (op snoekbaars) belemmert. Als reden voor de ingeschatte lage stroperijdruk, voert de BET aan dat de BET in haar vergunning heeft vermeld dat er gezondheidsrisico s kleven aan de consumptie van vis uit het Twentekanaal. Aalscholver Vanuit SOVON vogelonderzoek Nederland zijn er in de database waarnemingen van aalscholvers langs het Twentekanaal. Het betreft slechts een geregistreerde waarneming op één locatie langs het Twentekanaal. De laatste geregistreerde waarneming, in totaal vier exemplaren, dateert van 20 februari Het is echter onduidelijk of dat dit een eenmalige waarneming is of dat de aalscholver hier structureel aanwezig. Uit andere waarnemingen en onderzoeken in Nederland blijkt dat een aalscholver vaak vaste visplaatsen heeft die hij frequent bezoekt. Ook zijn er meldingen van sportvissers dat de aalscholver regelmatig het Twentekanaal bezoekt. Een aalscholver kan gemiddeld tot wel 500 gram vis per dag eten. Vooral vissoorten die in het open water zwemmen zijn gevoelig voor predatie. Favorieten vissoorten zijn o.a. blankvoorn, brasem, winde, pos en baars. Vooral in kleinere, afgesloten viswateren kan de aanwezigheid van de aalscholver op den duur effecten hebben op de visstand. Uit de vele visstandbemonsteringen die de 16

25 medewerkers van Sportvisserij Nederland hebben uitgevoerd blijkt dat vissen tussen de 15 en 40 centimeter in dergelijke wateren vaak massaal ontbreken. Naast de weggevreten vissen worden vaak vissen aangetroffen met krassen en bijtwonden, veroorzaakt door de scherpe aalscholversnavels. De grote vissen die aan de snavels van de aalscholvers zijn ontkomen, bereiken in deze wateren vaak enorme afmetingen, omdat ze dankzij het ontbreken van kleine vis veel voedsel tot hun beschikking hebben. Een ander opvallend verschijnsel dat bij visstandbemonsteringen naar voren komt, is dat jonge, kleine witvis zich uitsluitend diep verscholen in de begroeiing ophoudt, wat ten koste gaat van de conditie en groei van de vis ( Visserijbedrijf Komen beoordeelt de invloed van aalscholvers op de visstand als niet groot in vergelijking met de omliggende wateren. Er zijn geen concrete gegevens bekend over onttrekking en sterfte van vis door vogels, gemalen of andere oorzaken. Eventuele cijfers of percentages hiervan dienen door Rijkswaterstaat te worden aangeleverd. Om een eventuele inschatting van de vismortaliteit te kunnen maken zijn tevens betrouwbare gegevens nodig van de huidige visstand. 3.6 Visserijkundig onderzoek, monitoring en vangstregistratie In de afgelopen 5 jaar hebben er diverse visserijkundige onderzoeken plaatsgevonden in de Twentekanalen. In tabel 3.9 is een overzicht van de onderzoeken die in de afgelopen 5 jaar zijn uitgevoerd, opgenomen. De belangrijkste uitkomsten zijn behandeld in paragraaf 3.2. Tabel 9. In opdracht van BET uitgevoerde visstandbemonsteringen van 2004 tot en met 2008 Jaar Bemonsterde trajecten Bemonteringsmethode(n) 2004 Eefde-Delden Zegenvisserij Zijkanaal Elektrovisserij Delden-Hengelo 2006 Eefde-Delden Zijkanaal Delden-Hengelo Zegenvisserij Sonarbemonstering 2008 Hengelo-Enschede Zegenvisserij Elektrovisserij OVB t.b.v. Evaluatie VBP Twentekanalen VisAdvies t.b.v. Visplan Twentekanaal Kor Elektrovisserij Uitvoering Sportvisserij Nederland t.b.v. Aanvulling Visplan Twentekanaal RWS visstandbemonstering In 2009 is er voor het eerst een actieve vismonitoring (MWTL-programma) uitgevoerd in het Twentekanaal. De data-kwaliteit van dit onderzoek is door Rijkswaterstaat als onvoldoende beoordeeld (mededeling E. Lammens, Waterdienst). Er wordt door Rijkswaterstaat nu bekeken of het haalbaar is vanaf 2013 de komende 4 jaar achtereen bemonsteringen uit te voeren om op die manier een goed uitgangspunt neer te zetten. 17

26 Vervolgens zal het Twentekanaal in het reguliere monitoringsprogramma worden opgenomen met een frequentie van eens per zes jaar. Communicatie Alle geplande vismonitoringen op het Twentekanaal dienen door de opdrachtgever en/of opdrachtnemer tijdig doorgeven te worden bij de visrechthebbende en de secretaris van de VBC. De secretaris zal de planning van de vismonitoringen als agendapunt inbrengen in het VBC-overleg. De vismonitoringen zullen jaarlijks een vast agendapunt gaan vormen. 3.7 Vangstregistratie (zie bijlage 6) Sportvisserij Het streven is een registratie op te zetten voor de wedstrijdvisserij. Hierbij kan gedacht worden aan hengelvangstregistratie of het uitvoeren van een enquête aan de waterkant. Het gaat hierbij om vangsten (soort en lengtes) en de visserij-inspanning (aantal visuren per type vangtuig, locatie). Deze gegevens worden ter beschikking gesteld aan de VBC. Hengelvangstregistratie wordt steeds meer toegepast als middel bij het verzamelen van gegevens over visstanden en vismigratie. Zowel individuele sportvissers als hengelsportverenigingen gebruiken hengelvangstenregistratie voor het registreren van vangsten. Ook tijdens viswedstrijden wordt het middel regelmatig ingezet. Voor dit doel is door sportvisserij Nederland eind mei 2012 Mijnvismaat gelanceerd. Met Mijn VISmaat is een middel om eenvoudig en simpel de vangsten te registreren met een smartphone of tablet. Het is een persoonlijk vangstenlogboek waarin vangstinformatie als locatie, vissoort (er is een koppeling met de Vissengids van Sportvisserij Nederland), lengte, gewicht, aas en diepte kunnen worden toegevoegd. Ook foto s, video s en persoonlijke informatie kunnen worden opgeslagen. Sportvisserij Nederland kan de data uit de vangstgegevens gebruiken en trendanalyses maken. Deze gegevens kunnen beschikbaar worden gesteld voor VBC doeleinden. Beroepsvisserij De beroepsvisserij is sinds 1 januari 2010 verplicht om per week een vangstregistratie van paling en de inzet van aalvistuigen voor het Ministerie van EL&I bij te houden. Deze vangstgegevens worden overgedragen aan de VBC. 3.8 Regelgeving Voor zowel sport- als beroepsvisserij, gelden de algemene regels zoals die in de Visserijwet en het Reglement Minimummaten en Gesloten tijden staan. Sportvisserij Voor het vissen in het Twentekanaal zijn de algemene voorwaarden uit de bij de VISpas behorende Landelijke lijst van Viswateren van toepassing. Daarnaast heeft de BET de volgende aanvullende voorwaarden opgenomen: de toestemming (voorheen vergunning) voor individuele leden is alleen geldig in combinatie met een Vispas 18

27 er mag gevist worden met niet meer dan twee hengels; het gebruik van een meertandige haak is alleen toegestaan in combinatie met kunstaas; het is verboden om in de directe nabijheid van het water dode zoetwatervis in bezit te hebben, dit verbod geldt niet voor zover het dode baars kleiner dan 15 centimeter, blankvoorn, brasem of kolblei betreft tot een hoeveelheid van 15 stuks voorzover aannemelijk is dat deze als lokaas zullen worden gebruikt; het voorhanden hebben van niet naturel maden en/of aassoorten aan het water is ten strengste verboden De viswedstrijden vinden georganiseerd plaats. Voor deze wedstrijden dient altijd vooraf toestemming te worden gevraagd bij de BET. Ten aanzien van de uitvoering van de visserij tijdens wedstrijden gelden er geen beperkingen boven de bestaande wet- en regelgeving. Er wordt ontraden om vis uit het Twentekanaal te consumeren. Nachtvissen is het hele jaar toegestaan in de volgende gedeeltes van het Twentekanaal: Het hoofdkanaal van de sluis te Eefde (kmr ) tot nabij de Lonnekerbrug te Enschede (kmr ), De zijtak van het hoofdkanaal tot kmr Beroepsvisserij Vanaf najaar 2009 dient de aalvisserij te voldoen aan het door de EU goedgekeurde Nederlandse aalbeheerplan. Dit houdt in dat de beroepsvisser in 2009 van 1 oktober tot 1 december niet op aal heeft gevist. Vanaf 2010 geldt dit verbod van 1 september tot 1 december. Sinds januari 2010 geldt een registratieplicht van aalvangsten aan het ministerie van EL&I. Wekelijks worden aalvangsten in kilo s per VBC-gebied digitaal doorgegeven. Deze gegevens staan vanuit EL&I niet ter beschikking van de VBC, de beroepsvisserij levert wel de totalen aan de VBC. 3.9 Controle en handhaving Sportvisserij De visserij controle op het Twentekanaal vind plaats door Boa s, Politie en Federatie controleurs. Deze laatste categorie is er aan toegevoegd nu het Twentekanaal is ingebracht bij HSFON. Er zijn totaal 5 Boa s actief, waarvan er 4 onder de verschillende W.B.E. s vallen en 1 Boa is in dienst bij HSFON. De Politie te Goor heeft een brigadier die erg actief controleert. Het gedeelte van Lochem naar Zutphen is nog niet goed in beeld gebracht qua controle. Hieraan wordt gewerkt. Registratie van de controles vind plaats in het boaregistratiesysteem en via controleformulieren. De aansturing van de Boa s vind plaats door de beleidsmedewerker van HSFON. De Federatie controleurs worden aangestuurd door de controle coördinator van het Rayon. De controleurs kunnen het Twentekanaal goed bereiken via de openbare weg. Desondanks wordt er ook gecontroleerd vanuit de controleboot van HSFON. De boot wordt ook gebruikt om te controleren op het illegaal uit zetten van fuiken en zetlijnen. 19

28 Tabel 10. Verdeling Federatie controleurs over het Twentekanaal Rayon Plaats Aantal 1 Almelo 4 1 Wierden 2 1 Enter 1 1 Enschede 4 1 Hengelo 8 1 Goor 1 1 Markelo 4 2 Zutphen 3 Totaal 27 Als knelpunt wordt ervaren de onvoldoende beschikbaarheid van trailerhellingen. De bestaande trailerhellingen in jachthavens en kanoverenigingen zijn niet altijd beschikbaar. Beroepsvisserij De beroepsvisser geeft aan intensief, nagenoeg wekelijks, te worden gecontroleerd door AID, KLPD, regiopolitie en incidenteel door BOA s, veelal na meldingen door sportvissers. Sanctionering Zowel een beroeps- als sportvisser moet zijn voorzien van de schriftelijke toestemming van de visrechthebbende (tenzij hij uiteraard zelf de visrechthebbende is, bijvoorbeeld omdat hij de huurder is van het visrecht). Vissen zonder voorzien te zijn van de schriftelijke toestemming van de visrechthebbende is volgens art. 21 van de Visserijwet 1963 verboden. Dit is strafbaar gesteld in art. 56 van de Visserijwet De sanctioneringen worden jaarlijks landelijk vastgesteld. De meest recente overtredingen, feitcodes en bijbehorende boetebedragen kunnen nagezocht worden op Afspraken over handhaving en sanctioneringen van de regels m.b.t. de visvrije zones bij kunstwerken kan pas worden omschreven zodra vanuit de overheid hier een regelgeving wordt aangeboden [10]. (actie aanleveren gegevens RWS) 3.10 Bereikbaarheid en bevisbaarheid Sportvisserij In het verleden was vrijwel het hele Twentekanaal voorzien van rechte, steile oevers. Dit maakt het kanaal geschikt voor de wedstrijdvisserij. In de afgelopen jaren, is een deel van de kanaaloevers natuurvriendelijk ingericht, waardoor de bevisbaarheid van deze oevertrajecten is verslechterd. In bijlage 5 zijn de wedstrijdtrajecten op het Twentekanaal weergegeven. Daarnaast ervaren sportvissers de periodiek drukke scheepvaart als een knelpunt. Hierdoor kan de bevisbaarheid worden bemoeilijkt. Ook tijdens de uitvoering van visstandbemonsteringen met de zegen, kan de scheepvaart een knelpunt zijn. Aan het Twentekanaal bevindt zich een trailerhelling bij een kanovereniging. 20

29 Beroepsvisserij De beroepsvisserij geeft aan geen knelpunten te ondervinden en ervaart het kanaal als goed bereikbaar. De bevisbaarheid is slechts kleinschalig mogelijk i.v.m. de primaire scheepvaartfunctie. 21

30 22

31 4 Gewenste situatie en streefbeelden Noot: in dit hoofdstuk zijn door BET/FON resp. visserijbedrijf Komen, een aantal concrete maatregelen en activiteiten benoemd om de gewenste situatie te realiseren. Om een goede aansluiting met Hoofdstuk 5 en volgend te verkrijgen zijn deze onderstaand genummerd [ x]. Het betreft maatregelen/activiteiten die autonoom kunnen worden uitgevoerd en/of waarover in VBC-verband overeenstemming over bestaat. 4.1 Visrechten en visserijgebruik Visrechten De BET streeft naar het huren van alle volledige visrechten binnen de visserijkundige eenheid Twentekanalen. I.v.m. de aangekondigde wettelijke verankering van visplannen, kan participatie door de overige huurders van het visrecht (niet-rijkswater) gewenst zijn. De BET continueert het uitgeven van een schriftelijke toestemming aan F. Komen voor de aalvisserij [1.1, 1.2]. De voorwaarden hiervoor worden afgeleid uit het visplan. Visserijbedrijf Komen streeft naar een huurovereenkomst of een schriftelijke toestemming van EL&I voor 6 jaar op basis van de afspraken in het voorliggende visplan Streefbeeld sportvisserijgebruik (visie BET) "Het Twentekanaal vormt een landschappelijk aantrekkelijk en voor sportvissers gastvrij water. Op het Twentekanaal is een duurzaam sportvisserijgebruik gegarandeerd, dat is afgestemd op enerzijds de behoeften van de sportvissers aangesloten bij de BET en anderzijds op het behoud van een duurzame visstand en rekening houdend met de aanwezige natuur- en recreatiewaarden. Er is voldoende parkeergelegenheid, het water is goed toegankelijk en de oevers zijn overwegend goed bevisbaar." Over het gebruik en de wensen van de individuele sportvisser zijn alleen verouderde gegevens beschikbaar. Het is wenselijk deze gegevens te actualiseren. In de beleving van de BET nemen de vangsten en vangkansen af, mogelijk als gevolg van veranderingen in de visstand, waaronder een afname van biomassa. Hoewel dergelijke veranderingen nog niet statistisch zijn aangetoond, vindt de BET exploitatie en/of benutting van schubvis niet acceptabel. Als gevolg hiervan zal de BET het schubvisrecht op het Twentekanaal niet te verhuren voor beroepsmatige onttrekking Streefbeeld beroepsvisserijgebruik (visie visserijbedrijf Komen) Algemeen Visserijbedrijf Komen ziet in het VBC-gebied Twentekanalen goede perspectieven voor de beroepsmatige visserij op aal en schubvis. De beroepsvisserij streeft naar een duurzame benutting van de visstand, overeenkomstig de richtlijnen uit Vissen met verstand, het Beleidsbesluit Binnenvisserij 1999, alsmede de KRW-richtlijnen. Aalvisserij De beroepsvisserij streeft naar continuering van het duurzaam aalbeheer. Het beheer zal voor zover mogelijk worden uitgevoerd conform een (toekomstig) goedgekeurd decentraal aalbeheerplan, met daarin toestemming voor aaluitzet op het gehele complex van de Twentekanalen, waarvoor sinds 2006 verzoeken zijn ingediend bij de BET. 23

32 Schubvis In de visserijkundige eenheid Twentekanalen zijn mogelijkheden voor een duurzame, kleinschalige economische benutting van schubvis. Deze visserij is selectief, ongewenste bijvangsten worden voorkomen. In de wettelijk toegestane periode wordt met een gespreide visserij op de kanalen en in de haven van Lochem doelmatig en duurzaam gevist op snoekbaars, brasem, blankvoorn, kolblei, baars en karper. De onttrekking zal plaatsvinden in lijn met de richtlijnen zoals opgenomen in Vissen met verstand. In het eerste jaar (2011) zal niet meer worden onttrokken dan de huidige onttrekking in de haven van Lochem, mits dit onder de productie van de biomassa blijft. Te onttrekken hoeveelheden worden nader bepaald op basis van Vissen met verstand. Visserijbedrijf Komen is van mening dat een doelmatige bevissing bijdraagt aan een evenwichtige visstand in overeenstemming met de KRW-maatlat. In overleg met de BET/FON kan de visserij (onttrekking) op vissoorten zoals karper beperkt of beëindigd worden [2]. Indien nodig om een hogere KRW-maatlat score te bereiken zijn soortgelijke afspraken ook te maken met Rijkswaterstaat betreffende brasem en plantminnende soorten, zoals zeelt. De volgende visserijmethoden zullen hiervoor worden ingezet [3.1]: zegenvisserij met 160 meter zegen, ongeveer 4 trekken per dag staand want-visserij over een lengte, die binnen 1 etmaal te zetten en te verwerken is, specifiek gericht op snoekbaars > 60 cm en brasem > 3 pond stuksgewicht. Staand want, met een maaswijdte van mm wordt s avonds gezet en s ochtends gelicht. In bijzondere omstandigheden (bijv. scheepvaart, drijfvuil, stroming) kan hiervan worden afgeweken. Schaaldieren Visserijbedrijf Komen streeft naar jaarronde exploitatie van wolhandkrabben en Amerikaanse rivierkreeften [ 3.2] 4.2 Visstand en viswatertype Algemeen De kennis over de visstand, ook ten aanzien van trends en ontwikkelingen, is beperkt. Voor een goed visserijbeheer, streeft de VBC daarom naar een meer uniforme, gestandaardiseerde manier voor het verzamelen van gegevens over de visstand. De data die worden verzameld vanuit de KRW-monitoring, kunnen als basis dienen. Aanvullend dienen gestandaardiseerde vangstregistraties te worden opgezet [4.1 t/m 4.4]. Streefbeeld visstand (visie BET) Het Twentekanaal herbergt een evenwichtig opgebouwde, gevarieerde en gezonde visstand waarvan de soortensamenstelling in belangrijke mate overeenkomt met die van het brasem-snoekbaars viswatertype. De visstand van /nabij de natuurvriendelijke oevers wordt meer gekenmerkt door het ruisvoorn-snoektype. Het visstand- en visserijbeheer is in principe gericht op het behoud en het creëren van aantrekkelijke mogelijkheden voor de sportvisserij, waarbij vooral een aantrekkelijke karper- en witvisstand van groot belang is. De BET streeft een zo snel mogelijk herstel van de aalstand na. Kwantificering: Het beschreven streefbeeld voor de visstand is deels overgenomen uit het Visstandbeheerplan Twentekanalen In het in 1996 opgestelde streefbeeld, bedraagt de totale biomassa van de visstand op het open water ca. 400 kg/ha. 24

33 Tabel 11. Streefbeeld visstand Twentekanalen (1996) visie BET Biomassa (kg/ha) Percentage Biomassa totaal 400 kg/ha 100 % Biomassa snoekbaars 20 kg/ha 5 % Biomassa brasem 225 kg/ha 56 % Biomassa blankvoorn 20 kg/ha 5 % Biomassa karper 125 kg/ha 31 % Biomassa overige vis 10 kg/ha 3 % Waarschijnlijk zijn de bij de kwantificering genoemde gewenste biomassa s per hectare niet meer realistisch, vanwege de afgenomen voedselrijkdom/ nutriëntengehaltes van het water. Daarom stelt de BET voor om het streefbeeld hierop aan te passen. Hierbij vindt de BET het belangrijk aan te sluiten bij de realistische doelen en vis-maatlatten (M7 wateren; grote, diepe kanalen) die door Rijkswaterstaat zijn opgesteld, momenteel worden geëvalueerd en (deels) in 2011/2012 worden bijgesteld. De BET is van mening dat alleen dan een werkbaar kader ontstaat voor een visserijbeheer (onttrekking, uitzetting, regelgeving, handhaving en registratie) dat passend is bij de KRW. Voor een uitgebreidere kwantificering van het bovenstaande streefbeeld en een vergelijking van de huidige situatie met het streefbeeld wordt verwezen naar bijlage 4. Onder andere op basis van dit materiaal dient een realistisch streefbeeld te worden opgesteld [5.1]. Streefbeeld visstand (visie F. Komen) Het streefbeeld voor de visstand dient realistisch te zijn. Representatieve, actuele visstandgegevens en visserijgegevens zijn daarvoor van groot belang. Het visserijbedrijf heeft kennis m.b.t. visbestanden, trends en de ontwikkelingen. Mede op basis daarvan zou een goed visserijbeheer gevoerd kunnen worden. Voor de beroepsvisserij is het van belang dat de aalstand op peil wordt gehouden door het uitzetten van jonge aal. De beroepsvisserij streeft naar een evenwichtige en soortenrijke visstand passend bij de KRW-doelen, met een daarbij passende beroepsmatige benutting. Door de aanleg van natuurvriendelijke oevers en de komst van kleine kreeftachtigen (o.a. vlokreeften en aasgarnalen) is de voedselrijkdom vergroot. De beroepsvisserij streeft naar een doelmatige, rationele exploitatie van alle commercieel interessante vissoorten. Uitgangspunt hiervoor zijn de huidige gegevens en ervaring, waarmee op basis van Vissen met verstand de duurzame oogstbare productie kan worden berekend. Bij het huidige, uitgegroeide schubvisbestand is beroepsmatige benutting gewenst. Dit heeft uiteindelijk een positieve invloed op de hengelvangsten. Om een evenwichtig beheer te voeren en inzicht te verkrijgen over de visstand, dient in principe het gehele complex Twentekanalen bevist te worden. Streefbeeld viswatertype (visie BET) "Het Twentekanaal vormt een (voor vis) nagenoeg afgesloten watersysteem waarbij vismigratie van en naar andere watersystemen slechts in beperkte mate (gedurende het schutten van schepen) mogelijk is. Uitspoeling van visbroed wordt tot op zekere hoogte geaccepteerd. De milieuomstandigheden van het Twentekanaal zijn dusdanig dat de potenties voor een viswater van het brasem-snoekbaars viswatertype volledig tot ontplooiing komen. De plaatselijk aanwezige natuurvriendelijke oevers zijn voor vis 25

34 maximaal toegankelijk en bieden - door verantwoorde aanleg en beheer/onderhoud - geschikt habitat voor kritische, stromingsgevoelige - en plantenminnende vis(soort)en. Kwantificering: Het in 1996 opgestelde streefbeeld met de bijbehorende kwantificering lijkt nog voor een groot deel te voldoen. Het leefmilieu in het Twentekanaal bezit een beperkte heterogeniteit en voldoet daarmee aan de weinig specifieke milieueisen van een beperkt aantal, voor dit watertype kenmerkende vissoorten (met name brasem, kolblei, blankvoorn, karper, aal, baars en snoekbaars). Het aanbod aan schuilgelegenheden, paaiplaatsen en opgroeigebieden is beperkt tot de oeverzone (natuurvriendelijke oevers en de rietoevers in met name de zijtak naar Almelo) en tot (jacht)havens, zwaaikommen en beekmondingen. Deze bieden beschutting aan stroomgevoelige en/of waterplanten- of structuurminnende vissen. Het voedselaanbod is - mede als gevolg van het vrij eutrofe karakter van het Twentekanaal - groot en gevarieerd. Het wegtrekken van vis naar andere watersystemen is beperkt mogelijk. Algenbloei (groenalgen) treedt gedurende warme zomers wel op, maar er is geen sprake van hinderlijke bloei. De waterkwaliteit voldoet voor alle parameters ten minste aan de doelstellingen die door de waterbeheerder zijn vastgelegd. Het totale oppervlak begroeid met waterplanten op het open water (buiten de natuurvriendelijke oevers) bedraagt minder dan 5 %. Hiervan wordt het grootste deel in beslag genomen door een redelijk ontwikkelde oevervegetatie in de zijtak naar Almelo. De natuurvriendelijke oevers zijn zodanig begroeid, dat deze gedurende het gehele jaar geschikt zijn voor zowel plantenminnende als stromingsgevoelige viss(oort)en. De oevers dienen hiertoe voldoende toegankelijk, voldoende diep en matig ("open") begroeid te zijn met zowel submerse - (bijv. fonteinkruiden, hoornblad) als emergente (bijv. een open rietbegroeiing) waterplanten. Verlanding en sterke woekering van vegetatie dienen te worden voorkomen. De natuurvriendelijke oevers vormen geschikt paai- en opgroeigebied voor vissen; hierbij spelen ook de nog resterende rietoevers in met name de zijtak naar Almelo een belangrijke rol. Ook de nog her in te richten zwaaikommen zouden een geschikt paai- en opgroeigebied kunnen betekenen. Noot visserijbedrijf Komen: de beroepsvisserij onderschrijft voor viswatertype en visstand de visie/streefbeelden van de BET voor zover deze passend zijn met de KRWrichtlijnen. Optimale in- en uittrekmogelijkheden voor vissen dienen daarnaast gewaarborgd te blijven. 4.3 Visuitzettingen [ 6.1, 6.2] Streefbeeld BET In hoofdstuk 3 is aangegeven dat er momenteel geen goede uitspraken gedaan kunnen worden over het huidige karperbestand op het Twentekanaal. Deze informatie is echter wel belangrijk om tot een goed uitzetbeleid te komen. In overleg met de KSN zal hiervoor een plan van aanpak worden voorbereid. Als eerste activiteit is het gewenst een analyse van hengelvangsten uit te voeren [4.1]. De BET geeft tot nu toe geen toestemming voor de uitzet van jonge aal op het Twentekanaal zolang de aal beroepsmatig wordt geoogst. Uitzet op gebieden waar geen beroepsmatige onttrekking plaatsvindt zal worden gesteund. 26

35 Streefbeeld (Jonge aal) visserijbedrijf Komen Kansrijk is het uitzetten van glas- en pootaal. Rekening houdend met de relatief schone milieuomstandigheden en de gunstige invloed van het achterland, is de beroepsvisser voorstander van het eenmalig uitzetten van pootaal, in een bezetting van 10 kg /ha, waarna jaarlijks aanvullende uitzettingen zullen volgen [6.3]. De beroepsvisser is van mening dat (een deel van) de uitzetting voor rekening van RWS dient te komen, als compensatie voor de mortaliteit van aal door baggerwerkzaamheden [6.4]. Uitzettingen zijn uitsluitend rendabel indien de grootschalige baggerwerkzaamheden voltooid zijn. 4.4 Visonttrekking Streefbeeld sportvisserij De BET ontraad het meenemen van vis uit het Twentekaan voor sportvissers [7]. De BET streeft naar beëindiging van de onttrekking van schubvis i.v.m. een afnemend visbestand. Vanwege de in vergelijking met het streefbeeld (zeer) lage biomassa in de stuwpanden Delden-Hengelo en Hengelo-Enschede wil de BET in deze stuwpanden geen onttrekking van vis toestaan. Daarnaast is de opvatting om vanwege de lage biomassa in geen enkel deel van het kanaal onttrekking van snoekbaars toe te staan. De BET stelt dat de bovenste stuwpanden (Delden-Hengelo en Hengelo-Enschede) voor de sportvisserij van groot belang zijn. De biomassa brasem heeft hier echter een laag niveau bereikt. Het is daarom onwenselijk dat elders in het Twentekanaal brasem onttrokken wordt en wordt afgezet in wateren waar de BET geen visrechten heeft. BET ziet dan liever dat de brasem wordt uitgezet op de bovengelegen stuwpanden. Er zal dan eerst onderzoek moeten plaatsvinden om na te gaan of het milieu in deze stuwpanden wel geschikt is voor brasem en uitzetting niet strijdig is met de KRW [6.2]. Ook om deze reden is het gewenst het streefbeeld aan te passen. De BET is tegen beroepsmatige onttrekking schubvis uit het Twentekanaal en aangrenzende wateren. Streefbeeld beroepsvisserij (visserijbedrijf Komen) Aal Continuering van de huidige aalvisserij (zie tabel 2 en tabel 8), t.z.t. conform decentraal aalbeheer. [3.3] Schubvis Wat betreft de schubvis zou de onttrekking over het VBC-gebied gespreid moeten plaatsvinden in hoeveelheden die passen bij een benutting passend bij de richtlijnen zoals vermeld in Vissen met verstand. [ 5.2] Zegenvisserij zal plaatsvinden indien de mogelijkheid daartoe is. De praktijk zal uitwijzen of dit technisch mogelijk is.[3.1] Staand want mm zal beperkt geplaatst worden tot aantallen die in 1 etmaal gezet en verwerkt kunnen worden met 2 personen. Deze visserij is gericht op snoekbaars > 60 cm, brasem> 3 pond. [3.1] In eigen beheer zijn selectieve vistuigen ontworpen, gericht op het voorkomen van bijvangst. Dit is tot stand gekomen door materiaalkeuze, 27

36 instelling en wijze van bevissing. De praktijk zal uitwijzen of dit technisch mogelijk is. De beroepsvisserij stelt dat de visstand op het Twentekanaal ruimschoots mogelijkheden biedt voor een beroepsmatige benutting conform de richtlijnen van Vissen met Verstand. Volgens dit benuttingsmodel ligt de duurzaam oogstbare productie van vissoorten tussen 0,10 0,50. Gezien het visplan met een schubvisquotum een startfase ingaat en de vangst op snoekbaars > 60 cm en brasem > 3 pond gericht is, stelt de beroepsvisserij dat van brasem en snoekbaars 0,10 en van de overige vissoorten 0,15 beroepsmatig geoogst kan worden per 1 januari Op basis van representatieve gegevens van de vissoortensamenstelling (beroepsvisserij en bemonstering SVN 2008) en de biomassagegevens van het sonaronderzoek 2006, is de onttrekkingsruimte aan de hand van het benuttingsmodel berekend: Tabel 12 Trajecten: Eefde-Delden Zijkanaal Delden-Hengelo Hengelo-Enschede ha kg/ha Baars 218 kg 94 kg 14 kg 11 kg Brasem Blankvoorn Kolblei Roofblei Snoekbaars Snoek Winde Overig Totaal in kg: Blankvoorn 1726, Brasem/Kolblei 6780, Snoekbaars 849, Overig 1243 De voor 2011 voorgestelde onttrekking van schubvis is minder dan de hoeveelheid schubvis die op basis van Vissen met Verstand onttrokken zou kunnen worden. (Door de gespreide vangst door het jaar heen verwacht de beroepsvisserij met deze verminderde vangst echter meer inkomsten te behalen dan in voorgaande jaren.) Aanvullende zienswijze Visserijbedrijf Komen & Zn. belang Visplan De huidige beroepsmatige schubvisonttrekking in dit VBC- gebied vindt plaats op winterconcentraties in de gunstig gelegen haven te Lochem op basis van een huurcontract volledig visrecht. Deze visserij biedt in principe de mogelijkheid om legaal, maximaal en ongecontroleerd te onttrekken. De mogelijkheden tot deze maximale vangsten doen zich praktisch gelijktijdig in het gehele land voor, hetgeen een sterke terugval in prijs veroorzaakt door piekaanvoer. Dit noopt de beroepsvisser tot compensatie met een maximale vangstinspanning. Zolang deze visserij ongequoteerd blijft levert dit op termijn het gevaar van overbevissing op. Temeer daar er thans sprake is van verminderde opbrengsten uit de aalvisserij. Het ministerie van EL&I heeft het beleid aangescherpt middels een visplan- verplichting voor de Staatswateren per 1 januari 2011 waardoor alleen nog gereguleerd volgens visplan gevist mag worden. Beroepsmatige visserijen zijn bij een lage visbiomassa niet rendabel en zullen derhalve in de praktijk niet plaatsvinden. Een beroepsmatige gereguleerde onttrekking in het gehele VBC-gebied is uit oogpunt van duurzaamheid en 28

37 het verkrijgen van inzicht in de visstand te prefereren boven de plaatsgebonden onttrekking en zal een gespreide vangstaanvoer mogelijk maken, waardoor met minder vis meer besomming haalbaar is. Schaaldieren (visie F. Komen) De beroepsvisserij onttrekt exoten zo als de wolhandkrab en de Amerikaanse rivierkreeft jaarrond. [3.2] 4.5 Vismortaliteit Uitspoeling van visbroed wordt tot op zekere hoogte geaccepteerd (visie BET/F.Komen). Baggeren veroorzaakt sterfte onder met name paling (zienswijze F. Komen). Visie F. Komen: als ecologisch werkend beroepsvisserijbedrijf heeft het beperken van vismortaliteit ten gevolge van de visserij prioriteit. In de komende jaren zal verder onderzoek worden gedaan naar het optimaliseren van de selectiviteit van vistuigen. Aalscholver (visie F. Komen): aalscholver is vooralsnog geen probleem (waarschijnlijk mede door beperkte doorzicht van het water). Visie F. Komen: sterfte van vis door de sportvisserij beperken. Onderzoek is gewenst naar: (1) intensiteit sportvisserij in het gebied; (2) effect sportvismethode op vismortaliteit. 4.6 Visserijkundig onderzoek, monitoring en vangstregistratie Visie BET Het is van belang om met een hogere frequentie visstandgegevens te verzamelen, waardoor er een beter beeld ontstaat van de visstand. Om een objectieve vismonitoring te garanderen accepteert de visrechthebbende alleen een monitoring uitgevoerd door een onafhankelijke partij of bij aanwezigheid van de visrechthebbende bij de gehele vismonitorting. De BET zet in op stimulering en verbetering van hengelvangstregistratie door de sportvisserij (individueel, wedstrijden) [4.1, 4.2], vangstenregistratie door de beroepsvisserij [4.3] en door middel van toekomstige visstandbemonsteringen, waaronder de periodieke KRW-monitoring. De BET wenst, in nader overleg met visserijbedrijf Komen, een nadere analyse van de vangsten in de haven van Lochem. Naast hoeveelheden betreft het gegevens over de lengteopbouw en groei/conditie [4.4]. 29

38 Visie F. Komen Visserijbedrijf F. Komen & Zn. i.v.m. gebiedskennis betrekken bij beheer en monitoring van de visstand, conform STOWA-richtlijnen, zo mogelijk in samenwerking met de BET. F. Komen & Zn. is als enig Nederlands visserijbedrijf STOWA-gecertificeerd, conform de eisen van de Europese Kaderrichtlijn Water. Visstandonderzoek is een belangrijke commerciële bedrijfsactiviteit. Registratie van hengelsportvangsten dient inzichtelijk gemaakt te worden. Tot op heden zijn vangstgegevens van de sportvisserij uitgebleven en het ontbreken van kennis over vis en visstandbeheer bemoeilijkt samenwerking. Voorbeelden van registratieformulieren voor sport en beroepsvisserij zijn opgenomen in bijlage 9. Het is op termijn van belang te kunnen beschikken over een gestandaardiseerd instrument voor verwerving, opslag en beheer van onderzoek- en vangstgegevens [12] 4.7 Regelgeving Visie sportvisserij De bestaande regelgeving voor de sportvisserij wordt in beginsel gecontinueerd. Waar nodig zal harmonisatie worden bewerkstelligd. Nut/noodzaak hiervan zal worden geïnventariseerd [8]. Visie beroepsvisserij Regelgeving en uitvoering overeenkomstig de Visserijwet en het Rijksbeleid. 4.8 Controle, handhaving en sanctionering Visie sportvisserij (BET) De BET streeft naar continuering van de bestaande controle-inzet [9.2]. De BET vindt dat ook de VBC-leden controlebevoegdheden dienen te hebben t.a.v. de afspraken in dit Visplan [9.1]. Wenselijk is dat er ter verbetering van de controle op elk van de trajecten van het Twentekanaal een openbare trailerhelling komt die vrij toegankelijk is (zie ook 4.9). Dit zou de bereikbaarheid en bevisbaarheid vergroten, maar ook voor de controle mogelijkheden verruimen. Controles kunnen dan ook eenvoudiger en op alle tijdstippen worden uitgevoerd met de controle boot van de Hengelsport Federatie Oost-Nederland. Visie beroepsvisserij (visserijbedrijf Komen) Voor de beroepsvisser zijn alle controles door bevoegde instanties en VBC-leden mogelijk, mits deze niet werk verstorend zijn. Door het ontbreken van boot- en trailerhellingen is de diefstal van vistuigen en stroperij op met name snoekbaars, nihil. Dit dient zo gehandhaafd te blijven, mede i.v.m. veiligheid voor beroepsvaart Sanctionering Visie Komen: overtredingen van de afspraken in dit visplan dient voor sport- en beroepsvisserij op gelijkwaardige wijze gesanctioneerd te worden. N.B. Vanuit de beroepsvisserij is in een korte notitie een eerste uitwerking gemaakt. Deze is nog niet in de VBC besproken. Als werkmateriaal is deze opgenomen als bijlage 8.[10] 30

39 4.9 Bereikbaarheid en bevisbaarheid Visie sportvisserij Voor de wedstrijdvisserij is het van belang dat er goed toegankelijke oevertrajecten met een steil talud beschikbaar blijven. Dit betekent dat niet alle oevers natuurvriendelijk moeten worden ingericht of dat natuurvriendelijke oevers bevisbaar worden gemaakt door middel van steigers of andere voorzieningen. E.e.a. zal door de BET ook worden ingebracht in het planproces Verruiming Twentekanalen [11]. BET/FON zullen een uitwerking voorbereiden t.a.v. aanvullend gewenste voorzieningen, zoals een trailerhelling, o.a. ten behoeve van controle [ 13] Visie beroepsvisserij Continuering van de huidige situatie, geen voorzieningen voor het te water laten van boten. 31

40 32

41 5 Voorgenomen maatregelen en activiteiten Toelichting In dit (eerste) concept-visplan (groeidocument) zijn de hoofdstukken 5 t/m 7 samengevoegd. De formele toetsing (Rijkswaterstaat, EL&I) vormt hiervan geen onderdeel. Het voorgenomen pakket aan maatregelen en activiteiten is besproken in de VBC-vergadering van 15 oktober Hierin zijn ook een aantal werkafspraken gemaakt, gekoppeld aan uitvoering, prioritering en planning. Vanwege de beschikbare tijd, is in VBC-verband geen feitelijke voortoets uitgevoerd. Conform het sjabloon is gekozen voor een opzet in tabelvorm en uitgewerkt in de navolgende tabel 12. De in de voorgaande hoofdstukken aangegeven, genummerde voorgenomen maatregelen en activiteiten, komen hierin terug. De kolom uitvoering/opmerkingen en de kolom planning vormen de aanzet voor het Uitvoeringsprogramma. In dit stadium betreft dit vooral een aantal concrete werkafspraken, die de komende periode door de BET/FON, resp. visserijbedrijf Komen, zullen worden opgepakt en uitgevoerd. Bespreking, afstemming e.d. zullen plaatsvinden in VBC-verband, zo nodig aan de hand van conceptnotities en voorstellen. De betreffende onderwerpen zullen daarna vertaald worden in (nieuwe) maatregelen en activiteiten, als onderdeel van het bij te stellen visplan. Op deze manier streven BET/FON en visserijbedrijf Komen ook naar het verder invullen van het voorliggende groeidocument tot een zo optimaal mogelijk visplan. 33

42 Tabel 12. Gewenste en voorgenomen maatregelen / activiteiten visserijbeheer uitvoering door: voortoets uitvoering /opmerking planning nr pm maatregel pm BET continueert jaarlijkse uitgifte schriftelijke toestemming voor aalvisserij aan F. Komen Looptijd schriftelijke toestemming aalvisserij wijzigen van 1 naar 3 jaar overleg BET/FON met F. Komen in VBC over mogelijkheden en voorwaarden terugzetten karper c.q. beëindiging exploitatie karper BET/FON, Komen BET/FON, Komen BET zorgt voor tijdige verlening schriftelijke toestemming vooralsnog jaarlijkse uitgifte (VBCvergadering ), onderwerp aanhouden agenderen in VBC als onderdeel van maatregel 3.1, 4.4. Met KSN rechtstreeks door Komen geregeld t.a.v. spiegelkarper voor pm pm uitvoering visserij en exploitatie (onttrekking) schubvis in haven Lochem voor 2011: zegenvisserij met zegen 160 m., circa 4 trekken per dag; staand want visserij met lengte (visserijinspanning) die binnen 1 etmaal te zetten en te verwerken is, maaswijdte mm. ''s Avonds zetten, 's ochtends lichten. Afwijking hiervan onder bijzondere omstandigheden. Komen 2013 uitwerking voornemen jaarronde exploitatie van wolhandkrab en Amerikaanse rivierkreeften Komen uitwerking agenderen in VBC Wordt reeds als bijvangst geëxploiteerd 2013 uitvoering aalvisserij voor 2011 (type vangtuig, visserij-inspanning, periode) conform tabel 2. Komen Conform verplichting Min. EL&I 2013 gegevens inbrengen in VBC, op termijn trendanalyse. HVR-gegevens karper zijn ook 4.1 continueren, stimuleren, uitbreiden HVR o.a. ten behoeve onderzoek/analyse van huidige karperbestand BET/FON/KSN verbonden aan maatregel 6 (evt. voornemen uitzetting karper). BET/FON koppelt voortgang terug in VBC idem t.a.v. wedstrijdvisserij BET/FON idem

43 4.3 registratie vangsten door beroepsvisserij Komen Gegevens onttrekking worden jaarlijks aan de VBC ter beschikking gesteld. Dit geldt ook de aalvisserij, met Aalopgave via het EL&Iprotocol e.v registratie en analyse vangst schubvis in haven Lochem opstellen / bijstellen van realistisch streefbeeld visstand (bestand schubvis). standpunt BET/FON t.a.v. gewenste uitvoering /spreiding exploitatie schubvis door Komen Komen BET/FON BET/FON 6.1 voorlopig zijn door BET geen visuitzettingen voorzien BET/FON onderzoek naar haalbaarheid en mogelijkheden milieu uitzetten (verplaatsen) brasem in bovenste stuwpanden uitzetting glasaal/pootaal (startuitzetting 10 kg/ha, jaarlijks onderhoudsuitzetting) BET/FON Komen 6.4 (deel) compensatie kosten pootaal Komen betreft hoeveelheden, soortsamenstelling, lengte-opbouw en groei/conditie. Voor de BET is deze informatie van belang voor zowel bijstelling streefbeeld (maatregel 5.1) als voor het standpunt exploitatie schubvis (maatregel 5.2). Overleg over mogelijkheden, voorwaarden en uitvoering in VBC. begin 2013 vertrekpunt hiervoor is de informatie zoals opgenomen in bijlage.. (werkmateriaal). begin 2013 vooruitlopend op het opstellen van het streefbeeld (maatregel 5.1) en het beschikbaar komen van registratiegegevens (4.1 t/m 4.4), zal de BET een standpunt formuleren, incl. evt. condities. Onderdeel vormt een beoordeling van de doelmatigheid.. begin 2013 mogelijk dat op termijn onderhoudsuitzetting van karper nodig is. Een evt. plan hiervoor wordt gebaseerd op maatregel 4.1. Na bespreking in VBC dan voorstel aanpassing visplan pm onderdeel vormt ook toets aan KRW, overleg met Komen, uitkomsten onderzoek in VBC agenderen pm heeft verband met Nationaal aalbeheerplan. Uitvoering is verantwoordelijkheid Komen. Na voorbereiding t.k.n. agenderen in VBC. In beginsel dan geregeld in visplan; vervangt dan schriftelijke toestemming BET aan Komen 2013 i.v.m. baggeren door RWS, agenderen bij RWS pm 33

44 7 8 BET continueert verbod meenemen vis door sportvisserij BET/FON 2013 e.v. BET gaat na of regelgeving voor de sportvisserij (enige) aanpassing t.b.v. update en harmonisatie is waarschijnlijk niet aan de orde, overleg behoeft BET/FON met Sportvisserij Nederland pm BET, FON, 9.1 Realiseren controle-bevoegdheden VBC-leden Komen agenderen in VBC continuering huidige inzet controle sportvisserij BET /FON jaarlijks rapportage aan VBC vanaf uitwerking sanctionering VBC en visplan afspraken voorbereiding en uitvoering voorgenomen nvo's in overleg met sport- en beroepsvisserij (VBC). Verwerving, opslag, beheer e.d. van onderzoeks- en vangstdata BET, FON, Komen BET/FON, Komen VBC agenderen in VBC. Door Komen is een eerste notitie opgesteld (zie bijlage ) betreft zowel ecologische aspecten (paai- en opgroeigebied) als t.a.v. toegankelijkheid en bereikbaarheid. Betreft apart info, klankbord en inspraaktraject in kader "Verruiming TK". pm continue verzoek uitwerking instrumentarium aan landelijke organisaties 2013 Opstellen beleid en evt. uitvoering aanvullende voorzieningen sportvisserij, zoals trailerhellingen BET/FON pm 14 Bijstellen visplan BET/FON, Komen betreft in VBC-verband waar nodig actualisering en bijstelling continu 34

45 Literatuurlijst Aalcomité, Nederlands Beheerplan Aal. Aalcomité, zonder plaats. Aalderen, R.A.A. van, Aanvulling Visplan Twentekanaal; pand Hengelo-Enschede. Sportvisserij Nederland, Bilthoven in opdracht van Beheerseenheid Twentekanalen. Aalderen, R.A.A. van, Visplan Twentekanaal. Sportvisserij Nederland in opdracht van Beheereenheid Twentekanalen. Arcadis, Handboek Kaderrichtlijn Water. Arcadis / Ministerie van Verkeer en Waterstaat, Den Haag. Arcadis, Kaderrichtlijn Water; Karakterisering deelstroomgebied Rijn-Oost. Arcadis / Regionaal Bestuurlijk Overleg Rijn Oost, Zwolle. Beekman, J. & M.C. Beers, Visplan Volkerak/Zoommeer Organisatie ter Verbetering van de Binnenvisserij (OVB), Nieuwegein. In opdracht van VBC Volkerak/Zoommeer, Kerkdriel. Dekker, W., J. Willemsen en A.J.P. Raat, Rapport Werkgroep Evaluatie beheersmethoden; aal, baars, karper en blankvoorn, biologie, populatieontwikkeling en beheer. OVB, Nieuwegein. Emmerik, W.A.M. van en H.W. de Nie, De zoetwatervissen van Nederland; Ecologisch bekeken. Vereniging Sportvisserij Nederland, Bilthoven. Europees Parlement, Richtlijn 2000/60/EG van het Europees Parlement en de Raad. In: Publicatieblad van de Europese Gemeenschappen, Evers, C.H.M. et al., Omschrijving MEP en maatlatten voor sloten en kanalen voor de Kaderrichtlijn Water. Stowa rapportnummer b, RWS-WD rapportnummer Grimm, M.P., E. Jagtman en M. Klinge, Fosfaatgehalten en haalbaarheid van Actief Biologisch Beheer; Een visbiologisch perspectief. H2O 25: Hoogenboom, L.A.P. et.al., Onderzoek naar dioxines, dioxineachtige pcb s en indicator-pcb s in paling uit de Nederlandse binnenwateren. Rikilt-Instituut voor Voedselveiligheid, Wageningen. Kemper, J.H., Onderzoek naar de visdichtheid in de Twentekanalen m.b.v. sonar. Visadvies BV, Utrecht. Klein Breteler J.G.P., G.A.J. de Laak en J. Beekman, Benutting visstand. OVB, Nieuwegein. Klinge, M., Handboek Visstandbemonstering. STOWA, Utrecht. Lam, N. t, Twentekanaal; Achtergrondinformatie tbv het KRW/Natura2000 participatieproces van RWS Oost Nederland. Arcadis. Leijzer, T.B. en J. Beekman, Evaluatie Visstandbeheerplan Twentekanalen OVB, Nieuwegein, in opdracht van de Beheerseenheid Twentekanalen (BET), Borculo. Ministerie van EL&I, Beleidsbesluit Binnenvisserij. Ministerie van EL&I, Den Haag. Ministerie van EL&I, Nationaal Aalbeheerplan. Ministerie van EL&I, Den Haag.

46 Pieters, H. et.al., Verontreinigingen in aal en snoekbaars: monitoringsprogramma ten behoeve van de Nederlandse sportvisserij RIVO, IJmuiden. Pot, R. et. al., Default-MEP/GEP s voor sterk veranderde en kunstmatige wateren, concept versie 8. RWS-Waterdienst, Brondocument waterlichaam Twentekanalen; Doelen en maatregelen Rijkswateren. Ministerie van VenW, Rijkswaterstaat. T. Render, Hengelvangstregistratie op de grote rivieren. OVB, Nieuwegein. Verhagen, F.J.C., Sportvisserij in de Twentekanalen. NVVS, Amersfoort. Werkgroep Visstandbeheer, Vissen met verstand; Richtlijnen aanpak benutting van visstanden voor Visstandbeheercommissies. Werkgroep Visstandbeheer, Nieuwegein. Witteveen en Bos, Afleiding MEP/GEP voor kanalen in beheer van Rijkswaterstaat, eindconcept. Witteveen en Bos, Deventer. In opdracht van Rijkswaterstaat RIZA. Zoetemeijer, R.B., Visstandbeheerplan Twentekanalen OVB, Nieuwegein. Zoetemeyer, R.B., & B.J. Lucas, Basisboek visstandbeheer. Sportvisserij Nederland, Bilthoven. Websites: /twentekanalen/index.aspx

47 Bijlagen 1. Convenant VBC Twentekanalen (zoals overeengekomen en ondertekend op 15 oktober 2010). 2. huurovereenkomst Staat der Nederlanden Beheerseenheid Twentekanalen, nr ; Schriftelijke toestemming 2010 BET aan visserijbedrijf F.Komen voor aalvisserij; huurovereenkomst Van Elp visserijbedrijf Komen volledig visrecht haven Lochem 3. Ligging wedstrijdtrajecten Twentekanaal, ligging vislokaties 4. Werkmateriaal visstandgegevens (compilatie uit diverse onderzoeken en overige informatie; vangstgegevens schubvis haven Lochem winterseizoen ) 5. Overzicht karperuitzettingen, HVR-gegevens karper 6. Voorbeelden en aanbevelingen vangstregistratie, protocol vangstregistratie 7. Ondertekende akkoordverklaringen visrechthebbende

48

49 Bijlage 1 convenant VBC Twentekanalen

50

51 Convenant voor Visstandbeheercommissie (VBC) Twentekanalen Overeengekomen op 15 oktober 2010 te Almelo ~ 1 ~

52 Inleiding bij convenant VBC Twentekanalen Met het terugtreden van de Rijksoverheid in uitvoerende zin, werd in de Notitie Beleid Beroepsbinnenvisserij (LNV 1991) de instelling van Visstandbeheercommissies (VBC s) voor de Staatswateren - waaronder de Twenthekanalen - aangekondigd. Dit rijksbeleid werd met de komst van het Beleidsbesluit Binnenvisserij (LNV 1999) verder verbreed door de visrechthebbenden te verplichten planmatig visstandbeheer middels een visstandbeheerplan met bijbehorend visplan te voeren. Het Beleidsbesluit is in 2004 geëvalueerd. Naar aanleiding van deze evaluatie heeft de minister van LNV in december 2009 haar nieuwe beleid ten aanzien van visplannen en VBC s op de Staatswateren bekend gemaakt. Het ministerie van LNV verplicht hierin de huurders van het visrecht op de Staatswateren - via de huurovereenkomst - om deel te nemen aan VBC s en om gezamenlijk een visplan op te stellen. Dit visplan dient te worden goedgekeurd door het ministerie. Indien de visrechthebbenden het onderling eens zijn en indien de waterbeheerder het visplan voorziet van een positief advies, zal het visplan door het ministerie van LNV worden goedgekeurd. In het visplan dient ook de controle op en handhaving van de gemaakte afspraken geregeld te worden. Indien het ministerie van LNV geen goedkeuring verleent aan (onderdelen van) het visplan, is er geen visplan (op onderdelen) en wordt hiervoor niet voldaan aan de voorwaarden in de huurovereenkomst. In het LNV-beleid wordt een relatie aangebracht tussen het Visplan en de KRWdoelstellingen voor de beheergebieden. Inhoudelijk dient het Visplan op deze doelstellingen te worden afgestemd c.q. het visserijbeheer mag het realiseren van deze doelstellingen niet hinderen. In beginsel betekent dit vooralsnog dat Rijkswaterstaat het visplan op relevante onderdelen zal beoordelen en de minister van LNV van een zwaarwegend advies zal voorzien inzake het wel of niet goedkeuren van het visplan. In december 2009 heeft de minister ook aangekondigd het stelsel van visplannen publiekrechtelijk (via wetgeving) te willen verankeren. De mogelijkheden voor decentraal aalbeheer (Nationaal Aalbeheerplan in kader EU-verordening) spelen hierbij eveneens een relevante rol. Naar verwachting zal de uitwerking hiervan in 2010/2011 haar beslag krijgen. Momenteel (oktober 2010) is vanuit LNV aangegeven dat een wettelijke verankering nog nader onderzoek en overleg vergt. Vanaf 2006 is parallel aan het opstellen van een visplan gewerkt aan het opzetten van een VBC voor de Twentekanalen. De Beheereenheid Twentekanalen (BET), die het volledig visrecht heeft op de Twentekanalen, heeft hiervoor het initiatief genomen. De BET draagt al sinds 1942 de verantwoordelijkheid voor het beheer van de visstand. De visrechthebbende(n) en vergunninghouder(s) voor de visserij streven naar een integrale en concrete aanpak van het visstand- en visserijbeheer in de Twentekanalen. Daarbij wordt aansluiting gezocht met het vigerend Rijksbeleid, zoals bovenstaand beschreven. Richtinggevend voor de aanpak is ook de implementatie van de Kaderrichtlijn Water met betrekking tot vis en visserij. De genoemde organisaties willen daarom ter ondersteuning en uitvoering van het visstandbeheer en visserijbeheer een Visstand Beheer Commissie (VBC) Twentekanalen instellen. De VBC Twentekanalen is een samenwerkingsverband in de vorm van een commissie, waarin overleg, afstemming en coördinatie plaatsvindt ten aanzien van het visstandbeheer, de visserij en het visserijbeheer. De partijen spreken de intentie uit tot samenwerking op dit gebied en zullen zich inspannen de daaraan verbonden doelstellingen te realiseren. ~ 2 ~

53 Het instellen en functioneren van de VBC Twentekanalen laat bestaande bevoegdheden en verantwoordelijkheden intact. Dit betekent dat elke geleding vanuit de eigen beleids-, bestuurlijke en juridische kaders deelneemt. De leden van de VBC hebben daartoe voor zover nodig - een vanuit de eigen geleding aangegeven mandaat. De wijze van samenwerking en de doelstellingen van de VBC Twentekanalen zijn vastgelegd in het navolgende convenant. Tot het convenant behoren ook bijlage 1 Visserijkundige eenheid VBC Twentekanalen en bijlage 2 Procedure geschillenoplossing visserijorganisaties/deelnemers. ~ 3 ~

54 Convenant VBC Twentekanalen ARTIKEL 1 Lid 1. Lid 2. Lid 3. Lid 4. Lid 5. Lid 6. ALGEMEEN De ondergetekenden richten op de Visstandbeheercommissie Twentekanalen, hierna te noemen de VBC. De visserijkundige eenheid waarin de VBC werkzaam is, omvat de Twentekanalen (zie bijlage 1), hierna te noemen het beheergebied. De VBC is een commissie, waarin de deelnemende partijen samen werken, informatie uitwisselen, overleggen en afstemmen om te komen tot een duurzaam beheer van de visstand en de uitvoering van de visserij in het beheergebied, op basis van de in dit convenant vastgelegde intenties. De VBC is geen rechtspersoon, maar fungeert primair als overlegplatform en samenwerkingsverband. De VBC kan, wanneer dit door partijen wenselijk wordt geacht c.q. er een gezamenlijk belang is, de deelnemende partijen vertegenwoordigen en/of ondersteunen. Het instellen en functioneren van de VBC Twentekanalen laat bestaande bevoegdheden en verantwoordelijkheden intact. Dit betekent dat elke partij vanuit de eigen beleids-, bestuurlijke en juridische kaders deelneemt. De leden van de VBC hebben daartoe voor zover nodig - een vanuit de eigen geleding aangegeven mandaat. Ten aanzien van de bevoegdheden en verantwoordelijkheden van de partijen in de VBC, wordt uitgegaan van de vigerende wettelijke dan wel privaatrechtelijk opgelegde kaders, en aangesloten bij de uitwerking van landelijk geldend beleid en richtlijnen ten aanzien van het visstand- en visserijbeheer. ARTIKEL 2 Lid 1. Lid 2. DOELSTELLINGEN VBC Het door partijen vormgeven en uitvoeren van een planmatig, duurzaam visserijbeheer 2 in de in artikel 1 omschreven visserijkundige eenheid, op basis van gezamenlijk vastgestelde uitgangspunten, doelstellingen en uitvoeringsprogramma voor de visserij en de daaraan verbonden beheermaatregelen. Het versterken van de samenwerking tussen deelnemende partijen voor een doelmatig visstandbeheer en visserijbeheer door overleg, informatie-uitwisseling en afstemming. 2 De VBC hanteert voor de termen visstandbeheer en visserijbeheer de definities zoals die zijn verwoord in de Adviesnota beleid waterbeheer visstandbeheer (Unie van Waterschappen, Sportvisserij Nederland en Combinatie van Beroepsvissers, 2006). ~ 4 ~

55 Lid 3. Lid 4. Het bijdragen aan het behouden dan wel verbeteren van de ecologische kwaliteit van het beheergebied, voor zover van belang voor het in lid 1 en 2 genoemde. Het bijdragen aan het optimaliseren van de toegankelijkheid van de viswateren voor de sportvisserij, rekening houdend met de aan het water en de oever toegekende functies. 3 ARTIKEL 3 Lid 1. Lid 2. Lid 3. SAMENSTELLING De VBC bestaat vanuit de deelnemende partijen uit de volgende commissieleden: drie vertegenwoordigers namens de sportvisserij één vertegenwoordiger namens / vanuit de beroepsvisserij één vertegenwoordiger namens Rijkswaterstaat; De commissieleden worden voor onbepaalde tijd benoemd. In een tussentijdse vacature wordt door de betreffende partij zelf voorzien. De leden dragen zorg voor vervanging, indien men verhinderd is aan een VBCvergadering deel te nemen. De VBC, dan wel de deelnemende partijen, kan /kunnen ten aanzien van specifieke onderwerpen, adviseurs betrekken. ARTIKEL 4 Lid 1. Lid 2. Lid 3. Lid 4. Lid 5. TAAKVERDELING De commissie wijst een voorzitter, secretaris en penningmeester aan. De voorzitter is onafhankelijk, niet afkomstig uit één der deelnemende partijen, en belast met de leiding van de VBC vergaderingen. De voorzitter draagt zorg voor het doelmatig functioneren van de VBC. De secretaris houdt administratie, legt verslag van de vergaderingen, stelt een jaarverslag op en draagt zorg voor de agendering en convocaties. De penningmeester draagt zorg voor registratie van alle inkomsten en uitgaven van de VBC. In onderling overleg wordt voor de overige leden van de VBC een taakverdeling gemaakt. ARTIKEL 5 WERKWIJZE 3 Deze doelstelling geldt voor de sportvisserij- geleding. Ondertekening van dit convenant door de beroepsvisserij strekt zich derhalve niet uit tot deze doelstelling. ~ 5 ~

56 Lid 1.a Lid 1.b Lid 1.c Lid 2. Lid 3. Lid 4. Lid 5.a Lid 5.b Lid 6. Lid 7. Het in artikel 2, lid 1 bedoelde visserijbeheer wordt door partijen met inachtneming van het gestelde in art. 1, lid 6, beschreven in een visplan. In het visplan worden afspraken vastgelegd over het visserijgebruik in het beheergebied (welke vissoorten, te onttrekken hoeveelheden, door wie te onttrekken, met welke vistuigen, in welke periode(n), op welke lokaties en met inachtneming van welke voorwaarden en regelgeving). Ook overige maatregelen die partijen kunnen nemen voor het te voeren beheer inclusief afspraken over controle en handhaving maken deel uit van het visplan. De waterbeheerder voorziet het visplan van een zwaarwegend advies op de voor het waterbeheer relevante onderdelen. De VBC maakt afspraken met de waterbeheerder inzake het proces om tot dit advies te komen en legt deze vast Nadat het visplan door de belanghebbende visserijpartijen is geaccordeerd en nadat het advies door de waterbeheerder is opgesteld, zal het visplan aan het ministerie van LNV ter goedkeuring worden voorgelegd. Na goedkeuring zal de uitvoering van het visplan starten. Vangstregistratie en monitoring vormen (mede) de basis voor het visplan. De vangstregistratie en monitoringsgegevens die in VBC-verband worden verzameld, kunnen op verzoek aan andere partijen ter beschikking worden gesteld. Partijen, onder inachtneming van art. 1, lid 6, behouden zich het recht voor autonoom te kunnen beslissen over het ter beschikking stellen van deze gegevens. Er geldt geen verplichting tot het verzamelen en aanleveren van gegevens, tenzij hierin wordt voorzien door publiekrechtelijke regeling of nadere privaatrechtelijke afspraken. De door de VBC uit te voeren activiteiten, behoudens voor zover deze in het vigerend visplan zijn opgenomen, worden jaarlijks in het najaar vastgelegd in een werkplan, inclusief begroting. Een jaarverslag en financieel verslag over het voorgaande jaar worden jaarlijks in het voorjaar opgesteld. De VBC vergadert naar behoefte, maar ten minste twee keer per jaar. De VBC evalueert periodiek het gevoerde beheer en rapporteert hierover aan de betrokken partijen en aan andere partijen waartoe de VBC besluit. De VBC evalueert periodiek haar eigen functioneren. Het visplan wordt bijgesteld in de vorm van wijzigingen en/of aanvullingen, indien hiertoe door één of meerdere partijen de noodzaak wordt vastgesteld. De VBC stemt zo nodig haar werkzaamheden af met de aangrenzende VBC s. Dit kan ook betrekking hebben op de onderlinge afstemming van de visplannen. ~ 6 ~

57 ARTIKEL 6 Lid 1. Lid 2. Lid 3. BESLUITVORMING Besluitvorming, respectievelijk het vaststellen van (vis)plannen of onderdelen daarvan door partijen, vindt plaats op basis van consensus, onder inachtneming van het gestelde in art. 1, lid 6. Indien tussen partijen, voor zover noodzakelijk, geen consensus kan worden bereikt of indien tussen hen zich geschillen voordoen, zal worden gehandeld conform bijlage 2. Het vaststellen van besluiten en plannen gebeurt door middel van een schriftelijke akkoordverklaring die iedere partij dient te ondertekenen. ARTIKEL 7 Lid 1. Lid 2. GESCHILLENBESLECHTING Partijen in de VBC trachten te voorkomen dat voor oplossing van een geschil als beschreven in bijlage 2, rechtsspraak of arbitrage nodig is; Afhankelijk van de aard van het geschil zal het geschil getracht te worden opgelost door één of meerdere instrumenten zoals genoemd in bijlage 2 niet zijnde arbitrage of rechtsspraak. ARTIKEL 8 Lid 1. Lid 2. BEHEERKOSTEN EN TOEDELING KOSTEN Als beheerkosten worden onderscheiden: a. organisatiekosten (vergaderkosten, secretariaatskosten); b. kosten planvorming en uitvoeringsmaatregelen sport- en beroepsvisserij; c. overige planvorming en maatregelen. De kosten onder lid 1a worden betaald uit de reguliere bijdrage van de deelnemers, die jaarlijks door de VBC op basis van een begroting wordt vastgesteld en die maximaal 75,00 per jaar bedraagt. Voor de kosten onder lid 1b en c wordt een projectbegroting opgesteld, die ter goedkeuring en ondertekening aan de belanghebbende partij (en) wordt voorgelegd. Zo nodig wordt hierbij een verdeelsleutel naar rato van belang gehanteerd. ARTIKEL 9 Lid 1. Lid 2. INWERKINGTREDING EN WERKINGSDUUR Dit convenant treedt voor onbepaalde tijd in werking op de datum van ondertekening. Wijziging en/of aanvulling van dit convenant kan te allen tijde plaatsvinden, mits de deelnemende partijen hier goedkeuring aan verlenen. ~ 7 ~

58 Lid 3. In geval een partij aantoonbaar en bij herhaling in het convenant of binnen VBC-verband gemaakte afspraken niet nakomt, kan door de andere partijen de samenwerking met die partij worden opgezegd. Hiervan zal vervolgens schriftelijk melding worden gemaakt bij de betreffende verhuurder van het visrecht. Aldus overeengekomen te Almelo op 15 oktober 2010, namens de BEHEERSEENHEID TWENTEKANALEN de heer de heer de heer namens F. KOMEN VISSERIJEN V.O.F. de heer /mevrouw Komen namens Hengelsportfederatie Oost-Nederland voor gezien: Namens de VBC- voorzitter Voor gezien: ~ 8 ~

59 Bijlage I Visserijkundige eenheid VBC Twentekanalen De visserijkundige eenheid waarin de VBC Twentekanalen werkzaam is, is op onderstaande kaart weergegeven. ~ 9 ~

60 Bijlage II Procedure geschillenoplossing visserijorganisaties / deelnemers Inleiding Om te voorkomen dat bij de opstelling van een visstandbeheerplan, visplan, of anderszins in het functioneren van de VBC, conflictsituaties ontstaan die het functioneren van de VBC in de weg gaan staan, is het van belang dat afspraken worden gemaakt hoe om te gaan met mogelijke conflictsituaties. In deze procedure staat beschreven hoe de VBC omgaat met geschillen en hoe bevredigende oplossingen voor geschillen worden bereikt. Daarbij zijn keuzes gemaakt over welke vorm en stappen van geschillenbeslechting gehanteerd zullen worden. Bij het opstellen van deze procedure is gebruik gemaakt van de Notitie Geschillenbeslechting VBC s en visstandbeheer die door de Stuurgroep Binnenvisserij op 19 maart 2004 zijn vastgesteld. Onderstaande procedure met toelichting is door de gezamenlijke visrechthebbenden op basis van de hiervoor genoemde richtlijnen uitgewerkt en vastgesteld. Wanneer te gebruiken Deze procedure betreft een sectorale voorziening. De procedure richt zich op de inhoudelijke geschillen van het visstandbeheer en de binnen dat kader overeen te komen duurzame visserij, voor zover het in de VBC s de verantwoordelijkheden en bevoegdheden van de sport- en beroepsvisserij betreft. Deze procedure kan niet gebruikt worden voor geschillen die betrekking hebben op privaatrechtelijke zaken in relatie tot visrechten, huurovereenkomsten dan wel daaraan verbonden aspecten, of voor geschillen met publiekrechtelijke organisaties zoals Rijkswaterstaat of Staatsbosbeheer. Groslijst van onderwerpen Onderstaand een lijstje van onderwerpen waarover geschillenbeslechting zich zou kunnen uitstrekken: streefbeelden; inhoud (onderdelen) visstandbeheerplan; toepassing instrument bepaling benuttingsruimte / quota; aanpak monitoring en registratie; interpretatie gegevens monitoring en registratie; aanvullende regelgeving, bijv. t.a.v. perioden, vangtuigen; vergunningvoorwaarden; financiële resp. zakelijke verrekening; controles en sancties; verslaglegging, documentatie e.d.; ~ 10 ~

61 De procedure Voor de aanpak (= het voorkomen dan wel oplossen van geschillen), worden de onderstaande stappen doorlopen: 1. Geschiloplossing binnen de VBC: a. Belanghebbenden binnen de VBC lossen zelf het geschil op; b. Belanghebbenden binnen VBC schakelen hiervoor (in tweede instantie) een of meer procesbegeleiders in; c. Belanghebbenden binnen VBC leggen het geschil aan een deskundigenpanel voor: advies (afhankelijk van de afspraken binnen de VBC al dan niet bindend) 2. Mediation: Belanghebbenden proberen conflict zelf op te lossen onder begeleiding van een neutrale mediator. 3. Gang naar de rechter: Indien het conflict niet wordt opgelost staat het iedere partij vrij via de rechter het conflict op te lossen. Toelichting: 1. Geschiloplossing binnen de VBC a. Onder leiding van de (onafhankelijke) VBC-voorzitter wordt het geschil opgelost. b. Geschil wordt niet opgelost, VBC schakelt procesbegeleiding in. Onder begeleiding van een of meer door de VBC zelf aangezochte en geconsulteerde personen of organisaties zal geprobeerd worden het geschil op te lossen. c. De VBC legt het geschil voor advies voor aan een daartoe ingesteld landelijk deskundigenpanel. Dit panel, resp. de VBC, kan indien nodig een geschildossier (laten) opstellen. Dit is een kwestie van afspraak tussen panel, VBC en een eventuele opdrachtnemer. Dit dossier bevat informatie over de belanghebbenden, de aard van het conflict, het afgelegde proces en andere relevante informatie. Het panel kan hoor en wederhoor toepassen. Het panel kan aanvullend andere deskundigen om informatie vragen. Het panel geeft de VBC / belanghebbenden een schriftelijk advies voor het oplossen van het geschil. Dit advies kan al dan niet bindend zijn, al naar gelang van de afspraken die hierover binnen de VBC zijn gemaakt. Het geschil is daarmee wel / niet opgelost. De landelijke organisaties voor sport en beroepsvisserij hebben een groslijst samengesteld met mogelijke deskundigen voor dit deskundigenpanel. Deze lijst zal door de VBC gebruikt worden om het panel samen te stellen. 2. Mediation: Partijen komen er onderling niet uit ondanks een eventueel advies. De VBC of belanghebbenden proberen het conflict zelf op te lossen onder begeleiding van een mediator. De mediator is een neutrale bemiddelingsdeskundige die de onderhandelingen tussen de partijen begeleidt teneinde vanuit hun werkelijke belangen tot gezamenlijk gedragen en voor ieder van hen optimale resultaten te komen. De door de partijen gemaakte afspraken worden schriftelijk vastgelegd en zijn daarmee bindend. De keuze voor mediation is vrijwillig, de partijen zijn zelf verantwoordelijk voor gemaakte afspraken. 3. Gang naar de rechter ~ 11 ~

62 Indien de partijen het conflict niet zelf of via mediation kunnen oplossen, kan iedere partij ervoor kiezen om via de rechter een uitspraak over het conflict te krijgen. Deze uitspraak zal dan voor het conflict bindend zijn en zal vaak niet een breed gedragen, voor alle partijen aanvaardbare oplossing bieden. Daarmee wordt direct duidelijk dat een gang naar de rechter binnen het samenwerkingsverband van deze VBC niet wenselijk is. Toekomstige samenwerking kan hierdoor bemoeilijkt worden en het vertrouwen geschaad. Daarom streeft de VBC naar oplossing van geschillen en conflicten binnen de stappen één en twee van de procedure. Kosten Afhankelijk van het aantal doorlopen stappen in de procedure, zijn daaraan kosten verbonden. De kosten komen voor rekening van de partijen die een geschil hebben. Er bestaat de mogelijkheid de kosten te laten dekken door een rechtsbijstandverzekering, die voorziet in de financiering van de kosten voor ADR (alternative dispute resolution: alternatieve geschillenbeslechting, anders dan rechtspraak). Partijen zijn zelf verantwoordelijk voor het afsluiten van een dergelijke verzekering. ~ 12 ~

63 Bijlage 2 Huurovereenkomst BET

64

65

66

67

68

69 Bijlage 3 Ligging Wedstrijdtrajecten Twentekanaal Kaart wedstrijdtrajecten Eefde-Goor. De labels geven begin- en eindpunt, de kanaalzijde en het aantal wedstrijden per jaar van de wedstrijdtrajecten aan.

70 Kaart wedstrijdtrajecten Goor-Enschede en Zijkanaal. De labels geven begin- en eindpunt, de kanaalzijde en het aantal wedstrijden per jaar van de wedstrijdtrajecten aan.

71 Bijlage 4 Werkmateriaal t.b.v. analyse visstand, bijstelling streefbeeld en bepaling mogelijkheden exploitatie a) Materiaal uit BET- Visplan Twentekanaal (2008) en VISIE BET Visstand Voor een uitgebreide analyse en beschrijving van de visstand in het Twentekanaal wordt verwezen naar de volgende rapporten: - Evaluatie Visstandbeheerplan Twentekanalen (Leijzer & Beekman, 2004) - Onderzoek naar de visdichtheid in de Twentekanalen m.b.v. sonar (Kemper, 2006) In deze paragraaf wordt een nadere toelichting gegeven op de bestanden van de karper, snoekbaars en brasem. Karper In het Twentekanaal wordt veel op karper gevist, zowel individueel als in wedstrijdverband. Gegevens van enkele karperwedstrijden zijn in bijlage 7 opgenomen. Wat opvalt, is dat de vangst per hengeluur erg laag is. Dit is bij karperwedstrijden echter vrijwel altijd het geval, waarschijnlijk door de slechte vangsten als gevolg van de drukte langs de waterkant. Individuele vissers zullen hoogstwaarschijnlijk minder uren vissen om een karper te vangen. Vanwege de geringe vangsten tijdens de wedstrijden kan aan de hand van deze gegevens geen inschatting van het karperbestand worden gemaakt. Ook aan de hand van monitoringsgegevens is geen schatting van het karperbestand te maken, aangezien er tijdens de sonarbemonstering in 2006 en de visserijkundige onderzoeken in 2006 en 2008 geen karper is aangetroffen. Om toch een beeld te krijgen van het karperbestand is op basis van uitzetgegevens over de periode 1988 tot 2006 en op basis van de natuurlijke sterfte (Dekker, 1986), gemiddelde groei en lengtegewichtrelatie (Emmerik, 2006) een grove schatting gemaakt van het karperbestand. In bijlage 7 is deze schatting weergegeven. Snoekbaars Het aandeel snoekbaars in de stuwpanden Eelde-Delden en Delden-Hengelo komt volgens de bemonsteringen van 2004 en 2006 niet boven de 3% van de totale vangst. In het stuwpand Hengelo-Enschede neemt de snoekbaars volgens de resultaten van de visstandbemonstering in 2008 naar schatting 9% van de totale visbiomassa in. De bestandschatting van de snoekbaars is niet uitgewerkt per lengteklasse. De verdeling van het bestand over lengteklassen is van belang om de duurzaam te oogsten productie (DOP) vast te stellen. Volgens Klein Breteler et al. (2001) zal in een natuurlijke onbeviste populatie ongeveer 80% van de biomassa uit volwassen dieren (>42 centimeter) bestaan. Ongeveer de helft daarvan is groter dan 70 centimeter. Aangenomen wordt dat - vanwege het ontbreken van snoekbaarsonttrekking op het Twentekanaal een natuurlijke onbeviste snoekbaarspopulatie aanwezig is. Aan de hand van de verdeling over lengteklassen die Klein Breteler geeft, is in tabel 3 de biomassa snoekbaars per kanaalpand en per lengteklasse weergegeven. Mogelijk is het aandeel snoekbaars in de vangst onderschat, omdat met de sonarbemonstering geen vissen groter dan 60 cm zijn aangetroffen. Het verdient daarom aanbeveling om jaarlijks op basis van de vangsten de in tabel 3 weergegeven biomassa te evalueren.

72 Aantal Aantal De biomassa per lengteklasse in het stuwpand Hengelo-Enschede is niet berekend volgens de bestandopbouw van Klein Breteler. Voor dit stuwpand is de biomassa en lengteverdeling bepaald aan de hand van de snoekbaarsvangsten bij de in februari 2008 uitgevoerde visstandbemonstering. Tabel 3 Biomassa snoekbaars per lengteklasse en oer stuwpand, berekend naar Klein Breteler et al. (2001) Lengteklasse Traject Eefde- Delden (kg/ha) Traject Zijkanaal (kg/ha) Delden- Hengelo (kg/ha) Hengelo- Enschede (kg/ha) 0-42 cm 1,86 1,50 0,42 0, cm 3,72 3,00 0,84 10,8 > 70 cm 3,72 3,00 0,84 2,5 Totaal 9,30 7,50 2,10 14,1 Brasem De brasempopulatie is niet evenwichtig opgebouwd wat blijkt uit figuur 1. De lengteklasse tussen 20 en 37 centimeter ontbreekt bijna geheel. De onevenwichtigheid kan wijzen op aalscholverpredatie en/of het ontbreken van geschikt paai- en opgroeigebied. Tijdens de visserij in 2006 is veel meer kleine brasem gevangen dan in De aanwezigheid van kleine vissen wordt bevestigd met de sonarwaarnemingen. Een verklaring hiervoor is dat in 2004 door de drukke scheepvaart, veel op beschutte locaties is gevist, zoals zwaaikommen. Hierdoor heeft de visserij zich wellicht te veel gericht op de vangst van winterconcentraties grote brasem. LENGTE-FREQUENTIEVERDELING BRASEM Stuwvak Delden - Eefde, 10 t/m Brasem Figuur 1 Lengte (cm) Totaallengte (cm) Lengte-frequentie grafiek van brasem, respectievelijk 2004 (Leijzer, 2004) en 2006 (Kemper, 2006) Volgens Klein Breteler et al. (2001) zal in een natuurlijke onbeviste populatie ongeveer 2% van de biomassa uit dieren < 15 cm bestaan, het aandeel in de biomassa van de exemplaren cm is 33% en het aandeel van de exemplaren groter dan 35 cm is 65%. In tabel 4 is de biomassa brasem per kanaalpand en per lengteklasse weergegeven.

73 De biomassa per lengteklasse in het stuwpand Hengelo-Enschede is niet berekend volgens de bestandopbouw van Klein Breteler. Voor dit stuwpand is de biomassa en lengteverdeling bepaald aan de hand van de brasemvangsten bij de visstandbemonstering in februari Tabel 4 Biomassa brasem per lengteklasse en per stuwpand, berekend naar Kleine Breteler et al. (2001) Lengteklasse Traject Eefde- Delden (kg/ha) Traject Zijkanaal (kg/ha) Delden- Hengelo (kg/ha) Hengelo- Enschede (kg/ha) 0-15 cm , cm * > 35 cm ,7* Totaal ,4 * De tweede categorie loopt van cm, de derde categorie > 40 cm. streefbeeld Volgens het in 1996 opgestelde streefbeeld zal de totale biomassa van de visstand op het open water ca. 400 kg/ha bedragen. Hiervan neemt de karper ca kg/ha (25 38 %) in beslag. Hieruit volgt dat het bestand overige vis in het streefbeeld tussen de kg/ha bedraagt. Voor brasem wordt door Zoetemeijer (2007) gesteld dat 90 % van de biomassa witvis van het brasem-snoekbaarstype uit brasem bestaat, dit komt neer op kg/ha (50 63 %). Klein Breteler (2001) hanteert als norm voor wateren met een gemengde bodem een brasembestand van 350 kg/ha. Voor blankvoorn hanteert Klein Breteler als norm voor een natuurlijk bestand 80 kg/ha, en als minimaal bestand 20 kg/ha. Omdat een brasem-gedomineerd systeem wordt nagestreefd wordt hier het minimale bestand blankvoorn als uitgangspunt gekozen. De kwantificering per soort en per lengteklasse is in 0 uitgewerkt. De biomassa roofvis in dit streefbeeld bestaat voor 20 kg/ha uit snoekbaars en voor 7,5 kg/ha uit snoek of baars. De biomassa prooivis bestaat uit 5 kg/ha blankvoorn, 5 kg/ha brasem, 2 kg/ha snoekbaars en 2 kg/ha overige vis. Daarmee is de roofvis-prooivisverhouding 27,5:14 = 2:1. Tabel 5 Streefbeeld van de populatie, uitgaande van een natuurlijke verdeling over de lengteklassen (naar: Klein Breteler et al., 2001). Snoekbaars Karper Brasem Blankvoorn 0-41cm 4 kg/ha 0-14cm 2% 5 kg/ha 0-14cm 25% 5,0 kg/ha 42-69cm 8 kg/ha 15-34cm 33% 74 kg/ha 15-24cm 58% 11,6 kg/ha 70cm 8 kg/ha 35cm 65% 146 kg/ha 25cm 17% 3,4 kg/ha Totaal 20 kg/ha Totaal 125 kg/ha Totaal 225 kg/ha Totaal 20 kg/ha

74 Vergelijking huidige situatie met streefbeeld De huidige visstand heeft duidelijk kenmerken van een brasem-snoekbaarsviswatertype, wat ook het streefbeeld is. De vergelijking van streefbeeld en actuele situatie ten aanzien van de visstand is per stuwpand in de tabellen 6 tot en met 9 gemaakt. Tabel 6 Vergelijking actuele visstand en streefbeeld traject Eefde-Delden actueel streefbeeld verschil Biomassa totaal 310 kg/ha* 400 kg/ha - 90 Biomassa snoekbaars 9,3 kg/ha 20 kg/ha - 10,7 Biomassa brasem 213 kg/ha 225 kg/ha -12 Biomassa blankvoorn 44 kg/ha 20 kg/ha +24 Biomassa karper? 125 kg/ha? Biomassa overige vis 43,7 kg/ha 10 kg/ha + 33,7 * de berekende biomassa karper is vanwege de eerder genoemde onzekerheden buiten beschouwing gelaten. Tabel 7 Vergelijking actuele visstand en streefbeeld traject Zijkanaal actueel streefbeeld verschil Biomassa totaal 250 kg/ha* 400 kg/ha Biomassa snoekbaars 7,5 kg/ha 20 kg/ha - 12,5 Biomassa brasem 144 kg/ha 225 kg/ha -81 Biomassa blankvoorn 30 kg/ha 20 kg/ha +10 Biomassa karper? 125 kg/ha? Biomassa overige vis 68,5 kg/ha 10 kg/ha + 58,5 * de berekende biomassa karper is vanwege de eerder genoemde onzekerheden buiten beschouwing gelaten. Tabel 8 Vergelijking actuele visstand en streefbeeld stuwpand Delden- Hengelo actueel streefbeeld verschil Biomassa totaal 70 kg/ha* 400 kg/ha Biomassa snoekbaars 2,1 kg/ha 20 kg/ha - 17,9 Biomassa brasem 37 kg/ha 225 kg/ha -188 Biomassa blankvoorn 8 kg/ha 20 kg/ha -12 Biomassa karper? 125 kg/ha? Biomassa overige vis 22,9 kg/ha 10 kg/ha + 12,9 * de berekende biomassa karper is vanwege de eerder genoemde onzekerheden buiten beschouwing gelaten.

75 Tabel 9 Vergelijking actuele visstand en streefbeeld stuwpand Hengelo- Enschede actueel streefbeeld verschil Biomassa totaal 150 kg/ha* 400 kg/ha Biomassa snoekbaars 14,1 kg/ha 20 kg/ha - 5,9 Biomassa brasem 96,4 kg/ha 225 kg/ha -128,6 Biomassa blankvoorn 8,9 kg/ha 20 kg/ha -11,1 Biomassa karper? 125 kg/ha? Biomassa overige vis 30,3 kg/ha 10 kg/ha + 20,3 * de berekende biomassa karper is vanwege de eerder genoemde onzekerheden buiten beschouwing gelaten. Uit het bovenstaande blijkt dat er met name op de stuwpanden Delden-Hengelo en Hengelo-Enschede een grote afwijking bestaat tussen streefbeeld en actuele situatie. Daarbij moet wel opgemerkt worden dat de streefbeelden zijn geformuleerd in 1997 toen het water een hoger nutriëntengehalte had dan in de huidige situatie. Dit heeft ook effect op de draagkracht, waardoor de streefbeelden minder realistisch zijn. Berekening benuttingsruimte In tabel 10 is met behulp van de methode Vissen met verstand berekend wat de duurzame benuttingsruimte per kanaaldeel, per vissoort en per lengteklasse is. Tabel 10 Met behulp van de methode Vissen met Verstand berekende benuttingsruimte per kanaaldeel, per vissoort en per lengteklasse in kilogram per hectare kanaaldeel snoekbaars brasem cm >70 cm cm >35 cm P/B-ratio 0,20-0,45 0,10-0,20 0,30-0,50 0,10-0,30 traject Eefde-Delden Biomassa 3,72 3, Benuttingsruimte laag 0,74 0,37 21,0 13,9 Benuttingsruimte hoog 1,67 0,74 35,0 41,7 traject Zijkanaal Biomassa 3,00 3, Benuttingsruimte laag 0,60 0,30 14,4 9,3 Benuttingsruimte hoog 1,35 0,60 24,0 27,9 Stuwpand Delden-Hengelo Biomassa 0,84 0, Benuttingsruimte laag 0,17 0,08 3,6 2,4 Benuttingsruimte hoog 0,38 0,16 6,0 7,2 Stuwpand Hengelo-Enschede Biomassa 10,8 2,5 9,8* 85,7*

76 Tabel 10 Met behulp van de methode Vissen met Verstand berekende benuttingsruimte per kanaaldeel, per vissoort en per lengteklasse in kilogram per hectare kanaaldeel snoekbaars brasem cm >70 cm cm >35 cm P/B-ratio 0,20-0,45 0,10-0,20 0,30-0,50 0,10-0,30 Benuttingsruimte laag 2,16 0, ,6 Benuttingsruimte hoog 4,86 0,50 4,9 17,1 * De eerste categorie loopt van cm, de tweede categorie > 40 cm. De vergelijking van de huidige situatie met het streefbeeld laat zien dat de huidige bestanden snoekbaars en brasem over het hele kanaal niet voldoen aan het streefbeeld. Op het traject Eefde-Delden is de afwijking klein, op het Zijkanaal is de afwijking matig, het stuwpand Delden-Hengelo wijkt sterk af van het streefbeeld. Bij het stuwpand Hengelo-Enschede is de afwijking voor de brasem groot en voor de snoekbaars matig. Op basis van de mate van afwijking van het streefbeeld en op basis van de (zeer) lage biomassa vis in de stuwpanden Delden-Hengelo en Hengelo-Enschede wordt geadviseerd in deze stuwpanden geen onttrekking van vis toe te staan. Op de beide trajecten van het stuwpand Eefde-Delden is het wel mogelijk om duurzaam vis te onttrekken. Omdat de onttrekking van schubvis op het Twentekanaal nog niet eerder is uitgevoerd, wordt geadviseerd de onttrekking de eerste jaren op een laag niveau te houden. Dit lage niveau ligt in 0table 10 bij benuttingsruimte laag. Afhankelijk van de ontwikkeling van de visstand kan de onttrekking vervolgens naar boven of naar beneden worden bijgesteld. Hieronder wordt voor snoekbaars en brasem voor de het traject Eefde-Delden en het Zijkanaal de benuttingsruimte uitgewerkt. Snoekbaars Wanneer wordt overgegaan tot economische benutting van de visstand, moet vanwege de acceptatie vanuit de sportvisserij het meeneemverbod worden opgeheven. De benuttingsruimte voor snoekbaars is echter zo laag dat deze ruimte door sportvissers snel zal worden weggevist. Ter illustratie: de totale benuttingsruimte voor snoekbaars op het traject Eefde-Delden is 1,11 kg/ha. Vermenigvuldigd met de oppervlakte (191 ha) is er dus jaarlijks 212 kilogram snoekbaars te oogsten, een gemiddelde snoekbaars door een sportvisser gevangen weegt al snel meer dan een kilo, door 200 sportvissers die jaarlijks slechts één snoekbaars mee zouden nemen is het quotum dan al vol gevist. Het is alleszins aannemelijk dat er meer sportvissers op snoekbaars vissen en dat deze vissers meer vangen dan één snoekbaars per jaar. Het benutten van de benuttingsruimte is dan ook niet realistisch. Het quotum voor snoekbaars voor zowel sport- als beroepsvissers moet daarom op nul worden gesteld. In paragraaf 3.2 is echter gesteld dat er aan de biomassaschatting onzekerheden zitten. Het is daarom aan te bevelen door middel van jaarlijkse monitoring een beter zicht te krijgen op de snoekbaarsstand.

77 Brasem Op het traject Eefde-Delden (191 ha) kan op basis van 0 geconcludeerd worden dat een duurzame onttrekking van brasem mogelijk is. Op jaarbasis zou voor brasem van cm een quotum van kg en voor brasem groter dan 35 cm een quotum van kg duurzaam mogelijk zijn. Op het Zijkanaal (99 ha) zou op jaarbasis kg brasem van cm en 920 kg brasem groter dan 35 cm duurzaam onttrokken kunnen worden. b) Zienswijze en inbreng visserijbedrijf Komen t.a.v. visstand Een indicatieve schatting van de vissoortensamenstelling kan niet met gedateerde gegevens van de bemonstering van de OVB uit 2004 gemaakt worden. De zegenbemonstering van VisAdvies uit 2006 is van dien aard geweest, dat de gegevens als niet representatief beschouwd worden. Bemonsteringen om de soortensamenstelling weer te geven zijn door Sportvisserij Nederland met de zegen (Aanvulling Twentekanaal 2008) en door RWS met de kor (Actieve vismonitoring ) volgens STOWA- richtlijnen uitgevoerd. Ondanks verschil in biomassa van blankvoorn, kolblei en roofblei kunnen deze gegevens in samenhang met gegevens van de beroepsvisserij als basis gebruikt worden om in eerste aanleg een bij benadering representatieve schatting van de soortensamenstelling te maken. Volgens de RWS- bemonstering zijn de bepalende vissoorten m.b.t. de biomassa in het Twentekanaal brasem, kolblei en snoekbaars. Volgens de vangstwaarnemingen van de beroepsvisser is blankvoorn medebepalend. Het sterk overgewaardeerde roofbleibestand en ondergewaardeerde kolblei- en blankvoornbestand en in lichte mate het baarsbestand van de bemonsteringsgegevens van Sportvisserij Nederland 2008 geven niet voldoende representativiteit en dienen daarom met RWS- gegevens en beroepsvisserijgegevens te worden bijgesteld. In Tabel 10 is met behulp van de methode Vissen met verstand de onttrekkingsruimte per kanaaldeel en per vissoort in kilogram per hectare aangegeven.

78

79 Bijlage 5 Overzicht karperuitzettingen, HVR-gegevens Tabel 1 Vangstregistratie karperwedstrijden (bron: informatie BET en Datum Vangst inspanning vangst vangst Gemiddeld spreiding uren aantal koppels hengels / koppel uren hengel uren aantal karper kilo's gewicht gewicht per karper ,3 7,9? ,1 7,8 4,3-15, ,1 9,3 7,2-14,4 165 mei ,6 9,1? ,9 8,2 3,0-11, mei ,6? ,3 8,5 4,1-13, ,9 5,8-15, ,7 8, , ,8 9,7 6,7-15, ,7 9,7 6,7-15, ,3 14,2 7,8-20, ,2 9,4 5,5-17,2 120 * Koppel is een team van twee personen Tabel 2 Overzicht van karperuitzetting (Zoetemeijer, 1996 en Leijzer, 2004) en de op basis van de uitzetting geschatte populatie jaar soort * hoeveelheid (kilogram) schatting hoeveelheid (aantal) huidige leeftijd gewicht op basis l/grelatie en groei huidige populatie bij 5% sterfte/jr aantal kilogram 1988 K , K , K , K , K , K , K , K , K , K , K , K , geen uitzet ,0 0 0 Totaal Totaal per hectare** Toelichting: * K2 is tweejarige karper van ± 500 gr. K3 is driejarige karper van ± 1 kg. ** totaal oppervlak Twentekanaal is 384 hectare

80

81 Bijlage 6 Vangstregistratie sportvisserij en beroepsvisserij De sportvisserij zal op twee manieren vangstgegevens verzamelen. Zowel individueel als in wedstrijdverband. Voor het bewaken van het overzicht op de registratieactiviteiten, de bemonsteringsteams en individuele registrators stelt de BET een coördinator aan. De BET zal bemonsteringsteams aanstellen om bij viswedstrijden steekproefsgewijs de vangsten door te meten, om zo een beeld te krijgen van de ontwikkeling van de visstand. Het aantal wedstrijden dat bemonsterd wordt, is afhankelijk van de capaciteit van het bemonsteringsteam en van het aantal bemonsteringsteams. Bemonsteringen zullen vanwege praktische overwegingen uitgevoerd worden bij wedstrijden met maximaal 40 deelnemers. Per wedstrijd zal minimaal 10% van de totale vangst bemonsterd worden. Gestreefd wordt om per stuwpand jaarlijks meerdere bemonsteringen uit te voeren. De bemonstering worden jaarlijks gespreid in de tijd en in de ruimte. De bemonsterde locaties worden door de jaren heen wel zoveel mogelijk hetzelfde gehouden. Daarnaast zal de BET van alle karperwedstrijden op het Twentekanaal de vangst (in aantallen, lengte en gewichten) bijhouden, ten einde een beeld te krijgen van de ontwikkeling van het karperbestand. De BET zal sportvissers werven die mee willen werken aan hengelvangstregistratie (HVR). De sportvissers krijgen een logboekje waarin ze hun vangsten kunnen bijhouden. De sportvissers kunnen thuis via internet hun vangsten in plaatsen. De door de BET aangestelde coördinator controleert de betrouwbaarheid van de ingevoerde gegevens en zorgt voor periodieke rapportages aan de VBC. De beroepsvisserij verzorgde registratie m.b.v. de Imares-formulieren. Deze passieve monitoring is in 2011 in Nederland beëindigd.

82 Protocol hengelvangstregistratie (HVR) bij wedstrijden Dit protocol beschrijft de werkwijze voor Hengelvangstregistratie (HVR) bij wedstrijden georganiseerd door Hengelsportverenigingen met maximaal 40 deelnemers. Het protocol beschrijft ook welke gegevens dienen te worden genoteerd en opgeslagen via de internettoepassing op Voor de wedstrijd Bij het loten van de plekken wordt door de wedstrijdleiding aangegeven dat er hengelvangstregistratie plaats zal vinden. Als de temperatuur van het water hoger is dan 20 C, dan wordt er vanwege het welzijn van de vis, geen HVR uitgevoerd! De controleurs worden gemachtigd om de vangsten van een beperkt aantal deelnemers door te meten, na de weging. Hierbij dient te worden aangegeven dat de weging telt voor de uitslag van de wedstrijd. Daarna vindt HVR plaats. De HVR wordt uitgevoerd door een ploeg van minimaal 2 personen, een derde persoon is handig om het proces vlot te laten verlopen. Dit kunnen de controleurs zijn maar beter is als het een apart ploegje is zodat de weging door kan gaan. Uiteraard moet dit voor de wedstrijd bekend zijn. Voor de wedstrijdvissers moet duidelijk zijn welke mensen de weging voor de wedstrijdresultaten doen en welke HVR. De wedstrijdleiding geeft aan dat vlak voor het einde van de wedstrijd door de HVR-ploeg zal worden geïnformeerd naar een globale schatting van de gevangen aantallen van eenieder. Op basis daarvan zal worden bepaald hoeveel en welke vissers hun vangst na de weging beschikbaar dienen te stellen voor HVR. Materiaal De HVR-ploeg beschikt over: 3 grote teilen 1 emmer met een touw eraan 1 meetplank HVR Formulieren voor het noteren van de wedstrijdgegevens, de locatie en de vangst. De hengelvangstregistratie, werkwijze Hengelvangstregistratie bij dit soort relatief kleine wedstrijden vindt plaats door het nemen van een steekproef uit een beperkt aantal deelnemers. Van deze deelnemers wordt de gehele vangst op soort gedetermineerd en worden alle individuen gemeten met de meetplank. De steekproef dient minimaal 10% van de totale vangst groot te zijn. Dit brengt met zich mee dat door de HVR-ploeg tijdens de wedstrijd een beeld van de vangst moet worden gevormd. Wie vangt goed? Wat is het totaal van de vangst ongeveer. Bij maximaal 40 deelnemers is het mogelijk dit beeld te vormen. De HVR-ploeg bepaalt vervolgens zelf, aan de hand van de globale kennis over de vangsten, welke deelnemers hun vangst beschikbaar dienen te stellen voor HVR. Hierbij dus minimaal 10% van de totale geschatte vangst (in aantallen) doormeten. Voor HVR worden twee teilen klaar gezet dicht bij de deelnemers wiens vangst zal

83 worden doorgemeten (zo min mogelijk sjouwen met vis) en beiden gevuld met water met de emmer. Algemene wedstrijdgegevens als het aantal deelnemers, de wedstrijdduur en de locatie worden genoteerd op het juiste formulier. Na de weging wordt de vangst niet direct teruggezet maar in de eerste teil, links, gedaan. De eerste persoon meet de vis en schuift deze door naar de tweede teil, rechts. Hij roept de soort en de lengte van de vis. Deze worden door de tweede persoon genoteerd op het turfformulier. Afhankelijk van het aantal deelnemers waarvan de vangst voor HVR nodig is, wordt deze actie herhaald bij een volgende deelnemer. De vangstgegevens worden genoteerd op een nieuw turfformulier. Invoeren op internet Na afloop van de wedstrijd zijn er twee typen formulieren ingevuld, één formulier met wedstrijdgegevens en per HVR deelnemer een turfformulier. De formulieren treft u aan in bijlage VII. Alle gegevens op de formulieren worden door de HVR-coördinator ingevoerd op de HVR Online website Op deze website is een module speciaal ontwikkeld voor dit type gegevens.

84 Registratieformulieren nrs. 1 t/m 4

85

86

87