Secundair onderwijs 2de graad PAV LESMAP VOOR LEERLINGEN

Transcriptie

1 Secundair onderwijs 2de graad PAV LESMAP VOOR LEERLINGEN

2 Inhoudsopgave M VAN MUSEUM Wat en waar is het MIAT? 3 Contact opnemen met het MIAT 3 Met de trein naar het MIAT 6 Verder te voet 7 I VAN INDUSTRIE Jacob Van Artevelde en de Gentse wol 8 Kijk, luister en zoek 9 Een heel ander leven 10 Voor of na? 11 A VAN ARBEID Juist of fout? 13 Leesopdracht: Het verhaal van Kaatje 14 De rechten van het kind 15 Een beetje actualiteit 16 Kinderarbeid 18 T VAN TEXTIEL Zie je het? 19 TIJDENS HET MUSEUMBEZOEK Intelligent textiel 20 De mechanisatie van de textielindustrie 21 2

3 M VAN MUSEUM Wat en waar is het MIAT? Jullie zoeken uit hoe de klas zo snel en eenvoudig mogelijk in het MIAT geraakt, al dan niet met het openbaar vervoer. Daarvoor moeten jullie uiteraard eerst weten waar het MIAT zich bevindt. Zoek de contactgegevens van het MIAT op. Noteer ze hieronder. NAAM ADRES PUBLIEKSWERKING TELEFOONNUMMER OPENINGSUREN PRIJS Contact opnemen met het MIAT Je organiseert met de klas een uitstap naar het MIAT tegen het einde van de maand. Je ziet op de website van het MIAT dat je een bezoek moet reserveren via de organisatie BOEKjeBEZOEK. Je schrijft een mail naar die dienst met de vraag of het mogelijk is om een bezoek te reserveren tijdens de voormiddag in de laatste week van de maand. Je vraagt of er interactief materiaal aanwezig is dat je als klas kan gebruiken. Vraag ook wat de school zal moeten betalen, of er een maximum duur aan het bezoek verbonden is en of de mogelijkheid bestaat om jullie lunch op te eten in het museum. 3

4 Tegenwoordig kun je per mail zowat alles, van kletsen over vakantie-ervaringen tot solliciteren. Maar je moet de nettiquette wel in acht nemen. Dat zijn de ongeschreven richtlijnen en gedragsregels bij communicatie via het internet. Een mailtje is doorgaans korter dan een brief en dus directer. Probeer, voor je begint te schrijven, goed te weten wat je wilt bereiken. ONDERWERP Een gulden regel is dat je je beperkt tot één boodschap of vraag per berichtje. Dat formuleer je kort en duidelijk in het vak Onderwerp Tips: Geef het onderwerp concreet aan. Als je wilt weten waar je een printertoner kunt vinden, schrijf je dus liever niet `vraagje, maar wel: `printertoner. Beperk je tot twee of drie woorden, eventueel met een nummer of een datum er bij. Bijvoorbeeld `annulatie zwemmen 18 oktober. Als je antwoordt op een ander mailtje, laat dan het onderwerp staan. Er komt dan: Re: +onderwerp. AANHEF is informeler dan correspondentie per brief. Maar niet iedereen apprecieert dat je meteen de voornaam gebruikt. Veilig is de eerste keer de aanspreking te gebruiken die je ook in een zakelijke brief gebruikt. TIPS: Een onbekende spreek je de eerste keer bijvoorbeeld aan met Geachte heer Janssens of Geachte mevrouw Peeters. Mensen die je persoonlijk kent, kun je zo aanspreken: Beste Jan of Goedemorgen Mieke. Ook als je al enkele keren hebt g d, kun je de vlottere formulering gebruiken. Onderteken wel elk mailtje. INHOUD De tekst van je is ingedeeld zoals die van een brief, maar er is minder opsmuk. TIPS: Schrijf in de eerste zin wat je wilt zeggen of vragen. Deze zin legt uit wat je bedoelt met jouw Onderwerp. Hou je zinnen kort en schrijf geen alinea s die meer dan vijf regels bevatten. Laat een witregel tussen de alinea s. Zet geen woorden in hoofdletters, want dat lijkt op SCHREEUWEN. Lees je tekst na op taal- en spelfouten. SLOTGROET Je mag de slotgroet aanpassen aan de aanspreking. Na Geachte past: Met vriendelijke groet. Na Beste kun je besluiten met groetjes. Onderteken met je voornaam, gevolgd door je familienaam. 4

5 VERZENDEN Vraag je af of de lezer alles zal begrijpen en hoe hij zal reageren voor je op de verzendknop klikt. Voer voor de mail volgende stappen uit: 1. Overloop de BIN-normen kort. 2. Je typt een eerste versie in de klas. 3. Je wisselt je eerste versie uit met een klasgenoot. Je verbetert elkaars werk. 4. Je werkt deze tweede versie weer uit volgens de BIN-normen en met een tekstverwerker. Zet volgende nummers van de onderdelen van een mail op de juiste plaats in de foto hieronder. 1. Onderwerp 2. Aanhef 3. Inhoud 4. Slotgroet 5

6 Met de trein naar het MIAT Je besluit dat de trein nemen, de beste manier van reizen is. Surf naar en vul alles digitaal in bij het tabblad Dienstregeling en tickets kopen. Waarom kan je kiezen tussen Vertrek en Aankomst? Wat gebruik je het best? Bespreek het met je leerkracht en vul alles in. Op de website van het MIAT krijg je de tip om tot aan het station GENT DAMPOORT te reizen. Opgepast: jullie moeten na het museumbezoek ook nog terug geraken! Als je alles ingevuld hebt klik je op Dienstregeling en tickets kopen. Vul onderstaande tabellen in aan de hand van jullie gekozen routes. Heenreis Vertrek Aankomst Reistijd Vervoerwijze Terugreis Vertrek Aankomst Reistijd Vervoerwijze 6

7 Verder te voet Vanaf het station Gent-Dampoort stap je naar het MIAT. De weg die jullie zullen afleggen is aangeduid op de kaart hieronder. Gebruik de schaal om te schatten hoe ver het MIAT is van het station. SCHAAL: 1: 5000 Wat is (ongeveer) de afstand tussen het station Gent-Dampoort en het MIAT op de kaart in cm?.. cm Wat is dan de werkelijke afstand tussen het station en het museum? m of km Als je weet dat je tegen een tempo van 5 km/u stapt, hoe lang zal het dan ongeveer duren om de weg af te leggen tussen Gent-Dampoort en het MIAT? minuten 7

8 Lees onderstaande tekst aandachtig. I VAN INDUSTRIE Jacob Van Artevelde en de Gentse wol We beginnen bij het begin. Gent is al heel lang een belangrijke textielstad. Dat er ook in de 14 e eeuw nog textiel bewerkt wordt, hebben de Gentenaars misschien wel te danken aan Jacob Van Artevelde. Hij zorgt er voor dat Gent vanaf 1340 weer wol krijgt uit Engeland. Dat kwam zo. In het begin van de 14 de eeuw behoort het graafschap Vlaanderen tot het Franse koninkrijk. Edward III, de koning van Engeland, vindt echter dat hij evenveel recht heeft op de troon als de eigenlijke koning van Frankrijk Filips VI. Dat lijkt raar, maar de moeder van Edward is een Franse prinses. Waar Filips VI zelf vandaan komt, is niet erg duidelijk. De problemen raken niet opgelost en de 100-jarige oorlog tussen Engeland en Frankrijk breekt uit. Op 12 augustus 1336 is de Engelse koning het moe. Hij weigert om nog Engelse wol en levensmiddelen uit te voeren naar Vlaanderen. Vlaanderen heeft nu een groot probleem, want de economie hangt heel erg af van de invoer van wol uit Engeland. Vanaf 1337 breekt er dan ook een bittere crisis uit met werkloosheid, hongersnood en onlusten. Voor Gent is dit rampzalig. De stad haalt bijna al haar inkomsten uit de textielnijverheid en de Gentse bevolking vervalt in armoede. Op dat moment verschijnt Jacob Van Artevelde. Hij brengt de volders 1 en de wevers samen, sluit een stedenpact (een overeenkomst) met Ieper en Brugge en als kers op de taart roept hij Edward III uit tot Franse koning. In 1340 wordt de Engelse koning op de vrijdagmarkt in Gent tot koning van Frankrijk gekroond. Als dank herstelt Edward III de handelsrelatie tussen Vlaanderen en Engeland en de Engelse wol vindt opnieuw haar weg naar Gent. In de volgende jaren laait de rivaliteit tussen de verschillende ambachten weer hoog op. Tussen de volders en de wevers zijn er grote spanningen, met als hoogtepunt den quaden maendach op 2 mei Als de veldslag afgelopen is, liggen er honderden lijken op de Gentse Vrijdagmarkt. Twee maanden later, in juli, is er weer oproer en vermoordt een wever Jacob Van Artevelde voor zijn huis. 1 Een volder maakt lakens. Niet het soort dat je op je bed legt, maar wollen stoffen waarvan je de draden niet meer kan zien omdat het oppervlak helemaal dicht en vervilt is. Dat deed de volder door de stof nat te maken en ze dan een lange tijd te kneden, of in een kuip er op te trappelen of ze tussen zware cilinders te pletten. Denk maar aan een wollen trui die te warm gewassen is in de wasmachine. 8

9 Kijk, luister en zoek De woorden industriële revolutie komen regelmatig aan bod, zowel in deze bundel als in het museum. Maar wat is dat nu? Jullie herkennen wellicht het woord industrie in industriële. Zoek de betekenis van beide woorden op. Gebruik eventueel een (online) woordenboek. INDUSTRIE REVOLUTIE INDUSTRIËLE REVOLUTIE

10 Een heel ander leven Er zijn twee manieren: ofwel vul je het juiste woord in, ofwel doorstreep je het foute antwoord. Kijk aandachtig naar het filmpje en vervolledig het onderstaande tekstje. Als je een paar eeuwen geleden iets nodig had, of liet je het doen door een... Dat kostte heel veel geld/tijd/moeite. De meeste mensen woonden op het... Om het zware werk te doen gebruikten ze de kracht van...of van de. De man/de volwassenen/heel het gezin hielp mee. Vrouwen verdienden hun geld door te. Door steeds betere technieken in de landbouw, is er steeds meer eten. Daardoor groeit/verkleint de bevolking. Hierdoor komt er meer vraag naar...,..... en ander. De thuiswerkers kunnen de vraag niet volgen. Uitvinders zochten manieren om slimmer en sneller te weven: de eerste uitvinding was de... Daarmee konden ze nu 2/4/10 keer sneller weven. Een andere uitvinding was de... Hiermee kon je 8 draden tegelijk spinnen. Om de machines volledig automatisch te laten werken, werden ze aangedreven door een.. Omdat de machines te groot worden, plaatsten ze deze in grote... De industriële revolutie was begonnen! 10

11 Voor of na? Duid aan of de onderstaande afbeeldingen VOOR of NA de industriële revolutie plaatsvonden. 11

12 Los de vragen op aan de hand van de grafiek Wereldbevolkingsgroei (in miljard) Waarover gaat de grafiek?. Welke gegevens lees je af op de y-as?. Welke gegevens lees je af op de x-as? Wat valt je op aan de grafiek?. Hoe zou dit komen? Wat betekent dit voor de toekomst?.. 12

13 A VAN ARBEID Juist of fout? Bekijk het filmpje over de arbeiders in de tijd van de industriële revolutie Zijn de volgende beweringen juist of fout? Als het antwoord fout is, wat is dan wel het juiste antwoord? Bewering Juist Fout De arbeiders werkten wel 10 uur per dag Fout: In de fabriek was er heel veel lawaai, maar je werd er goed voor betaald Fout: Ook vrouwen en kinderen moesten werken, waardoor ze niet naar school konden Fout: Als je ziek werd, kreeg je ziektegeld Fout: In de buurt van de fabrieken ontstonden er arbeiderswijken met kleine huisjes Fout: Elk lid van het gezin had zijn eigen kamer Fout: In die tijd had iedereen het moeilijk Fout: Door zich te verenigen, slaagden de arbeiders er in m betere werkomstandigheden te eisen, met een hoger loon en kortere werkdagen Fout: De regering voerde wetten in waardoor kinderen onder de 14 jaar niet meer mochten werken Fout: 13

14 Leesopdracht: Het verhaal van Kaatje Lees het aangrijpende verhaal van Kaatje, een meisje van 6 jaar. Ze leefde zo n 150 jaar geleden. Toen was het normaal dat ook kinderen gingen werken. Een oudere vriend vertelt haar verhaal. Onlangs leerde ik op de markt Stef kennen. Hij verkoopt lucifers. Zijn vader is gestorven en zijn moeder is ziek aan haar longen. Dus zorgt Stef alleen voor zijn zusje. Haar naam is Kaatje en zoals je ziet heeft ze haar arm verloren. Dat gebeurde tijdens het werk in de fabriek. Dat was pech voor haar. Ze moest de hele tijd onder de machines kruipen om afval weg te halen, en toen greep een rad haar arm. Ze werkte er nog maar drie weken. De directeur zette haar gewoon buiten, en nam iemand anders aan. Nu bedelt ze haar kostje bij elkaar. Een aalmoes alstublieft, God zal het u lonen! Zo fezelt 2 ze de hele dag, terwijl ze haar stompje goed vooruit steekt. Dat heeft Stef haar geleerd. De rijke mensen durven haar niet aan te kijken en ze krijgt meer geld dan Stef. Er zijn ook kinderen die kranten verkopen en speelgoed. En schoenpoetsertjes, hun gezichtjes zien altijd zwart van het schoensmeer. Vaak wachten Kaatje en Stef samen aan de kerk, want daar komt al wie geld heeft samen. Wanneer de mis uit is, komen ze in actie. Stef verliest zijn zusje geen ogenblik uit het oog. En zodra ze iets van geld hebben, hollen ze naar de winkel, om eten te kopen voor hun moeder, die bleek en ziek in bed ligt te wachten. Stef is bang dat ze dood zal gaan. Ze ziet er elke week slechter uit en geld voor de dokter is er niet. Bedelen is erg vernederend, maar ze hebben geen keuze. Ze lijden voortdurend honger. Soms geef ik hen stiekem een slokje van mijn melk. Als vader dat zou weten! Vergelijk het leven van Kaatje met dat van een kind vandaag. Schrijf je bevindingen op. Kaatje Nu Kaatje en haar broer hebben geen vader meer. Ze moeten zorgen voor hun moeder. Kaatje moet werken of bedelen om geld te verdienen. Hun moeder is ziek. Ze kan niet naar de dokter, omdat ze geen geld heeft. Omdat Kaatje een arm verloren heeft, is ze nergens meer welkom. 2 Fezelen is zachtjes praten, fluisterend spreken 14

15 De rechten van het kind Hieronder staan de 12 belangrijkste Rechten van het Kind. Zet het cijfer van elk recht bij de juiste afbeelding. Zet daarna een kruisje bij elk recht dat bij Kaatje en haar broer wordt geschonden. 1 Recht op onderwijs 7 Recht op bescherming 2 Geen kinderen in de cel 8 Recht op verzorging 3 Recht op zorg en liefde 9 Recht op kleding, voeding en wonen 4 Recht op een eigen mening 10 Recht op spel 5 Geen kinderen in de oorlog 11 Recht op samenkomen 6 Recht op een naam 12 Iedereen is gelijk 15

16 Een beetje actualiteit Lees het onderstaande artikel. Veertig overlevenden gevonden in ingestort gebouw Bangladesh donderdag 25 april 2013, 17u58 Bron: AFP/KYODO Auteur: dgs, jvt Reddingswerkers hebben in het puin van het ingestorte gebouw van acht verdiepingen in Dhaka veertig mensen levend in een ruimte teruggevonden. Dat heeft een lokale tv-zender gemeld. De overlevenden wachten nog op hun bevrijding. De dodentol na de instorting van een acht verdiepingen tellend gebouw in Bangladesh is opgelopen tot meer dan 220 mensen. Er is ook sprake van zeker duizend gewonden. Reddingswerkers zijn druk in de weer om mogelijke overlevenden te bevrijden. Op de plaats zijn ook duizenden familieleden samengekomen. Het is niet duidelijk hoeveel mensen vastzitten. De politie zegt dat de eigenaars van het gebouw waarschuwingen hebben genegeerd om geen arbeiders meer in het gebouw toe te laten nadat dinsdag scheuren waren ontdekt. De eigenaars zouden nu op de vlucht zijn. Er waren mogelijk tot mensen aan de slag in het gebouw in de Bengaalse hoofdstad Dhaka, dat onderdak bood aan vele textielfabrieken, toen het woensdag om 9 uur lokale tijd als een kaartenhuisje in elkaar zakte. Alleen de onderste verdieping bleef overeind staan. Donderdag is uitgeroepen tot dag van nationale rouw. Duizenden textielwerkers hebben geprotesteerd tegen de onveilige omstandigheden waarin ze moeten werken. Vul de tekst aan: De overlevenden van het ingestorte gebouw in Dhaka zijn nog niet..... Het gebouw telde.. verdiepingen. Er zijn zeker 220 doden en op zijn minst gewonden. Waarschijnlijk waren er op het moment van de instorting 3000 arbeiders aan de slag. Eerder die week waren in het gebouw al.. ontdekt. Duizenden arbeiders hebben ondertussen geprotesteerd tegen de 16

17 Kleur Bangladesh rood op deze blinde wereldkaart. De hoofdstad van Bangladesh is:.. Bangladesh wordt aan bijna alle zijden omringd door een ander land:. Kleur dat land groen. Veel van onze kledij wordt gemaakt in Bangladesh, China, Myanmar, Indië, enz Is het niet eenvoudiger om onze kledij bij ons te laten maken? Waarom (niet)? 17

18 De Schone Kleren Campagne probeert hier iets aan te doen. Voor de arbeiders willen ze eerlijke lonen, goede werkomstandigheden, recht op verlof, enz Kinderarbeid zoek op persoon Zoek op de site van het MIAT naar de rondleiding Werken is gezond? Van daaruit kan je naar de interactieve website Werken is gezond. > bezoek ons > groepen > rondleidingen > rondleiding Werken is gezond? > bezoek ook de interactieve website Werken is gezond Beluister enkele verhalen over hoe het er vroeger bij ons aan toeging. terug naar startpunt printen Dit zijn de jongeren met wie je een afspraak hebt op de website 'Werken is Gezond?'. - Vijf jongeren vertellen over hun leven en hun werk. - zoek de verhalen op titel MIAT Museum voor Industriële Archeologie en Textiel 18

19 T... van Textiel Zie je het? We beseffen niet altijd dat textiel overal aanwezig is. Kijk eens rond in de klas. Noteer hier enkele zaken die (deels) vervaardigd zijn van textiel. Kijk niet alleen naar kleren. Maar wat is de textielsector nu eigenlijk? Zoek een gepaste omschrijving op en noteer ze hier: De textielsector is : 19

20 TIJDENS HET MUSEUMBEZOEK Intelligent textiel Op de derde verdieping in het MIAT vind je allerlei textielsoorten met speciale eigenschappen. Ga op zoek in de pashokjes naar antwoorden op de volgende vragen Welke stof is brandwerend? Bij welke twee beroepen wordt die brandwerende stof verwerkt in een beschermend pak?... en... Waarom is een kogelwerende vest uit verschillende lagen opgebouwd? Waarvoor zorgt de lycra in een wielrennerpak? Een fast-skin badpak bootst de huid van een dier na. Weet je ook welk dier? Welke vezel maakt de broek van een skater sterk?

21 De mechanisatie van de textielindustrie Vind je volgende toestellen en machines terug in de expo op de vijfde verdieping? Noteer de naam en het jaar van uitvinding. toestel naam jaar 21

22 De thema s industrie, arbeid en textiel kennen geen geheimen meer. Jullie hebben alle opdrachten tot en goed einde gebracht. Bedankt voor jullie bezoek!