Een parket afwerken: de verschillende mogelijkheden

Transcriptie

1 TECHNIEK Een parket afwerken: de verschillende mogelijkheden In het verleden ging het vooral om een keuze tussen twee opties: boenen of vernissen. Koos men voor boenen, dan betekende dat een zware klus die elk jaar moest gebeuren, temeer omdat vlekken er gemakkelijk intrekken. Koos men voor vernis, dan was het parket bedekt met een dikke, vaak glanzende laag die het hout enigszins denatureerde. Gelukkig behoren die problemen nu tot het verleden. Voortaan vindt men gesatineerde vernissen die het glanseffect sterk verminderen plus wassoorten die in alle omstandigheden kunnen worden aangebracht en met een beduidend grotere vlekkenbestendigheid dan vroeger. De zogenaamde beschermingsafwerking is de laatste laag die wordt aangebracht op het parket. Ze moet zorgvuldig worden gekozen en de kwaliteit ervan moet onberispelijk zijn. Ze verhoogt de weerstand van het parket tegen slijtage en tegen allerlei aanvallen van buitenaf (schuren, krassen, vlekken ) namelijk aanzienlijk. Tezelfdertijd zal het parket er ook mooier uitzien. De keuze van de afwerking zal gebeuren in functie van meerdere criteria, vooral van esthetische (gewenst oppervlakteuitzicht) en praktische aard (afhankelijk van het geloop op het parket). Bij de afwerking van parketten moet men een heel duidelijk onderscheid maken tussen de afwerkingen van het beschermende type (was, vernis en olie) enerzijds - we zullen hier spreken over beschermingsbehandeling - en anderzijds de louter decoratieve afwerkingen zoals behandeling met witlood, met lazuurbeits, schilderen of bleken. De plaatsing van een massiefhouten parket gaat gepaard met een moeilijke keuze op het vlak van afwerking. Hoe het parket afwerken is inderdaad een vraag die heel wat eigenaars bezighoudt, zowel bij nieuwbouw als bij renovatie. Vroeger ging het dilemma vooral tussen een vernislaag of een boenwas, met specifieke voor- en nadelen in beide gevallen. Nu zijn de behandelingsproducten geëvolueerd en kan men er bevredigende resultaten mee behalen. 1. Het essenhout dat werd gebruikt voor dit parket is een veel gevraagde houtsoort voor zijn heel natuurlijke, bleke kleur. Hier uitgevoerd in een versie met enkele stroken (12,9 cm breed). De mat geverniste afwerking (polyurethaanvernis met een hoge hardheid) is geschikt voor intens gebruik. Er zijn verschillende strooklengtes verkrijgbaar. 22 Gamma Frêne Nordic in brede stroken van Junckers 2. Dit mooie massief eiken parket biedt een speciaal oppervlaktereliëf, wat voor een unieke look zorgt. Het uitzicht ervan is heel ruw maar bij aanraking voelt het zacht aan. Dit resultaat wordt verkregen door een specifieke behandeling in 5 1 De voorbereidingen Een ruwe parket, dat wil zeggen die niet vooraf werd behandeld in de fabriek, moet na de plaatsing een beschermingsbehandeling krijgen. Nu, deze bewerking, of het gaat om boenen, oliën of vernissen, moet altijd worden voorafgegaan door voorbereidend werk dat meestal verloopt in twee fasen: gladschuren en poriën vullen. Gladschuren De voorafgaande bewerking van gladschuren is essentieel omdat ze grotendeels zal bepalen of het gekozen afwerkingproduct goed houdt. Het gladschuren is een moeilijke en relatief delicate klus die gebeurt met een elektrische parketschuurmachine, een toestel dat gemakkelijk kan worden gehuurd. Het gebeurt in drie opeenvolgende fasen, met steeds fijner schuurpapier. Een beroep doen op een vakman is geen luxe: de bewerking is zwaar en het gladschuren moet heel regelmatig gebeuren. Stilstand van de machine in werking veroorzaakt namelijk onherroepelijk een uitholling in het hout, vandaar dat men het proces compleet moet beheersen. De laatste gladschuurbeurt moet gebeuren in de richting van het hout en als dat niet mogelijk is (in het geval van een mozaïekparket bijvoorbeeld), in het verlengde van het licht. De boorden van de kamer waar de machine niet bij kan, worden gladgeschuurd met een kleine schijfschuurmachine en de hoeken met een krabber of vlakschuurmachine met driehoekige zool. Tussen twee schuurbeurten moet het stof telkens zorgvuldig worden verwijderd omdat de afwerkinglaag moet worden aangebracht op een perfect proper oppervlak.

2 3 2 fasen: er wordt reliëf gegeven aan het hout en vervolgens wordt het geborsteld, gepatineerd, geolied en ten slotte gefixeerd. Het wordt kant-en-klaar geleverd in stroken van 11 cm breed en 14 mm dik en is verkrijgbaar in drie verschillende afwerkingen: earth (bruin), grey (grijs) en bright (bleek). Collectie Life van Collstrop Home 3. Dit fineerparket, heeft een houten toplaag van 3,4 mm in eik. De brede stroken van 139 mm werden gevernist in de fabriek en bieden een heel slijtvaste, gesatineerde afwerking. Referentie Campagne saphir uit het gamma Otello van Panaget 4. De stroken van een parket kunnen ook worden geschilderd net als elk ander houtwerk. Dat gebeurt meestal in het kader van een renovatie maar ook, weliswaar minder, in een nieuwbouw. De keuze van een heel bestendige houtverf blijkt een absolute must gezien de specifieke toepassing in huis. Poriën vullen Nadat het parket integraal is gladgeschuurd, is het aanbrengen van een poriënstoppende coating, ook sealer genoemd, aanbevolen maar niet verplicht. Deze tweede voorafgaande bewerking bestaat erin het hout te impregneren met een coating waarvan de samenstelling gelijkt op die van vernis. Het betreft eigenlijk een vernis met harde fond, verdund met doordringende, sneldrogende olie. Deze coating doordrenkt de bovenste laag van het hout, waardoor de weerstand van de vezels kan verhogen. Ze dient ook als blokkade tegen het indringen van vloeistoffen. Verder verhindert ze dat er vuile plekken achterblijven op het parket. Met andere woorden, de poriënstopper vergemakkelijkt het onderhoud van parket ruimschoots. De beschermingsbehandelingen Men onderscheidt drie grote soorten behandelingen: vernis, boenwas en olie. Elk heeft zijn eigenheden op het vlak van toepassing en bescherming, die verder worden toegelicht. Vernis Ook bekend onder de naam verglazing. Het aanbrengen van vernis op parket is veruit de meest gangbare afwerking (ongeveer 80 % van de nieuwe parketten). Dit succes is te danken aan het feit dat er veel legklare parketten gevernist worden in de fabriek vóór de plaatsing. Het begrip gevernist in de fabriek betekent meestal, in het jargon van de parketlegger, dat het parket vijf vernislagen heeft gekregen, gevolgd door een polymerisatie, 23 Doc. Théodore Décoration 4

3 dat wil zeggen een chemische behandeling om de vernis te harden. Deze hoogkwalitatieve verglazing garandeert een heel hoge bestendigheid tegen schuring en vlekken. Er zijn tal van parketvernissen te koop op de markt. Ze worden ingedeeld in drie grote categorieën: * Vernissen op basis van alkydehars: het gaat om vernissen, verdund met white spirit, gemakkelijk aan te brengen met een borstel of rol en die harden in nauwelijks 5 dagen. Hun bestendigheid tegen slijtage en krassen is echter minder goed dan die van polyurethaan vernissen en ze hebben de neiging te vergelen met de tijd. Bovendien zijn ze niet milieuvriendelijk. * Polyurethaan vernissen: deze vernissen zijn ook op basis van solvent, ze zijn soepel en resistent en harden in ongeveer 10 dagen. Ze vormen een heel solide, beschermende laag maar ze hebben enkele nadelen zoals een solventgeur en een lichte vergeling. Ze worden vooral gebruikt voor veel betreden parketten. * Acrylvernissen (in waterfase): laatste nieuwkomers op de markt. Deze vernissen zijn het resultaat van onderzoeken naar de ontwikkeling van milieuvriendelijke producten aangezien ze geen solventen bevatten. Ze zijn dus nietvervuilend, reukloos en bovendien heel gemakkelijk aan te brengen. Nog een voordeel ligt in het feit dat ze snel drogen, waardoor er meerdere lagen per dag kunnen worden aangebracht. Slijtvastheid zal echter maar worden bereikt na 7 tot 14 dagen. Vóór men een parket begint te verglazen, moet men erop letten dat er heel precieze voorwaarden zijn vervuld: het vochtgehalte van het hout mag niet groter zijn dan 10 %; de temperatuur tijdens het verglazen moet hoger zijn dan 12 C; het parket moet zorgvuldig gladgeschuurd en perfect stofvrij zijn. Als de vloer geschuurd en gereinigd is, brengt men de vernis aan met een borstel, rol of spuit. Als de eerste laag droog is, schuurt men de vloer nogmaals lichtjes, men maakt hem stofvrij en brengt de tweede laag aan. Na aanbrenging van de laatste laag moet men een droogtijd respecteren van 24 tot 48 uren; dan heeft de vernis 80 % van zijn hardheid bereikt. Het onderhoud van een verglaasd parket is simpel, het is trouwens een van zijn sterke punten. Stofzuigen en daarna reinigen met een vochtige dweil volstaan. Het is ook mogelijk erover te gaan met een zwabber, doordrenkt met een specifiek product voor parket. Als de vernis zijn glans begint te 5. In een badkamer moet een parket perfect bestand zijn tegen vocht, ofwel van nature ofwel door een aangepaste behandeling. Dit parket combineert beide: het betreft een verliezen, is het raadzaam een opfrisproduct (polish) te gebruiken waardoor de glans weer verschijnt en krasjes verdwijnen. Deze bewerking moet ook ongeveer om de 6 maanden worden herhaald. Als het verglaasde parket regelmatig op die manier wordt onderhouden, zal hij pas na 10, 15 of zelfs 20 jaar opnieuw moeten worden verglaasd afhankelijk van het gebruik en de plaats ervan. Boenwas Het boenen of inwrijven is de traditionele eindbewerking bij uitstek en de oudste beschermingsbehandeling. Ze wordt al eeuwenlang toegepast, specifiek op parketten van massieve eik. Deze eindbewerking concurreert met verglazing vanuit een bezorgdheid voor het milieu. Boenwas houdt de structuur van het hout namelijk intact en goed zichtbaar. Het biedt bovendien een aangename geur van het inwrijven en een verminderende 5 fineerparket met een toplaag van teak (4 mm op een totale dikte van 10 mm), een volledig rotvrij hardhout. Het wordt bovendien beschermd met twee lagen olie. Realisatie: Argolis beschermlaag kan vlot worden bijgewerkt. De bestendigheid tegen slijtage en vlekken is echter geringer. Zelfs vochtvlekken laten moeilijk verwijderbare vlekken na. De eindbewerking met boenwas wordt dus afgeraden in de meest gebruikte ruimtes van de woning. Inwrijven van een parket sluit elke verglazing uit, men moet dus kiezen voor een van beide. De boenwas wordt aangebracht op een gladgeschuurd en stofvrij parket. Het wordt bovendien behandeld met een sealer of poriënstopper. Deze coating heeft als doel een grondlaag met een 24 gelijkmatig absorptievermogen te verkrijgen en de waterbestendigheid te vergroten. De sealer moet worden aangebracht met een rol met korte haren, om te beginnen in de richting loodrecht op de houtvezels en om te eindigen in de richting van de vezels. Dan moeten de gleuven van het parket worden gevuld met een houtpasta vóór de boenwas wordt aangebracht. Hoe gaat men te werk? Men verspreidt met een breed penseel een laag vloeibare was, verdund met 10 % terpentijnolie. Deze eerste laag vult de houtporiën gedeeltelijk en zorgt ervoor dat de volgende lagen zullen houden. De overtollige boenwas wordt weggenomen met een propere en droge, katoenen doek. Na twee uren schuurt men het oppervlak glad met een schuurmiddel met heel fijne korrel en vervolgens brengt men de tweede laag aan met het penseel of de elektrische boenmachine. Na het drogen moet men de vloer nog opblinken met een katoenen doek, tot hij weer glanst. Een geboend parket moet regelmatig worden onderhouden: stofzuigen en reinigen met een vochtige dweil is de boodschap. Op plaatsen waar de boenwas sneller verdwijnt, kan men een nieuwe laag boenwas aanbrengen en die goed uitwrijven. Hoewel eindbewerkingen met boenwas het neusje van de zalm vormen voor parket, in het bijzonder dankzij hun patina en hun ongeëvenaarde geur, zijn ze ook veel arbeidsintensiever omdat de boenwaslaag vaak moet worden vernieuwd, en wel een tot drie keer per jaar. Bovendien moet de boenwas in het geval van een vlek worden verwijderd, geschuurd en weer ingewreven. Olie In tegenstelling tot vernissen en boenwas, die vooral aan de oppervlakte werken, vormt olie voor parket een echte bescherming in de diepte. De oliën voor parket zijn namelijk heel vloeibaar; ze dringen in het hout en beschermen het tegen vlekken en vuil. Het is dus geen filmafwerking, wat betekent dat ze zich niet beperkt tot de oppervlakte van het hout in tegenstelling met boenwas of

4 vernis. Ze houdt echter twee nadelen in ten opzichte van verglazing: de prijs en de onomkeerbaarheid ervan. Aangezien het hout doordrenkt wordt in de diepte, is een geolied parket dat definitief. Vooral in openbare plaatsen gebeurt het oliën met een oplossing op basis van sneldrogende lijnolie, die ook het voordeel biedt van het hout te voeden. Deze afwerking kan eventueel worden gevolgd door inwrijven maar ze is strikt incompatibel met verglazing. Geoliede parketten vragen relatief weinig onderhoud. Ze moeten gewoon regelmatig stofvrij worden gemaakt met een enigszins vochtige zwabber. Anderzijds is het wel goed de boenlaag om de 6 maanden tot een jaar te vernieuwen, afhankelijk van het soort boenwas en de gebruikintensiteit van de plaats. Lichtjes gladschuren bij die gelegenheid zal de eventuele vlekken doen vervagen vóór de nieuwe laag olie wordt aangebracht. Hoe kiezen? Naast esthetische opties, smaken of het naleven van de traditie, kan de keuze van een van deze drie beschermingsprocédés worden voorgeschreven door de omstandigheden of gewoon uit praktische overwegingen, afhankelijk van de gebruiksintensiteit waaraan het parket onderhevig is. Zo is het sterk aanbevolen het parket in een keuken of badkamer te verglazen, aangezien het gevaar voor vlekken er beduidend groter is. In de kamers of in een salon zal een geboende parket echter een mooier effect hebben, vooral in een klassiek, traditioneel of rustiek interieur. De decoratieve afwerkingen De drie afwerkingbehandelingen die we hebben besproken, zijn beschermend voor het hout van de parketten. De bestemming van de decoratieve afwerkingen, waarover we het nu zullen hebben, is louter esthetisch. Het betreft dus een heel ander soort afwerkingen, compatibel trouwens met de beschermingsbehandelingen. In het geval van parketten telt men vier grote behandelingen: met lazuurbeits, met loodwit, schilderen en bleken of ontkleuren. Behandeling met lazuurbeits De behandeling met lazuurbeits is een decoratief procédé met transparante kleuring die toestaat om het hout te kleuren en de 6. Dit verouderd parket bestaat uit dambordpanelen van geboende eik. Het maakt deel uit van een gamma parketten, allemaal speciaal behandeld om een verouderd structuur ervan te laten doorschijnen, dat wil zeggen de tekeningen van de vezels en de nerven. Er is een heel groot aantal kleuren verkrijgbaar in het gamma lazuurbeitsen. Ze zijn bijzonder mooi en vormen een subtiele manier om een upgrade te geven aan een relatief goedkope houtsoort zoals den of sparrenhout. Het krijgt namelijk een kleur die zorgt voor het uitzicht van eik, kerselaar of acajou bijvoorbeeld. Hoe lichter de oorspronkelijke kleur van het hout, hoe getrouwer de kleur wordt weergegeven. Door hun transparantie benutten lazuurbeitsen de rijkdom van de gebruikte houtsoort optimaal, ofwel om ze te versterken ofwel om ze te omzeilen. Dat gebeurt met name als men een lazuurbeits gebruikt met een ongewone kleur 6 effect te verkrijgen. De nieuwe eik wordt namelijk volgens een speciaal procédé berwerkt tot een parket met een doorleefd karakter. Parket van Di Legno voor hout, zoals blauwgrijs, amandelgroen of zachtroze. Lazuurbeitsen worden gewoonlijk in twee lagen aangebracht en de verkregen kleur kan variëren afhankelijk van de te kleuren houtsoort. Met een decoratieve afwerking van lazuurbeits zal de houtvezel maar oppervlakkig gekleurd worden; het hout zal dus vervolgens moeten worden beschermd met een vernis, net als ruw hout. Schilderen In tegenstelling tot lazuurbeits, dat als taak heeft het hout transparant te kleuren, dekt verf 25 het hout zodat de structuur ervan niet meer zichtbaar is. Dit decoratieve procédé is niet echt incompatibel met een parket, maar het lijkt weinig geschikt. Waarom kiezen voor de plaatsing van een parket als het hout niet zichtbaar is? Dit soort afwerking kan echter worden gebruikt in bepaalde renovatiewerven, als een parket te beschadigd lijkt en geen elke andere afwerking het oppervlak ervan op een bevredigende manier kan herstellen. In dat geval is de kleurenkeuze heel groot. Loodwit behandeling Loodwitten van een parket is een decoratief procédé, bedoeld om de houtnerven te doen uitkomen. Het is vooral geschikt voor eikenhout. De techniek bestaat erin het parket vooraf zorgvuldig af te bijten met een speciale shampoo en het houtoppervlak daarna krachtig te borstelen met een metalen borstel om de poriën uit te hollen. De volgende handeling bestaat erin het loodwit aan te brengen met een spatel. Dan maakt men het hout tegendraads schoon en schuurt men het glad met een heel fijne korrel vóór de twee vernislagen worden gefixeerd. Loodwit is een kant-en-klaar geleverde kleur en bevat geen lood meer zoals dat vroeger het geval was. Bleken of ontkleuren Hoewel de term gebleekt parket veel wordt gebruikt, kan men beter spreken over ontkleuring. Deze afwerking is momenteel heel erg in de mode, vooral in hedendaagse interieurs. Ze wordt gebruikt voor de meest courante houtsoorten en heeft als doel de aandacht te vestigen op de ruwe kant van het materiaal. Er bestaan verschillende ontkleuringtechnieken maar niet alle houtsoorten reageren gelijk: harsachtige houtsoorten kan men bijvoorbeeld gemakkelijk bleken met bleekwater, maar eik zal op geen enkele manier reageren op deze behandeling en in contact met een afbijtmiddel op basis van water zal het zelfs de neiging hebben om te verdonkeren. Sommige exotische houtsoorten kunnen in geen geval worden gebleekt. Men onderscheidt vooral twee grote methodes om hout te

5 7. Parketten van eikenhout lenen zich heel goed tot een afwerking met olie. Zij het massief parket of een fineerparket, zoals in dit interieur. Na gladschuren van de stroken garandeert de olie een goede bescherming van het hout omdat het in de diepte wordt gevoed. Realisatie: Jadoul 8. Vernissen biedt een zeer doeltreffende bescherming voor de meest belaste parketten. Bij de talrijke producten op de markt, drie verschillende soorten vernis die het uitzicht van het behandelde parket doen verschillen: mat, gesatineerd en glanzend. Gamma Sigmavar van Sigma Coatings 9. Om het cachet en de authenticiteit van dit oude parket te bewaren, gebruikt men de methode van inoliën om het hout te beschermen. De parketolie die hier werd gebuikt is natuurlijk en rijk aan plantaardige stoffen. Ze doordrenkt en voedt het houtoppervlak duurzaam en beschermt het tegen stof, vocht en vlekken. Olie voor parket van Syntilor ontkleuren. Ze moeten beide worden voorafgegaan door een blootlegging van het parket, via afbijten of ontboenen, gevolgd door licht gladschuren. De eerste methode bestaat erin het hout te ontkleuren met een mengeling op basis van zuurstofwater (90 %) en ammoniak (10 %). De oplossing wordt aangebracht met een kunststofborstel en vervolgens afgespoeld met koud water en een neutralisatie met een beetje brandof azijnalcohol verdund in water. De tweede methode maakt gebruik van zuringzout of oksaalzuur, verkrijgbaar in de vorm van kristallen die men laat oplossen in warm water a rato van 200 gram per liter. Het product wordt aangebracht met een nylon penseel of een spons. Denk er wel aan om handschoenen te dragen. Men moet het product ongeveer twee uur laten werken en dan afspoelen met water. Tot slot eraan denken het te neutraliseren met een beetje verdunde brandalcohol