Jaarverslag Integrale Vroeghulp. 10 jaar Integrale Vroeghulp in West-Brabant 10 jaar hulp op maat voor kinderen met ontwikkelingsproblemen

Transcriptie

1 10 jaar Integrale Vroeghulp in West-Brabant 10 jaar hulp op maat voor kinderen met ontwikkelingsproblemen Jaarverslag Integrale Vroeghulp Hulp op maat bij ontwikkelingsproblemen bij kinderen van 0 tot en met 6 jaar

2 De strategie van IVH is simpel maar effectief: spoor ontwikkelingsproblemen vroeg op. Bied ouders één plek, waar zij met zorgen over hun kind terecht kunnen. Mobiliseer professionals in een multidisciplinair team en maak één plan voor het hele gezin. Waarom Integrale Vroeghulp? Sommige kinderen hebben een achterstand in hun motorische, sociale, emotionele, verstandelijke of zintuiglijke ontwikkeling. Soms wordt dit meteen na de geboorte opgemerkt. Soms pas als het kind gaat spelen, praten, of lopen, of als het omgaat met broertjes, zusjes en vriendjes. Als een kind een ontwikkelingsachterstand heeft, is het belangrijk dat er zo snel mogelijk hulp komt. Integrale Vroeghulp zorgt ervoor dat de juiste hulp snel tot stand komt. Hoe werkt Integrale Vroeghulp? Kennismaking Ouders met zorgen over de ontwikkeling van hun kind kunnen rechtsreeks telefonisch contact opnemen met Integrale Vroeghulp. Soms is zo n gesprek voldoende om de ouders op het juiste spoor te helpen. Als er meer informatie nodig is, bezoekt een casemanager de ouders thuis om de situatie in kaart te brengen. Als het nodig is volgt er aanvullend onderzoek. Kernteam Soms is er meer nodig om helder te krijgen wat er met een kind aan de hand is. Ouders en kind worden dan uitgenodigd in het kernteam. Daarin zitten verschillende deskundigen uit de gezondheidszorg en de jeugdhulpverlening, zoals een kinderarts, revalidatiearts, orthopedagoog en professionals van de GGz en Bureau Jeugdzorg. Het kernteam brengt een advies uit aan de ouders en stelt samen met hen een plan op. Daarin staat welke zorg of hulp wordt ingeschakeld en wie wat doet. Samenwerking Ouders kennen hun kind als geen ander. De professionals uit het kernteam nemen hun inzichten daarom serieus en betrekken de ouders bij het opstellen van het plan. Ouders houden zo gedurende het hele proces de regie. Zij houden bovendien één aanspreekpunt: de casemanager blijft vaste contactpersoon, ook als het plan er eenmaal ligt. De casemanager helpt de benodigde zorg of hulp te regelen en houdt contact met de hulpverleners die daarbij betrokken zijn. Net zo lang tot het kind zijn plek heeft gevonden. Ouders begrijpen hun kind het beste. Zorg- en hulpverleners en leerkrachten kunnen de rol van ouders nooit vervullen. Wel kunnen zij vanuit professioneel oogpunt sturing en inzicht geven. Martine Delfos, biopsycholoog, therapeut, docent en schrijfster.

3 Terugblik 010 Adri Foesenek, coördinator Integrale Vroeghulp West-Brabant: In 010 hebben we nieuwe stappen gezet om het netwerk Integrale Vroeghulp te verstevigen en verder uit te bouwen. We zijn deel uit gaan maken van de Centra voor Jeugd en Gezin in de regio. Op verschillende niveaus is gebouwd aan de samenwerking met het primair onderwijs. We stimuleerden de uitwisseling van kennis en kunde en brachten partners in het netwerk bij elkaar met de organisatie van netwerkmiddagen en een symposium. Netwerkmiddag audiologische centra De kracht van vroeghulp wordt bepaald door de kracht van alle schakels in het netwerk. Leerkrachten en artsen, GGZ-hulpverleners en wijkverpleegkundigen, begeleiders, ouders en andere opvoeders, zij spelen allemaal een eigen rol in de begeleiding van de ontwikkeling van het kind. Ieder van hen heeft een stukje van de puzzel. Als er problemen zijn, is het belangrijk dat álle stukjes zo snel mogelijk samen komen. Integrale Vroeghulp brengt partners daarom bij elkaar. Zo organiseerden we in het voorjaar een netwerkmiddag voor professionals, waarin Audiologisch Centrum Brabant en Auris helder maakten hoe zij werken en verwijzen. Observaties thuis en op school: extra ogen en oren Ontwikkeling van jonge kinderen gaat met sprongen. Als er zorgen zijn, is het daarom soms moeilijk de vinger op de zere plek te leggen. Hoe meer ogen meekijken, hoe completer het beeld. In 010 startte daarom een innovatief project. Met innovatiegelden van het Zorgkantoor observeren professionals kinderen van vier tot en met zes jaar met meervoudige ontwikkelingsproblemen zowel thuis als op school. Dat maakt het makkelijker te beoordelen of een traject vroeghulp nodig is. Het levert bovendien waardevolle informatie op voor vroeghulptrajecten die al lopen. Het project wordt ondersteund door het landelijk project Vroeg, Voortdurend, Integraal en uitgevoerd door vier netwerkpartners: Stichting Amarant, Stichting SDW, Tender Jeugdhulpverlening en NSWAC. Symposium: 1+1=3 Ook in 010 werkten we aan vernieuwing en verbetering van de vroeghulp, door deelname aan het landelijk project Vroeg, Voortdurend, Integraal (zie pagina 6). Op 3 november presenteerden we tijdens het minisymposium = 3 de wijze waarop de samenwerking tussen onderwijs en Integrale Vroeghulp tot nu toe vorm gekregen heeft. Een volle zaal professionals uit zorg en onderwijs ging onder meer in dialoog over de vraag hoe de samenwerking tussen zorg en onderwijs voor jonge kinderen nog beter kan. Martine Delfos, biopsycholoog en schrijver, en Willy Adank, coördinator samenwerkingsverbanden Weer Samen Naar School, voorzagen het publiek volop van inspiratie. Feiten en cijfers over 010 Aantal aanmeldingen in 010 In 010 werden 8 kinderen aangemeld bij de coördinator van Integrale Vroeghulp. Voor 19 kinderen werd het traject Integrale Vroeghulp gestart, waarvan 15 jongens en 5 meisjes. 85 kinderen werden direct doorverwezen. Voor hen was een traject Integrale Vroeghulp niet nodig. Alle kinderen die met Integrale Vroeghulp begonnen, hadden een (geschatte) achterstand op meerdere ontwikkelingsgebieden. Aantal afgeronde trajecten in 010 Op 31 december 010 waren er 06 trajecten in behandeling. Er werden in cases afgesloten. De trajecten hadden een gemiddelde duur van 10,5 maanden. 3

4 Interview Elout Vos, voorzitter stuurgroep IVH Tien jaar Integrale Vroeghulp In 010 bestond Integrale Vroeghulp tien jaar. We mogen met trots terugkijken. De zorg voor jonge kinderen met meervoudige ontwikkelingsproblemen is het afgelopen decennium sterk verbeterd. Professionals weten elkaar te vinden. Er is veel meer kennis en begrip van elkaars wereld. De tijd dat ieder op zijn eigen eiland vanuit zijn eigen discipline een probleem probeerde op te lossen, is definitief voorbij. Ouders bevestigen dat samenwerken voor kinderen loont. Onderzoeken geven steeds weer aan dat zij de Integrale Vroeghulp zeer positief beoordelen. Dankzij de multidisciplinaire aanpak worden kinderen eerder geholpen, beter gediagnosticeerd en komen zij sneller op de juiste plek terecht. Het succes van Integrale Vroeghulp is geen vanzelfsprekendheid. Ik ben er trots op dat we in onze regio onder wisselend politiek getij en met vaak onzekere financiering zo veel tot stand hebben gebracht. Directies en professionals willen het beste voor het kind. Zij hebben laten zien over hun individuele organisatiebelangen heen te willen kijken om samen te zoeken naar manieren om het gezamenlijk belang voor jonge kinderen beter te dienen: eerdere, snellere en betere zorg en ondersteuning! Het afgelopen decennium is een fijnmazig netwerk gesponnen tussen professionals die werken in de zorg, hulp en ondersteuning voor jonge kinderen. De coördinatie van Integrale Vroeghulp is de spin in het web. Samen hebben we het wiel uitgevonden. Nu dat dankzij een goede coördinatie zo goed draait, zie ik de toekomst zonnig in. Om de Integrale Vroeghulp in de regio verder te verstevigen, zoeken we nauwe aansluiting bij de Centra voor Jeugd en Gezin. Ouders en kinderen die baat hebben bij Integrale Vroeghulp weten ons daardoor in de toekomst nog sneller te vinden. Ook de samenwerking met het onderwijs krijgt de komende jaren nog meer vorm. Problemen manifesteren zich immers vaak voor het eerst pas in volle omvang als een kind naar school gaat. Het onderwijs krijgt een steeds belangrijkere rol in de begeleiding en ondersteuning van leerlingen en moet elke leerling passend onderwijs bieden. De professionals van Integrale Vroeghulp hebben het onderwijs een schatkamer aan kennis en expertise te bieden. Zij kunnen helpen te bepalen met welke zorg, hulp of ondersteuning een kind het meest gebaat is. De kracht van Integrale Vroeghulp zit in mensen. Het afgelopen decennium is een fijnmazig netwerk gesponnen van professionals die werken in de zorg, hulp en ondersteuning voor jonge kinderen. Professionals, ouders en kinderen ervaren dagelijks de meerwaarde daarvan. Het is mijn intentie dat web de komende jaren verder te versterken en de vroeghulp nog beter in te bedden in bestaande en nieuwe structuren. Zo blijven we bouwen aan een optimale aansluiting en toegankelijkheid. We hebben dan over 10 jaar opnieuw reden om met trots terug te kijken. Elout Vos voorzitter stuurgroep IVH directeur Kwaliteit van het Amphia Ziekenhuis Aantal gestarte trajecten Integrale Vroeghulp in de regio West-Brabant, van 000 tot 010. Leeftijdsverdeling van de 19 aanmeldingen in 010 De 19 kinderen werden verwezen door jaar 3 6 jaar jaar 1 1 jaar 6 jaar 1 Overige instanties 13 Bureau Jeugdzorg, MEE, SDW, Prisma, GGz, Audiologisch Centrum, etc. Overig 18 Ouders eigen initiatief 10 Artsen 6 kinderarts, huisarts, schoolarts jaar 3 3 jaar 6 Consultatiebureau 5 Peuterspeelzalen, kinderdagverblijven, basisonderwijs 3

5 Tien jaar Integrale Vroeghulp Anita Brouwers, Moeder van Yari ( jaar) Peuters zijn lastig, zeiden mensen tegen mij. Maar met Yari was echt geen land te bezeilen. Ik heb me gek gezocht naar de juiste hulp. Ik deed een videohometraining en volgde opvoedingsadviezen op. Niets hielp. Tot ik in 010 bij Integrale Vroeghulp terecht kwam. Sindsdien is alles anders. Het MKD bleek een schot in de roos. Zoals Yari nu is, zo heb ik hem nog nooit gezien. Hij is rustig. Beheerst. Had ik eerder van Integrale Vroeghulp gehoord, dan waren ons een paar zware jaren bespaard gebleven. Esther Buurstede, Casemanager Integrale Vroeghulp Anita, de moeder van Yari, had al een hele zoektocht naar hulp achter de rug voordat ze bij ons aanklopte. Er lagen verschillende onderzoeken en verslagen. Samen hebben we alles op een rij gezet. De vraag van Anita was helder. Wat is er met Yari aan de hand en welke hulp heeft hij nodig? Anita zelf voelde zich na jarenlang aanmodderen inmiddels behoorlijk overbelast. Ook daar wilden we iets aan doen. Het kernteam kwam met een advies. Anita koos voor het MKD. Wij konden regelen dat Yari daar met spoed terecht kon. De grootste druk is nu van de ketel. Lisette Plasmans, afdelingsmanager Daghulp Jongere Jeugd, MKD De Stegel, Roosendaal De bemiddeling van Integrale Vroeghulp ondersteunt ons in ons werk. Als een kind hier via Integrale Vroeghulp binnenkomt, hebben wij de problemen al uitgebreid besproken met de betrokken professionals en de ouders. Daardoor kunnen wij het kind van meet af aan veel gerichtere hulp en ondersteuning bieden. Het helpt om samen met de ouders een realistisch toekomstbeeld voor het kind te schetsen, waardoor we ergens naartoe kunnen werken. Voor ouders en kinderen is dat pure winst. Marijke van Eil, intern begeleider basisschool de Burgst De afgelopen jaren is de samenwerking tussen zorg en onderwijs sterk verbeterd. Integrale Vroeghulp heeft daarin een belangrijke rol gespeeld. Dankzij de multidisciplinaire aanpak is er volop uitwisseling op gang gekomen. Wij leren van hulpverleners hoe we op school kunnen omgaan met een kind met gedragsproblemen. Hulpverleners horen van ons hoe het kind zich overdag op school gedraagt. Dat is waardevolle informatie voor het stellen van diagnoses en het opstellen van behandelplannen. Bij de 19 kinderen in het traject waren er vragen over twee of meer ontwikkelingsgebieden Medische problemen 8 vragen Spraak/taal problemen 10 vragen Sociaal-emotionele problemen 109 vragen Motorische ontwikkeling 39 vragen Zorgen over de gehele ontwikkeling 9 vragen Contactproblemen 8 vragen Gedragsproblemen 11 vragen In de regio Breda kwamen de kinderen uit onderstaande gemeenten Aalburg 1 Alphen Chaam 0 Baarle Nassau 1 Breda Drimmelen Etten-Leur Geertruidenberg Gilze en Rijen 0 Oosterhout Werkendam Woudrichem Zundert België 0 In de regio Bergen op Zoom en Roosendaal kwamen kinderen uit onderstaande gemeenten Bergen op Zoom 51 9 Moerdijk 15 19* Roosendaal Ruchpen Halderberge Steenbergen Tholen (Zeeland) Woensdrecht 6 *(gedeeltelijk regio Breda) 5

6 Uitgelicht Bouwsteen 6: Onderwijs en zorg Op school worden achterstanden en ontwikkelingsproblemen goed zichtbaar, soms pas voor het eerst. Het onderwijs krijgt bovendien een belangrijkere rol in de zorg voor kinderen met problemen. Scholen krijgen een zorgplicht en moeten elke leerling passend onderwijs bieden. Nauwere samenwerking met het onderwijs stond daarom opnieuw hoog op de agenda in 010. Pilot op 9 basisscholen In 009 heeft Integrale Vroeghulp de maximale aanmeldleeftijd met jaar verhoogd. Ook kinderen uit de eerste klassen van het primair onderwijs kunnen daardoor voortaan gebruik maken van Integrale Vroeghulp. Om te werken aan een soepelere aansluiting tussen basisonderwijs en Integrale Vroeghulp liep in 010 een pilot met negen basisscholen. Binnen de pilot werd een aantal nieuwe instrumenten ontwikkeld, die bijdragen aan een betere samenwerking en heldere procedures voor iedereen. Zo kwam er onder meer een vooraanmeldingsformulier, waarmee school en de ouders samen beschrijven welk problemen zij signaleren. Ook gingen de scholen werken met een eenvoudige checklist, waarmee intern begeleiders op school gemakkelijk kunnen toetsen of een verwijzing naar Integrale Vroeghulp passend is. Evaluatie pilot In de tweede helft van 010 werd de samenwerking geëvalueerd. De reacties waren positief. Het vooraanmeldingsformulier verbetert de communicatie tussen school en ouders en levert waardevolle informatie op voor de aanmeldfunctionaris van Integrale Vroeghulp. Ouders hoeven hun verhaal niet dubbel te doen en het hulptraject kan sneller in gang worden gezet. Veel scholen geven aan dat school en Integrale Vroeghulp elkaar nu gemakkelijker weten te vinden. In 011 gaan we de resultaten van de pilot gebruiken om ook de samenwerking op andere scholen beter vorm te geven. Aansluiting onderwijs De kwaliteit van de Integrale Vroeghulp neemt toe als ook de onderwijskundige kijk deel uitmaakt van het proces. In 010 nam daarom een onderwijsadviseur van Edux Onderwijsadvies zitting in de multidisciplinaire kernteams. De schakel tussen Integrale Vroeghulp en onderwijs werd verder versterkt door bestuurlijk aansluiting te zoeken bij het samenwerkingsverband voor het primair onderwijs Weer Samen Naar School (WSNS). Vroeg, Voortdurend, Integraal Om de Integrale Vroeghulp in Nederland naar een hoger plan te tillen, startte in 008 het landelijk project Vroeg, Voortdurend, Integraal (VVI). In verschillende regio s in Nederland worden pilotprojecten gedraaid. Deze onderzoeken hoe de Integrale Vroeghulp op zeven verschillende onderdelen ( bouwstenen voor innovatie ) kan worden verbeterd. Integrale Vroeghulp West-Brabant werkt aan een verbetering in de samenwerking tussen onderwijs en zorg (bouwsteen 6) en aan een betere kwaliteit van de keten (bouwsteen ). Waar zijn de kinderen na afsluiting van het traject Integrale Vroeghulp in zorg gekomen? Onderwijs, peuterspeelzaal, kinderdagverblijf (68 in totaal) Instanties (105 in totaal) Audiologisch Centrum MEE MKD (Medisch kleuterdagverblijf) Tender of Zuidwester (ambulante begeleiding) Revalidatie Centrum Breda/revalidatieafdeling Lievensberg ziekenhuis Orthopedagogisch Dagcentrum Bureau Jeugdzorg GGz (Geestelijke gezondheidszorg) Peutergroep Auris / Kentalis / NSWAC Speciaal basisonderwijs 3 Speciaal onderwijs of rugzakje REC 6 39 Speciaal onderwijs of rugzakje de Spreekhoorn Speciaal onderwijs of rugzakje ZMLK school 0 8 Basisschool 8 Basisschool met ondersteuning Peuterspeelzaal, kinderdagverblijf

7 Bouwstenen voor innovatie: 1. Vroege signalering. Multidisciplinaire diagnostiek 3. Informatie, advies, trajectbegeleiding. Multidisciplinair adviesplan 5. Preventieve gezinsondersteuning 6. Onderwijs en zorg. Ketennetwerk In veel gemeenten in West-Brabant is Integrale Vroeghulp inmiddels te vinden binnen het CJG. Bouwsteen : Ketennetwerk De kwaliteit van Integrale Vroeghulp wordt bepaald door de kracht van de keten. In 010 hebben we opnieuw gewerkt aan een sterkere verbinding van de schakels. De aansluiting van Integrale Vroeghulp bij de Centra voor Jeugd en Gezin kreeg veel aandacht. Ouders en jongeren kunnen bij het CJG terecht met vragen over opgroeien en opvoeden. Het CJG biedt advies, ondersteuning en hulp op maat. Omdat problemen er tijdig worden gesignaleerd, krijgen kinderen en jongeren snel de juiste hulp. Als het nodig is leidt het CJG toe naar geïndiceerde zorg, of zorgt het voor de coördinatie van de zorg. Het aanbod van Integrale Vroeghulp sluit hier naadloos op aan. Ook Integrale Vroeghulp wil zo vroeg mogelijk integrale hulp bieden. Binnen het landelijk project Vroeg Voortdurend Integraal hebben we ons daarom ten doel gesteld om aan te sluiten bij alle CJG s van de achttien gemeenten in onze regio. Gouden formule In veel gemeenten in West-Brabant is Integrale Vroeghulp inmiddels te vinden binnen het CJG. Een casemanager van Integrale Vroeghulp brengt in de front office van het CJG deskundigheid in. Die formule blijkt uitstekend te werken. De expertise op het gebied van Integrale Vroeghulp wordt vooraan in het CJG ingezet, waardoor een vroege signalering van ontwikkelingsproblemen bij jonge kinderen nog beter tot stand komt en waardoor preventieve maatregelen en een doorgeleiding naar de juiste zorg of hulp snel van de grond komen. Dat voorkomt grotere problemen in een later stadium. Samenwerking in de keten is onontbeerlijk om kinderen en ouders de hulp te bieden die zij nodig hebben. Die visie deelt Integrale Vroeghulp met het CJG. Ook wat dat betreft voelen we ons binnen het CJG helemaal thuis. Overig (6 in totaal) Kinderneuroloog Eleos Logopedie PMT (Psychomotorische therapie Kempenhaeghe (Hans Berger Kliniek) Schoolbesturen krijgen een zorgplicht, maar kunnen die zorgplicht niet alleen waarmaken. Samenwerking met andere samenwerkingsverbanden, het CJG en organisaties als IVH is daarom onontkoombaar. Willy Adank, coördinator samenwerkingsverbanden WSNS-INOS

8 Integrale Vroeghulp West-Brabant Samenwerkingspartners Careyn Thuiszorg Breda Stichting Amarant MEE West-Brabant Revant Revalidatiecentrum Breda MEE Brabant-Noord Thebe Bureau Jeugdzorg Noord-Brabant NSWAC t Kroeven/Sterrenkroos Thuiszorg West-Brabant Stichting dag- en woonvoorzieningen (SDW) Tender, Medische Kleuterdagverblijf De Stegel Ziekenhuis Lievensberg, afdeling revalidatie BOSK - vereniging van motorisch gehandicapten en hun ouders Mytylschool Roosendaal Overige deelnemers GGz Breburg Groep GGz Westelijk Noord-Brabant Amphia Ziekenhuis Fransiscus Ziekenhuis AC Auris AC Brabant Prisma Kempenhaeghe Hans Berger Kliniek In gesprek over aansluiting Orthopedagogisch Centrum Brabant (OCB) Stichting Samenwerkingsverband WSNS (Weer Samen Naar School) Gemeenten Aalburg Alphen Chaam Baarle Nassau Breda Drimmelen Etten-Leur Geertruidenberg Gilze en Rijen Oosterhout Werkendam Woudrichem Zundert Bergen op Zoom Halderberge Moerdijk (gedeeltelijk regio Breda) Roosendaal Rucphen Steenbergen Woensdrecht Contact Breda Heerbaan NL Breda ivh@meewestbrabant.nl Bergen op Zoom/Roosendaal Langdonk 1 0 TG Roosendaal ivh@meewestbrabant.nl Algemeen aanmeldnummer: Colofon Coördinatie: Integrale Vroeghulp West-Brabant - Adri Foesenek, Projectleider Vroeg Voortdurend Integraal - Anja de Klerk Tekst: Ester Segers, Vinding Vormgeving: Ontverpia concept & vorm, Breda Fotografie: Ingrid Bertens, Inge Hondebrink & Afdeling communicatie van het Amphia ziekenhuis. Druk: Koninklijke Broese en Peereboom Dit jaarverslag is mede mogelijk gemaakt door het landelijk project Vroeg Voortdurend Integraal.