Monumentencommissie Leiden

Transcriptie

1 Monumentencommissie Leiden Jaarverslag 2006 pagina 1

2 pagina 2

3 Inhoudsopgave Inleiding...4 De samenstelling van de commissie...5 Het secretariaat...6 De werkzaamheden van de commissie...6 Algemeen...6 Adviezen...6 Collegebesluiten...7 Bezwaarschriften...7 Monumentendatabase...7 Vergaderingen...7 Mijn jaarverslag...9 Financieel...9 Evaluatie en vooruitblik...10 Aanbod...10 Capaciteit...10 Bijlagen...12 Bijlage 1 - Behandelde objecten per vergadering...12 Bijlage 2 - Panden geplaatst, niet geplaatst en aangehouden...12 Bijlage 3 - Uit de verordening op de Monumentencommissie Colofon Monumentencommissie Oplage: 125 exemplaren Druk: Stadsdrukkerij Leiden Foto voorpagina: Duivenbodeschool (geplaatst 2006) foto E. Orsel pagina 3

4 Inleiding Voor u ligt het vijfentwintigste jaarverslag van de gemeentelijke monumentencommissie. Een mijlpaal! Het werk van deze commissie heeft ertoe geleid, dat sindsdien afgerond 1400 panden op de gemeentelijke monumentenlijst zijn geplaatst, ofwel gemiddeld 56 panden per jaar. In die vijfentwintig jaar werd de gehele binnenstad onder de loep genomen, evenals de gehele Rijnsburgerweg. Dit jaar nadert het Singelgebied zijn voltooiing: het werk aan de noord- en oostzijde van de singels buiten de binnenstad is al afgerond, de west- en zuidrand (de Witte Singel en de Zoeterwoudsesingel) zijn volop in bewerking. Daarnaast zijn incidentele projecten aan de orde geweest, hetzij op verzoek van de betreffende eigenaren, hetzij omdat belangrijke (nieuwbouw) ontwikkelingen te verwachten waren. In het verschiet liggen de uitvalswegen: de Hoge Rijndijk, de Lammenschansweg, de Herenstraat, de Haagweg en de Morsweg. Maar ook gebieden als Vreewijk, de Burgemeesters- en Professorenwijk verdienen aandacht. Kortom: er is voorlopig nog meer dan genoeg werk aan de winkel! Inmiddels heeft Leiden meer gemeentelijke- dan rijksmonumenten. Dat is op zich niet zo vreemd gelet op het feit, dat het rijk zeer terughoudend is geweest bij het aanwijzen van panden tot rijksmonument uit de periode Het geeft aan dat de kwaliteit van de gebouwde omgeving in Leiden hoog is en dat er zorgvuldig mee wordt omgesprongen. Daarmee behoudt Leiden zijn toonaangevende positie op het gebied van de monumentenzorg in Nederland. De monumentencommissie heeft de afgelopen periode kwalitatief uitstekende leden weten aan te trekken, die goed voorbereid ter vergadering kwamen. Over de kwaliteit van de advisering vanuit de ambtelijke wereld hadden de leden niet te klagen. Wel zijn er dips geweest in de ambtelijke capaciteit. Daarvan is nu ook sprake, maar dat kon worden ondervangen door het inschakelen van externe bureaus. Het werk van de commissie heeft tot nu toe zijn vruchten afgeworpen. Moge dat ook in de komende jaren het geval zijn. Mr. W.M.N. Eggenkamp, voorzitter pagina 4

5 De samenstelling van de commissie Naam en functie Ing. F.L.M. van Cleef te Warmond, werkzaam vanuit een eigen bureau voor financiële dienstverlening, Van Cleef Beheer BV te Leiden, tevens bestuurslid / penningmeester van de Vereniging Oud Leiden. Mr. W.M.N. Eggenkamp te Heemstede; directeur Stadsherstel Amsterdam NV (voorzitter). J.J. Gijsman te Leiden, voormalig directeur van Gijsman Epoxyprodukten te Leiden, secretaris en penningmeester van de Stichting Industrieel Erfgoed Leiden (STIEL), secretaris van de Stichting Open Monumentendagen. Mevrouw dr. E. den Hartog te Noordwijkerhout; docent architectuurgeschiedenis bij de opleiding Kunstgeschiedenis aan de Universiteit te Leiden, directeur Kastelenstichting Holland en Zeeland. Ir. J. Kamphuis te Delft; eigenaar van een Bureau voor Bouwhistorisch Onderzoek te Koudekerk aan de Rijn, werkzaam bij de Rijksgebouwendienst, tevens lid van de Adviescommissie Ruimtelijke Kwaliteit. Dr. G.H.P. Steenmeijer te Utrecht; eigenaar van een Bureau voor Bouwhistorisch Onderzoek te Utrecht. Ir. R. Verbeek te Leiden, (herbestemmings-)architect en schipper, werkzaam vanuit een eigen architectenbureau te Leiden. Ir. J.G. Wegner te Delft; docent stedenbouwgeschiedenis en stedenbouwkundige monumentenzorg aan de Technische Universiteit te Delft. Drs. J. Westerman te Leiden; werkzaam bij het Gelders Genootschap als monumentendeskundige, promovendus in de Middeleeuwse Bouwkunst. Benoemd tot: 20 januari januari januari november 2009 afgetreden maart november januari januari november 2009 Met het vertrek van de heer Kamphuis in maart is tevens de verbinding van de Monumentencommissie met de Adviescommissie Ruimtelijke Kwaliteit (ARK) verbroken. In de ARK worden alle monumentenplannen behandeld. De commissie pleit ervoor deze verbinding spoedig te herstellen. De heer Kamphuis stelde zich wegens andere werkzaamheden niet opnieuw kandidaat. In de laatste vergadering van 2006, op 12 december, kondigde mevrouw Den Hartog aan de commissie in het eerste kwartaal van 2007 te gaan verlaten. Hierdoor ontstaat een tweede vacature. De commissie bestaat nu geheel uit mannen. Aan de afdeling Ruimtelijk Beleid is verzocht de invulling van beide vacatures te bevorderen. De gemeenteraad heeft zich eerder uitgesproken voor een groter aantal vrouwen in gemeentelijke adviescommissies. pagina 5

6 Het secretariaat Het ambtelijk secretariaat van de commissie werd tot 1 juni gevoerd door mevrouw Eveline Steneker. Het secretariaat werd per 1 juni overgenomen door Willem le Noble. Het is nu organisatorisch ondergebracht bij het Bureau Monumenten & Archeologie. De heer Le Noble is parttime beschikbaar voor de Monumentencommissie, voor de resterende tijd is hij werkzaam bij het secretariaat van de Adviescommissie Ruimtelijke Kwaliteit (ARK). Het taakveld van de secretaris omvat het gehele traject van voorbereiding van de vergaderingen tot en met het verzorgen van de aanbiedingen aan het College. Lammermarkt 35 t/m 41 - foto: Joop Gijsman De werkzaamheden van de commissie Algemeen De commissie heeft in 2006 vier maal vergaderd (vergaderingen 161 t/m 164), namelijk op 15 maart, 6 juni, 26 september en 12 december. Alle vergaderingen waren openbaar en werden aangekondigd in de Gemeenteberichten in het Leids Nieuwsblad. De vergaderingen stonden voornamelijk in het teken van het vaststellen van adviezen met betrekking tot de plaatsing van panden / objecten op de gemeentelijke monumentenlijst. Naast enkele individuele objecten, stond vooral het Lammermarktgebied in de aandacht van de commissie. Enkele van de panden in dit gebied acht zij bijzonder waardevol en beschermenswaardig. De advisering met betrekking tot Volkspark De Leidse Hout heeft de commissie over 3 vergaderingen beziggehouden, waarvan 2 in Uiteindelijk werd een positief plaatsingsadvies gegeven. Adviezen De Monumentencommissie heeft in 2006 in totaal 28 adviezen uitgebracht met betrekking tot 23 verschillende panden en objecten. In een aantal gevallen moest aanvullend onderzoek worden gedaan voordat de commissie tot een advies kon komen. De commissie wil graag dat ook het interieur van het betrokken pand wordt onderzocht en beschreven, zodat zij tot een compleet en afgerond advies kan komen. Dit is niet in alle gevallen mogelijk gebleken. Voor 2007 wil zij het percentage panden waarvan ook de interieurs zijn beschreven aanmerkelijk verhogen. Een overzicht van de behandelde objecten per vergadering is opgenomen in de bijlagen. pagina 6

7 Collegebesluiten In 2006 werden door het College besluiten genomen over de school aan de Duivenbodestraat, het kloosterensemble aan de Rijndijk en over een aantal panden aan de Zijlsingel. Elders in dit verslag (bijlage 2) staat een opsomming van de panden die door het College van Burgemeester en Wethouders in 2006 zijn geplaatst op de gemeentelijke monumentenlijst, die werden aangehouden en die niet werden geplaatst. Ook is een overzicht opgenomen van de adviezen van de Monumentencommissie die nog in behandeling zijn. In deze bijlage is tevens een overzicht opgenomen van de adviezen door het College aan de Minister met betrekking mogelijke aanwijzing van panden als rijksmonument. Marktsteeg foto: Joop Gijsman Bezwaarschriften Naar aanleiding van de aanwijzing in 2005 als gemeentelijk monument van de kerk Maria Middelares aan de Rijndijk, werd een bezwaarschrift ingediend. Dit bezwaar werd in 2006 behandeld in de commissie Beroep en bezwaarschriften. Door het College is het bezwaar bij besluit van 9 mei 2006 (nr ) ongegrond verklaard, overeenkomstig het advies van de commissie Beroep en bezwaarschriften. Ook werd in 2006 een bezwaarschrift ingediend tegen de aanwijzing van Zijlsingel 1 als gemeentelijk monument. Door het College is het bezwaar bij besluit van 7 juli 2006 (nr ), overeenkomstig het advies van de commissie Beroep en Bezwaarschriften ongegrond verklaard. Monumentendatabase De nieuwe monumentendatabase, AMIS, die sinds dit jaar in gebruik is, heeft uitgewezen dat er in Leiden 1393 gemeentelijke monumenten zijn en niet 1558, zoals in het vorige jaarverslag nog staat vermeld. Het verschil wordt veroorzaakt doordat tot nu toe voor nieuwe monumenten steeds een nieuw monumentnummer werd aangemaakt en geen gebruik werd gemaakt van de openvallende nummers die ontstonden als een gemeentelijk monument een rijksmonument werd. Er zijn in Leiden (ter vergelijking) 1365 rijksmonumenten en 1 provinciaal monument (dat is het koetshuis van Ter Wadding ). Vergaderingen De vergaderingen van de Monumentencommissie vonden plaats in het stadhuis, in de avonduren, zodat leden en belanghebbende eigenaren in de gelegenheid zijn om de vergadering te bezoeken. Meestal op pagina 7

8 dinsdag, omdat deze dag het beste in de agenda s van de leden past. Omdat op dinsdagavond ook het College vergadert, is het nogal eens woekeren met vergaderruimte en faciliteiten. Bijkomend financieelvoordeel van de dinsdag is dat er op die avond reeds bewaking aanwezig is in het stadhuis en de kosten hiervan dus niet drukken op het budget van de Monumentencommissie. Nadeel is dat meestal vergaderd moest worden in de publieksonvriendelijke Kapelzaal op de vierde verdieping. Klooster Maria Middelares foto: Willem le Noble pagina 8

9 Mijn jaarverslag Een aantal leden heeft gereageerd op het verzoek van het secretariaat om een persoonlijke reactie te geven op de gang van zaken rond de Monumentencommissie in Mijn jaarverslag: Joop Gijsman Mijn jaarverslag: Reinier Verbeek Dit ging goed in 2006 Dit moet beter in 2007 Ik ben lid van de Monumentencommissie omdat Deze objecten verdienen een plaats op de monumentenlijst Dit vind ik het mooiste jonge monument van Leiden Veel werk verzet en in goede stemming vergaderd. Betere (vaste) vergaderruimte ook voor het ontvangen van belangstellenden. het van belang is dat goed gekeken wordt welke panden voor Leiden behouden moeten blijven. De Staatsspoorbrug in de Haagweg als enige hefbrug nog in Leiden en het nog enig overgebleven pand van brouwerij De Posthoorn, Korte Hansenstraat 5, naamgever van Hansenstraat en de Pasteurstraat. De Heerema-panden aan de Plesmanlaan. Dit ging goed in 2006 Dit moet beter in 2007 Ik ben lid van de Monumentencommissie omdat Deze objecten verdienen een plaats op de monumentenlijst Dit vind ik het mooiste jonge monument van Leiden De adviezen. De communicatie met B&W, met name over principiële zaken. ik veel belang hecht aan een onafhankelijke commissie die het college objectief kan adviseren over monumentale zaken. Roerend erfgoed. De Meelfabriek in zijn huidige samenstelling, inclusief Daar zijn de twee kwadraten, (een fragment uit het beeldverhaal 'Over 2 vierkanten' van El Lissitzky), het kantoor en de fietsenstalling. Mijn jaarverslag: Guido Steenmeijer Mijn jaarverslag: Jeroen Westerman Dit moet beter in 2007 Ik ben lid van de Monumentencommissie omdat Dit vind ik het mooiste jonge monument van Leiden 2006 was een wat minder jaar vanwege wisselingen in de personele sfeer, problemen met beschrijvingen etc. In 2007 hebben we een 'doorstart' gemaakt. Voor de nabije toekomst ziet het er goed uit. ik mij verplicht voelde mijn steentje bij te dragen aan het behoud van die mij dierbare historische Nederlandse architectuur, en dit op mijn pad kwam. Mooiste is zo'n problematisch iets, Het Leidsch Dagblad van Dudok komt dicht in de buurt. Maar ik ben ook zeer gecharmeerd van een 'stoer' gebouw als de 'bunker' van Minerva. Dit moet beter in 2007 Ik ben lid van de Monumentencommissie omdat Deze objecten verdienen een plaats op de monumentenlijst Dit vind ik het mooiste jonge monument van Leiden De beschrijvingen Leiden een bijzondere stad is en de rijkdom aan historische bouwkunst daar een wezenlijk onderdeel van is. De Leidse bruggen. Recente universitaire gebouwen in de binnenstad en op de campus. Zonder twijfel de complete meelfabriek. Van de nog niet beschermde panden: de universiteitsbibliotheek. Financieel Jaarverslagen van de Monumentencommissie bevatten tot nu geen financiële paragraaf. Wat kost de commissie, een advies, de vergaderfaciliteiten, het secretariaat? In dit jaarverslag wordt een summier pagina 9

10 overzicht opgenomen van de kosten van en rond de Monumentencommissie. Vanaf 2007 wordt ernaar gestreefd om een sluitend financieel overzicht op te nemen. Overzicht kosten Monumentencommissie 2006 Soort Bedrag Vergaderkosten (vacatie en reiskosten) voor 4 vergaderingen 2.048,30 Waardestellend onderzoek m.b.t. 25 panden aan de Witte Singel (BAAC) 8.500,00 Overig waardestellend onderzoek (Lamberts) 3.187,00 Drukwerk en overige materiaalkosten 530,45 Representatiekosten 544,47 Huren 500,00 TOTAAL ,22 Evaluatie en vooruitblik Aanbod De commissie is in 2006 niet toegekomen aan advisering met betrekking tot de panden aan de Witte Singel en Zoeterwoudsesingel. Dit had deels te maken met de capaciteit van commissie en secretariaat, maar ook met het feit dat er nog geen middelen waren om beschrijvingen deze panden te laten maken. De eerste panden aan de Witte Singel werden geagendeerd voor de vergadering van 6 maart Zoals de voorzitter in zijn inleiding reeds noemt, bevinden zich na de panden aan de singels- de uitvalswegen in de bijzondere belangstelling van de commissie. Op basis van een fotoreportage van stadsbouwhistoricus Ir. Edwin Orsel, zal de Hoge Morsweg van een preadvies worden voorzien. Diezelfde Ir. Orsel zorgt er door middel van de publicatie van een bouwhistorisch onderzoek nu en dan voor dat de commissie zich moet buigen over een pand dat er aan de buitenkant misschien niet monumentaal uitziet, maar dat aan de binnenzijde allerhande schatten uit het verleden in zich bergt. Capaciteit Kort Rapenburg 118 foto Joop Gijsman De commissie constateert dat de ambtelijke ondersteuning van de werkzaamheden van de commissie in 2006 in kwantitatief opzicht nog steeds beperkt was. Van de 3 nieuwe medewerkers die het gecombineerde secretariaat van Adviescommissie Ruimtelijke Kwaliteit (ARK) en de Monumentencommissie bemensen, is er slechts 1 parttime beschikbaar voor de Monumentencommissie. Hierdoor konden niet alle geplande pagina 10

11 vergaderingen doorgang vinden en was er nog steeds te weinig capaciteit voor het proces van (pré-)advies tot plaatsingsbesluit. Voor 2007 hoopt de commissie op meer administratieve ondersteuning, zeker ook gezien de hoeveelheid werk die er ligt. Evenals in 2005 werden in 2006 de beschrijvingen van de panden voorbereid door extern architectuurdeskundige de heer Bé Lamberts. Met name aan het opstellen en bijstellen van de beschrijving van Volkspark De Leidse Hout heeft hij veel tijd en aandacht besteed. Ook in 2007 zal de commissie voor de voorbereiding van de adviezen gebruik maken van externe deskundigen. De gemeente Leiden heeft in het laatste kwartaal van 2006 geld kunnen reserveren om de door de commissie geselecteerde panden aan de Witte Singel en Zoeterwoudsesingel in bulk te laten beschrijven door een onafhankelijk onderzoeksbureau. De opdracht werd uiteindelijk verstrekt aan bureau BAAC uit s Hertogenbosch. Een van de redenen om voor dit bureau te kiezen was dat de onderzoeker, de heer Michel van Dam, in Leiden woont en de situatie ter plaatse goed kent. pagina 11

12 Bijlagen Bijlage 1 - Behandelde objecten per vergadering 15 maart 2006 positief advies Maredijk 16 en Rijndijk 281 (kloosterensemble); 6 juni 2006 positief advies: Kort Rapenburg 18, Lammermarkt 45, Lammermarkt 55 / Marktsteeg 12, Marktsteeg 4/8, Marktsteeg 10/10a, Oude Singel 56; negatief advies: Lammermarkt 33/35; geen plaatsingsadvies: Hoge Morsweg 86 (sloopvergunning), Lange Mare 118 (aanvullend onderzoek nodig). 26 september 2006 positief advies: Lammermarkt 1,3,5, Lammermarkt 39, Lammermarkt 41, Lammermarkt 47, Lammermarkt 49, Lammermarkt 53, Lammermarkt 59, Lammermarkt 63, Lammermarkt 65; negatief advies: Lammermarkt 51, Lange Scheistraat 1a; geen plaatsingsadvies: Volkspark De Leidse Hout (aangehouden in verband met aanvullend onderzoek). 12 december 2006 positief advies: Lammermarkt 1,3,5 (alleen voor de gevel aan de Lammermarktzijde), Lammermarkt 39, en Lammermarkt 63 (i.v.m. aanvullend interieuronderzoek), Oude Varkenmarkt 4; geen plaatsingsadvies: Volkspark De Leidse Hout, Lange Mare 118, Fagelstraat 32 (alle aangehouden in verband met aanvullend onderzoek). Per 1 januari 2007 nog te maken adviezen naar aanleiding van eerdere preadviezen Zoeterwoudsesingel 1 (zonder poort), 2, 3 (zonder serre), 4, 5, 6, 6a, 7, 7a, 8 (zonder garage), 9, 10, 11, 12, 13, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 30 (zonder serre achter), 38, 39, 40, 40a, 40b, 41, 41a, 42 (inclusief speelhuis), 43 (inclusief hek), 44, 45, 46, 47, 51, 52, 53, 54, 55, 56, 63, 64, 66, 67, 68, 69, 70, 71, 72, 73, 74, 75, 76, 77, 78, 80, 81, 82, 83, 84, 85, 86, 87, 88, 89, 90, 91, 92, 93, 94, 95, 96, 97, 98, 99, 100, 101, 102, 103, 104, 105, 106, 107, 108, 109 (van 97 tot en met 109 alleen de voorgevel). Witte Singel 50, 51, 52, 53, 54, 55, 56, 57, 65, 66, 67, 68, 73, 74, 75, 78, 79, 80, 81, 82, 83, 84, 85, 90, 91, 98, 99, 100, 101, 101a, 103, 105, 106, 107. Fruinlaan 1a (hoekpand singel) Bijlage 2 - Panden geplaatst, niet geplaatst en aangehouden In 2006 op de gemeentelijke monumentenlijst geplaatste panden Monumentnr. Adres B&W-datum Besluitnr Zijlsingel Rijndijk Duivenbodestraat 11, 11a, 11b In 2006 niet geplaatste panden pagina 12

13 Monumentnr. Adres B&W-datum Besluitnr. Zijlsingel 85, 86 en Deze objecten worden vooralsnog als beeldbepalende objecten opgenomen in het bestemmingsplan. Met de Monumentencommissie wordt naar aanleiding van deze case eerst een discussiebijeenkomst georganiseerd over de aanwijzing van gemeentelijke monumenten dan wel beeldbepalende objecten. In 2006 uitgebrachte adviezen met betrekking tot aanwijzing als rijksmonument Monumentnr. Adres B&W-datum Besluitnr. Middelweg 19c Breestraat 66 (LVC) Objecten in behandeling per 1 januari 2007 Monumentnr. Adres B&W-datum Besluitnr. Wassenaarseweg 54, 56, 58 (Gortergebouw) Langegracht 70b (elektriciteitscentrale met filtergebouw) Complex Kernstraat / Cobetstraat (elektriciteitscentrale met dienstwoningen) Staatsspoorbrug Haagweg Zoeterwoudsesingel 29 en 33/34 Vrouwenkerkhof 2 en 8-10 / Dolhuissteeg 12 Kaasmarktschool (aangehouden) Bunker Morsweg (aangehouden) Maredijk 16 Lammermarkt 1,3, 5 (gevel Lammermarkt) Lammermarkt 39 Lammermarkt 41 Lammermarkt 47 Lammermarkt 49 Lammermarkt 53 / 53a Lammermarkt 55 / Marktsteeg 12 Lammermarkt 59 Lammermarkt 63 Lammermarkt 65 Volkspark De Leidse Hout pagina 13

14 Marktsteeg 4-8 Marktsteeg 10/10a Oude Singel 56 (de Droomfabriek ) Bijlage 3 - Uit de verordening op de Monumentencommissie 1991 Artikel 1 1. De commissie heeft tot taak Burgemeester en Wethouders op verzoek of uit eigen beweging te adviseren over de toepassing van de Monumentenverordening 1999, daaronder niet begrepen het uitbrengen van adviezen over de verlening van vergunningen bij verbouw of sloop van monumenten. 2. Tot de sub. 1 bedoelde taak wordt in het bijzonder gerekend het uitbrengen van adviezen betreffende: a. plaatsing en afvoering van zaken, die van algemeen belang zijn wegens hun schoonheid, hun betekenis voor de wetenschap of hun cultuurhistorische waarde, op de gemeentelijke monumentenlijst; b. plaatsing en afvoering van terreinen, die van belang zijn wegens de daar aanwezige zaken als bedoeld onder a., op de gemeentelijke monumentenlijst. 3. Tot haar taak behoort eveneens het uitbrengen van andere adviezen en het ontplooien van initiatieven. pagina 14