Gevoelige kinderen, wat kun je voor ze doen?

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Gevoelige kinderen, wat kun je voor ze doen?"

Transcriptie

1

2 Gevoelige kinderen, wat kun je voor ze doen?

3 Anne Marie van Bilsen Gevoelige kinderen, wat kun je voor ze doen Massage, aromatherapie en oefeningen voor kinderen Andromeda

4 Inhoudsopgave Voorwoord 9 Colofon Andromeda 2011 Anne Marie van Bilsen Gevoelige kinderen, wat kun je voor ze doen Vierde herziene druk, april 2011 ISBN: NUR: 770 Dit boek is opgemaakt door Looney2 bv in Hilversum en de omslag is ontworpen door Essential Media Group bv. De redactie Metavision, Marian van Ham Nederhorst den Berg en correctie is gedaan door Eigenhandje, Marlies van der Hout Het boek is gedrukt door Giethoorn Ten Brink in Meppel Het is een uitgave van Andromeda Niets uit deze uitgave mag worden gekopieerd, gefotografeerd, op microfilm gezet, vermenigvuldigd in welke vorm dan ook, inclusief gebruik op internet, cd, dvd, cd-rom enzovoort, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Spreek het gevoelige kind in jezelf aan. Deel 1 Wie loopt er rond in mijn huis? 13 Holistisch werken 17 Holistisch werken, de betekenis 17 Holistisch werken, de verschillende niveaus van ervaren 18 Holistisch werken, de vier constitutiebeelden 19 Gevoelige kinderen 25 De kenmerken 25 Twee soorten kinderen 27 Innerlijke wereld 27 Labelen 28 Opvoeden 31 Patronen 31 Verantwoordelijkheid 32 Liefde 33 Door de ogen van het kind 34 Ouders 35 Tot slot 37 Deel 2 En nu DOEN! 39 Voeding 41 Waarom een goede voeding? 41 Tips en trucs 41 Tot slot 45 Bewegen 47 Waarom is bewegen zo belangrijk? 47 Voelen 51 Het belang van aanraken en aangeraakt worden 51

5 Aanraking voedt het voelen 52 Essentiële oliën 55 Wat zijn essentiële oliën? 55 Iets meer over de winning van essentiële oliën 55 Stoomdistillatie 56 Persing 56 Hoe worden essentiële oliën gebruikt? 57 Massage 57 Verdamping 57 Stomen of inhaleren 57 Baden 58 Huidverzorging 58 Veiligheidsvoorschriften 59 Enkele belangrijke oliën in het voetlicht 60 Cipres 62 Geranium 63 Jeneverbes 63 Patchouli 65 Mandarijn 66 Lavendel 67 Citroen 68 Limoen 69 Hoe te gebruiken? 69 Een voetenbad 71 Aandachtig leven 73 Massage 75 Massage cursus voor onrustige kinderen en volwassenen 76 De verstoring van de diverse centra 78 Energie 78 Lichamelijk 79 Emotioneel 79 Mentaal 79 Voorbereiding 80 Omgeving en sfeer 80 Begeleiding 81 Type kinderen en massage 81 Hoe vaak masseren? 83 Nog enkele weetjes 83 Een aantal basisregels voor bij het masseren 84 Voorbereiding massage 85 Hoofdmassage 85 Buikmassage 92 Voetreflexmassage 99 De yin yanggreep 107 De ballonoefening 112 Aromatherapie 113 De effecten van aromatherapie 113 Hoe werkt aromatherapie? 113 Welke essentiële oliën moet je gebruiken? 115 Aromatherapie kun je op verschillende manieren toepassen 115 Aromasteen 116 Brander met waxinelichtje 116 Steamer 116 Aroma stone 117 Stoombad 117 Massage en aromatherapie 117 Wrijfolie voor de voeten 118 Modderlopen 119 De dag doorlopen 121 De boom 123 De oefening 124 De opdrachtenboom 124 Therapeutisch tekenen 135 Voorbeelden van tekeningen 139

6 Algemene uitleg van de tekeningen 148 Energie 153 Energie, de betekenis 153 De aura van het stoffelijk lichaam 154 Energetisch leeglopen 155 Energetisch vervuilen 157 Het huis 159 Weetjes over energie 159 De energie van de aarde 160 Energie reinigen 161 Ruimte 161 Zonnevlecht 162 Deel 3 Theorie in de praktijk 163 Casussen 167 Casus Pim 167 Casus Bas 171 Casus Esther 176 Casus Britt 181 Een woordje achteraf 187 Bronvermelding 189 Massage en aroma workshops 190 Voorwoord Lucas is ongeveer twee weken te vroeg geboren. Klein en kwetsbaar kwam hij op de wereld. Lucas was een rustige, wat afwezige baby. Hij was prematuur en zag er zo ook uit. Het was net alsof hij nog niet helemaal klaar was. Vanaf zijn geboorte heb ik me ongerust gemaakt over zijn gezondheid. Naarmate de tijd verstreek, werd Lucas steeds geler en afweziger. Lucas is mijn derde kindje. Door zijn grotere broer en zus wist ik inmiddels dat ik op mijn gevoel mocht vertrouwen. Onze huisarts vond de toestand van Lucas niet verontrustend. Mijn onrustige gevoel bleef echter. Op een avond huilde Lucas klaaglijk. Het geluid was zacht, maar ging door mijn hele lijf. Dit was niet goed! Ik voelde een enorme paniek in mij opborrelen. Terwijl ik Lucas temperde, hing zijn lijfje slap over mijn arm heen. De thermometer wees onderkoeling aan. Na de dienstdoende huisarts te hebben ingelicht, gingen we in vliegende vaart naar het ziekenhuis. Lucas was pas drie weken oud toen de eerste hersenvliesontsteking zijn lijfje op zijn kop zette. Later, op tweeënhalve jarige leeftijd, zou hij het nog een keer krijgen. In de tussentijd vertelde mijn moedergevoel mij dat Lucas iets miste in de huidige zorg die we hem gaven. Hoe kon dit mannetje zo snel zo ziek worden? De zorg die we hem gaven bestond in die tijd uit de medicatie vanuit het ziekenhuis en homeopathische aanvullingen daarop. Lucas bleef echter een gevoelig mannetje. Hij had snel last van allergieën, was vaak uit zijn doen en sliep slecht. Dat alle zorg die hij kreeg niet afdoende was, bleek al snel toen een tweede hersenvliesontsteking zich aandiende. Opnieuw gingen we in een race tegen de klok richting ziekenhuis. Opnieuw zo veel vragen en geen antwoorden. De geruststellende woorden van artsen en verpleegkundigen hoorde ik wel, maar ze kwamen niet echt binnen. Wat ik voelde begrepen ze niet. Ikzelf eigenlijk ook niet. Iets klopte er niet. Ik bleef ijzig rustig en kalm. Opnieuw werd er in Lucas geprikt en gedaan. Ditmaal was hij oud genoeg om me met een vragende blik aan te kijken. Waarom vind jij dit allemaal goed? Waarom grijp je niet in?, leek hij mij te zeggen. En ik deed niets. Ik voelde me opnieuw onzeker 9

7 en tegelijkertijd was dit het breekpunt. Zijn blik die ik opving, zijn hulpvraag. Ik besloot er wat mee te doen. Lucas zat in zijn beginperiode duidelijk niet lekker in zijn velletje. Voor mij voelde het aan alsof hij zich niet veilig voelde in zijn eigen lijfje. Door de hersenvliesontsteking leek hij zijn lijfje ook iedere keer af te stoten. Ik zag dat Lucas net iets meer nodig had dan ik, of de zorg, op dat moment kon bieden. Mijn gevoel werd steeds sterker, Lucas moest beter in zijn lijfje komen. Zijn weerstand moest omhoog zodat hij niet meer zo ziek hoefde te worden. Ik wilde niet meer afhankelijk zijn van de omgeving. Deze kon Lucas voor mijn gevoel toch niet geven wat hij nodig had. Ik wilde weten wat dit kind echt nodig had om goed in zijn vel te zitten en om zich veilig te voelen. Dit is voor mij de aanzet geweest om op zoek te gaan. Zo ben ik terechtgekomen bij het holistisch werken en de holistische visie op het kind. Mijn naam is Anne Marie van Bilsen. Ik ben moeder van drie kinderen: Dorien veertien jaar, Daan elf jaar en Lucas negen jaar. Drie gevoelige kinderen. Ieder op zijn eigen unieke wijze. De manier waarop zij in de wereld staan, informatie verwerken en ervaringen aangaan, is verschillend van elkaar. Dit vraagt van mij als moeder creativiteit in de omgang met mijn kinderen. In die zin hebben mijn kinderen me uitgenodigd om buiten de betreden paden te gaan kijken. Ik ben op zoek gegaan naar handvatten zodat ik mijn kinderen op een betere manier kon begeleiden. Ieder kind is uniek. Er bestaat geen standaard aanpak die voor elk kind goed werkt. De belangrijkste vraag die ik mezelf als ouder heb gesteld is: Wat voor een kind heb ik hier rondlopen? De afgelopen jaren heb ik naar mijn kinderen leren kijken en kennisgemaakt met hun werkelijke behoeftes. Ik heb mogen zien hoe ieder kind verlangt naar ondersteuning op zijn eigen gebied. En ik heb mogen ervaren dat deze ondersteuning de band tussen ons versterkt, mij meer zelfvertrouwen geeft in mijn moederschap, en dat mijn kinderen steeds beter in hun lijfje zitten. Dit boek is een doeboek. Een praktisch boek. Dit geeft je de mogelijkheid lekker aan de slag te gaan met je kind. Het eerste deel bestaat uit een stukje theorie. Wie loopt er rond in mijn huis? In deze theorie kun je de belevingswereld van je kindje herkennen. Het tweede deel bestaat uit oefeningen. Door de kleine en simpele oefeningen die in dit boek staan, leer je de behoeftes van je kind kennen en deze met elkaar in te vullen. Spelenderwijs leer je zien wat voor kind jij in huis hebt rondlopen en op welke manier je hem of haar het best kunt ondersteunen. De oefeningen zijn simpel en zo toe te passen in het dagelijks leven. Het mooie ervan is ook dat je het niet fout kunt doen. De aandacht die van elke oefening uitgaat, doet al veel goed. In het derde deel komen theorie en oefening bij elkaar in de praktijkvoorbeelden. Hierin zal de herkenning met jouw kind het grootst zijn. Ga op zoek naar de aanpak die bij jouw kind past, en ga lekker aan de slag. Anne Marie van Bilsen 10 11

8 Deel 1 Wie loopt er rond in mijn huis?

9 Ik ben op zoek. Ik weet dat ik het ga vinden. Ik ben er alleen nog niet achter wát ik ga vinden. In mijn vrije uurtjes snuffel ik graag rond bij een vriendin van mij. Zij heeft een New Age winkel in Pijnacker. Die bewuste dag loop ik naar het rek van de folders en flyers. Mijn oog valt op een gele folder van een holistische opleiding De Zon in Zoetermeer. Mijn adem stokt. Dit zou weleens kunnen zijn wat ik zocht. Een opleiding en dan ook nog bij mij in de buurt. Ik voel me heerlijk. Eenmaal thuis gekomen ga ik op zoek naar meer informatie, en mijn beslissing is snel genomen. Er volgt eerst een intake, om te kijken of ik de bereidheid heb om oude patronen los te laten en een nieuwe visie van denken te integreren. Het is de bedoeling alle stof eerst op mezelf toe te passen, daarna op mijn gezin en later eventueel in werk of omgeving. Mijn hart maakt een sprongetje. Dit voelt goed! Dit is wat ik wil! Maar het is ook eng, wat mag ik loslaten? Waar ga ik voor mijzelf tegenaan lopen? Wat heeft deze opleiding voor mij in petto? kom later terug op deze termen). Nu begrijp ik waarom ik Lucas vanuit mijn moederinstinct al zo veel meer fysieke aandacht gaf, en Dorien altijd zo veel vriendinnetjes om haar heen had. Dorien noemde ik altijd ons zonnetje, een heerlijk zorgeloos kind. Nu ik beter ging kijken, had Dorien ook een onderliggende hulpvraag voor mij en dat was: Ik heb verbinding nodig. Kun je mij daarbij helpen? Ik word steeds enthousiaster van de holistische zienswijze. Het past bij mij. Het voegt zich in mijn belevingswereld. De manier waarop ik naar kinderen en mensen kijk en de manier waarop ik ervaar, is holistisch. Ik heb gevonden wat ik zocht en kan hiermee vorm geven aan wie ik ben en wat ik wil bereiken. Tijdens de opleiding wordt mijn interesse steeds meer gewekt. Binnen de opleiding gaat het om de oorspronkelijke heelheid van ieder kind en volwassenen, en het werken aan de ontstane verstoringen. Ik lees leergierig alle stof door. Ik zuig met name de lessen op waar we werken met het lijf en de informatie die we daaruit kunnen halen. Mijn geduld wordt echter nog op de proef gesteld, want we mogen pas op en met kinderen werken als we de stof en het werken ermee goed onder de knie hebben. Ik oefen in het begin dus op ieder volwassen familielid dat zich beschikbaar stelt. Al snel merk ik dat ik heel leuke resultaten bereik met mijn werk. Dit geeft me zelfvertrouwen en sterkt mijn vertrouwen in het proces. De feedback is veelal positief, en de grote verrassing is vooral dat ik van het geven van de behandelingen zelf ook rustiger word. Ik merk dat er tijdens het geven van een behandeling een soort van uitwisseling ontstaat, een totaal nieuwe maar fijne ervaring voor mij. Op het moment dat ik me het holistisch werken voor een groot gedeelte eigen heb gemaakt, ga ik ook met de kinderen aan de slag. Ze liggen al op de bank als ik vraag of ik ze mag masseren of behandelen. Ze genieten zichtbaar, en ik merk in het werken met kinderen dat ze veel gemakkelijker ontspannen en loslaten dan volwassenen. Kinderen kunnen dan ook in slaap vallen tijdens een massage. Door veel met Lucas en met de andere kinderen te werken, maak ik me de methodieken van de opleiding eigen. Lucas heeft er het meeste baat bij. Hij was ook het meest uit balans, dus de weg naar herstel is bij hem het meest zichtbaar. Gaandeweg de opleiding leer ik mijn kinderen beter kennen. Zo is Lucas een typisch musculair kind en Dorien een typisch respiratoir kind (ik 14 15

10 Holistisch werken Holistisch werken, de betekenis Holistisch wil zeggen: Alles is met elkaar verbonden. Er wordt gekeken naar het grotere geheel. Bij een storing in het systeem kijk je niet alleen naar de klacht die eruit voortkomt, maar juist naar de oorsprong. Waar is die ontstaan, en hoe kom je weer in balans? Iedereen is anders en heeft een andere kijk op de wereld. De oplossing voor eenzelfde klacht bij twee verschillende kinderen kan dus voor ieder kind totaal anders zijn! Vanuit de holistische visie werk ik veel met het lijf. Het lijf vertelt veel meer dan waar we als volwassenen bij stilstaan. Elke spier die gespannen staat, heeft een verhaal. Waar we als kind nog heel goed waren in het voelen van ons lijf, de pijntjes, de krampjes, de weerzin, de tegenstand, de acceptatie, zijn we dat als volwassenen verleerd. Gedurende ons leven raken we ook gewend aan de verkrampingen in ons lijf. Holistisch werken leert ons opnieuw te luisteren naar wat ons lijf te vertellen heeft. Om te kunnen waarnemen wat jij voor kind in huis hebt rondlopen en welke benadering en oefeningen bij jouw kind passen, werkt de visie van het holistisch werken heel verhelderend. Het holistisch denken gaat ervan uit dat een ervaring op verschillende niveaus binnenkomt. Het ligt er maar aan welk niveau bij jouw kind de voorkeur heeft en hoe het een ervaring beleeft. Ook gaat het holistisch denken ervan uit dat je jouw lijf op verschillende manieren kunt ervaren. Dit is uitgewerkt tot vier constitutiebeelden. Hoe en wat jouw kind gebruikt, is van belang voor de ervaringswereld van jouw kind. 17

11 Holistisch werken Holistisch werken, de verschillende niveaus van ervaren Volgens het holistisch denken ervaren wij als mens op vier niveaus. Deze niveaus hebben ook ieder een eigen manier van communiceren. Vanuit mijn visie geef ik uitleg en richting aan de vier niveaus. Het eerste niveau is het lichaam: Ervaringen komen binnen via de zintuigen. Het tweede niveau is het denken: Ervaringen komen binnen via denken, analyse en bewustwording. Het derde niveau is ons gevoel: Ervaringen komen binnen via emoties, voelen, dromen, herinneren. Het vierde niveau is energie: Energie hoort te stromen en zorgt ervoor dat we goed in ons vel zitten. Energie verbindt ons met alles wat leeft. Tijdens het opgroeien doet een kind in al deze vier verschillende lagen ervaringen op. Zo wordt een specifieke, en voor het kind unieke, waarneming vastgelegd. In welke mate elk niveau wordt aangesproken is per kind verschillend en is bepalend voor de belevingswereld van het kind. Een kind dat meer op het lichamelijke niveau ervaart, zal een gebeurtenis op een heel andere manier navertellen dan een kind dat vooral op het denkniveau ervaart. Tijdens het opgroeien komen de lagen niet allemaal tegelijk aan bod. Bijvoorbeeld: Het echte abstract denken komt pas tot stand in de pubertijd. Dit betekent dat een kind voor de pubertijd nog vooral op het niveau lichaam en niveau gevoel werkt. Oftewel, het denken wat een kind voor de pubertijd laat zien, is meer een communicatie vanuit het gevoel dan vanuit het denken. Als een ouder niet weet dat een kind vanuit zijn gevoel praat of zelf niet goed kan omgaan met zijn gevoel, dan kunnen problemen ontstaan in de communicatie tussen ouder en kind. Hier ga ik verder op in in het hoofdstuk: Gevoelige kinderen. Gedurende ons leven worden deze niveaus beïnvloed door opgelopen trauma s, verwondingen of onopgeloste conflicten. Deze trauma s, verwondingen en onopgeloste conflicten verstoren de opname en uitwisseling van en tus- sen de niveaus. Een kind kan dan nog steeds normaal functioneren, maar de onopgeloste pijn of het verdriet blijft in het gevoel hangen. Op het gevoelsniveau zit namelijk de herinnering. Als een emotie of trauma niet wordt verwerkt, zal het kind de gebeurtenis verdringen. Op de achtergrond blijft deze echter aanwezig en kan deze het hele leven beïnvloeden. Zo kan een volwassen persoon reageren als een kind van vier, omdat de emotie die in het vierde jaar is opgedaan niet is verwerkt en dus nog steeds actief is. Het is een gewoontepatroon geworden, een programma van perceptie. Holistisch werken, de vier constitutiebeelden Vanuit het holistisch werken bestaan er vier constitutiebeelden. Samengevat, vier soorten kinderen. Om te begrijpen hoe je kind leert, is het van belang te weten hoe het kind in zijn lijfje zit. De vier constitutiebeelden zijn: Musculair, verbonden met het element vuur Digestief, verbonden met het element water Respiratoir, verbonden met het element lucht Cerebraal, verbonden met het element aarde Het musculaire kind Het musculaire kind is een kindje vol vuur. Ervaringen doet het op via het lijfje en de zintuigen. Eerst voelen dan luisteren, is het motto van dit kind. Een musculair kind zal niet aannemen dat de boom gevaarlijk hoog is, totdat het zelf heel hoog zit en voelt wat deze hoogte met zijn lijf doet. Dit zijn kinderen die echte waaghalzen kunnen zijn. Ze zijn ook niet snel bang om nieuwe dingen uit te proberen. Als ouder van een musculair kind kun je dus weleens wat angst tegenkomen. Niet van het kind maar van jezelf! Er kan een behoorlijke kloof zitten tussen wat jij veilig vindt en wat je kind veilig vindt. Een musculair kind ervaart aan zijn lijf waar zijn grenzen liggen. Het zijn veelal gespierde kinderen die graag sporten en bewegen. Ze hebben ook veel beweging nodig

12 Holistisch werken Het zijn krachtige kinderen. Ze houden van actie, zijn fysiek ingesteld en ervaren graag spanning. Het zijn vaak kinderen die snel warm zijn. Ze hebben snel lekker warme voeten en handen. Musculaire kinderen zijn temperamentvol en kunnen snel ontvlammen in boosheid, maar de boosheid ook weer loslaten. Voor deze kinderen werkt een massage goed. Lekker knuffelen en aanraken is de communicatie die deze kinderen begrijpen. De boodschap dat er van dit kind wordt gehouden, komt dan ook meer binnen via aanraking dan woorden. Via massage leren deze kindjes hun lijf en hun eigen grenzen meer te ervaren. Als het musculaire kind beter in contact is met zijn eigen lijf, zal het minder de grenzen hoeven opzoeken om zijn lijf te kunnen voelen. Kenmerken musculair kind gespierd vierkant lijf en gezicht warme handen en voeten stevige bouw en nek, krachtig, goed gevuld, stevig woont in zijn spieren, wil zijn eigen ervaring opdoen spierstofwisseling sportmens, actief soms moeilijk te benaderen, zorgen voor zichzelf ( alles is goed met mij ) krachttaal ( rot op ) vuurkind moeite met beperkingen geen tijd om te eten aanraken op eigen initiatief Het digestieve kind Het digestieve kind vloeit als water over in een ervaring. Een digestief kind kan iets zien gebeuren en zó in de ervaring meevloeien alsof het deze ervaring zelf beleeft. Het ervaart de wereld door haar te verteren. Het ervaart dus door te zien gebeuren. De emotie die bij de gebeurtenis vrijkomt, voelt en ervaart dit kind dan als eigen. Via deze weg vult dit kind zijn belevingswereld. Het di- gestieve kind hoeft het dus niet noodzakelijk gedaan te hebben om het als eigen ervaren te hebben. Het digestieve kind kan gespeeld en geschommeld hebben zónder werkelijk op de schommel gezeten te hebben. Het heeft dan naar een kind gekeken dat heerlijk zat te schommele: Het digestieve kind gaat mee in deze emotie en ervaart het schommelen alsof het werkelijk zelf op de schommel zat. Dit kan nog weleens wat verwarring geven bij een ouder die bij navraag bij de juf tot de ontdekking komt dat het kind helemaal niet heeft geschommeld. Digestieve kinderen zijn vaak wat rustige, bijna trage kinderen. Ze zijn vaak wat mollig, en ze houden van herhaling. Ze worden langzaam boos. Ze bouwen de boosheid echt op, en het kost ook weer tijd voordat ze de boosheid weer kunnen loslaten. Digestieve kinderen eten graag. Ze kunnen erg vasthoudend en zeurderig zijn. Ze hebben duidelijke grenzen nodig. Bij deze kinderen is het belangrijk dat je zelf staat als een huis. Geef het kind de ruimte om te leren omgaan met zijn eenzijdigheid. Als het digestieve kind leert om te gaan met zichzelf wordt het veelzijdig en leert het het leven zelf te leven. Via massage kan het digestieve kind gestimuleerd worden om los te laten. Kenmerken digestief kind mollig en zacht rond kopje trage stofwisseling in de buik woont in zijn buik waterkind praat weinig, kost veel energie eten graag, zitten graag lekker warm bij de kachel tilt benen niet op met lopen kind van gewoontes, wil stromen, houdt van gewoontes wonen in hun eigen lijf, zijn niet echt sociaal, geen discussie, passief rustig, traag kind eenzijdig wordt langzaam boos 20 21

13 Holistisch werken duidelijk grenzen nodig moeite met los laten (moeilijk om spullen weg te gooien) Het respiratoir kind Een respiratoir kind is vluchtig als lucht. Het kind ervaart de wereld niet echt. Het lijkt te fladderen. Het zijn gemakkelijke kinderen. Ze vinden veel leuk en zijn vrolijk en opgeruimd. Ze lijken te dartelen: Als je goed kijkt, raken hun voeten de aarde niet echt. Het zijn vluchtige kinderen. Ze hebben veel vriendinnetjes of vriendjes, maar ze binden zich niet echt aan één kind. Het is het kind dat vergeet te plassen of te eten. Het kan de behoeftes van zijn eigen lijfje totaal vergeten. Pas wanneer het erop gewezen wordt, ervaart een respiratoir kind dat het nodig moet plassen. Dit kind mist dus het werkelijke contact met zijn eigen lijfje. Een respiratoir kind heeft moeite om zich werkelijk te verbinden met zichzelf en de omgeving. Het voelt zich hiervoor niet veilig genoeg. Een respiratoir kind ervaart het niet altijd als prettig om aangeraakt te worden. Aanraken is namelijk hetzelfde als verbinding maken. En dit is nu juist wat voor dit kind zo moeilijk is. Dit kind, dat op het eerste oog zo gemakkelijk lijkt, is misschien wel de mooiste uitdaging om uit te nodigen om het werkelijke contact aan te gaan. Laat zien dat je dit kind werkelijk ziet zoals het is, en dat het goed is zoals het is. Als een respiratoir kind leert meer verbinding te maken, wordt het rustiger en minder vluchtig. De manier om dit kind te masseren is dan ook om het heel liefdevol en zacht te masseren. Kenmerken respiratoir kind (wordt vaak verward met cerebraal) dun lijf fijn gebouwd kijkt om zich heen licht blond, fijn, beweeglijk haar vaak krullen beweeglijk voelt zacht aan gelijkmatig kopje heeft moeite met begrenzing geen fysieke stofwisseling (is niet met eten bezig, voelt niet als noodzakelijk) wonen vaak buiten hun lichaam hebben moeite de wereld te ontmoeten spreken snel onsamenhangend naar buiten gericht, hoge stem met veel emoties luchtkind Het cerebraal kind Een cerebraal kind leunt wat zwaar op de aarde. Het ervaart de wereld door het lijden van anderen. Het zijn tengere kinderen, met wat afhangende schouders. Ze kunnen de wereld niet dragen. Ze zijn niet zo goed in het hier en nu. Een cerebraal kind beleeft alles tot op het bot, het gaat heel diep. Ze zien het lijden van anderen en voelen verbondenheid met het lijden. Via pijnbeleving komt het kind in contact met zijn lichaam. Het zijn kinderen met koude handen en voeten. Bij een cerebraal kind lijkt het hoofd wat zwaar voor het lijf. Het is een bedachtzaam kind. Er wordt veel nagedacht. Een cerebraal kind hecht veel waarde aan de waarheid en kan boos en verongelijkt zijn als het niet eerlijk is in zijn ogen. Cerebrale kinderen stellen een geordende structuur erg op prijs en geven om levenskwaliteit. Een cerebraal kind leeft vanuit het hoofd, en de verstoring zit in het lijf. Omdat het kind hier vanuit het hoofd niet bij kan, is het kind zijn overzicht kwijt. Het kan vanuit het denken bijna niet bij het voelen. Er is geen balans. Via massage kan de spanning, de zwaarte, het lijden uit het hoofd gemasseerd worden. Later, als er meer ruimte ontstaat, kan het kind uitgenodigd worden door een rustige massage meer in het gevoel te zakken, en de overtollige spanning via de voeten los te laten. Dan ontstaat er weer harmonie. Kenmerken cerebraal kind tenger houterig en stijf 22 23

14 koude handen en voeten. Bij de knieën en ellebogen wordt het lichaam pas warm schouders naar voren lang gezicht ei kopje ogen staan dicht bij elkaar, grote neus, weinig lippen uitstekende schouderbladen zwevende ribben steken een beetje uit vooruit gestoken borst ( kippenborst ) snel koud zintuig stofwisseling kind woont vaak hoog in zijn lichaam krijgt snel veel indrukken binnen Herken je het kind tussen deze vier constitutiebeelden? Sommige kinderen zijn helemaal musculair of helemaal respiratoir. Die zijn dan ook het gemakkelijkst te herkennen. De praktijk wijst echter uit dat tussenvormen van een paar constitutiebeelden ook veel voorkomen. Bijvoorbeeld, een beetje musculair en een beetje cerebraal. Dat is natuurlijk wat lastiger zoeken. Wees gewoon nieuwsgierig naar hoe het constitutiebeeld van een kind in elkaar zit. Daar kun je een hoop plezier van hebben! Gevoelige kinderen De kenmerken Kinderen van deze tijd zijn in een grote mate gevoeliger dan wij zouden verwachten; ze zijn intuïtiever. Sommige stromingen noemen deze kinderen nieuwetijdskinderen. Ik heb het liever over gevoelige kinderen. Het gevoelige kind heeft een aantal kenmerken die ik in dit boek wil behandelen. Natuurlijk zijn er nog veel meer kenmerken te noemen, maar ik beperk me even tot de, in mijn ogen, belangrijkste. Een gevoelig kind heeft, zoals het woord al aangeeft, een grote gevoeligheid voor indrukken van buitenaf. Dit uit zich onder meer in het aanvoelen van sferen en stemmingen. Gevoelige kinderen voelen heel snel sfeer en emoties aan. Soms nemen ze de stemmingen van anderen ook over. Hierdoor kunnen ze opeens verdrietig of angstig worden terwijl daar helemaal geen aanleiding voor lijkt te zijn. Gevoelige kinderen kunnen door een omgeving met veel indrukken ook snel overprikkeld raken. Denk daarbij aan een overvolle klas op school, televisie of een computerspelletje. Iets wat voor ieder ander kind dagelijkse kost is, kan voor een gevoelig kind al snel te veel zijn. Per kind kan de soort indrukken ook nog verschillen. Het ene kind is gevoelig voor emotionele impulsen en de andere voor lichamelijk voedsel. Allergieën en voedselintoleranties komen veel voor bij gevoelige kinderen. Het gevoelige kind is zich meer bewust van zichzelf en ervaart de wereld meer vanuit zijn gevoel dan vanuit het logisch analytische. Wat houdt dit nu in? Kinderen die vanuit hun gevoel leven, zijn sterk verbonden met hun eigen innerlijke wereld. Hierdoor geven ze volkomen vanzelfsprekend uitdrukking aan 24 25

15 Gevoelige kinderen wat er in hen omgaat. Voorbeelden hiervan zijn: Ze praten, zonder aarzelen, voor hun beurt als ze het antwoord op de vraag weten, of ze hollen midden in een spelletje weg als iets hun aandacht trekt. Op het moment dat ze emotioneel of gevoelsmatig geraakt worden, komen deze kinderen onmiddellijk in beweging. Dat dit gedrag storend kan zijn of zelfs ten koste van de vrijheid van anderen kan gaan, ontgaat ze nogal eens. En als ze het al in de gaten hebben, dan kunnen ze er nog niets mee. De behoefte om uiting te geven aan wat zich in hen afspeelt is zó overweldigend groot, dat er geen ruimte is voor andere overwegingen. Hun gedrag is vaak een spiegel voor hun omgeving. Ze brengen gemakkelijk interesses op voor zaken waarvoor ze van binnenuit kiezen. Dit in tegenstelling tot de meeste volwassenen. Wij hebben ons aangeleerd eerst na te denken voordat we doen. Soms denken we zo veel dat we helemaal voorbijgaan aan die eerste innerlijke impuls die ons aangaf wat we graag zouden willen doen. Deze kinderen hebben daar weinig last van, zij doen! Van binnenuit voelen zij ook een drijfveer dat hun prachtige kwaliteiten worden gezien. Dit is ook in tegenstelling tot veel volwassenen. Het is niet voor niets dat Nelson Mandela sprak in zijn inauguratierede: Het is ons licht, niet onze duisternis waarvoor we bang zijn. Het gevoelige kind heeft geen moeite om zijn licht te laten schijnen, maar het wordt wel vaak door zijn omgeving ingehouden wanneer het licht te confronterend wordt. In ons land hoor je regelmatig de stelling: Doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg. Deze stelling nodigt niet uit om jezelf in je hele hoedanigheid te laten zien. Hoe mooi jij, als ouder, je kind ook vindt, het wordt toch lastig als de leerkracht op school deze prachtige kwaliteiten van je kind niet kan waarderen. De innerlijke gesteldheid en beleving van het kind krijgen in de dagelijkse realiteit niet zo veel herkenning en erkenning. Ook het feit dat kinderen en ouders het tegenwoordig heel druk hebben, maakt het voor deze kinderen niet makkelijker om met hun gevoeligheid om te gaan. Hierdoor kan het kind aan zichzelf gaan twijfelen. Dit is de belangrijkste reden waarom steeds meer kinderen verschijnselen van leer- en gedragsproblematiek laten zien. Niet begrepen worden grijpt immers diep in op de menselijke psyche. Twee soorten kinderen Een voorbeeld van twee typen kinderen: kinderen die naar binnen toe keren wanneer ze overprikkeld raken, en kinderen die naar buiten keren wanneer ze overprikkeld raken. Het kind dat zijn gevoelens en frustraties laat zien, is naar buiten gericht en daarin ook goed te herkennen. Deze kinderen uiten zich in impulsen. Dit is niet altijd handig naar de omgeving toe, maar zo voorkomen ze wel spanning en stress in hun lichaam. In deze groep vallen ook de kinderen die gevoelig zijn voor bepaalde voedingsmiddelen en deze middelen pertinent weigeren te eten. Het kind dat naar binnen keert, laat vaak niets van zijn emoties zien. Deze groep is wat moeilijker te herkennen als gevoelig kind. Dit kind kan zich volledig afsluiten en geen contact maken met zijn eigen gevoel of dat van anderen. Kinderen die zich naar binnen richten, zijn vaak kinderen die in de pubertijd vastlopen. Innerlijke wereld Het is best moeilijk om zo gevoelig te zijn. Alles wat het kind in zijn omgeving opdoet, zal het moeten verwerken. En juist deze gevoelige kinderen doen heel veel indrukken op. De innerlijke wereld van dit kind is levendig en boeiend. In mijn optiek is deze wereld voor hen reëler dan de wereld om hen heen. In hun innerlijke wereld worden ze geïnspireerd, staan ze dichter bij zichzelf en worden ze niet begrensd in tijd en ruimte. Het sterke contact met hun innerlijke wereld krijgt in de wereld om hen heen vaak op prachtige en inspirerende wijze vorm. Bijvoorbeeld in creatieve uitingen of in heel creatieve oplossingen. Gevoelige kinderen communiceren als het ware met hun gevoel. Het kind reageert niet op wat jij zegt, maar het reageert op wat jij voelt. Ze identificeren zich ook met hun gevoel. Ze kunnen anderen ook goed aftasten met hun gevoel. Als je als ouder niet goed in je vel zit, voelt het gevoelige kind dat feilloos aan. Ze voelen iets, maar weten niet wat het is of waar het vandaan komt

16 Gevoelige kinderen Dit maakt hen erg onzeker. Deze onzekerheid zorgt ervoor dat het gevoelige kind het gevoel persoonlijk naar zich toetrekt. Voorbeeld: Moeder maakt zich zorgen over haar werk. Binnen het bedrijf komt er een fusie aan en haar baan staat op de tocht. Omdat ze net een nieuw huis heeft gekocht, maakt deze nieuwe ontwikkeling op het werk haar erg onzeker. Een gevoelig kind voelt dat er wat is, maar begrijpt de signalen die de moeder uitzendt niet. Wanneer de moeder haar gevoel niet benoemt, zal het kind denken dat het iets met hem te maken heeft. Stel dat de moeder door de zorgen van haar werk wat kortaf is. Het kind zal elke keer dat het kortaf wordt toegesproken denken dat het iets verkeerd doet. Hierdoor zal het kind juist aandacht gaan vragen. Wanneer de ouder die aandacht dan niet geeft, voelt het kind zich afgewezen. Het is voor een gevoelig kind heel prettig als je als ouder de verantwoordelijkheid die je voor jezelf hebt, ook neemt. Dit doe je door je gedrag uit te leggen op een voor het kind begrijpelijke manier. Hierdoor hoeft het kind niet bij zichzelf te gaan zoeken wat het verkeerd doet. De moeder kan bijvoorbeeld zeggen: Ik heb een spannende tijd op mijn werk, daarom voel ik me wat onrustig. Het kan even duren voordat het weer rustig is op mijn werk. Ik ben je moeder en draag daar de verantwoordelijkheid voor. Wat je voelt, mag je bij mij laten. Ik houd toch wel van je. Jij hoeft niets te doen. Alleen lekker kind zijn. Ik ga mijn best doen om daar samen met jou van te genieten. Labelen Kinderen staan dicht bij hun gevoel. Ze volgen daarin hun eigen ontwikkeling, ze vragen erkenning en herkenning van hun individuele kwaliteiten. Hierdoor is het voor hen soms lastig om te voldoen aan de eisen die op school aan hen worden gesteld. Ze kunnen en willen niet allemaal op dezelfde leeftijd aan dezelfde eisen voldoen. Het gevoelige kind volgt zijn eigen ontwikkelingsweg en stelt ons soms voor raadsels omdat het niet altijd meer in de bekende hokjes past. In het onderwijs wordt hier nog onvoldoende rekening mee gehouden, een belangrijke reden waarom steeds meer kinderen problematiek laten zien. Volgens veel onderwijzers past het huidige onderwijssysteem niet bij het kind van deze tijd. Leerkrachten hebben de ervaring dat gevoelige kinderen zich niet volgens een bepaald stramien ontwikkelen, en dat ze om een andere benadering en begeleiding vragen. Hierdoor moeten verhoudingsgewijs veel kinderen hun toevlucht zoeken in het bijzonder onderwijs. Onderwijs waar ze qua intelligentie helemaal niet thuishoren. De laatste jaren krijgt het gevoelige kind steeds meer labels. Maar in veel gevallen kun je je afvragen of dit werkelijk nodig is. Kinderen die bepaalde kwaliteiten laten zien, zoals een diepe verbondenheid met de natuur, buitenzintuiglijke ervaringen of een scherp inzicht in zichzelf en hun omgeving hebben, worden Indigokinderen, Sterrenkinderen, paranormaal, hooggevoelig of hoogbegaafd genoemd. Voor het kind is het natuurlijk gedrag. Zij vragen niet om dit label. Wanneer het kind te veel gezien wordt of juist helemaal niet gezien wordt in deze prachtige kwaliteiten, kunnen ze meer specifieke gedragsuitingen laten zien zoals angst, eenzaamheid, depressiviteit, boosheid, onzekerheid, ademhalingsklachten, dwang, eetstoornissen, dyslexie, slecht slapen, zichzelf afwijzen, geen levenslust, ADHD of daaraan verwante klachten, autisme en daaraan verwante stoornissen, geen vertrouwen in zichzelf en in de wereld. Het is voor deze kinderen vanzelfsprekend dat ze hun kwaliteiten laten zien. Door deze kwaliteiten te labelen, benadrukken we de onderliggende problematiek en dat is jammer. Kinderen die gelabeld zijn, vallen onder de zogenoemde ontspoorde kinderen. De hulpverlening maakt overuren om al deze ontspoorde kinderen weer op het spoor te krijgen. Deze kinderen vragen echter niet om weer op het spoor gezet te worden. Ze vragen erkenning voor hun kwaliteiten. Of deze kwaliteiten nu wel of niet binnen het huidig onderwijssysteem passen

17 Opvoeden Patronen Iedere ouder krijgt een keer te maken met een dwars kind dat echt niet wil. Hoe ga je daarmee om? Vaak zit je zelf ook vast in gewoontepatronen en beperkingen. Wanneer je deze gewoontepatronen en beperkingen kunt herkennen bij jezelf, kun je ook de stap maken om deze los te laten. Zo ontstaat er ruimte waardoor je, met een frisse blik, kunt kijken hoe je het dagelijkse leven met een gevoelig kind zo soepel mogelijk kunt laten verlopen. Discipline zonder dwang lijkt hierin de oplossing. Afdwingen leidt vrijwel altijd tot dwarsliggen. Dat komt niet doordat kinderen zonodig dwars moeten liggen, maar doordat volwassenen vaak niet weten en zien wat er in het kind omgaat. Door je meer in het kind te verdiepen en meer contact te maken, kun je de alledaagse dingen soepeler laten verlopen. De truc is eigenlijk simpel: regelmaat en herkenning. Zorg dat er een patroon in de dag is wat het kind herkent. Zo kan het kind gemakkelijk jouw schema volgen zonder dat je alles hoeft te benoemen. Bij het wakker worden kun je bijvoorbeeld zorgen dat de kleding op een vaste plaats klaarligt. Zo kun je de stappen voor het kind s morgens duidelijk, overzichtelijk en altijd in dezelfde volgorde laten verlopen. Wat voor een patroon je ook hanteert, zorg dat het herkenbaar is. Het vaste ritme is essentieel. Een terugkerende dagindeling geeft houvast. Het kind weet wat het mag verwachten en wat er van het kind verwacht wordt. Als je zorgt voor herkenningspunten dan gaat het opvoeden bijna vanzelf. Tegenwoordig gebeurt er te veel op impulsen van tijd. Even snel dit, even snel dat en dan vooral niet vergeten Dat geeft onrust bij onszelf als ouders en vooral bij de kinderen. Zij raken hun kaders kwijt en verliezen de herkenningspunten op 31

18 Opvoeden een dag. Vooral gevoelige kinderen hebben een grote behoefte aan houvast. Logisch als je bedenkt dat de wereld volgens hun perceptie toch al in elkaar overvloeit. Hun beleving gaat verder in hun fantasie. Voor deze kinderen is het moeilijk om werkelijkheid en fictie van elkaar te scheiden. Daarom is een overzichtelijk leefritme voor deze groep kinderen van groot belang. Verantwoordelijkheid Een overzichtelijk leefritme betekent overigens niet dat je kinderen geen verantwoordelijkheid mag geven. Juist wel! Daar leren ze van. Maar ook hier: wees duidelijk! Als je afspreekt met een kind dat het eenmaal per dag de hond moet uitlaten, houd het hier dan ook aan. Opvoeden werkt alleen als je het kind duidelijkheid en structuur kunt bieden. Afspraak is afspraak. Neem de verantwoordelijk om je kind hierop te wijzen. In onze dagelijkse hectiek is het zo veel gemakkelijker om het dan zelf maar even te doen. Daar leert het kind echter niets van. Juist door het kind verantwoordelijkheid te geven, creëer je vertrouwen en eigenwaarde. Je ontneemt het kind het proces om te leren, wanneer je als ouder veel zelf doet. Alles voor het kind oprapen betekent letterlijk en figuurlijk tegen je kind zeggen: Ik vertrouw niet dat jij dit zelf kunt, en daarom doe ik het wel voor je. Als het kind de stap zelf neemt en het gaat niet zoals gewenst, benadruk dan het leereffect bij het kind. Als je het niet had gedaan, had je nu ook niets geleerd! Het hoort erbij dat er iets kan misgaan. Daar leer je juist van! Voorbeeld (vanuit mijn thuissituatie): Mijn man en twee jongens kwamen terug van een week kamp met veel chaos en wasgoed. Na een kleine dag stevig ruimen waren we een heel eind op weg naar een, voor ons, weer normaal huishouden. Onze dochter had ineens genoeg van de rommel en wilde spontaan weer zicht krijgen op de eetkamertafel. Vol goede moed sloeg ze aan het opruimen. Het gevolg was dat een flesje met mandarijnolie op de plavuizen kapot viel. Chaos in de tent! Toen ik kwam kijken wat er was gebeurd, trof ik haar al opruimend tussen de scherven glas aan. Ze zei direct: Sorry mam, het was net een nieuw flesje, hè? Ik liet het per ongeluk vallen, en ik baal ervan dat het nu stuk is. Natuurlijk is het balen. zei ik. Balen dat er nog meer opgeruimd mag worden terwijl we dat best zat zijn. Erg van het flesje is het niet. Het is super van je dat je mij wilde helpen met de laatste rommel weg ruimen. Dank je wel daarvoor! We ruimen dit samen op en gaan dan even lekker wat drinken. Nog geen tien minuten later stond mijn man beneden, en hij vroeg aan onze dochter: Hoe komt het dat het hier zo lekker ruikt? Ze lachte en antwoordde: Ik heb net een flesje mandarijnolie verspreid! Als ouder ben je een voorbeeld voor je kind. Neem die verantwoordelijkheid ook. Een kind doet over het algemeen niet wat je zegt maar wat jij zelf aan gedrag laat zien. Verwacht niet van je kind dat het zich beter en netter gedraagt dan jij zelf doet. Als jij je vuil op straat gooit, gaat je kind dit ook doen. Wanneer je je kind hierop aanspreekt, zou je jezelf hier ook op moeten aanspreken. Dat is verantwoordelijkheid nemen. Verantwoordelijkheid zit hem dus in twee dingen. Eén: Wees duidelijk binnen een vaste structuur. En twee: Walk your talk. Laat zelf zien wat je van je kind terug wilt zien. Liefde Je zou zeggen dat gedrag niets afdoet aan de liefde die je voor je kind voelt. Helaas is dat in de praktijk anders. Als het kind veel gedragsproblemen vertoont, zie je vaak ook een verstoring in de liefde van de ouders voor dit kind. Dit is jammer maar ook heel begrijpelijk. Als voorbeeld: Het is nu eenmaal niet leuk om de hele dag een grote mond van je kind te krijgen of een kind in huis te hebben dat liegt. Het is heel gemakkelijk om zo n kind iets minder leuk te vinden dan je andere kinderen. Toch is juist de liefde van de ouders zo belangrijk om het kind weer in balans te krijgen. Daarbij is een scheiding tussen het kind en zijn gedrag essentieel voor het zelfvertrouwen van het kind. Als er iets voorvalt dan zeg je: Ik houd heel veel van je. Het gedrag wat je nu laat zien, kan en wil ik niet tolereren. Daarna praat je het voorval uit of zet je het kind even apart om over zijn gedrag na te denken. Spreek daarna wel jouw en zijn bevindingen met elkaar uit en sluit het geheel af met een knuffel. Dit is om het kind te laten voelen dat het goed is zoals het is. Als het kind weet dat er vertrouwen van huis uit is, dan staat het steviger in de wereld. Het kind weet dat als het iets fout doet, zijn gedrag wordt afgekeurd. Niet het kind zelf

19 Opvoeden Hierdoor zal het kind ook sneller vertellen wanneer er iets gebeurd is of wanneer het iets gedaan heeft wat niet zo leuk was. Het weet immers dat het is op te lossen en dat er niet minder van hem gehouden wordt. Door de ogen van het kind Bekijk de wereld eens door de ogen van een kind. Welke indrukken krijgt hij allemaal binnen? Wat gebeurt er allemaal in zijn omgeving? Een kind maakt veel mee op een dag. Wanneer je daar eens serieus naar kijkt dan zal dat ongetwijfeld het beeld van je kind veranderen. Soms zie je dat kinderen uren achter elkaar heel gewelddadige games spelen. Al die indrukken moet het kind ook weer verwerken. Wat doet een kind met deze beelden in zijn binnenwereld? Hoe verwerkt het deze beelden? Worden ze wel verwerkt, of zorgen ze alleen maar voor onrust? Niet alleen het geestelijke aspect van deze manier van kindervermaak mag bekeken worden, ook het fysieke aspect is belangrijk. Het enige wat immers beweegt zijn de duimen. Bewegen is belangrijk voor een kind. Bewegen helpt bij het verwerken en afgooien van alle extra ballast aan indrukken die ze per dag opdoen. Filter de programma s op de televisie en de games waarmee het kind in aanraking komt. Kijk samen naar wat het kind aankan, en spreek een vaste tijd per dag en een vaste speeltijd af die ze aan deze spellen en programma s mogen besteden. Kijk daarbij vooral naar de behoeftes van het kind. Wat wil het kind? Kijk daarbij ook naar jouw grenzen. Wat is voor jezelf acceptabel, en wat is volgens jou als ouder goed voor het kind? Maar let ook goed op de valkuil van het kind. Waar schiet jouw kind gemakkelijk in weg? Waar verliest het zichzelf in? Waarin mag jij als ouder waakzaam zijn? Voorbeeld: Een digestief jongetje speelt heerlijk een voetbalspelletje op de playstation. Hij vergeet de tijd omdat hij zich volledig verliest in het spel. Eindelijk wordt hij kampioen! Iets wat misschien in de realiteit voor dit kind niet zo snel is weggelegd. Hij gaat via het voetbalspel beleven hoe leuk het is om met sport te winnen. Voor het digestieve kind is dit genoeg om het ook te letterlijk te ervaren. (Een digestief kind ervaart door te kijken hoe een ander iets doet!) De uitnodiging om echt op voetbal te gaan is bij het digestieve kind vaak een hele stap verder. Nu is het als ouder een uitdaging om de brug te slaan van het beleven op de playstation en het brengen naar de plaatselijke voetbalclub. Het werkelijk aangaan van de voetbalsport en het contact daarin maken met leeftijdgenoten is natuurlijk altijd goed, voor ieder kind. Voor het digestieve kind is het echter een extra uitdaging. Daarom is het juist voor dit kind zo goed! Ouders Opvoeden is vaak best moeilijk. Hoe komt dat? In de praktijk doen alle ouders hun best. Dat dit niet altijd genoeg blijkt te zijn, merk je aan het gedrag van je kind. Als ouder kun je behoorlijk onzeker raken wanneer het lijkt dat jij tekortschiet in je opvoedingsmethode. Soms lijkt het alsof jouw kind net iets meer nodig heeft dan wat jij kunt geven. Dit geeft onrust of zelfs stress. Het allerbelangrijkste wat een kind nodig heeft, is onvoorwaardelijk vertrouwen, onvoorwaardelijke liefde en erkenning. Opvoeden is een wederzijds proces waarin kind en ouders onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Kinderen maken jou als ouder (weer) bewust van bepaalde gevoelens en van daaruit kunnen weer nieuwe conflicten en processen ontstaan. Als ouder heb je de rol jouw kind op te voeden tot een gelukkig en volwaardig mens. Een mens dat goed op eigen benen kan staan en prettig met anderen omgaat. Maar hoe doe je dat? In deze drukke tijd waarin alles wordt gepland, wordt weleens vergeten dat je de aard van het kind en wat de opvoeding allemaal met zich meebrengt niet kunt plannen. Als je je dit niet realiseert, word je als ouder gemakkelijk teleurgesteld. Hierna wil ik een paar punten aangeven die van belang zijn bij het opvoeden. Als ouder is het van belang dat je duidelijk je plek als ouder inneemt. Je kunt gelijk zijn met je kinderen en een vriendenrol vervullen. Heel gezellig, maar wat als je jouw autoriteit wilt laten gelden? Heb je dan een probleem? Je zult begrijpen dat je je niet ineens als wijze ouder kunt opstellen terwijl jullie daarvoor gezellige vrienden waren. Het is dus van belang om de rol van ouder in te nemen, maar houd de uitwisseling in de gaten, het gaat hier om de balans. Ga vooral gezellige dingen doen met je kinderen, neem de tijd voor hen en zorg ook voor kwaliteitstijd voor ieder kind afzonderlijk, zowel van jou als 34 35

20 Opvoeden van je partner. Stel je open voor je kinderen, hun kritiek en problemen. Door je kind er op deze manier te laten zijn en zijn gevoelens te respecteren, ontstaat er op een natuurlijke manier een evenwichtige uitwisseling. Je zult dan minder moeite hoeven doen om je autoriteit te laten gelden. Voor kinderen is het belangrijk dat jij een volwassene bent die er liefdevol staat, hen coacht en grenzen aangeeft. Laat de drang om het kind beter te maken dan het al is, los. Dit maakt een kind ongelukkig. Het kind krijgt immers de boodschap Zoals je bent, deug je niet. Je moet beter zijn. Het kind wordt veel gelukkiger als je erkent wie het is. Het kind heeft de bevestiging nodig dat het mag zijn wie het is. Het is belangrijk kinderen veel zelf te laten doen, maar dan wel vanuit een veilige, verantwoorde situatie. Kinderen hebben structuur en duidelijkheid nodig, dan voelen ze zich veilig. Bied het kind een zorgzame omgeving waarin ze zich prettig voelen, daarin kunnen ze zich optimaal ontwikkelen. Het is voor kinderen belangrijk om duidelijke grenzen te krijgen: Tot hier en niet verder. Kinderen mogen weten dat niet alles mag. Maar wees daar dan zelf ook consequent in! Natuurlijk zullen kinderen tegen die grenzen aan schoppen, maar hoe sterker je als ouders staat, hoe minder snel ze die neiging zullen hebben. Maak zelf keuzes die jij goed en positief vindt voor jouw kind. Geef een kind zelf niet te veel keuzes, voor sommige kinderen geeft dit problemen omdat het de kans op verkeerde keuzes vergroot. De angst om een verkeerde keuze te maken geeft onrust. Twijfel niet aan de keuzes die je hebt gemaakt. Dit maakt een kind onzeker en onrustig. Kinderen moeten weten waar ze aan toe zijn. Als jij zeker staat en je neemt je plek als ouder in, dan snapt het kind ook beter waar het zelf staat. Hierdoor kun je het kind beter begeleiden. Dit leidt uiteindelijk tot een opvoeding waarin je elkaar positief kunt motiveren en stimuleren. Tot slot Het vraagt veel van jezelf en je doorzettingsvermogen wanneer je als ouder veranderingen gaat aanbrengen in de structuur van alledag. Stel dat je vandaag besluit dat je kind niet meer zo vaak achter de computer mag. Het is logisch dat je kind dit niet leuk gaat vinden. Het is vaak moeilijk om je motivatie vast te houden wanneer je kind de veranderingen niet wil accepteren. Het kind wil graag achter de computer, begrijpt niet hoe goed jij het met hem voor hebt en wil alles graag zo houden als het was. Je zult dus, wanneer je een verandering gaat invoeren, op de mogelijkheid stuiten dat het voor jou als ouder een poosje even zwaarder wordt. Wanneer je kind beter in zijn vel gaat zitten en het gedrag positiever wordt, zul je er profijt van hebben. De rust in huis neemt toe! Blijf dus kijken naar de pluspunten. Wat schiet ik hiermee op? Benadruk deze punten voor jezelf maar ook bij je kind. Wat fijn dat we nu even tijd hebben om samen een spelletje te doen. en Wat heerlijk dat je zo n fijne dag hebt gehad op school. Het einddoel is een kind dat beter in zijn lijfje gaat zitten, weet wie het is en met zelfvertrouwen zijn eigen grenzen kan aangeven en vanuit deze positie met anderen kan omgaan. In de praktijk blijken deze kleine handvatten lang niet mee te vallen. We zijn niet altijd duidelijk, soms vraagt de situatie om een andere structuur: Omdat het fijn is als de televisie even een uitkomst biedt wanneer je net een belangrijk telefoontje moet plegen, of dat je midden in je emotie eruit flapt dat je je kind maar dom vindt, enzovoorts. Afijn, we zijn als ouders niet perfect en zullen dat ook nooit worden. Het belangrijkste wat je hieruit mag leren, is dat je niet perfect hoeft te zijn. Dat je af en toe scheef gaat, wil nog niet zeggen dat je een slechte ouder bent. Het feit dat je dit boek al voor een gedeelte hebt doorgeworsteld, geeft aan dat je ziet dat er iets beter of anders kan. Jij hebt de moed om je daarin te verdiepen. Honderden andere opvoeders sluiten gewoon hun ogen. Jij hebt de moed gehad om dit boek te pakken en jezelf te confronteren met je gevoel van falen. Enkel en alleen omdat je van je kind houdt en je ziet of voelt dat jouw kind net iets meer nodig heeft dan jij op dit moment kunt bieden

Gevoelige kinderen, wat kun je voor ze doen is geschreven voor ouders & opvoeders wiens kind net iets meer nodig heeft dan andere kinderen.

Gevoelige kinderen, wat kun je voor ze doen is geschreven voor ouders & opvoeders wiens kind net iets meer nodig heeft dan andere kinderen. Anne Marie van Bilsen is echtgenote, moeder van drie kinderen en heeft een praktijk voor holistisch werk. Zij is holistisch kindertherapeut en behandelt met name kinderen die gevoelig reageren op hun omgeving.

Nadere informatie

Inhoudsopgave. Voorwoord 9

Inhoudsopgave. Voorwoord 9 Inhoudsopgave Voorwoord 9 Deel 1 Wie loopt er rond in mijn huis? 13 Holistisch werken 17 Holistisch werken, de betekenis 17 Holistisch werken, de verschillende niveaus van ervaren 18 Holistisch werken,

Nadere informatie

Ontdek je kracht voor de leerkracht

Ontdek je kracht voor de leerkracht Handleiding les 1 Ontdek je kracht voor de leerkracht Voor je ligt de handleiding voor de cursus Ontdek je kracht voor kinderen van groep 7/8. Waarom deze cursus? Om kinderen te leren beter in balans te

Nadere informatie

Hoe je je voelt. hoofdstuk 10. Het zal je wel opgevallen zijn dat je op een dag een heleboel verschillende gevoelens hebt. Je kunt bijvoorbeeld:

Hoe je je voelt. hoofdstuk 10. Het zal je wel opgevallen zijn dat je op een dag een heleboel verschillende gevoelens hebt. Je kunt bijvoorbeeld: hoofdstuk 10 Hoe je je voelt Het zal je wel opgevallen zijn dat je op een dag een heleboel verschillende gevoelens hebt. Je kunt bijvoorbeeld: zenuwachtig wakker worden omdat je naar school moet, vrolijk

Nadere informatie

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S 2 Ik en autisme In het vorige hoofdstuk is verteld over sterke kanten die mensen met autisme vaak hebben. In dit hoofdstuk vertellen we over autisme in het algemeen. We beginnen met een stelling. In de

Nadere informatie

WORD GROTER DAN DAT WAT JOU KLEIN HOUDT. Ann Weiser Cornell en Egbert Monsuur

WORD GROTER DAN DAT WAT JOU KLEIN HOUDT. Ann Weiser Cornell en Egbert Monsuur WORD GROTER DAN DAT WAT JOU KLEIN HOUDT Ann Weiser Cornell en Egbert Monsuur 1 Les één Welkom bij deze e-cursus waarin we je zullen laten zien hoe jij groter kunt worden en je problemen kleiner! Zijn er

Nadere informatie

E-BOOK 10 GOUDEN TIPS OVER KINDEREN EN EMOTIES. kinderen en Emoties 10 GOUDEN TIPS OVER KINDEREN EN EMOTIES

E-BOOK 10 GOUDEN TIPS OVER KINDEREN EN EMOTIES. kinderen en Emoties 10 GOUDEN TIPS OVER KINDEREN EN EMOTIES E-BOOK 10 GOUDEN TIPS OVER KINDEREN EN EMOTIES VOORWOORD In 2016 schreef ik de Gids over emoties bij kids 80 praktische tips. Mijn kennis en ervaring blijft zich echter door ontwikkelen. Daarom deel ik

Nadere informatie

Tijdens de video- hometraining worden verschillende begrippen gebruikt. In de bijlage geven we een korte omschrijving van deze begrippen.

Tijdens de video- hometraining worden verschillende begrippen gebruikt. In de bijlage geven we een korte omschrijving van deze begrippen. Bijlage 11 Voorbeeld informatie VHT: Bouwstenen voor geslaagd contact Informatie Video - hometraining Belangrijke begrippen initiatieven herkennen volgen ontvangstbevestiging beurt verdelen leidinggeven

Nadere informatie

Waar een wil is, is een Weg!

Waar een wil is, is een Weg! 5 tips om moeiteloos voor jezelf te kiezen en een stap te zetten. Waar een wil is, is een Weg! - Lifecoach http://www.facebook.com/arlettevanslifecoach 0 Je bent een ondernemende 40+ vrouw die vooral gericht

Nadere informatie

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over, 3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol

Nadere informatie

6.2.1 Dealen met afleiding onderweg

6.2.1 Dealen met afleiding onderweg Stap 6: Deel 2 6.2.1 Dealen met afleiding onderweg In het tweede deel van jullie experiment ga je verder met het ondernemen van ACTies die je met de anderen hebt afgesproken te doen. Daarnaast krijg je

Nadere informatie

MANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN

MANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN Blijf kalm; Verzeker je ervan dat je de juiste persoon aan de lijn hebt; Zeg duidelijk wie je bent en wat je functie is; Leg uit waarom je belt; Geef duidelijke en nauwkeurige informatie en vertel hoe

Nadere informatie

Caroline Penninga-de Lange Je kind in balans

Caroline Penninga-de Lange Je kind in balans Je kind in balans Caroline Penninga-de Lange Je kind in balans Op weg naar emotionele stabiliteit UITGEVERIJ BOEKENCENTRUM ZOETERMEER Van Caroline Penninga-de Lange verschenen eerder bij Uitgeverij Boekencentrum:

Nadere informatie

De Inner Child meditatie

De Inner Child meditatie De Inner Child meditatie copyright Indra T. Preiss volgens Indra Torsten Preiss copyright Indra T. Preiss Het innerlijke kind Veel mensen zitten met onvervulde verlangens die hun oorsprong hebben in hun

Nadere informatie

Ik ga je wat vertellen, je hoeft alleen maar te volgen wat ik zeg, mijn stem is nu het enige wat voor jou belangrijk is om te volgen.

Ik ga je wat vertellen, je hoeft alleen maar te volgen wat ik zeg, mijn stem is nu het enige wat voor jou belangrijk is om te volgen. Oefening 1: Nodig: 2 personen en een boom of een huisdier: Zoek een plek op bij een boom of in de buurt bij je paard of ander huisdier waar je even niet gestoord wordt en veilig even je ogen dicht kunt

Nadere informatie

Wat er ook aan de hand is, de gevolgen zijn hetzelfde. Je bent een aantal lichamelijke functies, die je voorheen als vanzelfsprekend aannam, kwijt.

Wat er ook aan de hand is, de gevolgen zijn hetzelfde. Je bent een aantal lichamelijke functies, die je voorheen als vanzelfsprekend aannam, kwijt. Hoofdstuk 7 Emoties Nu is het tijd om door te gaan. Je hebt je dwarslaesie, je bent hopelijk klaar met al de medische dingen, nu is het tijd om ook je gevoelens aandacht te geven. Dus: ga lekker zitten,

Nadere informatie

Mijn kind heeft een LVB

Mijn kind heeft een LVB Mijn kind heeft een LVB Wat betekent een licht verstandelijke beperking nu precies? Informatie voor ouders van kinderen en jongeren met een licht verstandelijke beperking in de leeftijd van 6 tot 23 jaar

Nadere informatie

Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande

Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Eerste druk 2015 R.R. Koning Foto/Afbeelding cover: Antoinette Martens Illustaties door: Antoinette Martens ISBN: 978-94-022-2192-3 Productie

Nadere informatie

Voel je vrij en liefdevol 7 oefeningen

Voel je vrij en liefdevol 7 oefeningen Voel je vrij en liefdevol 7 oefeningen Soms voel je je gevangen door het leven. Vastgezet door de drukte, en beklemd in je eigen hoofd. Je voelt je niet vrij en je voelt geen liefde. Met deze tips breng

Nadere informatie

Zaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie

Zaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie Zaken voor mannen Verhalen van mannen met epilepsie Introductie Niet alle mannen vinden het prettig om over hun gezondheid te praten. Ieder mens is anders. Elke man met epilepsie ervaart zijn epilepsie

Nadere informatie

Deze folder legt uit hoe je SNAP kan gebruiken voor een blijvende verandering.

Deze folder legt uit hoe je SNAP kan gebruiken voor een blijvende verandering. Bij SNAP leren we ouders en kinderen vaardigheden om problemen op te lossen en meer zelfcontrole te ontwikkelen. Deze folder legt uit hoe je SNAP kan gebruiken voor een blijvende verandering. SNAP (STOP

Nadere informatie

In 5 stappen naar meer vrijheid én verbinding in je relatie

In 5 stappen naar meer vrijheid én verbinding in je relatie In 5 stappen naar meer vrijheid én verbinding in je relatie Hallo! Je houdt van je partner. Jullie zijn al geruime tijd samen en hebben misschien samen kinderen. Jullie leiden een druk bestaan en tijd

Nadere informatie

Januari. Ik accepteer en waardeer mijn ( hoog) gevoeligheid.

Januari. Ik accepteer en waardeer mijn ( hoog) gevoeligheid. Januari Ik accepteer en waardeer mijn ( hoog) gevoeligheid. (Hoog) gevoelig zijn krijgt in deze tijd steeds meer ruimte en bekendheid, dat is fijn. Een generatie geleden was het niet wenselijk om gevoelig

Nadere informatie

DEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou!

DEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou! DEEL 1 1 WERKBOEK 5 Eigen keuze Inhoud 2 1. Hoe zit het met je keuzes? 3 2. Hoe stap je uit je automatische piloot? 7 3. Juiste keuzes maken doe je met 3 vragen 9 4. Vervolg & afronding 11 1. Hoe zit het

Nadere informatie

Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd

Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd 1 Joppe (13): Mijn ouders vertelden alle twee verschillende verhalen over waarom ze gingen

Nadere informatie

De Robijn Nieuwsbrief Januari 2008. Het wonder komt ongemerkt je geest binnen wanneer die even pas op de plaats maakt en stil is.

De Robijn Nieuwsbrief Januari 2008. Het wonder komt ongemerkt je geest binnen wanneer die even pas op de plaats maakt en stil is. De Robijn Nieuwsbrief Januari 2008 Lieve mensen, Allereerst wens ik iedereen een vreugdevol nieuw jaar toe. Misschien begin je dit jaar met de beste voornemens, zoals altijd en heb je bewust gekeken naar

Nadere informatie

Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou!

Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou! Hallo Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou Als je ouders uit elkaar zijn kan dat lastig en verdrietig zijn. Misschien ben je er boos over of denk je dat het jouw

Nadere informatie

Mind & Motion, Centrum voor BewustZijn

Mind & Motion, Centrum voor BewustZijn NIEUWSBRIEF Follow your it knows the way Mind & Motion, Centrum voor BewustZijn Nieuwsbrief 1 9 januari 2015 Lieve mensen, Een mooi en bijzonder nieuw jaar. Ik wens jullie allen een liefdevol, gezond,

Nadere informatie

Als opvoeden even lastig is

Als opvoeden even lastig is Als opvoeden even lastig is Hoe pak je dat dan aan? Soms weet ik niet meer wat ik moet doen om hem stil te krijgen. Schattig? Je moest eens weten. Hoezo roze wolk? Mijn dochter kan af en toe het bloed

Nadere informatie

Inhoud. Aan jou de keuze 7. Niet alleen maar een boek 187. Auteurs 191. Dankwoord 197

Inhoud. Aan jou de keuze 7. Niet alleen maar een boek 187. Auteurs 191. Dankwoord 197 Inhoud Aan jou de keuze 7 D/2012/45/239 - isbn 978 94 014 0183 8 - nur 248 Tweede druk Vormgeving omslag en binnenwerk: Nanja Toebak, s-hertogenbosch Illustraties omslag en binnenwerk: Marcel Jurriëns,

Nadere informatie

150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft!

150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft! 150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft! Scott de Jong http://www.positiefleren.nl - 1 - Je leest op dit moment versie 2.0 van het Ebook: 150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft.

Nadere informatie

Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg

Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Informatie voor cliënten Cliënten en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel hebben vaak nare dingen meegemaakt. Ze zijn geschokt

Nadere informatie

Waarom dit boek? 7. 1 De ik-fabriek, wat is dat? Lichaamsseintjes Je lichaam is net een fabriek 17

Waarom dit boek? 7. 1 De ik-fabriek, wat is dat? Lichaamsseintjes Je lichaam is net een fabriek 17 Inhoud Waarom dit boek? 7 1 De ik-fabriek, wat is dat? 10 2 Lichaamsseintjes 14 3 Je lichaam is net een fabriek 17 4 De ik-fabriek, hoe ziet die eruit? 18 4.1 De eerste verdieping: voelen 20 4.2 De tweede

Nadere informatie

Kwaliteit van leven Een hulpmiddel bij de voorbereiding van een zorgplan

Kwaliteit van leven Een hulpmiddel bij de voorbereiding van een zorgplan Kwaliteit van leven Een hulpmiddel bij de voorbereiding van een zorgplan De zorg en begeleiding van mensen met een verstandelijke beperking moet erop gericht zijn dat de persoon een optimale kwaliteit

Nadere informatie

Wat je voelt is wat je denkt! De theorie van het rationeel denken

Wat je voelt is wat je denkt! De theorie van het rationeel denken Wat je voelt is wat je denkt! De theorie van het rationeel denken Mensen zoeken hulp omdat ze overhoop liggen met zichzelf of met anderen. Dit kan zich op verschillende manieren uiten. Sommige mensen worden

Nadere informatie

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen.

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Wat is PDD-nos? 4 PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Eigenlijk vind ik stoornis een heel naar woord. Want zo lijkt het net of er iets niet goed aan me

Nadere informatie

KINDEREN LEKKER IN HUN VEL

KINDEREN LEKKER IN HUN VEL KINDEREN LEKKER IN HUN VEL 1. Welkom wij zijn Karin Hallegraeff en Noelle van Delden van Praktijk IKKE Karin stelt zich voor en er komt een foto van Karin in beeld. Noelle stelt zich voor en er komt een

Nadere informatie

Deze gevoelens en emoties blijven bestaan totdat jij er aan toe bent om ze te uiten.

Deze gevoelens en emoties blijven bestaan totdat jij er aan toe bent om ze te uiten. Ik wil EmoKnallen. Sjoelen en uiten van emoties en gevoelens met jongeren en volwassenen. Benodigdheden: een sjoelbak en sjoelschijven. Te spelen op school, in jongeren en opvangcentra, in het gezin, bij

Nadere informatie

WORD GROTER DAN DAT WAT JOU KLEIN HOUDT Ann Weiser Cornell

WORD GROTER DAN DAT WAT JOU KLEIN HOUDT Ann Weiser Cornell WORD GROTER DAN DAT WAT JOU KLEIN HOUDT 2011 Ann Weiser Cornell 1 Deel één Welkom bij deze e-cursus waarin we je zullen laten zien hoe jij groter kunt worden en je problemen kleiner! Zijn er op dit moment

Nadere informatie

Ik besloot te verder te gaan en de zeven stappen naar het geluk eerst helemaal af te maken. We hadden al:

Ik besloot te verder te gaan en de zeven stappen naar het geluk eerst helemaal af te maken. We hadden al: Niet meer overgeven Vaak is de eerste zin die de klant uitspreekt een aanwijzing voor de hulpvraag. Paula zat nog maar net toen ze zei: ik ben bang om over te geven. Voor deze angst is een mooie naam:

Nadere informatie

Baby-lichaamstaal. Albert Schweitzer ziekenhuis kinderafdeling december 2003 pavo 0301

Baby-lichaamstaal. Albert Schweitzer ziekenhuis kinderafdeling december 2003 pavo 0301 Baby-lichaamstaal Albert Schweitzer ziekenhuis kinderafdeling december 2003 pavo 0301 Inleiding Via deze folder vertellen we u wat over de lichaamssignalen die uw baby geeft: baby-lichaamstaal is méér

Nadere informatie

Delier. Informatie voor familie en betrokkenen

Delier. Informatie voor familie en betrokkenen Delier Informatie voor familie en betrokkenen Inleiding Op onze verpleegafdeling is een familielid, vriend(in) of kennis van u opgenomen. Tijdens uw bezoek aan de patiënt heeft u waarschijnlijk gemerkt

Nadere informatie

Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS)

Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS) Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS) Stel dat dat (te grote wonder) gebeurt, ik betwijfel of dat zal gebeuren, maar stel je voor dat, wat zou je dan doen dat je nu niet doet? (p36)

Nadere informatie

Susanne Hühn. Het innerlijke kind. angst loslaten

Susanne Hühn. Het innerlijke kind. angst loslaten Susanne Hühn Het innerlijke kind angst loslaten Inhoud Inleiding 7 Hoe ontstaat angst? 11 Wegen uit de angst 19 Het bange innerlijke kind leren kennen 35 Meditatie Het bange innerlijke kind leren kennen

Nadere informatie

DEEL 1. WERKBOEK 4 Eigenwaarde Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou!

DEEL 1. WERKBOEK 4 Eigenwaarde Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou! DEEL 1 1 WERKBOEK 4 Eigenwaarde Inhoud 2 1. Hoe zit het met je gevoel van eigenwaarde? 3 2. Welke talenten van jezelf ken je al? 4 3. Verborgen talenten & bewondering 6 4. Verborgen talenten & feedback

Nadere informatie

Openingsgebeden INHOUD

Openingsgebeden INHOUD Openingsgebeden De schuldbelijdenis herzien Openingsgebeden algemeen Openingsgebeden voor kinderen Openingsgebeden voor jongeren INHOUD De schuldbelijdenis herzien De schuldbelijdenis heeft in de openingsritus

Nadere informatie

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster [PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster! Hoofdzaken Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Hoofdzaken Ster SOCIALE VAARDIGHEDEN VERSLAVING DOELEN EN MOTIVATIE 10 9 8 10 9 8 7 6 4 3 2 1 7 6 4 3 2 1 10 9

Nadere informatie

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij.

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij. Lied: Ik ben ik (bij thema 1: ik ben mezelf) (nr. 1 en 2 op de CD) : Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Ik heb een mooie naam, van achter en vooraan.

Nadere informatie

HANDIG ALS EEN HOND DREIGT

HANDIG ALS EEN HOND DREIGT l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n HANDIG ALS EEN HOND DREIGT OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN HIER LEES JE HANDIGE INFORMATIE OVER HONDEN DIE DREIGEN. JE KUNT

Nadere informatie

Zonder dieet lekkerder in je vel!

Zonder dieet lekkerder in je vel! Zonder dieet lekkerder in je vel! Vijf vragen en vijf stappen om te ontdekken hoe je jouw eetpatroon kunt veranderen en succesvol kunt afvallen. Overgewicht neemt ernstige vormen aan, veel volwassenen

Nadere informatie

ADHD. en kinderen (6-12 jaar)

ADHD. en kinderen (6-12 jaar) ADHD en kinderen (6-12 jaar) ADHD, DAAR BEN JE NIET BLIJ MEE Als je bij het buitenspelen een blauwe plek oploopt, dan zit je daar niet mee. Meestal is-ie na een paar dagen weer weg. Bij ADHD is dat anders,

Nadere informatie

Tijdschrift Kindermishandeling April 2013 Onderwijsspecial deel 2. 8 tips voor een goed gesprek met je leerling

Tijdschrift Kindermishandeling April 2013 Onderwijsspecial deel 2. 8 tips voor een goed gesprek met je leerling 8 tips voor een goed gesprek met je leerling Edith Geurts voor Tijdschrift Kindermishandeling Het kan zijn dat je als leerkracht vermoedt dat een kind thuis in de knel zit. Bijvoorbeeld doordat je signalen

Nadere informatie

Ik ben BANG. oefenboekje om te leren omgaan met angst. Steef Oskarsson. Copyright Steef Oskarsson

Ik ben BANG. oefenboekje om te leren omgaan met angst. Steef Oskarsson. Copyright Steef Oskarsson Ik ben BANG oefenboekje om te leren omgaan met angst Steef Oskarsson Bang Bang is een emotie. Net als blij, bedroefd en boos. Iedereen is wel eens bang. Sommige mensen zijn vaak bang, sommigen niet. Iedereen

Nadere informatie

In de eeuwigheid van het leven waarin ik ben is alles volmaakt, heel en compleet en toch verandert het leven voortdurend. Er is geen begin en geen

In de eeuwigheid van het leven waarin ik ben is alles volmaakt, heel en compleet en toch verandert het leven voortdurend. Er is geen begin en geen 14 In de eeuwigheid van het leven waarin ik ben is alles volmaakt, heel en compleet en toch verandert het leven voortdurend. Er is geen begin en geen einde, alleen een voortdurende kringloop van materie

Nadere informatie

Hoogbegaafd en gevoelig

Hoogbegaafd en gevoelig Hoogbegaafd en gevoelig Kazimierz Dabrowski Hoogbegaafd zijn is meer dan slim zijn. Hoogbegaafde mensen zijn vaak ook veel gevoeliger dan andere mensen. Daardoor ervaar je situaties soms intenser dan andere

Nadere informatie

WANNEER VERTEL JE HET AAN JE KINDEREN? Als de beslissing om te gaan scheiden eenmaal genomen is, dan kun je dit het beste zo snel mogelijk aan de

WANNEER VERTEL JE HET AAN JE KINDEREN? Als de beslissing om te gaan scheiden eenmaal genomen is, dan kun je dit het beste zo snel mogelijk aan de OVER EN UIT OVER EN UIT Welkom bij de e-training Over en uit. In deze training leer je beter om te gaan met je scheiding. Je leert hoe je het beste het nieuws van de scheiding aan je kind kan vertellen,

Nadere informatie

Cambriana online hulpprogramma

Cambriana online hulpprogramma Dit is deel 1 van het online hulpprogramma van Cambriana. Verwerking van een scheiding 'Breaking up is hard to do' Neil Sedaka Een scheiding is een van de pijnlijkste ervaringen die je kunt meemaken in

Nadere informatie

OPVOEDTIPS VOOR JONGE OUDERS. 10 handige tips voor ouders van baby s en peuters

OPVOEDTIPS VOOR JONGE OUDERS. 10 handige tips voor ouders van baby s en peuters OPVOEDTIPS VOOR JONGE OUDERS 10 handige tips voor ouders van baby s en peuters Leuk dat je ons e-book hebt gedownload! In dit e-book vertellen we je graag meer over opvoeden. Want het opvoeden van je kind(eren)

Nadere informatie

3 tips om als hoog-sensitief persoon bij jezelf te kunnen blijven!

3 tips om als hoog-sensitief persoon bij jezelf te kunnen blijven! 3 tips om als hoog-sensitief persoon bij jezelf te kunnen blijven! Even voorstellen: Thirza Holwerda Mijn naam is Thirza Holwerda en als je mij zou kennen dan weet je dat ik een gevoelig persoon ben en

Nadere informatie

Heling in de nieuwe tijd

Heling in de nieuwe tijd Heling in de nieuwe tijd Op zoek naar jouw ware zelf Zoals we hier bij elkaar zijn, zijn we allemaal lichtwezens. We zijn in ons diepste wezen allemaal al heel. Door het proces van de dualiteit wat we

Nadere informatie

Te vroeg geboren Wat langer geduld

Te vroeg geboren Wat langer geduld Te vroeg geboren Wat langer geduld Deze folder gaat over het eerste half jaar van het leven van couveusekinderen. Anders? In de eerste zes maanden kunnen couveusekinderen echt anders reageren dan kinderen

Nadere informatie

Collectief aanbod Jeugd Houten

Collectief aanbod Jeugd Houten Collectief aanbod Jeugd Houten Groepsmaatschappelijk werk Santé Partners in Houten 2018-2019 1 Inhoud Blz. Training Sterk staan 9-12.... 3 Zomertraining Plezier op School (aankomende brugklassers). 4 Assertiviteitstraining

Nadere informatie

Inhoudsopgave. Inleiding. Als je een peuter en tussen 3 en 5 jaar bent. Als je een kleuter en tussen 6 en 8 jaar bent

Inhoudsopgave. Inleiding. Als je een peuter en tussen 3 en 5 jaar bent. Als je een kleuter en tussen 6 en 8 jaar bent Kind-In-Zicht Inhoudsopgave Inleiding Als je een peuter en tussen 3 en 5 jaar bent Als je een kleuter en tussen 6 en 8 jaar bent Als je een tiener en tussen 9 en 12 jaar bent Als je een puber en tussen

Nadere informatie

ik? Houd je spreekbeurt over GGNet

ik? Houd je spreekbeurt over GGNet ik? Houd je spreekbeurt over GGNet 1 Houd je spreekbeurt over GGNet Krijg je zelf hulp van GGNet Jeugd? Of je vader/moeder/broer(tje)/zus(je) of iemand anders die je kent? Werkt één van je ouders bij GGNet?

Nadere informatie

YOGA LIFESTYLE. verbinding met jezelf. 'Yoga is the journey of the self, to the self, through the self.

YOGA LIFESTYLE. verbinding met jezelf. 'Yoga is the journey of the self, to the self, through the self. YOGA LIFESTYLE F E B R U A R I 2 0 1 7 YOGA & MEDITATIE Geef jezelf de aandacht en de liefde die je verdient! Maak verbinding met jezelf 'Yoga is the journey of the self, to the self, through the self.

Nadere informatie

Relaties. HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo.

Relaties. HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo. Relaties HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo.org Relaties kunnen een belangrijke rol spelen bij het omgaan

Nadere informatie

Omgaan & Trainen met je hond Door: Jan van den Brand. (3 e druk) 2015, Jan van den Brand www.hondentraining adviescentrum.nl

Omgaan & Trainen met je hond Door: Jan van den Brand. (3 e druk) 2015, Jan van den Brand www.hondentraining adviescentrum.nl Door: Jan van den Brand Inleiding Ik krijg veel vragen van hondeneigenaren. Veel van die vragen gaan over de omgang met en de training van de hond. Deze vragen spitsen zich dan vooral toe op: Watt is belangrijk

Nadere informatie

AMIGA4LIFE. Hooggevoelig, wat is dat? WWW.AMIGA4LIFE.NL T. 06-424 99985 @AMIGA4LIFECOACH VLAARDINGEN

AMIGA4LIFE. Hooggevoelig, wat is dat? WWW.AMIGA4LIFE.NL T. 06-424 99985 @AMIGA4LIFECOACH VLAARDINGEN AMIGA4LIFE Hooggevoelig, wat is dat? 7-10 jaar WWW.AMIGA4LIFE.NL T. 06-424 99985 @AMIGA4LIFECOACH VLAARDINGEN 1 voorlichtingsbrochure hooggevoeligheid - www.amiga4life.nl Ik heb een talent! Ik kan goed

Nadere informatie

waar denkt u aan bij het woord opvoeden? De kracht van Positief opvoeden Overzicht Hoop en verwachting

waar denkt u aan bij het woord opvoeden? De kracht van Positief opvoeden Overzicht Hoop en verwachting Overzicht De kracht van Positief opvoeden 1 Hoop en verwachting Opvoeden in de praktijk Waarom positief opvoeden? De 5 principes van positief opvoeden Tijd voor vragen en discussie 2 Hoop en verwachting

Nadere informatie

Emoties, wat is het signaal?

Emoties, wat is het signaal? Emoties, wat is het signaal? Over interpretatie en actieplan dr Frits Winter Functie van Emoties Katalysator, motor achter gedrag Geen emoties, geen betrokkenheid, geen relaties Te veel emoties, te veel

Nadere informatie

Lesdoelen: Werkvormen: Benodigdheden: Prentenboeken: Les 10: Hoe zeg ik nee. Lesoverzicht. Basis

Lesdoelen: Werkvormen: Benodigdheden: Prentenboeken: Les 10: Hoe zeg ik nee. Lesoverzicht. Basis Les 10: Hoe zeg ik nee Lesoverzicht Lesdoelen: Kinderen weten het verschil tussen prettige en onprettige situaties en kunnen deze herkennen. Kinderen weten dat ze onprettige aanrakingen mogen weigeren.

Nadere informatie

ecourse Moeiteloos leren leidinggeven

ecourse Moeiteloos leren leidinggeven ecourse Moeiteloos leren leidinggeven Leer hoe je met minder moeite en tijd uitmuntende prestaties met je team bereikt 2012 Marjan Haselhoff Ik zou het waarderen als je niets van de inhoud overneemt zonder

Nadere informatie

MEE Nederland. Raad en daad voor iedereen met een beperking. Moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind

MEE Nederland. Raad en daad voor iedereen met een beperking. Moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind MEE Nederland Raad en daad voor iedereen met een beperking Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Inhoudsopgave

Nadere informatie

Activiteit 01: Je gedachten en gevoelens 7. Activiteit 02: De scheiding van je ouders overleven 11. Activiteit 03: Acting out 16

Activiteit 01: Je gedachten en gevoelens 7. Activiteit 02: De scheiding van je ouders overleven 11. Activiteit 03: Acting out 16 Inhoud Activiteit 01: Je gedachten en gevoelens 7 Activiteit 02: De scheiding van je ouders overleven 11 Activiteit 03: Acting out 16 Activiteit 04: Schuld 22 Activiteit 05: Angst 26 Activiteit 06: Verdriet

Nadere informatie

YOGA LIFESTYLE. verbinding met jezelf. Whatever comes. Let it come. Whatever stays. Let it stay. Whatever goes. Let it go

YOGA LIFESTYLE. verbinding met jezelf. Whatever comes. Let it come. Whatever stays. Let it stay. Whatever goes. Let it go YOGA LIFESTYLE FEBRUARI 2017 YOGA & MEDITATIE Geef jezelf de aandacht en de liefde die je verdient! Maak verbinding met jezelf Ga mee op reis in dit avontuur van zelfontwikkeling en persoonlijke groei!

Nadere informatie

MODULE #7 CORE PURPOSE

MODULE #7 CORE PURPOSE MODULE #7 CORE PURPOSE Welkom bij het 90 dagen mindset coachings programma. Dit programma heeft de potentie om jouw leven compleet te veranderen de komende 90 dagen. Daarin is het belangrijk dat je de

Nadere informatie

Inleiding. Autisme & Communicatie in de sport

Inleiding. Autisme & Communicatie in de sport Sanne Gielen Inleiding Starten met een nieuwe sport is voor iedereen spannend; Hoe zal de training eruit zien? Zal de coach aardig zijn? Heb ik een klik met mijn teamgenoten? Kán ik het eigenlijk wel?

Nadere informatie

- Waarschuwing- dit is een pittige les!

- Waarschuwing- dit is een pittige les! - Waarschuwing- dit is een pittige les! Herken je de volgende situatie: Je vraagt aan je partner (heb je deze niet denk dan even terug aan de tijd dat je deze wel had) of hij de vuilniszak wilt buiten

Nadere informatie

Te vroeg geboren, wat langer geduld. Orbis Jeugdgezondheidszorg

Te vroeg geboren, wat langer geduld. Orbis Jeugdgezondheidszorg Te vroeg geboren, wat langer geduld Orbis Jeugdgezondheidszorg Inleiding Couveusekinderen zijn kinderen die na hun geboorte een tijd (enkele weken tot enkele maanden) in de couveuse hebben gelegen. De

Nadere informatie

Een nieuw jaar nieuwe kansen en 9 tips die je helpen je doelen te bereiken. coaching en energetische therapie. www.pranakompas.nl

Een nieuw jaar nieuwe kansen en 9 tips die je helpen je doelen te bereiken. coaching en energetische therapie. www.pranakompas.nl Nieuwsbrief 2015-3: Een nieuw jaar nieuwe kansen en 9 tips die je helpen je doelen te bereiken coaching en energetische therapie www.pranakompas.nl Een nieuw jaar nieuwe kansen! 9 Tips die je helpen je

Nadere informatie

Vragenkaartjes voor kinderen van 4 t/m 6 jaar

Vragenkaartjes voor kinderen van 4 t/m 6 jaar 4 t/m 6 jaar 4 t/m 6 jaar 4 t/m 6 jaar Hoe vraag je aan iemand om met je te spelen? Wat speel je graag op het schoolplein? Jij kan al goed helpen hè. Wie help jij graag? Wat doe je dan? van 4 t/m 6 jaar

Nadere informatie

Presentatie Tranzo Zorgsalon 29 november 2012 Christine Kliphuis

Presentatie Tranzo Zorgsalon 29 november 2012 Christine Kliphuis Presentatie Tranzo Zorgsalon 29 november 2012 Christine Kliphuis Geachte dames en heren, Zelfredzaamheid is een mooi en positief begrip. Immers, elk kind wil dingen zelf leren doen, jezelf kunnen redden

Nadere informatie

4 Denken. in het park een keer gebeten door een hond. Als Kim een hond ziet wil ze hem graag aaien. Als

4 Denken. in het park een keer gebeten door een hond. Als Kim een hond ziet wil ze hem graag aaien. Als 4 Denken In dit hoofdstuk vertellen we hoe jij om kan gaan met je gedachten. Veel gedachten maak je zelf. Ze bepalen hoe jij je voelt. We geven tips hoe jij jouw gedachten en gevoelens zelf kunt sturen.

Nadere informatie

Dé 14 fundamentele stappen naar geluk

Dé 14 fundamentele stappen naar geluk Dé 14 fundamentele stappen naar geluk Van de Amerikaanse psycholoog Michael W. Fordyce 1. Wees actief en ondernemend. Gelukkige mensen halen meer uit het leven omdat ze er meer in stoppen. Blijf niet op

Nadere informatie

E-BOOK FEEDBACK GEVEN IS EEN KUNST EXPRESS YOUR INNER POWER

E-BOOK FEEDBACK GEVEN IS EEN KUNST EXPRESS YOUR INNER POWER E-BOOK FEEDBACK GEVEN IS EEN KUNST EXPRESS YOUR INNER POWER INLEIDING Het geven van feedback is een kunst. Het is iets anders dan het uiten van kritiek. Het verschil tussen beide ligt in de intentie. Bij

Nadere informatie

INHOUD. 3 Inleiding 4 Kiezen voor het leven DRIE GOUDEN TIPS OM VOLUIT TE LEVEN

INHOUD. 3 Inleiding 4 Kiezen voor het leven DRIE GOUDEN TIPS OM VOLUIT TE LEVEN INHOUD 3 Inleiding 4 Kiezen voor het leven DRIE GOUDEN TIPS OM VOLUIT TE LEVEN 7 Verdriet uit je hart en verdriet om je zorgen 11 De belangrijkste relatie is die met jezelf 14 In dankbaarheid ligt geluk

Nadere informatie

Module 26: Stop met Piekeren.

Module 26: Stop met Piekeren. Module 26: Stop met Piekeren. Stop met piekeren! Piekeren is een reactie op een naar gevoel. Op het moment dat we ons afgewezen voelen of andere nare gevoelens ervaren, wordt het meestal erg druk in ons

Nadere informatie

Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching. Jaargang 2: Nieuwsbrief 3 (oktober 2013) Hallo allemaal,

Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching. Jaargang 2: Nieuwsbrief 3 (oktober 2013) Hallo allemaal, Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching Jaargang 2: Nieuwsbrief 3 (oktober 2013) Hallo allemaal, Veel te laat krijgen jullie deze nieuwsbrief. Ik had hem al veel eerder willen maken/versturen, maar ik

Nadere informatie

Direct aan de slag met Baby- en kindergebaren

Direct aan de slag met Baby- en kindergebaren Direct aan de slag met Baby- en kindergebaren Inhoudsopgave Welkom Blz. 3 Wat zijn baby- en kindergebaren? Blz. 4 Voordat je begint Blz. 5 De eerste gebaren Blz. 6 & 7 Gebaren- tips Blz. 8 Veel gestelde

Nadere informatie

1.1. Het creëren van een veilige en vertrouwde omgeving

1.1. Het creëren van een veilige en vertrouwde omgeving Pedagogisch Beleidsplan 1.1. Het creëren van een veilige en vertrouwde omgeving Een veilige en vertrouwde omgeving is de basis van waaruit een kind zich kan gaan ontwikkelen. Het is dus belangrijk dat

Nadere informatie

Leren in contact met paarden Communicatie die is gebaseerd op gelijkwaardigheid (Door Ingrid Claassen, juni 2014)

Leren in contact met paarden Communicatie die is gebaseerd op gelijkwaardigheid (Door Ingrid Claassen, juni 2014) Leren in contact met paarden Communicatie die is gebaseerd op gelijkwaardigheid (Door Ingrid Claassen, juni 2014) Inleiding De kern van (autisme)vriendelijke communicatie is echt contact, gebaseerd op

Nadere informatie

3 Hoogbegaafdheid op school

3 Hoogbegaafdheid op school 3 Hoogbegaafdheid op school Ik laat op school zien wat ik kan ja soms nee Ik vind de lessen op school interessant meestal soms nooit Veel hoogbegaafde kinderen laten niet altijd zien wat ze kunnen. Dit

Nadere informatie

Ondernemerschapsblokkades

Ondernemerschapsblokkades Ondernemerschapsblokkades Wat houdt je tegen om je droom werkelijkheid te laten worden? En hoe los je dat op? 7 tips om in actie te komen! Samengesteld door Willemijn Lau Hoi toekomstig professional, Wat

Nadere informatie

Luisteren naar de Heilige Geest

Luisteren naar de Heilige Geest Luisteren naar de Heilige Geest Johannes 14:16-17 En Ik zal de Vader bidden en Hij zal u een andere Trooster geven om tot in eeuwigheid bij u te zijn, de Geest der waarheid, die de wereld niet kan ontvangen,

Nadere informatie

Inner Child meditatie

Inner Child meditatie De Inner Child meditatie Uit: Je Relatie Helen Een nieuwe weg naar heling van je relatievaardigheid Indra Torsten Preiss De Inner Child meditatie De Inner Child-meditatie is de meditatie bij uitstek om

Nadere informatie