Leren nu en in de toekomst: 21st century skills - meer dan nieuw lesmateriaal

Transcriptie

1 voorjaar 2015 Pagina 1 Leren nu en in de Toekomst 21 st Century Skills Pagina 4 ICT in het Onderwijs Doe de Visieversneller Pagina 5 Looqin Hét procesgerichte kindvolgsysteem Pagina 9 Kies-Wijzer Aan de slag met de juiste leermiddelen Pagina 10 Scholing in taal- en interactievaardigheden met behulp van de BKK subsidie Pagina 14 HGW + OGW = Passend onderwijs Pagina 16 Timpaan in de expertpool Origineel, of imiteren? Op jonge leeftijd worden we in Nederland uitgedaagd om origineel te zijn, authentiek, vernieuwend en innoverend. Iedere opvoeder weet dat nadoen de beste manier is om iets te leren. Leer mij het zelf te doen, door het me voor te doen. Goed voorbeeld, doet goed volgen. Ten tijde van de Romeinen was het de manier om te onderwijzen, nabootsing was populair. De meester en de gezel, een begrip om te komen van vakmanschap naar meesterschap. Modeling is een modern voortvloeisel van die oude manier van kennis overbrengen. Ondanks dat we ons best doen om te bedenken hoe we vernieuwend en innovatief het onderwijs kunnen veranderen. Weten we dat nagenoeg alles al is ontdekt en toegepast. Het doeltreffend en duurzaam inzetten van verworven kennis over pedagogisch handelen, technologische ontwikkelingen en innovaties stellen voorscholen, scholen en instellingen in staat om met ouders en kinderen te werken aan talentontwikkeling. We weten op dit moment nog niet welke beroepen kinderen die nu ter wereld komen, in 2032 gaan uitvoeren. Toch denken we hard na over de kennis en vaardigheden die ze nu onderwezen moeten krijgen, zodat zij straks klaar zijn voor hun bijdrage aan deze wereld. Kun je authentiek zijn als je anderen nadoet? Jawel zeker. Als je imitatie omzet in inspiratie. Je past de kwaliteiten van anderen die je aanspreken toe in je eigen leven en handelen. Denk aan de wijze waarop Gandhi actieve geweldloosheid inzette als middel voor revolutie. Gebruik alleen die dingen van anderen, die je ziel raken. Dan draagt het bij aan jouw eigen authenticiteit. Laten we elkaar blijven uitdagen om anderen te imiteren, inspireren en enthousiasmeren, om zo met z n allen bij te dragen aan wat er nodig is in #onderwijs2032. Namens het Management Team Timpaan Kindercentra en Onderwijs, Anita Schuiling. Leren nu en in de toekomst: 21st century skills - meer dan nieuw lesmateriaal In de afgelopen tijd is er in toenemende mate aandacht voor de 21e eeuw vaardigheden in het onderwijs. Nieuwsartikelen over het Finse onderwijs waar men per topic gaat werken, journaalitems over ipad-scholen en programma s zoals Tegenlicht die de discussie aanzwengelen. Er wordt gezegd dat leerlingen worden opgeleid voor beroepen die nog niet bestaan. Passen de competenties die jij ze nu aanleert dan nog wel? Leer je de leerlingen nog wel de juiste dingen waarbij je ze voor bereidt op zelfstandig functioneren in de samenleving? Wat moeten leerlingen leren om optimaal voorbereid te zijn op de samenleving in de 21ste eeuw? Onze samenleving is immers veranderd van een industriële samenleving naar een kennissamenleving. Wat zijn de 21st century skills? De 21st century skills staan wereldwijd op de agenda. Het gaat om vaardigheden die waarschijnlijk van de toekomstige burger en werknemer worden gevraagd, de kinderen die nu in groep 1 zitten en rond 2032 de arbeidsmarkt betreden. Het gaat om de volgende vaardigheden: samenwerken communiceren sociale en culturele vaardigheden ICT-geletterdheid probleemoplossend vermogen creativiteit kritisch denken Door het gebruik van nieuwe media kunnen verschillende vaardigheden aangesproken en worden geoefend. Denk aan nieuwe initiatieven als bijvoorbeeld programmeren met of Verder biedt ICT verschillende mogelijkheden om het onderwijs te personaliseren, de wereld de klas binnen te halen en zelf kennis te construeren en presenteren op je eigen manier. Jouw onderwijs 21ste eeuws proof maken De meeste schoolplannen beschrijven dat de school wil aansluiten bij de belevings wereld van het kind en het willen uitdagen om de eigen talenten maximaal te ontwikkelen. In dit licht is het van belang dat de 21st century skills passen bij de visie en werkwijze van de school. Met het kennen en herkennen van de 21e eeuwse vaardigheden zet je de eerste stap. De vraag is vervolgens: Op welke manier werk je hier aan? En welk tijdspad kies je? Onderstaande mogelijkheden kun je verder uitwerken: De bestaande aanpak van vakken aanpassen en/of verrijken; Vakoverstijgend werken met projecten of thema s; Werken met vaste methodes of zelf leerlijnen uitwerken die zijn gekoppeld aan 21st century skills. De 21st century skills bewust gaan gebruiken heeft consequenties voor je leermiddelenbeleid. Denk aan de huidige methodes op je school, maar ook de nieuwe die op de planning staan en bijvoorbeeld het werken met leerlijnen. Timpaan Onderwijs kan je bij alle stappen ondersteunen als kritische gesprekspartner die de weg kent in de verschillende mogelijkheden. Ben je dan klaar? Daar stopt het invoeren van 21st century skills echter niet. In de praktijk zien we nog regelmatig dat men zich alleen richt op het invoeren van de lesmaterialen. Je mist dan in ieder geval de invloed van de belangrijkste factor in het onderwijs: de leerkracht! De leerkracht bepaalt hoe toekomstgericht het onderwijs wordt. Als je als school echte stappen wilt zitten in de richting van toekomstgericht onderwijs is het van belang ook jezelf de spiegel voor te houden. Onderwijs in de 21e eeuw vraagt professionals die zelf ook de 21st century skills beheersen en deze voorleven. Het vraagt ook een ander perspectief op de eigen rol: Van sturend en leidend naar meer coachend en los latend. Beheers je deze vaardigheden? Hoe denk je echt over je eigen rol? En wat betekent dit voor de samenwerking binnen het team? Vragen om te beantwoorden. Daarnaast is het belangrijk om naar de andere onderdelen van het Onderwijs in Balans model te kijken, zoals passende ICT-oplossingen, de inrichting van het gebouw en de wijze van professionalisering en samenwerking. Zijn dit allemaal nieuwe vaardigheden? Nee, het gaat er wel om dat er meer aandacht voor komt en er nieuwe mogelijkheden zijn om aandacht te besteden aan deze vaardigheden. ICT-geletterdheid is wel een nieuwe toevoeging: De juiste ICT-oplossing kunnen kiezen, informatievaardigheden en mediawijsheid. Een effectieve stap zetten? Manon Dijkhuizen (06) m.dijkhuizen@timpaanonderwijs.nl Service en Verkoop Timpaan Kindercentra (0513) Service en Verkoop Timpaan Onderwijs, en (088)

2 Bestuursaanpak: Onderwijs in Balans Op naar een zelfsturende duurzame innovatieve organisatie waar kwaliteit centraal staat Kwaliteit Basisscholen moeten onderwijs van goede kwaliteit bieden. Dit is de eerste zin op de site van de Rijksoverheid over kwaliteit in het onderwijs. Zij zetten sterk in op onderwerpen als het ondersteunen van (jonge) leerkrachten, het tegengaan van taalachterstanden, het op niveau brengen van taal en rekenen en het actieplan Basis voor presteren. Het programma School aan Zet, waar Timpaan Onderwijs een bijdrage aan levert met een thema-expert, helpt scholen hun ambities waar te maken. Het actieplan Leraar 2020 gaat in op de deskundigheidsbevordering van leraren en schoolleiders, wat geregistreerd wordt in het landelijke Lerarenregister. Leren op maat, talenten benutten In maart 2014 stuurde staatssecretaris Sander Dekker een kamerbrief over toptalent in de klas. Elk kind moet individueel uitgedaagd worden op zijn of haar eigen niveau. Voor wat betreft het basisonderwijs is onder andere de wens om het traditionele klassensysteem los te laten waardoor er meer gewerkt wordt vanuit leerlijnen. Uit onderzoek blijkt dat leraren gedreven zijn maar het gevoel hebben dat zij onvoldoende in staat zijn om dit goed en genoeg te doen. Volgens het onderwijsverslag kan minder dan 40% van de leerkrachten in het basisonderwijs inspelen op verschillen bij kinderen. Investeren in ICT-vaardigheden, pedagogisch didactische vaardigheden in het algemeen en het binnenhalen van externe expertise zijn gewenste oplossingen. Lerende organisatie Het onderwijs is voortdurend in ontwikkeling. Het is van belang dat er, vanuit een heldere visie, telkens weer kritisch wordt gekeken naar de ontwikkelingen en de schoolorganisatie. De PO-Raad heeft daarom de Code Goed Bestuur ontwikkeld en vastgesteld als levend document. Daarin ligt de focus op het sturen op onderwijskwaliteit. Een goed uitgangspunt voor een schoolbestuur om een duurzame lerende organisatie op te zetten. De rol van ICT in het onderwijs De ontwikkelingen rond ICT zijn in een stroomversnelling geraakt. Dit komt vooral door de komst van tablets. Eind 2013 had 51% van de huishoudens in Nederland een tablet, waarvan 10% er thuis twee in gebruik had. De tablet is laagdrempelig te hanteren en flexibel inzetbaar waardoor leraren, mede door het thuisgebruik, kansen zien om het op school in te zetten. Het is in feite een mobiele werkplek die relatief eenvoudig is te organiseren. Kinderen vinden het leuk en de leraar voelt zich vertrouwd door de eigen ervaring. De markt rond het onderwijs speelt in op deze trend: Denk aan de uitgevers die zich focussen op het ontwikkelen van webbased en device onafhankelijke content, partijen die WIFI oplossingen ontwikkelen voor intensief gebruik en bedrijven die kant en klare tabletoplossingen bieden waar techniek en content samen worden aangeboden. Onderwijs in Balans De ervaring is dat door de plotselinge versnelling het lastig blijkt om een scherpe focus te houden op het eigen onderwijs. Zo ontstaan er veel kleine pilots waar de tablets uitgeprobeerd worden of kiezen scholen ervoor om helemaal op de tablet over te stappen zonder erbij stil te staan hoe deze een toegevoegde waarde kan hebben. Aan de andere kant zijn er ook veel organisaties die afwachten om op het juiste moment in te stappen. Het feit is: De komst van de tablet heeft ons eigenlijk verrast. En wat is er over vijf jaar voor nieuws? Hoe kun je inspelen op de trends zonder, door ad hoc beslissingen, afbreuk te doen aan het onderwijs of je eigen visie? Timpaan Onderwijs gaat uit van de deskundigheid van de leraar. Van alle invloed die scholen hebben op het leren en ontwikkelen van kinderen, wordt 67% van het effect bepaald door de leerkracht (Marzano, 2003 en 2007). Timpaan Onderwijs heeft daarvoor een zelfsturend cyclisch organisatiemodel ontwikkeld: Onderwijs in Balans. Met behulp van dit model is een organisatie in staat om vanuit een duidelijke visie proactief te kijken naar trends. Als blijkt dat een trend past binnen het eigen onderwijs kan die ingebed worden in de onderwijspraktijk door gerichte en vraaggestuurde deskundigheidsbevordering. In 3 fases verschuift de focus van ICT in het onderwijs naar het gehele onderwijs waar ICT een integraal onderdeel is en het draait om het doorontwikkelen van het pedagogisch didactisch handelen. De rollen van de ICT- coördinator en de IB-er worden zeer belangrijk en de leraar krijgt grip op zijn eigen onderwijs. Klaar voor elke toekomst. Duurzaam Het Onderwijs in Balans model gaat uit van een duurzame opzet waarbij veel input vanuit het onderwijs zelf komt, bovenschools een belangrijke regierol speelt en waar toegewerkt wordt naar een organisatie die zelfstandig en duurzaam kan blijven doorontwikkelen. Het Onderwijs in Balans model is gebaseerd op het 4 in balans model van Kennisnet. Naast de bestaande pijlers visie, professionalisering, (digitale)leermiddelen, hardware en infrastructuur is ook de pijler organisatie toegevoegd. Dit betreft het klassenmanagement en de rol van de leerkracht, ICT- coördinator en IB-er om maximaal aan te sluiten bij het kind. Allereerst wordt er gewerkt aan de ICT-visie en aan de ICT-basisvaardigheden: De voorwaarde om verder te kunnen ontwikkelen. De ICT- coördinatoren krijgen een gedegen onderwijskundige opleiding (OICT). Gelijktijdig worden innovatieve pilots die al gepland staan ingericht als kweekvijvers en worden er in de loop van het jaar een tweetal centrale onderwijskundige sessies georganiseerd: De inspiratiesessies, altijd vanuit een onderwijskundig thema, met ICT als uitgangspunt. Vervolgens vindt de verdieping plaats: Er volgt een scholingstraject naar aanleiding van gerichte vragen vanuit scholen, vanuit de onderwijsvisie en vanuit de bovenschoolse organisatie/timpaan Onderwijs. De scholing zet in op het pedagogisch didactisch handelen en het leren toepassen in de praktijk om zoveel mogelijk aan te kunnen sluiten bij de ontwikkeling van de leerling. Voorts wordt er vanuit de scholen gericht gekeken naar inhoudelijke zaken als leermiddelenbeleid, wensen rond infrastructuur en zorg. De IB-er wordt meer centraal in de organisatie gezet. In deze fase kan ook een aanzet gemaakt worden voor het ontwikkelen van een online academie. De laatste fase staat in het teken van het inbedden van het cyclisch ontwikkelingsmodel. Naast specifieke ICT onderwerpen kunnen ook andere onderwijsinhoudelijke onderwerpen aan bod komen waar ICT een rol in speelt. Met behulp van dit model wordt er duurzaam ingespeeld op de bewegingen in het onderwijs. Manon Dijkhuizen (06) m.dijkhuizen@timpaanonderwijs.nl Interactieve aanpak voor schoolplanvorming Het schoolplan als gezamenlijke verantwoordelijkheid om te bouwen aan de toekomst. Gericht en met een eigen gezicht. Scholen staan voor een nieuwe schoolplanperiode. Een moment om de balans op te maken, waar staan we, wat is er de afgelopen periode gerealiseerd, wat ligt er voor ons? Wat vraagt onze leerlingenpopulatie en wat zijn de relevante ontwikkelingen om ons heen voor onze school? Een belangrijk proces om te komen tot richtinggevende doelen. Een proces dat vaak vooral op het bord ligt van de schoolleiding. Dat kan ook anders. Door het team en wellicht ook ouders te betrekken ontstaat een schoolplan dat inhoudelijk gemaakt en gedragen wordt door het schoolteam. Het resultaat is een schoolplan dat de komende jaren richting geeft en een proces dat het team betrekt en activeert als het gaat om de eigen schooldoelen. In de aanpak is er aandacht voor analyse en verkenning van wat voor de nabije toekomst in het onderwijs van belang is. In een drietal compacte workshops wordt het team meegenomen en bevraagd. Met als uitkomst een top drie van speerpunten. Kiezen is de uitdaging, het geeft focus, slagingskans en plezier. De speerpunten worden vertaald naar schooldoelen op onder meer: onderwijsinnovatie en kwaliteit, communicatie en profilering, zorgbeleid en professionalisering. We checken met je op haalbaarheid en ambitie. Ben je nieuwsgierig naar hoe de adviseurs jouw school kunnen ondersteunen bij het maken van een gedragen en helder schoolplan neem dan contact op. Carin van Raaij (06) c.vanraaij@timpanonderwijs.nl 2

3 Op weg naar excellentie, inventarisatie excellente scholen In het kader van het kwaliteitsakkoord Drenthe is er door Timpaan Onderwijs een instrument voor zelfevaluatie ontwikkeld, dat door scholen gebruikt kan worden om inzicht te krijgen in de stand van zaken rondom onderwijskwaliteit en meer specifiek excellentie. De uitkomsten van het instrument is een hulpmiddel om een traject gericht op kwaliteitsverbetering, dan wel een traject gericht op excellentie in te gaan. Binnen het kwaliteitsakkoord hebben meerdere scholen naar tevredenheid met dit instrument gewerkt. Kwaliteitslijst De kwaliteitslijst bestaat uit de belangrijkste elementen waar scholen aan moeten voldoen willen ze hun kwaliteitsbeleid optimaal laten functioneren, dan wel toewerken naar het zijn van een excellente school. De criteria zijn gebaseerd op de volgende zaken: Criteria onderwijsinspectie voor goed onderwijs; Factoren gebruikt door de jury excellente scholen; Kenmerken uit de literatuur rondom effectieve scholen en effectieve instructie. In 2015 is de lijst geüpdate op basis van de meest recente ontwikkelingen rondom excellentie. De kwaliteitslijsten worden online door zowel de leerkrachten als de schoolleiding ingevuld. De ingevulde vragenlijsten worden verzameld, geanalyseerd en vertaald in een rapport op schoolniveau. De rapportage is als volgt opgebouwd: Weergave gegevens (met uitsplitsing leerkracht en schoolleiding); Weergave belangrijkste aandachtspunten; voor vervolgstappen. Het rapport wordt vervolgens besproken in een bijeenkomst op schoolniveau. De school heeft na afloop van de bijeenkomst inzicht in de stand van zaken rondom de belangrijkste aspecten van excellentie, dan wel kwaliteitszorg uit de zelfevaluatie. Naar aanleiding van de rapportage en het nagesprek is de school in staat om onderbouwde conclusies te trekken en een vervolgtraject uit te stippelen dat aansluit bij de startsituatie van de school. Barbara Kroeze (06) Onderwijsfestival 2032 op 21 en 22 mei in het Filmmuseum EYE in Amsterdam Als bestuurder of directeur geef je leiding aan je organisatie. Op basis van je langetermijnstrategie stuur je aan en stem je af. Echter, in de praktijk wordt veel tijd opgeslokt door de problemen van alledag. Brandjes moeten worden geblust en er is weinig tijd voor reflectie en verdieping. Uit onze contacten met bestuurders en directeuren blijkt dat er een diepgeworteld verlangen bestaat om de tijd en ruimte te vinden waarin je met gelijkgestemden over de toekomst van het onderwijs filosofeert. De wens om te vertoeven in een vertrouwde setting waarin je kunt discussiëren en inspiratie opdoet. Tijdens het Onderwijsfestival2032 creëert Like to Share (dé partner van Timpaan voor inspiratie en vernieuwing in het onderwijs) voor jou de unieke gelegenheid om je twee dagen te verdiepen. Samen met collegabestuurders en directeuren maak je een reis waarin je kennis opdoet van de kennis en vaardigheden die leerlingen zich eigen moeten maken om volledig mee te kunnen draaien in de maatschappij van Je vormt je een beeld van wat hiervan de consequenties zijn voor jouw organisatie. Je gaat gegarandeerd opgeladen en geïnspireerd naar huis. Het zogenaamde Executive Program is exclusief voor bestuurders en directeuren. Het arrangement is voor twee groepen van maximaal 30 deelnemers (één PO en één VO/MBO). Er wordt gewerkt volgens de werkwijze van Design Thinking. Dat is een creatieve werkwijze waarbij door intensieve samenwerking in een groep in korte tijd veel creativiteit en innovatief denken wordt vrijgemaakt. Like to Share wil je ontzorgen, daarom laten ze vanuit Groningen een bus rijden naar Amsterdam. De kosten bedragen 25,- voor een retourticket (excl. BTW). Je spaart dan de autorit en de parkeerkosten uit. Bovendien weet je zeker dat je op tijd aanwezig bent en je besteedt je tijd nuttig, want tijdens de busreis kun je al kennismaken met je mede festivalbezoekers. Onder leiding van een expert op het gebied van ICT in het onderwijs vindt een groepsdiscussie plaats over de toekomst van het onderwijs en je hebt de kans om te netwerken. De bus rijdt op beide festivaldagen. Kom dit bijzondere Onderwijsfestival2032 meemaken en schrijf je in via #onderwijs2032: Praat met ouders en leerlingen mee over toekomst van het onderwijs Je school gaat in gesprek met ouders en leerlingen. Samen presenteer je je ideeën aan de staatssecretaris! #onderwijs2032 is een initiatief van de staatssecretaris Sander Dekker met als doel een brede maatschappelijke dialoog te starten over de toekomst van het onderwijs. Leraren, bedrijven, schoolleiders en bestuurders, wetenschappers en maatschappelijke organisaties gaan met elkaar in gesprek. Nadrukkelijk wil de staatssecretaris ook ouders en leerlingen betrekken bij deze dialoog. De bijeenkomsten worden gefaciliteerd door Like to Share met de Nationale Ouderavonden #onderwijs2032. Nationale Ouderavond #onderwijs2032 De Nationale Ouderavond #onderwijs2032 is een avond die volgens identiek programma op tal van plaatsen in heel Nederland wordt gehouden op 18, 19 en 20 mei. De ouderavonden maken onderdeel uit van de week van #onderwijs2032, die wordt afgesloten op donderdag 21 en vrijdag 22 mei met het Onderwijsfestival2032 in Amsterdam. De ouderavonden in Noord- Nederland worden begeleidt door adviseurs van Timpaan Onderwijs. Centrale vraag De vraag die centraal staat is steeds: Welke kennis en vaardigheden zijn nodig om volledig mee te kunnen draaien in de maatschappij van 2032? Tijdens de bijeenkomst gaan ouders, 10 leerlingen (PO: groep 7 en 8, VO: alle leerlingen) en de school samen onder leiding van een adviseur van Timpaan Onderwijs in gesprek over de toekomst van het onderwijs. In co-creatie bedenk je input om het onderwijs toekomstbestendig te maken. Je praat hierover in brede zin, maar wordt ook uitgedaagd de vertaalslag naar de eigen school te maken. Aan het einde van de avond wordt het resultaat van de cocreatie ingesproken als een videoboodschap. De videoboodschap wordt opgenomen in een speciale digitale uitgave van Like to Share Magazine. Deze uitgave wordt aangeboden aan de staatssecretaris. Met andere woorden: Als school ga je in gesprek met ouders en leerlingen en samen presenteer je je beste ideeën en vragen direct aan de staatssecretaris. Het programma Zoals vermeld is voor alle deelnemende scholen het programma gelijk. Iedereen denkt dus op hetzelfde moment over hetzelfde onderwerp. Hoe ziet de avond eruit: 19:15 uur Inloop 19:30 uur Welkom door de school 19:35 uur Zeer korte inleiding door begeleider 19:45 uur Korte video met inspirerende beelden over maatschappelijke en technologische ontwikkelingen 20:00 uur Stille wand dialoog: impact filmpje verwerken tot reacties (mensen schrijven zonder te praten hun indruk op flaps en lezen elkaars reacties door rond te lopen) 20:15 uur In gemengde groepen (ouders, leraren, leerlingen) uiteen: bedenk het beste idee voor Onderwijs Nederland gezien de huidige maatschappelijke en technologische ontwikkelingen. Werk dit zoveel mogelijk uit 20:45 uur Twee minuten presentatie door de groepen 21:10 uur Deelnemers spreken idee of vraag in op video 21:25 uur Afsluiting door begeleider en school (samen maximaal 5 minuten) 21:30 uur Einde (eventueel drankje & hapje door de school) Deelnemen? De kosten voor de ouderavond bedragen 525,- (excl. BTW). Je kunt je school direct aan melden voor de Nationale Ouderavond #onderwijs2032 via Ben je geïnteresseerd maar komt de datum niet goed uit (18, 19 of 20 mei)? Neem dan contact op met Timpaan Onderwijs. Het is bespreekbaar om vlak voor of na deze week een avond te plannen. 3

4 Doe het Mediakwartet, mediawijsheid is geen spelletje Je hebt vast wel eens een ouderavond georganiseerd rond mediawijsheid. Of je doet mee met De Week van de Mediawijsheid. En verder? Is er op school met regelmaat aandacht voor social media? Worden kinderen steeds bewust gemaakt van de kansen en de gevaren? Weten collega s hoe ze social media in kunnen zetten? Hoe denken ouders over dit onderwerp? En wat heb je afgesproken als zich toch een incident voordoet? Nieuwe competenties Social media is niet meer weg te denken in onze samenleving. Wij hebben er dagelijks mee te maken. Onze kinderen groeien er onbewust mee op. Toch is het een nieuw fenomeen dat verder gaat dan de middelen die social media ontsluiten. Door social media is de hele wereld ieder moment bereikbaar. Het gaat om bewustwording en nieuwe competenties die kinderen, leraren, directies en ouders moeten leren. Denk daarbij aan aspecten als privacy, kritisch denken en het bespreekbaar maken van onderwerpen. Mediakwartet In samenwerking met de Educatieve Bibliotheek heeft Timpaan Onderwijs het Mediakwartet ontwikkeld. Een scholingstraject met een doorgaande lijn voor 4 tot en met 12 jaar, waarin alle mediawijsheidcompetenties binnen de vier domeinen zijn verwerkt, met onderscheid in de betrokken doelgroepen: Directies; Leraren; Menukaart Beleid op mediawijsheid Begrip Gebruik Communicatie Strategie Samenwerken aan een mediaprotocol Directie x x x x Mediawijsheid voor de klas Leerkrachten x x Het mediawijsheid Lagerhuis Ouders x x Wat deel jij met mij? Leerlingen x x Informatievaardigheden Begrip Gebruik Communicatie Strategie De kracht van informatie filteren en vinden Directie x x Zoeken, vinden, beoordelen en delen! Leerkrachten x x x x Wat is waar? Ouders x x x x Bieb versus Google Leerlingen x x x x Online gedrag Begrip Gebruik Communicatie Strategie De digitale poortwachter Directie x x x x Social media in de les Leerkrachten x x x x Mag ik een foto van uw kind? Ouders x x x NET-tiquette Leerlingen x x x x Inspiratie Begrip Gebruik Communicatie Strategie De appsafari Directie x x x 21 century skills Leerkrachten x x x Futurecheck Ouders x x Het beroep van de toekomst Leerlingen x x x x Kinderen; Ouders. Quickscan Wij hebben de ervaring dat scholen vaak niet weten waar te beginnen. In feite maakt dat ook niet uit, als je maar met een domein begint! Om te bepalen hoe jouw organisatie ervoor staat is er een quickscan ontwikkeld. In 2 minuten heb je een uitkomst en een beeld waar je nog aan moet werken. Kies-Wijzer Vervolgens geeft de Kies-Wijzer een duidelijk overzicht: De verdeling per domein, doelgroep en aanbod. Als school kun je zelf eenvoudig wegstrepen wat je al doet aan mediawijsheid en waar je nog aandacht aan moeten besteden. Media advies Na deze inventarisatie geven wij, als sparringpartner, graag advies. De weggestreepte domeinen houden we tegen het licht en geven daarbij tips. Daarna inventariseren we gezamenlijk het gewenste resultaat en maken een passend media advies waarbij ook gekeken wordt wie wat doet. Als organisatie bepaal je zelf wat zinvol is voor jou. Vind je het onderwerp van essentieel belang voor jouw organisatie en wil je dit duurzaam inbedden in het onderwijs? Ga dan voor het certificaat Mediawijze school. Een tweejarig traject dat is opgedeeld in vier delen waarbij eigen initiatieven opgenomen worden. Marjolein Eeftingh (06) m.eeftingh@timpaanonderwijs.nl ICT in het onderwijs, waar te starten? Doe de Timpaan Visie Versneller Uit de vele gesprekken die zijn gevoerd op basis scholen en het voortgezet onderwijs tussen directies, leerkrachten, docenten en de ICT specialisten van Timpaan Onderwijs blijkt dat de ICT-stip op de horizon vaak niet scherp is. Als deze al wel scherp is, dan is dat vaak alleen bij de ICT-coördinator of de directeur. Bovenstaande leidt tot de grote vraag: Waar beginnen we? Zullen we maar gewoon ipads aanschaffen en kijken waar we uitkomen? Zullen we de nieuwe rekenmethode toch maar een jaar uitstellen omdat er wellicht iets digitaals komt? Moeten we toch maar eens meedoen in de bovenbouw met Codeuur. nl? De kans is groot dat op deze manier geen knopen worden doorgehakt en volgend jaar nog alles net zo is als het was. De Timpaan visieversneller helpt. 4 De visieversneller is een bijeenkomst van één dagdeel. Tijdens deze sessie discussieer je als team over doelstellingen vanuit het Onderwijs in Balans model, waarin ook de 21st Century skills zijn verwerkt. De visie op ICT wordt aangescherpt en vanuit die gezamenlijke visie wordt er naar praktische stappen en doelstellingen toewerkt. Aan het einde van de bijeenkomst is er een concreet SMART geformuleerd actieplan opgesteld, dat wordt gedragen door het gehele team. Dit actieplan bevat korte en lange termijn doelen. Ter voorbereiding op de visieversneller is het aan te bevelen om de Timpaan Onderwijs in Balansscan in te zetten. Deze wordt voor de bijeenkomst van de visieversneller afgenomen. Het is een online vragenlijst van 20 vragen waarin het 4 in Balans model is verwerkt, aangevuld met de pijler organisatie. De Timpaan Onderwijs in Balansscan kan als nulmeting worden gezien, om te bepalen hoe elke collega aankijkt tegen de visie, de visievorming, de professionalisering, de (digitale) leermiddelen, de infrastructuur, de hardware, de eigen organisatie en het klassenmanagement. Dankzij deze middag heb ik nu concrete onderwerpen die ik absoluut mee neem bij het schrijven van ons schoolplan Dingo De dagelijkse ontwikkeling volgen van l eerlingen bij de basisvaardigheden taal en rekenen. Hoe kun je dit realiseren? Hoe kun je opbrengstgericht werken als ontwikkelingsgerichte school? Met het digitale scoringssysteem Dingo kun je het leerproces op de taal- en rekendoelen van al je leerlingen in beeld brengen. Dingo is een online platform om te werken op basis van leerlijnen, waarbij de leraar met de leerling de lesstof plant en evalueert. Daarbij hoeft de lesstof helemaal niet digitaal uitgevoerd te worden, maar zorgt de leraar voor een leerrijke omgeving, waar een kind uit kan kiezen om gestelde doelen te halen. Dingo is gevuld met taal- en rekendoelen die aansluiten bij de referentieniveaus. De leerlijnen op de verschillende taal- en rekendomeinen worden in beeld gebracht. In het systeem wordt ook aangegeven of een doel onder 1S of 1F valt. Tevens worden de doelen aangegeven die je kunt kiezen als een leerling referentieniveau 1S niet haalt. Doelen observeren Dingo kun je gebruiken op de computer en op de tablet. De leerkracht kan tijdens de rekenen taallessen met de tablet door de klas lopen en de doelen observeren waar de leerlingen op dat moment mee bezig zijn en kan tevens aangeven in hoeverre het doel door de leerling behaald is. Niet alleen de leerkracht heeft toegang tot het systeem, de leerling zelf ook. Zo ziet de leerling de doelen waar hij of zij aan werkt en kan hij/zij ook zelf op een schaal aangeven in hoeverre het denkt het doel te beheersen. Efficiënter werken met Dingo Het observeren van de reken- en taaldoelen tijdens de les maakt dat je als leerkracht efficiënter werkt. Je kunt gelijk feedback geven. Dingo geeft meerdere mogelijkheden om met de leerling in gesprek te gaan over het leerproces. Aan welke doelen gaan we werken? Hoe ver ben je op weg met deze doelen? Wat zijn de stappen die je nog kunt nemen? Hoe afsluiten? En de leerkracht (nog) niet? Tijdige signalering Je ziet niet achteraf pas welke eventuele problemen er zijn geweest bij een bepaald onderwerp. Dingo geeft overzichtelijk aan waar hiaten zitten, zodat je tijdig passende hulp kunt bieden. De rekensterke en taalsterke leerlingen kunnen versnellen, doordat doelen eerder of misschien zelfs vooraf al worden beheerst. Dingo is in te zetten in de groepen 1 tot en met 8. Symposium Dingo wordt ontwikkeld door de Rijksuniversiteit Groningen, NHL Hogeschool, Prof. Wassenbergh Skoalle (Stichting Proloog) en Timpaan Onderwijs. Op 20 mei 2015 staat het symposium Weten wat je leert met Dingo gepland waar onderzoeksresultaten worden gepresenteerd, ervaringen worden gedeeld en inzicht wordt gegeven in wat de invoering van Dingo betekent voor een schoolorganisatie. Barbara Kroeze (06) b.kroeze@timpaanonderwijs.nl

5 Looqin PO hét procesgerichte kindvolgsysteem voor het primair onderwijs Looqin is een procesgericht digitaal kindvolg- en registratiesysteem dat alle relevante gegevens met betrekking tot de ontwikkeling van een kind samenbrengt. Zo kun je denken aan CITO gegevens, methodegebonden toetsen, observatiegegevens en gesprekken met ouders. In nagenoeg alle leerlingvolgsystemen zijn leerkrachten en ouders in de eerste plaats geïnteresseerd in het prestatieniveau en de resultaten. Voor elk kind wordt nagegaan waar het in zijn ontwikkeling staat in vergelijking met zijn leeftijdsgroep. Wie tegenover die norm een achterstand vertoont, wordt in een remediëringstraject meegenomen. Deze leerlingvolgsystemen focussen vaak sterk op de schoolprestaties en besteden minder aandacht aan de sociale en emotionele ontwikkeling. Looqin PO gooit het over een andere boeg. Voor de selectie van kinderen die een aangepaste aanpak nodig heeft, richt het zich niet in de eerste plaats op wat kinderen kunnen en niet kunnen, maar op wat ze al hebben geleerd en wat nog niet. Het stelt eerst andere vragen: Hoe gaat het met dit kind? Gedijt het hier? Reageert het goed op de geboden kansen? Gedraagt het zich zodanig, dat er ontwikkeling te verwachten is? Looqin concentreert zich met andere woorden op aanwijzingen die met het groei- en of leerproces te maken hebben. Om een volledig en waardevol beeld te krijgen verzamelt Looqin PO op vier aspecten informatie over de ontwikkeling van het kind: Welbevinden: Voor welbevinden stellen we ons de vragen: voelt het kind zich op zijn gemak, als een vis in het water? Voelt het zich veilig, kan het zichzelf zijn en staat het open om op verkenning te gaan, om dingen te leren? Betrokkenheid: Voor betrokkenheid stellen we ons de vragen: Vindt het kind in het aanbod uitdagingen? Wordt het geprikkeld om te handelen en na te denken, en verlegt het daarbij zijn grenzen? Geeft het kind aandacht aan de taak die van de hoogste kwaliteit is? Competenties: Competenties zijn de opbrengst van ontwikkelings- en leerprocessen die kinderen achter de rug hebben. Competenties maken dat iemand zich in nieuwe complexe levensechte situaties kundig kan tonen. Het gaat hier om life skills verworven door deep- level- learning. Competenties zijn ook af te leiden uit het leervermogen of de vlotheid waarmee nieuwe vaardigheden en inzichten door een kind worden verworven. Prestaties: Prestaties geven we aan hoe het kind scoort in termen van schoolse resultaten van curriculumgerelateerde evaluaties. Je kunt hiervoor gebruik maken van methodegebonden toetsen, dagelijkse taken en rapportcijfers, maar ook van methode onafhankelijke toetsen zoals CITO. Looqin PO helpt de leerkrachten om de gehele ontwikkeling van kinderen in beeld te brengen: welbevinden, betrokkenheid, competenties en prestaties. Het kindvolgsysteem biedt houvast om kinderen op een effectieve manier te volgen en te begeleiden in hun leer- en groeiproces. De samenvatting van dit proces is eenvoudig, waardoor je in één oogopslag zicht hebt op je gehele groep. Een inspiratiebron van interventies op basis van de zeven betrokkenheidsverhogende factoren (Laevers & Heylen, 2013) zorgt ervoor dat zorg direct vertaald kan worden in concrete acties op groepsniveau. Wat is er mogelijk? Timpaan Onderwijs is officieel scholingspartner van Looqin PO. De adviseurs kunnen een voorlichtingsbijeenkomst organiseren om te bepalen of Looqin PO een model is dat bij je past. Vervolgens kun je het invoeringstraject Looqin PO volgen. Een invoeringstraject bestaat meestal uit drie bijeenkomsten.. René Koens (06) Rikst Vermaat (06) Looqin PO Op 3 juni 2015 van uur in Assen organiseren Timpaan Onderwijs en OnderwijsMaak JeSamen een informatiebijeenkomst (kosteloos) over Looqin. Onderwerpen die in deze bijeenkomst aan de orde komen zijn: Waarom is Looqin PO ontwikkeld?; Visie op procesgericht werken; Informatie over welbevinden, betrokkenheid, competenties en prestaties; Het digitale systeem wordt onder de loep genomen. De deelnemers nemen zelf een kijkje in het digitale systeem Looqin zodat ze alle functionaliteiten van Looqin leren kennen. Aanmelden via 2 oktober 2015 Leren met Tablets on tour in Groningen Symposium Weten wat je leert met Dingo of andere vragen waar je graag over in gesprek gaat. Bij aanmelding is het mogelijk aan te geven dat je een afspraak wilt tijdens de bijeenkomst. Zo besteed je je tijd zo efficiënt mogelijk! Je gaat naar huis met een overzicht van mogelijkheden omtrent tabletonderwijs op jouw school. Bekijk het programma op je kunt je hier tevens aanmelden. Het is voor veel scholen een belangrijke maar lastige vraag: Hoe kunnen we recht doen aan de individuele ontwikkeling van kinderen, terwijl we op een opbrengstgerichte manier (moeten) werken met vastgestelde referentieniveaus? Deze vraag staat centraal in het RAAK project. Tijdens het symposium delen we de tot nu toe gevonden antwoorden met je. Kosten: Deelname kost 40,- p.p. Teams van 4 personen of meer betalen 120,- Aanmelden: Dat het onderwerp tablets leeft in het onderwijs blijkt maar al te duidelijk: Het aantal inschrijvingen voor de eerste editie in oktober 2014 van de regiobijeenkomst Leren met tablets was overweldigend. Dat zorgde voor een ontspannen, gezellige sfeer op twee verdiepingen van Seats2Meet in Groningen. Het concept dat de organisatie uitgewerkt had viel bij veel mensen in goede aarde: Een wisselend aanbod van inhoudelijke workshops en ingepland worden voor een 20 minuten durende afspraak bij een exposant naar keuze. Na het succes van 2014 komt er een vervolg op de regiobijeenkomst Leren met Tablets. Op deze dag ontdek je hoe jouw school opbrengstgericht kan werken en tegelijkertijd zicht kan houden op de ontwikkeling in het leerproces van individuele leerlingen. Hoe staat jouw school er voor en welke stappen zijn er nodig om verder te komen? Ontdek tijdens het symposium wat DINGO voor het onderwijs en jouw school in de toekomst kan betekenen. Wanneer: 20 mei van uur Voor wie: Leerkrachten PO, IB-ers, zorgcoördinatoren en directie Waar: NHL Hogeschool, Rengerslaan 10, 8917 DD in Leeuwarden Barbara Kroeze (06) b.kroeze@timpaanonderwijs.nl In één dag volledig op de hoogte Op de bijeenkomst ontmoet je in één dag alle producenten, dienstverleners en specialisten die je nodig hebt om je te oriënteren op de juiste oplossing voor jouw school. Timpaan Onderwijs begeleidt de implementatie van tabletonderwijs. Wij zijn aanwezig met een eigen stand, waar je ons kunt bevragen over allerlei onderwerpen: Gepersonaliseerd leren, het werken met digitale methoden, ICT in het passend onderwijs, meer informatie over Dingo 5

6 KiVa of de Vreedzame School of Leefstijl? Aan de slag met sociale competentie Hé hoi, heb je het al gehoord? Uhhhh, wat bedoel je? De Erkenningscommissie Interventies van het NJi heeft in opdracht van OCW een flink aantal antipestprogramma s beoordeeld Ja, en...? Van de 61 ingediende programma s zijn er maar vier voorlopig goedgekeurd. De rest is of voorlopig afgekeurd of helemaal afgekeurd! Zo zo... Van de vier voorlopig goedgekeurde programma s heeft Timpaan Onderwijs er twee in huis! Dat meen je niet... Zeker wel. Timpaan Onderwijs kan zowel KiVa, als De Vreedzame School, als Leefstijl verzorgen, programma s die systematisch werken aan een positief groepsklimaat en sociale competenties van leerlingen, waardoor pesten wordt aangepakt en teruggedrongen. Maar bij ons op school wordt niet gepest! Houden zo. Het mooie van De Vreedzame School en KiVa is dat het programma s zijn die juist helpen voorkomen dat er problemen ontstaan, net als Leefstijl. Laten dit nou net de drie methodes zijn, die Timpaan Onderwijs in huis heeft. Er valt dus wat te kiezen. Om een indruk te geven van KiVa en De Vreedzame School volgen nu interviews met leerkrachten van twee groepen die gestart zijn in het schooljaar KiVa op de Sint Nicolaasschool te Haren. Gesprek met Marike en Annebeth, leerkrachten in respectievelijk groep 1/2 en groep 5. Dit schooljaar is de school met KiVa gestart, nadat jullie met een aantal collega s de tweedaagse training in juni hebben gevolgd. Wat brengt KiVa de leerlingen, de groep en de school eigenlijk? Annebeth: Vooral duidelijkheid! Bijvoorbeeld over hoe we moeten optreden tegen pesten. Daar waren we al lang naar aan het zoeken en we hebben dat nu gevonden, denken we. KiVa geeft duidelijke richtlijnen naar de kinderen, naar collega s en naar ouders. We hopen dat het ons brengt dat kinderen weten hoe ze met elkaar om moeten gaan. Marike: De start van KiVa levert veel gespreksstof: mensen zijn blij, want de school laat zien echt werk te maken van antipestaanpak en mensen zijn nieuwsgierig naar hoe dat dan werkt. Ook kinderen vinden het plezierig. Het woordje KiVa is al ingeburgerd! Je hoort kinderen wel zeggen dat is niet KiVa. A: Ook de felgekleurde hesjes roepen reacties op bij kinderen. We zijn veel duidelijker op het plein aanwezig. A: KiVa geeft goede richtlijnen voor het voeren van gesprekken met en tussen kinderen als er een probleem is: blijf niet hangen in wat er is gebeurd, maar kijk vooruit, laat kinderen zoeken naar oplossingen. Want als je lang blijft zoeken naar wie wat nou precies heeft gedaan of gezegd, dan blijf je in het negatieve. Dit type oplossingsgerichte gesprekken levert gewoon meer op! M: En dat je vooral met een groepje praat en niet alleen met de pester en het gepeste kind. Ik merk dat ook kinderen die zelf niet direct betrokken zijn bij pesterijen, mee willen werken aan het oplossen. Het is echt een verschil of je naar de schuldvraag informeert of je vraagt naar mogelijke oplossingen. Iedereen kan een steentje bijdragen en is mee verantwoordelijk voor de sfeer in de groep. Dat besef groeit nu in de midden en hogere groepen. Er wordt dan bijvoorbeeld in de groep gepraat hoe de pauze op het plein nog leuker kan zijn voor alle klasgenoten. KiVa heeft dat in werking gezet. A: Ik had laatst een leerling die uit zichzelf zei: Voortaan wil ik niet meer liegen, maar eerlijk zijn. Dat is mooi, vind ik. En een ander vond van zichzelf dat hij teveel de baas speelde en de regels wilde bepalen. Hij bedacht zelf om voortaan met iemand samen de regels te maken, mooi toch. En een kind dat zich voornam in het vervolg een ander overeind te helpen als die gevallen was, in plaats van hard door te rennen. Vroom bijna. Kinderen merken nu eerder op dat er klasgenoten soms alleen zijn en dan wordt er met de groep nagedacht over wat je dan zou kunnen doen. Je merkt dat kinderen zich steviger voelen, veiliger, nu we een sterker wij-gevoel creëren. M: Bij de kleuters werkt zoiets nog niet, die zijn wat egocentrischer. Ook al zijn ze nog klein, ze begrijpen best als ik zeg we gaan voor elkaar zorgen. Ik volg in de onderbouw wel de KiVa thema s en pas het aan. Ik kijk uit naar het materiaal voor de onderbouw, want de verhalen uit de midden- en bovenbouw zijn hartstikke positief A: KiVa zal niet kunnen voorkomen dat er ooit nog gepest gaat worden, maar met KiVa zetten we bij kinderen veel sneller een denkproces in gang; ze snappen direct wat je bedoelt als je het hebt over eigen verantwoordelijkheid. De Vreedzame School zet onder meer in op het leren omgaan met conflicten en democratisch handelen. KiVa is van oorsprong een Fins programma voor het oplossen en voorkomen van pesten, waarin het groepsfunctioneren en oplossingsgericht werken veel aandacht krijgt. Het programma Leefstijl werkt structureel en preventief aan sociale en emotionele vaardigheden van de kinderen. Wat zijn sterke punten van KiVa? M: Duidelijkheid is er één, maar ook de groep als uitgangspunt nemen. Vooruitdenken en denken in oplossingen, spreekt ons erg aan. En het is een gefundeerde, doordachte methode, waar ook nog eens een hele ontwikkeling in blijft zitten. KiVa blijft onderzoeken of het programma en de onderdelen de uitwerking hebben die ze zou moeten hebben. Ik vind het daarnaast laagdrempelig en vriendelijk materiaal. KiVa noemt zich niet voor niets een lerend project waarin onderwijspraktijk en wetenschap elkaar benutten. Zo onderzoekt de RuG wat het effect is als kinderen wel of niet met het digitale KiVa spel werken. KiVa blijft op zoek naar verbeteringen en scholen zijn hierbij onmisbaar, denk aan signaleringsvaardigheden van leerkrachten, gespreksvaardigheden, en het sturen van groepsprocessen. A: We zijn heel benieuwd wat de monitor straks op gaat leveren. Wat gaan de kinderen antwoorden en hoe zien de relaties er in de groepen uit? En in de toekomst: lukt het om het pesten terug te dringen en de onderlinge omgang te verbeteren? A en M: KiVa is in korte tijd op onze school een begrip geworden, voor zowel de kinderen als de ouders. We doen KiVa betekent dat zoveel als: We doen aardig tegen elkaar. René Koens (06) r.koens@timpaanonderwijs.nl Wetswijziging sociale veiligheid op scholen Op vrijdag 27 maart is de wet Sociale veiligheid op school door de Tweede Kamer aangenomen. Scholen zijn vanaf het schooljaar verplicht om aan de volgende punten te werken: Expliciete verantwoordelijkheid voor het voeren van sociaal veiligheidsbeleid; Verplichte monitoring van de veiligheidsbeleving van leerlingen; Scholen moeten een vast aanspreekpunt en coördinatie installeren voor leerlingen en ouders, die tevens verantwoordelijk is voor het anti-pestbeleid. Om aan bovenstaande verplichtingen te voldoen kunnen scholen de Vreedzame school of KiVa of Leefstijl invoeren. Voor het volgen en monitoren van leerlingen kun je bij Timpaan Onderwijs kiezen voor het invoeren van Looqin. 6 Rikst Vermaat (06) r.vermaat@timpaanonderwijs.nl René Koens (06) r.koens@timpaanonderwijs.nl

7 Passend Onderwijs en Hoogbegaafdheid Herken jij als leerkracht een hoogbegaafde leerling in jouw groep? Niet altijd laat deze leerling goede resultaten en een juiste werkhouding zien. Veel van deze kinderen gaan zelfs onderpresteren. Hun leerhonger (Kieboom, 2012) wordt niet gestild, omdat ze geen uitdagend onderwijs krijgen. Wat doe je met een hoogbegaafde leerling die de stof ver vooruit is? Ga je dan versnellen, door ze een groep te laten overslaan? Is dit goed voor de sociaal-emotionele ontwikkeling? Of plaatsen we deze leerling binnen of buiten de school in een aparte plusklas? Daarnaast is het bij passend onderwijs nodig om goed om te kunnen gaan met verschillen, tevens in de instructie. Ook hoogbegaafde leerlingen hebben hier recht op, zodat zij niet alleen maar zelfstandig zitten te werken op hun beheersniveau. Staatssecretaris Sander Dekker zet sinds 2014 in op passend onderwijs in combinatie met hoogbegaafdheid. Ik wil benadrukken, dat passend onderwijs gaat over een zo passend mogelijk aanbod voor alle leerlingen, niet alleen voor leerlingen met een beperking of leerprobleem, dus tevens voor hoogbegaafde leerlingen (Dekker, 2014) Samenwerkingsverbanden krijgen vanaf 1 augustus 2015 een extra financiële impuls voor passend onderwijs van 29 miljoen, om deze brede doelstelling te realiseren. Dekker wil dat samenwerkingsverbanden dit langs drie lijnen inrichten: Basisondersteuning, die elke reguliere school moet kunnen bieden aan hoogbegaafde leerlingen, door aan te sluiten bij hun leerbehoeften en basisondersteuning door de vaardigheden van leerkrachten te vergroten in het omgaan met verschillen. Lichte ondersteuning door specifieke begeleiding, zoals plusklassen en een inrichting van een steunpunt voor hoogbegaafde leerlingen in een samenwerkingsverband. Extra ondersteuning voor hoogbegaafde leerlingen met een bijkomende problematiek, bijvoorbeeld een combinatie van hoogbegaafdheid en autisme. Het is een verantwoordelijke taak voor samenwerkingsverbanden en hun scholen om deze drie lijnen zorgvuldig vorm te geven. De adviseurs van Timpaan kunnen er samen met scholen voor zorgen dat hoogbegaafde leerlingen ook profiteren van passend onderwijs. Lidy Ahlers (06) l.ahlers@timpaanonderwijs.nl De Vreedzame School op OBS Sprinkels te Meppel Gesprek met vier leerkrachten: Marian (onderbouw), Rianne en Marianna (middenbouw) en Roel (bovenbouw). Dit schooljaar zijn jullie gestart met De Vreedzame School (DVS). Wat levert DVS jouw leerlingen individueel en jouw klas op? Rianne: Kinderen hebben meer handvatten om hun eigen gedrag en gevoelens te benoemen: ik ben boos, ik vind het niet prettig... en kinderen leren met elkaar oplossingen te bedenken voor iets wat niet goed gaat. Roel: Bij conflicten gaan kinderen bewuster en met meer respect om met elkaars gedrag. Ze snappen beter waarom de ander iets doet of zegt. Ze denken wat langer na voordat ze een oordeel geven. Mariana: De opbouw is heel prettig. Vooral in begin van het schooljaar werk je met je groep intensief aan het samen maken van afspraken over hoe je met klasgenoten omgaat... een goed jaarlijks terugkerend startthema. Na de twee startweken hebben we het in de groepen over conflicten en het hanteren daarvan. Omdat je het nadrukkelijker hebt over conflicten en ook schoolbreed, raken kinderen veel makkelijker gewend aan manieren om oplossingen te bedenken. Vroeger zei je eerder bij een conflict Hé hou s op en nu grijpen we een conflict aan om van te leren en doen we er wat mee. Sinds dit schooljaar begroet de leerkracht elke ochtend elk kind, ook met een handdruk. Eerst dacht ik, oeps wat oubollig, maar nu vind ik het toch wel heel leuk. Je voelt bijvoorbeeld of het een slap handje is, of een kind je wel of niet aankijkt. Marjan: Het is grappig om bij de kleuters te merken, dat ook ouders mij nu een hand komen geven: ouders zijn er heel bewust mee bezig. De kleuters vinden het prettig om een hand te geven, ze staan gewoon op hun beurt te wachten Het is een stukje opvoeding. Wat hebben jullie schoolkinderen nog meer aan De Vreedzame School Roel: Kinderen in de bovenbouw leren debatteren, met argumenten discussiëren, bijvoorbeeld over de afspraken die met elkaar bedacht worden. Maar ook het nieuws in de krant en het Jeugdjournaal worden besproken en bediscussieerd. Dat past goed bij bovenbouwkinderen. Mariana: In groep 4 merk ik dat kinderen in de kring hun hart kunnen luchten; het is heel plezierig dat kinderen naar elkaar leren luisteren. Ze voelen zich gehoord en beter begrepen. Met DVS maak je hier bewust ruimte voor, want het gewone rooster zit al erg vol. Marjan: Je vervlecht het in al je lessen, bijvoorbeeld het begrip opstekers (elkaar een compliment geven) hanteren de kleuters nu op alle momenten van de dag. Dan hoor je een vijfjarige tegen een leeftijdgenoot zeggen: Wat jij nu doet is een afbreker, dat moet je niet doen... Kinderen gaan andere kinderen aanspreken en zelfs corrigeren. Een ander sprekend voorbeeld is het leren samenwerken: in een DVS activiteit ging het om met de groep, blok voor blok, een kasteel bouwen. Geweldig om te zien hoe de kinderen om de beurt meehielpen en elkaar aanwijzingen gaven. Wat merk je in de middenbouw? Rianne: Kinderen denken meer na en praten over hun gevoelens. En kinderen voelen zich prettiger omdat ze zich gehoord en gezien voelen. Mariana: Ze kunnen en durven elkaar aan te spreken; dat is duidelijk iets dat ze geleerd hebben. En als leerkracht kan je makkelijker de groep duidelijk maken dat je wel eens een mindere dag hebt; kinderen hebben daar dan begrip voor. Roel: Door de lesactiviteiten kweek je een stuk eensgezindheid in de groep. Dit is een grote school en je hebt dus heldere regels nodig om iedereen goed te laten functioneren. Mariana: Mijn stagiaire zei vorige week nog dat het haar opviel hoe leuk kinderen en leerkrachten met elkaar omgaan; hoe goed we daar mee bezig zijn. En ook het pleingedrag van kinderen viel in positieve zin op. Roel: Ik hoorde laatst een jongen tegen een klasgenoot zeggen: Je gaat niet respectvol met me om. Een jaar geleden was zoiets ondenkbaar. Hoe maken jullie plek voor DVS in jullie toch al volle programma? Mariana: De eerste twee weken is intensief en de activiteiten moet je goed plannen. Daarna volstaat één les per week. Je moet keuzes maken en je weg vinden in het programma. Rianne: Het is wel grappig dat ik nu minder tijd kwijt ben aan het napraten van de pauzes. In koor: Voor kinderen is DVS heel waardevol en ook voor het team: alle teamleden doen hetzelfde, iedereen doet wat met conflicten, we spreken kinderen op een zelfde manier aan. Je evalueert met elkaar, bijvoorbeeld hoe het nu gaat met begroeten en hand geven, maar ook de effecten van de lessen. Hoe is het draagvlak voor DVS binnen het team? Hoe wordt DVS ontvangen? Roel: We hebben het idee dat het nodig is. We hebben groepen na de fusie moeten samenvoegen en nu denken we dat DVS daar een goede rol in had kunnen spelen. Je maakt kinderen ook verantwoordelijk voor hun eigen gedrag in plaats van dat je alleen kinderen corrigeert. Wat vinden ouders van DVS? Marjan: Vooral het hand geven wordt zeer op prijs gesteld. Hoe gaan we met elkaar om? is natuurlijk een heel belangrijk thema. Er is al zoveel onrust, drukte en respectloosheid in de wereld. Dat stukje respect is zo belangrijk. We hebben veel verschillende kinderen op school, ook verschillende culturen. Ouders vinden het belangrijk dat we hier aandacht aan besteden. René Koens (06) r.koens@timpaanonderwijs.nl Rikst Vermaat (06) r.vermaat@timpaanonderwijs.nl 7