Ten opzichte van de vorige versie zijn wijzigingen in het groen gemarkeerd.

Transcriptie

1 Stationsstraat Diepenbeek pssd.smartschool.be B V o n d e r z o e k s c o m p e t e n t i e s Ten opzichte van de vorige versie zijn wijzigingen in het groen gemarkeerd. Eindredacteur: Ellen Beunckens Redactie: / Revisoren: vakgroep onderzoekscompetenties, Yves Boermans, Veerle Ernots, Daisy Hermans, Kim Lenaerts Inhoudsopgave 1 Doel beleidsvisie Schoolvisie Schoolmissie Decretale eindtermen Leerplandoelstellingen OVUR-schema Oriënteren Voorbereiden Uitvoeren Reflecteren Leerlijn Tweede graad Eerste leerjaar derde graad Tweede leerjaar derde graad Uniformiteit Gedrukte cursus Smartschoolcursus Plagiaat Mondelinge en schriftelijke evaluatieschema's Vakinformatiedossier Samenwerking tussen vakken Kwaliteitsindicatoren...5 BV onderzoekscompetenties pagina 1 van 7

2 1 Doel beleidsvisie Dit document omschrijft de visie achter en de invulling van het vak onderzoekscompetenties. 2 Schoolvisie Een artikel uit Knack van 16 juli 2013 met als titel 'Schrijfvaardigheid universiteitsstudenten teleurstellend' 1 benadrukt de aansluitingsproblemen bij de overgang van het secundair naar het hoger onderwijs op vlak van schrijfvaardigheid. Als school vinden we het belangrijk dat de doorstromingsopleidingen goed voorbereid worden op het hoger onderwijs waar wetenschappelijk onderzoek vaak aan bod komt. Om dit na te streven, wordt er voor deze opleidingen een uur onderzoekscompetenties ingericht. Enkel voor de opleiding elektromechanica laat de lestabel dit helaas niet toe. 3 Schoolmissie De school streeft ernaar leerlingen bekwaam te maken in wetenschappelijk onderzoek. Op deze manier zijn ze beter voorbereid op het hoger onderwijs (studiebekwaam). 4 Decretale eindtermen Het is de plicht van scholen om jongeren op de veeleisende taak van levenslang leren voor te bereiden door competentiegericht onderwijs aan te bieden. De Vlaamse overheid voegde onderzoekscompetenties dan ook toe aan de decretale specifieke eindtermen (SET) voor de derde graad ASO met als doelstellingen: de leerlingen kunnen zich oriënteren op een onderzoeksprobleem door gericht informatie te verzamelen, te ordenen en te bewerken (SET 29); de leerlingen kunnen een poolgebonden vraagstuk, een onderzoeksopdracht voorbereiden, uitvoeren en evalueren (SET 30); de leerlingen kunnen de onderzoeksresultaten en conclusies rapporteren en ze confronteren met andere standpunten (SET 31). De omvang van het onderzoek dat de leerlingen voeren is ondergeschikt aan het bereiken van deze decretale specifieke eindtermen. Het onderzoek moet voldoende diepgang hebben, maar het aantal pagina's kerntekst wordt in het vijfde jaar beperkt tot 9 pagina's en in het zesde jaar wordt dit beperkt tot: min. 13 en max. 15 pagina's in geval van een individueel werk; min. 15 en max. 20 pagina's in geval van een groepswerk van twee tot drie leerlingen; x pagina's afhankelijk van het aantal leerlingen en het onderwerp in geval van een werk in klasverband. 5 Leerplandoelstellingen Het vak onderzoekscompetenties baseert zich op de leerplandoelstellingen van de verschillende richtingspecifieke vakken. Vooral in het vak onderzoekscompetenties wordt er intensief gewerkt om deze doelstellingen te behalen, maar ook de richtingsvakken streven deze doelstellingen na. 1 ENGELS, T., Schrijfvaardigheid universiteitsstudenten teleurstellend, internet, Knack, , ( BV onderzoekscompetenties pagina 2 van 7

3 Het onderwerp van de onderzoeken die gevoerd worden binnen de lessen onderzoekscompetenties is poolgebonden en past perfect binnen het kader van de leerplaninhouden. 6 OVUR-schema De school hanteert het OVUR-schema als wetenschappelijk stappenplan. OVUR staat voor vier onderzoeksfasen, namelijk oriënteren, voorbereiden, uitvoeren en reflecteren. Dit schema wordt aan alle leraren doorgegeven om te gebruiken in hun lessen. Op deze manier leren de leerlingen jaar na jaar en in elk vak op de juiste wetenschappelijke manier te werken. 6.1 Oriënteren In de eerste fase moeten er twee stappen doorlopen worden: oriëntatie op het onderzoeksprobleem: de leerling kiest/krijgt een onderzoeksprobleem en bakent het onderzoek voldoende af zodat het onderzoekbaar is; formuleren van de onderzoeksvragen: de leerling giet het probleem in vraagvorm (centrale onderzoeksvraag) en splitst deze vraag op in concretere en meer afgebakende delen (deelvragen). 6.2 Voorbereiden In de voorbereidingsfase gaat de leerling de informatie verwerven. Hij/zij gaat de gekozen dataverzamelingsmethodes voorbereiden en de data ook al effectief verzamelen. Concreet betekent dit een literatuurstudie uitvoeren, een enquête opstellen en afnemen, een interview voorbereiden en uitvoeren 6.3 Uitvoeren In deze fase gaat de leerling de informatie verwerken. Dit betekent dat alle data worden geanalyseerd, geïnterpreteerd en geconfronteerd met andere standpunten. Vervolgens worden alle bevindingen gerapporteerd. De leerling geeft een antwoord op de onderzoeksvragen. 6.4 Reflecteren Als laatste stap beoordeelt de leerling zijn eigen onderzoeksproces en werkmethode op basis van een aantal criteria. Deze zelfevaluatie komt elk toekomstig onderzoek ten goede. 7 Leerlijn 7.1 Tweede graad In de tweede graad worden de leerlingen verder vertrouwd gemaakt met het OVUR-stappenplan aan de hand van beperkte onderzoeksopdrachten binnen specifieke vakken. 7.2 Eerste leerjaar derde graad In het eerste leerjaar van de derde graad wordt de basis gelegd voor het uitvoeren en schrijven van een wetenschappelijke studie. Het OVUR-schema vormt de leidraad voor een opleidingsgebonden syntheseopdracht. Deze grotere opdracht wordt opgesplitst in verschillende deelopdrachten waarbij er voldoende ruimte wordt voorzien voor het inoefenen van alle onderzoeksvaardigheden. BV onderzoekscompetenties pagina 3 van 7

4 7.3 Tweede leerjaar derde graad In het tweede leerjaar van de derde graad bewijzen de leerlingen hun verworven onderzoeksvaardigheden in de vorm van een opleidingsgebonden afstudeerproef (ASO) of een GIP (STW). Voor meer informatie: over de GIP: zie BV geïntegreerde proef; over de afstudeerproef: zie handleiding afstudeerproef op het digitaal schoolplatform en het reglement op de schoolwebsite. 8 Uniformiteit We willen dat elke leerling, ongeacht het leerjaar en de opleiding, op eenzelfde manier wordt voorbereid om onderzoeksvaardig te worden. 8.1 Gedrukte cursus In het eerste leerjaar van de derde graad krijgen alle leerlingen dezelfde gedrukte cursus waarin verwezen wordt naar alle opdrachten die geformuleerd worden binnen het digitaal schoolplatform. Het thema van de onderzoeksopdracht is afhankelijk van de opleiding (poolgebonden onderwerp) en verschilt per groepje leerlingen. 8.2 Smartschoolcursus Binnen het vak onderzoekscompetenties wordt het gebruik van de Smartschoolcursus opgelegd. Dit zorgt voor transparantie naar leerlingen toe: een opdracht wordt als vaknieuws aangekondigd. Hierin wordt een interne hyperlink gelegd naar de desbetreffende taak binnen het digitaal schoolplatform. De opdracht wordt daarenboven ook mondeling toegelicht; de gedefinieerde taak start met een omschrijving van de opdracht, gevolgd door de evaluatiecriteria en eindigt eventueel met interne hyperlinken naar de uploadmappen; indien er verwezen wordt naar interessante websites of documenten, wordt dit steeds weergegeven door middel van interne hyperlinken (bv. weblinks of documenten); de uploadzone wordt ook slechts beperkt opengesteld, waardoor laattijdige leerlingen niets meer kunnen indienen. Voor gedetailleerdere informatie over hoe onze school werkt met een Smartschoolcursus wordt er verwezen naar de 'handleiding vakmodules' op het digitaal schoolplatform. 8.3 Plagiaat Plagiaat wordt niet getolereerd en de detectie ervan wordt bijgevolg nauwgezet uitgevoerd en vervolgens opgevolgd. Ter ondersteuning van de leraar gebruikt de school de plagiaatcontrole binnen het digitaal schoolplatform. Het digitaal schoolplatform zal automatisch elk ingediend tekstbestand ter controle doorsturen naar de plagiaatpolitie van Ephorus. Deze vergelijkt het ingediende document met een database van informatie die op internet gevonden werd. Daarnaast wordt het document ook met eerder ingediende documenten van medeleerlingen uit de uploadzone vergeleken. Nadat de controle heeft plaatsgevonden, zal een uitgebreid rapport worden teruggestuurd: het toont alle overeenkomsten en verschillen met bekende documenten en het berekent een percentage dat de overeenkomst met gevonden bronnen en het eigen werk aangeeft. Het is dan aan de leraar om deze overeenkomsten in te schatten en te beoordelen. BV onderzoekscompetenties pagina 4 van 7

5 Het vaststellen van plagiaat (letterlijk of het weglaten van bronvermelding) wordt bestraft. Binnen het vak onderzoekscompetenties worden afspraken gemaakt met de leerlingen en op papier gezet. De leerlingen kunnen deze te allen tijde raadplegen op het digitaal schoolplatform. 8.4 Mondelinge en schriftelijke evaluatieschema's Een mondelinge uiteenzetting of schriftelijke presentatie beoordelen is geen sinecure. Daarom werden er in overleg met leraren Nederlands evaluatieschema's vastgelegd die in het vak onderzoekscompetenties worden toegepast. De leerlingen kunnen deze schema's te allen tijde raadplegen op het digitaal schoolplatform. De evaluatie wordt opgesplitst in een proces- en productevaluatie. De leerlingen kennen de evaluatiecriteria op voorhand, aangezien deze gedefinieerd worden in de taak binnen Smartschool. In het zesde jaar wordt een extern jurylid betrokken bij de mondelinge productevaluatie. 8.5 Vakinformatiedossier Andere afspraken tussen vakleraren, zoals bv. de puntenverdeling tussen attitudes, proces- en productevaluatie, werden vastgelegd in het vakinformatiedossier. 9 Samenwerking tussen vakken Er wordt binnen het vak onderzoekscompetenties vakoverstijgend gewerkt. De leraar onderzoekscompetenties werkt samen met: vakleraren van de opleiding, aangezien het onderwerp van het geschreven werk poolgebonden is; leraren ICT, aangezien er erg veel aandacht besteed wordt aan een correcte tekstverwerking; leraren Nederlands, aangezien zij beter thuis zijn in het opstellen van evaluatieschema's voor schriftelijke en mondelinge presentatie. Bij hen kan de leraar onderzoekscompetenties ook steeds terecht voor taalgerelateerde vragen. 10 Kwaliteitsindicatoren Conform de BV kwaliteitszorg zijn er voor deze beleidsvisie kwaliteitsindicatoren van toepassing. # indicator minimum kwaliteitseis instrument meting 1 het gebruik van Smartschoolcursus alle opleidingen gebruiken het Smartschoolcursus voldaan of niet voldaan 2 het gebruik van de schriftelijke en mondelinge evaluatieschema's alle opleidingen assessmentformulieren in Smartschool voldaan of niet voldaan De resultaten en bevindingen van de meting van deze kwaliteitsindicatoren staan elk jaar opnieuw omschreven in een jaarverslag. BV onderzoekscompetenties pagina 5 van 7

6 Bijlage 1 Artikel Knack BV onderzoekscompetenties pagina 6 van 7

7 BV onderzoekscompetenties pagina 7 van 7