Vlaams Meldpunt ouderenmis(be)handeling Vlaanderen. JAARVERSLAG Januari December 2011

Transcriptie

1 Vlaams Meldpunt ouderenmis(be)handeling Vlaanderen JAARVERSLAG Januari December

2 Inhoud 1 Inleiding Algemene situering Wat verstaan we onder ouderenmis(be)handeling? Een definitie: Vormen van ouderenmis(be)handeling (typologie) Beknopte historiek Huidige structuur Vlaams Meldpunt OMB en Steunpunten OMB Vlaams Meldpunt Ouderenmis(be)handeling Huidige werking Steunpunten Ouderenmis(be)handeling (zie schema in bijlage) Doelstellingen Vlaams Meldpunt Ouderenmis(be)handeling Bijgewoonde vormingen / voorstellingen (chronologisch) Cijfergegevens Aantal meldingen en de gestelde hulpvraag Waar woont het slachtoffer? Wie zijn de melders? Vormen van mis(be)handeling Leeftijdscategorieën slachtoffer Relatie tussen pleger en slachtoffer Geslacht van Slachtoffer Probleemfactoren pleger Probleemfactoren slachtoffer Besluit Conclusies en aanbevelingen Interventieaanpak: lokale aanspreekpunten Ouderenmis(be)handeling is ruimer dan intrafamiliaal geweld Juridische knelpunten Registratie Vorming en sensibiliseringsmateriaal Specifieke aandacht voor de doelgroep ouderen Specifieke aandacht voor de problematiek in de bestaande hulpverlening 43 8 Een positieve evolutie in het jaar Ter afsluiting BIJLAGE

3 1 Inleiding Via dit jaarverslag hopen we de problematiek van ouderenmis(be)handeling in de thuissituatie op Vlaams niveau verder (her)kenbaar te maken en de bevoegde overheden en betrokken organisaties te wijzen op de niet te ontkennen problematiek, met name ouderenmis(be)handeling in de thuissituatie. In de eerste plaats is het Vlaams Meldpunt een organisatie voor informatie- en adviesverstrekking. Daarnaast biedt het Vlaams Meldpunt een luisterend oor. Bij een vraag naar interventie wordt de situatie doorgegeven aan de best geplaatste hulpverleningsinstantie. Hiervoor zijn de provinciale onafhankelijke steunpunten het best geplaatst. Waarom de voorvoorkeur wordt gegeven aan deze provinciale Steunpunten kan u lezen in de Conclusies en Aanbevelingen (Interventieaanpak: lokale aanspreekpunten). Hierbij dient rekening gehouden te worden met de provincie waarin het slachtoffer woont en met het al dan niet reeds aanwezige hulpverlenings- en sociaal netwerk. Iedereen, zowel de brede bevolking als professionelen, die in aanraking (kan) komen met een (vermoeden van een) situatie ouderenmis(be)handeling, kan terecht bij het Vlaams Meldpunt ouderenmis(be)handeling. In dit document staan we in eerste instantie stil bij het fenomeen zelf. Er wordt toegelicht wat begrepen wordt onder ouderenmis(be)handeling en onder welke verschijningsvormen het fenomeen zich manifesteert zoals beschreven in de literatuur rond de problematiek. Verdere uitdieping van de problematiek vindt u terug in de cijfergegevens het Vlaams Meldpunt Ouderenmis(be)handeling van het Vlaams Meldpunt. Vervolgens willen we u een beknopt historisch overzicht meegeven om zicht te krijgen op de evolutie van de aanpak van Ouderenmis(be)handeling. In een vierde hoofdstuk wordt de huidige werking van het Vlaams Meldpunt en de steunpunten toegelicht. De doelstellingen van het meldpunt worden in het vijfde hoofdstuk geformuleerd en er wordt toegelicht welke stappen er dit jaar ondernomen zijn om de doelstellingen te kunnen bereiken met aansluitend een overzicht van de vergaderingen en vormingen die gevolgd zijn in De cijfergegevens zijn opgenomen in een volgend deel. Hierin zijn de cijfergegevens verwerkt van de meldingen die in 2011 binnengekomen zijn in het Vlaams Meldpunt en de actieve steunpunten. We ronden af met een aantal conclusies en beleidsaanbevelingen vanuit onze ervaringen en expertise met de problematiek. De medewerkers binnen het Vlaams Meldpunt - Iris De Roeck, medewerker beleid en vorming, Vlaams Meldpunt Ouderenmis(be)handeling - Ann Moreels, medewerker hulpverlening, Vlaams Meldpunt Ouderenmis(be)handeling - Ans Geers, medewerker vorming, Vlaams Meldpunt Ouderenmis(be)handeling Directeur van CAW Zuid-Oost-Vlaanderen vzw is Marc Baele. 3

4 2 Algemene situering De samenleving vergrijst meer en meer. Dit maakt dat ook de kans op ouderenmis(be)handeling groter zal worden. Daarom is het nodig blijvend alert te zijn voor deze problematiek. 2.1 Wat verstaan we onder ouderenmis(be)handeling? Een definitie: Onder mis(be)handeling van een ouder persoon (iemand van 55 jaar of ouder) verstaan we al het handelen of nalaten van handelen van al diegenen die in een persoonlijke en/of professionele relatie met de oudere staan, waardoor de oudere persoon (herhaaldelijk) lichamelijke en/of psychische en/of materiële schade lijdt dan wel vermoedelijk zal lijden en waarbij van de kant van de oudere sprake is van een vorm van gedeeltelijke of volledige afhankelijkheid. (Comijs e.a. 1996, p. 18) Deze gehanteerde definitie van ouderenmis(be)handeling is opgebouwd uit verschillende criteria en dient te worden bekeken in het licht van onderstaande opmerkingen: - Bij de diagnose van de melding binnen het Vlaams Meldpunt Ouderenmis(be)handeling en de Steunpunten Ouderenmis(be)handeling wordt vertrokken vanuit de beleving van het slachtoffer en/of de melder. De hulpverlener moet zich echter voldoende neutraal opstellen teneinde een waarheidsgetrouwe diagnose te kunnen stellen. - Het slachtoffer van ouderenmis(be)handeling is 55 jaar of ouder. Het stellen van een leeftijdsgrens dient om het werkterrein van de specifieke hulpverlening met betrekking tot ouderenmis(be)handeling praktisch af te bakenen. - Er is sprake van een persoonlijke en/of professionele relatie tussen slachtoffer en diegene die mis(be)handelt. Hierbij speelt het wederzijdse vertrouwen een centrale rol. - We spreken van actieve ouderenmis(be)handeling als de pleger een handeling stelt die leed veroorzaakt bij de oudere. Passieve mis(be)handeling is het niet stellen van bepaalde gewenste handelingen, bijv. de oudere onvoldoende eten geven. - We spreken reeds over ouderenmis(be)handeling bij een éénmalige handeling of het nalaten van een handeling als dit door het slachtoffer als mis(be)handeling wordt beleefd. - Ouderenmis(be)handeling kan intentioneel zijn, de pleger heeft dan de bedoeling de oudere te kwetsen, zoals het stelen van dagelijkse levensmiddelen of materialen voor verzorging. In andere situaties is men zich niet bewust (niet-intentioneel) van de gevolgen van zijn handelingen voor de oudere, zoals de oudere vastbinden overdag opdat deze niet kan rondlopen en dus ook niet kan vallen. 4

5 - Het is belangrijk om signalen steeds te bekijken binnen de specifieke situatie van de oudere en zijn omgeving. Toegenomen (lichamelijke, psychische, ) afhankelijkheid; zorgstress, bijv. onkunde of onwetendheid van de verzorger; de familiegeschiedenis, bijv. aanwezige machtsverhoudingen die wijzigen, e.a. kunnen tot ouderenmis(be)handeling leiden. - Signalen van ouderenmis(be)handeling kunnen heel subtiel zijn en zijn voor de buitenwereld niet altijd zichtbaar. Alle vermoedens of situaties van ouderenmis(be)handeling, volgens bovenstaande definiëring, binnen Vlaanderen kunnen gemeld worden aan het Vlaams Meldpunt Ouderenmis(be)handeling. 2.2 Vormen van ouderenmis(be)handeling (typologie) We onderscheiden volgende vormen van ouderenmis(be)handeling: - Fysieke of lichamelijke mis(be)handeling (Knijpen, duwen, trekken, vastgrijpen, slaan, schoppen, schudden, verbranden, aan het haar sleuren, laten vallen, onverantwoord vastbinden, onrechtmatig toedienen van medicijnen ) - Seksueel misbruik (Ongewenste intimiteiten, aanranding, verkrachting, zich onnodig moeten uitkleden ) - Psychische mis(be)handeling (Schelden, pesten, intimideren, chanteren, dreigen, vernederen, infantiliseren, negeren, familiale en/of sociale contacten van de oudere niet toelaten ) - Financieel en materieel misbruik (Stelen van geld of eigendom, misbruik maken van goedgelovigheid, giften eisen, onder valse voorwendselen toe-eigenen van bezittingen, misbruik van volmachten, erfenisbejaging ) - Schending van rechten (Onrechtmatig schenden van het recht op vrijheid, privacy, zelfbeschikking, bijvoorbeeld ongevraagd post lezen of achterhouden, iemand nooit alleen laten, geen bezoek toelaten ) - Verwaarlozing (Onvoldoende of niet-aangepaste voeding geven, niet voldoende medische zorg bieden ) 5

6 - Verzorging laat te wensen over (De oudere krijgt verzorging maar die laat te wensen over, er is geen sprake van verwaarlozing) - Multiple problem-situaties [Situaties waar verschillende vormen (met name 3 of meer) van ouderenmis(be)handeling samen voorkomen] De vormen zullen verder besproken worden in het activiteitenverslag van het Vlaams meldpunt. 3 Beknopte historiek Het Vlaams Meldpunt ouderenmis(be)handeling is ontstaan eind 2002 vanuit de oproep van de WHO om de aandacht rond het fenomeen van ouderenmis(be)handeling te vergroten. Uit het rapport van de VN van januari 2002 betreft Consideration of the draft outcome document for the World Assembly on Ageing wordt duidelijk dat er een aantal specifieke maatregelen dienen getroffen te worden om deze problematiek aan te pakken. In 2003 is het eerste projectjaar van het Vlaams Meldpunt gestart en werd het Vlaams Meldpunt steeds jaar na jaar als project erkend en gefinancierd. De Vlaamse minister van Welzijn heeft halverwege juni 2007 het Vlaams Meldpunt Ouderenmis(be)handeling erkend als structurele organisatie. Op basis van deze erkenning kon een extra medewerker worden aangeworven, zodat het team van het Vlaams Meldpunt uit 2 voltijdse krachten bestaat. Tegelijkertijd echter vielen de projectsubsidies voor de provinciale steunpunten en het steunpunt Brussel weg. Om dit op te vangen heeft de Vlaamse overheid een convenant opgemaakt die als doel heeft de samenwerking te regelen tussen de Vlaamse overheid, de 5 Vlaamse provincies en de Vlaamse Gemeenschapscommissie. Deze convenant werd door alle partijen ondertekend op 30 januari Daarnaast blijft het Vlaams Meldpunt alles op alles zetten inzake sensibilisering, taboedoorbreking, registratie, deskundigheidsbevordering, opstarten van hulpverlening en het stimuleren van wetenschappelijk onderzoek. Dit jaarverslag probeert een weergave te zijn van de dagelijkse werking van het Vlaams Meldpunt Een knelpunt dat we in de voorbije jaren ervoeren is het feit dat er in de convenant geen duidelijke engagementen voor de provincies zijn opgenomen. Dit geeft hen de ruimte om hun eigen invulling te geven. Zo kan er gekozen worden voor een maximale invulling, zoals het opnemen van een rol bij interventievragen, sensibilisatieacties, vorming, ed. De convenant laat echter ook ruimte voor een minimale invulling, zoals een bijdrage leveren tot vorming, overleg en deskundigheidsbevordering. In de praktijk zien we dat sommige provincies bewust kiezen voor deze minimale invulling. Sinds de afsluiting van deze convenant hebben de leden van de stuurgroep convenant gepleit voor een herziening van het document. Deze herziening zal uitgesteld worden in afwachting van de interne staatshervorming. 6

7 4 Huidige structuur Vlaams Meldpunt OMB en Steunpunten OMB 4.1 Vlaams Meldpunt Ouderenmis(be)handeling Het Vlaams Meldpunt heeft volgende algemene taken: Geldt als eerste aanspreekcentrum voor alle vragen rond (vermoedens van) situaties ouderenmis(be)handeling. Verzorgen van onthaal van de melder en het bieden van informatie en advies. Indien verdere ondersteuning nodig is verwijst het meldpunt gericht door. Centralisatie en registratie van de meldingen. Sensibiliseren. Signaalfunctie ten behoeve van het beleid. Stimuleren wetenschappelijk onderzoek. Deskundigheidsbevordering. Taboedoorbreking. In de eerste plaats is het Vlaams Meldpunt er voor iedereen die vragen heeft of een melding wil maken van (een vermoeden van) een situatie van ouderenmis- (be)handeling. Aangezien bij het meldpunt alle meldingen uit Vlaanderen binnen komen heeft het meldpunt een brede en grondige kennis van het fenomeen ouderenmis(be)handeling. Hierdoor kunnen zij gericht en vanuit praktijkervaring advies verlenen. Uit onze cijfers blijkt eveneens dat het meldpunt een belangrijke adviserende taak heeft. Zowel hulpverleners als particulieren hebben nood aan één centraal punt die een eerste analyse van de situatie maakt. Zo wordt er gericht geanticipeerd op de vraag van de melder. Adviesvragen worden op een deskundige manier beantwoord. Daarnaast kan het meldpunt op een professionele wijze aftoetsen of een interventie gewenst is. In samenspraak met de melder zal het meldpunt het dossier doorverwijzen naar de steunpunten ouderenmis(be)handeling, die een specifieke aanpak van de situaties garanderen (indien er een steunpunt actief is, zie verder). Een uniforme registratie stelt ons in staat inzicht te krijgen in het fenomeen waardoor de kennis inzake ouderenmis(be)handeling bevorderd wordt en beleidsgerichte signalering mogelijk gemaakt wordt. Binnen het Vlaams Meldpunt worden zoveel mogelijk gegevens bevraagd en ingevoerd in de databank. Via gerichte vragen doen we aan situatie- en probleemanalyse. Zo verkrijgen we een zicht op de vormen van ouderenmis(be)handeling. Daarnaast zijn we ons bewust dat er ook meldingen rechtstreeks terechtkomen bij verschillende hulpverleningdiensten. Deze hulpverlening speelt een belangrijke rol in de probleemaanpak binnen die situaties, maar worden niet als ouderenmis(be)handeling apart geregistreerd. Bijgevolg misloopt het meldpunt een schat aan registratiegegevens. In 2011 werd samen met Dr. Liesbeth De Donder van de VUB dan ook gestart met het ontwikkelen van een risicotaxatie-instrument voor ouderenmis(be)handeling. Het RITI is een risicotaxatie-intrument. Dit houdt in dat het 7

8 risico op ouderenmis(be)handeling wordt gemeten door middel van een korte en op de praktijk gerichte checklist. Deze is gebaseerd op gekende signalen en risicofactoren van ouderenmis(be)handeling. Dit kan thuiszorgverleners helpen vlugger alert te zijn voor bepaalde signalen en stelt hen in de mogelijkheid deze vlugger op te merken. Hieraan wordt een registratiedatabank gekoppeld. Elke organisatie die met het risicotaxatie- instrument aan de slag gaat zal deze invullen in een daartoe gemaakte databank. Wanneer er een groot risico op ouderenmis(be)handeling blijkt te zijn zal ook de gestandaardiseerde registratiefiche van het Vlaams Meldpunt dienen ingevuld te worden. In 2012 wordt dit instrument getest. In 2012 worden de provinciale Meldpunten Misbruik, Geweld en Kindermishandeling opgericht. Hierdoor zal het Vlaams Meldpunt Ouderenmis(be)handeling zich in 2012 omvormen naar het Vlaams Ondersteuningscentrum Ouderenmis(be)handeling. Burgers kunnen voor elke vorm van geweld contact opnemen met de Provinciale Meldpunten Misbruik, Geweld en Kindermishandeling. Ook voor ouderenmis(be)handeling zullen burgers dus met hen contact kunnen opnemen. Het Vlaams Ondersteuningscentrum Ouderenmis(be)handeling fungeert door deze Provinciale Meldpunten als back office voor advies. Bij interventievragen verwijzen de Provinciale Meldpunten door naar de provinciale Steunpunten ouderenmis(be)handeling wanneer deze aanwezig zijn. Hulpverleners kunnen met vragen of situaties van ouderenmis(be)handeling rechtstreeks bij het Vlaams Ondersteuningscentrum Ouderenmis(be)handeling terecht. Een blijvende en zeer belangrijke taak blijft sensibilisatie naar zowel professionelen als de brede bevolking. Op regelmatige basis worden in vak- en populaire kranten en tijdschriften artikels gepubliceerd betreffende het thema. Het meldpunt blijft via publicaties, folders en affiches streven naar verdere taboedoorbreking en het bespreekbaar maken van de problematiek. Door relevante en actuele thema s aan bod te laten komen tijdens het jaarlijks congres ouderenmis(be)handeling willen we de professionelen zoveel mogelijk handvaten bieden om met de problematiek om te gaan. Daarnaast blijft het meldpunt ijveren voor deskundigheidbevordering rond de problematiek. Daarvoor geeft het meldpunt regelmatig vormingen rond ouderenmis(be)handeling. Het Vlaams Meldpunt wil ook zijn eigen deskundigheid vergroten door mee te werken aan verscheidene nationale en internationale projecten. Meer uitleg hierover kan u terug vinden in de evaluatie van de doelstellingen. We zijn heel tevreden dat Minister Vandeurzen de problematiek ouderenmis(be)handeling en het Vlaams Meldpunt opgenomen heeft in het ouderenbeleidsplan ( ). n (1).pdf 8

9 4.2 Huidige werking Steunpunten Ouderenmis(be)handeling (zie schema in bijlage) Oost-Vlaanderen De provincie Oost-Vlaanderen heeft tot 2011 de continuering van de werking gewaarborgd. Momenteel subsidieert de provincie Oost-Vlaanderen 2 halftijdse casemanagers. Tot 2010 waren dit nog 3 halftijdse casemanagers. De taken van de casemanagers zijn: Consultatie en advies geven Hulpverleningsnetwerken opzetten Coördinatie Antwerpen Bij het provinciebestuur Antwerpen is een team Slachtofferbeleid en Intrafamiliaal Geweld bij de dienst Welzijn belast met de opvolging van ouderenmis(be)handeling. Daarnaast wordt door de provincie geïnvesteerd in de regionale ondersteuning van de hulpverlening door 2 halftijdse medewerkers ter beschikking te stellen van 2 CAW s in Antwerpen. In de regio Turnhout kan, indien nodig, contact opgenomen worden met de cliënten zelf. In de regio Mechelen wordt info, advies en coaching aan hulpverleners gegeven. Bovendien werden beide medewerkers vanaf 2010 structureel verankerd. Limburg LISTELvzw heeft binnen Limburg belangrijke opdrachten in registratie, netwerkvorming en mutliproblemcasussen. Op basis van onder andere de geregistreerde gegevens van de meldingen van 2007 werd door Listel, in samenwerking met de provincie Limburg, gezocht naar een manier om beter op de gestelde hulpvraag te antwoorden. In het kader van interventievragen bij ouderenmis(be)handeling investeert de provincie sinds januari 2009 in het aanstellen van 2 0,25 VTE onthaalmedewerkers bij CAW Sonar en CAW t Verschil. Zij staan in voor onthaal, vraagverduidelijking, doorverwijzing en opvolging. Daarnaast heeft de provincie samen met Listel een webapplicatie uitgewerkt waardoor registratie vlotter kan gebeuren door de overlegcoördinatoren thuisgezondheidszorg en de onthaalmedewerkers van de 2 CAW s. Tevens is het voortaan mogelijk om de onkosten van overleg rond deze problematiek via de provincie vergoed te krijgen. Brussel Tot voor het wegvallen van de subsidies was het Steunpunt Ouderenmis(be)handeling Brussel ondergebracht bij de dienst Home-info. Door subsidiëring van de GGC en de VGC werd in december 2008 opnieuw een Brussels meldpunt Ouderenmis(be)handeling ondergebracht bij de dienst Home-info. 9

10 Vlaams-Brabant In Vlaams-Brabant is de aanpak van de problematiek op een laag pitje gezet. Wanneer het Vlaams Meldpunt daar een vraag tot interventie krijgt, wordt de melder doorverwezen naar de meest gepaste dienst op basis van de sociale kaart. West-Vlaanderen In West-Vlaanderen is de aanpak van de problematiek op een laag pitje. Wanneer het Vlaams Meldpunt daar een vraag tot interventie krijgt, wordt de melder doorverwezen naar de meest gepaste dienst op basis van de sociale kaart. 5 Doelstellingen Vlaams Meldpunt Ouderenmis(be)handeling Streven naar aanpassing van het convenant in het kader van de lokale aanpak van interventievragen De aandacht blijvend vestigen op de nood aan lokale, onafhankelijke aanspreekpunten voor de aanpak van specifieke situaties bij relevante overheden en hulpverleningsinitiatieven. Indicatoren: o Ook in 2011 zal de stuurgroep convenant 2 x per jaar worden samengeroepen, tenzij er een nieuwe of gewijzigde convenant komt waarin dit niet is opgenomen. Tijdens deze stuurgroep communiceert het Vlaams Meldpunt de nood aan lokale aanpak en eventuele andere knelpunten rond de problematiek ouderenmis(be)handeling aan de overheden en relevante hulpverleningsinstanties. Verslagen zijn aanwezig op dienst. In 2011 kwam de stuurgroep convenant niet meer samen. In het licht van de komende interne staatshervorming werd deze voorlopig opgeschort. o Ook in 2011 wordt in het jaarverslag de nood aan lokale onafhankelijke aanspreekpunten toegelicht. Dit jaarverslag wordt aan de overheid bezorgd. Dit jaarverslag is aanwezig op dienst en kan eveneens geconsulteerd worden op de website van het meldpunt. Het jaarverslag is aanwezig op dienst. De nood aan lokale onafhankelijke aanspreekpunten werd toegelicht o Via het schrijven en verspreiden van artikels wordt de nood aan lokale en onafhankelijke aanspreekpunten aangekaart. Een overzicht van deze artikels wordt bijgehouden door het meldpunt en dit verslag is aanwezig op dienst. Ook in 2011 werden artikels geschreven en gepubliceerd rond ouderenmis(be)handeling. De lijst is aanwezig op dienst. 10

11 Het Vlaams Meldpunt Ouderenmis(be)handeling, de betrokken provinciemedewerkers en de medewerkers van het Brussels Meldpunt zullen door overleg samen aan deze gemeenschappelijke doelstelling werken. Indicator: o Op regelmatige basis wordt overleg georganiseerd tussen het Vlaams Meldpunt, de provinciemedewerkers en de medewerkers van het Brussels Meldpunt. In 2011 werd het inhoudelijk overleg 3 maal georganiseerd. Verslagen hiervan zijn aanwezig op dienst. In 2011 werd de visietekst gerealiseerd. Deze is terug te vinden op de website van het Vlaams Meldpunt Ouderenmis(be)handeling onder de rubriek Hoe melden. Het Vlaams Meldpunt streeft naar een uniforme aanpak van de hulpverlening rond ouderenmis(be)handeling in Vlaanderen en Brussel. Het onthaal van binnenkomende meldingen in het Vlaams Meldpunt Ouderenmis(be)handeling wordt voortdurend geëvalueerd en geoptimaliseerd. Indicatoren: o Alle binnenkomende meldingen worden geregistreerd en jaarlijks cijfermatig weergegeven in het jaarverslag (permanente opdracht) Elke melding wordt zowel schriftelijk als elektronisch geregistreerd. Zodra de gegevens verwerkt zijn, is de weergave van deze analyse te vinden op het Vlaams Meldpunt en in het jaarverslag. o De meldingen die werden doorgegeven voor interventie naar de lokale steunpunten worden opgevolgd (permanent) Op regelmatige basis is er een overleg met de casemanagers van het Steunpunt Oost-Vlaanderen. Tijdens deze overleggen worden de interventies opgevolgd. In 2009 zijn in Limburg 2 1/4 FTE onthaalmedewerkers vrijgesteld voor de problematiek van ouderenmis(be)handeling. Er werd vooral telefonisch overlegd over de opgevolgde interventies. In 2011 werd opnieuw intervisie gegeven aan de overlegcoördinatoren. Dit ging door 25 oktober In 2011 werd met alle praktijkmedewerkers van de steunpunten en het Brussels Meldpunt worden samen gezeten om interventies bij situaties van ouderenmis(be)handeling te bespreken. Dit werd telkens na het inhoudelijk overleg georganiseerd. o Dossiervorming rond de opgevolgde interventies en beschikbare verslagen van het casemanagersoverleg gecoördineerd door het Vlaams Meldpunt Op regelmatige basis is er een overleg met de casemanagers van het steunpunt Oost-Vlaanderen. Tijdens dit overleg worden de interventies en knelpunten besproken. In 2011 kwamen deelnemers van het inhoudelijk overleg samen op 24 februari 2011, 26 mei 2011 en 8 december Dit werd in 2011 gekoppeld aan een casusoverleg met alle medewerkers van de steunpunten die casussen in de praktijk opvolgen. 11

12 Continuering van een centraal meldpunt waar alle betrokkenen onthaald kunnen worden door een luisterend oor en gericht advies of doorverwijzing. (permanent) Blijvende expertiseopbouw van de medewerkers van het Vlaams Meldpunt Ouderenmis(be)handeling. Indicatoren: o Bijwonen van relevante vormingen. De lijst van gevolgde vormingen zal aanwezig zijn op dienst. De medewerkers van het Vlaams Meldpunt Ouderenmis(be)handeling volgden dit jaar vormingen. De lijst is aanwezig op dienst. o Opvolgen en lezen van relevante literatuur. Een overzicht van deze literatuur zal aanwezig zijn op dienst. De relevante literatuur werd opgevolgd en is aanwezig op dienst. o Analyse van de geregistreerde meldingen, waardoor we een beter zicht krijgen op de problematiek. Deze analyse wordt jaarlijks naar de brede bevolking en overheid gecommuniceerd door middel van een jaarverslag van het Vlaams Meldpunt Ouderenmis(be)handeling. Dit jaarverslag zal aanwezig zijn op dienst en zal eveneens geconsulteerd kunnen worden op de website van het Meldpunt. Elke melding wordt zowel schriftelijk als elektronisch geregistreerd. Hierbij worden volgende gegevens zoveel mogelijk bevraagd: de hulpvraag, de melder, de vorm van mis(be)handeling, de aanwezige hulp- of dienstverlening, de betrokkenheid van justitie. De registratie van deze meldingen wordt jaarlijks weergegeven en geanalyseerd in het jaarverslag. Een jaarverslag werd opgemaakt en is aanwezig op dienst. o In 2011 zal door middel van regelmatig overleg met relevante actoren expertise worden uitgewisseld. Verslagen zullen op dienst aanwezig zijn. Het Vlaams Meldpunt Ouderenmis(be)handeling volgt de werkgroepen op van de aanwezige steunpunten. Zo was het Vlaams Meldpunt Ouderenmis(be)handeling in 2011 aanwezig op de werkgroep ouderenmis(be)handeling Antwerpen, werkgroep ouderenmis(be)handeling Mechelen, werkgroep ouderenmis(be)handeling Turnhout, de werkgroep hulpverleners Limburg en de beleidsgroep Open Dialoog Limburg. Op deze werkgroepen zijn ook relevante actoren uit diverse sectoren aanwezig: mutualiteiten, ziekenhuizen, OCMW s, SEL, politie, thuishulp,. Verslagen zijn aanwezig op dienst. Het bieden van een laagdrempelig en respectvol onthaal. Indicatoren: o Het Vlaams Meldpunt heeft een apart telefoonnummer (078-nr). Dit telefoonnummer wordt vermeld op folders, affiches en website van het Vlaams Meldpunt Ouderenmis(be)handeling. Het Vlaams Meldpunt ouderenmis(be)handeling is elke werkdag te bereiken via het nummer 078/ Het 078-nummer wordt bekend gemaakt door middel van onze website, folders, affiches, artikels en vormingen. 12

13 In 2011 zal er gewerkt worden aan verdere verankering van het Vlaams Meldpunt Ouderenmis(be)handeling in het hulpverleningsaanbod van Vlaanderen. Indicatoren: o Het centraliseren van de meldingen rond ouderenmis(be)handeling in Vlaanderen Elke melding wordt zowel schriftelijk als elektronisch geregistreerd. Hierbij worden volgende gegevens zoveel mogelijk bevraagd: de hulpvraag, de melder, de vorm van mis(be)handeling, de aanwezige hulp- of dienstverlening, de betrokkenheid van justitie. De registratie van deze meldingen wordt jaarlijks weergegeven en geanalyseerd in het jaarverslag. o Een databank voor het Vlaams Meldpunt is aanwezig Bij iedere melding wordt een registratiefiche ingevuld en deze wordt ingevoerd in de databank. De steunpunten beschikken allemaal over hetzelfde registratieformulier ouderenmis(be)handeling en kunnen deze dus gemakkelijk elektronisch doormailen zodat dit in één databank bij het Meldpunt wordt gecentraliseerd. De gegevens van de steunpunten worden eveneens in het jaarverslag van het Vlaams Meldpunt Ouderenmis(be)handeling opgenomen. o Er wordt deelgenomen aan overleg met relevante actoren Het Vlaams Meldpunt Ouderenmis(be)handeling volgt de werkgroepen op van de aanwezige steunpunten. Zo was het Vlaams Meldpunt Ouderenmis(be)handeling in 2011 aanwezig op het casusoverleg van het Steunpunt Oost-Vlaanderen, de werkgroep ouderenmis(be)handeling Antwerpen, werkgroep ouderenmis(be)handeling Mechelen, werkgroep ouderenmis(be)handeling Turnhout, de werkgroep hulpverleners Limburg en de beleidsgroep Open Dialoog Limburg. Op deze werkgroepen zijn ook relevante actoren uit diverse sectoren aanwezig: mutualiteiten, ziekenhuizen, OCMW s, SEL, politie, thuishulp,. Verslagen zijn aanwezig op dienst. o Het Vlaams Meldpunt Ouderenmis(be)handeling ontwikkelde samen met de Dr. Liesbeth De Donder van de VUB een risicotaxatie-instrument van ouderenmis(be)handeling (RITI) Via het ontwikkelen van een risicotaxatie-instrument van ouderenmis(be)handeling (RITI) wil het Vlaams Meldpunt Ouderenmis(be)handeling de deskundigheid van hulpverleners betreffende het detecteren van signalen vergroten. Op deze manier kan er een breder zicht worden verkregen op het voorkomen van ouderenmis(be)handeling. Dit via het ontwikkelen van een specifiek registratieprogramma voor het RITI. In 2011 werd dit instrument gecreëerd. In 2012 wordt het RITI getest door familiehulp vzw. 13

14 Er wordt gewerkt aan signalering en preventie rond de problematiek ouderenmis(be)handeling en het duidelijk profileren van het Vlaams Meldpunt Ouderenmis(be)handeling bij de bede bevolking en relevante sectoren. Blijvende sensibilisering van de brede bevolking en hulpverleningsdiensten rond de problematiek ouderenmis(be)handeling. Indicatoren: o Er is een folder voorhanden, die wordt up-to-date gehouden en permanent verspreid De folders werden nagekeken en er waren geen verdere aanpassingen nodig. Diensten kunnen permanent de folders bestellen bij het meldpunt. Wanneer men minder dan 50 folders besteld is dit gratis. Indien men meer dan 50 folders besteld wordt een vergoeding gevraagd die de onkosten dekt. In 2011 werd de folder herdrukt. o Er is een centraal telefoonnummer in gebruik voor Vlaanderen en Brussel dat permanent bekend wordt gemaakt Het Vlaams Meldpunt ouderenmis(be)handeling is elke werkdag te bereiken via het nummer 078/ Het 078-nummer wordt bekend gemaakt door middel van onze website, folders, affiches, artikels en vormingen. o Een website is actief en wordt up-to-date gehouden de website wordt up-to-date gehouden. De werking van de provinciale steunpunten werd kort beschreven. Op de website zijn eveneens de lezingen van de congressen van 2008 tot 2011 te vinden. o Affiches zijn aanwezig en worden permanent verspreid De affiches werden nagekeken en er waren geen verdere aanpassingen nodig. Diensten kunnen permanent affiches bestellen bij het Meldpunt. o Er worden op regelmatige basis artikels rond het Vlaams Meldpunt en de problematiek verspreid via allerhande media zowel naar professionelen als naar de ruime bevolking toe. Een overzicht van gepubliceerde en aangevraagde artikels zal bijgehouden worden door de medewerkers van het Vlaams Meldpunt Ouderenmis(be)handeling. In 2011 werden in allerhande media ( populaire pers, radio en TV) artikels en info verspreid onver ouderenmis(be)handeling. Een overzicht is aanwezig op dienst. o Er worden op regelmatige basis informatiesessies aan de ruime Vlaamse bevolking gegeven Er worden jaarlijks lezingen en vormingen gegeven in dienstencentra, voor verzorgenden, medewerkers van de diensten maatschappelijk werk van de mutualiteiten, politiescholen, hogescholen, ziekenhuizen, seniorenadviesraden De lijst van gegeven vormingen, trainingen en opleidingen is beschikbaar bij het Vlaams Meldpunt. In 2011 was het Vlaams Meldpunt Ouderenmis(be)handeling met een standje aanwezig op relevante seniorenbeurzen. o Er worden op regelmatige basis vormingen rond de problematiek ouderenmis(be)handeling in de relevante sectoren gegeven 14

15 Er worden jaarlijks lezingen en vormingen gegeven in dienstencentra, voor verzorgenden, medewerkers van de diensten maatschappelijk werk van de mutualiteiten, politiescholen, hogescholen, ziekenhuizen, De lijst van gegeven vormingen, trainingen en opleidingen is beschikbaar bij het Vlaams Meldpunt. Dit aanbod wordt blijvend bekend gemaakt. Ondersteunen van de sensibilisatieacties binnen de verschillende steunpunten/regionale netwerken (permanent). Indicatoren: o Overlegmomenten met de medewerkers van de steunpunten rond die initiatieven Tijdens het inhoudelijk overleg worden zulke acties uitgewisseld en onze medewerking verleend. Op dit overleg zijn alle provincies vertegenwoordigd. In 2011 kwamen deelnemers van het inhoudelijk overleg samen op 24 februari 2011, 26 mei 2011 en 8 december Tijdens de werkgroep ouderenmis(be)handeling in Mechelen en de werkgroep ouderenmis(be)handeling in Turnhout worden deze acties eveneens besproken. In Turnhout ging deze werkgroep door op 5 januari 2011, 31 maart 2011, 13 september 2011 en 15 december In Mechelen ging de werkgroep door op 21 januari 2011, 17 juni 2011, 25 april 2011 en 21 oktober De verslagen zij aanwezig op dienst o Via overleg zal het meldpunt op de hoogte gebracht worden van de sensibilisatieacties binnen de verschillende steunpunten/regionale netwerken. Indien nodig zal het meldpunt hier zijn medewerking aan verlenen. Het meldpunt is aanwezig op overleggen van de steunpunten. Op deze manier bleven wij op de hoogte van hun sensibilisatieacties en namen hier wanneer gevraagd actief aan deel. Verslagen zijn aanwezig op dienst. Via inventarisatie van knelpunten en analyse van registratiegegevens komen tot voorstellen van bijsturing inzake de aanpak van ouderenmis(be)handeling. Indicatoren: o Ook in 2011 zal dit weergegeven worden in het jaarverslag van het meldpunt. Dit jaarverslag zal aanwezig zijn op dienst en zal eveneens geconsulteerd kunnen worden op de website van het meldpunt. In 2011 werd een jaarverslag gemaakt. Hierin wordt een overzicht gegeven van de knelpunten en analyse van de registratiegegevens. Een overzicht van de knelpunten is te vinden in het jaarverslag. 15

16 Nastreven van deskundigheidsbevordering bij relevante hulpverleningsactoren. Het continu aanbieden en updaten van vormings- en trainingspakketten. Indicator: o Vormingspakketten en lijst van gegeven vormingen zullen bijgehouden worden op dienst. De vormingspakketten en lijst van vormingen werden in 2011 bijgehouden op dienst. Organiseren van een Vlaams congres. Indicator: o Jaarlijks organiseert het Vlaams Meldpunt Ouderenmis(be)handeling een congres in het kader van de World Elder Abuse Awareness Day die jaarlijks plaatsvindt op 15 juni. Het programma en aanwezigheidslijst zal opnieuw bijgehouden worden op dienst. Op 10 juni 2011 werd het jaarlijks congres georganiseerd. Programma en info zijn aanwezig op dienst. De lezingen zijn te consulteren op de website. Aanbieden van relevante informatie aan het brede publiek en professionelen. Indicator: o Ook in 2011 zal het meldpunt relevante informatie aan het brede publiek en professionelen aanbieden via folders, affiches, artikels, vormingen, infosessies, het Vlaams Congres en de website. Overzicht van de verspreide informatie zal bijgehouden worden op dienst. In 2011 werd info verspreid via affiches, folders, artikels, vormingen en het congres. Een lijst is aanwezig op dienst. Ontwikkelen van een risicotaxatie-instrument van ouderenmis(be)handeling Indicator: o Het Vlaams Meldpunt Ouderenmis(be)handeling ontwikkelde samen met de Dr. Liesbeth De Donder van de VUB een risicotaxatie-instrument van ouderenmis(be)handeling (RITI) Via het ontwikkelen van een risicotaxatie-instrument van ouderenmis(be)handeling (RITI) wil het Vlaams Meldpunt Ouderenmis(be)handeling de deskundigheid van hulpverleners betreffende het detecteren van signalen vergroten. Op deze manier kan er een breder zicht worden verkregen op het voorkomen van ouderenmis(be)handeling. Dit via het ontwikkelen van een specifiek registratieprogramma voor het RITI. In 2011 werd dit instrument gecreëerd. In 2012 wordt het RITI getest door familiehulp vzw. 16

17 Zoeken naar manieren om te komen tot verdere expertiseopbouw bij de medewerkers van het Vlaams Meldpunt. Stimuleren van samenwerking en expertise-uitwisseling tussen relevante actoren en het Vlaams Meldpunt. Indicator: o In 2011 zal het meldpunt op regelmatige basis overleg organiseren tussen het meldpunt, de provinciale medewerkers, het Brussels Meldpunt en de provinciale praktijkmedewerkers waarin casussen kunnen besproken worden. Hiervan zal verslag genomen worden en op dienst bijgehouden worden. Het Vlaams Meldpunt Ouderenmis(be)handeling is aanwezig op de werkgroepen en casusoverleggen van de lokale steunpunten. o Het inhoudelijk overleg en casusoverleg ging in maal door. Verslagen zijn aanwezig op dienst. Het Vlaams Meldpunt Ouderenmis(be)handeling volgt de werkgroepen op van de aanwezige steunpunten. Zo was het Vlaams Meldpunt Ouderenmis(be)handeling in 2011 aanwezig op de het casusoverleg van Oost-Vlaanderen werkgroep ouderenmis(be)handeling Antwerpen, werkgroep ouderenmis(be)handeling Mechelen, de casusgroep Mechelen, werkgroep ouderenmis(be)handeling Turnhout, de werkgroep hulpverleners Limburg en de beleidsgroep Open Dialoog Limburg. Op deze werkgroepen zijn ook relevante actoren uit diverse sectoren aanwezig: mutualiteiten, ziekenhuizen, OCMW s, SEL, politie, thuishulp,. Bijwonen van relevante nationale en internationale studiedagen en vormingen. Indicator: o De medewerkers van het Vlaams Meldpunt volgen het aanbod van interessante nationale en internationale studiedagen op. Een lijst van gevolgde vormingen zal bijgehouden worden op dienst. De medewerkers volgden in 2011 studiedagen. Een lijst is aanwezig op dienst. Opzoeken en doornemen van relevante literatuur. Indicator: o De medewerkers van het Vlaams Meldpunt volgen het aanbod van relevante literatuur op. Een lijst van aanwezige literatuur zal bijgehouden worden op dienst. De relevante literatuur werd opgevolgd en is aanwezig op dienst. Door centralisatie en analyse van meldingen een duidelijker zicht krijgen op de problematiek en te signaleren knelpunten. Indicator: 17

18 o Ook in 2011 zal dit weergegeven worden in het jaarverslag van het meldpunt. Dit jaarverslag zal aanwezig zijn op dienst en zal eveneens geconsulteerd kunnen worden op de website van het Meldpunt. In 2011 werd een jaarverslag gemaakt. Hierin wordt een overzicht gegeven van de knelpunten en analyse van de registratiegegevens. Stimuleren van wetenschappelijk onderzoek aangaande de problematiek van ouderenmis(be)handeling. Er zal getracht worden om de opgestarte samenwerking met professor Verté en Dr. Liesbeth De Donder (VUB) te continueren. Indicator: o Er zal getracht worden om op regelmatige basis samen te zitten met Professor Verté en Dr. Liesbeth De Donder. Hier zal verslag van genomen worden. Er werd op regelmatige basis verder gewerkt met Professor verté en zijn medewerkers. Dit in functie van internationale projecten (WEDO) en de ontwikkeling van het risicotaxatie-instrument van ouderenmis(be)handeling. Verslagen zijn aanwezig op dienst. Het continueren en verder uitbouwen van internationale samenwerking. Onderhouden van contacten en samenwerken met relevante internationale actoren. Indicatoren: o Het Vlaams Meldpunt zal in 2011 de samenwerking met Lachesis continueren in het kader van het Daphné Project, Breaking the taboo two. Het meldpunt werkte in het jaar 2011 mee aan het Europees Daphné project Breaking the Taboo 2. Dit project heeft als doelstelling om een handboek met een curriculum te ontwikkelen die geweld tegen oudere vrouwen in familieverband behandelt en die kan geïntegreerd worden zowel in de verschillende thuiszorgsectoren als in de basisopleidingen voor zij die werkzaam zijn in de thuiszorg. Het BtT2 project (developing and testing tools to train the trainer) wordt gesubsidieerd in het kader van het Daphne III programma door DG Justice, Freedom and Security van de Europese Commissie en wordt gecoördineerd door het Oostenrijkse Rode Kruis. Organisaties van Oostenrijk, Bulgarije, Duitsland, Portugal en Slovenië maken als partners deel uit van het project. Ook België maakt deel uit van het project. Els Messelis (Lachesis en Hogere Leergangen voor Fiscale en Sociale Wetenschappen cvo HUB EHSAL Brussel, afdeling seniorenconsulentenvorming) is de Belgische partner. Zij krijgt voor dit project de samenwerking van het Vlaams Meldpunt Ouderenmis(be)handeling. Voor meer informatie over het project: surf naar: 18

19 Een medewerker van het meldpunt nam deel aan internationale bijeenkomsten. Het meldpunt werkte tevens mee aan het uitwerken van het vormingsmateriaal. Het resultaat en de verslagen zijn aanwezig op dienst. o Het Vlaams Meldpunt zal in 2011 de initiatieven van AGE verder opvolgen. Het Vlaams Meldpunt Ouderenmis(be)handeling volgde de initiatieven van AGE verder op. Dit via samenwerking met de VUB. Het Vlaams Meldpunt Ouderenmis(be)handeling werkt momenteel mee aan het WEDO project. Dit project wordt geleid door AGE. o Het Vlaams Meldpunt zal in 2011 opnieuw lid zijn van INPEA. In 2011 was Het Vlaams Meldpunt Ouderenmis(be)handeling geen lid meer van INPEA gezien het om een betalend lidmaatschap gaat. Wel worden we nog op de hoogte gehouden van verdere initiatieven vanuit INPEA. In 2012 wordt bekeken of een nieuw lidmaatschap opportuun is. 5.1 Bijgewoonde vormingen / voorstellingen (chronologisch) 10/02/2011:Justitie en Welzijn, Beroepsgeheim: hinderpaal of hefboom?, faculteit Rechtsgeleerdheid van de K.U.Leuven. 8/11/2011, 15/11/2011en 06/12/2011: De kunst van het vorming geven, Kris De Ketelbutter. 21/04/2011, 05/05/2011, 19/05/2011: cursus EHBO, CAW Zuid-Oost-Vlaanderen. 09/12/2011 Brainstorm Netwerkvorming Ouderenmis(be)handeling mechelen Op sectoraal niveau: Inhoudelijk overleg met de medewerkers van de verschillende steunpunten: vergaderingen gaan door om de 4 maanden in de gebouwen van het VVP te Brussel Leden: alle (provinciale) medewerkers van de steunpunten, het Brussels Meldpunt en de medewerkers van het Vlaams Meldpunt. Op provinciaal niveau: Casusoverleg Oost-Vlaanderen: Het Steunpunt Oost-Vlaanderen komt op regelmatige basis samen met het Vlaams Meldpunt Ouderenmis(be)handeling. Dit wordt gekoppeld aan een gezamenlijk teamoverleg tussen Steunpunt en meldpunt. Tijdens deze vergaderingen worden knelpuntdossiers besproken overlegd rond de problematiek ouderenmis(be)handeling. Werkgroep ouderenmis(be)handeling Antwerpen: Deze werkgroep komt 4 maal per jaar samen. Er wordt gewerkt rond netwerkvorming, informatie uitwisseling, bekijken van knelpunten, uitwerking van ondersteuning rond ouderenmis(be)handeling. 19

20 Werkgroep ouderenmis(be)handeling Turnhout: Deze werkgroep komt 4 maal per jaar samen. Deze werkgroep heeft als doel netwerkvorming en overleg en samenwerking rond het beleid en activiteiten betreffende ouderenmis(be)handeling in de regio Turnhout. Werkgroep ouderenmis(be)handeling Mechelen: Deze werkgroep komt 4-maal per jaar samen. Er wordt gewerkt rond netwerkvorming, informatie uitwisseling, bekijken van knelpunten, uitwerking van ondersteuning rond ouderenmis(be)handeling. Casusoverleg Intrafamiliaal Geweld (IFG) Mechelen: In deze casusgroep worden casussen van ouderenmis(be)handeling en andere vormen van IGF in Mechelen besproken. Intervisie Limburg: Jaarlijks werkt het meldpunt mee aan een intervisie die door LISTEL vzw wordt georganiseerd. Deze intervisie heeft als doel handvaten aan te reiken aan de overlegcoördinatoren die met situaties van ouderenmis(be)handeling aan de slag gaan. Het is een moment waarop casussen kunnen worden besproken en opgevolgd. Werkgroep hulpverleners Limburg: Deze werkgroep komt 3 à 4 maal per jaar samen. Doel is de aanpak van ouderenmis(be)handeling binnen de 2 Limburgse CAW s te stroomlijnen. Open Dialoog Limburg: In 2011 werd de beleidsgroep in Limburg terug opgestart. De eerste vergaderingen stonden vooral in het teken van kennismaking en aftoetsen van bereidheid tot samenwerking. Op lokaal niveau: Vergadering voor onthaalvrijwilligers: deze vindt 3-maandelijks plaats in het Sociaal Huis Pandora. Leden: alle onthaalvrijwilligers en de coördinator van de onthaalvrijwilligers Kernvergadering: deze vindt 6-wekelijks plaats in het Sociaal Huis Pandora; Leden: alle medewerkers van het CAW Zuid-Oost-Vlaanderen vzw die gehuisvest zijn in het Sociaal Huis Pandora en beroepskrachten van andere diensten die daar ook gevestigd zijn en 2 afgevaardigden van de vrijwilligers van Pandora. Klein team: driewekelijks overleg met de verschillende leden van de dienst Vlaams Meldpunt Ouderenmis(be)handeling en het steunpunt ouderenmis(be)handeling Oost-Vlaanderen. Dit vindt plaats in het Sociaal Huis Pandora Adhoc-vergaderingen: op regelmatige basis met 1 of meer leden van de diensten rond ouderenmis(be)handeling van het CAW Zuid-Oost-Vlaanderen vzw. Deze vergaderingen gaan meestal door in het Sociaal Huis Pandora. 20

21 6 Cijfergegevens Vooraleer we dieper ingaan op de specifieke kenmerken van de meldingen ouderenmis(be)handeling die in het Vlaams meldpunt en de steunpunten zijn binnengekomen, willen we even blijven stilstaan bij de evolutie van de meldingen gedurende de voorbije werkjaren. Uit onderstaande grafiek kunnen we afleiden dat het aantal meldingen stabiel is ten opzichte van de laatste jaren. Zoals reeds hierboven vermeld werd er een nieuwe richting ingeslagen door het opmaken en ondertekenen van de convenant. Omdat er in dit convenant geen duidelijke engagementen voor de provincies zijn opgenomen, konden deze hun eigen invulling aan geven. Dit betekende dat een aantal provincies kozen voor een minimale invulling. Dit kwam niet ten goede aan een sluitende en uniforme werking rond de aanpak van ouderenmis(be)handeling. Het meldpunt merkt hierdoor dan ook dat bij interventievragen onze melders minder geneigd zijn om beroep te doen op onze diensten. In complexe situaties is er nood aan een onafhankelijke, neutrale persoon of instantie waarnaar interventievragen kunnen doorverwezen worden. Organisaties die aan huis komen bieden vaak diensten aan die moeten gegarandeerd worden, bijv. thuisverpleging, gezinszorg, en hebben niet de opdracht om de problemen rond ouderenmis(be)handeling aan te pakken. Voornamelijk in de provincies waar dit aanbod niet aanwezig is, merken we dat hulpverleningsinstanties geen meerwaarde zien bij het melden van interventievragen bij complexe situaties, aangezien zij er zelf verder mee aan de slag moeten. overzicht aantal meldingen aantal jaar 2003 jaar 2004 jaar 2005 jaar 2006 jaar 2007 jaar 2008 jaar 2009 jaar jaar 2011 jaar 21

22 6.1 Aantal meldingen en de gestelde hulpvraag vraag frequentie percentage Advies ,0% Interventie ,0% Informatie 38 8,0% Registratie 42 8,9% Totaal ,0% soort vraag frequentie Advies Interventie Informatie Registratie vraag Bedenkingen: Tussen 1 januari en 31 december 2010 noteerden we 472 meldingen voor heel Vlaanderen en Brussel die binnengekomen zijn bij het Vlaams meldpunt en de steunpunten ouderenmis(be)handeling. 58% van de melders vragen om informatie of advies over de mogelijkheden die bestaan of de stappen die men best onderneemt om een (vermoeden van een) situatie van ouderenmis(be)handeling aan te pakken. Een vraag naar interventie gebeurt in 33% van de gevallen. 8% procent van de melders vragen om dergelijke situatie te registreren, zonder meer. 22

23 6.2 Waar woont het slachtoffer? Provincie frequentie percentage Oost- Vlaanderen ,1% Antwerpen ,6% Limburg 83 17,6% Vlaams Brabant 56 11,9% West-Vlaanderen 41 8,7% Vlaams Meldpunt 22 4,7% Brussel 6 1,3% Wallonië 1 0,2% Totaal ,0% woonplaats slachtoffer frequentie Oost- Vlaanderen Antwerpen Limburg Vlaams Brabant West-Vlaanderen Vlaams Meldpunt Brussel Wallonië woonplaats Bedenkingen: Het grootste aantal meldingen komen uit de provincies Oost-Vlaanderen, Antwerpen en Limburg. In deze 3 provincies is er dan ook een actieve werking rond ouderenmis(be)handeling. In vergelijking met de andere provincies heeft Oost-Vlaanderen procentueel het grootste aantal meldingen. Daaruit kunnen we afleiden dat het Steunpunt Oost- Vlaanderen inzake bekendheid en interventiemogelijkheden nog steeds de 23

24 voortrekkersrol opneemt. Er worden ook vaak vormingen gegeven in de provincie. Momenteel zijn er 2 halftijdse medewerkers actief. Ongeacht de veranderingen in het kader van de convenant is de Provincie Antwerpen blijven investeren in de aanpak van ouderenmis(be)handeling. Er worden op regelmatige basis sensibilisatie acties georganiseerd door de provincie. In het Regionaal Steunpunt IFG / OMB arrondissement Turnhout is er 1 halftijdse medewerker aanwezig die interventies rond ouderenmis(be)handeling opneemt. In het Regionaal Steunpunt IFG / OMB arrondissement Mechelen kunnen enkel hulpverleners terecht voor info, advies en coaching. De blijvende inspanning van Antwerpen werpt zijn vruchten af. Ook dit jaar is het aantal meldingen uit deze provincie gestegen. Sinds 1 januari 2009 is er een samenwerkingsverband gestart tussen de Provincie Limburg en 2 Limburgse CAW s (Sonar en t Verschil) rond de problematiek van ouderenmis(be)handeling. De Provincie subsidieert daartoe de CAW s elk 0.25 VTE voor onthaal, vraagverheldering, doorverwijzing en opvolging. Taboedoorbreking, vorming en sensibilisering blijven belangrijke opdrachten voor zowel de Steunpunten als het Vlaams Meldpunt. Als we analyseren wat voor hulpvraag gesteld wordt, opgesplitst per provincie, komen we tot volgende resultaten: provincie*melding vraag Crosstabulation Provincie Melding vraag advies informatie interventie registratie Totaal Oost-Vlaanderen Antwerpen Limburg Vlaams-Brabant West-Vlaanderen Vlaams Meldpunt Brussel Totaal

25 provincie*melding vraag crosstabulation melding vraag advies informatie interventie registratie Antwerpen Brussel Limburg Oost- Vlaanderen Vlaams Brabant West- Vlaanderen Vlaams Meldpunt Wallonië provincie Bedenkingen: Uit deze resultaten merken we dat de hulpvraag verschilt van steunpunt tot steunpunt. Bij meldingen voor Oost-Vlaanderen, waar men al het langst actief is via de methodiek van het casemanagement, wordt er in meer dan de helft van de hulpvragen een interventie gevraagd. Door de blijvende en actieve aanwezigheid van de casemanagers in Oost-Vlaanderen is het aanbod hier reeds beter bekend onder de hulpverleners. We zien dan ook dat Oost-Vlaanderen nog steeds het grootste aantal interventievragen heeft ten opzichte van de andere provincies. In 2011 zijn het aantal interventievragen voor de regio s Antwerpen en Limburg licht gestegen ten opzichte van Deze 3 provincies hebben een actief steunpunt en voeren een sensibilisatiebeleid. Dit maakt dat er in deze provincies beduidend meer situaties van ouderenmis(be)handeling worden gemeld. Een duidelijke aanwezigheid van een lokale werking rond ouderenmis(be)handeling zorgt ervoor dat het dark number in deze provincies kleiner is dan in de andere 2 provincies In Vlaams-Brabant en West-Vlaanderen zien we in 2011 een daling van het aantal meldingen. Opvallend is dat in West-Vlaanderen en Vlaams-Brabant zeer weinig interventievragen worden gesteld ten opzichte van de andere provincies. Dit is te verklaren door een gebrek aan een actief steunpunt in beide provincies. Dit kan de het lage aantal meldingen verklaren. Er kan immers aan hulpverleners en andere melders geen ondersteuning ter plekke worden aangeboden. Daarnaast merken we dat deze provincies minder inzetten op sensibilisering. 25