Stan Spruijt. Jan van Gestel

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Stan Spruijt. Jan van Gestel"

Transcriptie

1 Prisma & Hilverzorg

2 Stan Spruijt RWT-trainer en vertrouwenspersoon Jan van Gestel adviseur Arbo en Veiligheid

3 Wie zijn we en wat doen we Interne trainer van medewerkers om zich op een respectvolle wijze weerbaar op te stellen bij agressie van cliënten. Preventie bewustzijn. VP Seksuele intimidatie Preventiemedewerker en coördinator van (bijna) alle Arbo en veiligheidszaken binnen de organisatie Prisma biedt ondersteuning aan mensen met een beperking

4 Wat hebben we! Blootstelling aan agressie vanaf 2001 onderwerp van gesprek en beleid: agressie niet als normaal beschouwen Intentieverklaring Raad van Bestuur Meldcultuur op bouwen, FOBO (700) naar MIC-meldingen (10.000) Arbo-management systeem: AAVers op elke locatie, bewustwording Interne scholingen voor medewerkers agressie-piramides, signaleringsplannen Onderlinge interactie van cliënten beperken Achtervang Intern Opvangteam sinds 2002; indien nodig professionele inzet Managementinformatie opstellen Convenanten met politie: Partners in Veiligheid

5 Agressiebeleid staat PDCA is uitgangspunt Interne inventarisatie n.a.v. PSA onderzoek ISZW Subsidie mogelijkheid vanuit Veilig werken in de zorg Kwaliteitsimpuls interne trainingen Samenwerking met IVP

6 Wat hebben we bereikt Medewerkers voelen zich serieus genomen door Prisma Hoge meldcultuur - lage meldingsdrempel Cliënt voelt zich serieus genomen; Leren kennen van de cliënt Trainingen gebaseerd op Zorgpad Opvangteam Prisma / Kentalis Goede schaderegeling, proportionele schade Er is een grens: afscheid kunnen / willen nemen van cliënten

7 Tips en valkuilen Het aangaan is de basis Erbij horen: de cliënt hoort erbij Verantwoord werken; blijf een professional Eigentijds-wijs; durf ook van gebaande paden af te wijken

8 Vragen?

9 Over bergen en dalen HilverZorg campagne duidelijk over agressie Floor van den Heuvel adviseur Arbo & Vitaliteit, preventiemedewerker

10 HilverZorg Verpleging, Verzorging en Thuiszorg aan ouderen Intra- en extramuraal Psychogeriatrie en gerontopsychiatrie Ruim 1100 medewerkers Werkzaam op 10 locaties en in de wijken in Hilversum In transitie naar zelforganiserende teams Verantwoordelijkheid laag

11 Aanleiding Signaleringen Lang niet alles wordt gemeld Incidenten: 80% - 90% fysieke en / of verbale agressie Toename agressie-incidenten met familie / bezoekers Landelijke ontwikkelingen Start landelijke campagne Duidelijk over agressie Mogelijkheden subsidie Veilig werken in de Zorg

12 Aanpak Doel campagne tweeledig: Helderheid & bewustwording bij medewerkers Medewerkers praktisch ondersteunen Combinatie van preventie, curatie & repressie Twee trekkers: adviseur arbo & vitaliteit, klachtenadviseur Minimaal 2 jaar durende campagne

13 Aanpak Activiteiten gericht op bewustwording: Open Podia voor medewerkers: binnen / buiten mijn grens Multidisciplinaire kenniskring duidelijk over agressie Herhaaldelijke digitale nieuwsbrief duidelijk over agressie, met input vanuit kenniskring Workshops over opvang en nazorg bij schokkende gebeurtenissen tijdens het werk, waaronder agressie Ontwikkeling missie en visie op agressie en geweld Ontwikkeling definitie van agressie

14 Aanpak Activiteiten gericht op praktische ondersteuning: Praktische informatie over de wijkagent Beter zichtbaar maken wat we al in huis hebben / doen aan preventie Ontwikkeling routekaart voor medewerkers bij optreden van agressie Aanpak richting slachtoffer: professionele opvang en nazorg (=subsidie) Aanpak richting dader: op maat aanpak opstellen voor HilverZorg

15 Resultaat Net als je denkt dat je de top bereikt, zie je dat achter die bergtop een nog veel hogere bergtop ligt: Vooral in het begin vaak uitleggen dat de medewerker centraal staat en niet de bewoner / cliënt Weerstand over de term agressie, liever probleemgedrag of onbegrepen gedrag Angst dat er te weinig oog is voor eigen aandeel van medewerker Angst dat het bijt met andere initiatieven waardoor die niet goed uit de verf komen

16 Resultaat Tegelijkertijd ook successen: Animo voor Open Podia & workshops Multidisciplinaire kenniskring zorgt voor aanpak op maat en juiste prioritering / snelheid van activiteiten Medewerkers / teams maken thema bespreekbaar & geven hier zelf bekendheid aan (bijv. poster op maat maken, trainingsbehoefte vaststellen) Breed gedeelde definitie van agressie & conceptroutekaart gereed Eerste bellers naar HSK Acuut Link gelegd met aanpak omgaan met probleemgedrag van bewoners / cliënten en onderscheid steeds scherper

17 Resultaat Wat maakt het waard om door te gaan? Thema leeft, bewustwording groeit, medewerkers geven aan zich gesteund te voelen door organisatie (olievlekwerking) Bouwen aan gedragen beleid in de praktijk is leuk & zinvol Praten over aangifte doen komt langzaam maar zeker uit taboesfeer Verbindingen kunnen leggen met andere activiteiten & zien waar ze elkaar kunnen aanvullen en versterken Overtuiging dat het ten goede komt van de gezondheid & veiligheid van medewerkers, en dat ze zich gesteund voelen door de organisatie

18 Tips ten aanzien van de aanpak / richting Combinatie bottom-up / top-down aanpak zorgt voor verbinding & beleid dat in de praktijk werkt: Mandaat RvB Input vanuit zorgmedewerkers zelf via multidisciplinaire kenniskring Eigenaarschap à aanjagers & zorg dragen voor continuïteit Input vragen van medewerkers vanuit willen en kunnen (affiniteit, beschikbaarheid), niet vanuit moeten

19 Tips ten aanzien van inhoud & proces Trek in de aanpak goed uit elkaar: rol die medewerker zelf speelt in ontstaan van agressie (oorzaak) impact die optreden van agressie op medewerker heeft (gevolg) Besteed veel aandacht aan bewustwording & bespreekbaar maken (in hoeverre hoort het erbij?) Laat je niet ontmoedigen, realiseer je dat: weerstand bij verandering hoort en gedragsverandering tijd kost Tot slot: focus & geduld essentieel, alsook de verbinding blijven zoeken en het gesprek aangaan

20 Vragen?

21 #weesduidelijk

Aanpak agressie & geweld Veilig Werken in de Zorg

Aanpak agressie & geweld Veilig Werken in de Zorg Aanpak agressie & geweld Veilig Werken in de Zorg Incident? Actie! 1 e bijeenkomst 1 oktober 2015 Sander Flight Deel I Introductie over het Actieplan Veilig Werken in de Zorg Door Miriam Kop Zorgbranches

Nadere informatie

RegioSessie Veilig ambulant en alleenwerken

RegioSessie Veilig ambulant en alleenwerken RegioSessie Veilig ambulant en alleenwerken Actieplan Veilig Werken in de Zorg Miriam Kop, projectmanager Zeven zorgbranches GGZ Geestelijke gezondheidszorg en verslavingszorg GHZ Gehandicaptenzorg JZ

Nadere informatie

Parlan & Elisabeth Ziekenhuis

Parlan & Elisabeth Ziekenhuis Parlan & Elisabeth Ziekenhuis Paul Kramer Leo Verhoeven Wie zijn wij? Paul Kramer - arbo adviseur en HBHV Parlan (Jeugd & Opvoedhulp) in Noord Holland Leo Verhoeven - trainer Bureau Op Eigen Kracht Inleiding

Nadere informatie

Workshop Up to date agressiebeleid

Workshop Up to date agressiebeleid 1 Workshop Up to date agressiebeleid Van beleid naar praktijk 27 mei 2015 William Bertrand w.bertrand@radarvertige.nl Programma Introductie Feiten en cijfers enquête Knelpunten uit de praktijk Kijk op

Nadere informatie

Molenstraat 25 8331 HP Steenwijk Tel/fax 0521-512820 directie@clemensschool.nl. Protocol voor opvang bij ernstige incidenten. Sint Clemensschool

Molenstraat 25 8331 HP Steenwijk Tel/fax 0521-512820 directie@clemensschool.nl. Protocol voor opvang bij ernstige incidenten. Sint Clemensschool Molenstraat 25 8331 HP Steenwijk Tel/fax 0521-512820 directie@clemensschool.nl Protocol voor opvang bij ernstige incidenten Sint Clemensschool School Sint Clemensschool Bevoegd gezag Stichting Catent Bestuursnummer

Nadere informatie

Siloah & Axioncontinu

Siloah & Axioncontinu Siloah & Axioncontinu Begeleiden met perspectief Annet van Steensel gedragsdeskundige SGEVG Corine Prins locatiemanager SGEVG Siloah is Gehandicaptenzorg Mogen we aan u voorstellen: Siloah Ik ben Annet

Nadere informatie

Veiligheid in het primair onderwijs

Veiligheid in het primair onderwijs Veiligheid in het primair onderwijs 1 april 2009 Maarssen 8 april 2009 Amsterdam 9 april 2009 Den Haag 21 april 2009 Eindhoven 22 april 2009 Assen Marij Bosdriesz, Cecile Godefrooy, Marina Moerkens Programma

Nadere informatie

Workshop agressie. Omgaan met agressie Een integrale aanpak. RadarVertige Training & Opleiding

Workshop agressie. Omgaan met agressie Een integrale aanpak. RadarVertige Training & Opleiding Workshop agressie Omgaan met agressie Een integrale aanpak RadarVertige Training & Opleiding maandag 14 oktober 2013 Wie spreekt hier Bart Verhagen (Directeur RadarVertige) Bureau voor sociale vraagstukken

Nadere informatie

Vragenlijst. Thema 1: Beleid en organisatie

Vragenlijst. Thema 1: Beleid en organisatie Vragenlijst Thema 1: Beleid en organisatie 1) Het huidige anti-agressiebeleidsplan bestaat uit de onderstaande onderdelen: Algemene beleidsvisie op voorkomen/beheersen van agressie en geweld Definitie

Nadere informatie

Meedenksessie Onderwijs over agressie

Meedenksessie Onderwijs over agressie Meedenksessie Onderwijs over agressie Opening (Gitta v/d Berg) Welkom Doel van deze bijeenkomst Programma 15.00u Opening 15.15u Inleiding Door Gitta v/d Berg (Trainer omgaan met agressie) Door Barbara

Nadere informatie

Met 3 afspraken. Veilig werken. Altijd melden, Altijd bespreken, Altijd handelen. A6 boekje altijd melden 1 16-08-13 13:22

Met 3 afspraken. Veilig werken. Altijd melden, Altijd bespreken, Altijd handelen. A6 boekje altijd melden 1 16-08-13 13:22 Veilig werken Met 3 afspraken meer duidelijkheid over agressie Altijd melden, Altijd bespreken, Altijd handelen A6 boekje altijd melden 1 16-08-13 13:22 Agressie hoort er nou eenmaal bij EENS A6 boekje

Nadere informatie

Volleybalvereniging Woudenberg. Functie- en taakomschrijving vertrouwenspersoon. Beleid vertrouwenspersoon Volleybalvereniging Woudenberg

Volleybalvereniging Woudenberg. Functie- en taakomschrijving vertrouwenspersoon. Beleid vertrouwenspersoon Volleybalvereniging Woudenberg Volleybalvereniging Woudenberg Functie- en taakomschrijving vertrouwenspersoon 1 1 Inleiding Binnen de Volleybalvereniging Woudenberg vinden we dat we met respect met elkaar moeten omgaan. Stelregel is:

Nadere informatie

Melding incidenten op school protocol + formulier

Melding incidenten op school protocol + formulier Wettelijke basis: Artikel 3 Arbowet. Relatie met overige documenten: - Schoolregels; - Gedragregels; - Arbo-beleidsplan; - Pestprotocol; - Klachtenprocedure. Begripsomschrijving Volgens Van Dale is een

Nadere informatie

Archipel Kenniscentrum. Archipel Academie. Trainingen Agressie. het gevoel van samen

Archipel Kenniscentrum. Archipel Academie. Trainingen Agressie. het gevoel van samen Archipel Kenniscentrum en Archipel Academie Trainingen Agressie het gevoel van samen 2014 Archipel Niets uit deze uitgave mag zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Archipel worden openbaar

Nadere informatie

Functie en taakomschrijving vertrouwenspersoon

Functie en taakomschrijving vertrouwenspersoon Functie en taakomschrijving vertrouwenspersoon VEILIG SPORTKLIMAAT Budovereniging Asahi Inhoudsopgave 1 Inleiding 2 2 Doel van aanstelling van een vertrouwenscontactpersoon 2 3 Taken en bevoegdheden van

Nadere informatie

Angelien Bouvrie en Dominique Vranken Veilig Thuis Zuid Limburg

Angelien Bouvrie en Dominique Vranken Veilig Thuis Zuid Limburg Angelien Bouvrie en Dominique Vranken Veilig Thuis Zuid Limburg Regiovisie Veilig Thuis Uitgangspunten Zuid-Limburg Sluitende aanpak voor geweld in afhankelijkheidsrelaties (GIA) in Zuid-Limburg. Samenwerking

Nadere informatie

#weesduidelijk

#weesduidelijk HVO-Querido Josje Hoeve, Teammanager & Projectleider Samen veilig werken Programma Praktijkervaring Voorstellen Organisatie & Project Aanpak veiliger werken Inzoomen op aangiftebeleid Aanbevelingen vanuit

Nadere informatie

Functie en taakomschrijving Vertrouwenspersoon

Functie en taakomschrijving Vertrouwenspersoon Functie en taakomschrijving Vertrouwenspersoon TV Beekhuizen Sabine Gobardhan 06-41 37 47 14 vertrouwenspersoon@tvbeekhuizen.nl Inhoudsopgave 1 Inleiding 2 Doel van aanstelling van een vertrouwenscontactpersoon

Nadere informatie

Een veilige onderwijstaak!

Een veilige onderwijstaak! Ine Spee, 15 maart 2012 Een veilige onderwijstaak! Preventie de eerste stap naar een Veilige Publieke taak De publieke taak: wat is anders in het onderwijs? Grensoverschrijding van jongeren: inherent aan

Nadere informatie

Workshop Aandacht voor gewenst gedrag: hoe hoort het eigenlijk?

Workshop Aandacht voor gewenst gedrag: hoe hoort het eigenlijk? Workshop Aandacht voor gewenst gedrag: hoe hoort het eigenlijk? Donderdag 15 november 2018 Agenda en even voorstellen Onderwerpen workshop: Aandacht voor gewenst gedrag Belangrijke voorwaarden Preventie

Nadere informatie

11 Visie op schoolveiligheid. Clusius College Purmerend. Clusius College Purmerend Versie 091126

11 Visie op schoolveiligheid. Clusius College Purmerend. Clusius College Purmerend Versie 091126 11 Visie op schoolveiligheid Clusius College Purmerend Clusius College Purmerend Versie 091126 Inhoudsopgave Visie op schoolveiligheid... 1 1. Beleidsmatige aspecten... 2 2. Sociale aspecten... 3 3. Grensoverschrijdende

Nadere informatie

OPVANG PERSONEEL BIJ INCIDENTEN M.B.T. AGRESSIE, GEWELD OF (SEKSUELE) INTIMIDATIE

OPVANG PERSONEEL BIJ INCIDENTEN M.B.T. AGRESSIE, GEWELD OF (SEKSUELE) INTIMIDATIE OPVANG PERSONEEL BIJ INCIDENTEN M.B.T. AGRESSIE, GEWELD OF (SEKSUELE) INTIMIDATIE Apeldoorn, 1 december 2006 Auteur M.H. Luikinga Afdeling Personeel & Organisatie December 2006 INHOUD blz. 1 Inleiding...

Nadere informatie

Klachten als gevolg van ongewenst gedrag

Klachten als gevolg van ongewenst gedrag Klachten als gevolg van ongewenst gedrag 1. Inleiding In deze nota zal ongewenst gedrag op het gebied van seksuele intimidatie, agressie en geweld, pesten en discriminatie aangeduid worden als ongewenst

Nadere informatie

Grip op agressief en lastig gedrag

Grip op agressief en lastig gedrag Grip op agressief en lastig gedrag AgressieWerk.nl Brochure Agressietraining voor de Zorg Omgaan met lastig en agressief gedrag AgressieWerk.nl 06-42170546 info@agressiewerk.nl Brochure Agressietraining

Nadere informatie

INHOUDSOPGAVE: 1. Voorwoord 2 3. Wat verstaan wij onder agressie 3 4. Agressiebeleid: 4 Bijlage I; Introductiebrief 5

INHOUDSOPGAVE: 1. Voorwoord 2 3. Wat verstaan wij onder agressie 3 4. Agressiebeleid: 4 Bijlage I; Introductiebrief 5 Agressieprotocol Omnia Wonen INHOUDSOPGAVE: Hfd.stuk Paginanr. 1. Voorwoord 2 3. Wat verstaan wij onder agressie 3 4. Agressiebeleid: 4 Bijlage I; Introductiebrief 5 2 1. VOORWOORD Van tijd tot tijd is

Nadere informatie

Pesten. Wie heeft welke rol

Pesten. Wie heeft welke rol Pesten Wie heeft welke rol Wat zegt de wet Doelvoorschriften t.a.v. PSA Psychosociale arbeidsbelasting Seksuele intimidatie Agressie en geweld Pesten Discriminatie Werkdruk Werkgever verplicht beleid te

Nadere informatie

OPVANG LEERLINGEN BIJ INCIDENTEN M.B.T. AGRESSIE, GEWELD OF (SEKSUELE) INTIMIDATIE

OPVANG LEERLINGEN BIJ INCIDENTEN M.B.T. AGRESSIE, GEWELD OF (SEKSUELE) INTIMIDATIE OPVANG LEERLINGEN BIJ INCIDENTEN M.B.T. AGRESSIE, GEWELD OF (SEKSUELE) INTIMIDATIE Apeldoorn, 1 december 2006 Auteur M.H. Luikinga Afdeling Personeel & Organisatie December 2006 INHOUD blz. 1 Inleiding...

Nadere informatie

De schaduwzijde van de spotlights

De schaduwzijde van de spotlights De schaduwzijde van de spotlights Deze lesbundel hoort bij de training Omgaan met agressie in het politieke ambt, van het Periklesinstituut. Eerste druk, mei 2015 Aan de totstandkoming van deze uitgave

Nadere informatie

Verbetercheck ongewenst gedrag VVT Workshop ongewenst gedrag

Verbetercheck ongewenst gedrag VVT Workshop ongewenst gedrag Verbetercheck ongewenst gedrag VVT Workshop ongewenst gedrag Vul deze verbetercheck in om zicht te krijgen op waar uw organisatie staat met de aanpak rond ongewenst gedrag. Aan de hand van de scores kunt

Nadere informatie

Agressie op de werkvloer. Themadag LOMOZ 26 maart 2014 Agnes Vissers

Agressie op de werkvloer. Themadag LOMOZ 26 maart 2014 Agnes Vissers Agressie op de werkvloer Themadag LOMOZ 26 maart 2014 Agnes Vissers Programma Inleiding Inventarisatie Wettelijke kaders Rol en taak ondernemingsraad Naar een duurzame inzetbaarheid Agressie en geweld:

Nadere informatie

Omgaan met emotioneel en agressief gedrag

Omgaan met emotioneel en agressief gedrag Omgaan met emotioneel en agressief gedrag RadarVertige training & opleiding Emotie mag, agressie niet! Dit boekje bevat informatie, tips en aandachtspunten uit de training Omgaan met emotioneel en/of agressief

Nadere informatie

Bijlage 3. Protocol bij ernstige incidenten

Bijlage 3. Protocol bij ernstige incidenten Bijlage 3 Protocol bij ernstige incidenten Vooral naar aanleiding van geweldincidenten die in ons land plaatsvonden tussen leerlingen, tussen een leerling en een personeelslid en tussen een ouder en een

Nadere informatie

Grip op agressief en lastig gedrag

Grip op agressief en lastig gedrag Grip op agressief en lastig gedrag AgressieWerk.nl Brochure Agressietraining voor docenten, leerkrachten & OPP Omgaan met lastig en agressief gedrag AgressieWerk.nl 06-42170546 info@agressiewerk.nl Brochure

Nadere informatie

VPT Zuidwest-Nederland

VPT Zuidwest-Nederland VPT Zuidwest-Nederland 30 oktober 2013 Onderwerpen Inleiding Factoren Interventies Voorbeelden Afsluiting 1 Woord vooraf. Er is niet één recept om te komen van protocol Kies een pad dat aansluit bij uw

Nadere informatie

Externe Vertrouwenspersonen Arbo Technische Groothandel. Wim van Es Coördinator Externe Vertrouwenspersonen

Externe Vertrouwenspersonen Arbo Technische Groothandel. Wim van Es Coördinator Externe Vertrouwenspersonen Externe Vertrouwenspersonen Arbo Technische Groothandel Wim van Es Coördinator Externe Vertrouwenspersonen Onderwerpen 1 Ongewenste Omgangsvormen - Wat is het - Hoe vaak komt het voor - Wat zijn de gevolgen

Nadere informatie

Psychosociale arbeidsbelasting (PSA) De OR aan zet! Nicole Pikkemaat & Carolina Verspuij, trainers / adviseurs Arbeid & Gezondheid

Psychosociale arbeidsbelasting (PSA) De OR aan zet! Nicole Pikkemaat & Carolina Verspuij, trainers / adviseurs Arbeid & Gezondheid Psychosociale arbeidsbelasting (PSA) De OR aan zet! Nicole Pikkemaat & Carolina Verspuij, trainers / adviseurs Arbeid & Gezondheid Aandacht voor arbeidsbelasting in de zorg blijft nodig! Inspectie SZW:

Nadere informatie

De scholen zijn weer begonnen

De scholen zijn weer begonnen De scholen zijn weer begonnen (het pesten ook) Pesten is een plaag. Het nieuwe pesten gaat via sociale media. Wat kunnen ouders, scholen én leerlingen tegen digitaal pesten doen? De meest gestelde vragen

Nadere informatie

U bent hier om kennis op te doen en met elkaar te delen. Graag. geef ik de aftrap met een praktijkvoorbeeld.

U bent hier om kennis op te doen en met elkaar te delen. Graag. geef ik de aftrap met een praktijkvoorbeeld. Toespraak van Peter Peerdeman, adviseur Sociale Veiligheid en landelijk projectleider Veiligezorg, op het Veiligezorg Symposium Een agressie-incident en dan? 20 september 2010, Driebergen Geachte aanwezigen,

Nadere informatie

Vragenlijst monitor VPT Provincie Zeeland. Nulme&ng

Vragenlijst monitor VPT Provincie Zeeland. Nulme&ng Vragenlijst monitor VPT Provincie Zeeland Nulme&ng Nulme7ng. In het landelijk programma Veilige Publieke Taak worden er door het ministerie van Binnenlandse Zaken acht maatregelen genoemd die belangrijk

Nadere informatie

Psychosociale opvang geüniformeerden bij CBRN incidenten. Magda Rooze MA/MBA Senior adviseur

Psychosociale opvang geüniformeerden bij CBRN incidenten. Magda Rooze MA/MBA Senior adviseur Psychosociale opvang geüniformeerden bij CBRN incidenten Magda Rooze MA/MBA Senior adviseur Richtlijn psychosociale opvang geüniformeerden Geüniformeerden worden regelmatig blootgesteld aan potentieel

Nadere informatie

Samenwerking met de politie. Door Hans Slijpen, Accountmanager gezondheidszorg, Eenheid Midden Nederland, 20 november 2013.

Samenwerking met de politie. Door Hans Slijpen, Accountmanager gezondheidszorg, Eenheid Midden Nederland, 20 november 2013. Samenwerking met de politie Door Hans Slijpen, Accountmanager gezondheidszorg, Eenheid Midden Nederland, 20 november 2013. Inleiding Samenwerking waarom? Samenwerking hoe? Knelpunten: Informatie uitwisseling,

Nadere informatie

Protocol Hulp aan leerling en personeel

Protocol Hulp aan leerling en personeel Protocol Hulp aan leerling en personeel IV PROTOCOL Agressie, geweld, seksuele intimidatie, discriminatie en pesten binnen de school (Dit protocol is gebaseerd op het beleidsplan in bijlage I) Hieronder

Nadere informatie

Vertrouwenspersoon op Koninklijke UD

Vertrouwenspersoon op Koninklijke UD Vertrouwenspersoon op Koninklijke UD Op aanraden van NOC*NSF gaan veel sportverenigingen over op het aanstellen van een vertrouwenspersoon. Voor Koninklijke UD is dit Lars Stempher. Wat houdt deze vertrouwenspersoon

Nadere informatie

Beleid maken is één, invoeren is..

Beleid maken is één, invoeren is.. Beleid maken is één, invoeren is.. BEGINSITUATIE Start schooljaar 2012-2013 -> (anti-)pestprotocol moet worden herzien Samenwerking met orthopedagoog -> eerste stap, definitie opstellen van pesten: Pesten

Nadere informatie

VERTROUWENSPERSOON. z.v.v. Blauw Wit 66

VERTROUWENSPERSOON. z.v.v. Blauw Wit 66 VERTROUWENSPERSOON z.v.v. Blauw Wit 66 Februari 2015 1 Inhoud 1. Doel en aanpak pag. 3 2. Regelement vertrouwenspersoon pag. 5 Vastgesteld door het bestuur d.d. 2 februari 2015 - Holten 2 De vertrouwenspersoon

Nadere informatie

Leer uw kind De Ondergoedregel.

Leer uw kind De Ondergoedregel. 1. Leer uw kind De Ondergoedregel. Ongeveer één op de vijf kinderen is slachtoffer van seksueel geweld, waaronder seksueel misbruik. U kunt helpen voorkomen dat het uw kind overkomt. Leer uw kind De Ondergoedregel.

Nadere informatie

Veiligheid en Integriteit

Veiligheid en Integriteit Veiligheid en Integriteit Persoonlijke aspecten en effecten van (be)dreiging VBG 27 februari 2013 Rob van den Biggelaar adviseur sociale veiligheid / psycholoog E-mail: vandenbiggelaar@habilis.nl Deze

Nadere informatie

Krijg GRIP op probleemgedrag bij dementie. Methodiek voor multidisciplinaire zorgteams

Krijg GRIP op probleemgedrag bij dementie. Methodiek voor multidisciplinaire zorgteams Krijg GRIP op probleemgedrag bij dementie Methodiek voor multidisciplinaire zorgteams GRIP is een methodiek waarmee probleemgedrag van mensen met dementie in zorginstellingen op een gestructureerde en

Nadere informatie

Handelingsprotocollen veiligheid Mill-Hillcollege

Handelingsprotocollen veiligheid Mill-Hillcollege Handelingsprotocollen veiligheid Mill-Hillcollege 2014 INSPIREREND BETROKKEN - ONDERNEMEND Inhoudsopgave Voorwoord 3 Wat is wat 4 Handelingskaart wapenbezit 6 Handelingskaart opname maken zonder toestemming

Nadere informatie

Protocol Opvang en nazorg na schokkende gebeurtenissen

Protocol Opvang en nazorg na schokkende gebeurtenissen Protocol Opvang en nazorg na schokkende gebeurtenissen Doel Door een goede opvang en nazorg bij schokkende gebeurtenissen wordt het risico op psychische overbelasting verminderd. Er is sprake van een schokkende

Nadere informatie

Trainingen Coaching Intervisie Supervisie. Voor de zorg

Trainingen Coaching Intervisie Supervisie. Voor de zorg Trainingen Coaching Intervisie Supervisie Voor de zorg Professioneel communiceren met 2013 Training Professioneel communiceren met Voor wie? De training is bedoeld voor mensen in de zorg die hun communicatie

Nadere informatie

4.1.1 CHECKLIST EVALUATIE BELEID AGRESSIE EN GEWELD OP ORGANISATIENIVEAU

4.1.1 CHECKLIST EVALUATIE BELEID AGRESSIE EN GEWELD OP ORGANISATIENIVEAU 4.1.1 CHECKLIST EVALUATIE BELEID AGRESSIE EN GEWELD OP ORGANISATIENIVEAU Onderdeel van de Arbocatalogus Agressie en Geweld 2.0, sector Gemeenten Doelgroep Inhoud Coördinatoren agressie en geweld, management,

Nadere informatie

Met 3 afspraken. meer duidelijkheid over agressie. Veilig werken. Altijd melden, Altijd bespreken, Altijd handelen

Met 3 afspraken. meer duidelijkheid over agressie. Veilig werken. Altijd melden, Altijd bespreken, Altijd handelen Veilig werken Met 3 afspraken meer duidelijkheid over agressie Altijd melden, Altijd bespreken, Altijd handelen Agressie hoort er nou eenmaal bij EENS ONEENS Agressie tegen medewerkers van (jeugd)zorgorganisaties

Nadere informatie

Ouderenmishandeling

Ouderenmishandeling Wat is ouderenmishandeling? Ouderenmishandeling al het handelen... of het nalaten van handelen..ten opzichte van een oudere persoon Marianne Reij Trainer, adviseur Eigenreijs door degenen die in een persoonlijke

Nadere informatie

Arbocatalogus Grafimedia

Arbocatalogus Grafimedia Arbocatalogus Grafimedia Van werkdruk naar werkplezier Presentatie voor gebruik in eigen bedrijf Arbocatalogus Grafimedia Van Werkdruk naar Werkplezier Presentatie voor gebruik in het eigen bedrijf Deze

Nadere informatie

Inhoud. Inleiding... 3. Algemene gegevens... 4. Gevoel van veiligheid... 5. De mate waarin agressie voorkomt... 7. Omgaan met agressie...

Inhoud. Inleiding... 3. Algemene gegevens... 4. Gevoel van veiligheid... 5. De mate waarin agressie voorkomt... 7. Omgaan met agressie... Inhoud Inleiding... 3 Algemene gegevens... 4 Gevoel van veiligheid... 5 De mate waarin agressie voorkomt... 7 Omgaan met agressie... 8 Ontwikkeling van agressie... 11 Kwalitatieve analyse... 11 Conclusies...

Nadere informatie

Datum 6 januari 2016 Onderwerp Gespreksnotitie Nationaal Rapporteur rondetafelgesprek kindermisbruik. Geachte voorzitter,

Datum 6 januari 2016 Onderwerp Gespreksnotitie Nationaal Rapporteur rondetafelgesprek kindermisbruik. Geachte voorzitter, 1 > Retouradres Postbus 20301 2500 EH Den Haag Tweede Kamer der Staten-Generaal t.a.v. de voorzitter van de vaste commissie voor Veiligheid en Justitie mevrouw L. Ypma Postbus 20018 2500 EA Den Haag Turfmarkt

Nadere informatie

Dit document is als volgt opgebouwd: 1. Afbakening 2. Beleid 3. Preventie 4. Hantering 5. Melden 6. Werkwijze 7. Relatie met andere documenten

Dit document is als volgt opgebouwd: 1. Afbakening 2. Beleid 3. Preventie 4. Hantering 5. Melden 6. Werkwijze 7. Relatie met andere documenten Inleiding Binnen Heliomare kunnen cliënten en medewerkers worden geconfronteerd met agressie en ander ongewenst gedrag. Dit beleidsdocument beschrijft het beleid van Heliomare met betrekking tot het voorkomen

Nadere informatie

Opmaak van een agressiebeleid

Opmaak van een agressiebeleid Mate en frequentie van agressie? Plaats in de organisatie? Wie zijn de betrokkenen? Soort organisatie? Opmaak van een agressiebeleid Visie op agressie/ontstaan van de agressie? Welke stappen? Welke onderdelen?

Nadere informatie

Grip op agressief en lastig gedrag

Grip op agressief en lastig gedrag Grip op agressief en lastig gedrag AgressieWerk.nl Brochure Agressietraining voor Ambtenaren en Lokale Overheid Omgaan met lastig en agressief gedrag AgressieWerk.nl 06-42170546 info@agressiewerk.nl Brochure

Nadere informatie

Michael Rietvelt verpleegkundige High Care Jan Joosten opleidingsadviseur

Michael Rietvelt verpleegkundige High Care Jan Joosten opleidingsadviseur Victas & Cardia Michael Rietvelt verpleegkundige High Care Jan Joosten opleidingsadviseur Inleiding Victas, centrum voor verslavingszorg Midden Nederland Branche GGZ, verslavingszorg Behandelen van alle

Nadere informatie

GSR Protocol Melding, Klacht of Incident 2015

GSR Protocol Melding, Klacht of Incident 2015 GSR Melding, Klacht of Incident 2015 1. Op het moment dat een incident van welke aard dan ook heeft plaatsgevonden, dient de betrokkene (klager) dit te melden bij de manager onderwijs van de eigen afdeling.

Nadere informatie

workshop? 2. In welke situatie(s) voel je je wel eens onveilig in je werk? 3. Wat heb je nodig om je veilig te voelen

workshop? 2. In welke situatie(s) voel je je wel eens onveilig in je werk? 3. Wat heb je nodig om je veilig te voelen 1. Om welke reden(en) volg je deze workshop? 2. In welke situatie(s) voel je je wel eens onveilig in je werk? 3. Wat heb je nodig om je veilig te voelen in je werk? 4. Waarin blink jij jjmet betrekking

Nadere informatie

Inleiding. De makers van dit boekje : Marc de Kleijn, Dennis Kramer, Darius Kuiper, Iris Brinkhuis, Keanu Lawalata, Aron Hofman.

Inleiding. De makers van dit boekje : Marc de Kleijn, Dennis Kramer, Darius Kuiper, Iris Brinkhuis, Keanu Lawalata, Aron Hofman. Inleiding De makers van dit boekje : Marc de Kleijn, Dennis Kramer, Darius Kuiper, Iris Brinkhuis, Keanu Lawalata, Aron Hofman. Waarom wij dit doen : Wij vinden het belangrijk om iets te doen tegen kindermishandeling,

Nadere informatie

Training Omgaan met Agressie en Geweld

Training Omgaan met Agressie en Geweld Training Omgaan met Agressie en Geweld 2011 Inleiding In veel beroepen worden werknemers geconfronteerd met grensoverschrijdend gedrag, waaronder agressie. Agressie wordt door medewerkers over het algemeen

Nadere informatie

Functie en taakomschrijving vertrouwenspersoon VEILIG SPORTKLIMAAT

Functie en taakomschrijving vertrouwenspersoon VEILIG SPORTKLIMAAT Functie en taakomschrijving vertrouwenspersoon VEILIG SPORTKLIMAAT Taak/ functiebeschrijving vertrouwenspersoon versie 01 datum 22-01-2016 Pagina 1 of 8 Inhoudsopgave 1 Inleiding 2 Doel van aanstelling

Nadere informatie

GEDRAGSCODE AGRESSIE EN ONVEILIGHEID

GEDRAGSCODE AGRESSIE EN ONVEILIGHEID GEDRAGSCODE AGRESSIE EN ONVEILIGHEID In deze gedragscode is vastgelegd wat de uitgangspunten zijn van Cavent op het gebied van bejegening en het omgaan met elkaar. Datum vaststelling : 1 juni 2005 Vastgesteld

Nadere informatie

In dit overzicht vindt u voorbeelden van hoe u Veiligezorg kunt verankeren. Op centraal of decentraal niveau. Of op beide niveaus.

In dit overzicht vindt u voorbeelden van hoe u Veiligezorg kunt verankeren. Op centraal of decentraal niveau. Of op beide niveaus. Voorbeelden van verankering van Veiligezorg In dit overzicht vindt u voorbeelden van hoe u Veiligezorg kunt verankeren. Op centraal of decentraal niveau. Of op beide niveaus. Enquête over veiligheid en

Nadere informatie

Eckartcollege / Pleincollege Nuenen

Eckartcollege / Pleincollege Nuenen Veiligheidsbeleid PESTEN, AGRESSIE, GEWELD EN SEKSUELE INTIMIDATIE Januari 2017 Eckartcollege / Pleincollege Nuenen Inhoud: INLEIDING 3 VISIE 4 BASISGEDRAGSREGELS 4 DOELSTELLINGEN 5 ACTIVITEITEN 5 PREVENTIEMEDEWERKER

Nadere informatie

STICHTING SCHOLENGROEP PRIMATO

STICHTING SCHOLENGROEP PRIMATO STICHTING SCHOLENGROEP PRIMATO OPENBAAR PRIMAIR ONDERWIJS HENGELO OV. PROTOCOL AGRESSIE EN GEWELD (TUSSEN OUDERS EN SCHOOL) Indien er sprake is van een calamiteit in de zin van geweld op school kan het

Nadere informatie

Vragenlijst: Omgaan met agressie en geweld in het werk

Vragenlijst: Omgaan met agressie en geweld in het werk Vragenlijst: mgaan met agressie en geweld in het werk Als. willen wij graag meer inzicht krijgen in de mate waarin onze medewerkers met agressie en geweld in aanraking komen en de manier waarop hiermee

Nadere informatie

Bijlage 6 Voorbeeldstellingen teampeiling

Bijlage 6 Voorbeeldstellingen teampeiling Bijlage 6 Voorbeeldstellingen teampeiling Fysieke arbeidsbelasting Iedere zorgmedewerker heeft te maken met lichamelijke inspanning. Denk hierbij bijvoorbeeld aan specifieke lichaamshoudingen, (herhaalde)

Nadere informatie

Protocol opvang bij ernstige incidenten en calamiteiten

Protocol opvang bij ernstige incidenten en calamiteiten Protocol opvang bij ernstige incidenten en calamiteiten Voorlopige vaststelling 11/9/2018 Proces/document G. Kolker directeur/bestuurder eigenaar MR: 27/9/2018 Versienummer 1.0 PMR instemming / advisering

Nadere informatie

Voorstel Regiegroep aanbevelingen voor de. Opzet van een Sociaal Veiligheidsplan

Voorstel Regiegroep aanbevelingen voor de. Opzet van een Sociaal Veiligheidsplan Voorstel Regiegroep aanbevelingen voor de Opzet van een Sociaal Veiligheidsplan Inleiding Volgens de Arbeidsomstandighedenwet is iedere instelling in Nederland - en dus ook elke school - verplicht om beleid

Nadere informatie

Protocol Sociale Veiligheid. Onderwerp: agressie & geweld

Protocol Sociale Veiligheid. Onderwerp: agressie & geweld Versie 2010-11-29 Protocol Sociale Veiligheid Onderwerp: agressie & geweld Aanvullend op het handboek van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Op 2 maart 2010 is het Handboek agressie en

Nadere informatie

Meldcode Excellent Leven Stappenplan Ouderenmishandeling, Huiselijk geweld, Kindermishandeling

Meldcode Excellent Leven Stappenplan Ouderenmishandeling, Huiselijk geweld, Kindermishandeling Meldcode Excellent Leven Stappenplan Ouderenmishandeling, Huiselijk geweld, Kindermishandeling Stap 1 Vermoeden van mishandeling klik hier Stap 2 Overleg Stap 3 Informatie verzamelen Stap 4 Actie Stap

Nadere informatie

Veelgestelde vragen. 1. Waarom is de VeiligPlus-aanpak ontwikkeld? 2. Voor wie is de VeiligPlus-aanpak ontwikkeld?

Veelgestelde vragen. 1. Waarom is de VeiligPlus-aanpak ontwikkeld? 2. Voor wie is de VeiligPlus-aanpak ontwikkeld? Veelgestelde vragen 1. Waarom is de VeiligPlus-aanpak ontwikkeld? Alle professionals en cliënten in de gehandicaptenzorg moeten zich veilig voelen en zichzelf kunnen zijn. Dat is het doel van de VeiligPlus-aanpak.

Nadere informatie

Waar ligt voor jou de grens?

Waar ligt voor jou de grens? Veilig werken in de huisartsenzorg Persoonlijk Paspoort Waar ligt voor jou de grens? Bij je werk in de huisartsenpraktijk of post lopen de emoties wel eens op, maar soms gaat een patiënt (of familie daarvan)

Nadere informatie

Agressie en geweld is een thema voor ondernemingsraden

Agressie en geweld is een thema voor ondernemingsraden Agressie en geweld is een thema voor ondernemingsraden 4 Agressie en geweld is een thema voor ondernemingsraden Jo Scheeren Agressie en geweld komen veel voor op de werkvloer. Binnen de publieke sector

Nadere informatie

Seksueel misbruik bij mensen met een verstandelijke beperking

Seksueel misbruik bij mensen met een verstandelijke beperking 1 Seksueel misbruik bij mensen met een verstandelijke beperking Onbestaanbaar waar. We kunnen en willen het niet geloven. Tegelijkertijd willen we helpen; maar hoe? Hoe voorkom je de impasse waarin iedereen

Nadere informatie

Meldcode bij vermoeden van kindermishandeling en huiselijk geweld (KDV/BSO)

Meldcode bij vermoeden van kindermishandeling en huiselijk geweld (KDV/BSO) Meldcode bij vermoeden van kindermishandeling en huiselijk geweld (KDV/BSO) Relatie ander beleid: Zorgkinderen Protocol seksueel misbruik door beroepskracht Route bij grensoverschrijdend gedrag tussen

Nadere informatie

Zorgen voor getraumatiseerde kinderen: een training voor opvoeders

Zorgen voor getraumatiseerde kinderen: een training voor opvoeders Zorgen voor getraumatiseerde kinderen: een training voor opvoeders Leony Coppens Carina van Kregten Symposium Pleegzorg 2014 Waar blijft het kind? 11 maart 2014 Wat gaan we vandaag doen? Wie zijn wij?

Nadere informatie

Meldprotocol. Hospice en verblijfhuis Plattelandshoés. 1. Wat is seksueel misbruik? Wat zegt de wet? Definitie

Meldprotocol. Hospice en verblijfhuis Plattelandshoés. 1. Wat is seksueel misbruik? Wat zegt de wet? Definitie Hospice en verblijfhuis Plattelandshoés Meldprotocol Dit protocol beschrijft hoe je moet handelen bij situaties waarin sprake is van (vermoedens van) seksueel misbruik/ongewenst gedrag en hoe en bij wie

Nadere informatie

d. Noteer de 7 W s voor eventuele aangifte bij de politie. Zie bijlage 2.

d. Noteer de 7 W s voor eventuele aangifte bij de politie. Zie bijlage 2. Doel: Het creëren van een veilige werkomgeving. Onder agressie verstaan wij elke vorm van ongewenst gedrag zowel verbaal als ook fysiek. Zie bijlage 1. Handelwijze bij telefonisch ongewenst gedrag: 1.

Nadere informatie

Instructies. Oefen Stelling. Stelling 1. Stelling 3. Stelling 2. Waar. Niet Waar. Niet verlegen zijn!

Instructies. Oefen Stelling. Stelling 1. Stelling 3. Stelling 2. Waar. Niet Waar. Niet verlegen zijn! Instructies NIK Themadag Sterke schouders: De mens achter de professional = = Waar Niet Waar drs. Leonie Hoijtink dr. Hans te Brake dr. Michel Dückers 22 april 2010, Ede Niet verlegen zijn! Oefen Stelling

Nadere informatie

Veiligheidskaart. Checklist voor een veilige school. Naam school/locatie:

Veiligheidskaart. Checklist voor een veilige school. Naam school/locatie: eiligheidskaart Checklist voor een veilige school Naam school/locatie: Inleiding In 2008 is het project Kwaliteitsteams eiligheid van start gegaan. Deze vijf regionale teams zijn ingesteld in opdracht

Nadere informatie

#weesduidelijk

#weesduidelijk Expertisecentrum Veilige Publieke Taak Peter Peerdeman, senior adviseur sociale veiligheid Definitie agressie en geweld Het uiten en/of gebruiken van (non) verbale en/of fysieke kracht of macht, dan wel

Nadere informatie

Workshop: (op)weg met angst VVKP Studiedag

Workshop: (op)weg met angst VVKP Studiedag Workshop: (op)weg met angst VVKP Studiedag Tine Daeseleire Barbara Depreeuw www.thehumanlink.be The Human link Expertisecentrum: stress en angst Gedragstherapeutische aanpak Activiteiten: Angsten en fobieën

Nadere informatie

Borgen/ proces van vrijwilligerswerk binnen de RIBW K/AM

Borgen/ proces van vrijwilligerswerk binnen de RIBW K/AM Borgen/ proces van vrijwilligerswerk binnen de RIBW K/AM Deel 1: Hoe was het? Situatie vrijwilligerswerk 2013 Minimaal vrijwilligersbeleid 24 woonvormen Sportmaatjesproject Totaal 120 externe vrijwilligers

Nadere informatie

Opbrengsten van actieplan Veilig Werken in de Zorg

Opbrengsten van actieplan Veilig Werken in de Zorg Opbrengsten van actieplan Veilig Werken in de Zorg Miriam Kop, Programmamanager Barbara Ponsteen, Onderwijskundige Opbrengsten Van beleid naar praktijk Opvolging van incidenten Scholing van (aankomend)

Nadere informatie

CONVENANT 'JOIN THE CLUB VEILIGE PUBLIEKE TAAK' TILBURG

CONVENANT 'JOIN THE CLUB VEILIGE PUBLIEKE TAAK' TILBURG CONVENANT 'JOIN THE CLUB VEILIGE PUBLIEKE TAAK' TILBURG Gemeente Tilburg en werkgevers in de (semi)publieke sector 1 Inleiding Ambulancepersoneel, buschauffeurs, medewerkers van zorginstellingen, gemeentes,

Nadere informatie

1. Aanleiding beleid bij ongewenste omgangsvormen

1. Aanleiding beleid bij ongewenste omgangsvormen Beleid ongewenste omgangsvormen en de vertrouwenspersoon 1. Aanleiding beleid bij ongewenste omgangsvormen Helaas vinden er soms ongewenste situaties op of rondom het voetbalveld plaats die betiteld kunnen

Nadere informatie

Zelfevaluatie * Agressie

Zelfevaluatie * Agressie ben op de hoogte van agressie & beleid Ik heb inzicht in beleidsmatige zaken rondom agressie, stel (mede) beleid op voor een veilig klimaat en toon leiderschap om een veilige werkomgeving te optimaliseren.

Nadere informatie

Meldcode bij vermoeden van kindermishandeling en huiselijk geweld (KDV/BSO/gastouder)

Meldcode bij vermoeden van kindermishandeling en huiselijk geweld (KDV/BSO/gastouder) Meldcode bij vermoeden van kindermishandeling en huiselijk geweld (KDV/BSO/gastouder) Relatie ander beleid: Zorgkinderen Route bij signalen van mogelijk geweld- of zedendelict door een collega jegens een

Nadere informatie

Welkom op de RegioSessie: Ambulant en alleenwerken

Welkom op de RegioSessie: Ambulant en alleenwerken Welkom op de RegioSessie: Ambulant en alleenwerken Peter de Jonker William Bertrand Esmeralda Berends Actieplan Veilig Werken in de Zorg u Implementa)e an)- agressiebeleid versterken u Van sociale partners

Nadere informatie

Kwaliteitsmanagementsysteem Signaleringslijst grensoverschrijdend gedrag en signaleringsplan

Kwaliteitsmanagementsysteem Signaleringslijst grensoverschrijdend gedrag en signaleringsplan KD-40 14-05-2012 Pagina 1 van 9 Datum vaststelling : 14-05-2012 Eigenaar : Orthopedagoog Vastgesteld door : Directeur bestuurder Datum aanpassingen aan : 20-01-2015 Definitie grensoverschrijdend gedrag

Nadere informatie

Agressie en geweld buitendienstfuncties

Agressie en geweld buitendienstfuncties Agressie en geweld buitendienstfuncties 1. Inleiding In de nieuwe Arbowet (Arbowet 2007) wordt agressie en geweld geschaard onder het begrip psychosociale arbeidsbelasting (PSA). Onder PSA wordt in de

Nadere informatie

Bijeenkomst Platform voor ondernemingsraden in de Zorg

Bijeenkomst Platform voor ondernemingsraden in de Zorg Bijeenkomst Platform voor ondernemingsraden in de Zorg 9 december 2015 Maria Breas Inspectie SZW Wat doet Inspectie SZW? De Inspectie SZW werkt aan: eerlijk werk, gezond en veilig werk en bestaanszekerheid

Nadere informatie

Programma Integrale Veiligheid Hoger Onderwijs

Programma Integrale Veiligheid Hoger Onderwijs www.integraalveilig-ho.nl Programma Integrale Veiligheid Hoger Onderwijs Bijdrage aan Themadag Radicalisering en de rol van scholen, jeugdzorg en gemeenten Den Haag, 18 juni 2015, 13.45 uur 14.00 uur Carla

Nadere informatie

Programma. Dilemma s. Hoe gewelddadig is het? Moet het geweld direct stoppen? Duur van de situatie. Hoe lang speelt dit al? Ernst van de gevolgen.

Programma. Dilemma s. Hoe gewelddadig is het? Moet het geweld direct stoppen? Duur van de situatie. Hoe lang speelt dit al? Ernst van de gevolgen. Programma Rudy Bonnet Senior adviseur Trainer Coach Stade Advies Utrecht 1. Kennis maken 2. Opwarmer: Dilemma s 3. 4. De meldcode 5. in subgroepen 6. Pauze 7. Plenaire nabespreking 8. Conclusies 9. Evaluatie

Nadere informatie