havo/vwo Schoolgids

Transcriptie

1 havo/vwo Schoolgids

2 havo/vwo Het Lyceum Rotterdam voor kunst, wetenschap en ondernemen Van harte welkom! Het Lyceum Rotterdam is een creatieve, kleurrijke en veilige school in het hart van Rotterdam. Wij bieden drie bijzondere richtingen: kunst, wetenschap en ondernemen. Deze zijn geïntegreerd in de reguliere havo- en vwo-niveaus. Onderwijs volgen is meer dan alleen een diploma halen in vijf à zes jaar. Wij hechten veel waarde aan evenwichtige ontplooiing, een enthousiasmerende en inspirerende sfeer. Het Lyceum Rotterdam heeft als pedagogische doelstelling dat iedere leerling zelfstandig en samen leert leren. Het Lyceum Rotterdam wil het beste uit de leerling halen. Logica brengt je van A naar B, verbeelding brengt je overal Albert Einstein Dat het citaat van Einstein een prominente plaats gekregen bij ons school is niet toevallig. Het is vanzelfsprekend dat kinderen de eerste 11 à 12 jaar van hun leven (samen) spelen, nieuwsgierig zijn, fantaseren, onderzoeken, ondernemen en creatief zijn. Op Het Lyceum Rotterdam sluiten wij aan bij deze eigenschappen. Wij stimuleren leerlingen hun nieuwsgierige, leergierige, onderzoekende, creatieve en ondernemende kant te vergroten. Hiermee dagen wij onze leerlingen uit hun grenzen te verleggen en hun horizon te verbreden. Binnen ons onderwijs wordt gewerkt met 21ste-eeuwse vaardigheden zoals de competenties samenwerken, creativiteit, digitale geletterdheid, communicatie, probleemoplossend vermogen en kritisch denken. Met deze vorm van onderwijs beogen wij al onze leerlingen zo optimaal mogelijk voor te bereiden op hbo en wetenschappelijk onderwijs. Het Lyceum Rotterdam beschikt over kunstateliers, science labs, een business lounge en een grote Mac studio voor grafi-media lessen. De informatie in deze schoolgids is bedoeld voor ouders en leerlingen. De schoolgids is het spoorboekje van de school en daarmee een gemakkelijk naslagwerk, alsmede een bron van informatie over ons onderwijs, de begeleiding en ondersteuning van leerlingen, rechten en plichten van leerlingen en de wettelijke verplichtingen waaraan een school moet voldoen. Deze informatie is ook terug te vinden op onze website: Mocht de inhoud van de schoolgids voor u reden zijn tot vragen, aarzelt u dan niet om contact op te nemen. Wij zijn gehuisvest in een prachtig gebouw dat onder monumentenzorg valt, een rijke geschiedenis heeft en waar alle hedendaagse onderwijsfaciliteiten aanwezig zijn en iedereen zich thuis voelt. Om iets van onze schoolsfeer te proeven, nodigen wij u van harte uit zelf te komen kijken op onze ouderavonden, onze open lessen en/of voor een gesprek met leerlingen en/of directie. U bent ook altijd van harte welkom om even langs te komen en u te laten rondleiden door uw zoon of dochter. Ik wens iedereen een inspirerend en succesvol schooljaar toe. Ik wens iedereen een goed schooljaar toe en ik spreek de hoop uit dat het voor alle leerlingen een prettig, inspirerend en succesvol jaar wordt. Mw. R.L.M. Bouwer Directeur Het Lyceum Rotterdam voor kunst, wetenschap en ondernemen

3 > Inhoudsopgave Van harte welkom! 3 Inhoudsopgave 4 1 Even voorstellen 6 Wie, wat, waar 6 Ouderklankbordgroepen 8 Leerlingenraad 8 Medezeggenschap 8 Wat maakt onze school bijzonder? 8 2 Zo werkt onze school 11 Onderbouw 11 Kunst 12 Wetenschap 13 Ondernemen 14 Da Vinci-klas 15 Lessen uitgelicht 16 Mentorles 16 Steunlessen begrijpend lezen brugklas 16 Nieuwsbegrip 16 Rekenen 16 Profielkeuze klas 3 16 Extra vakken per opleiding 17 havo, profielen 17 vwo, profielen 18 Extra examenvak 21 Profielwerkstuk 21 Niveau Junior: Oriëntatie 21 Niveau A: Algemene kennis 21 Niveau B (VWO 6): Kennis van plan naar uitvoering 22 3 Leerlingbegeleiding en ondersteuning 23 Mentor 23 Peer mediation 23 Peercoaches 23 Dyslexie/ remedial teaching 24 Huiswerkbegeleiding op school en Lyceo 24 Huiswerkbegeleiding 24 Het Centrum voor jeugd en gezin bij jou op school 25 Klas 1 25 Jaar voor eindexamen 25 Zorgteam op school 25 Inloopspreekuur 25 Vragen? 25 Alles onder één dak 25 4 Dit doen we ook! 26 Excursies en buitenlandse reizen 26 Projectweken 26 Exposities 26 Schoolfeesten 26 Internationaliseren 26 5 In de praktijk 28 Lestijden 28 Absentie 29 Ziekte tijdens lesdag 29 Te laat 29 Absentiecontrole 29 Onverwachte omstandigheden 29 Verwijderd uit de les 29 Jaarinrichting 29 Het Nieuws 29 Rapporten 30 Bevorderingsnormen en doubleren 30 Magister 30 Vakanties 30 Lesrooster en lesuitval 30 Verlof 31 Toetsprotocol 31 Regels en afspraken 31 6 Geldzaken 32 Vrijwillige ouderbijdrage 32 Specificatie vrijwillige ouderbijdrage HLR 32 Specificatie vrijwillige ouderbijdrage HLR 33 Schoolboeken 33 Verzekering 33 Kluisjes 33 Sponsorbeleid 33 Cultuurkaart 34 7 Overige zaken 35 Schoolwacht en veiligheid 35 Vensters voor verantwoording 35 Wet bescherming persoonsgegevens 35 Verklaring portretrecht 37 Klachtenregeling en vertrouwenszaken 37 Klachten ongewenste omgangsvormen 37 Meldplicht seksueel geweld 37 Vertrouwenspersonen binnen LMC 37 Reglement Commissie van Beroep voor de examens 38 Schoolverzuim en leerplicht / kwalificatieplicht 38 Wet Passend Onderwijs 38 Zorgplicht 38 Extra onderwijsondersteuning 38 Ontwikkelingsperspectiefplan (OPP) 39 Schoolprofielen op website 39 Leerlingenstatuut

4 >1 Even voorstellen >1 Even voorstellen Het Lyceum Rotterdam is een middelgrote, veilige havoen vwo-school waar je jezelf kan en mag zijn. We zijn duidelijk, maken heldere afspraken en hechten aan een warme en prettige sfeer op school. Het Lyceum Rotterdam is een school waar we elkaar kennen en respecteren. Het onderwijsteam van Het Lyceum Rotterdam is creatief, inspirerend, ondernemend en betrokken bij onze leerlingen. Deze werksfeer nodigt leerlingen uit hun grenzen te verleggen en te ondernemen op creatief en intellectueel gebied. Onze school stimuleert leerlingen een actieve inbreng te hebben en te excelleren in kunst, wetenschap of ondernemen. Wie, wat, waar Het Lyceum Rotterdam Beukelsdijk AE Rotterdam Telefoon: Website: Bankrekeningnummer: NL64 ABNA Bereikbaarheid Onze school staat in Rotterdam centrum en is goed bereikbaar met het openbaar vervoer. Voor de school stoppen twee bussen, 38 en 40, halte Henegouwerplein. Vanaf het Centraal Station is het ongeveer tien minuten lopen naar school. Directie Renée Bouwer directeur Sander Tetteroo teamleider bovenbouw Jeroen van Nijen teamleider onderbouw klas 1 t/m3 Leerjaarcoördinatoren Jaco van der Schee klas 1,2 en 3 Henric van Ginkel klas 4 havo, 5 en 6 Jvanderschee@lmc-vo.nl Hvginkel@lmc-vo.nl Leerlingbegeleiding en ondersteuning Yvonne Voortman Yvoortman@lmc-vo.nl zorgcoördinator Henriette van Buuren Hvanbuuren@lmc-vo.nl remedial teacher Het Lyceum Rotterdam maakt deel uit van LMC Voortgezet Onderwijs (LMC), een interconfessioneel en algemeen bijzonder Rotterdams schoolbestuur. LMC biedt in Rotterdam op 27 locaties voortgezet onderwijs aan. Onder het bevoegd gezag van LMC nemen ca leerlingen uit vele levensbeschouwelijke achtergronden deel aan het voortgezet onderwijs. Zij worden daarin begeleid door betrokken medewerkers. De scholen van het bestuur werken onderling veel samen, zeker als het gaat om de doorstroom van leerlingen. College van bestuur LMC voortgezet onderwijs Dhr. M.J.W. van der Knaap (voorzitter) LMC Voortgezet Onderwijs Postbus KL Rotterdam Telefoon: info@lmc-vo.nl Webite: Bezoekadres: Henegouwerplein 16 Rotterdam Inspectie van het onderwijs Vragen over onderwijs: Meldpunt vertrouwensinspecteurs: info@owinsp.nl Website: Landelijke Klachtencommissie Onderwijs Onderwijsgeschillen Postbus AD Utrecht Telefoon: info@onderwijsgeschillen.nl Bezoekadres: Gebouw Woudstede Zwarte Woud SJ Utrecht 6 7

5 >1 Even voorstellen >1 Even voorstellen Ouderklankbordgroepen gericht op kunst, wetenschap en ondernemen Het Lyceum Rotterdam heeft drie ouderklankbordgroepen. Deze groepen richten zich op verschillende aspecten binnen onze school. Iedere ouderklankbordgroep houdt zich bezig met het bevorderen van de relatie tussen ouders en de schoolleiding. Daarnaast zijn de klankbordgroepen gericht op de samenhang tussen en invulling van de richtingen kunst, wetenschap en ondernemen. Ook helpen de klankbordgroepen bij het denken over en organiseren van bijzondere activiteiten. Meer informatie, ook over mogelijkheid tot deelname aan een klankbordgroep, is te verkrijgen bij directeur, mevr. R. Bouwer. Leerlingenraad Wij geloven erin dat leerlingen zich beter voelen op school als er naar hen wordt geluisterd en als zij worden betrokken bij het schoolleven. Daarom heeft Het Lyceum Rotterdam een leerlingenraad. De leerlingenraad is een soort tussenpersoon tussen de leerling en de directie van de school. Dat werkt natuurlijk naar twee kanten: leerlingen zijn daardoor beter geïnformeerd, maar ook docenten en directie krijgen een betere kijk op wat er leeft bij leerlingen. Dat komt de kwaliteit van de school ten goede. De leerlingenraad verzamelt eventuele klachten van de leerlingen en bespreekt deze met de directie; de leerlingenraad adviseert de directie over wat er verbeterd zou kunnen worden aan de school. In de Medezeggenschapsraad, die meebeslist over belangrijke zaken die invloed kunnen hebben op de dagelijkse gang van zaken op school, neemt ook een lid van de leerlingenraad zitting. Hierdoor kunnen ideeën van de leerlingenraad (en dus van de leerlingen) worden gehoord en weloverwogen wel of niet worden uitgevoerd. De leden van de leerlingenraad komen regelmatig samen en gaan drie keer per schooljaar in gesprek met de directie. Ook de klassenvertegenwoordigers van alle leerjaren en opleidingen worden voor gesprekken uitgenodigd. Deze gesprekken vinden plaats in oktober, januari en mei. Medezeggenschap Het Lyceum Rotterdam heeft een schoolmedezeggenschapsraad, de MR. In deze raad zijn drie geledingen vertegenwoordigd: leerlingen, ouders en personeel. De MR praat met de schoolleiding over zaken als de formatie, het schoolgeld, de kwaliteit van het onderwijs en eventuele extra vakantiedagen. Volgens de wet is de school verplicht om over deze onderwerpen overleg te voeren met de MR. Vaak heeft de MR, of een geleding uit de MR, daarbij instemmingsrecht. In dit schooljaar bestaat de MR uit zeven leden: een leerling, drie ouders en drie personeelsleden. Wat maakt onze school bijzonder? Wij onderscheiden ons van andere havo- en vwo-scholen door onze drie richtingen: kunst, wetenschap en ondernemen. Doordat alle leerlingen vanaf het begin een duidelijke keuze hebben gemaakt voor een richting of juist hun definitieve keuze uitstellen door middel van de Da Vinci-klas, delen de leerlingen dezelfde interesse en passie. Dat schept een band en geeft een heel speciale sfeer op school en in de klas. Op Het Lyceum Rotterdam krijgt iedere leerling elke week, naast alle gewone vakken, tien lesuren kunstvakken, natuurwetenschappelijke vakken of vakken gericht op ondernemen aangeboden. In de onderbouw (de eerste drie jaar) is het leerjaar verdeeld in vier periodes. Binnen elke richting en in de Da Vinciklas 3 wordt per periode met een thema gewerkt. De docenten van de reguliere vakken leggen relaties tussen hun vakgebied (Engels, Nederlands, wiskunde, etc) en het thema. Elke docent geeft minimaal één vakoverstijgende les in relatie met het thema van de periode. Tweemaal per jaar gaan leerlingen van de drie richtingen met elkaar in een projectweek intensief aan de slag met een thema. Het thema wordt vanuit verschillende invalshoeken aangeboden: kunst, wetenschap en ondernemen. Bij sommige onderdelen worden projectgroepen gemaakt waarin leerlingen van alle drie de richtingen zijn vertegenwoordigd. Zo kunnen leerlingen specialist zijn op hun eigen onderdeel en leren de leerlingen van elkaar. Tijdens projectweken vinden de lessen zowel binnen als buiten de school plaats. Binnen de school worden er lessen en workshops gevolgd die door zowel eigen docenten als door externe docenten of professionals worden gegeven. Buiten de school ondernemen we culturele activiteiten, zoals een museumbezoek of een bedrijfsbezoek. De duur van deze activiteiten varieert van een dag tot enkele dagen. Naast musea in Rotterdam worden ook musea in andere steden, waaronder Den Haag, Amsterdam, Antwerpen en Brussel aangedaan. De bedrijven die we bezoeken zijn veelal gevestigd in het Rijnmondgebied. Denk hierbij aan bedrijven zoals Stegeman Specerijen, Vopak, het Havenbedrijf en de ABN-AMRO Bank. Binnen de richting wetenschap doen we mee aan activiteiten georganiseerd door bedrijven, zoals Shell. Ook nemen we deel aan de Lego-league en de Eurekaweek. Met de richtingen kunst en wetenschap doen we mee aan Artcadia. Binnen ons onderwijs werken we met de leerlingen aan de 21ste-eeuwse vaardigheden, zoals communiceren, samenwerken, het vermogen hebben om problemen op te lossen. Creativiteit, kritisch durven denken, digitale geletterdheid en sociale en culturele vaardigheden staan bij ons centraal. Onze leerlingen leven betrokken, werken ondernemend en leren nieuwsgierig! 8 9

6 >2 Zo werkt onze school Onderbouw De onderbouw bestaat uit de klassen 1, 2 en 3. Wij hebben een tweejarige brugklas. Dit wil zeggen dat leerlingen van havo en vwo twee jaar bij elkaar in de klas zitten en pas na de tweede klas een advies krijgen voor havo of vwo. Alle leerlingen in de onderbouw krijgen de volgende vakken: klas 1 klas 2 klas 3 Aardrijkskunde Biologie Duits Economie Engels Frans Geschiedenis Natuur-, scheikunde Nederlands KWT (Re/Nb) Sl Wiskunde minuten rooster 10 11

7 >2 Zo werkt onze school Aanvullend krijgen de leerlingen, afhankelijk van de opleiding die gekozen is, specifieke vakken: Aanvullend krijgen de leerlingen, afhankelijk van de opleiding die gekozen is, specifieke vakken: Kunst Wetenschap Kunst 2D Kunst 3D Digitale media Cu Filosofie Wetenschap Creatieve wetenschap Digitale media Cu Filosofie minuten rooster 60 minuten rooster Kleur je liever buiten de lijntjes? Op Het Lyceum Rotterdam krijgt iedere leerling die de richting kunst heeft gekozen elke week, naast alle gewone vakken, tien lesuren kunstvakken aangeboden. Tijdens deze kunstvakken maakt de leerling in de onderbouw kennis met verschillende materialen en technieken. Je leert hoe je ideeën kunt vormgeven en uitwerken. Zo ontwikkel je een goede basis om bewuste keuzes te maken en in de bovenbouw een meer individueel traject in te gaan ter voorbereiding op jouw vervolgstudie. Het Lyceum Rotterdam beschikt over alle faciliteiten die nodig zijn voor de kunstvakken: teken- en schilderateliers, een modeatelier, 3D-ateliers en een digitalemedia-atelier. Bij de kunstvakken horen de vakken beeldende vormgeving, vaardigheden, tekenen en schilderen, digitale media, kunstgeschiedenis en filosofie. Bij beeldende vormgeving maken de leerlingen ruimtelijk beeldend werk. Bij tekenen en schilderen leren de leerlingen op het platte vlak beeldend werk te maken met allerlei materialen. Vaardigheden is een vak dat aansluit op beeldende vormgeving, tekenen en schilderen, dat alleen in de eerste klas wordt gegeven. Bij vaardigheden draait het niet zozeer om creativiteit, maar staat het omgaan met materialen, gereedschappen en het oefenen van technieken centraal. Binnen het vak digitale media leren de leerlingen ICT waarmee zij beeldend werk leren te maken op de computer. Bij kunstgeschiedenis leren de leerlingen het beschouwen van kunst en nemen ze kennis van de geschiedenis van de kunst, de begrippen en verschillende analysemodellen. Bij filosofie leren de leerlingen de kunst van het vragen stellen en het doordenken. Zo wordt het reflectief vermogen van de leerlingen aangesproken en wordt het ontwikkelen van denkbeelden begeleid. Ben je ook nieuwsgierig naar achter de horizon. Bij de richtin wetenschap word je maximaal uitgedaagd, kun je jouw talent echt ontplooien en mag je straks trots zijn op je bijzondere diploma. Hier krijg je de gewone havo- en vwo-vakken, plús tien lesuren per week natuurwetenschappelijke en creatieve vakken. Zo mag je werken in een laboratorium en achter Mac s producten ontwerpen. Alle speciale werkplaatsen zijn op het Lyceum Rotterdam aanwezig, waaronder laboratoria, ateliers en grafi-media studio s. De werkvormen zijn gebaseerd op (buiten) onderzoek en experiment. Door middel van projecten die gekoppeld zijn aan thema s worden de samenhang tussen en de diversiteit van natuurkunde, scheikunde, biologie, aardrijkskunde, techniek, wiskunde en de creatieve vakken duidelijk. Op basis van het voorafgaande wordt de bèta-theorie geïntroduceerd

8 >2 Zo werkt onze school >2 Zo werkt onze school Aanvullend krijgen de leerlingen, afhankelijk van de opleiding die gekozen is, specifieke vakken: Aanvullend krijgen de leerlingen, afhankelijk van de opleiding die gekozen is, specifieke vakken: Ondernemen Da Vinci Ondernemen Creatief ondernemen Digitale media Cu Filosofie DaVinci 2 Creatief DaVinci 2 Digitale media 1 Cu 1 Filosofie 1 60 minuten rooster 60 minuten rooster Leer jezelf kennen! Ondernemen staat bij ons voor je eigen kwaliteiten, talenten en competenties leren kennen en inzetten. Dit alles met de ondernemer - in spé - als uitgangspunt. In het eerste jaar ontwikkel je vooral je communicatieve vaardigheden door veel te presenteren. Vervolgens leer je jezelf kennen in verschillende ondernemersprojecten waarbij je sterke punten en je ontwikkelpunten naar voren komen. Het tweede jaar zal je je competenties verder ontwikkelen en krijg je meteen de kans deze in de praktijk te brengen tijdens schoolprojecten. Tenslotte zal je je eigen project moeten opzetten waarbij je zelf het budget en begroting bepaalt. Uiteraard richt je je ook op de economische vakken. Het programma van de richting ondernemen is verdeeld in drie fasen. Klas 1: De propedeusefase Exploring business Je maakt op speelse en aantrekkelijke wijze kennis met het brede perspectief van business. De kennismakingsfase wordt afgesloten met de zogenaamde leerlingproef waarmee het Exploring business -certificaat verkregen wordt. Klas 2 en 3: De undergraduate fase Business basics Je maakt je de basisprincipes van business en ondernemen eigen en sluit deze fase af met de zogenaamde gezelproef door een eigen minionderneming op te starten en hiermee een Business basics -certificaat te verwerven. Klas 4-6: De graduate fase - Young Entrepeneurs Je verdiept jouw vaardigheden en kennis van business en bent in staat integrale ondernemingsvraagstukken op te lossen. Met het schrijven en presenteren van een toekomstgericht ondernemingsplan, waarin je tevens reflecteert op je eigen persoonlijke en professionele groei, wordt de meesterproef afgelegd. Hiermee is de gezelperiode afgesloten en verkrijg je het Business Young Entrepeneurs -certificaat. Bij de naam Da Vinci denkt men al snel aan kunst, maar Leonardo Da Vinci was ook een bevlogen wetenschapper en ondernemer. Daarom noemen we de klas waar leerlingen de tijd krijgen om te ontdekken tot welke opleiding zij zich het meest aangetrokken voelen, de Da Vinci-klas. In deze klas krijgen de leerlingen te maken met zowel aspecten op het gebied van kunst (denk aan tekenen) als wetenschap (denk aan creative labs) als ondernemen (denk aan reclame). Op deze manier kunnen deze leerlingen een eerste jaar beleven waarin zij nog volop de tijd krijgen om te ontdekken tot welke richting zij zich het meest aangetrokken voelen. Ook deze klas zal op basis van probleemgestuurd onderwijs in de vorm van projecten aan de slag gaan met de verschillende richtingen van onze school. Hierbij zullen de overlappende vakken met name vanuit de projecten benaderd worden. Een voorbeeld: Het ontwerpen van een pretpark kent veel verschillende uitdagingen; creatieve (hoe ziet het eruit?), technische (hoe werkt het?) en economische (hoe maken we het winstgevend?). Deze uitdagingen gaan wij deze periode aan en aan het einde van de periode presenteert de leerling een eigen pretpark

9 >2 Zo werkt onze school > De profielen zien er als volgt uit: Lessen uitgelicht Mentorles In het wekelijks terugkerende mentorlesuur worden alle dagelijkse zaken doorgenomen, komen de studievaardigheden en sociale vaardigheden aan bod, en heeft de mentor tijd om met iedere leerling gesprekken te voeren. Ook besteedt de mentor veel aandacht aan studieloopbaan begeleiding, kiezen van een vervolgstudie. Hier maken onder andere de profielkeuze, het kiezen van een vervolgstudie, het digitale portfolio en het aanleren van reflecteren op eigen werk en resultaten van uit. Steunlessen begrijpend lezen brugklas Alle leerlingen van de brugklas maken in september een toets begrijpend lezen en woordenschat. Deze zogenaamde Diataaltoets wordt landelijk genormeerd. Op basis van de score op deze toets, de cijfers bij Nederlands (en in mindere mate bij Engels en Frans) en geschiedenis, kan vastgesteld worden of een leerling moeite heeft met tekstbegrip. Leerlingen die moeite hebben met begrijpend lezen kunnen daarvoor steunlessen krijgen. Deze steunlessen worden gegeven door talendocenten in groepen van vijf tot zeven leerlingen. Deze steunlessen vinden bij voorkeur buiten lestijd (aansluitend aan het rooster van de leerling) plaats, maar het is ook mogelijk dat een leerling uit de les gehaald wordt. De docent zorgt ervoor dat de leerling niet telkens uit een les van hetzelfde vak gehaald wordt. In april van het eerste schooljaar wordt de tweede versie van de Diataaltoets afgenomen. Dan kan bekeken worden of de leerlingen voldoende vooruitgang hebben geboekt. Mede afhankelijk daarvan worden de steunlessen voortgezet of beëindigd. Nieuwsbegrip In alle klassen (m.u.v. de examenklassen) wordt het vak Nieuwsbegrip gegeven. De leerlingen krijgen dit vak één lesuur per week. Het vak wordt meestal gegeven door een talendocent. Bij Nieuwsbegrip lezen leerlingen actuele teksten over uiteenlopende onderwerpen en bespreken die. Op deze manier leren de leerlingen over de wereld om hen heen, raken zij geïnteresseerd in actuele kwesties en worden zij gestimuleerd om zelf het nieuws te volgen in kranten, op internet en op televisie. Door het vak Nieuwsbegrip vergroten zij hun woordenschat, leren zij kritisch na te denken, leren zij hun gedachten onder woorden te brengen en leren zij te discussiëren. Daarnaast vergroot het vak hun vaardigheid in het lezen van nieuwsberichten en beschouwende of betogende teksten. Eenmaal per periode worden deze vaardigheden getoetst. Het cijfer wordt op het rapport vermeld en is opgenomen in de bevorderingsnorm. Rekenen In de onderbouw krijgen alle leerlingen in elk leerjaar een lesuur rekenen aangeboden. In deze les maken wij gebruik van de methode Studyflow. Hiermee worden de leerlingen grondig voorbereid om de rekenvaardigheid te vergroten, ten einde aan het eind van de havo- en vwo-opleiding de verplichte rekentoets met succes te kunnen maken. Voor Studyflow krijgt iedere leerling een eigen toegangscode. Dit adaptieve programma meet de voortgang van iedere leerling en biedt vervolgens de nodige opgaven aan om een onderwerp succesvol af te kunnen ronden. Profielkeuze klas 3 Elke leerling van Het Lyceum Rotterdam heeft in klas twee al gesprekken met de mentor over de studieloopbaan. In de loop van de derde klas maakt iedere leerling een keuze uit een viertal profielen. Deze profielen zijn: Cultuur en Maatschappij, Economie en Maatschappij, Natuur en Techniek en Natuur en Gezondheid. Wij geloven in creativiteit. Daarom kunnen onze leerlingen binnen alle profielen kiezen voor het eindexamenvak Kunst Algemeen. Ook hebben onze leerlingen de mogelijkheid examen te doen in een extra examenvak. Extra vakken per opleiding Naast de vakken die de leerlingen volgen in hun profiel, is er ook een aantal vaste vakken per opleiding (kunst, wetenschap of ondernemen) in de bovenbouw. De leerlingen van de opleiding kunst volgen nog tekenen en filosofie. De opleidingen wetenschap en ondernemen starten dit schooljaar met een derde klas >> havo CM-profiel Geschiedenis Frans/Duits (1 van 2) Economie Kunst Informatica Wiskunde A NT-profiel Wiskunde B Natuurkunde Scheikunde Informatica Biologie Economie/Kunst (1 van 2) Gemeenschappelijke vakken: Nederlands Engels Maatschappijleer Lichamelijke opvoeding CKV Profielwerkstuk EM-profiel Wiskunde A Geschiedenis Economie M&O Informatica Kunst/Frans/Duits (1 van 3) NG-profiel Wiskunde A Scheikunde Biologie Natuurkunde Informatica Economie/Kunst (1 van 2) 16 17

10 > De profielen zien er als volgt uit: >2 Zo werkt onze school >> vwo CM-profiel Wiskunde C Economie Geschiedenis Kunst Informatica NT-profiel Wiskunde B Natuurkunde Scheikunde Biologie Informatica Economie/Kunst (1 van 2) Gemeenschappelijke vakken: Nederlands Engels Frans of Duits Maatschappijleer Lichamelijke opvoeding CKV Profielwerkstuk EM-profiel Wiskunde A Economie Geschiedenis M&O Informatica Kunst M&O NG-profiel Wiskunde A Scheikunde Biologie Natuurkunde Informatica Economie/Kunst (1 van 2) havo klas 4 klas 5 vwo klas 4 klas 5 klas 6 K/W/O 2 2 K/W/O NE 3 3 NE DU 2 2 DU EN 3 3 EN FA 2 2 FA GS 3 2 GS MIJ 1 0 MIJ KU 4 4 KU EC 3 3 EC M&O 2 3 M&O NA 3 3 NA WI A 3 3 WI A WI B 3 2 WI B BIO 3 3 BIO SK 3 3 SK FI 1 0 FI IN 2 2 IN LO 2 1 LO PWS/FI 0 1 PWS/FI SL 1 1 SL Nieuwsbegrip 1 0 Nieuwsbegrp Rekenen 1 1 Rekenen minuten rooster 18 19

11 havo/vwo Lessen uitgelicht >2 Zo werkt onze school Extra examenvak Al onze leerlingen krijgen de mogelijkheid examen te doen in een extra examenvak. Dit verbreedt hun kansen in het vervolgonderwijs naar keuze. Het volgen van het extra examenvak is verplicht. In de voorexamenjaren gelden de extra vakken namelijk per profiel ook als ondersteuning voor de andere examenvakken. In het profiel CM is bijvoorbeeld het vak wiskunde een extra examenvak. Wij kiezen ervoor om wiskunde aan te bieden binnen CM, omdat onze ervaring is dat leerlingen hierdoor meer kans hebben op betere resultaten bij het examenvak economie. Profielwerkstuk Een van de onderdelen van het examendossier is het profielwerkstuk in 5 havo of 6 vwo. Het profielwerkstuk is een praktische opdracht voor leerlingen in de bovenbouw van havo en vwo die als een soort meesterproef dient. Het is een uitgebreid werkstuk over een onderwerp dat relevant is binnen het gekozen profiel. Een leerling voert hiervoor zelfstandig of in een groepje een klein onderzoek uit. Het doel daarvan is tweeledig: enerzijds kan de leerling zijn theoretische kennis verdiepen, anderzijds wordt hij getoetst op vaardigheden, zoals het opzetten van een onderzoek, experimenteren, analyseren, beschrijven en presenteren. Deze vaardigheden komen bij het vak filosofie uitgebreid aan bod. Daarnaast leert een leerling bij filosofie een eigen visie te ontwikkelen en te verwoorden. Vandaar dat wij ervoor hebben gekozen om het profielwerkstuk een filosofische kant te geven en te laten begeleiden door de docenten filosofie. EBCL Een onderdeel van de opleiding ondernemen is het behalen van het EBC*L-certificaat. Dit vindt plaats in de bovenbouw 4/5 havo en 4/5/6 vwo. De bezitters van het certificaat tonen er mee aan dat zij beschikken over de voor het ondernemerschap benodigde bedrijfskundige basiskennis. Het EBC*L omvat kennis die voor het zakelijk denken en handelen absoluut noodzakelijk is. Het certificaat heeft inmiddels in en buiten Europa een plaats veroverd als een erkende standaard voor bedrijfskundige scholing. Voor elk EBC*L niveau kan een certificaat behaald worden. Wij bieden de volgende niveaus aan: Niveau Junior: Oriëntatie >> oriëntatie certificaat. De leerling heeft op oriëntatieniveau inzicht in de eisen die gesteld worden aan het leiden van een bedrijf of afdeling. Op dit niveau wordt basale kennis over het ondernemerschap behandeld, waardoor er begrip ontstaat voor de te maken keuzes en voor de gevolgen van deze keuzes. Modules die hierin worden behandeld zijn: Nut en noodzaak van een marketing -en bedrijfsplan Nut en noodzaak van kengetallen, de balans, winst -en verliesrekening Nut en noodzaak van rechtsvormen en overeenkomsten Nut en noodzaak van een bedrijfseconomische analyse Niveau A: Algemene kennis >> basis certificaat. De leerling kent de economische doelstellingen van een onderneming, begrijpt het bedrijfseconomisch begrippenkader en is daarop aanspreekbaar. Met dit niveau wordt basiskennis ontwikkeld, om als ondernemer te kunnen denken en handelen. Modules die hierin worden behandeld: Bedrijfsdoelstellingen en kengetallen Financiële administratie Kosten en prijzen Bedrijfsvorm en wetgeving 20 * EBCL staat voor: European Business Competence Licence. (Dit is het Europees erkende certificaat voor bedrijfsvoering.) 21

12 Lessen uitgelicht >2 Zo werkt onze school >3 Leerlingenbegeleiding en ondersteuning Niveau B (VWO 6): Kennis van plan naar uitvoering >> Management certificaat De leerling kan een ondernemingsplan voor projecten en organisaties schrijven en beschikt tevens over de vereiste kennis om daarvoor begrotingen op te stellen. Deze zijn in overeenstemming met de bedrijfseconomische criteria die derden (bijvoorbeeld banken) er aan kunnen stellen. Modules die hierin worden behandeld: Bedrijfsplan Marketing en verkoop Financiële planning (begroten) Investeringsanalyse en rentabiliteit Mentor De mentor begeleidt de leerlingen in groepverband en individueel. Zowel voor de ouders als voor de leerlingen is de mentor het eerste aanspreekpunt. Studieprestaties en de motivatie van de leerling, bijzondere situaties die prettig of juist onaangenaam zijn, en daardoor van invloed op het welbevinden en de studieresultaten van leerlingen, het gedrag op school en in de groep vormen de vaste aandachtspunten van de mentor. De mentor informeert ouders, collega s en het management. De mentor vervult daarmee een belangrijke spilfunctie binnen onze school. Naast het luisterend oor zal de mentor in de omgang met de leerling gericht zijn op versterking van de zelfstandigheid en van het verantwoordelijkheidsbesef van de leerling. Voor de start van het schooljaar heeft de mentor een gesprek met de directeur en/of leerkracht van de basisschool van iedere nieuwe leerling. Dit gesprek vindt plaats om de leerling vanaf de eerste schooldag de eventuele gewenste extra zorg en aandacht te kunnen geven. Gedurende het eerste schooljaar onderhoudt Het Lyceum Rotterdam contact met de basisschool. In ieder geval rapporteren wij twee keer per jaar de resultaten en de voortgang van de leerlingen. Wanneer een leerling op sociaal-emotioneel gebied meer gespecialiseerde hulp nodig heeft, kan deze al of niet met de ouders in gesprek gaan met de zorgcoördinator, de schoolmaatschappelijk werker, of de schoolverpleegkundige. De schoolverpleegkundige is verbonden aan het CJG ( Centrum voor Jeugd en Gezin ). In alle gevallen zullen de gesprekken die gevoerd worden met de grootst mogelijke vertrouwelijkheid worden behandeld. Indien de situatie daartoe aanleiding geeft wordt de leerling besproken in het Interne Zorgoverleg ( IZO ) en indien gewenst bij het overleg van het Zorg Adviesteam ( ZAT ). Het Zorg Adviesteam wordt voorgezeten door de zorgcoördinator en komt zes maal per jaar bijeen. In het Zorg Advies Team hebben naast de zorgcoördinator ook zitting: schoolmaatschappelijk werk, de schoolverpleegkundige, de leerplichtambtenaar en de bovenschoolse zorgcoördinator van het LMC. Het Zorg Advies Team brengt advies uit over het al dan niet vervolgen van een hulptraject, en zo ja, over welke acties en door wie deze acties ondernomen moeten worden. Peer mediation Op Het Lyceum Rotterdam kennen wij het systeem van peer mediation, (ook wel bekend als leerlingbemiddeling): leerlingen helpen elkaar om (dreigende) conflicten, ruzies en pestgedrag op te lossen. Peer mediation betekent letterlijk bemiddeling door gelijken ( leeftijd, jaargroep ) en sluit uitstekend aan bij een van de belangrijkste taken van het hedendaagse onderwijs: leerlingen begeleiden in hun ontwikkelingsproces naar zelfstandigheid en zelfverantwoordelijkheid, hun de ruimte geven om te groeien, ook op het gebied van sociale competenties. Concreet betekent dit dat niet langer uitsluitend de volwassenen en professionals in onze school de problemen van, voor en met de leerlingen oplossen, maar dat zij de leerlingen begeleiden om zelf met de ontstane problemen om te gaan en deze op te lossen. In het schooljaar is opnieuw een enthousiaste groep van leerlingen opgeleid als peermediator. Zij staan ter beschikking om ook in het nieuwe schooljaar aan het werk te gaan. Peercoaches Peercoaching betekent coaching door iemand die tot dezelfde (leeftijds)groep behoort als degene die gecoacht wordt. Dit soort coaching is vaak succesvol, omdat de coach en de gecoachte dicht bij elkaar staan. De coach spreekt uit eigen ervaring en de relatie tussen coach en gecoachte is niet-hiërarchisch. Deze coaching kan gericht zijn op het welbevinden van de leerling, het leren functioneren binnen de schoolorganisatie, maar ook op 22 23

13 >3 Leerlingenbegeleiding en ondersteuning Het Centrum voor Jeugd en Gezin bij jou op school >3 Leerlingenbegeleiding en ondersteuning de studievaardigheden. Eénmaal per week, komen tutor (leerlingen uit de bovenbouw) en een brugklasleerling(en) bij elkaar. Tijdens dit lesuur: biedt de coach de leerlingen een luisterend oor geeft de coach uitleg over tal van (schoolse) zaken geeft de coach huiswerkbegeleiding (agenda invullen, gebruik Magister, plannen, studievaardigheden, valkuilen) geeft de coach - indien nodig - vakinhoudelijke uitleg Aan jouw school is een jeugdverpleegkundige Helma Zunderman van het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) verbonden. De jeugdverpleegkundige organiseert inloopspreekuren. Daarnaast ziet hij/zij je een aantal keer in klas 1 en in het jaar voor het eindexamen op school. Bijvoorbeeld tijdens een gesprek of bij het afnemen van een (digitale) vragenlijst in de klas. Dyslexie/ remedial teaching Dyslectische leerlingen van Het Lyceum Rotterdam worden, voor zover de school daartoe de middelen heeft, zo goed mogelijk ondersteund. Uitgangspunt is altijd dat de dyslectische leerling in andere opzichten voldoende aanleg heeft om het gekozen schooltype met succes te doorlopen. Daarnaast moet er een geldige dyslexieverklaring aan school kunnen worden overlegd. In de brugklas worden alle leerlingen uitgebreid gediagnosticeerd op dyslexie, maar ook in hogere leerjaren kan het verschijnsel zich openbaren. Wanneer de dyslexiecoördinator/remedial teacher een duidelijk vermoeden krijgt van een dyslectische aanleg, adviseert deze de leerling te laten onderzoeken door een erkend psychologisch/ orthopedagogisch bureau waarmee de school goede ervaringen heeft. De faciliteiten die door de school worden geboden zijn: aangepaste normering (met name bij talen), meer tijd bij proefwerken en examens en soms een andere manier van toetsen (bijvoorbeeld het modeling afnemen van toetsen). Per leerling wordt bekeken of er aanvullende hulpmiddelen noodzakelijk zijn. De school voert in toenemende mate beleid om het gebruik van digitale hulpmiddelen te stimuleren. Ook krijgen leerlingen én docenten suggesties om het leerproces succesvol te laten verlopen. Wanneer de leerling zwaar dyslectisch blijkt te zijn, krijgt deze ook het advies gebruik te maken van ingesproken lesmethoden. Onze school vergoedt daarbij niet de hardware, maar wel de gedigitaliseerde lesboeken. Indien nodig mogen dyslectische leerlingen ook in de klas met een laptop werken. De remedial teacher/dyslexiecoördinator fungeert als aanspreekpunt voor leerlingen, docenten, ouders en externe hulpverleners. De school baseert zich bij het dyslexiebeleid op het Protocol Dyslexie Voortgezet Onderwijs. Huiswerkbegeleiding op school en Lyceo In het schooljaar biedt Lyceo huiswerkbegeleiding, bijles, coaching en examenbegeleiding aan op Het Lyceum Rotterdam. De begeleiding is bedoeld voor alle leerlingen: van klas 1 tot en met klas 6 en van havo tot en met vwo. De doelstellingen van deze begeleiding zijn: zelfstandig leren werken verhogen van de motivatie om naar school te gaan verbeteren van de resultaten. Huiswerkbegeleiding Lyceo biedt leerlingen twee, drie, vier of vijf middagen per week hulp en aandacht bij het plannen, maken, uitleggen en overhoren van het huiswerk. Lyceo besteedt daarnaast aandacht aan studievaardigheden, agendagebruik, het maken van verslagen en het evalueren van behaalde cijfers. Lyceo werkt met een geautomatiseerd huiswerkvolgsysteem dat overzicht biedt. Niet alleen het huiswerk van iedere leerling wordt bijgehouden, maar ook de cijfers en de planning van al het huiswerk. Iedere leerling werkt met een individuele planning. Aan jouw school is een jeugdverpleegkundige Helma Zunderman van het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) verbonden. De jeugdverpleegkundige organiseert inloopspreekuren. Klas 1 In het eerste schooljaar heb je met de jeugdverpleegkundige een gesprek op school. Samen praat je over hoe het met je gaat. Tijdens dit gesprek kun je vragen stellen over jouw gezondheid en ontwikkeling. Voordat het gesprek plaatsvindt komt de jeugdverpleegkundige in de klas langs om door jou twee vragenlijsten in te laten vullen. De antwoorden worden in het gesprek gebruikt. Ook vraagt hij/zij aan jouw mentor hoe het met je gaat. De gesprekken en vragenlijsten worden altijd vertrouwelijk behandeld. Jaar voor eindexamen In het jaar voordat je examen doet vul je een digitale gezondheidsvragenlijst in. De vragenlijst bestaat uit vragen over jouw gezondheid en leefstijl. Na het invullen krijg je een persoonlijk gezondheidsprofiel te zien met de resultaten van de vragenlijst en handige tips. Aan de hand van de resultaten of als je het zelf wilt, nodigt de jeugdverpleegkundige je uit voor een gesprek. De gesprekken en digitale gezondheidsvragenlijst worden altijd vertrouwelijk behandeld. Zorgteam op school Het zorgteam is een overleg met verschillende deskundigen en verbonden aan de school. Afhankelijk van de vraag kan de school de jeugdverpleegkundige van het CJG uitnodigen om deel te nemen aan het zorgteam. Inloopspreekuur De jeugdverpleegkundige organiseert inloopspreekuren voor de leerlingen op school. Tijdens het inloopspreekuur kun je al je vragen stellen, bijvoorbeeld over je gezondheid, omgaan met je ouders, school of seksualiteit. Heb je een vraag of zit je ergens mee? De jeugdverpleegkundige luistert naar je en denkt graag met je mee! Kijk op de posters op school of vraag aan je mentor wanneer de inloopspreekuren zijn. Vragen? Heb jij of je ouders/verzorgers een vraag? Neem dan contact op met de jeugdverpleegkundige die aan jouw school verbonden is: Helma Zunderman h.zunderman@cjgrijnmond.nl Telefoon: toestelnummer: 3219 Alles onder één dak Het CJG bij jou in de buurt is dé plek waar je terecht kunt met vragen over gezondheid, opgroeien en verzorging. Als het nodig is biedt het CJG je advies en ondersteuning. Naast jeugdverpleegkundigen werken er ook jeugdartsen, doktersassistenten, pedagogen en andere deskundigen om gezond en veilig opgroeien mogelijk te maken. Ga voor meer informatie over het CJG of voor handige links naar onze website

14 >4 Dit doen we ook! >4 Dit doen we ook! Excursies en buitenlandse reizen In alle leerjaren en op alle niveaus vinden er door het hele schooljaar heen excursies en projecten plaats. De duur hiervan varieert van één tot enkele dagen in binnen- of buitenland. Vooral in de projectweken zijn er dagexcursies naar musea en andere kunstinstellingen en bedrijven. In de tweede klas kunnen de leerlingen voor het eerst deelnemen aan de buitenlandse reis naar Antwerpen. In de derde klas gaan leerlingen naar Parijs. Twee dagen lang worden allerlei bezienswaardigheden, van de Eiffeltoren tot de Sacre Coeur en van het Louvre tot de catacomben, bezocht. In de bovenbouw worden er twee stedenreizen per jaar aangeboden, namelijk naar Barcelona en Rome. In Barcelona bekijken we natuurlijk het middeleeuwse gedeelte en de gebouwen van Gaudi, waaronder de Sacrada Familia. Daarnaast is er ook tijd om bijvoorbeeld de legendarische voetbaltempel van FC Barcelona, Camp Nou, te bezoeken. Het klassieke Rome en het Vaticaan ontbreken natuurlijk niet in de Romereis. Het Forum Romanum, het Colosseum, de Sint Pieter zijn maar een paar hoogtepunten van de reis. Exposities Minimaal vier keer per jaar wordt er een expositie ingericht in onze kapel/exporuimte of op locatie. Hier wordt het werk van leerlingen uit verschillende leerjaren gepresenteerd. Ook het werk van leerlingen voortkomend uit de projectweken wordt tentoongesteld. En natuurlijk exposeren de eindexamenkandidaten kunst hun eindexamenwerk. Ouders en overige geïnteresseerden zijn altijd van harte welkom! Schoolfeesten Wij organiseren verschillende feesten en vieringen gedurende een schooljaar. Het kerstgala en het eindfeest zijn de twee grootste feesten. Ook organiseren we een culturele muziek- en dansavond. Verder hebben we themadagen: dit zijn dagen waarop de school wordt omgetoverd rondom een thema. Bijvoorbeeld Halloween, maar ook pakkendag of hippiedag. Internationaliseren Met als doelstelling de diverse culturen binnen Europa beter leren kennen en elkaar beter leren te begrijpen neemt Het Lyceum Rotterdam deel aan diverse programma s van het Europees Platform. Momenteel loopt het project EU Storyland dat met de tweede klassen is begonnen in het afgelopen schooljaar en dat doorloopt tot eind schooljaar 2015/2016. Kijk op http: /Eustoryland.Blogspot.nl voor meer informatie. In aanvraag zijn een multilateraal project met scholen uit Europese havensteden ( PLOUS+) en een bilateraal project met een school in Spanje. Projectweken Er vinden per leerjaar per schooljaar twee projectweken plaats. Hierbij maken de leerlingen kennis met kunstzinnige, wetenschappelijke en culturele uitingen van anderen. Dit geldt voor het werk van medeleerlingen en voor dat van professionals. Hierbij is er expliciet aandacht voor het leggen van relaties met andere vakken en leergebieden. Als toeschouwer en als deelnemer doen de leerlingen verslag van deze kennismaking in hun eigen doorlopende portfolio. Met behulp van ICT leren onze leerlingen toegankelijke presentaties te maken. Hieronder vallen multilaterale projecten: dat wil zeggen dat verschillende scholen uit diverse Europese landen deelnemen aan een vooraf gedefinieerd programma en dat er uitwisselingen plaatsvinden met de deelnemende scholen. Deze uitwisselingen worden niet door hele klassen tegelijk gedaan, omdat er ook via Skype en gecommuniceerd wordt met leerlingen uit de andere landen. Daarnaast zijn er bilaterale projecten: één op één uitwisselingen met een andere school in een ander Europees land

15 >5 In de praktijk >5 In de praktijk Lestijden 60 minuten rooster 0 e uur 8.15 uur 9.00 uur 1e uur 9.00 uur uur 2e uur uur uur Pauze: uur uur 3e uur uur uur 4e uur uur uur Pauze: uur uur 5e uur uur uur 6e uur uur uur 7e uur uur uur 60 minuten rooster Absentie Als een leerling door ziekte, dokters- of tandartsbezoek, familieomstandigheden, enzovoort een (deel van de) dag niet naar school kan komen, bellen de ouders voor 8.30 uur naar school (telefoon: ). Ziekte tijdens de lesdag Als een leerling tijdens de lesdag ziek wordt, of om andere redenen de lessen niet meer kan volgen, meldt hij zich bij de receptie. Nadat er contact is opgenomen met één van de ouders om deze op de hoogte te stellen en de opvang af te stemmen, kan de leerling de school verlaten. Is de leerling de volgende dag nog ziek, dan meldt een ouder dat vóór uur telefonisch (telefoon: ). Niemand verlaat de school zonder dat gemeld te hebben. Te laat Als een leerling niet op tijd is voor de lessen, meldt deze zich altijd bij de receptie. De volgende dag moet de leerling om 8.30 uur op school zijn. Absentiecontrole Elk lesuur worden de absenten opgenomen. Tijdens het eerste lesuur en aan het einde van de lesdag worden de absenten gecontroleerd aan de hand van de gedane meldingen. Is onverhoopt een leerling zonder melding absent, dan wordt contact opgenomen met een van de ouders. Leerlingen kunnen huiswerk en bezigheden na school afstemmen door vooruit te werken met behulp van hun werkwijzer c.q. studieplanner. Indien er sprake is van bijzondere omstandigheden waarvan, vanuit het belang van de leerling, ook de school op de hoogte moet zijn, dan kunnen ouders altijd contact opnemen met de mentor van hun zoon of dochter. Verwijderd uit de les Een uit de les verwijderde leerling meldt zich meteen bij de receptie. De leerling krijgt op dat moment een alternatieve plaats toegewezen waar wordt gewerkt aan opdrachten die vanuit de les zijn meegegeven. Het verwijderingsverslag, ingevuld door de docent, wordt opgestuurd naar de ouders. De volgende dag moet het verwijderingsverslag, ter kennisneming ondertekend door een van de ouders, op school worden ingeleverd. Jaarinrichting Het schooljaar is verdeeld in drie periodes (ook wel clusters genoemd). Bij de kunstvakken en natuurwetenschappelijke vakken wordt het cluster afgesloten door presentaties. Na elk cluster krijgt de leerling een rapport. Twee keer in het jaar is er een projectweek. Het programma van deze projectweken wordt enkele weken voor de start van de projectweek aan leerlingen en ouders bekend gemaakt. Onverwachte omstandigheden Er kunnen zich altijd onverwachte omstandigheden voordoen waardoor leerlingen het huiswerk niet kunnen maken of leren. In een dergelijk geval wordt ouders verzocht een briefje mee te geven, of telefonisch contact op te nemen met de betreffende docent, zodat er met eventuele moeilijkheden rekening houden kan worden. Het definitieve jaarrooster staat op onze website. Het Nieuws Net Nieuws is de tweemaandelijkse nieuwsbrief van Het Lyceum Rotterdam. Het Nieuws bevat een agenda met belangrijke data, in verslagen van bijzondere gebeurtenissen. Ouders en geïnteresseerden kunnen via de website aangeven Het Nieuws digitaal te willen ontvangen. Het Nieuws is ook te lezen op onze website

16 >5 In de praktijk Vakanties >5 In de praktijk Herfstvakantie Rapporten Na ieder cluster ontvangen de ouders een rapport van hun zoon of dochter. Het rapport vermeldt de cijfers van de aangeboden vakken. Aan het einde van de brugklas 1 krijgt iedere leerling een voorlopige niveauaanduiding. In brugklas 2 volgen havo- en vwo-leerlingen nog samen het onderwijsaanbod. Op het derde rapport van de brugklas 2 geven de vakdocenten een definitieve niveauaanduiding. Een leerling gaat over naar een volgend leerjaar als hij voldoet aan de bevorderingsnorm. Drie keer in het jaar worden de ouders in de gelegenheid gesteld om met de mentor of met de vakdocenten over hun kind (en de behaalde resultaten) te komen praten tijdens de zogenaamde tafeltjesavonden. De leerling is hier altijd bij aanwezig om zelf het rapport te presenteren en te reflecteren op de resultaten. De ouder ontvangt een uitnodiging per brief of via magister waarop kan worden aangegeven of men op tafeltjesavond aanwezig zal zijn en met welke docent(en) zal worden gesproken. Bevorderingsnormen en doubleren Wij werken met voortschrijdend gemiddelden. De bevorderingsnormen van alle leerjaren staan op onze website. Er kan in principe niet in hetzelfde of twee opeenvolgende leerjaren worden gedoubleerd, tenzij er sprake is van bijzondere omstandigheden. In dat geval kan er revisie aangevraagd worden. Een leerling kan niet in twee opeenvolgende leerjaren in revisie worden gebracht. Brugklasleerlingen kunnen in principe niet doubleren. Magister Het Lyceum Rotterdam gebruikt Magister als leerlingvolgsysteem. Hierin worden onder andere de adresgegevens van de leerlingen en ouders/verzorgers, de behaalde cijfers en de aanwezigheid vastgelegd. Magister bevat Kerstvakantie Voorjaarsvakantie Goede Vrijdag Pasen Meivakantie Pinksteren Zomervakantie ook een Elektronische Leer Omgeving (ELO). Hier kunnen de leerlingen huiswerk, opdrachten, studiewijzers, digitaal lesmateriaal, cijfers en degelijke terugvinden. Alle leerlingen en hun ouders/verzorgers krijgen van onze school bij de start van het schooljaar een persoonlijke inlogcode. Lesrooster en lesuitval. Het lesrooster dat de leerling krijgt, is met zorg samengesteld. Er wordt naar gestreefd om alle lessen voor het eerste t/m derde leerjaar aansluitend te laten plaatsvinden. Elk ochtend kan een leerling op de website onder het kopje roosters/wijzigingen zien of er onverhoopt lessen uitvallen. Deze informatie is ook goed te raadplegen op de website en via de Magister App. Wij gaan ervan uit dat een leerling s morgens zelf nakijkt of er wijzigingen zijn voor die dag. Verlof In de Leerplichtwet is geregeld dat een leerplichtige jongere de school moet bezoeken als er onderwijs wordt gegeven. Het kan gebeuren dat er omstandigheden zijn, die zo zwaar wegen dat ouders zoon of dochter buiten de schoolvakanties een dag of paar dagen van school wilt houden. Voor dit zogenaamde extra verlof zijn regels opgesteld. De leerplichtwet gaat er vanuit dat u zich houdt aan de schoolvakanties. Een aanvraag in verband met een bij een werkgever geldende vakantiespreiding wordt doorgestuurd naar de leerplichtambtenaar. De leerplichtambtenaar geeft na onderzoek een advies aan de schooldirecteur. In de meeste gevallen neemt de directeur het advies van de leerplichtambtenaar over. U dient bij de verlofaanvraag officiële documenten toe te voegen, waaruit blijkt dat u voor uw kind(eren) buiten de schoolvakanties om vrij moet vragen. Zonder motivatie of documentatie wordt geen verlof verleend. Als u meer verlof wilt, dan dient u dat bij de leerplichtambtenaar aan te vragen. Dit wordt slechts in zeer bijzondere gevallen toegekend. Indien de leerling ongeoorloofd afwezig is, wordt dit aan de leerplichtambtenaar gemeld en zal er een officiële waarschuwing worden gegeven of proces-verbaal worden opgemaakt (zie blz. 38). Het verlofformulier staat op onze website. U kunt het verlofformulier downloaden, invullen en bij de receptie inleveren. Het is ook mogelijk om het formulier digitaal in te vullen en te verzenden naar info@hetlyceumrotterdam.nl Toetsprotocol Een toets toetst de kennis en de aan dat vakonderdeel gekoppelde vaardigheden. Dat betekent dat er geen onrust moet zijn over de regels en afspraken daaromtrent. Daarom zijn de rechten en plichten van leerlingen en docenten in ons toetsprotocol omschreven. Het toetsprotocol staat op onze website. Regels en afspraken Respect voor jezelf, voor anderen (ongeacht seksuele geaardheid, religieuze en culturele achtergrond) voor je werkomgeving en voor de doelstellingen van de schoolorganisatie staan bij ons op school centraal. Dat betekent dat een leerling: actief bijdraagt aan het eigen (onderwijs) leerproces en aan dat van anderen, afspraken nakomt, op tijd begint, verantwoordelijkheid neemt, anderen ondersteunt, goed (=volgens de voorschriften en aanwijzingen) gebruik maakt van de aanwezige voorzieningen (dienstverlening, computers, meubilair, lokaal en gebouw), de regels van de school naleeft. Alle regels en afspraken van onze school zijn te vinden op onze website. Wanneer een leerling zich niet houdt aan de regels van de school kan schorsing, gecombineerd met een onderzoek of er overgegaan kan worden tot verwijdering van school, plaatsvinden. Bij oneigenlijk verzuim doen wij een melding bij de leerplichtambtenaar. Bij meldingen en signalen van wettelijk ongeoorloofd gedrag informeren wij de politie. Bij intimidatie, discriminatie, bedreiging, wapenbezit, vernieling, vandalisme, geweldpleging en diefstal doen wij aangifte bij de politie en zetten een procedure van verwijdering van school in werking

17 >6 Geldzaken >6 Geldzaken Vrijwillige ouderbijdrage De school is een gesubsidieerde instelling. Dat betekent dat activiteiten die tot het gewone lesprogramma behoren, door het ministerie worden betaald. De school heeft echter een aantal activiteiten en diensten ontwikkeld die niet onder de subsidieregelingen van het ministerie vallen. Hierbij moet men denken aan bijvoorbeeld sociale, culturele en educatieve activiteiten, eendaagse excursies, sportdagen, werkweken en schoolfeesten. De ouderbijdrage is vrijwillig. Op grond van de Wet op het Voortgezet Onderwijs staat het ouders/verzorgers vrij om een deel van de ouderbijdrage niet te betalen. Niet voldoen van deze bijdrage heeft echter wel gevolgen. Voor excursies zullen vooraf de reële kosten moeten worden voldaan. Ook kan de leerling in dat geval geen gebruik maken van bepaalde faciliteiten. Wanneer een leerling om financiële redenen niet mee kan met een excursie of reis, verzorgt de school altijd een alternatief programma op school. De kosten voor de buitenlandreizen Parijs, Barcelona en Rome vallen niet binnen de vrijwillige ouderbijdrage. Ouders ontvangen bij de start van het schooljaar daarvoor een kostenoverzicht. Wij vertrouwen erop dat een ieder de ouderbijdrage zal betalen. Mocht dat door bijzondere omstandigheden voor ouders een probleem opleveren, dan kunt u contact opnemen met de directie. Een verzoek voor gehele of gedeeltelijke kwijtschelding dient altijd schriftelijk ingediend te worden. De oudergeleding van de MR heeft haar instemming verleend aan de opzet van deze vrijwillige ouderbijdrage. Specificatie vrijwillige ouderbijdrage Het Lyceum Rotterdam kunst, wetenschap en ondernemen Onderdelen kosten 1 Kluishuur 10,- 2 Schoolpasje 5,- 3 Vieringen, excursies 30, Workshops, excursies, (bezoek tentoonstellingen, bedrijven, instellingen ) t.b.v. kunst, wetenschap of ondernemen Materialen t.b.v. kunst, wetenschap en ondernemen Gebruik elektronische informatiedragers, gereedschap, woordenboeken 100,- 100,- 30,- Totaal 275,- 7 Administratiekosten bij betaling ná 1 november 20,- Totaal 295,- Specificatie vrijwillige ouderbijdrage voorheen Citycollege St. Franciscus Onderdelen kosten 1 Kluishuur 10,- 2 Schoolpasje 5,- 3 Vieringen, excursies 30,- 4 5 Workshops, excursies, (bezoek tentoonstellingen, bedrijven, instellingen ) t.b.v. kunst, wetenschap of ondernemen Gebruik elektronische informatiedragers, gereedschap, woordenboeken 100,- 30,- Totaal 175,- 6 Administratiekosten bij betaling ná 1 november 20,- Totaal 195,- Schoolboeken Alle leerlingen bestellen hun boeken bij Van Dijk. Dit gebeurt via de website Mocht een leerling een boek kwijtraken, dan zal hij het boek zelf moeten aanschaffen. Verzekering Alle leerlingen zijn door de school collectief verzekerd. De verzekering is alleen van toepassing tijdens de schooluren (en tijdens excursies en schoolreizen) en moet gezien worden als aanvulling op ziektekosten die bijvoorbeeld voortvloeien uit een ongelukje tijdens een les. Deze verzekering dekt niet de schade en/of diefstal van fietsen, kleding, brillen e.d. De school kan geen aansprakelijkheid aanvaarden voor het verlies en schade aan privé-eigendommen van de leerlingen. Hieronder is ook te verstaan geld en waardepapieren. Het is raadzaam geen geld of andere kostbare zaken in kleding in de garderobe achter te laten. Het bovenstaande geldt ook voor (gym-) lessen en buitenschoolse activiteiten. Kluisjes Elke leerling op Het Lyceum Rotterdam krijgt de beschikking over een kluisje waarin persoonlijke bezittingen opgeborgen kunnen worden. De huurkosten bedragen 10,- per schooljaar en worden verrekend via de ouderbijdrage. Sponsorbeleid In toenemende mate is er binnen het onderwijs aandacht voor sponsoring van bepaalde activiteiten. Het gaat hierbij om geld, goederen of diensten die aan het bestuur, directie, personeelsleden of leerlingen verstrekt worden en waarvoor de sponsor soms een tegenprestatie verlangt. Schenkingen vallen niet onder het begrip sponsoring

18 >6 Geldzaken >7 Overige zaken Het bestuur en daarmee de school hanteren het landelijk sponsorbeleid van het Ministerie van Onderwijs, waarbij gedragsregels vastgelegd zijn in een convenant. In het sponsorbeleid staan de volgende uitgangspunten centraal: sponsoring moet verenigbaar zijn met de pedagogische en onderwijskundige doelstellingen alsmede de identiteit van de school sponsoring mag de objectiviteit, geloofwaardigheid, betrouwbaarheid en onafhankelijkheid van het onderwijs niet in gevaar brengen de onderwijsinhoud en de continuïteit van het onderwijs mogen door sponsoring niet beïnvloed worden; reclame in lesmateriaal is niet toegestaan sponsoring mag niet leiden tot ongewenst, gevaarlijk of ongezond gedrag De medezeggenschapsraad heeft instemmingsrecht bij het aangaan van sponsorovereenkomsten. Cultuurkaart Het Lyceum Rotterdam maakt gebruik van de Cultuurkaart, een digitale persoonsgebonden pas met een magneetstrip. Het Lyceum Rotterdam zal culturele en kunstzinnige activiteiten bekostigen uit het collectieve budget van de leerlingen. Elke leerling krijgt een cultuurkaart op naam en voor elke leerling wordt er jaarlijks vijftien euro op de kaart gezet. Voor alle docenten van de kunstvakken en algemene vakken die betrokken zijn bij het organiseren van de culturele activiteiten is de Cultuurkaart een stimulans om het cultuurbeleid schoolbreed in te zetten voor alle klassen. Schoolwacht en veiligheid Het Lyceum Rotterdam werkt met een schoolwacht die bestaat uit eindexamenleerlingen en na de examens uit leerlingen van de vooreindexamenklassen. Zij lopen in pauzes rond en benaderen hun medeleerlingen op een positieve manier om het leefklimaat te optimaliseren. De schoolwacht leidt tot een schone en veilige school en een ontspannen en positieve sfeer. Ervaring leert dat jongeren op deze manier goed om kunnen gaan met aanspreken en aangesproken worden. Schoolwacht is een middel om het sociale bewustzijn en handelen van jongeren te ontwikkelen. Alle leerlingen die deelnemen aan het programma worden daarin getraind. De training is erop gericht dat leerlingen kennis krijgen over en inzicht in normen en waarden en dat zij sociale vaardigheden ontwikkelen die onontbeerlijk zijn als het gaat om het dragen van een gezamenlijke verantwoordelijkheid voor het leefklimaat. Het is belangrijk dat jongeren zich bewust worden van hun gedrag en elkaar op een positieve manier leren aanspreken op negatief gedrag en taalgebruik. Leerlingen krijgen een theorieles en een praktijkles waarin geoefend wordt door middel van rollenspelen. Voor het gebouw aan de Beukelsdijk is een veiligheidsplan opgesteld. Verschillende medewerkers van het Het Lyceum Rotterdam zijn gecertificeerde bedrijfhulpverleners. Geregeld worden ontruimingsoefeningen gehouden. De leerlingen wordt verteld hoe te handelen in geval van calamiteiten en waar de nooduitgangen zich bevinden. Vensters voor verantwoording (VvV) Het Lyceum Rotterdam publiceert de resultaten van het onderwijs ook via Vensters voor Verantwoording. U kunt op de website de resultaten vinden van een groot aantal scholen. De rapportages van de kwaliteitsonderzoeken van de Inspectie van het Onderwijs en de onderwijsresultaten van de scholen zijn te vinden op de website Wet bescherming persoonsgegevens Het Lyceum Rotterdam verzamelt informatie over alle leerlingen die bij ons op school zijn ingeschreven in de leerlingenadministratie. Dit doen wij allereerst om leerlingen passend onderwijs te geven zodat ze een diploma kunnen halen. We hebben de informatie ook nodig om ervoor te zorgen dat we de leerlingen zo goed mogelijk kunnen begeleiden bij het doorlopen van de school en waar nodig extra zorg te kunnen bieden. De algemene informatie over leerlingen staat in het leerlingdossier (naam, adres, cijfers, absentie en verzuim, etc.). De informatie die nodig is voor begeleiding staat in het zorgdossier (bijvoorbeeld: testresultaten, observaties, afspraken uit leerlingbesprekingen en zorgoverleg, resultaten van specifieke begeleiding). Omdat wij deze gegevens over leerlingen verzamelen, is de Wet Bescherming Persoonsgegevens van toepassing. Deze wet is bedoeld om ervoor te zorgen dat de gegevens over personen zorgvuldig worden gebruikt en om misbruik ervan tegen te gaan. Het zorgdossier is daarom alleen toegankelijk voor de begeleiders van een leerling ín de school. We zorgen er dus voor dat gegevens over leerlingen uit het leerling- en het zorgdossier alleen binnen de school worden gebruikt. In de school wordt er regelmatig over leerlingen gesproken, bijvoorbeeld in de rapportvergadering, de leerlingenbespreking (bijvoorbeeld in de docententeamvergaderingen) en het interne zorgoverleg. Dit overleg is nodig om de vorderingen van de leerlingen te volgen, problemen te signaleren en met de docenten afspraken te maken over leerlingbegeleiding. Volgens de Wet Bescherming Persoonsgegevens heeft u als ouder/verzorger, en leerlingen ouder dan 16 jaar, zelf 34 35

19 >7 Overige zaken >7 Overige zaken recht op inzage, recht op correctie en recht op verzet. Wilt u meer weten over deze wet, kijkt u dan op: Heeft u vragen over het leerling- of zorgdossier neem dan contact op met de zorgcoördinator. Verklaring portretrecht LMC voortgezet onderwijs en de school maken regelmatig gebruik van foto s waarop leerlingen zijn afgebeeld. Deze foto s worden uitsluitend gemaakt voor eigen gebruik en worden gepubliceerd op de website, in de schoolkrant of posters e.d. Ouders kunnen er om verschillende redenen bezwaar tegen hebben dat foto s waarop hun zoon of dochter is afgebeeld, op deze manier openbaar worden gemaakt. Natuurlijk respecteren het bestuur en de school deze bezwaren. Als u bezwaren heeft tegen het gebruik van foto s waar uw kind op staat door de school of het bestuur, kunt u de in de bijlagen opgenomen verklaring invullen en afgeven bij de administratie van de school. Klachtenregeling en vertrouwenszaken Ouders kunnen ontevreden zijn over het rooster, de lesmethoden, de wijze waarop hun kind begeleid, beoordeeld of bestraft wordt. Medewerkers van het Lyceum Rotterdam nemen klachten van ouders en leerlingen serieus. De meeste klachten over de dagelijkse gang van zaken in de school kunnen doorgaans in onderling overleg tussen ouders, leerling, personeel en de directie worden opgelost. Klachten die naar mening van ouders/leerlingen niet naar behoren zijn opgelost, kunnen worden onderworpen aan het objectieve onderzoek van de klachtencommissie waarbij de school aangesloten is. Er is op school een vertrouwens(contact)persoon die u hierbij verder kan helpen. De volledige klachtenregeling ligt ter inzage bij de administratie van de school. Klachten ongewenste omgangsvormen Bij klachten over ongewenste omgangsvormen op school, zoals seksuele intimidatie, discriminatie, racisme, pesten, agressie en geweld, kunnen ouders en leerlingen een beroep doen op ondersteuning van de vertrouwens- (contact)persoon op school of de externe vertrouwenspersonen van LMC Voortgezet Onderwijs. De klachten over ongewenst gedrag die naar de mening van ouders of leerling niet afdoende zijn opgelost, kunnen worden voorgelegd aan de klachtencommissie. Ouders of leerlingen kunnen een beroep doen op de vertrouwenspersoon (zie onder), die informatie en advies geeft. Meldplicht seksueel geweld De directie en de vertrouwens(contact)persoon zullen een klacht van ouders of leerlingen zorgvuldig behandelen. Bij klachten van ouders en leerlingen over de schoolsituatie, waarbij mogelijk sprake is van ontucht, aanranding of een ander zedendelict, is de school verplicht tot aangifte bij de officier van justitie. Vertrouwenspersonen binnen LMC Voortgezet Onderwijs: S. Kulcu skulcu@eenheidzorg.nl Anneke Smit ASmit2@lmc-vo 36 37

20 >7 Overige zaken >7 Overige zaken Reglement Commissie van Beroep voor de examens De directeur van de school kan een maatregel nemen als er een onregelmatigheid (fraude, spieken) geconstateerd wordt tijdens de examens. Dit is wettelijk zo bepaald. Een examenkandidaat kan tegen een maatregel in beroep gaan bij de Commissie van Beroep van LMC voortgezet onderwijs. Commissie van Beroep Postbus KL Rotterdam. Schoolverzuim en leerplicht / kwalificatieplicht Alle leerlingen zijn verplicht de lessen te volgen en aan de verplichte activiteiten deel te nemen. Ouders kunnen via Magister de aanwezigheid van hun kinderen volgen. Ongeoorloofde afwezigheid van de leerling moet de school melden bij de leerplichtambtenaar. Deze kan sancties opleggen. In Nederland is er leerplicht voor alle kinderen vanaf vijf jaar tot en met het schooljaar waarin zij 16 jaar worden. Na dat schooljaar begint de kwalificatieplicht. Dit betekent een verlenging van de leerplicht totdat de leerling de startkwalificatie heeft gehaald of totdat de leerling de leeftijd van 18 jaar bereikt. Een startkwalificatie is een diploma voor havo, vwo, of mbo, niveau 2, 3 of 4. Het praktijkonderwijs geeft ook een diploma en leidt leerlingen meestal direct toe naar een baan. Als een leerplichtige leerling zonder toestemming van school wegblijft, vindt een gesprek plaats tussen de leerling en ouders/ verzorgers en de leerplichtambtenaar. Deze kan een proces-verbaal opmaken. In dat geval moeten de ouders/ verzorgers en/of de leerling bij de kantonrechter verantwoording afleggen. De kantonrechter kan de ouders/verzorgers en de leerling (vanaf 12 jaar) een boete geven of een taakstraf opleggen. Wet Passend Onderwijs De Wet Passend Onderwijs is op 1 augustus 2014 ingegaan. Samenwerkingsverband Koers VO heeft dit uitgewerkt op een manier die passend is voor de situatie in de regio Rotterdam. Hieronder wordt toegelicht wat dit betekent voor de v(s)o-scholen die zijn aangesloten bij Koers VO. Zorgplicht Als een aangemelde leerling binnen het ondersteuningsaanbod van de school past, zoals weergegeven op www. koersvo.schoolprofielen.nl, is de school verplicht de leerling toe te laten. Kan de school geen passende ondersteuning bieden, dan is de school verplicht een passende onderwijsplek voor deze leerling te zoeken op een andere school, in goed overleg met de ouders. De school heeft hiervoor zes weken de tijd vanaf de datum van schriftelijke aanmelding van de leerling. Bij leerlingen waar extra onderzoek nodig is, wordt deze termijn verlengd naar tien weken. De zorgplicht geldt voor alle leerlingen met behoefte aan extra onderwijsondersteuning. Dit zijn in ieder geval alle leerlingen in het praktijkonderwijs en voortgezet speciaal onderwijs (vso), maar ook individuele leerlingen met een extra onderwijsondersteuningsbehoefte op een school voor vmbo, havo, atheneum en gymnasium. Extra onderwijsondersteuning Extra ondersteuning wordt standaard geboden aan alle leerlingen in het praktijkonderwijs en voortgezet speciaal onderwijs (vso). Scholen voor vmbo, havo, atheneum en gymnasium kunnen extra ondersteuning bieden aan individuele leerlingen. In dit geval hebben school, ouders en leerling gezamenlijk bepaald dat er behoefte is aan extra onderwijsondersteuning. De school bekijkt hoe ze maatwerk kan bieden aan de leerling door middel van een individueel arrangement of een groepsarrangement. Ontwikkelingsperspectiefplan (OPP) Voor alle leerlingen die extra onderwijsondersteuning nodig hebben stelt de school in samenspraak met ouders en leerling - een ontwikkelingsperspectiefplan (OPP) op. Vanaf de eerste schooldag heeft een school hiervoor zes weken de tijd. Een OPP is dus nodig voor alle leerlingen in het praktijkonderwijs en voortgezet speciaal onderwijs (vso), en voor alle leerlingen die extra ondersteuning krijgen op een school voor vmbo, havo, atheneum en gymnasium. In het ontwikkelingsperspectiefplan staat onder meer het verwachte toekomstperspectief en de ondersteuning die de school biedt. Minstens één keer in een jaar wordt het OPP met ouders en leerling geëvalueerd. Schoolprofielen op website De wet Passend Onderwijs stelt dat alle scholen een schoolondersteuningsprofiel moeten maken, dat ouders en andere scholen inzicht geeft in het ondersteuningsaanbod van de school. In de regio Rotterdam hebben we gekozen voor een schoolprofiel waarin niet alleen het ondersteuningsaanbod maar ook het onderwijsaanbod van de school vermeld is. De schoolprofielen van alle scholen zijn te vinden op nl. Het schoolprofiel wordt voorgelegd aan de MR en vastgesteld door het bestuur. Elk jaar worden na de herfstvakantie (rond 1 november) de aangepaste profielen zichtbaar op de website Schoolprofielen. Leerlingenstatuut De rechten en plichten van de leerlingen staan nauwkeurig omschreven in het leerlingenstatuut van LMC Voortgezet Onderwijs. Het leerlingenstatuut wordt vastgesteld door het College van Bestuur. In het statuut komen de volgende onderwerpen aan de orde: Toelating Kwaliteit van het onderwijs Dagelijkse gang van zaken Huiswerk Toetsing, beoordeling, rapportage Overgang, keuze van onderwijs Schoolexamens, centraal examen Disciplinaire maatregelen Privacy Inspraak Vrijheid van meningsuiting en vrijheid van vergadering Klachtrecht Schorsen en verwijderen Het leerlingenstatuut ligt op school ter inzage en staat op onze website